Tổ chức công tác kế toán nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ ở công ty cổ phần xây dựng phương nam
- 82 trang
- file .pdf
Lêi nãi ®Çu
HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ trong tõng doanh nghiÖp
x©y l¾p nãi riªng ®· kh«ng ngõng ®-îc ®æi míi vµ ph¸t triÓn c¶ h×nh thøc, quy m«
vµ ho¹t ®éng x©y l¾p. Cho ®Õn nay cïng víi chÝnh s¸ch më cöa, c¸c doanh nghiÖp
tiÕn hµnh ho¹t ®éng x©y l¾p ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc thiÕt lËp nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng vµ ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ trªn ®µ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. Thùc hiÖn h¹ch
to¸n trong c¬ chÕ hiÖn nay ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i tù lÊy thu bï chi,
tù lÊy thu nhËp cña m×nh ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra vµ cã lîi nhuËn. §Ó thùc
hiÖn nh÷ng yªu cÇu ®ã c¸c ®¬n vÞ ph¶i quan t©m tíi tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh
thi c«ng tõ khi bá vèn ra cho ®Õn khi thu ®-îc vèn vÒ, ®¶m b¶o thu nhËp cho ®¬n vÞ
thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi NSNN vµ thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng. Muèn vËy
c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i thùc hiÖn tæng hoµ nhiÒu biÖn ph¸p, trong ®ã biÖn ph¸p quan
träng hµng ®Çu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc lµ thùc hiÖn qu¶n lý kinh tÕ trong mäi ho¹t
®éng x©y l¾p cña doanh nghiÖp.
H¹ch to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ph¶n ¸nh kh¸ch
quan vµ gi¸m ®èc cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x©y l¾p cña doanh nghiÖp.
Chi phÝ vËt liÖu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cña qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh,
th«ng th-êng chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng rÊt lín kho¶ng tõ 70% gi¸ trÞ
c«ng tr×nh. V× thÕ c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cã ý nghÜa v« cïng quan träng,
th«ng qua c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cã thÓ lµm t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ thµnh
c«ng tr×nh. Tõ ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m tíi viÖc tiÕt kiÖm triÖt ®Ó chi
phÝ nguyªn vËt liÖu, lµm sao cho víi mét l-îng chi phÝ nguyªn vËt liÖu nh- cò sÏ
lµm ra ®-îc nhiÒu s¶n phÈm x©y l¾p h¬n, tøc lµ lµm cho gi¸ thµnh gi¶m ®i mµ vÉn
®¶m b¶o chÊt l-îng. Bëi vËy lµm tèt c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu c«ng cô dông
cô lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh lµm h¹ thÊp chi phÝ gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng thu nhËp cho
doanh nghiÖp, ®©y lµ mét yªu cÇu thiÕt thùc, mét vÊn ®Ò ®ang ®-îc quan t©m nhiÒu
trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay.
NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô
dông cô trong viÖc qu¶n lý chi phÝ cña doanh nghiÖp. Trong thêi gian thùc tËp t¹i
C«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph-¬ng Nam em ®· ®i s©u t×m hiÓu, nghiªn cøu ®Ò
tµi"Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô ë C«ng ty cæ phÇn
x©y dùng Ph-¬ng Nam" lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh.
Néi dung cña chuyªn ®Ò nµy ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn ®-îc chia lµm 3
phÇn:
PhÇn thø nhÊt: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n
nguyªn vËt liÖu c«ng cô dông cô ë doanh nghiÖp x©y l¾p.
PhÇn thø hai: T×nh h×nh thùc tÕ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu -
c«ng cô dông cô ë C«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph-¬ng Nam.
PhÇn thø ba: Mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n
Nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô ë C«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph-¬ng Nam.
PhÇn thø I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c
kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô trong
c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
I. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt
liÖu - c«ng cô dông cô trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
1. Kh¸i niÖm:
Nguyªn vËt liÖu lµ mét bé phËn träng yÕu cña t- liÖu s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu
lµ ®èi t-îng cña lao ®éng ®· qua sù t¸c ®éng cña con ng-êi. Trong ®ã vËt liÖu lµ
nh÷ng nguyªn liÖu ®· tr¶i qua chÕ biÕn. VËt liÖu ®-îc chia thµnh vËt liÖu chÝnh, vËt
liÖu phô vµ nguyªn liÖu gäi t¾t lµ nguyªn vËt liÖu.
2. §Æc ®iÓm, yªu cÇu qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô trong doanh
nghiÖp x©y l¾p.
X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp,
s¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng lµ nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cã quy m«
lín, kÕt cÊu phøc t¹p vµ th-êng cè ®Þnh ë n¬i s¶n xuÊt (thi c«ng) cßn c¸c ®iÒu kiÖn
kh¸c ®Òu ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm x©y dùng. Tõ ®Æc ®iÓm riªng cña ngµnh x©y
dùng lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông vËt liÖu, c«ng cô dông cô phøc t¹p v× chÞu
¶nh h-ëng lín cña m«i tr-êng bªn ngoµi nªn cÇn x©y dùng ®Þnh møc cho phï hîp
víi ®iÒu kiÖn thi c«ng thùc tÕ. Qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô lµ yÕu tè kh¸ch
quan cña mäi nÒn s¶n xuÊt x· héi. Tuy nhiªn do tr×nh ®é s¶n xuÊt kh¸c nhau nªn
ph¹m vi møc ®é vµ ph-¬ng ph¸p qu¶n lý còng kh¸c nhau.
HiÖn nay nÒn s¶n xuÊt ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së tho¶ m·n
kh«ng ngõng nhu cÇu vËt chÊt vµ v¨n hãa cña mäi tÇng líp trong x· héi. ViÖc sö
dông vËt liÖu c«ng cô dông cô mét c¸ch hîp lý, cã kÕ ho¹ch ngµy cµng ®-îc coi
träng. C«ng t¸c qu¶n lý vËt liÖu c«ng cô dông cô lµ nhiÖm vô cña tÊt c¶ mäi ng-êi
nh»m t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cao mµ hao phÝ l¹i thÊp nhÊt. C«ng viÖc h¹ch to¸n vËt
liÖu, c«ng cô dông cô ¶nh h-ëng vµ quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc h¹ch to¸n gi¸ thµnh, cho
nªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc h¹ch to¸n gi¸ thµnh th× tr-íc hÕt còng ph¶i
h¹ch to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông cô chÝnh x¸c.
§Ó lµm tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông cô trªn ®ßi hái chóng ta
ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ ë mäi kh©u tõ thu mua, b¶o qu¶n tíi kh©u dù tr÷ vµ sö dông.
Trong kh©u thu mua vËt liÖu, c«ng cô dông cô ph¶i ®-îc qu¶n lý vÒ khèi l-îng, quy
c¸ch, chñng lo¹i, gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua, thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua theo ®óng
tiÕn ®é, thêi gian phï hîp víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bé
phËn kÕ to¸n - tµi chÝnh cÇn cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ngay tõ ®Çu trong viÖc lùa chän
nguån vËt t-, ®Þa ®iÓm giao hµng, thêi h¹n cung cÊp, ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn vµ
nhÊt lµ vÒ gi¸ mua, c-íc phÝ vËn chuyÓn, bèc dì…cÇn ph¶i dù to¸n nh÷ng biÕn ®éng
vÒ cung cÇu vµ gi¸ c¶ vËt t- trªn thÞ tr-êng ®Ó ®Ò ra biÖn ph¸p thÝch øng. §ång thêi
th«ng qua thanh to¸n kÕ to¸n vËt liÖu cÇn kiÓm tra l¹i gi¸ mua vËt liÖu, c«ng cô dông
cô, c¸c chi phÝ vËn chuyÓn vµ t×nh h×nh thùc hiÖn hîp ®ång cña ng-êi b¸n vËt t-,
ng-êi vËn chuyÓn. ViÖc tæ chøc tæ kho tµng, bÕn b·i thùc hiÖn ®óng chÕ ®é b¶o qu¶n
®èi víi tõng lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô tr¸nh h- háng, mÊt m¸t, hao hôt, ®¶m b¶o
an toµn còng lµ mét trong c¸c yªu cÇu qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Trong kh©u
dù tr÷ ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc møc dù tr÷ tèi ®a, tèi thiÓu ®Ó ®¶m
b¶o cho qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p ®-îc b×nh th-êng, kh«ng bÞ ngõng trÖ, gi¸n ®o¹n
do viÖc cung øng vËt t- kh«ng kÞp thêi hoÆc g©y ø ®éng vèn do dù tr÷ qu¸ nhiÒu.
