Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học xã hội và nhân văn ảnh hưởng của văn học dân gian đối với thơ tản đà, trần tuấn khải
- 41 trang
- file .docx
1
B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG
LÊ TH PHƯƠNG
NH HƯ NG C A VĂN H C DÂN GIAN
Đ IV I THƠ T N ĐÀ, TR N TU N KH
I
Chuyên ngành : Văn h c Vi t Nam
Mã s : 60.22.34
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ
KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN
Đà N ng - Năm 2011
2
Công trình ñư c hoàn thành t i
Đ I H C ĐÀ N NG
Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. HOÀNG Đ
C KHOA
Ph n bi n 1: PGS. TS. NGUY N PHONG NAM
Ph n bi n 2: TS. HÀ NG C HOÀ
Lu n văn ñư c b o v trư c H i ñ ng
ch m Lu n văn
th c sĩ Khoa h c Xã h i và Nhân văn h p t i Đ
i h c Đà N ng
vào ngày 20 tháng 8 năm 2011
* Có th tìm hi u lu n văn t i:
- Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà
N ng
- Thư vi n trư ng Đ i h c Sư ph m, Đ i h
c Đà N ng.
3
M Đ U
1. Lý do ch n ñ tài
Trong dòng ch y c a n n văn h c Vi
t Nam, T n Đà
Nguy n Kh c Hi u và Á Nam Tr n Tu n Kh i là nh
ng nhà văn t o
bư c ñ m cho s chuy n mình c a văn h c t văn
hoc trung ñ i sang
văn h c hi n ñ i.
Các sáng tác, ñ c bi t là thơ ca c a T n
Đà, Tr n Tu n
Kh i... t lâu v n ñã là m t m nh ñ t màu m h
p d n nhi u nhà
nghiên c u văn h c chuyên nghi p l n không c
huyên v i nhi u
hư ng ti p c n, khai phá ñ kh ng ñ nh giá tr n i
dung, ngh thu t,
t ñó ñi ñ n nh ng nh n ñ nh mang tính khái quát v
v trí c a h ñ i
v i n n văn h c dân t c. Nhưng có l , cho t i nay,
ti p c n thơ ca
c a T n Đà, Tr n Tu n Kh i theo hư ng tìm nh hư
ng c a văn h c
dân gian còn là m t v n ñ khá m i m . Th ng
ho c cũng có nhà
nghiên c u ñã tìm hi u nh hư ng c a văn h c dân
gian ñ i v i sáng
tác c a t ng tác gi m t vài bài báo... nhưng nh n
g công trình
nghiên c u chuyên sâu thì chưa có. Trong khi ñó, khi ñ
c thơ ca c a
h ta d dàng nh n ra nh ng d u n khá ñ m nét
c a văn h c dân
gian trên ñ tài, ch ñ , hình tư ng con ngư i cũng
như trên phương
th c th hi n, ngôn ng bi u ñ t…
K th a nh ng nghiên c u v các tác gi T
n Đà, Tr n Tu n
Kh i, chúng tôi mong mu n s góp m t ph n nh vào
vi c khám phá
nh ng giá tr mà qua thơ, T n Đà, Á Nam ñã ñóng g
óp cho n n văn
h c dân t c.
Đó là nh ng lí do chính ñ chúng tôi ti n hành
nghiên c u ñ
tài: nh hư ng c a văn h c dân gian ñ i v i thơ
T n Đà, Tr n
Tu n Kh i.
4
2. L ch s v n ñ nghiên c u
A Nh ng v n ñ chung: Nghiên c u nh ng nh hư
ng c a văn hóa
nói chung, văn h c dân gian ñ i v i văn h c vi
t nói riêng ñã tr
thành tâm ñi m c a các b môn khoa h c xã h i và
nhân văn trong
nhi u năm v a qua. Sơ b , cho ñ n nay ñã có m t s
công trình tiêu
bi u như sau Thơ và m y v n ñ trong thơ Vi t Na
m hi n ñ i (Nxb
KHXH, Hà N i, 1974) c a Hà Minh Đ c. Bài bá
o “M t s bi u
tư ng thơ dân gian trong thơ Vi t Nam hi n ñ i” (T
p chí Văn h c,
s 3 – 2001) c a Nguy n Đ c H nh, Văn h c tr
ung ñ i Vi t Nam
dư i góc nhìn văn hóa (Nxb Giáo d c, 2008) c a Tr n
Nho Thìn…
b) M t s v nñ c th : Khi nghiên c u v thơ ca
T n Đà, bên c nh
vi c kh ng ñ nh nh ng giá tr v n i dung và hình
th c thì h u h t
các nhà nghiên c u ñ u th ng nh t cho r ng, th
ơ T n Đà có âm
hư ng c a văn h c dân gian mà tiêu bi u là các công t
rình: Công c a
thi sĩ T n Đà c a Xuân Di u[8; 180], T n Đà kh i mâ
u thu n l n [8;
361] c a T m Dương, T n Đà Nguy n Kh c Hi u [8
; 429] c a Tr n
Đình Hư u, Lê Chí Dũng, Nh ng cái hay c a thơ T
n Đà [8; 144]
c a tác gi Trương T u, Tính dân t c và tính hi n ñ
i, truy n th ng
và cách tân qua thơ T n Đà [8; 482] c a Tr n Ng c
Vương,... Qua
các bài vi t ñó, các tác gi ñã có nh ng nh n ñ nh x
ác ñáng v m i
quan h c a thơ T n Đà v i văn hóa, văn h c dân gia
n.
Vi t v Á Nam Tr n Tu n Kh i tuy ít có nh
ng công trình
mang tính ch t chuyên lu n v thơ ca và cu c ñ i
c a tác gi này,
nhưng các giáo trình ñ i h c, các bài tìm hi u v giai
ño n văn h c
n a ñ u th k XX… thì ý ki n v nhà thơ này cũng
khá phong phú.
Tiêu bi u là các cu n: Nhà văn hi n ñ i c a Vũ
Ng c Phan, Vi t
Nam văn h c sy u c a Dương Qu ng Hàm, Văn
h c Vi t Nam
1900 – 1945 c a các tác gi Phan C Đ , Tr n
Đình Hư u (Nxb
5
Giáo d c, 2003), hay cu n “Quá trình hi n ñ i h
óa văn h c Vi t
Nam 1900 -1945” c a tác gi Mã Giang Lân … Đ c
bi t là bài vi t
m ñ u: “Đ c thơ Á Nam Tr n Tu n Kh i” c a
Xuân Di u trong
cu n Tuy n t p thơ văn Á Nam Tr n Tu n Kh
i (Nxb Văn h c,
1984).
