Xây dựng hệ thống thống tin hỗ trợ xử lý tổng hợp kết quả điều tra lao động việc làm 0172004
- 152 trang
- file .doc
Lêi Më §Çu
Trong cuéc sèng th«ng tin ®îc sö dông hµng ngµy.
Con ngêi cã nhu cÇu nghe ®µi, ®äc b¸o, tham kh¶o ý
kiÕn ngêi kh¸c ... ®Ó thu nhËn th«ng tin míi. Khi tiÕp
nhËn th«ng tin con ngêi ph¶i xö lý nã ®Ó t¹o ra th«ng
tin cã Ých h¬n, th©n thiÖn h¬n ®Ó ®i ®Õn mét
quyÕt ®Þnh ch¨c ch¾n. §Ó xö lý th«ng tin con ngêi
ph¶i sö dông mét sè c«ng cô nhÊt ®Þnh nh giÊy,
bót...vµ chÝnh trÝ nhí cña con ngêi. Cã thÓ nãi th«ng
tin ®ãng mét vai trß quan träng trong C¸c vÊn ®Ò X·
héi, trong Khoa häc kü thuËt,trong Kinh doanh, trong
Quan hÖ còng nh mäi ho¹t ®éng kh¸c cña x· héi.
Chóng ta ®ang sèng trong mét kû nguyªn víi sù bïng
næ cña th«ng tin hÕt søc m¹nh mÏ vµ phong phó.
Th«ng tin trë thµnh mét nguån tµi nguyªn quan träng,
nguån cña c¶i v« gi¸ cña con ngêi. V× vËy viÖc n¾m
b¾t th«ng tin nhanh, lu tr÷ th«ng tin víi sè lîng lín vµ
xö lý th«ng tin chÝnh x¸c kÞp thêi ®ãng mét vai trß cèt
lâi trong c¸c bµi to¸n, víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ
th× tin häc lµ mét ngµnh khoa häc ®¸p øng ®îc c¸c
®ßi hái ®ã. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trªn thÕ giíi nãi
chung vµ níc ta nãi riªng tin häc ®· ph¸t triÓn nhanh
chãng, tin häc ®· ®îc ¸p dông trong nhiÒu ngµnh:
Khoa Häc C«ng NghÖ, Qu¶n Lý Kinh TÕ, S¶n XuÊt Kinh
Doanh, Gi¸o Dôc...§Æc biÖt lµ trong ngµnh Thèng Kª,
1
nã gióp c¸c nhµ qu¶n lý, nhµ ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh
s¸ch chiÕn lîc gi¶i quyÕt c«ng viÖc mét c¸ch khoa häc
vµ chÝnh x¸c. Thèng kª lµ mét trong nh÷ng c«ng cô
qu¶n lý vÜ m« quan träng, cã vai trß cung cÊp c¸c
th«ng tin thèng kª trung thùc, kh¸ch quan, chÝnh x¸c,
®Çy ®ñ, kÞp thêi phôc vô c¸c c¬ quan nhµ níc trong
viÖc ®¸nh gi¸ dù b¸o t×nh h×nh, ho¹ch ®Þnh chÝnh
s¸ch chiÕn lîc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ –
x· héi, ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin cña c¸c tæ chøc vµ
c¸ nh©n. Trong nh÷ng cuéc ®iÒu tra hµng n¨m vÒ
d©n sè, lao ®éng viÖc lµm, c¸c doanh nghiÖp, tæ
chøc x· héi… viÖc tæng hîp kÕt qu¶ nh÷ng cuéc ®iÒu
tra ®ã ®ßi hái ph¶i nhanh chãng vµ chÝnh x¸c, nh
vËy víi c«ng viÖc tæng hîp thñ c«ng lµ rÊt khã kh¨n ,
khã cã thÓ tr¸nh khái nhÇm lÉn, vÝ dô nh c«ng t¸c
tæng hîp kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng viÖc lµm hµng
n¨m, viÖc øng dông tin häc vµo c«ng t¸c tæng hîp kÕt
qu¶ thèng kª lµ rÊt quan träng. Díi sù híng dÉn cña
ThÇy gi¸o Bïi ThÕ Ngò, vµ c¸n bé híng t¹i c¬ së thùc
tËp, t«i thùc hiÖn ®Ò tµi:
“ X©y dùng hÖ thèng thèng tin hç trî xö lý tæng
hîp kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng - viÖc lµm
01/7/2004”
CÊu tróc cña ®Ò tµi gåm:
- Ch¬ng I, Tæng quan vÒ c¬ së thùc tËp
2
- Ch¬ng II, C¬ së ph¬ng ph¸p luËn nghiªn
cøu ®Ò tµi
- Ch¬ng III, ThiÕt kÕ x©y dùng ch¬ng tr×nh
Trong thêi gian lµm ®Ò tµi mÆc dï b¶n th©n em
®· cã nhiÒu cè g¾ng nhng v× ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn
x©y dùng mét øng dông tin häc vµo thùc tÕ, cïng víi
thêi gian t×m hiÓu häc hái kh«ng ®îc nhiÒu nªn kh¶
n¨ng n¾m b¾t vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt bµi to¸n cßn
nhiÒu thiÕu sãt. KÝnh mong ®îc sù gióp ®ì cña c¸c
thÇy c«, sù ®ãng gãp x©y dùng cña b¹n bÌ, ®Ó t«i cã
thÓ hoµn thiÖn ch¬ng tr×nh nµy.
Cuèi cïng em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi
thÇy gi¸o híng dÉn K.S Bïi ThÕ Ngò vµ C¸n bé híng dÉn
cña Trung t©m tin häc thèng kª K.S Hå V¨n B¶o ®· h-
íng dÉn gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn thµnh ®Ò
tµi nµy. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy, c¸c c« khoa
Tin häc kinh tÕ trêng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n ®·
nhiÖt t×nh gi¶ng d¹y trang bÞ cho em nh÷ng kiÕn thøc
quý b¸u trong suèt qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ dµnh cho
chóng em nh÷ng ®iÒu kiÖn häc tËp thuËn lîi.
Ch¬ng I
Tæng quan vÒ c¬ së thùc tËp
Trung t©m tin häc thèng kª - Tæng côc thèng kª
3
I. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng côc
Thèng kª
Ngay trong thêi gian ®Çu c¸ch m¹ng míi thµnh
c«ng, trong mu«n vµn khã kh¨n cña thêi kú chèng thï
trong giÆc ngoµi, ngµy 6 th¸ng 5 n¨m 1946, Chñ TÞch
Hå ChÝ Minh, Chñ tÞch ChÝnh phñ l©m thêi níc ViÖt
Nam D©n Chñ Céng Hßa ®· kÝ s¾c lÖnh sè 61/SL quy
®Þnh bé m¸y tæ chøc cña Bé quèc d©n kinh tÕ gåm
c¸c phßng ban, nha trùc thuéc, trong ®ã cã Nha Thèng
kª ViÖt Nam. §Ó ghi nhí s©u s¾c c«ng ¬n cña B¸c Hå
vÜ ®¹i ®èi víi qu¸ tr×nh x©y dùng vµ tráng thµnh cña
ngµnh thèng kª, ®Ó phï hîp víi thùc tÕ lÞch sö, vµ ®îc
sù ®ång ý cña Thñ tíng chÝnh phñ níc Céng hßa X· héi
Chñ nghÜa ViÖt Nam. Ngµnh Thèng kª ®· lÊy ngµy 6
th¸ng 5 n¨m 1946 lµ ngµy thµnh lËp ngµnh Thèng kª
ViÖt Nam.
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ngµnh
Thèng kª ViÖt Nam cã nhiÒu thay ®æi vÒ c¬ cÊu vµ
tæ chøc:
Ngµy 20 th¸ng 2 n¨m 1956, Thñ tíng ChÝnh Phñ ®·
ban hµnh §iÒu lÖ sè 695/TTg vÒ tæ chøc Côc Thèng kª
Trung ¬ng, c¸c c¬ quan thèng kª ®Þa ph¬ng vµ c¸c
tæ chøc thèng kª c¸c Bé cã ghi:
Nay thµnh lËp Côc Thèng kª Trung ¬ng trong ñy
ban KÕ ho¹ch nhµ níc cña níc ViÖt Nam d©n chñ céng
4
hßa, c¸c Ban Thèng kª ®Þa Ph¬ng, c¸c tæ chøc thèng
kª ë c¸c Bé, c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp.
Côc thèng kª trung ¬ng vµ c¸c c¬ quan thèng kª
®Þa ph¬ng lµ mét hÖ thèng nhÊt, tËp trung
Côc thèng kª trung ¬ng trong ñy ban kÕ ho¹ch
Nhµ níc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa lµ mét c¬ quan
cña Nhµ níc ®Ó l·nh ®¹o thèng nhÊt vµ tËp trung mäi
viÖc thèng kª vµ kÕ to¸n trong níc.
NhiÖm vô chñ yÕu cña côc thèng kª trung ¬ng lµ
su tÇm, thu thËp, nghiªn cøu vµ ®Ö tr×nh ChÝnh Phñ
nh÷ng tµi liÖu thèng kª chÝnh x¸c, ph©n tÝch mét
c¸ch khoa häc ®Ó cã thÓ nªu ®îc qu¸ tr×nh thùc hiÖn
kÕ ho¹ch Nhµ níc, sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n hãa
trong níc, nh÷ng nguån tµi nguyªn vµ c¸ch sö dông tµi
nguyªn ®ã, tû lÖ ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ,
v¨n hãa vµ møc ®é ph¸t triÓn cña tõng ngµnh.