Tãm l¹i, qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô tõ kh©u thu mua, b¶o qu¶n, dù tr÷,
sö dông vËt liÖu lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý doanh
nghiÖp lu«n ®-îc c¸c nhµ qu¶n lý quan t©m.
3. NhiÖm vô kÕ to¸n vËt liÖu C«ng cô dông cô ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p:
KÕ to¸n lµ c«ng cô phôc vô viÖc qu¶n lý kinh tÕ v× thÕ ®Ó ®¸p øng mét c¸ch
khoa häc, hîp lý xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô, tõ yªu cÇu
qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô, tõ chøc n¨ng cña kÕ to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông
cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau:
+ Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu mua, vËn
chuyÓn, b¶o qu¶n, t×nh h×nh nhËp, xuÊt vµ tån kho vËt liÖu. TÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ
vËt liÖu ®· thu mua vµ nhËp kho, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu mua vËt
liÖu t- vÒ c¸c mÆt: sè l-îng, chñng lo¹i, gi¸ c¶, thêi h¹n nh»m ®¶m b¶o cung cÊp kÞp
thêi, ®Çy ®ñ, ®óng chñng lo¹i cho qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p.
+ ¸p dông ®óng ®¾n c¸c ph-¬ng ph¸p vÒ kü thuËt h¹ch to¸n vËt liÖu, h-íng
dÉn, kiÓm tra c¸c bé phËn, ®¬n vÞ trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é h¹ch
to¸n ban ®Çu vÒ vËt liÖu (lËp chøng tõ, lu©n chuyÓn chøng tõ) më chÕ ®é ®óng
ph-¬ng ph¸p quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶o sö dông thèng nhÊt trong c«ng t¸c kÕ to¸n, t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c l·nh ®¹o, chØ ®¹o c«ng t¸c kÕ to¸n trong ph¹m vi
ngµnh kinh tÕ vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
+ KiÓm tra viÖc chÊp hµnh chÕ ®é b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông vËt t- ph¸t hiÖn
ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p xö lý vËt t- thõa, thiÕu, ø ®äng hoÆc mÊt
phÈm chÊt. TÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè l-îng vµ gi¸ trÞ vËt t- thùc tÕ ®-a vµo
sö dông vµ ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
II. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô:
1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô:
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu - c«ng cô dông cô bao gåm rÊt nhiÒu
lo¹i kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n víi néi dung kinh tÕ vµ tÝnh
n¨ng lý ho¸ häc kh¸c nhau. §Ó cã thÓ qu¶n lý chÆt chÏ vµ tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt
tíi tõng lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô phôc vô cho kÕ ho¹ch qu¶n trÞ … cÇn thiÕt
ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô.
Tr-íc hÕt ®èi víi vËt liÖu, c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ, vai trß cña chóng trong
qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p, c¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp th× nguyªn
vËt liÖu ®-îc chia thµnh c¸c lo¹i sau:
+ Nguyªn vËt liÖu chÝnh: Lµ ®èi t-îng lao ®éng chñ yÕu trong doanh nghiÖp
x©y l¾p, lµ c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh lªn thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm.
Trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n cßn ph¶i ph©n biÖt vËt liÖu x©y dùng, vËt kÕt cÊu
vµ thiÕt bÞ x©y dùng. C¸c lo¹i v©y liÖu nµy ®Òu lµ c¬ së vËt chÊt chñ yÕu h×nh thµnh
lªn s¶n phÈm cña ®¬n vÞ x©y dùng, c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh x©y dùng nh-ng chóng
cã sù kh¸c nhau. VËt liÖu x©y dùng lµ s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
®-îc sö dông trong ®¬n vÞ x©y dùng ®Ó t¹o lªn s¶n phÈm nh- h¹ng môc c«ng tr×nh,
c«ng tr×nh x©y dùng nh- g¹ch, ngãi, xi m¨ng, s¾t, thÐp… VËt kÕt cÊu lµ nh÷ng bé
phËn cña c«ng tr×nh x©y dùng mµ ®¬n vÞ x©y dùng s¶n xuÊt hoÆc mua cña ®¬n vÞ
kh¸c ®Ó l¾p vµo s¶n phÈm x©y dùng cña ®¬n vÞ x©y dùng s¶n xuÊt hoÆc mua cña ®¬n
vÞ kh¸c ®Ó l¾p vµo s¶n phÈm x©y dùng cña ®¬n vÞ m×nh nh- thiÕt bÞ vÖ sinh, th«ng
giã, truyÒn h¬i Êm, hÖ thèng thu l«i…
+ VËt liÖu phô: Lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kh«ng
cÊu thµnh thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm. VËt liÖu phô chØ t¸c dông phô trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm: Lµm t¨ng chÊt l-îng vËt liÖu chÝnh vµ s¶n phÈm,
phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, phôc vô thi c«ng, cho nhu cÇu c«ng nghÖ kü thuËt bao
gãi s¶n phÈm. Trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n gåm: s¬n, dÇu, mì… phôc vô cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
+ Nhiªn liÖu: VÒ thùc thÓ lµ mét lo¹i vËt liÖu phô, nh-ng cã t¸c dông cung cÊp
nhiÖt l-îng trong qóa tr×nh thi c«ng, kinh doanh t¹o ®iÒu kiÖn cho qóa tr×nh chÕ t¹o
s¶n phÈm cã thÓ diÔn ra b×nh th-êng. Nhiªn liÖu cã thÓ tån t¹i ë thÓ láng, khÝ, r¾n
nh-: x¨ng, dÇu, than cñi, h¬i ®èt dïng ®Ó phôc vô cho c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm,
cho c¸c ph-¬ng tiÖn m¸y mãc, thiÕt bÞ ho¹t ®éng.
+ Phô tïng thay thÕ: Lµ nh÷ng lo¹i vËt t-, s¶n phÈm dïng ®Ó thay thÕ, söa ch÷a
m¸y mãc thiÕt bÞ, ph-¬ng tiÖn vËn t¶i, c«ng cô dông cô s¶n xuÊt…
+ ThiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n: Bao gåm c¶ thiÕt bÞ cÇn l¾p, kh«ng cÇn l¾p, c«ng
cô, khÝ cô vµ vËt kÕt cÊu dïng ®Ó l¾p ®Æt vµo c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n.
+ PhÕ liÖu: Lµ c¸c lo¹i vËt liÖu lo¹i ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p nh- gç,
s¾t, thÐp vôn hoÆc phÕ liÖu thu håi trong qu¸ tr×nh thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh. Tuú
thuéc vµo yªu qu¶n lý vµ c«ng ty kÕ to¸n chi tiÕt cña tõng doanh nghiÖp mµ trong
tõng lo¹i vËt liÖu nªu trªn l¹i ®-îc chia thµnh tõng nhãm, tõng thø mét c¸ch chi tiÕt
h¬n b»ng c¸ch lËp sæ danh ®iÓm vËt liÖu. Trong ®ã mçi lo¹i, nhãm, thø vËt liÖu
®-îc sö dông mét ký hiÖu riªng b»ng hÖ thèng c¸c ch÷ sè thËp ph©n ®Ó thay thÕ tªn
gäi, nh·n hiÖu, quy c¸ch cña vËt liÖu. Ký hiÖu ®ã ®-îc gäi lµ sæ danh ®iÓm vËt liÖu
vµ ®-îc sö dông thèng nhÊt trong ph¹m vi doanh nghiÖp.
- §èi víi c«ng cô dông cô trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm c¸c lo¹i dông cô
g¸ l¾p chuyªn dïng cho s¶n xuÊt, dông cô ®å nghÒ, dông cô qu¶n lý, b¶o hé lao
®éng, l¸n tr¹i t¹m thêi - ®Ó phôc vô c«ng t¸c kÕ to¸n toµn bé c«ng cô dông cô ®-îc
chia thµnh:
- C«ng cô dông cô
- Bao b× lu©n chuyÓn
- §å dïng cho thuª
2. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p:
2.1. §¸nh gi¸ vËt liÖu c«ng cô dông cô theo gi¸ thùc tÕ.
a. Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho.