3. Ph m vi và ñ i tư ng nghiên c u
-T ki n th c n n v văn h c dân gian Vi t
Nam, m i quan
h gi a văn h c dân gian và văn h c vi t, khi kh o
sát thơ T n Đà,
Tr n Tu n Kh i chúng tôi tìm và gi i quy t các v n
ñ mà văn h c
dân gian ñã có nh hư ng, t ñ tài, ch ñ , hình
tư ng con ngư i,
các bi u trưng bi u tư ng cho ñ n th lo i, ngôn ng
và hình nh…
- Ph m vi kh o sát ch y u c a lu n văn:
+ T n Đà toàn t p, t p 1 (Nguy n Kh c X
ương, sưu t m,
biên so n, gi i thi u, Nxb Văn h c, Hà N i, 2002)
+ Thơ văn Á Nam Tr n Tu n Kh i (Xuân Di
u gi i thi u,
L Huy Nguyên sưu t m, tuy n ch n, Nxb Văn h c,
Hà N i, 1984)
4. Phương pháp nghiên c u
- Phương pháp phân tích – t ng h p
- Phương pháp so sánh – ñ i chi u
- Phương pháp h th ng - c u trúc
Ngoài ra, chúng tôi cũng s d ng các phương p
háp, các thao
tác h tr khác như các phương pháp c a thi pháp h
c, phương pháp
ti p c n văn h c t phương di n văn hóa...
5. B c c lu n văn
Ngoài ph n M ñ u và ph n K t lu n, ph
n N i dung c a
lu n văn g m ba chương:
+ Chương 1: Văn h c dân gian và m i quan h
gi a văn h c
dân gian và văn h c vi t
6
+ Chương 2: nh hư ng c a văn h c dân
gian ñ i v i thơ
T n Đà, Tr n Tu n Kh i qua h th ng ñ tài, ch ñ
.
+ Chương 3: nh hư ng c a văn h c dân
gian ñ i v i thơ
T n Đà, Tr n Tu n Kh i qua th lo i, ngôn ng , hình
nh.
CHƯƠNG 1: VĂN H C DÂN GIAN VÀ M I
QUAN H
GI A VĂN H C DÂN GIAN V I VĂN H
C VI T
1.1. Khái quát v văn h c dân gian
a) Nói ñ n văn h c dân gian là nói ñ n m t t
hành t cơ b n
c a văn hóa dân gian – c i ngu n c a văn hóa dân t
c. Văn h c dân
gian là m t hình thái ý th c xã h i. Văn h c dân
gian là m t lo i
hình ngh thu t c a nhân dân lao ñ ng ra ñ i t r t
s m, ñư c truy n
mi ng t ñ i này qua ñ i khác và có nh ng m i liê
nh ch t ch v i
ho t ñ ng th c ti n c a con ngư i, nó t n t i
và phát tri n trong
nh ng sinh ho t c a t p th , c a c ng ñ ng.
b) Văn h c dân gian là m t hình thái ý th c xã
h i ph c t p,
ra ñ i t th i nguyên th y, do ñó có th th y tính n
guyên h p trư c
h t ñư c th hi n tính ch t nhi u ch c năng c a
văn h c dân gian –
m t h qu t t y u c a vi c nh n th c nguyên h p
c a nhân dân lao
ñ ng. Tính nguyên h p c a văn h c dân gian còn
ñư c th hi n
ch trong n i b ngh thu t nguyên th y còn chưa có
s phân hóa rõ
r t và s phát tri n ñ c l p c a các lo i hình ngh th
u t khác nhau.
c) Cũng như tính nguyên h p và tính truy n mi
ng (s trình
bày ph n sau), tính t p th c a văn h c dân gian là
m t bi u hi n
c a m i quan h ph thu c c a văn h c dân gian và
môi trư ng sinh
ho t c a nó. Nói t i tính t p th ngư i ta thư ng ha
y nghĩ t i tính vô
danh c a tác ph m văn h c dân gian. Là h qu
c a phương th c
truy n mi ng, ng tác là m t hình th c ñ c bi t trong
ngh thu t..
7
d) Phương th c sáng tác và t n t i b ng
truy n mi ng là
phương th c ch y u, và trong nh ng giai ño n l ch s
nh t ñ nh, nó
là phương th c duy nh t c a văn h c dân gian. Tín
h truy n mi ng
d n ñ n m t h qu t t y u là tính d b n c a tác
ph m văn h c dân
gian do thông qua hình th c ng tác.
Văn h c dân gian có ý nghĩa vô cùng to l n,
nó là b bách
khoa toàn thư v cu c s ng c a nhân dân lao ñ
ng, ñư c ghi l i
nh ng phương th c ngh thu t ñ c ñáo. Văn h
c dân gian là m t
trong nh ng thành t u văn hóa, thành t u ngh thu t
quan tr ng nh t
làm cơ s cho vi c xây d ng và phát tri n n n văn h
óa và ngh thu t
c a m t qu c gia, dân t c. Và trư c h t nó là cơ s ,
là c i ngu n, có
tác ñ ng sâu s c ñ n n n văn h c thành văn - văn h
c bác h c.
1.2. M i quan h gi a văn h c dân gian v i
văn h c vi t
1.2.1. Sơ lư c nh hư ng c a văn h c dâ
n gian ñ i v i
các nhà văn trung ñ i
Văn h c dân gian là cái nôi nuôi dư ng tâm h
n bao th h
con ngư i Vi t Nam. Trong nh ng nhà thơ trung ñ i c
h u nh hư ng
c a văn h c dân gian ph i k ñ n Nguy n Trãi, Nguy
n B nh Khiêm,
Nguy n Công Tr , ñ c bi t nh hư ng qua l i gi a
ca dao dân ca
v i tác ph m n i ti ng c a Nguy n Du r t sâu s
c và phong phú.
Nguy n Du t ng vi t như là m t s kh ng ñ nh:
Thôn ca sơ h c tang ma ng
Dã kh c th i văn chi n ph t thanh
(Ti ng hát nơi thôn xóm giúp ta h c nh ng câu t v
ngh tr ng dâu,
tr ng gai; ti ng khóc nơi ñ ng n i như nh c l i th i
chi n tranh)
Hai câu thơ v a nói lên quan ñi m c a Nguy
n Du v văn
h c dân gian, v a nói lên s ñ ng c m c a nhà thơ
ñ i v i cu c s ng
ñau kh c a nhân dân.
8
H Xuân Hương là m t hi n tư ng ñ c b
i t, m t tài năng
xu t s c trong vi c v n d ng m t cách sáng t o ng
ôn ng văn h c
dân gian.