Côc thèng kª trung ¬ng t¹m thêi gåm c¸c phßng:
Thèng kª tæng hîp; Thèng kª n«ng nghiÖp; Thèng kª
c«ng nghiÖp; VËn t¶i; Thèng kª Th¬ng nghiÖp tµi
chÝnh; Thèng kª v¨n hãa; Gi¸o dôc; Y tÕ; D©n sè; Lao
®éng
Ngµy 21/12/1960 Côc thèng kª trung ¬ng ®îc
t¸ch ra khái ñy ban kÕ ho¹ch Nhµ níc, vµ thµnh lËp
Tæng côc Thèng kª
5
§Õn ngµy 03/9/2003, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ
®Þnh sè 101/2003/N§-CP quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm
vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña Tæng côc Thèng
kª.
1. VÞ trÝ vµ chøc n¨ng
Tæng côc Thèng kª lµ c¬ quan thuéc ChÝnh phñ
thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô quyÒn h¹n qu¶n lý nhµ níc
vÒ thèng kª, tæ chøc thùc hiÖn ho¹t ®én thèng kª vµ
cung cÊp th«ng tin thèng kª kinh tÕ- x· héi cho c¸c c¬
quan, tæ chøc vµ c¸ nh©n theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt, qu¶n lý nhµ níc c¸c dÞch vô c«ng vµ thùc hiÖn
mét sè nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ vÒ ®¹i diÖn chñ
së h÷u phÇn vèn cña nhµ níc t¹i doanh nghiÖp cã vèn
nhµ níc thuéc Tæng côc qu¶n lý theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
2. NhiÖm vô vµ quyÒn h¹n
Tæng côc thèng kª chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn
nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¬ quan thuéc chÝnh phñ
quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu
tæ chøc cña c¬ quan thuéc chÝnh phñ vµ nh÷ng
nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ sau:
Chñ tr× hoÆc tham gia so¹n th¶o c¸c dù ¸n luËt,
ph¸p lÖnh vµ dù th¶o v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt
kh¸c vÒ thèng kª theo sù ph©n c«ng cña ChÝnh phñ,
Thñ tíng chÝnh phñ
6
Tr×nh ChÝnh phñ, Thñ tíng ChÝnh phñ chiÕn lîc,
quy ho¹ch, kÕ ho¹ch dµi h¹n, n¨m n¨m, hµng n¨m vÒ
thèng kª vµ c¸c dù ¸n quan träng cña Tæng côc thèng
kª.
Tr×nh ChÝnh phñ quy ®Þnh thÈm quyÒn ban
hµnh c¸c b¶ng ph©n lo¹i thèng kª
Tr×nh Thñ tíng chÝnh phñ ban hµnh hÖ thèng chØ
tiªu quèc gia, chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª quèc gia dµi
h¹n, hµng n¨m vµ c¸c cuéc tæng ®iÒu tra thèng kª
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Tr×nh Bé trëng ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ ph©n
c«ng ký ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ
thèng kª theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
ChØ ®¹o, kiÓm tra vµ chÞu tr¸ch nhiÖm thùc
hiÖn c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, chiÕn lîc, quy
ho¹ch, ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch vÒ thèng kª, hÖ thèng
chØ tiªu thèng kª quèc gia sau khi ®îc phª duyÖt,
tuyªn truyÒn, phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt vµ th«ng
tin thèng kª.
ChØ ®¹o, híng dÉn vÒ nghiÖp vô chuyªn m«n ®èi
víi c¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¬ quan thuéc ChÝnh
phñ, Tßa ¸n nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc
trung ¬ng trong viÖc b¸o c¸o thèng kª, ®iÒu tra thèng
kª vµ ph©n lo¹i thèng kª thuéc thÈm quyÒn.
7
ThÈm ®Þnh vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô chÕ ®é
b¸o c¸o, ph¬ng ¸n ®iÒu tra thèng kª cña c¸c Bé, c¬
quan ngang Bé, c¬ quan thuéc chÝnh phñ, Tßa ¸n
nh©n d©n tèi cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao
vµ ñy ban nh©n d©n tØnh thµnh phè trùc thuéc trung
¬ng.
Tæ chøc thu thËp th«ng tin kinh tÕ – x· héi, x©y
dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu quèc gia vÒ th«ng tin
thèng kª kinh tÕ – x· héi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
B¸o c¸o chÝnh phñ, Thñ tíng ChÝnh phñ thèng kª
tæng hîp hµng th¸ng, quý, n¨m vÒ t×nh h×nh kinh tÕ
– x· héi, t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh môc
tiªu quèc gia, møc ®é hoµn thµnh c¸c chØ tiªu kÕ
ho¹ch nhµ níc, c¸c b¸o c¸o ph©n tÝch vµ dù b¸o vÒ
t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi hµng n¨m.
Gióp chÝnh phñ thèng nhÊt viÖc qu¶n lý c«ng bè
th«ng tin thèng kª kinh tÕ – x· héi theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
C«ng bè th«ng tin thèng kª thuéc hÖ thèng chØ
tiªu thèng kª quèc gia, cung cÊp th«ng tin thèng kª
kinh tÕ – x· héi cho c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ cÊ nh©n
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ
®é tin cËy cña sè liÖu th«ng tin c«ng bè vµ cung cÊp.
Biªn so¹n vµ xuÊt b¶n niªn gi¸m thèng kª, c¸c
s¶n phÈm thèng kª cña níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa
8
ViÖt Nam vµ sè liÖu thèng kª cña níc ngoµi, thùc hiÖn
so s¸nh quèc tÕ vÒ thèng kª.
Qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t vµ x©y dùng trong lÜnh
vùc thèng kª theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Tæ chøc vµ chØ ®¹o thùc hiÖn kÕ ho¹ch nghiªn
cøu khoa häc thèng kª, øng dông tiÕn bé khoa häc,
c«ng nghÖ trong hÖ thèng tæ chøc thèng kª tËp trung
QuyÕt ®Þnh c¸c chñ tr¬ng, biÖn ph¸p, chØ ®¹o
ho¹t ®éng dÞch vô c«ng trong hÖ thèng tæ chøc thèng
kª tËp trung theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, qu¶n lý vµ
chØ ®¹o ho¹t ®éng ®èi víi c¸c tæ chøc sù nghiÖp
thuéc Tæng côc thèng kª.
Thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ vÒ
®¹i diÖn chñ së h÷u phÇn vèn cña nhµ níc t¹i doanh
nghiÖp cã vèn nhµ níc thuéc Tæng côc Thèng kª theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
KiÓm tra, thanh tra, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tè c¸o,
chèng tham nhòng, tiªu cùc vµ xö lý vi ph¹m vÒ thèng
kª theo thÈm quyÒn.
QuyÕt ®Þnh vµ chØ ®¹o thùc hiÖn ch¬ng tr×nh
c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña Tæng côc thèng kª theo môc
tiªu vµ néi dung ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña
nhµ níc ®· ®îc Thñ tíng chÝnh phñ phª duyÖt.
Qu¶n lý tæ chøc bé m¸y, biªn chÕ, chØ ®¹o thùc
hiÖn chÕ ®é tiÒn l¬ng vµ c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch ®·i
9
ngé, khen thëng, kû luËt ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc,
viªn chøc nhµ níc thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña Tæng côc
thèng kª, ®µo t¹o, båi dìng chuyªn m«n nghiÖp vô vÒ
thèng kª ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc nhµ níc
thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña Tæng côc thèng kª.
Qu¶n lý tµi chÝnh, tµi s¶n ®îc giao vµ tæ chøc
thùc hiÖn ng©n s¸ch ®îc ph©n bè theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
3. HÖ thèng tæ chøc cña Tæng côc Thèng kª.
Tæng côc thèng kª ®îc tæ chøc theo ngµnh däc,
gåm cã:
- ë Trung ¬ng cã c¬ quan Tæng côc thèng kª.
- ë tØnh thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng cã
Côc Thèng kª trùc thuéc Tæng côc Thèng kª.
- ë huyÖn quËn thÞ x· thµnh phè thuéc tØnh
cã Phßng Thèng kª trùc thuéc Côc thèng kª
tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng.
4. C¬ cÊu tæ chøc cña c¬ quan Tæng côc thèng
kª:
- C¸c tæ chøc gióp Tæng côc trëng thùc hiÖn
nhiÖm vô, quyÒn h¹n qu¶n lý nhµ níc:
+ Vô HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia
+ Vô ph¬ng ph¸p chÕ ®é thèng kª
+ Vô Thèng kª tæng hîp
+ Vô Thèng kª C«ng nghiÖp vµ x©y dùng
10
+ Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy
s¶n
+ Vô Thèng kª Th¬ng m¹i, DÞch vô vµ gi¸ c¶
+ Vô Thèng kª D©n sè vµ Lao ®éng
+ Vô Thèng kª X· héi vµ M«i trêng
+ Vô Hîp t¸c quèc tÕ
+ Vô Tæ chøc c¸n bé
+ Vô KÕ ho¹ch tµi chÝnh
+ Thanh tra
+ V¨n phßng
- C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp thuéc Tæng côc Thèng
kª:
+ ViÖn nghiªn cøu Khoa häc thèng kª
+ Trung t©m tin häc thèng kª
+ Trung t©m t liÖu thèng kª
+ T¹p chÝ con sè vµ sù kiÖn
C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp kh¸c hiÖn cã giao Tæng
côc trëng Tæng côc Thèng kª tæ chøc vµ s¾p
xÕp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
II. Nh÷ng thµnh tùu cña ngµnh thèng kª ViÖt
Nam
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn, ngµnh
thèng kª ViÖt Nam ®· tõng bíc trëng thµnh, phôc vô
®¾c lùc cho sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc
theo yªu cÇu cña §¶ng vµ Nhµ níc qua tõng giai ®o¹n.