Tuú theo nguån nhËp mµ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®-îc x¸c
®Þnh nh- sau:
+ §èi víi vËt liÖu, c«ng cô dông cô mua ngoµi th× gi¸ thùc tÕ nhËp kho:
Gi¸ thùc tÕ;nhËp kho = Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu;xuÊt thuª chÕ biÕn +
Chi phÝ vËn chuyÓn;bèc dì ®Õn n¬i;thuª chÕ biÕn +
Sè tiÒn ph¶i tr¶;cho ®¬n vÞ gia;c«ng chÕ biÕn
+ §èi víi vËt liÖu, c«ng cô dông cô do doanh nghiÖp tù gia c«ng chª biÕn:
Gi¸ thùc tÕ Gi¸ thùc tÕ Chi phÝ gi¸ c«ng
nhËp kho = xuÊt kho + chÕ biÕn
+ §èi víi c«ng cô dông cô thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn:
Gi¸ thùc tÕ;nhËp kho = Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu; xuÊt thuª chÕ biÕn +
Chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì; ®Õn n¬i thuª chÕ biÕn + Sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ; gia c«ng chÕ biÕn
+ §èi víi tr-êng hîp ®¬n vÞ kh¸c gãp vèn liªn doanh b»ng vËt liÖu, c«ng cô
dông cô th× gi¸ thùc tÕ vËt liÖu c«ng cô dông cô nhËn vèn gãp liªn doanh lµ gi¸ do
héi ®ång liªn doanh ®¸nh gi¸ vµ c«ng nhËn.
+ §èi víi phÕ liÖu, phÕ phÈm thu håi ®-îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ -íc tÝnh.
b. Gi¸ thùc tª vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho.
VËt liÖu, c«ng cô dông cô ®-îc thu mua vµ nhËp kho th-êng xuyªn tõ nhiÒu
nguån kh¸c nhau, do ®ã gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn, ®ît nhËp kho kh«ng hoµn toµn
gièng nhau. Khi xuÊt kho kÕ to¸n ph¶i tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thùc tÕ xuÊt kho
cho tõng nhu cÇu, ®èi t-îng sö dông kh¸c nhau. Theo ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ
xuÊt kho ®· ®¨ng ký ¸p dông vµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n.
§Ó tÝnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho cã thÓ ¸p dông mét
trong c¸c ph-¬ng phap sau:
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n tån ®Çu kú: Theo ph-¬ng
ph¸p nµy gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu
vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng vµ ®¬n gi¸ b×nh qu©n vËt liÖu, c«ng cô dông cô
tån ®Çu kú.
Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho = Sè l-îng xuÊt kho x §¬n gi¸ b×nh qu©n vËt liÖu, CCDC tån ®Çu kú.
§¬n gi¸ b×nh qu©n vËt liÖu; CCDC tån ®Çu kú = Lỗi!
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo ®¬n gi¸ b×nh qu©n tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú: vÒ c¬
b¶n ph-¬ng ph¸p nµy gièng ph-¬ng ph¸p trªn nh-ng ®¬n gi¸ vËt liÖu ®-îc tÝnh b×nh
qu©n cho c¶ sè tån ®Çu kú nhËp trong kú.
Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho = Sè l-îng xuÊt kho x §¬n gi¸ b×nh qu©n
§¬n gi¸ b×nh qu©n = Lỗi!
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng ®-îc
¸p dông ®èi víi c¸c lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô cã gi¸ trÞ cao, c¸c lo¹i vËt t- ®Æc
chñng. Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho ®-îc c¨n cø vµo ®¬n gi¸ thùc
tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho theo tõng l«, tõng lÇn nhËp vµ sè l-îng
xuÊt kho theo tõng lÇn.
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp tr-íc - xuÊt tr-íc: Theo ph-¬ng ph¸p
nµy ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc ®¬n gi¸ nhËp kho thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp. Sau ®ã c¨n cø
vµo sè l-îng xuÊt kho tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho theo nguyªn t¾c vµ tÝnh theo gi¸
thùc tÕ nhËp tr-íc ®èi víi l-îng xuÊt kho thuéc lÇn nhËp tr-íc. Sè cßn l¹i (tæng sè
xuÊt kho - sè xuÊt thuéc lÇn nhËn tr-íc) ®-îc tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ c¸c lÇn nhËp
sau. Nh- vËy gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån cuèi kú chÝnh lµ gi¸ thùc
tÕ cña vËt liÖu nhËp kho thuéc c¸c lÊn mua vµo sau cïng.
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp sau - xuÊt tr-íc: Ta còng ph¶i x¸c
®Þnh ®¬n gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp nh-ng khi xuÊt sÏ c¨n cø vµo sè l-îng xuÊt
vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp kho lÇn cuèi. Sau ®ã míi lÇn l-ît ®Õn c¸c lÇn nhËp tr-íc ®Ó
tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho. Nh- vËy gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån kho
cuèi kú l¹i lµ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô tÝnh theo ®¬n gi¸ cña c¸c lÇn nhËp
®Çu kú.
2.2. §¸nh gi¸ vËt liÖu c«ng cô dông cô theo gi¸ h¹ch to¸n.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, khèi l-îng, chñng lo¹i vËt liÖu, c«ng
cô dông cô nhiÒu, t×nh h×nh xuÊt diÔn ra th-êng xuyªn. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ cña
vËt liÖu, c«ng cô dông cô hµng ngµy rÊt khã kh¨n vµ ngay c¶ trong tr-êng hîp cã thÓ
x¸c ®Þnh ®-îc hµng ngµy ®èi víi tõng lÇn nhËp, ®ît nhËp nh-ng qu¸ tèn kÐm nhiÒu
chi phÝ kh«ng hiÖu qu¶ cho c«ng t¸c kÕ to¸n, cã thÓ sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó h¹ch
to¸n t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng ngµy. Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ æn ®Þnh ®-îc sö dông
thèng nhÊt trong doanh nghiÖp, trong thêi gian dµi cã thÓ lµ gi¸ kÕ ho¹ch cña vËt
liÖu, c«ng cô dông cô. Nh- vËy hµng ngµy sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ghi sæ chi tiÕt
gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt. Cuèi kú ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸
thùc tÕ ®Ó cã sè liÖu ghi vµo c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ b¸o c¸o kÕ to¸n.
ViÖc ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ tiÕn hµnh nh- sau:
Tr-íc hÕt x©y dùng hÖ sè gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n cña vËt liÖu, c«ng
cô dông cô (H)
H = Lỗi!
Sau ®ã tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho, c¨n cø vµo gi¸ h¹ch to¸n xuÊt kho vµ hÖ sè
gi¸:
Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu; c«ng cô dông cô xuÊt kho = Gi¸ h¹ch to¸n xuÊt kho x hÖ sè gi¸.
Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, yªu cÇu vÒ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ
trong c¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho ®¬n gi¸ thùc tÕ
hoÆc hÖ sè gi¸ (trong tr-êng hîp sö dông gi¸ h¹ch to¸n) cã thÓ tÝnh riªng cho tõng
thø, nhãm hoÆc c¶ lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô.
III/ KÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô, dông cô:
1. Chøng tõ sö dông:
Theo chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n quy ®Þnh ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 1141/
TC/Q§/C§kÕto¸n nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô ngµy 1/11/1025 cña Bé tr-ëng
Bé tµi chÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vÒ vËt liÖu, c«ng cô dông cô bao gåm:
- PhiÕu nhËp kho (01 - VT)
- PhiÕu xuÊt kho (02 - VT)
- PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (03 - VT)
- Biªn b¶n kiÓm kª vËt t-, s¶n phÈm, hµng ho¸ (08 - VT)
- Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho (02 - BH)
- Ho¸ ®¬n c-íc phÝ vËn chuyÓn (03 - BH)
Ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông thÊp nhÊt theo Quy ®Þnh cña Nhµ n-íc
c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông thªm c¸c chøng tõ kÕ to¸n h-íng dÉn nh-: PhiÕu
xuÊt vËt t- theo h¹n møc (04 - VT), Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t- (05 - VT) phiÕu
b¸o vËt t- cßn l¹i cuèi kú (07 - VT)… Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ cña
tõng doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng thµnh phÇn kinh tÕ, t×nh h×nh së
h÷u kh¸c nhau.