Tóm l i, không m t nhà thơ nào c a văn h c
trung ñ i Vi t
Nam ñư c coi là nhà thơ l n l i không dùng nh ng t
hi li u c a văn
h c dân gian, và b ng tài năng c a mình, ñ n lư t
nh ng tác ph m
b t h c a h cũng l i có tác ñ ng tr l i ñ i v
i s phát tri n c a
văn h c dân gian. Đây là m i quan h tương tác,
song xét cho t i
cùng thì các nhà văn c a chúng ta “nh n” t văn h c
dân gian nhi u
hơn là h “cho” văn h c dân gian.
1.2.2. Sơ lư c nh hư ng c a văn h c dân gi
an ñ i v i các
nhà văn hi n ñ i
Sang th i kỳ văn h c hi n ñ i, văn h c
dân gian v n có
nh ng nh hư ng nh t ñ nh ñ n tư tư ng, tình c m,
cách th hi n c a
các nhà văn hi n ñ i.
Phong trào Thơ m i (1932-1945), m t trào lưu
thơ ñư c xem là
có nh hư ng sâu ñ m t văn hóa và văn h c phương
tây, văn h c Pháp,
thì văn h c dân gian v n ng m ng m xuyên th m h n t
hơ c a nhi u các
thi nhân như Đoàn Văn C , Anh Thơ, ñ c bi t là Nguy
n Bính…
Khi Cách m ng Tháng Tám thành công, m i liên
h gi a văn
h c dân gian v i các nhà văn hi n ñ i l i có nh
ng thay ñ i m i.
Trư ng Chinh, Ph m Văn Đ ng, Bác H ñã có nh n
g ý ki n ch ñ o
là kim ch nam cho các nhà văn cách m ng giúp h tì
m v v i nhân
dân, ph c v nhân dân, ti p thu t nhân dân. Và ñ
g n, hòa vào
nhân dân, h ñã tìm v v i văn hóa, văn h c dân gian
– nh ng giá tr
mà qu n chúng nhân dân ñã sáng t o ra. Tiêu bi u
có Tú M , Tô
Hoài, T H u, Nguy n Duy, Đ ng Đ c B n...
9
1.3. Thơ ca ba mươi ñ u th k XX v i văn
h c dân gian
N n văn h c Vi t Nam ba mươi năm ñ u th
k là n n văn
h c giao th i: giai ño n văn h c ñư c hi n ñ i hóa
ñ chuy n giao t
ph m trù văn h c trung ñ i sang ph m trù văn h c hi
n ñ i.
N n văn h c hình thành ba dòng ch y (văn h
c bác h c, văn
h c th dân, văn h c dân gian) nhưng v n hòa làm m
t: dòng riêng
c a ngu n chung, ñó là c i r c a truy n th ng văn
h c dân t c.
Dòng văn h c th hai - văn h c th dân là dò
ng văn h c c a
m t s nhà nho sinh nhai b ng ngh vi t văn s ng
thành
th . Tiêu
bi u cho dòng văn h c này là các nhà văn T n Đà, Đ
ông H , Tuơng
Ph , Đoàn Như Khuê, Tr n Tu n Kh i, Hoàng Ng c P
hách… H ñã
c găng dùng nh ng th thơ dân gian và dân t c. V
ăn c a h giàu
tính nh c, xen l n v i thơ, giàu c m xúc. Các thi
sĩ ñua nhau vi t
nh ng bài thơ, bài ca, th th c dân gian như sa m c,
hát x m, nh ng
bài l c bát hay song th t l c bát... Có th nói, thơ c
a h man mác
m t h n thơ dân gian, m t tình ñi u Vi t Nam.
CHƯƠNG 2: NH HƯ NG C A VĂN H C
DÂN GIAN
Đ I V I THƠ T N ĐÀ, Á NAM – TR N
TU N
KH I QUA H TH NG Đ TÀI, CH
Đ
2.1. Đ tài, ch ñ v quê hương ñ t nư c
a) T xa xưa, làng quê ñã tr thành d u n
sâu ñ m v ñ t
nư c, v dân t c. Không gian làng quê là m t khô
ng gian g n gũi
thân thu c, nơi ñó có hoa sen, bóng h c, cánh di u, có
ti ng chim hót
vào lúc ban mai, có ru ng lúa, nương dâu, con ñò, có d
òng sông b n
nư c, có non xanh nư c b c, và ñó còn có h i hè, l
t t và các phong
t c t p quán thu n ch t Vi t Nam: “Làng anh có con
sông êm / Cho
em t m mát nh ng ñêm mùa hè” (Ca dao).
10
Trong thơ T n Đà, Á Nam Tr n Tu n Kh i,
làng quê Vi t
Nam v n ñư c c m nh n t nh ng dáng v c truy
n c a nó:
Anh ñi anh nh quê nhà
Nh canh rau mu ng nh cà d m tư
ơng
Nh ai dãi n ng d m sương
Nh ai tát nư c bên ñư ng hôm na
o
(Tr n Tu n Kh i, Pho
ng dao)
Cũng có nhi u khi, c nh s c quê hương ñư c
c m nh n trong
dáng v thi v hóa b ng nh ng hình nh tư ng trưng,
ư cl :
M t d i trư ng giang nư c u n dòn
g
Hai bên ñư ng xóm ch y thong dong
Bóng xe khách du i trên sông thoáng
Ng n sóng chèo khua mái c rung
(Tr n Tu n Kh i, Chi u qua s
ông Nhu )
Nh ng kí c v dòng sông, ng n núi quê hươ
ng cũng tr ñi
tr l i trong thơ Tr n Tu n Kh i: “Anh ñi anh nh
non côi / Nh
sông V Th y, nh ngư i tình chung” (Tr n Tu n Kh
i, Phong dao).
“Sông V mênh mông, ng n nư c tràn / Non côi man
mác bóng mây
tan” (Tr n Tu n Kh i, Nh b n).
b) Quê hương, ñ t nư c trong ca dao, dân c
a thư ng ñư c
th hi n qua nh ng bài ca ca ng i v ñ p c a phon
g c nh ñ t nư c,
t hào v c nh v t c a làng quê. Trong thơ c a T
n Đà, Tr n Tu n
Kh i m i mi n quê là m t ph n c a t qu c: “A
i xui ta nh Hàm
R ng / Mu n trông ch ng th y cho lòng khôn khuây /
T ta tr l i
Sơn Tây / Con ñư ng Nam, B c ít ngày vãng lai / Sô
ng c u còn ñ
chưa phai? / Non xanh còn ñ i, sông dài còn sâu”
(T n Đà, Nh
c nh c u Hàm R ng).