11
Trong 9 n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p
x©m lîc (1846 – 1954), trong bèi c¶nh Nhµ níc
míi thµnh lËp, khã kh¨n nhiÒu mÆt, võa kh¸ng chiÕn,
võa kiÕn quèc, ph¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c, c¬ së vËt
chÊt cßn thiÕu thèn, tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n
cña c¸n bé thèng kª cßn h¹n chÕ, sè lîng c¸n bé thèng
kª Ýt vµ máng. Song lu«n lu«n ®îc §¶ng vµ B¸c Hå
quan t©m chØ ®¹o s¸t sao, c¸n bé thèng kª nhiÖt
t×nh h¨ng say, nªn trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng
thùc d©n Ph¸p x©m lîc, c«ng t¸c thèng kª ®· lµm ®îc
kh¸ nhiÒu viÖc nh thêng xuyªn kÞp thêi n¾m b¾t
t×nh h×nh vµ tæng hîp b¸o c¸o thêng kú vÒ kÕt qu¶
t¨ng gia s¶n xuÊt, diÖt giÆc ®ãi, xãa n¹n mï ch÷,
thèng kª gi¸ c¶ mét sè s¶n phÈm chñ yÕu, thùc hiÖn
gi¶m t«, gi¶m tøc thùc thuÕ n«ng nghiÖp v.v… trong
vïng tù do ®Ó phôc vô kÞp thêi yªu cÇu chØ ®¹o cña
ChÝnh phñ.
N¨m 1954, hßa b×nh ®îc lËp l¹i trªn miÒn B¾c,
tæ chøc bé m¸y cña ngµnh thèng kª lóc nµy vÉn cßn
rÊt s¬ khai, ®éi ngò c¸n bé tõ trung ¬ng ®Õn c¸c
®Þa ph¬ng hÇu hÕt tõ c¸n bé chÝnh trÞ vµ qu©n ®éi
chuyÓn sang, cha biÕt nghiÖp vô thèng kª. Nhng víi
tinh thÇn cña ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng, c¸c ®ång chÝ
®· võa lµm võa häc trong thùc tÕ, häc hái chuyªn gia
Liªn x«, Trung quèc. §éi ngò c¸n bé thèng kª ban ®Çu
12
Ýt ái ®ã ®· trëng thµnh vµ ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng vµ
tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, ®ñ søc thùc hiÖn
nhiÖm vô chÝnh trÞ cña ngµnh. Trong ®iÒu kiÖn x©y
dùng CNXH ë miÒn B¾c vµ tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh
gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc, ngµnh
Thèng kª ®· c¨n cø vµo thùc tiÔn, tiÕp thu kinh
nghiÖm cña thèng kª c¸c níc anh em, ph¸t triÓn c«ng
t¸c trªn nhiÒu mÆt. Phï hîp víi yªu cÇu vµ ®îc x©y
dùng trªn c¬ së thèng nhÊt thèng kª, kÕ to¸n vµ chÕ
®é ghi chÐp ban ®Çu. C¸c cuéc ®iÒu tra chuyªn ®Ò,
®iÒu tra träng ®iÓm, c¸c cuéc kiÓm kª hµng hãa, vËt
t còng ®· tæ chøc ®Ó thu thËp sè liÖu phôc vô nh÷ng
yªu cÇu kh¸c nhau cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc. Trªn
c¬ së ®ã, ngµnh Thèng kª ®· cung cÊp th«ng tin cho
viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch, qu¶n lý ®iÒu hµnh vµ trùc
tiÕp tham gia ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch
Nhµ níc theo c¸c cÊp tõ trung ¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph-
¬ng, tõ c¸c Bé ngµnh ®Õn c¸c doanh nghiÖp.
Sím nhËn thøc ®îc vai trß cña c¬ giíi hãa vµ tù
®éng hãa c«ng t¸c tÝnh to¸n thèng kª, tõ ®Çu nh÷ng
n¨m 1970, trong ngµnh thèng kª ®· tõng bíc h×nh
thµnh mét hÖ c¸c Trung t©m tÝnh to¸n, tuy m¸y mãc
thiÕt bÞ cßn th« s¬, nhng ®· phôc vô ®¾c lùc cho
viÖc xö lý sè liÖu thèng kª tõ c¸c b¸o c¸o ®Þnh kú
®Õn kÕt qu¶ c¸c cuéc ®iÒu tra, nhÊt lµ ®èi víi c¸c
13
cuéc ®iÒu tra lín nh tæng ®iÒu tra d©n sè, kiÓm kª
hµng hãa, vËt t v.v…
Trong thêi gian chiÕn tranh ph¸ ho¹i ë miÒn B¾c
®Êt níc chuyÓn sang thêi chiÕn, ®éi ngò c¸n bé thèng
kª tõ trung ¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph¬ng kh«ng ng¹i gian
khæ hy sinh, b¸m s¸t c¬ së, thu thËp th«ng tin, ph¶n
¸nh kÞp thêi t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi cña hËu ph-
¬ng lín. NhiÒu c¸n bé thèng kª ®· lªn ®êng chi viÖn
cho miÒn Nam ruét thÞt, trùc tiÕp tham gia chiÕn ®Êu
gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc. Thùc hiÖn
nghÜa vô quèc tÕ, nhiÒu c¸n bé thèng kª còng ®· lªn
®êng chi viÖn cho c¸c níc b¹n x©y dùng vµ ph¸t triÓn
c«ng t¸c thèng kª.
N¨m 1975, miÒn Nam hoµn toµn gi¶i phãng, ®Êt
níc thèng nhÊt, c¶ níc tiÕn lªn CNXH. Theo yªu cÇu cña
§¶ng vµ Nhµ níc trong t×nh h×nh míi, cïng víi c¸c c¬
quan qu¶n lý Nhµ níc, tæ chøc bé m¸y c¬ quan thèng
kª ë tÊt c¶ c¸c tØnh, thµnh phè miÒn Nam ®· nhanh
chãng h×nh thµnh víi nßng cèt lµ c¸n bé thèng kª cã
n¨ng lùc kinh nghiÖm tõ Tæng côc vµ c¸c Côc Thèng
kª miÒn B¾c, hµng tr¨m c¸n bé míi ®· ®îc tuyÓn
dông ®Ó bè trÝ vµo bé m¸y thèng kª tõ tØnh, thµnh
phè ®Õn c¸c quËn, huyÖn ë miÒn Nam…Víi quyÕt
t©m cao, toµn ngµnh Thèng kª ®· phÊn ®Êu vît mäi
khã kh¨n triÓn khai c«ng viÖc, æn ®Þnh tæ chøc, ®·
14
nhanh chãng thu thËp vµ tæng hîp ®îc sè liÖu thèng kª
trªn ph¹m vi c¶ níc.
Cho ®Õn tríc thêi kú ®æi míi, trong nÒn kinh tÕ
kÕ ho¹ch hãa tËp trung, sè liÖu thèng kª vÉn gi÷ vai
trß chñ yÕu, quan träng trong viÖc ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nhµ níc mét c¸ch rÊt chi tiÕt.
HÖ thèng sè liÖu trong thêi kú nµy lµ c¨n cø kh«ng thÓ
thiÕu ®Ó x©y dùng vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn
c¸c kÕ ho¹ch quý, n¨m vµ 5 n¨m, còng nh ®Ó nghiªn
cøu x©y dùng chÝnh s¸ch chiÕn lîc kinh tÕ – x· héi cña
§¶ng vµ ChÝnh phñ.