2. C¸c ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô, dông cô:
HiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, viÖc h¹ch to¸n vËt liÖu gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c ph-¬ng ph¸p sau:
- Ph-¬ng ph¸p thÎ song song
- Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu l-u chuyÓn
- Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-
2.1. Ph-¬ng ph¸p thÎ song song
- ë kho: ViÖc ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån khho hµng ngµy do thñ kho
tiÕn hµnh trªn thÎ kho vµ chØ ghi theo sè l-îng.
Khi nhËn c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu, c«ng cô dông cô, thñ kho ph¶i triÓm
tra tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi chÐp sè thùc nhËp, thùc xuÊt
vµo chøng tõ thÎ kho. Cuèi ngµy tÝnh ra sè tån kho ghi vµo thÎ kho. §Þnh kú thñ kho
göi (hoÆc kÕ to¸n xuèng kho nhËn) c¸c chøng tõ xuÊt, nhËp ®· ®-îc ph©n lo¹i theo
tõn thø vËn liÖu, c«ng cô dông cô cho phßng kÕ to¸n.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô
dông cô ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh xuÊt, nhËp, tån kho theo chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
VÒ c¬ b¶n, sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô cã kÕt cÊu gièng nh-
thÎ kho nh-ng cã thªm c¸c cét ®Ó ghi chÐp theo chØ tiªu gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng kÕ to¸n
céng sæ chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô vµ kiÓm tra ®èi chiÕu víi thÎ kho. Ngoµi ra
®Ó cã sè liÖu ®èi chiÕu, triÓm tra víi kÕ to¸n tæng hîp sè liÖu kÕ to¸n chi tiÕt tõ c¸c
sæ chi tiÕt vµo b¶ng. Tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo tõng
nhãm, lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Cã thÓ kh¸i qu¸t, néi dung, tr×nh tù kÕ to¸n chi
tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song theo s¬ ®å sau:
KÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô
theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song
(1) ThÎ kho (1)
Chøng tõ Chøng tõ
nhËp (3) xuÊt
Sæ kÕ to¸n
(2) chi tiÕt (2)
(4)
B¶ng kª tæng
hîp N - X - T
Ghi chó:
: Ghi hµng th¸ng
: Ghi cuèi th¸ng
: §èi chiÕu kiÓm tra
Víi t- c¸ch kiÓm tra, ®èi chiÕu nh- trªn, ph-¬ng ph¸p thÎ song song cã -u
®iÓm: ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra ®èi chiÕu, ph¸t hiÖn sai sãt trong viÖc ghi chÐp,
qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ sè hiÖn cã cña tõng lo¹i vËt liÖu theo sè liÖu
vµ gi¸ trÞ cña chóng. Tuy nhiªn theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song cã nh-îc ®iÓm lín
lµ viÖc ghi chÐp gi÷a thñ kho vµ phßng kÕ to¸n cÇn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè l-îng,
khèi l-îg c«ng viÖc ghi chÐp qu¸ lín nÕu chñng lo¹i vËt t- nhiÒu vµ t×nh h×nh nhËp,
xuÊt diÔn ra th-êng xuyªn hµng ngµy. H¬n n÷a viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ yÕu tiÕn
hµnh vµo cuèi th¸ng, do vËy h¹n chÕ chøc n¨ng cña kÕ to¸n. Ph-¬ng ph¸p thÎ song
song ®-îc ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i vËt liÖu, c«ng
cô dông cô, khèi l-îng c¸c nghiÖp vô (chøng tõ) nhËp, xuÊt Ýt, kh«ng th-êng xuyªn
vµ tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cña c¸n bé kÕ to¸n cßn h¹n chÕ.
2.2. Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn:
- ë kho: ViÖc ghi chÐp ë kho cña thñ kho còng ®-îc thùc hiÖn trªn thÎ kho
gièng nh- ph-¬ng ph¸p thÎ song song.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ ®èi chieuÐ lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh
h×nh nhËp, xuÊt, tån kho cña tõng thø vËt liÖu, c«ng cô dông cô ë tõng kho dïng c¶
n¨m nh-ng mçi th¸ng chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. §Ó cã sè liÖu ghi vµo sæ ®èi
chiÕu lu©n chuyÓn, kÕ to¸n ph¶i lËp b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt trªn c¬ së c¸c chøng
tõ nhËp, xuÊt ®Þnh kú thñ kho göi lªn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn còng ®-îc theo dâi
vµ vÒ chØ tiªu gi¸ trÞ.
Cuèi th¸ng tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
víi thÎ kho vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp.
Néi dung vµ tr×nh tù kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô
theo s¬ ®å sau:
(1) (1)
ThÎ kho
Chøng tõ Chøng tõ
nhËp (4) xuÊt
(2) (2)
B¶ng kª Sæ ®èi chiÕu B¶ng kª
nhËp lu©n chuyÓn xuÊt
Ghi chó:
: Ghi hµng th¸ng
: Ghi cuèi th¸ng
: §èi chiÕu kiÓm tra
Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn cã -u ®iÓm lµ gi¶m ®-îc khèi l-îng
ghi chÐp cña kÕ to¸n do chØ ghi mét kú vµo cuèi th¸ng, nh-ng cã nh-îc ®iÓm lµ
viÖc ghi sæ vÉn cßn trïng lÆp (ë phßng kÕ to¸n vÉn theo dâi c¶ chØ tiªu hiÖn vËt vµ
gi¸ trÞ) c«ng viÖc kÕ to¸n dån vµo cuèi th¸ng, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n chi tiÕn hµnh ®-îc vµo cuèi th¸ng do trong th¸ng kÕ to¸n kh«ng ghi
sæ. T¸c dông cña kÕ to¸n trong c«ng t¸c qu¶n lý bÞ h¹n chÕ. Víi nh÷ng doanh
nghiÖp, -u nh-îc ®iÓm nªu trªn ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®-îc ¸p
dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã khèi l-îng nghiÖp vô nhËp, xuÊt kh«ng
nhiÒu, kh«ng bè trÝ riªng nh©n viªn kÕ to¸n vËt liÖu, do vËy kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi
chÐp, theo dâi t×nh h×nh kÕ to¸n nhËp, xuÊt hµng ngµy.
2.3. Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-:
Néi dung ph-¬ng ph¸p sæ sè d- h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu gi÷a kho vµ phßng
kiÕt kÕ nh- sau:
- ë kho: Thñ kho còng lµ thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho,
nh-ng cuèi th¸ng ph¶i ghi sæ tån kho ®· t¸ch trªn thÎ kho sang sæ sè d- vµo cét sè
l-îng.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ sè d- theo tõng kho chung cho c¶ n¨m ®Ó
ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt. Tõ c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt kÕ to¸n lËp b¶ng
luü kÕ nhËp, luü kÕ xuÊt råi tõ c¸c b¶ng luü kÕ lËp b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån
kho theo tõng nhãm, lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo chØ tiªu gi¸ trÞ.
Cuèi th¸ng khi nhËn sæ sè d- do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n c¨n cø vµo sè tån
cuèi th¸ng do thñ kho tÝnh ghi ë sæ sè d- vµ ®¬n gi¸ h¹ch to¸n tÝnh ra gi¸ trÞ tån kho
®Ó ghi vµo cét sè tiÒn tån kho trªn sæ sè d- vµ b¶ng kÕ tæng hîp nhËp, xuÊt tån (cét
sè tiÒn) vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp. Néi dung, tr×nh tù kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng
cô dông cô theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d- ®-îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau:
KÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d-
ThÎ kho
Chøng tõ Chøng tõ
nhËp (4) xuÊt
(2) (2)
B¶ng kª Sæ sè d- B¶ng kª
nhËp xuÊt
B¶ng kª luü B¶ng kª luü
kÕ nhËp kÕ xuÊt
B¶ng kª tæng
hîp N - X - T
Ghi chó:
: Ghi hµng th¸ng
: Ghi cuèi th¸ng
: §èi chiÕu kiÓm tra
¦u ®iÓm: Tr¸nh ®-îc sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n, gi¶m
bít ®-îc khèi l-îng c«ng viÖc ghi sæ kÕ to¸n do chØ tiªu ghi sæ theo chØ tiªu gi¸ trÞ
vµ theo nhãm, lo¹i vËt liÖu. C«ng viÖc kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng, t¹o ®iÒu
kiÖn cung cÊp kÞp thêi tµi liÖu kÕ to¸n phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý ë doanh
nghiÖp, thùc hiÖn kiÓm tra, gi¸m s¸t th-êng xuyªn cña kÕ to¸n ®èi víi viÖc nhËp,
xuÊt vËt liÖu hµng ngµy.