11
Thi sĩ tt, Tr n Tu n Kh i say ñ m thư ng th
c nh ng s n v t
c a nh ng làng quê mà các ông ñã t ng ñi qua. V i
T n Đà, ăn ñã
tr thành m t th ngh thu t:
Hà tươi c a bi n Tu-Ran
Long Xuyên chén m m, Ngh An ch m cà
Sài Gòn nh v cá Tra
Cái xe song mã, chén trà Nh t tiên
Đa tình con m t Phú Yên
H u tình rau bí ông quy n Thu n An(…)
(T n Đà, Thú ăn chơ
i)
c) Vi t v quê hương ñ t nư c, hai nhà th
ơ không ch v n
d ng nh ng bi u tư ng quen thu c c a văn h c dâ
n gian ñ nói lên
tình c nh nư c m t nhà tan như bi u tư ng con
cu c, b c dư ñ
rách, h n nư c, nư c non… mà trên cơ s ñó các
ông còn có cách
bi u hi n riêng c a mình và sáng t o thêm nh ng bi u
tư ng m i.
“Non nư c” tr thành hình tư ng mang tâm
s bi u trưng
cho ñ t nư c, dân t c, nó th hi n m t “tư tư ng y
êu nư c” c a T n
Đà và Tr n Tu n Kh i: “Nư c non bao n ng l i th
/ Nư c ñi ñi mãi
không v cùng non” (Th non nư c)
d) Trong thơ T n Đà, Tr n Tu n Kh i, ñ t nư
c, dân t c còn
ñư c c m nh n và ñư c th hi n m t phương di
n khác: Phương
di n văn hóa, l ch s . Truy n thuy t m Âu Cơ, cha
L c Long Quân,
“Con R ng, cháu Tiên”, truy n thuy t v M Châu -
Tr ng th y, v
thành C Loa, nh ng li t nanh hùng c a dân t c
như Hai Bà
Trưng, Bà Tri u ñã in ñ m d u n lên thơ T n Đà,
Tr n Tu n Kh i:
“M t ñôi k Vi t ngư i Tàu / N a ph n ân ái n a p
h n oán thương /
Vu t rùa chàng ñ i móng / Lông ng ng thi p ñ
ưa ñư ng / Th
12
nguy n phu ph / Lòng nhi n / Vi c quân vương / Du
yên n tình kia
d d dang” (T n Đà, M Châu - Tr ng Th y).
Tóm l i ñ t nư c dân t c là m t ñ tài l n
trong thơ Á Nam
Tr n Tu n Kh i và T n Đà Nguy n Kh c Hi u. Quê
hương ñ t nư c
không ch có v ñ p sơn th y h u tình, nh ng danh
lam th ng c nh,
nh ng s n v t c a m i mi n quê; ñ t nư c còn hi
n lên qua n i ñau
m t nư c, qua nh ng truy n thuy t c a l ch s
dân t
c… Dù
phương di n nào hai nhà thơ cũng mang n ng n i ni
m yêu nư c, t
hào v dân t c, trăn tr lo âu cho v n m nh c a qu c
gia.
2.2. Đ tài, ch ñ v tình yêu
2.2.1. Đ i v i thơ c a T n Đà
T n Đà là m t nhà thơ ña tình. Cái ña tình c
a T n Đà trư c
h t ñư c th hi n nh ng cu c tình t , du hí cùng
ngư i ñ p trong
nh ng thiên tư ng tư ng v i nàng Vân Anh, Chu
Ki u Oanh, Tây
Thi, Chiêu Quân, H ng Nga… nhưng có th nói sâu ñ
m nh t v n là
nh ng bài thơ tình c a T n Đà. Thi nhân nhìn c nh,
v t, ngư i ñ u
qua lăng kính phong tình ái ân. Nhà thơ cũng ch u nh
hư ng không
nh b i l i nói tình t , duyên dáng c a ca dao,
dân ca khi n cho
nh ng bài thơ c a ông dù là vi t v tình b n hay tìn
h yêu ñ u th m
ñ m ch t duyên th m mà văn h c dân gian ñã có.
T n Đà không ch v n d ng văn h c dân gian vi t
v tình yêu vào
phong thi: “Em v anh n m l y tay / Anh d n câu
này em ch có
quên / Con sông ñã n ng l i th / Đ ng non tay lái
cho thuy n l t
ngang / Mu n sang kh m c mà sang” (Phong dao), cá
c th thơ dân
t c mà còn c thơ ñư ng lu t, làm cho thơ tình yêu c
a T n Đà có
nh ng sáng t o m i m .
13
T hình th c ñ n n i dung, t l i xưng h
ô mình ta quen
thu c cho ñ n các hình nh so sánh, ngôn ng c a
T n Đà ñã làm
s ng l i tình yêu c a ngư i bình dân.
2.2.2. Đ i v i thơ Tr n Tu n Kh i
Nh c ñ n thơ Tr n Tu n Kh i, có l ít ai ñ ý
ñ n tình yêu l a
ñôi trong thơ ông b i cái s trư ng, cái tinh túy nh t Á
Nam ñã d n vào
nh ng v n thơ yêu nư c. Cũng như T n Đà, Á Nam -
Tr n Tu n Kh i
ñã mư n cách th hi n c a văn h c dân gian làm cho
thơ tình yêu c a
ông mang âm hư ng c a ca dao dân ca: “Th y xuân thêm
nh ñ n ngư i
/ Ti n xuân xin g i m y l i nh n ai / Đư ng xa năm
cũng xa r i / H i
lòng còn nh nh ng l i hay quên” (Nh n xuân).
Á Nam Tr n Tu n Kh i vi t nh ng câu pho
ng dao v tình
nghĩa v ch ng ñ ng i ca tình c m sát son chung th
y này.
Không vi t nhi u thơ tình như T n Đà Ngu
y n Kh c Hi u
nhưng ñ c thơ tình Á Nam Tr n Tu n Kh i ta cũng
b t g p nh ng
bài thơ tình hay không kém c a nhà thơ núi T n, Sông
Đà.