Bíc sang thêi kú ®æi míi, c¸n bé, c«ng chøc
ngµnh Thèng kª tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng ®·
qu¸n triÖt ®êng lèi cña §¶ng, tõng bíc ®æi míi c«ng
t¸c cña ngµnh. Tõ hÖ thèng chØ tiªu thèng kª phôc vô
c¬ chÕ qu¶n lý, kÕ ho¹ch hãa tËp trung víi nhiÒu chØ
tiªu hiÖn vËt, nÆng vÒ m« t¶, chñ yÕu phôc vô cho
qu¶n lý kinh tÕ vi m«, ngµnh Thèng kª ®· nhanh
chãng c¶i tiÕn hÖ thèng chØ tiªu thèng kª, bæ sung
nhiÒu chØ tiªu gi¸ trÞ phôc vô qu¶n lý Nhµ níc ë tÇm
vÜ m« vµ nhiÒu nhu cÇu th«ng tin ®a d¹ng kh¸c. Néi
dung vµ ph¬ng ph¸p thèng kª ®îc chuyÓn ®æi tõng b-
íc, ®Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ph¬ng ph¸p
luËn quan träng nh: ChuyÓn hÖ thèng ph¬ng ph¸p
luËn thèng kª b¶ng c©n ®èi vËt chÊt (MPS) sang hÖ
15
thèng tµi kho¶n quèc gia (SNA), chuyÓn ®æi ph¬ng
ph¸p tÝnh chØ sè gi¸ tiªu dïng, nghiªn cøu vµ ¸p dông
chØ tiªu n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè ngµnh
s¶n xuÊt chñ yÕu vµ chØ sè nguån nh©n lùc, t¨ng c-
êng ¸p dông ph¬ng ph¸p ®iÒu tra chän mÉu, x©y
dùng nhiÒu b¶ng danh môc theo chuÈn quèc tÕ, t¨ng
cêng thèng kª x· héi, m«i trêng…HÖ thèng chØ tieu
thèng kª ngµy mét hoµn thiÖn ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ h¬n
t×nh h×nh kinh tÕ x· héi trong ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh
míi phï hîp víi th«ng lÖ thèng kª quèc tÕ, n©ng cao
tÝnh so s¸nh cña sè liÖu thèng kª níc ta víi c¸c níc trªn
thÕ giíi. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, ngµnh Thèng kª
®· tiÕn hµnh cã kÕt qu¶ c¸c cuéc ®iÒu tra lín nh:
Tæng ®iÒu tra d©n sè n¨m 1989, tæng ®iÒu tra d©n
sè vµ nhµ ë n¨m 1999, tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp vµ
n«ng th«n n¨m 1994, tæng ®iÒu tra n«ng th«n, n«ng
nghiÖp vµ thñy s¶n n¨m 2001, tæng ®iÒu tra c¸c c¬
së kinh tÕ, hµnh chÝnh sù nghiÖp n¨m 1995 vµ n¨m
2002, ®iÒu tra ®êi sèng kinh tÕ hé gia ®×nh, ®iÒu
tra vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña toµn x· héi, ®iÒu tra
doanh nghiÖp, ®iÒu tra lao ®éng vµ viÖc lµm, vµ c¸c
cuéc ®iÒu tra chuyªn ngµnh kh¸c. Nhê vËy nguån
th«ng tin thèng kª cung cÊp ngµy cµng phong phó,
chÊt lîng th«ng tin cao h¬n, tr×nh ®é kinh nghiÖm
nghÒ nghiÖp cña c¸n bé toµn ngµnh Thèng kª còng ®-
16
îc n©ng lªn, ®¸nh dÊu mét bíc trëng thµnh cña ngµnh
Thèng kª trong c¬ chÕ míi.
§Ó t¨ng cêng m«i trêng ph¸p lý cho c«ng t¸c
thèng kª, Ph¸p lÖnh KÕ to¸n vµ Thèng kª, NghÞ ®Þnh
cña ChÝnh phñ vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong
lÜnh vùc thèng kª ®· ®îc ban hµnh trong nh÷ng n¨m
®Çu cña thêi kú ®æi míi. Nh»m t¨ng cêng h¬n n÷a
m«i trêng ph¸p lý cho c«ng t¸c thèng kª ngµy
17/6/2003 Quèc héi níc CHXHCN ViÖt Nam ®· ban
hµnh LuËt thèng kª thay thÕ cho Ph¸p lÖnh KÕ toµn vµ
Thèng kª ngµy 13/2/2004 ChÝnh phñ còng ra nghÞ
®Þnh sè 40/2004/N§ - CP quy ®Þnh chi tiÕt vµ híng
dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt Thèng Kª. C«ng t¸c
x©y dùng, tæ chøc vµ båi dìng ®éi ngò c¸n bé còng
®îc chó träng cñng cè vµ ph¸t triÓn, c¬ së vËt chÊt kü
thuËt ngµnh Thèng kª ®îc t¨ng cêng ®¸ng kÓ. Thùc
hiÖn NghÞ quyÕt sã 49/CP cña chÝnh phñ vÒ viÖc
ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, tõ n¨m 1996 ngµnh
Thèng kª ®· x©y dùng ®îc mét c¬ së h¹ tÇng c«ng
nghÖ th«ng tin t¬ng ®èi hiÖn ®¹i ë c¬ quan Tæng côc
vµ nhiÒu Côc Thèng kª. M¹ng líi tin häc diÖn réng vµ
c¬ së d÷ liÖu cña ngµnh ®· h×nh thµnh, gióp cho viÖc
khai th¸c sè liÖu thèng kª cña c¸c ®èi tîng sö dông ®îc
dÔ dµng, nhanh chãng. C¸n bé thèng kª ®· tõng bíc
®îc ®µo t¹o vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. §a sè c¸n bé
17
thèng kª ë trung ¬ng vµ c¸c tØnh, thµnh phè thêng
xuyªn ¸p dông c«ng nghÖ tin häc trong xö lý vµ tæng
hîp sè liÖu. HÖ thèng trang thiÕt bÞ ®ang ngµy cµng
ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc.
Hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc thèng kª ®îc t¨ng
cêng, gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ cña Thèng kª ViÖt
Nam trong céng ®ång thèng kª quèc tÕ. Ngoµi viÖc
cñng cè quan hÖ víi c¬ quan thèng kª Liªn hîp quèc,
thèng kª ESCAP, thèng kª ASEAN, víi c¸c tæ chøc quèc
tÕ. Tæng côc thèng kª cßn t¨ng cêng c¸c quan hÖ hîp
t¸c song ph¬ng víi c¬ quan thèng kª quèc gia c¸c níc
nh : Trung quèc, Lµo, Thôy ®iÓn, Ph¸p, SÐc, Ba lan,
NhËt b¶n, Hµn quèc, c¸c níc thµnh viªn ASEAN vµ ®·
®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. Do t¨ng cêng vµ më
réng hîp t¸c quan hÖ quèc tÕ, ngµnh Thèng kª ®· tiÕp
cËn, héi nhËp vµ øng dông c¸c ph¬ng ph¸p thèng kª
vµ ®iÒu tra theo chuÈn mùc th«ng lÖ quèc tÕ. Nhê
®ã, trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh Thèng kª ®· nhËn
®îc sù gióp ®ì cã hiÖu qu¶ vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh
cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ mét sè níc nh: Ch¬ng
tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc, Quü d©n sè, Quü
nhi ®ång, Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Liªn hîp
quèc, Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸, tæ chøc Sida
Thôy ®iÓn…
18
HiÖn nay ngµnh Thèng kª ViÖt Nam ®îc t¨ng c-
êng vµ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng ph¸t triÓn cña
ngµnh Thèng kª ®Õn n¨m 2010 ®· ®îc Thñ tíng
ChÝnh phñ phª duyÖt t¹i QuyÕt ®Þnh sè
141/20002/QD-TTg ngµy 21 th¸ng 10 n¨m 2002.
MÆc dï gÆp biÕt bao khã kh¨n gian khæ, c¸n bé
c«ng chøc toµn ngµnh Thèng kª tõ thÕ hÖ nµy ®Õn
thÕ hÖ kh¸c ®· kiªn tr× phÊn ®Êu x©y dùng ngµnh,
®¸p øng yªu cÇu th«ng tin cña §¶ng vµ nhµ níc vµ cña
x· héi. Phong trµo thi ®ua trong nghµnh ®îc duy tr× cã
nÒ nÕp, ®· ®éng viªn khuyÕn khÝch tõng ®¬n vÞ, c¸
nh©n h¨ng h¸i phÊn khëi hoµn thµnh nhiÖm vô. Víi
nh÷ng thµnh tÝch ®¹t ®îc, ngµnh Thèng kª ®· ®îc
Nhµ níc tÆng thëng Hu©n ch¬ng §éc lËp H¹ng nhÊt
vµo n¨m 1996, nhiÒu ®¬n vÞ vµ c¸n bé thèng kª ®îc
Nhµ níc tÆng thëng nhiÒu hu©n ch¬ng cao quý, ®îc
ChÝnh phñ tÆng nhiÒu b»ng khen vµ cê lu©n lu.
Cã thÓ nãi gÇn 60 n¨m qua, ngµnh Thèng kª ®·
cè g¾ng chñ ®éng vît qua khã kh¨n kh«ng ngõng v¬n
lªn, ®æi míi vµ n©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c, ®¹t ®îc
bíc ph¸t triÓn míi. Toµn ngµnh ®· chuyÓn ®æi dÇn hÖ
thèng chØ tiªu cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung
sang hÖ thèng chØ tiªu phï hîp víi c¬ chÕ kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh híng XHCN. Ph¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin
19
tõng bíc ®îc c¶i tiÕn ngµy cµng phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n
lý míi ë níc ta.
ViÖc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin kÕt hîp víi c¸c
øng dông cã chän läc c¸c ph¬ng ph¸p th«ng kª quèc
tÕ, c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch khoa häc ®· bíc ®Çu
ph¸t huy hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c thu thËp xö lý th«ng
tin. §éi ngò c¸n bé thèng kª ®îc ®µo t¹o, n©ng cao vÒ
tr×nh ®é chÝnh trÞ, chuyªn m«n, tin häc vµ ngo¹i
ng÷.
Nh×n chung, ngµnh Thèng kª ®· cè g¾ng ®¸p
øng yªu cÇu vÒ th«ng tin cña c¬ qua §¶ng, chÝnh phñ
vµ c¬ quan qu¶n lý c¸c cÊp, c¸c ngµnh. Th«ng tin
thèng kª lµ c¬ së quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ ph©n tÝch
vµ dù b¸o xu híng ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña c¶ níc
còng nh cña tõng ngµnh, tõng ®Þa ph¬ng, gãp phÇn
quan träng vµo c«ng t¸c chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña
ChÝnh phñ, cña c¸c c¬ quan trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng.
NhiÒu tµi liÖu thèng kª ®îc c«ng bè vµ xuÊt b¶n ®·
®¸p øng ®îc yªu cÇu th«ng tin cña xÉ héi
III. Trung t©m tin häc thèng kª
Víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, viÖc ¸p
dông tin häc vµo ngµnh thèng kª ®· ®îc triÓn khai ®Ó
cã thÓ x©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh ph©n tÝch, tÝnh
to¸n vµ xö lý sè liÖu thèng kª.Trung t©m tÝnh to¸n
20
Trong cuéc sèng th«ng tin ®îc sö dông hµng ngµy.