Vµ ph-¬ng ph¸p nµy còng cã nh-îc ®iÓm: Do kÕ to¸n chØ ghi sæ theo chØ tiªu
gi¸ trÞ, theo nhãm, lo¹i vËt liÖu nªn qua sè liÖu kÕ to¸n kh«ng thÓ kh«ng nhËn biÕt
®-îc sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m vËt liÖu mµ ph¶i xem sè liÖu trªn thÎ kho.
Ngoµi ra khi ®èi chiÕu, kiÓm tra sè liÖu ë sæ sè d- vµ b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån
kho nÕu kh«ng khíp ®óng th× viÖc kiÓm tra ®Ó ph¸t hiÖn sù nhÇm lÉn, sai sãt trong
viÖc ghi sè sÏ cã nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p vµ tèn nhiÒu c«ng søc. Ph-¬ng ph¸p sæ sè
d- ®-îc ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã khèi l-îng c¸c nghiÖp vô kinh
tÕ (chøng tõ nhËp, xuÊt) vÒ nhËp, xuÊt vËt liÖu diÔn ra th-êng xuyªn, nhiÒu chñng
lo¹i vËt liÖu vµ ®· x©y dùng ®-îc hÖ thèng danh ®iÓm vËt liÖu, dïng gi¸ h¹ch to¸n
®Ó h¹ch to¸n hµng ngµy t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý,
tr×nh ®é c¸n bé kÕ to¸n cña doanh nghiÖp t-¬ng ®èi cao.
IV. KÕ to¸n tæng hîp vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
VËt liÖu lµ tµi s¶n lao ®éng, thuéc nhãm hµng tån kho cña doanh nghiÖp, cho
nªn viÖc më c¸c tµi kho¶n tæng hîp ghi chÐp sæ kÕ to¸n vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån
kho, gi¸ trÞ ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn hay ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
- Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn hµng tån kho lµ ph-¬ng ph¸p ghi chÐp,
ph¶n ¸nh th-êng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho c¸c lo¹i vËt liÖu, c«ng
cô dông, thµnh phÈm, hµng ho¸… trªn c¸c tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp khi cã
c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt hµng tån kho. Nh- vËy x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt
dïng ®-îc c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho sau khi ®· ®-îc tËp hîp, ph©n lo¹i theo
c¸c ®èi t-îng sö dông ®Ó ghi vµo tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n. Ngoµi ra gi¸ trÞ vËt liÖu,
c«ng cô dông cô tån kho trªn tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n x¸c ®Þnh ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo
trong kú kiÓm tra. Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn hµng tån kho ®-îc ¸p dông
trong phÇn lín c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i, kinh
doanh nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín nh- m¸y mãc, thiÕt bÞ, « t«…
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho lµ ph-¬ng ph¸p kh«ng theo dâi
th-êng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng tån kho trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån
kho, mµ chØ theo dâi ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú c¨n cø vµo sè
liÖu kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông công
xuÊt dïng trªn tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp kh«ng c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt kho mµ
l¹i c¨n cø vµo gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho ®Þnh kú, mua (nhËp) trong kú vµ kÕt qu¶ kiÓm
kª cuèi kú ®Ó tÝnh. ChÝnh v× vËy, trªn tµi kho¶n tæng hîp kh«ng thÓ hiÖn râ gi¸ trÞ
vËt liÖu xuÊt dïng cho tõng ®èi t-îng, c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt kh¸c nhau: S¶n xuÊt hay
phôc vô qu¶n lý s¶n xuÊt cho nhu cÇu b¸n hµng hay qu¶n lý doanh nghiÖp … H¬n
n÷a trªn tµi kho¶n tæng hîp còng kh«ng thÓ biÕt ®-îc sè mÊt m¸t, h- háng, tham
«…(nÕu cã), ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®-îc quy ®Þnh ¸p dông trong c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt cã quy m« nhá.
1 KÕ to¸n tæng hîp VL, CCDC theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn
1.1. KÕ to¸n tæng hîp c¸c tr-êng hîp t¨ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
1.1.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông.
Sù biÕn ®éng cña vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt sau khi ph¶n ¸nh trªn
chøng tõ kÕ to¸n sÏ ®-îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp ë c¸c tµi kho¶n cÊp 1, cÊp 2 vÒ vËt liÖu.
§©y lµ ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n ph©n lo¹i vËt liÖu ®Ó ph¶n ¸nh víi gi¸m ®èc mét c¸ch
th-êng xuyªn, liªn tôc vµ cã hÖ thèng t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng cña vËt liÖu,
®Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n : tµi kho¶n 152 "NLVL" tµi
kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m c¸c lo¹i nguyªn liÖu
vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ.
Tµi kho¶n 152 cã thÓ më thµnh tµi kho¶n cÊp 2 ®Ó kÕ to¸n chi tiÕt theo tõng
lo¹i nguyªn liÖu vËt liÖu phï hîp víi c¸ch ph©n lo¹i theo néi dung kinh tÕ vµ yªu
cÇu kÕ to¸n gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp, bao gåm:
Tµi kho¶n 1521 Nguyªn liÖu vËt liÖu chÝnh
Tµi kho¶n 1522 VËt liÖu phô
Tµi kho¶n 1523 Nhiªn liÖu
Tµi kho¶n 1524 Phô tïng thay thÕ
Tµi kho¶n 1525 VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n
Tµi kho¶n 1528 V©t liÖu kh¸c
Trong tõng tµi kho¶n cÊp 2 l¹i cã thÓ chi tiÕt thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp 3, cÊp 4…
tíi tõng nhãm, thø …vËt liÖu tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý tµi s¶n ë doanh nghiÖp.
* Tµi kho¶n 153 "C«ng cô dông cô" tµi kho¶n 153 sö dông ®Ó ph¶n ¸nh t×nh
h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m lo¹i c«ng cô dông cô theo gi¸ thùc tÕ.
Tµi kho¶n 153 "C«ng cô dông cô" cã 3 tµi kho¶n cÊp 2
Tµi kho¶n 1531 C«ng cô dông cô
Tµi kho¶n 1532 Bao b× lu©n chuyÓn
Tµi kho¶n 1533 §å dïng cho thuª
* Tµi kho¶n 151 "Hµng mua ®ang ®i ®-êng" tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh
gi¸ trÞ c¸c lo¹i vËt t- hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· mua, ®· chÊp nhËn thanh to¸n
víi ng-êi b¸n, nh-ng ch-a vÒ nhËp kho doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh hµng ®ang ®i
®-êng ®· vÒ nhËp kho.
* Tµi kho¶n 331 "Ph¶i tr¶ ng-êi b¸n" ®-îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh quan hÖ
thanh to¸n gi÷a doanh nghiÖp víi nh÷ng ng-êi b¸n, ng-êi nhËn thÇu vÒ c¸c kho¶n
vËt t-, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô theo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt.
Ngoµi c¸c tµi kho¶n trªn, kÕ to¸n tæng hîp t¨ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô sö
dông nhiÒu tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh-: TK 111 (1), TK (112 (1), TK 141, TK
128, TK 222, TK 411, TK 627, TK 641 vµ TK 642.
1.1.2. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô chñ yÕu:
VËt liÖu, c«ng cô dông cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt t¨ng do nhiÒu
nguån kh¸c nhau: T¨ng do mua ngoµi, do tù chÕ hoÆc thuª ngoµi gia c«ng, t¨ng do
nhËn vèn gãp cña c¸c ®¬n vÞ c¸ nh©n kh¸c… Trong mäi tr-êng, doanh nghiÖp ph¶i
thùc hiÖn ®Çy ®ñ thñ tôc kiÓm nhËn nhËp kho lËp c¸c chøng tõ theo ®óng quy ®Þnh.