2.3. Các ñ tài, ch ñ khác
2.3.1. Đ tài, ch ñ tình b n
Bên c nh ñ tài quê hương ñ t nư c, tình yêu,
ñ tài tình b n là
m t ñ tài r t quen thu c c a thơ ca dân gian, thơ ca bá
c h c trung ñ i
Là nh ng ngư i giàu tình c m, giàu lòng thươn
g yêu ñ i v i
con ngư i, T n Đà, Á Nam có nhi u v n thơ lai láng
tình b n. Đó là
nh ng tình tri âm, tri k . Như ñã nói, nhìn cu c ñ i q
ua lăng kính ái
ân phong tình, nên thơ T n Đà cũng thi v hóa tình b
n, bi n “b n”
thành nh ng ngư i tình, dù ñó ch là ngư i b n thơ, n
gư i ñ c gi …
Cũng như văn h c dân gian, khi vi t thơ v tì
nh b n, Á Nam
cũng h t l i ng i ca tình b n s t son, chung th y, nh
ng tình b n tri
âm, tri k , th nhưng không như T n Đà nhìn ngư
i b n hóa tình
14
B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG
LÊ TH PHƯƠNG
NH HƯ NG C A VĂN H C DÂN GIAN
Đ IV I THƠ T N ĐÀ, TR N TU N KH
I
Chuyên ngành : Văn h c Vi t Nam
Mã s : 60.22.34
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ
KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN
Đà N ng - Năm 2011
2
Công trình ñư c hoàn thành t i
Đ I H C ĐÀ N NG
Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. HOÀNG Đ
C KHOA
Ph n bi n 1: PGS. TS. NGUY N PHONG NAM
Ph n bi n 2: TS. HÀ NG C HOÀ
Lu n văn ñư c b o v trư c H i ñ ng
ch m Lu n văn
th c sĩ Khoa h c Xã h i và Nhân văn h p t i Đ
i h c Đà N ng
vào ngày 20 tháng 8 năm 2011
* Có th tìm hi u lu n văn t i:
- Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà
N ng
- Thư vi n trư ng Đ i h c Sư ph m, Đ i h
c Đà N ng.
3
M Đ U
1. Lý do ch n ñ tài
Trong dòng ch y c a n n văn h c Vi
t Nam, T n Đà
Nguy n Kh c Hi u và Á Nam Tr n Tu n Kh i là nh
ng nhà văn t o
bư c ñ m cho s chuy n mình c a văn h c t văn
hoc trung ñ i sang
văn h c hi n ñ i.
Các sáng tác, ñ c bi t là thơ ca c a T n
Đà, Tr n Tu n
Kh i... t lâu v n ñã là m t m nh ñ t màu m h
p d n nhi u nhà
nghiên c u văn h c chuyên nghi p l n không c
huyên v i nhi u
hư ng ti p c n, khai phá ñ kh ng ñ nh giá tr n i
dung, ngh thu t,
t ñó ñi ñ n nh ng nh n ñ nh mang tính khái quát v
v trí c a h ñ i
v i n n văn h c dân t c. Nhưng có l , cho t i nay,
ti p c n thơ ca
c a T n Đà, Tr n Tu n Kh i theo hư ng tìm nh hư
ng c a văn h c
dân gian còn là m t v n ñ khá m i m . Th ng
ho c cũng có nhà
nghiên c u ñã tìm hi u nh hư ng c a văn h c dân
gian ñ i v i sáng
tác c a t ng tác gi m t vài bài báo... nhưng nh n
g công trình
nghiên c u chuyên sâu thì chưa có. Trong khi ñó, khi ñ
c thơ ca c a
h ta d dàng nh n ra nh ng d u n khá ñ m nét
c a văn h c dân
gian trên ñ tài, ch ñ , hình tư ng con ngư i cũng
như trên phương
th c th hi n, ngôn ng bi u ñ t…
K th a nh ng nghiên c u v các tác gi T
n Đà, Tr n Tu n
Kh i, chúng tôi mong mu n s góp m t ph n nh vào
vi c khám phá
nh ng giá tr mà qua thơ, T n Đà, Á Nam ñã ñóng g
óp cho n n văn
h c dân t c.
Đó là nh ng lí do chính ñ chúng tôi ti n hành
nghiên c u ñ
tài: nh hư ng c a văn h c dân gian ñ i v i thơ
T n Đà, Tr n
Tu n Kh i.
4
2. L ch s v n ñ nghiên c u
A Nh ng v n ñ chung: Nghiên c u nh ng nh hư
ng c a văn hóa
nói chung, văn h c dân gian ñ i v i văn h c vi
t nói riêng ñã tr
thành tâm ñi m c a các b môn khoa h c xã h i và
nhân văn trong
nhi u năm v a qua. Sơ b , cho ñ n nay ñã có m t s
công trình tiêu
bi u như sau Thơ và m y v n ñ trong thơ Vi t Na
m hi n ñ i (Nxb
KHXH, Hà N i, 1974) c a Hà Minh Đ c. Bài bá
o “M t s bi u
tư ng thơ dân gian trong thơ Vi t Nam hi n ñ i” (T
p chí Văn h c,
s 3 – 2001) c a Nguy n Đ c H nh, Văn h c tr
ung ñ i Vi t Nam
dư i góc nhìn văn hóa (Nxb Giáo d c, 2008) c a Tr n
Nho Thìn…
b) M t s v nñ c th : Khi nghiên c u v thơ ca
T n Đà, bên c nh
vi c kh ng ñ nh nh ng giá tr v n i dung và hình
th c thì h u h t
các nhà nghiên c u ñ u th ng nh t cho r ng, th
ơ T n Đà có âm
hư ng c a văn h c dân gian mà tiêu bi u là các công t
rình: Công c a
thi sĩ T n Đà c a Xuân Di u[8; 180], T n Đà kh i mâ
u thu n l n [8;
361] c a T m Dương, T n Đà Nguy n Kh c Hi u [8
; 429] c a Tr n
Đình Hư u, Lê Chí Dũng, Nh ng cái hay c a thơ T
n Đà [8; 144]
c a tác gi Trương T u, Tính dân t c và tính hi n ñ
i, truy n th ng
và cách tân qua thơ T n Đà [8; 482] c a Tr n Ng c
Vương,... Qua
các bài vi t ñó, các tác gi ñã có nh ng nh n ñ nh x
ác ñáng v m i
quan h c a thơ T n Đà v i văn hóa, văn h c dân gia
n.
Vi t v Á Nam Tr n Tu n Kh i tuy ít có nh
ng công trình
mang tính ch t chuyên lu n v thơ ca và cu c ñ i
c a tác gi này,
nhưng các giáo trình ñ i h c, các bài tìm hi u v giai
ño n văn h c
n a ñ u th k XX… thì ý ki n v nhà thơ này cũng
khá phong phú.
Tiêu bi u là các cu n: Nhà văn hi n ñ i c a Vũ
Ng c Phan, Vi t
Nam văn h c sy u c a Dương Qu ng Hàm, Văn
h c Vi t Nam
1900 – 1945 c a các tác gi Phan C Đ , Tr n
Đình Hư u (Nxb
5
Giáo d c, 2003), hay cu n “Quá trình hi n ñ i h
óa văn h c Vi t
Nam 1900 -1945” c a tác gi Mã Giang Lân … Đ c
bi t là bài vi t
m ñ u: “Đ c thơ Á Nam Tr n Tu n Kh i” c a
Xuân Di u trong
cu n Tuy n t p thơ văn Á Nam Tr n Tu n Kh
i (Nxb Văn h c,
1984).