Con ngêi cã nhu cÇu nghe ®µi, ®äc b¸o, tham kh¶o ý
kiÕn ngêi kh¸c ... ®Ó thu nhËn th«ng tin míi. Khi tiÕp
nhËn th«ng tin con ngêi ph¶i xö lý nã ®Ó t¹o ra th«ng
tin cã Ých h¬n, th©n thiÖn h¬n ®Ó ®i ®Õn mét
quyÕt ®Þnh ch¨c ch¾n. §Ó xö lý th«ng tin con ngêi
ph¶i sö dông mét sè c«ng cô nhÊt ®Þnh nh giÊy,
bót...vµ chÝnh trÝ nhí cña con ngêi. Cã thÓ nãi th«ng
tin ®ãng mét vai trß quan träng trong C¸c vÊn ®Ò X·
héi, trong Khoa häc kü thuËt,trong Kinh doanh, trong
Quan hÖ còng nh mäi ho¹t ®éng kh¸c cña x· héi.
Chóng ta ®ang sèng trong mét kû nguyªn víi sù bïng
næ cña th«ng tin hÕt søc m¹nh mÏ vµ phong phó.
Th«ng tin trë thµnh mét nguån tµi nguyªn quan träng,
nguån cña c¶i v« gi¸ cña con ngêi. V× vËy viÖc n¾m
b¾t th«ng tin nhanh, lu tr÷ th«ng tin víi sè lîng lín vµ
xö lý th«ng tin chÝnh x¸c kÞp thêi ®ãng mét vai trß cèt
lâi trong c¸c bµi to¸n, víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ
th× tin häc lµ mét ngµnh khoa häc ®¸p øng ®îc c¸c
®ßi hái ®ã. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trªn thÕ giíi nãi
chung vµ níc ta nãi riªng tin häc ®· ph¸t triÓn nhanh
chãng, tin häc ®· ®îc ¸p dông trong nhiÒu ngµnh:
Khoa Häc C«ng NghÖ, Qu¶n Lý Kinh TÕ, S¶n XuÊt Kinh
Doanh, Gi¸o Dôc...§Æc biÖt lµ trong ngµnh Thèng Kª,
1
nã gióp c¸c nhµ qu¶n lý, nhµ ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh
s¸ch chiÕn lîc gi¶i quyÕt c«ng viÖc mét c¸ch khoa häc
vµ chÝnh x¸c. Thèng kª lµ mét trong nh÷ng c«ng cô
qu¶n lý vÜ m« quan träng, cã vai trß cung cÊp c¸c
th«ng tin thèng kª trung thùc, kh¸ch quan, chÝnh x¸c,
®Çy ®ñ, kÞp thêi phôc vô c¸c c¬ quan nhµ níc trong
viÖc ®¸nh gi¸ dù b¸o t×nh h×nh, ho¹ch ®Þnh chÝnh
s¸ch chiÕn lîc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ –
x· héi, ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin cña c¸c tæ chøc vµ
c¸ nh©n. Trong nh÷ng cuéc ®iÒu tra hµng n¨m vÒ
d©n sè, lao ®éng viÖc lµm, c¸c doanh nghiÖp, tæ
chøc x· héi… viÖc tæng hîp kÕt qu¶ nh÷ng cuéc ®iÒu
tra ®ã ®ßi hái ph¶i nhanh chãng vµ chÝnh x¸c, nh
vËy víi c«ng viÖc tæng hîp thñ c«ng lµ rÊt khã kh¨n ,
khã cã thÓ tr¸nh khái nhÇm lÉn, vÝ dô nh c«ng t¸c
tæng hîp kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng viÖc lµm hµng
n¨m, viÖc øng dông tin häc vµo c«ng t¸c tæng hîp kÕt
qu¶ thèng kª lµ rÊt quan träng. Díi sù híng dÉn cña
ThÇy gi¸o Bïi ThÕ Ngò, vµ c¸n bé híng t¹i c¬ së thùc
tËp, t«i thùc hiÖn ®Ò tµi:
“ X©y dùng hÖ thèng thèng tin hç trî xö lý tæng
hîp kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng - viÖc lµm
01/7/2004”
CÊu tróc cña ®Ò tµi gåm:
- Ch¬ng I, Tæng quan vÒ c¬ së thùc tËp
2
- Ch¬ng II, C¬ së ph¬ng ph¸p luËn nghiªn
cøu ®Ò tµi
- Ch¬ng III, ThiÕt kÕ x©y dùng ch¬ng tr×nh
Trong thêi gian lµm ®Ò tµi mÆc dï b¶n th©n em
®· cã nhiÒu cè g¾ng nhng v× ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn
x©y dùng mét øng dông tin häc vµo thùc tÕ, cïng víi
thêi gian t×m hiÓu häc hái kh«ng ®îc nhiÒu nªn kh¶
n¨ng n¾m b¾t vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt bµi to¸n cßn
nhiÒu thiÕu sãt. KÝnh mong ®îc sù gióp ®ì cña c¸c
thÇy c«, sù ®ãng gãp x©y dùng cña b¹n bÌ, ®Ó t«i cã
thÓ hoµn thiÖn ch¬ng tr×nh nµy.
Cuèi cïng em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi
thÇy gi¸o híng dÉn K.S Bïi ThÕ Ngò vµ C¸n bé híng dÉn
cña Trung t©m tin häc thèng kª K.S Hå V¨n B¶o ®· h-
íng dÉn gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn thµnh ®Ò
tµi nµy. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy, c¸c c« khoa
Tin häc kinh tÕ trêng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n ®·
nhiÖt t×nh gi¶ng d¹y trang bÞ cho em nh÷ng kiÕn thøc
quý b¸u trong suèt qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ dµnh cho
chóng em nh÷ng ®iÒu kiÖn häc tËp thuËn lîi.
Ch¬ng I
Tæng quan vÒ c¬ së thùc tËp
Trung t©m tin häc thèng kª - Tæng côc thèng kª
3
I. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng côc
Thèng kª
Ngay trong thêi gian ®Çu c¸ch m¹ng míi thµnh
c«ng, trong mu«n vµn khã kh¨n cña thêi kú chèng thï
trong giÆc ngoµi, ngµy 6 th¸ng 5 n¨m 1946, Chñ TÞch
Hå ChÝ Minh, Chñ tÞch ChÝnh phñ l©m thêi níc ViÖt
Nam D©n Chñ Céng Hßa ®· kÝ s¾c lÖnh sè 61/SL quy
®Þnh bé m¸y tæ chøc cña Bé quèc d©n kinh tÕ gåm
c¸c phßng ban, nha trùc thuéc, trong ®ã cã Nha Thèng
kª ViÖt Nam. §Ó ghi nhí s©u s¾c c«ng ¬n cña B¸c Hå
vÜ ®¹i ®èi víi qu¸ tr×nh x©y dùng vµ tráng thµnh cña
ngµnh thèng kª, ®Ó phï hîp víi thùc tÕ lÞch sö, vµ ®îc
sù ®ång ý cña Thñ tíng chÝnh phñ níc Céng hßa X· héi
Chñ nghÜa ViÖt Nam. Ngµnh Thèng kª ®· lÊy ngµy 6
th¸ng 5 n¨m 1946 lµ ngµy thµnh lËp ngµnh Thèng kª
ViÖt Nam.
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ngµnh
Thèng kª ViÖt Nam cã nhiÒu thay ®æi vÒ c¬ cÊu vµ
tæ chøc:
Ngµy 20 th¸ng 2 n¨m 1956, Thñ tíng ChÝnh Phñ ®·
ban hµnh §iÒu lÖ sè 695/TTg vÒ tæ chøc Côc Thèng kª
Trung ¬ng, c¸c c¬ quan thèng kª ®Þa ph¬ng vµ c¸c
tæ chøc thèng kª c¸c Bé cã ghi:
Nay thµnh lËp Côc Thèng kª Trung ¬ng trong ñy
ban KÕ ho¹ch nhµ níc cña níc ViÖt Nam d©n chñ céng
4
hßa, c¸c Ban Thèng kª ®Þa Ph¬ng, c¸c tæ chøc thèng
kª ë c¸c Bé, c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp.
Côc thèng kª trung ¬ng vµ c¸c c¬ quan thèng kª
®Þa ph¬ng lµ mét hÖ thèng nhÊt, tËp trung
Côc thèng kª trung ¬ng trong ñy ban kÕ ho¹ch
Nhµ níc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa lµ mét c¬ quan
cña Nhµ níc ®Ó l·nh ®¹o thèng nhÊt vµ tËp trung mäi
viÖc thèng kª vµ kÕ to¸n trong níc.
NhiÖm vô chñ yÕu cña côc thèng kª trung ¬ng lµ
su tÇm, thu thËp, nghiªn cøu vµ ®Ö tr×nh ChÝnh Phñ
nh÷ng tµi liÖu thèng kª chÝnh x¸c, ph©n tÝch mét
c¸ch khoa häc ®Ó cã thÓ nªu ®îc qu¸ tr×nh thùc hiÖn
kÕ ho¹ch Nhµ níc, sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n hãa
trong níc, nh÷ng nguån tµi nguyªn vµ c¸ch sö dông tµi
nguyªn ®ã, tû lÖ ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ,
v¨n hãa vµ møc ®é ph¸t triÓn cña tõng ngµnh.