Trªn c¬ së c¸c chøng tõ nhËp, ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan kh¸c,
kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh kÞp thêi c¸c néi dung cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt
liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho vµo c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp, ®ång thêi
ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh to¸n víi ng-êi b¸n vµ c¸c ®èi t-îng kh¸c mét c¸ch kÞp
thêi. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh tæng hîp sè liÖu ®Ó kiÓm tra vµ ®èi chiÕu víi sè liÖu kÕ
to¸n chi tiÕt.
D-íi ®©y lµ c¸c ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
(1) T¨ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô do mua ngoµi.
- Tr-êng hîp hµng vµ ho¸ ®¬n cïng vÒ: c¨n cø vµo ho¸ ®¬n, phiÕu nhËp kho kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 111 (1) TiÒn mÆt
Cã TK 112 (1) TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 141 T¹m øng
Cã TK 331 Ph¶i tr¶ ng-êi b¸n
Cã TK 311 Vay ng¾n h¹n
- Tr-êng hîp hµn vÒ ch-a cã ho¸ ®¬n: NÕu cã trong th¸ng vÒ nhËp kho nh-ng
®Õn cuèi th¸ng vÉ ch-a nhËn ®-îc ho¸ ®¬n, kÕ to¸n sÏ ghi gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô
dông cô nhËp kho theo gi¸ t¹m tÝnh:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 331 Ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n
Khi nhËn ®-îc ho¸ ®¬n sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ t¹m øng theo gi¸ thùc tÕ
(gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n) theo sè chªnh lÖch gi÷a ho¸ ®¬n vµ gi¸ t¹m tÝnh cô thÓ:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 331 Ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n
NÕu chªnh lÖch sÏ ghi ®á:
- Tr-êng hîp hµng ®ang ®i ®-êng: NÕu trong th¸ng nhËn ®-îc ho¸ ®¬n mf cuèi
th¸ng hµng vÉn ch-a vÒ nhËp kho, kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ®ang ®i ®-êng
vµo tµi kho¶n 151" Hµng mua ®i ®-êng":
Nî TK 151 Hµng mua ®ang ®i ®-êng
Cã TK 111 TiÒn mÆt
Cã TK 112 TiÒn göi ng©n hµng
KÕ to¸n ph¶i më sæ theo dâi sè hµng ®ang ®i ®-êng cho tíi khi hµng vÒ. Sµng
th¸ng sau khi hµng ®ang ®i ®-êng vÒ nhËp kho hoÆc chuyÓn giao cho c¸c bé phËn
s¶n xuÊt hay kh¸ch hµng…tuú tõng tr-êng hîp kÕ to¸n ghi.
Nî TK 152 Nguyªn liÖu vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Nî TK 157 Hµng göi b¸n
Nî TK 621 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Nî TK 641 Chi phÝ b¸n hµng
Nî TK 642 Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
Nî TK 632 Gi¸ vèn hµng b¸n
Cã TK 151 Hµng mua ®ang ®i ®-êng
- Ph¶n ¸nh sè thuÕ nhËp khÈu, nÕu cã:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 333 (3333) Thuª vµ c¸c kho¶n ph¶i néi Nhµ n-íc (thuÕ XNK).
- Ph¶n ¸nh sè chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 111 TiÒn mÆt
Cã TK 112 TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 331 Ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n
- Khi thanh to¸n cho ng-êi b¸n, ng-êi cung cÊp NVL, CCDC nÕu ®-îc h-ëng
chiÕt khÊu mua hµng th× sè chiÕt khÊu mua hµng ®-îc h-ëng vµ sè thanh to¸n ng-êi
b¸n ®-îc ghi:
Nî TK 331 Ph¶i tr¶ ng-êi b¸n
Cã TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Cã TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 111 TiÒn mÆt
Cã TK 112 TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 141 T¹m øng
- Sè gi¶m gi¸ hoÆc gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông cô tr¶ l¹i cho ng-êi b¸n cung
cÊp kh«ng ®óng chÊt l-îng, quy c¸ch…theo hîp ®ång ®-îc ghi nh- sau:
Nî TK 152 Ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n
Cã TK Nguyªn vËt liÖu
Cã TK 153 C«ng cô dông cô
(2). T¨ng do nhËp kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô tù chÕ hoÆc thuª ngoµi gia
c«ng, chÕ biÕn, c¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ nhËp kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang
(Chi tiÕt tù gia c«ng, chÕ biÕn hoÆc thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn).
(3). T¨ng do nhËn vèn gãp liªn doanh cña ®¬n vÞ kh¸c, ®-îc cÊp ph¸t, quyªn
tÆng kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 411 Nguån vèn kinh doanh
(4). T¨ng do thu håi vèn kinh doanh:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 128 §Çu t- ng¾n h¹n kh¸c
Cã TK 222 Gãp vèn liªn doanh
(5). Tr-êng hîp kiÓm kª ph¸t hiÖn thõa:
* NÕu x¸c ®Þnh sè vËt liÖu, c«ng cô dông cô thõa lµ cña doanh nghiÖp nh-ng
cßn chê gi¶i quyÕt, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 338 (3381) ph¶i tr¶ nép kh¸c (tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕt).
Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý, tuú vµo viÖc quyÕt ®Þnh ghi gi¶m chi phÝ hay tÝnh vµo
thu nhËp bÊt th-êng, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 338 (3381) Ph¶i tr¶ nép kh¸c (tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕta).
Cã TK 621 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Cã TK 627 Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Cã TK 641 Chi phÝ b¸n hµng
Cã TK 721 Thu nhËp bÊt th-êng
* NÕu quyÕt ®Þnh xö lý ngay th× kh«ng cÇn ph¶i ph¶n ¸nh qua tµi kho¶n 338
(3381) mµ ghi th¼ng nh- sau :
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK liªn quan TK 621, TK 627, TK 641
* NÕu vËt liÖu, c«ng cô dông cô thõa khi kiÓm kª x¸c ®Þnh kh«ng ph¶i cña
doanh nghiÖp th× gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông cô thõa ®-îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n
ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n TK 002 - VËt t-, hµng ho¸ nhËn göi hé hoÆc gia c«ng.
(6). Tr-êng hîp vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho s¶n xuÊt s ¶n phÈm
kh«ng hÕt nhËn l¹i kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 621 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
(7). T¨ng gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô do ®¸nh l¹i gi¸: C¨n cø vµo sè chªnh
lÖch t¨ng ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 421 Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n
2.1. KÕ to¸n tæng h¬pä c¸c tr-êng hîp gi¶m vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
VËt liÖu, c«ng cu dông cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶m chñ yÕu do
c¸c nghiÖp vô xuÊt kho dïng cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, cho nhu cÇu phôc vô
vµ qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ó gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c, nh-îng b¸n l¹i vµ
mét sè nhu cÇu kh¸c. C¸c nghiÖp vô xuÊt kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô còng ph¶i
®ùoc lËp chøng tõ ®Çy ®ñ ®óng quy ®Þnh. Trªn c¬ së c¸c chøng tõ xuÊt kho, kÕ to¸n
tiÕn hµnh ph©n lo¹i theo c¸c ®èi t-îng sö dông vµ tÝnh ra gi¸ thùc tÕ xuÊt kho ®Ó ghi
chÐp ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp. Cuèi th¸ng còng ph¶i tæng
hîp sè liÖu ®Ó ®èi chiÕu, kiÓm tra víi sè liÖu, kÕ to¸n chi tiÕt. §Ó ph¶n ¸nh c¸c
nghiÖp vô xuÊt kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô kÕ to¸n sö dông nhiÒu tµi kho¶n kh¸c
nhau nh- TK 152, TK 153, TK 241 TK 621, TK627, TK 641, TK 642, TK 141…
Tuú vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®Òu lµ hµng tån kho, thuéc tµi s¶n l-u ®éng cña doanh
nghiÖp, nh-ng cã sù kh¸c nhau vÒ ®Æc ®iÓm tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh do vËy ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp xuÊt dïng vËt liÖu, c«ng cô
dông cô cã sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh.