3. Ph m vi và ñ i tư ng nghiên c u
-T ki n th c n n v văn h c dân gian Vi t
Nam, m i quan
h gi a văn h c dân gian và văn h c vi t, khi kh o
sát thơ T n Đà,
Tr n Tu n Kh i chúng tôi tìm và gi i quy t các v n
ñ mà văn h c
dân gian ñã có nh hư ng, t ñ tài, ch ñ , hình
tư ng con ngư i,
các bi u trưng bi u tư ng cho ñ n th lo i, ngôn ng
và hình nh…
- Ph m vi kh o sát ch y u c a lu n văn:
+ T n Đà toàn t p, t p 1 (Nguy n Kh c X
ương, sưu t m,
biên so n, gi i thi u, Nxb Văn h c, Hà N i, 2002)
+ Thơ văn Á Nam Tr n Tu n Kh i (Xuân Di
u gi i thi u,
L Huy Nguyên sưu t m, tuy n ch n, Nxb Văn h c,
Hà N i, 1984)
4. Phương pháp nghiên c u
- Phương pháp phân tích – t ng h p
- Phương pháp so sánh – ñ i chi u
- Phương pháp h th ng - c u trúc
Ngoài ra, chúng tôi cũng s d ng các phương p
háp, các thao
tác h tr khác như các phương pháp c a thi pháp h
c, phương pháp
ti p c n văn h c t phương di n văn hóa...
5. B c c lu n văn
Ngoài ph n M ñ u và ph n K t lu n, ph
n N i dung c a
lu n văn g m ba chương:
+ Chương 1: Văn h c dân gian và m i quan h
gi a văn h c
dân gian và văn h c vi t
6
+ Chương 2: nh hư ng c a văn h c dân
gian ñ i v i thơ
T n Đà, Tr n Tu n Kh i qua h th ng ñ tài, ch ñ
.
+ Chương 3: nh hư ng c a văn h c dân
gian ñ i v i thơ
T n Đà, Tr n Tu n Kh i qua th lo i, ngôn ng , hình
nh.
CHƯƠNG 1: VĂN H C DÂN GIAN VÀ M I
QUAN H
GI A VĂN H C DÂN GIAN V I VĂN H
C VI T
1.1. Khái quát v văn h c dân gian
a) Nói ñ n văn h c dân gian là nói ñ n m t t
hành t cơ b n
c a văn hóa dân gian – c i ngu n c a văn hóa dân t
c. Văn h c dân
gian là m t hình thái ý th c xã h i. Văn h c dân
gian là m t lo i
hình ngh thu t c a nhân dân lao ñ ng ra ñ i t r t
s m, ñư c truy n
mi ng t ñ i này qua ñ i khác và có nh ng m i liê
nh ch t ch v i
ho t ñ ng th c ti n c a con ngư i, nó t n t i
và phát tri n trong
nh ng sinh ho t c a t p th , c a c ng ñ ng.
b) Văn h c dân gian là m t hình thái ý th c xã
h i ph c t p,
ra ñ i t th i nguyên th y, do ñó có th th y tính n
guyên h p trư c
h t ñư c th hi n tính ch t nhi u ch c năng c a
văn h c dân gian –
m t h qu t t y u c a vi c nh n th c nguyên h p
c a nhân dân lao
ñ ng. Tính nguyên h p c a văn h c dân gian còn
ñư c th hi n
ch trong n i b ngh thu t nguyên th y còn chưa có
s phân hóa rõ
r t và s phát tri n ñ c l p c a các lo i hình ngh th
u t khác nhau.
c) Cũng như tính nguyên h p và tính truy n mi
ng (s trình
bày ph n sau), tính t p th c a văn h c dân gian là
m t bi u hi n
c a m i quan h ph thu c c a văn h c dân gian và
môi trư ng sinh
ho t c a nó. Nói t i tính t p th ngư i ta thư ng ha
y nghĩ t i tính vô
danh c a tác ph m văn h c dân gian. Là h qu
c a phương th c
truy n mi ng, ng tác là m t hình th c ñ c bi t trong
ngh thu t..
7
d) Phương th c sáng tác và t n t i b ng
truy n mi ng là
phương th c ch y u, và trong nh ng giai ño n l ch s
nh t ñ nh, nó
là phương th c duy nh t c a văn h c dân gian. Tín
h truy n mi ng
d n ñ n m t h qu t t y u là tính d b n c a tác
ph m văn h c dân
gian do thông qua hình th c ng tác.
Văn h c dân gian có ý nghĩa vô cùng to l n,
nó là b bách
khoa toàn thư v cu c s ng c a nhân dân lao ñ
ng, ñư c ghi l i
nh ng phương th c ngh thu t ñ c ñáo. Văn h
c dân gian là m t
trong nh ng thành t u văn hóa, thành t u ngh thu t
quan tr ng nh t
làm cơ s cho vi c xây d ng và phát tri n n n văn h
óa và ngh thu t
c a m t qu c gia, dân t c. Và trư c h t nó là cơ s ,
là c i ngu n, có
tác ñ ng sâu s c ñ n n n văn h c thành văn - văn h
c bác h c.
1.2. M i quan h gi a văn h c dân gian v i
văn h c vi t
1.2.1. Sơ lư c nh hư ng c a văn h c dâ
n gian ñ i v i
các nhà văn trung ñ i
Văn h c dân gian là cái nôi nuôi dư ng tâm h
n bao th h
con ngư i Vi t Nam. Trong nh ng nhà thơ trung ñ i c
h u nh hư ng
c a văn h c dân gian ph i k ñ n Nguy n Trãi, Nguy
n B nh Khiêm,
Nguy n Công Tr , ñ c bi t nh hư ng qua l i gi a
ca dao dân ca
v i tác ph m n i ti ng c a Nguy n Du r t sâu s
c và phong phú.
Nguy n Du t ng vi t như là m t s kh ng ñ nh:
Thôn ca sơ h c tang ma ng
Dã kh c th i văn chi n ph t thanh
(Ti ng hát nơi thôn xóm giúp ta h c nh ng câu t v
ngh tr ng dâu,
tr ng gai; ti ng khóc nơi ñ ng n i như nh c l i th i
chi n tranh)
Hai câu thơ v a nói lên quan ñi m c a Nguy
n Du v văn
h c dân gian, v a nói lên s ñ ng c m c a nhà thơ
ñ i v i cu c s ng
ñau kh c a nhân dân.
8
H Xuân Hương là m t hi n tư ng ñ c b
i t, m t tài năng
xu t s c trong vi c v n d ng m t cách sáng t o ng
ôn ng văn h c
dân gian.
Tóm l i, không m t nhà thơ nào c a văn h c
trung ñ i Vi t
Nam ñư c coi là nhà thơ l n l i không dùng nh ng t
hi li u c a văn
h c dân gian, và b ng tài năng c a mình, ñ n lư t
nh ng tác ph m
b t h c a h cũng l i có tác ñ ng tr l i ñ i v
i s phát tri n c a
văn h c dân gian. Đây là m i quan h tương tác,
song xét cho t i
cùng thì các nhà văn c a chúng ta “nh n” t văn h c
dân gian nhi u
hơn là h “cho” văn h c dân gian.