Côc thèng kª trung ¬ng t¹m thêi gåm c¸c phßng:
Thèng kª tæng hîp; Thèng kª n«ng nghiÖp; Thèng kª
c«ng nghiÖp; VËn t¶i; Thèng kª Th¬ng nghiÖp tµi
chÝnh; Thèng kª v¨n hãa; Gi¸o dôc; Y tÕ; D©n sè; Lao
®éng
Ngµy 21/12/1960 Côc thèng kª trung ¬ng ®îc
t¸ch ra khái ñy ban kÕ ho¹ch Nhµ níc, vµ thµnh lËp
Tæng côc Thèng kª
5
§Õn ngµy 03/9/2003, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ
®Þnh sè 101/2003/N§-CP quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm
vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña Tæng côc Thèng
kª.
1. VÞ trÝ vµ chøc n¨ng
Tæng côc Thèng kª lµ c¬ quan thuéc ChÝnh phñ
thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô quyÒn h¹n qu¶n lý nhµ níc
vÒ thèng kª, tæ chøc thùc hiÖn ho¹t ®én thèng kª vµ
cung cÊp th«ng tin thèng kª kinh tÕ- x· héi cho c¸c c¬
quan, tæ chøc vµ c¸ nh©n theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt, qu¶n lý nhµ níc c¸c dÞch vô c«ng vµ thùc hiÖn
mét sè nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ vÒ ®¹i diÖn chñ
së h÷u phÇn vèn cña nhµ níc t¹i doanh nghiÖp cã vèn
nhµ níc thuéc Tæng côc qu¶n lý theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
2. NhiÖm vô vµ quyÒn h¹n
Tæng côc thèng kª chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn
nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¬ quan thuéc chÝnh phñ
quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu
tæ chøc cña c¬ quan thuéc chÝnh phñ vµ nh÷ng
nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ sau:
Chñ tr× hoÆc tham gia so¹n th¶o c¸c dù ¸n luËt,
ph¸p lÖnh vµ dù th¶o v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt
kh¸c vÒ thèng kª theo sù ph©n c«ng cña ChÝnh phñ,
Thñ tíng chÝnh phñ
6
Tr×nh ChÝnh phñ, Thñ tíng ChÝnh phñ chiÕn lîc,
quy ho¹ch, kÕ ho¹ch dµi h¹n, n¨m n¨m, hµng n¨m vÒ
thèng kª vµ c¸c dù ¸n quan träng cña Tæng côc thèng
kª.
Tr×nh ChÝnh phñ quy ®Þnh thÈm quyÒn ban
hµnh c¸c b¶ng ph©n lo¹i thèng kª
Tr×nh Thñ tíng chÝnh phñ ban hµnh hÖ thèng chØ
tiªu quèc gia, chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª quèc gia dµi
h¹n, hµng n¨m vµ c¸c cuéc tæng ®iÒu tra thèng kª
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Tr×nh Bé trëng ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ ph©n
c«ng ký ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ
thèng kª theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
ChØ ®¹o, kiÓm tra vµ chÞu tr¸ch nhiÖm thùc
hiÖn c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, chiÕn lîc, quy
ho¹ch, ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch vÒ thèng kª, hÖ thèng
chØ tiªu thèng kª quèc gia sau khi ®îc phª duyÖt,
tuyªn truyÒn, phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt vµ th«ng
tin thèng kª.
ChØ ®¹o, híng dÉn vÒ nghiÖp vô chuyªn m«n ®èi
víi c¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¬ quan thuéc ChÝnh
phñ, Tßa ¸n nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc
trung ¬ng trong viÖc b¸o c¸o thèng kª, ®iÒu tra thèng
kª vµ ph©n lo¹i thèng kª thuéc thÈm quyÒn.
7
ThÈm ®Þnh vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô chÕ ®é
b¸o c¸o, ph¬ng ¸n ®iÒu tra thèng kª cña c¸c Bé, c¬
quan ngang Bé, c¬ quan thuéc chÝnh phñ, Tßa ¸n
nh©n d©n tèi cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao
vµ ñy ban nh©n d©n tØnh thµnh phè trùc thuéc trung
¬ng.
Tæ chøc thu thËp th«ng tin kinh tÕ – x· héi, x©y
dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu quèc gia vÒ th«ng tin
thèng kª kinh tÕ – x· héi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
B¸o c¸o chÝnh phñ, Thñ tíng ChÝnh phñ thèng kª
tæng hîp hµng th¸ng, quý, n¨m vÒ t×nh h×nh kinh tÕ
– x· héi, t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh môc
tiªu quèc gia, møc ®é hoµn thµnh c¸c chØ tiªu kÕ
ho¹ch nhµ níc, c¸c b¸o c¸o ph©n tÝch vµ dù b¸o vÒ
t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi hµng n¨m.
Gióp chÝnh phñ thèng nhÊt viÖc qu¶n lý c«ng bè
th«ng tin thèng kª kinh tÕ – x· héi theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
C«ng bè th«ng tin thèng kª thuéc hÖ thèng chØ
tiªu thèng kª quèc gia, cung cÊp th«ng tin thèng kª
kinh tÕ – x· héi cho c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ cÊ nh©n
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ
®é tin cËy cña sè liÖu th«ng tin c«ng bè vµ cung cÊp.
Biªn so¹n vµ xuÊt b¶n niªn gi¸m thèng kª, c¸c
s¶n phÈm thèng kª cña níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa
8
ViÖt Nam vµ sè liÖu thèng kª cña níc ngoµi, thùc hiÖn
so s¸nh quèc tÕ vÒ thèng kª.
Qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t vµ x©y dùng trong lÜnh
vùc thèng kª theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Tæ chøc vµ chØ ®¹o thùc hiÖn kÕ ho¹ch nghiªn
cøu khoa häc thèng kª, øng dông tiÕn bé khoa häc,
c«ng nghÖ trong hÖ thèng tæ chøc thèng kª tËp trung
QuyÕt ®Þnh c¸c chñ tr¬ng, biÖn ph¸p, chØ ®¹o
ho¹t ®éng dÞch vô c«ng trong hÖ thèng tæ chøc thèng
kª tËp trung theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, qu¶n lý vµ
chØ ®¹o ho¹t ®éng ®èi víi c¸c tæ chøc sù nghiÖp
thuéc Tæng côc thèng kª.
Thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ vÒ
®¹i diÖn chñ së h÷u phÇn vèn cña nhµ níc t¹i doanh
nghiÖp cã vèn nhµ níc thuéc Tæng côc Thèng kª theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
KiÓm tra, thanh tra, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tè c¸o,
chèng tham nhòng, tiªu cùc vµ xö lý vi ph¹m vÒ thèng
kª theo thÈm quyÒn.
QuyÕt ®Þnh vµ chØ ®¹o thùc hiÖn ch¬ng tr×nh
c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña Tæng côc thèng kª theo môc
tiªu vµ néi dung ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña
nhµ níc ®· ®îc Thñ tíng chÝnh phñ phª duyÖt.
Qu¶n lý tæ chøc bé m¸y, biªn chÕ, chØ ®¹o thùc
hiÖn chÕ ®é tiÒn l¬ng vµ c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch ®·i
9
ngé, khen thëng, kû luËt ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc,
viªn chøc nhµ níc thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña Tæng côc
thèng kª, ®µo t¹o, båi dìng chuyªn m«n nghiÖp vô vÒ
thèng kª ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc nhµ níc
thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña Tæng côc thèng kª.
Qu¶n lý tµi chÝnh, tµi s¶n ®îc giao vµ tæ chøc
thùc hiÖn ng©n s¸ch ®îc ph©n bè theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
3. HÖ thèng tæ chøc cña Tæng côc Thèng kª.
Tæng côc thèng kª ®îc tæ chøc theo ngµnh däc,
gåm cã:
- ë Trung ¬ng cã c¬ quan Tæng côc thèng kª.
- ë tØnh thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng cã
Côc Thèng kª trùc thuéc Tæng côc Thèng kª.
- ë huyÖn quËn thÞ x· thµnh phè thuéc tØnh
cã Phßng Thèng kª trùc thuéc Côc thèng kª
tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng.
4. C¬ cÊu tæ chøc cña c¬ quan Tæng côc thèng
kª:
- C¸c tæ chøc gióp Tæng côc trëng thùc hiÖn
nhiÖm vô, quyÒn h¹n qu¶n lý nhµ níc:
+ Vô HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia
+ Vô ph¬ng ph¸p chÕ ®é thèng kª
+ Vô Thèng kª tæng hîp
+ Vô Thèng kª C«ng nghiÖp vµ x©y dùng
10
+ Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy
s¶n
+ Vô Thèng kª Th¬ng m¹i, DÞch vô vµ gi¸ c¶
+ Vô Thèng kª D©n sè vµ Lao ®éng
+ Vô Thèng kª X· héi vµ M«i trêng
+ Vô Hîp t¸c quèc tÕ
+ Vô Tæ chøc c¸n bé
+ Vô KÕ ho¹ch tµi chÝnh
+ Thanh tra
+ V¨n phßng
- C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp thuéc Tæng côc Thèng
kª:
+ ViÖn nghiªn cøu Khoa häc thèng kª
+ Trung t©m tin häc thèng kª
+ Trung t©m t liÖu thèng kª
+ T¹p chÝ con sè vµ sù kiÖn
C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp kh¸c hiÖn cã giao Tæng
côc trëng Tæng côc Thèng kª tæ chøc vµ s¾p
xÕp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
II. Nh÷ng thµnh tùu cña ngµnh thèng kª ViÖt
Nam
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn, ngµnh
thèng kª ViÖt Nam ®· tõng bíc trëng thµnh, phôc vô
®¾c lùc cho sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc
theo yªu cÇu cña §¶ng vµ Nhµ níc qua tõng giai ®o¹n.