2.1.1. KÕ to¸n tæng hîp gi¶m vËt liÖu
HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ trong tõng doanh nghiÖp
x©y l¾p nãi riªng ®· kh«ng ngõng ®-îc ®æi míi vµ ph¸t triÓn c¶ h×nh thøc, quy m«
vµ ho¹t ®éng x©y l¾p. Cho ®Õn nay cïng víi chÝnh s¸ch më cöa, c¸c doanh nghiÖp
tiÕn hµnh ho¹t ®éng x©y l¾p ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc thiÕt lËp nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng vµ ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ trªn ®µ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. Thùc hiÖn h¹ch
to¸n trong c¬ chÕ hiÖn nay ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i tù lÊy thu bï chi,
tù lÊy thu nhËp cña m×nh ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra vµ cã lîi nhuËn. §Ó thùc
hiÖn nh÷ng yªu cÇu ®ã c¸c ®¬n vÞ ph¶i quan t©m tíi tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh
thi c«ng tõ khi bá vèn ra cho ®Õn khi thu ®-îc vèn vÒ, ®¶m b¶o thu nhËp cho ®¬n vÞ
thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi NSNN vµ thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng. Muèn vËy
c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i thùc hiÖn tæng hoµ nhiÒu biÖn ph¸p, trong ®ã biÖn ph¸p quan
träng hµng ®Çu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc lµ thùc hiÖn qu¶n lý kinh tÕ trong mäi ho¹t
®éng x©y l¾p cña doanh nghiÖp.
H¹ch to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ph¶n ¸nh kh¸ch
quan vµ gi¸m ®èc cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x©y l¾p cña doanh nghiÖp.
Chi phÝ vËt liÖu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cña qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh,
th«ng th-êng chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng rÊt lín kho¶ng tõ 70% gi¸ trÞ
c«ng tr×nh. V× thÕ c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cã ý nghÜa v« cïng quan träng,
th«ng qua c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cã thÓ lµm t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ thµnh
c«ng tr×nh. Tõ ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m tíi viÖc tiÕt kiÖm triÖt ®Ó chi
phÝ nguyªn vËt liÖu, lµm sao cho víi mét l-îng chi phÝ nguyªn vËt liÖu nh- cò sÏ
lµm ra ®-îc nhiÒu s¶n phÈm x©y l¾p h¬n, tøc lµ lµm cho gi¸ thµnh gi¶m ®i mµ vÉn
®¶m b¶o chÊt l-îng. Bëi vËy lµm tèt c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu c«ng cô dông
cô lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh lµm h¹ thÊp chi phÝ gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng thu nhËp cho
doanh nghiÖp, ®©y lµ mét yªu cÇu thiÕt thùc, mét vÊn ®Ò ®ang ®-îc quan t©m nhiÒu
trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay.
NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô
dông cô trong viÖc qu¶n lý chi phÝ cña doanh nghiÖp. Trong thêi gian thùc tËp t¹i
C«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph-¬ng Nam em ®· ®i s©u t×m hiÓu, nghiªn cøu ®Ò
tµi"Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô ë C«ng ty cæ phÇn
x©y dùng Ph-¬ng Nam" lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh.
Néi dung cña chuyªn ®Ò nµy ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn ®-îc chia lµm 3
phÇn:
PhÇn thø nhÊt: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n
nguyªn vËt liÖu c«ng cô dông cô ë doanh nghiÖp x©y l¾p.
PhÇn thø hai: T×nh h×nh thùc tÕ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu -
c«ng cô dông cô ë C«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph-¬ng Nam.
PhÇn thø ba: Mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n
Nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô ë C«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph-¬ng Nam.
PhÇn thø I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c
kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô trong
c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
I. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt
liÖu - c«ng cô dông cô trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
1. Kh¸i niÖm:
Nguyªn vËt liÖu lµ mét bé phËn träng yÕu cña t- liÖu s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu
lµ ®èi t-îng cña lao ®éng ®· qua sù t¸c ®éng cña con ng-êi. Trong ®ã vËt liÖu lµ
nh÷ng nguyªn liÖu ®· tr¶i qua chÕ biÕn. VËt liÖu ®-îc chia thµnh vËt liÖu chÝnh, vËt
liÖu phô vµ nguyªn liÖu gäi t¾t lµ nguyªn vËt liÖu.
2. §Æc ®iÓm, yªu cÇu qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô trong doanh
nghiÖp x©y l¾p.
X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp,
s¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng lµ nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cã quy m«
lín, kÕt cÊu phøc t¹p vµ th-êng cè ®Þnh ë n¬i s¶n xuÊt (thi c«ng) cßn c¸c ®iÒu kiÖn
kh¸c ®Òu ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm x©y dùng. Tõ ®Æc ®iÓm riªng cña ngµnh x©y
dùng lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông vËt liÖu, c«ng cô dông cô phøc t¹p v× chÞu
¶nh h-ëng lín cña m«i tr-êng bªn ngoµi nªn cÇn x©y dùng ®Þnh møc cho phï hîp
víi ®iÒu kiÖn thi c«ng thùc tÕ. Qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô lµ yÕu tè kh¸ch
quan cña mäi nÒn s¶n xuÊt x· héi. Tuy nhiªn do tr×nh ®é s¶n xuÊt kh¸c nhau nªn
ph¹m vi møc ®é vµ ph-¬ng ph¸p qu¶n lý còng kh¸c nhau.
HiÖn nay nÒn s¶n xuÊt ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së tho¶ m·n
kh«ng ngõng nhu cÇu vËt chÊt vµ v¨n hãa cña mäi tÇng líp trong x· héi. ViÖc sö
dông vËt liÖu c«ng cô dông cô mét c¸ch hîp lý, cã kÕ ho¹ch ngµy cµng ®-îc coi
träng. C«ng t¸c qu¶n lý vËt liÖu c«ng cô dông cô lµ nhiÖm vô cña tÊt c¶ mäi ng-êi
nh»m t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cao mµ hao phÝ l¹i thÊp nhÊt. C«ng viÖc h¹ch to¸n vËt
liÖu, c«ng cô dông cô ¶nh h-ëng vµ quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc h¹ch to¸n gi¸ thµnh, cho
nªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc h¹ch to¸n gi¸ thµnh th× tr-íc hÕt còng ph¶i
h¹ch to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông cô chÝnh x¸c.
§Ó lµm tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông cô trªn ®ßi hái chóng ta
ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ ë mäi kh©u tõ thu mua, b¶o qu¶n tíi kh©u dù tr÷ vµ sö dông.
Trong kh©u thu mua vËt liÖu, c«ng cô dông cô ph¶i ®-îc qu¶n lý vÒ khèi l-îng, quy
c¸ch, chñng lo¹i, gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua, thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua theo ®óng
tiÕn ®é, thêi gian phï hîp víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bé
phËn kÕ to¸n - tµi chÝnh cÇn cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ngay tõ ®Çu trong viÖc lùa chän
nguån vËt t-, ®Þa ®iÓm giao hµng, thêi h¹n cung cÊp, ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn vµ
nhÊt lµ vÒ gi¸ mua, c-íc phÝ vËn chuyÓn, bèc dì…cÇn ph¶i dù to¸n nh÷ng biÕn ®éng
vÒ cung cÇu vµ gi¸ c¶ vËt t- trªn thÞ tr-êng ®Ó ®Ò ra biÖn ph¸p thÝch øng. §ång thêi
th«ng qua thanh to¸n kÕ to¸n vËt liÖu cÇn kiÓm tra l¹i gi¸ mua vËt liÖu, c«ng cô dông
cô, c¸c chi phÝ vËn chuyÓn vµ t×nh h×nh thùc hiÖn hîp ®ång cña ng-êi b¸n vËt t-,
ng-êi vËn chuyÓn. ViÖc tæ chøc tæ kho tµng, bÕn b·i thùc hiÖn ®óng chÕ ®é b¶o qu¶n
®èi víi tõng lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô tr¸nh h- háng, mÊt m¸t, hao hôt, ®¶m b¶o
an toµn còng lµ mét trong c¸c yªu cÇu qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Trong kh©u
dù tr÷ ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc møc dù tr÷ tèi ®a, tèi thiÓu ®Ó ®¶m
b¶o cho qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p ®-îc b×nh th-êng, kh«ng bÞ ngõng trÖ, gi¸n ®o¹n
do viÖc cung øng vËt t- kh«ng kÞp thêi hoÆc g©y ø ®éng vèn do dù tr÷ qu¸ nhiÒu.