1.2.2. Sơ lư c nh hư ng c a văn h c dân gi
an ñ i v i các
nhà văn hi n ñ i
Sang th i kỳ văn h c hi n ñ i, văn h c
dân gian v n có
nh ng nh hư ng nh t ñ nh ñ n tư tư ng, tình c m,
cách th hi n c a
các nhà văn hi n ñ i.
Phong trào Thơ m i (1932-1945), m t trào lưu
thơ ñư c xem là
có nh hư ng sâu ñ m t văn hóa và văn h c phương
tây, văn h c Pháp,
thì văn h c dân gian v n ng m ng m xuyên th m h n t
hơ c a nhi u các
thi nhân như Đoàn Văn C , Anh Thơ, ñ c bi t là Nguy
n Bính…
Khi Cách m ng Tháng Tám thành công, m i liên
h gi a văn
h c dân gian v i các nhà văn hi n ñ i l i có nh
ng thay ñ i m i.
Trư ng Chinh, Ph m Văn Đ ng, Bác H ñã có nh n
g ý ki n ch ñ o
là kim ch nam cho các nhà văn cách m ng giúp h tì
m v v i nhân
dân, ph c v nhân dân, ti p thu t nhân dân. Và ñ
g n, hòa vào
nhân dân, h ñã tìm v v i văn hóa, văn h c dân gian
– nh ng giá tr
mà qu n chúng nhân dân ñã sáng t o ra. Tiêu bi u
có Tú M , Tô
Hoài, T H u, Nguy n Duy, Đ ng Đ c B n...
9
1.3. Thơ ca ba mươi ñ u th k XX v i văn
h c dân gian
N n văn h c Vi t Nam ba mươi năm ñ u th
k là n n văn
h c giao th i: giai ño n văn h c ñư c hi n ñ i hóa
ñ chuy n giao t
ph m trù văn h c trung ñ i sang ph m trù văn h c hi
n ñ i.
N n văn h c hình thành ba dòng ch y (văn h
c bác h c, văn
h c th dân, văn h c dân gian) nhưng v n hòa làm m
t: dòng riêng
c a ngu n chung, ñó là c i r c a truy n th ng văn
h c dân t c.
Dòng văn h c th hai - văn h c th dân là dò
ng văn h c c a
m t s nhà nho sinh nhai b ng ngh vi t văn s ng
thành
th . Tiêu
bi u cho dòng văn h c này là các nhà văn T n Đà, Đ
ông H , Tuơng
Ph , Đoàn Như Khuê, Tr n Tu n Kh i, Hoàng Ng c P
hách… H ñã
c găng dùng nh ng th thơ dân gian và dân t c. V
ăn c a h giàu
tính nh c, xen l n v i thơ, giàu c m xúc. Các thi
sĩ ñua nhau vi t
nh ng bài thơ, bài ca, th th c dân gian như sa m c,
hát x m, nh ng
bài l c bát hay song th t l c bát... Có th nói, thơ c
a h man mác
m t h n thơ dân gian, m t tình ñi u Vi t Nam.
CHƯƠNG 2: NH HƯ NG C A VĂN H C
DÂN GIAN
Đ I V I THƠ T N ĐÀ, Á NAM – TR N
TU N
KH I QUA H TH NG Đ TÀI, CH
Đ
2.1. Đ tài, ch ñ v quê hương ñ t nư c
a) T xa xưa, làng quê ñã tr thành d u n
sâu ñ m v ñ t
nư c, v dân t c. Không gian làng quê là m t khô
ng gian g n gũi
thân thu c, nơi ñó có hoa sen, bóng h c, cánh di u, có
ti ng chim hót
vào lúc ban mai, có ru ng lúa, nương dâu, con ñò, có d
òng sông b n
nư c, có non xanh nư c b c, và ñó còn có h i hè, l
t t và các phong
t c t p quán thu n ch t Vi t Nam: “Làng anh có con
sông êm / Cho
em t m mát nh ng ñêm mùa hè” (Ca dao).
10
Trong thơ T n Đà, Á Nam Tr n Tu n Kh i,
làng quê Vi t
Nam v n ñư c c m nh n t nh ng dáng v c truy
n c a nó:
Anh ñi anh nh quê nhà
Nh canh rau mu ng nh cà d m tư
ơng
Nh ai dãi n ng d m sương
Nh ai tát nư c bên ñư ng hôm na
o
(Tr n Tu n Kh i, Pho
ng dao)
Cũng có nhi u khi, c nh s c quê hương ñư c
c m nh n trong
dáng v thi v hóa b ng nh ng hình nh tư ng trưng,
ư cl :
M t d i trư ng giang nư c u n dòn
g
Hai bên ñư ng xóm ch y thong dong
Bóng xe khách du i trên sông thoáng
Ng n sóng chèo khua mái c rung
(Tr n Tu n Kh i, Chi u qua s
ông Nhu )
Nh ng kí c v dòng sông, ng n núi quê hươ
ng cũng tr ñi
tr l i trong thơ Tr n Tu n Kh i: “Anh ñi anh nh
non côi / Nh
sông V Th y, nh ngư i tình chung” (Tr n Tu n Kh
i, Phong dao).
“Sông V mênh mông, ng n nư c tràn / Non côi man
mác bóng mây
tan” (Tr n Tu n Kh i, Nh b n).
b) Quê hương, ñ t nư c trong ca dao, dân c
a thư ng ñư c
th hi n qua nh ng bài ca ca ng i v ñ p c a phon
g c nh ñ t nư c,
t hào v c nh v t c a làng quê. Trong thơ c a T
n Đà, Tr n Tu n
Kh i m i mi n quê là m t ph n c a t qu c: “A
i xui ta nh Hàm
R ng / Mu n trông ch ng th y cho lòng khôn khuây /
T ta tr l i
Sơn Tây / Con ñư ng Nam, B c ít ngày vãng lai / Sô
ng c u còn ñ
chưa phai? / Non xanh còn ñ i, sông dài còn sâu”
(T n Đà, Nh
c nh c u Hàm R ng).