11
Trong 9 n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p
x©m lîc (1846 – 1954), trong bèi c¶nh Nhµ níc
míi thµnh lËp, khã kh¨n nhiÒu mÆt, võa kh¸ng chiÕn,
võa kiÕn quèc, ph¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c, c¬ së vËt
chÊt cßn thiÕu thèn, tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n
cña c¸n bé thèng kª cßn h¹n chÕ, sè lîng c¸n bé thèng
kª Ýt vµ máng. Song lu«n lu«n ®îc §¶ng vµ B¸c Hå
quan t©m chØ ®¹o s¸t sao, c¸n bé thèng kª nhiÖt
t×nh h¨ng say, nªn trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng
thùc d©n Ph¸p x©m lîc, c«ng t¸c thèng kª ®· lµm ®îc
kh¸ nhiÒu viÖc nh thêng xuyªn kÞp thêi n¾m b¾t
t×nh h×nh vµ tæng hîp b¸o c¸o thêng kú vÒ kÕt qu¶
t¨ng gia s¶n xuÊt, diÖt giÆc ®ãi, xãa n¹n mï ch÷,
thèng kª gi¸ c¶ mét sè s¶n phÈm chñ yÕu, thùc hiÖn
gi¶m t«, gi¶m tøc thùc thuÕ n«ng nghiÖp v.v… trong
vïng tù do ®Ó phôc vô kÞp thêi yªu cÇu chØ ®¹o cña
ChÝnh phñ.
N¨m 1954, hßa b×nh ®îc lËp l¹i trªn miÒn B¾c,
tæ chøc bé m¸y cña ngµnh thèng kª lóc nµy vÉn cßn
rÊt s¬ khai, ®éi ngò c¸n bé tõ trung ¬ng ®Õn c¸c
®Þa ph¬ng hÇu hÕt tõ c¸n bé chÝnh trÞ vµ qu©n ®éi
chuyÓn sang, cha biÕt nghiÖp vô thèng kª. Nhng víi
tinh thÇn cña ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng, c¸c ®ång chÝ
®· võa lµm võa häc trong thùc tÕ, häc hái chuyªn gia
Liªn x«, Trung quèc. §éi ngò c¸n bé thèng kª ban ®Çu
12
Ýt ái ®ã ®· trëng thµnh vµ ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng vµ
tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, ®ñ søc thùc hiÖn
nhiÖm vô chÝnh trÞ cña ngµnh. Trong ®iÒu kiÖn x©y
dùng CNXH ë miÒn B¾c vµ tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh
gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc, ngµnh
Thèng kª ®· c¨n cø vµo thùc tiÔn, tiÕp thu kinh
nghiÖm cña thèng kª c¸c níc anh em, ph¸t triÓn c«ng
t¸c trªn nhiÒu mÆt. Phï hîp víi yªu cÇu vµ ®îc x©y
dùng trªn c¬ së thèng nhÊt thèng kª, kÕ to¸n vµ chÕ
®é ghi chÐp ban ®Çu. C¸c cuéc ®iÒu tra chuyªn ®Ò,
®iÒu tra träng ®iÓm, c¸c cuéc kiÓm kª hµng hãa, vËt
t còng ®· tæ chøc ®Ó thu thËp sè liÖu phôc vô nh÷ng
yªu cÇu kh¸c nhau cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc. Trªn
c¬ së ®ã, ngµnh Thèng kª ®· cung cÊp th«ng tin cho
viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch, qu¶n lý ®iÒu hµnh vµ trùc
tiÕp tham gia ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch
Nhµ níc theo c¸c cÊp tõ trung ¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph-
¬ng, tõ c¸c Bé ngµnh ®Õn c¸c doanh nghiÖp.
Sím nhËn thøc ®îc vai trß cña c¬ giíi hãa vµ tù
®éng hãa c«ng t¸c tÝnh to¸n thèng kª, tõ ®Çu nh÷ng
n¨m 1970, trong ngµnh thèng kª ®· tõng bíc h×nh
thµnh mét hÖ c¸c Trung t©m tÝnh to¸n, tuy m¸y mãc
thiÕt bÞ cßn th« s¬, nhng ®· phôc vô ®¾c lùc cho
viÖc xö lý sè liÖu thèng kª tõ c¸c b¸o c¸o ®Þnh kú
®Õn kÕt qu¶ c¸c cuéc ®iÒu tra, nhÊt lµ ®èi víi c¸c
13
cuéc ®iÒu tra lín nh tæng ®iÒu tra d©n sè, kiÓm kª
hµng hãa, vËt t v.v…
Trong thêi gian chiÕn tranh ph¸ ho¹i ë miÒn B¾c
®Êt níc chuyÓn sang thêi chiÕn, ®éi ngò c¸n bé thèng
kª tõ trung ¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph¬ng kh«ng ng¹i gian
khæ hy sinh, b¸m s¸t c¬ së, thu thËp th«ng tin, ph¶n
¸nh kÞp thêi t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi cña hËu ph-
¬ng lín. NhiÒu c¸n bé thèng kª ®· lªn ®êng chi viÖn
cho miÒn Nam ruét thÞt, trùc tiÕp tham gia chiÕn ®Êu
gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc. Thùc hiÖn
nghÜa vô quèc tÕ, nhiÒu c¸n bé thèng kª còng ®· lªn
®êng chi viÖn cho c¸c níc b¹n x©y dùng vµ ph¸t triÓn
c«ng t¸c thèng kª.
N¨m 1975, miÒn Nam hoµn toµn gi¶i phãng, ®Êt
níc thèng nhÊt, c¶ níc tiÕn lªn CNXH. Theo yªu cÇu cña
§¶ng vµ Nhµ níc trong t×nh h×nh míi, cïng víi c¸c c¬
quan qu¶n lý Nhµ níc, tæ chøc bé m¸y c¬ quan thèng
kª ë tÊt c¶ c¸c tØnh, thµnh phè miÒn Nam ®· nhanh
chãng h×nh thµnh víi nßng cèt lµ c¸n bé thèng kª cã
n¨ng lùc kinh nghiÖm tõ Tæng côc vµ c¸c Côc Thèng
kª miÒn B¾c, hµng tr¨m c¸n bé míi ®· ®îc tuyÓn
dông ®Ó bè trÝ vµo bé m¸y thèng kª tõ tØnh, thµnh
phè ®Õn c¸c quËn, huyÖn ë miÒn Nam…Víi quyÕt
t©m cao, toµn ngµnh Thèng kª ®· phÊn ®Êu vît mäi
khã kh¨n triÓn khai c«ng viÖc, æn ®Þnh tæ chøc, ®·
14
nhanh chãng thu thËp vµ tæng hîp ®îc sè liÖu thèng kª
trªn ph¹m vi c¶ níc.
Cho ®Õn tríc thêi kú ®æi míi, trong nÒn kinh tÕ
kÕ ho¹ch hãa tËp trung, sè liÖu thèng kª vÉn gi÷ vai
trß chñ yÕu, quan träng trong viÖc ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nhµ níc mét c¸ch rÊt chi tiÕt.
HÖ thèng sè liÖu trong thêi kú nµy lµ c¨n cø kh«ng thÓ
thiÕu ®Ó x©y dùng vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn
c¸c kÕ ho¹ch quý, n¨m vµ 5 n¨m, còng nh ®Ó nghiªn
cøu x©y dùng chÝnh s¸ch chiÕn lîc kinh tÕ – x· héi cña
§¶ng vµ ChÝnh phñ.
Bíc sang thêi kú ®æi míi, c¸n bé, c«ng chøc
ngµnh Thèng kª tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng ®·
qu¸n triÖt ®êng lèi cña §¶ng, tõng bíc ®æi míi c«ng
t¸c cña ngµnh. Tõ hÖ thèng chØ tiªu thèng kª phôc vô
c¬ chÕ qu¶n lý, kÕ ho¹ch hãa tËp trung víi nhiÒu chØ
tiªu hiÖn vËt, nÆng vÒ m« t¶, chñ yÕu phôc vô cho
qu¶n lý kinh tÕ vi m«, ngµnh Thèng kª ®· nhanh
chãng c¶i tiÕn hÖ thèng chØ tiªu thèng kª, bæ sung
nhiÒu chØ tiªu gi¸ trÞ phôc vô qu¶n lý Nhµ níc ë tÇm
vÜ m« vµ nhiÒu nhu cÇu th«ng tin ®a d¹ng kh¸c. Néi
dung vµ ph¬ng ph¸p thèng kª ®îc chuyÓn ®æi tõng b-
íc, ®Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ph¬ng ph¸p
luËn quan träng nh: ChuyÓn hÖ thèng ph¬ng ph¸p
luËn thèng kª b¶ng c©n ®èi vËt chÊt (MPS) sang hÖ
15
thèng tµi kho¶n quèc gia (SNA), chuyÓn ®æi ph¬ng
ph¸p tÝnh chØ sè gi¸ tiªu dïng, nghiªn cøu vµ ¸p dông
chØ tiªu n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè ngµnh
s¶n xuÊt chñ yÕu vµ chØ sè nguån nh©n lùc, t¨ng c-
êng ¸p dông ph¬ng ph¸p ®iÒu tra chän mÉu, x©y
dùng nhiÒu b¶ng danh môc theo chuÈn quèc tÕ, t¨ng
cêng thèng kª x· héi, m«i trêng…HÖ thèng chØ tieu
thèng kª ngµy mét hoµn thiÖn ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ h¬n
t×nh h×nh kinh tÕ x· héi trong ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh
míi phï hîp víi th«ng lÖ thèng kª quèc tÕ, n©ng cao
tÝnh so s¸nh cña sè liÖu thèng kª níc ta víi c¸c níc trªn
thÕ giíi. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, ngµnh Thèng kª
®· tiÕn hµnh cã kÕt qu¶ c¸c cuéc ®iÒu tra lín nh:
Tæng ®iÒu tra d©n sè n¨m 1989, tæng ®iÒu tra d©n
sè vµ nhµ ë n¨m 1999, tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp vµ
n«ng th«n n¨m 1994, tæng ®iÒu tra n«ng th«n, n«ng
nghiÖp vµ thñy s¶n n¨m 2001, tæng ®iÒu tra c¸c c¬
së kinh tÕ, hµnh chÝnh sù nghiÖp n¨m 1995 vµ n¨m
2002, ®iÒu tra ®êi sèng kinh tÕ hé gia ®×nh, ®iÒu
tra vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña toµn x· héi, ®iÒu tra
doanh nghiÖp, ®iÒu tra lao ®éng vµ viÖc lµm, vµ c¸c
cuéc ®iÒu tra chuyªn ngµnh kh¸c. Nhê vËy nguån
th«ng tin thèng kª cung cÊp ngµy cµng phong phó,
chÊt lîng th«ng tin cao h¬n, tr×nh ®é kinh nghiÖm
nghÒ nghiÖp cña c¸n bé toµn ngµnh Thèng kª còng ®-
16
îc n©ng lªn, ®¸nh dÊu mét bíc trëng thµnh cña ngµnh
Thèng kª trong c¬ chÕ míi.