11
Thi sĩ tt, Tr n Tu n Kh i say ñ m thư ng th
c nh ng s n v t
c a nh ng làng quê mà các ông ñã t ng ñi qua. V i
T n Đà, ăn ñã
tr thành m t th ngh thu t:
Hà tươi c a bi n Tu-Ran
Long Xuyên chén m m, Ngh An ch m cà
Sài Gòn nh v cá Tra
Cái xe song mã, chén trà Nh t tiên
Đa tình con m t Phú Yên
H u tình rau bí ông quy n Thu n An(…)
(T n Đà, Thú ăn chơ
i)
c) Vi t v quê hương ñ t nư c, hai nhà th
ơ không ch v n
d ng nh ng bi u tư ng quen thu c c a văn h c dâ
n gian ñ nói lên
tình c nh nư c m t nhà tan như bi u tư ng con
cu c, b c dư ñ
rách, h n nư c, nư c non… mà trên cơ s ñó các
ông còn có cách
bi u hi n riêng c a mình và sáng t o thêm nh ng bi u
tư ng m i.
“Non nư c” tr thành hình tư ng mang tâm
s bi u trưng
cho ñ t nư c, dân t c, nó th hi n m t “tư tư ng y
êu nư c” c a T n
Đà và Tr n Tu n Kh i: “Nư c non bao n ng l i th
/ Nư c ñi ñi mãi
không v cùng non” (Th non nư c)
d) Trong thơ T n Đà, Tr n Tu n Kh i, ñ t nư
c, dân t c còn
ñư c c m nh n và ñư c th hi n m t phương di
n khác: Phương
di n văn hóa, l ch s . Truy n thuy t m Âu Cơ, cha
L c Long Quân,
“Con R ng, cháu Tiên”, truy n thuy t v M Châu -
Tr ng th y, v
thành C Loa, nh ng li t nanh hùng c a dân t c
như Hai Bà
Trưng, Bà Tri u ñã in ñ m d u n lên thơ T n Đà,
Tr n Tu n Kh i:
“M t ñôi k Vi t ngư i Tàu / N a ph n ân ái n a p
h n oán thương /
Vu t rùa chàng ñ i móng / Lông ng ng thi p ñ
ưa ñư ng / Th
12
nguy n phu ph / Lòng nhi n / Vi c quân vương / Du
yên n tình kia
d d dang” (T n Đà, M Châu - Tr ng Th y).
Tóm l i ñ t nư c dân t c là m t ñ tài l n
trong thơ Á Nam
Tr n Tu n Kh i và T n Đà Nguy n Kh c Hi u. Quê
hương ñ t nư c
không ch có v ñ p sơn th y h u tình, nh ng danh
lam th ng c nh,
nh ng s n v t c a m i mi n quê; ñ t nư c còn hi
n lên qua n i ñau
m t nư c, qua nh ng truy n thuy t c a l ch s
dân t
c… Dù
phương di n nào hai nhà thơ cũng mang n ng n i ni
m yêu nư c, t
hào v dân t c, trăn tr lo âu cho v n m nh c a qu c
gia.
2.2. Đ tài, ch ñ v tình yêu
2.2.1. Đ i v i thơ c a T n Đà
T n Đà là m t nhà thơ ña tình. Cái ña tình c
a T n Đà trư c
h t ñư c th hi n nh ng cu c tình t , du hí cùng
ngư i ñ p trong
nh ng thiên tư ng tư ng v i nàng Vân Anh, Chu
Ki u Oanh, Tây
Thi, Chiêu Quân, H ng Nga… nhưng có th nói sâu ñ
m nh t v n là
nh ng bài thơ tình c a T n Đà. Thi nhân nhìn c nh,
v t, ngư i ñ u
qua lăng kính phong tình ái ân. Nhà thơ cũng ch u nh
hư ng không
nh b i l i nói tình t , duyên dáng c a ca dao,
dân ca khi n cho
nh ng bài thơ c a ông dù là vi t v tình b n hay tìn
h yêu ñ u th m
ñ m ch t duyên th m mà văn h c dân gian ñã có.
T n Đà không ch v n d ng văn h c dân gian vi t
v tình yêu vào
phong thi: “Em v anh n m l y tay / Anh d n câu
này em ch có
quên / Con sông ñã n ng l i th / Đ ng non tay lái
cho thuy n l t
ngang / Mu n sang kh m c mà sang” (Phong dao), cá
c th thơ dân
t c mà còn c thơ ñư ng lu t, làm cho thơ tình yêu c
a T n Đà có
nh ng sáng t o m i m .
13
T hình th c ñ n n i dung, t l i xưng h
ô mình ta quen
thu c cho ñ n các hình nh so sánh, ngôn ng c a
T n Đà ñã làm
s ng l i tình yêu c a ngư i bình dân.
2.2.2. Đ i v i thơ Tr n Tu n Kh i
Nh c ñ n thơ Tr n Tu n Kh i, có l ít ai ñ ý
ñ n tình yêu l a
ñôi trong thơ ông b i cái s trư ng, cái tinh túy nh t Á
Nam ñã d n vào
nh ng v n thơ yêu nư c. Cũng như T n Đà, Á Nam -
Tr n Tu n Kh i
ñã mư n cách th hi n c a văn h c dân gian làm cho
thơ tình yêu c a
ông mang âm hư ng c a ca dao dân ca: “Th y xuân thêm
nh ñ n ngư i
/ Ti n xuân xin g i m y l i nh n ai / Đư ng xa năm
cũng xa r i / H i
lòng còn nh nh ng l i hay quên” (Nh n xuân).
Á Nam Tr n Tu n Kh i vi t nh ng câu pho
ng dao v tình
nghĩa v ch ng ñ ng i ca tình c m sát son chung th
y này.
Không vi t nhi u thơ tình như T n Đà Ngu
y n Kh c Hi u
nhưng ñ c thơ tình Á Nam Tr n Tu n Kh i ta cũng
b t g p nh ng
bài thơ tình hay không kém c a nhà thơ núi T n, Sông
Đà.
2.3. Các ñ tài, ch ñ khác
2.3.1. Đ tài, ch ñ tình b n
Bên c nh ñ tài quê hương ñ t nư c, tình yêu,
ñ tài tình b n là
m t ñ tài r t quen thu c c a thơ ca dân gian, thơ ca bá
c h c trung ñ i
Là nh ng ngư i giàu tình c m, giàu lòng thươn
g yêu ñ i v i
con ngư i, T n Đà, Á Nam có nhi u v n thơ lai láng
tình b n. Đó là
nh ng tình tri âm, tri k . Như ñã nói, nhìn cu c ñ i q
ua lăng kính ái
ân phong tình, nên thơ T n Đà cũng thi v hóa tình b
n, bi n “b n”
thành nh ng ngư i tình, dù ñó ch là ngư i b n thơ, n
gư i ñ c gi …
Cũng như văn h c dân gian, khi vi t thơ v tì
nh b n, Á Nam
cũng h t l i ng i ca tình b n s t son, chung th y, nh
ng tình b n tri
âm, tri k , th nhưng không như T n Đà nhìn ngư
i b n hóa tình
14