§Ó t¨ng cêng m«i trêng ph¸p lý cho c«ng t¸c
thèng kª, Ph¸p lÖnh KÕ to¸n vµ Thèng kª, NghÞ ®Þnh
cña ChÝnh phñ vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong
lÜnh vùc thèng kª ®· ®îc ban hµnh trong nh÷ng n¨m
®Çu cña thêi kú ®æi míi. Nh»m t¨ng cêng h¬n n÷a
m«i trêng ph¸p lý cho c«ng t¸c thèng kª ngµy
17/6/2003 Quèc héi níc CHXHCN ViÖt Nam ®· ban
hµnh LuËt thèng kª thay thÕ cho Ph¸p lÖnh KÕ toµn vµ
Thèng kª ngµy 13/2/2004 ChÝnh phñ còng ra nghÞ
®Þnh sè 40/2004/N§ - CP quy ®Þnh chi tiÕt vµ híng
dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt Thèng Kª. C«ng t¸c
x©y dùng, tæ chøc vµ båi dìng ®éi ngò c¸n bé còng
®îc chó träng cñng cè vµ ph¸t triÓn, c¬ së vËt chÊt kü
thuËt ngµnh Thèng kª ®îc t¨ng cêng ®¸ng kÓ. Thùc
hiÖn NghÞ quyÕt sã 49/CP cña chÝnh phñ vÒ viÖc
ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, tõ n¨m 1996 ngµnh
Thèng kª ®· x©y dùng ®îc mét c¬ së h¹ tÇng c«ng
nghÖ th«ng tin t¬ng ®èi hiÖn ®¹i ë c¬ quan Tæng côc
vµ nhiÒu Côc Thèng kª. M¹ng líi tin häc diÖn réng vµ
c¬ së d÷ liÖu cña ngµnh ®· h×nh thµnh, gióp cho viÖc
khai th¸c sè liÖu thèng kª cña c¸c ®èi tîng sö dông ®îc
dÔ dµng, nhanh chãng. C¸n bé thèng kª ®· tõng bíc
®îc ®µo t¹o vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. §a sè c¸n bé
17
thèng kª ë trung ¬ng vµ c¸c tØnh, thµnh phè thêng
xuyªn ¸p dông c«ng nghÖ tin häc trong xö lý vµ tæng
hîp sè liÖu. HÖ thèng trang thiÕt bÞ ®ang ngµy cµng
ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc.
Hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc thèng kª ®îc t¨ng
cêng, gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ cña Thèng kª ViÖt
Nam trong céng ®ång thèng kª quèc tÕ. Ngoµi viÖc
cñng cè quan hÖ víi c¬ quan thèng kª Liªn hîp quèc,
thèng kª ESCAP, thèng kª ASEAN, víi c¸c tæ chøc quèc
tÕ. Tæng côc thèng kª cßn t¨ng cêng c¸c quan hÖ hîp
t¸c song ph¬ng víi c¬ quan thèng kª quèc gia c¸c níc
nh : Trung quèc, Lµo, Thôy ®iÓn, Ph¸p, SÐc, Ba lan,
NhËt b¶n, Hµn quèc, c¸c níc thµnh viªn ASEAN vµ ®·
®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. Do t¨ng cêng vµ më
réng hîp t¸c quan hÖ quèc tÕ, ngµnh Thèng kª ®· tiÕp
cËn, héi nhËp vµ øng dông c¸c ph¬ng ph¸p thèng kª
vµ ®iÒu tra theo chuÈn mùc th«ng lÖ quèc tÕ. Nhê
®ã, trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh Thèng kª ®· nhËn
®îc sù gióp ®ì cã hiÖu qu¶ vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh
cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ mét sè níc nh: Ch¬ng
tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc, Quü d©n sè, Quü
nhi ®ång, Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Liªn hîp
quèc, Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸, tæ chøc Sida
Thôy ®iÓn…
18
HiÖn nay ngµnh Thèng kª ViÖt Nam ®îc t¨ng c-
êng vµ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng ph¸t triÓn cña
ngµnh Thèng kª ®Õn n¨m 2010 ®· ®îc Thñ tíng
ChÝnh phñ phª duyÖt t¹i QuyÕt ®Þnh sè
141/20002/QD-TTg ngµy 21 th¸ng 10 n¨m 2002.
MÆc dï gÆp biÕt bao khã kh¨n gian khæ, c¸n bé
c«ng chøc toµn ngµnh Thèng kª tõ thÕ hÖ nµy ®Õn
thÕ hÖ kh¸c ®· kiªn tr× phÊn ®Êu x©y dùng ngµnh,
®¸p øng yªu cÇu th«ng tin cña §¶ng vµ nhµ níc vµ cña
x· héi. Phong trµo thi ®ua trong nghµnh ®îc duy tr× cã
nÒ nÕp, ®· ®éng viªn khuyÕn khÝch tõng ®¬n vÞ, c¸
nh©n h¨ng h¸i phÊn khëi hoµn thµnh nhiÖm vô. Víi
nh÷ng thµnh tÝch ®¹t ®îc, ngµnh Thèng kª ®· ®îc
Nhµ níc tÆng thëng Hu©n ch¬ng §éc lËp H¹ng nhÊt
vµo n¨m 1996, nhiÒu ®¬n vÞ vµ c¸n bé thèng kª ®îc
Nhµ níc tÆng thëng nhiÒu hu©n ch¬ng cao quý, ®îc
ChÝnh phñ tÆng nhiÒu b»ng khen vµ cê lu©n lu.
Cã thÓ nãi gÇn 60 n¨m qua, ngµnh Thèng kª ®·
cè g¾ng chñ ®éng vît qua khã kh¨n kh«ng ngõng v¬n
lªn, ®æi míi vµ n©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c, ®¹t ®îc
bíc ph¸t triÓn míi. Toµn ngµnh ®· chuyÓn ®æi dÇn hÖ
thèng chØ tiªu cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung
sang hÖ thèng chØ tiªu phï hîp víi c¬ chÕ kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh híng XHCN. Ph¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin
19
tõng bíc ®îc c¶i tiÕn ngµy cµng phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n
lý míi ë níc ta.
ViÖc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin kÕt hîp víi c¸c
øng dông cã chän läc c¸c ph¬ng ph¸p th«ng kª quèc
tÕ, c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch khoa häc ®· bíc ®Çu
ph¸t huy hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c thu thËp xö lý th«ng
tin. §éi ngò c¸n bé thèng kª ®îc ®µo t¹o, n©ng cao vÒ
tr×nh ®é chÝnh trÞ, chuyªn m«n, tin häc vµ ngo¹i
ng÷.
Nh×n chung, ngµnh Thèng kª ®· cè g¾ng ®¸p
øng yªu cÇu vÒ th«ng tin cña c¬ qua §¶ng, chÝnh phñ
vµ c¬ quan qu¶n lý c¸c cÊp, c¸c ngµnh. Th«ng tin
thèng kª lµ c¬ së quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ ph©n tÝch
vµ dù b¸o xu híng ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña c¶ níc
còng nh cña tõng ngµnh, tõng ®Þa ph¬ng, gãp phÇn
quan träng vµo c«ng t¸c chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña
ChÝnh phñ, cña c¸c c¬ quan trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng.
NhiÒu tµi liÖu thèng kª ®îc c«ng bè vµ xuÊt b¶n ®·
®¸p øng ®îc yªu cÇu th«ng tin cña xÉ héi
III. Trung t©m tin häc thèng kª
Víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, viÖc ¸p
dông tin häc vµo ngµnh thèng kª ®· ®îc triÓn khai ®Ó
cã thÓ x©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh ph©n tÝch, tÝnh
to¸n vµ xö lý sè liÖu thèng kª.Trung t©m tÝnh to¸n
20