Tãm l¹i, qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô tõ kh©u thu mua, b¶o qu¶n, dù tr÷,
sö dông vËt liÖu lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý doanh
nghiÖp lu«n ®-îc c¸c nhµ qu¶n lý quan t©m.
3. NhiÖm vô kÕ to¸n vËt liÖu C«ng cô dông cô ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p:
KÕ to¸n lµ c«ng cô phôc vô viÖc qu¶n lý kinh tÕ v× thÕ ®Ó ®¸p øng mét c¸ch
khoa häc, hîp lý xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô, tõ yªu cÇu
qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô, tõ chøc n¨ng cña kÕ to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông
cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau:
+ Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu mua, vËn
chuyÓn, b¶o qu¶n, t×nh h×nh nhËp, xuÊt vµ tån kho vËt liÖu. TÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ
vËt liÖu ®· thu mua vµ nhËp kho, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu mua vËt
liÖu t- vÒ c¸c mÆt: sè l-îng, chñng lo¹i, gi¸ c¶, thêi h¹n nh»m ®¶m b¶o cung cÊp kÞp
thêi, ®Çy ®ñ, ®óng chñng lo¹i cho qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p.
+ ¸p dông ®óng ®¾n c¸c ph-¬ng ph¸p vÒ kü thuËt h¹ch to¸n vËt liÖu, h-íng
dÉn, kiÓm tra c¸c bé phËn, ®¬n vÞ trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é h¹ch
to¸n ban ®Çu vÒ vËt liÖu (lËp chøng tõ, lu©n chuyÓn chøng tõ) më chÕ ®é ®óng
ph-¬ng ph¸p quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶o sö dông thèng nhÊt trong c«ng t¸c kÕ to¸n, t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c l·nh ®¹o, chØ ®¹o c«ng t¸c kÕ to¸n trong ph¹m vi
ngµnh kinh tÕ vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
+ KiÓm tra viÖc chÊp hµnh chÕ ®é b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông vËt t- ph¸t hiÖn
ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p xö lý vËt t- thõa, thiÕu, ø ®äng hoÆc mÊt
phÈm chÊt. TÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè l-îng vµ gi¸ trÞ vËt t- thùc tÕ ®-a vµo
sö dông vµ ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
II. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô:
1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô:
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu - c«ng cô dông cô bao gåm rÊt nhiÒu
lo¹i kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n víi néi dung kinh tÕ vµ tÝnh
n¨ng lý ho¸ häc kh¸c nhau. §Ó cã thÓ qu¶n lý chÆt chÏ vµ tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt
tíi tõng lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô phôc vô cho kÕ ho¹ch qu¶n trÞ … cÇn thiÕt
ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô.
Tr-íc hÕt ®èi víi vËt liÖu, c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ, vai trß cña chóng trong
qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p, c¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp th× nguyªn
vËt liÖu ®-îc chia thµnh c¸c lo¹i sau:
+ Nguyªn vËt liÖu chÝnh: Lµ ®èi t-îng lao ®éng chñ yÕu trong doanh nghiÖp
x©y l¾p, lµ c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh lªn thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm.
Trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n cßn ph¶i ph©n biÖt vËt liÖu x©y dùng, vËt kÕt cÊu
vµ thiÕt bÞ x©y dùng. C¸c lo¹i v©y liÖu nµy ®Òu lµ c¬ së vËt chÊt chñ yÕu h×nh thµnh
lªn s¶n phÈm cña ®¬n vÞ x©y dùng, c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh x©y dùng nh-ng chóng
cã sù kh¸c nhau. VËt liÖu x©y dùng lµ s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
®-îc sö dông trong ®¬n vÞ x©y dùng ®Ó t¹o lªn s¶n phÈm nh- h¹ng môc c«ng tr×nh,
c«ng tr×nh x©y dùng nh- g¹ch, ngãi, xi m¨ng, s¾t, thÐp… VËt kÕt cÊu lµ nh÷ng bé
phËn cña c«ng tr×nh x©y dùng mµ ®¬n vÞ x©y dùng s¶n xuÊt hoÆc mua cña ®¬n vÞ
kh¸c ®Ó l¾p vµo s¶n phÈm x©y dùng cña ®¬n vÞ x©y dùng s¶n xuÊt hoÆc mua cña ®¬n
vÞ kh¸c ®Ó l¾p vµo s¶n phÈm x©y dùng cña ®¬n vÞ m×nh nh- thiÕt bÞ vÖ sinh, th«ng
giã, truyÒn h¬i Êm, hÖ thèng thu l«i…
+ VËt liÖu phô: Lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kh«ng
cÊu thµnh thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm. VËt liÖu phô chØ t¸c dông phô trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm: Lµm t¨ng chÊt l-îng vËt liÖu chÝnh vµ s¶n phÈm,
phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, phôc vô thi c«ng, cho nhu cÇu c«ng nghÖ kü thuËt bao
gãi s¶n phÈm. Trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n gåm: s¬n, dÇu, mì… phôc vô cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
+ Nhiªn liÖu: VÒ thùc thÓ lµ mét lo¹i vËt liÖu phô, nh-ng cã t¸c dông cung cÊp
nhiÖt l-îng trong qóa tr×nh thi c«ng, kinh doanh t¹o ®iÒu kiÖn cho qóa tr×nh chÕ t¹o
s¶n phÈm cã thÓ diÔn ra b×nh th-êng. Nhiªn liÖu cã thÓ tån t¹i ë thÓ láng, khÝ, r¾n
nh-: x¨ng, dÇu, than cñi, h¬i ®èt dïng ®Ó phôc vô cho c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm,
cho c¸c ph-¬ng tiÖn m¸y mãc, thiÕt bÞ ho¹t ®éng.
+ Phô tïng thay thÕ: Lµ nh÷ng lo¹i vËt t-, s¶n phÈm dïng ®Ó thay thÕ, söa ch÷a
m¸y mãc thiÕt bÞ, ph-¬ng tiÖn vËn t¶i, c«ng cô dông cô s¶n xuÊt…
+ ThiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n: Bao gåm c¶ thiÕt bÞ cÇn l¾p, kh«ng cÇn l¾p, c«ng
cô, khÝ cô vµ vËt kÕt cÊu dïng ®Ó l¾p ®Æt vµo c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n.
+ PhÕ liÖu: Lµ c¸c lo¹i vËt liÖu lo¹i ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p nh- gç,
s¾t, thÐp vôn hoÆc phÕ liÖu thu håi trong qu¸ tr×nh thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh. Tuú
thuéc vµo yªu qu¶n lý vµ c«ng ty kÕ to¸n chi tiÕt cña tõng doanh nghiÖp mµ trong
tõng lo¹i vËt liÖu nªu trªn l¹i ®-îc chia thµnh tõng nhãm, tõng thø mét c¸ch chi tiÕt
h¬n b»ng c¸ch lËp sæ danh ®iÓm vËt liÖu. Trong ®ã mçi lo¹i, nhãm, thø vËt liÖu
®-îc sö dông mét ký hiÖu riªng b»ng hÖ thèng c¸c ch÷ sè thËp ph©n ®Ó thay thÕ tªn
gäi, nh·n hiÖu, quy c¸ch cña vËt liÖu. Ký hiÖu ®ã ®-îc gäi lµ sæ danh ®iÓm vËt liÖu
vµ ®-îc sö dông thèng nhÊt trong ph¹m vi doanh nghiÖp.
- §èi víi c«ng cô dông cô trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm c¸c lo¹i dông cô
g¸ l¾p chuyªn dïng cho s¶n xuÊt, dông cô ®å nghÒ, dông cô qu¶n lý, b¶o hé lao
®éng, l¸n tr¹i t¹m thêi - ®Ó phôc vô c«ng t¸c kÕ to¸n toµn bé c«ng cô dông cô ®-îc
chia thµnh:
- C«ng cô dông cô
- Bao b× lu©n chuyÓn
- §å dïng cho thuª
2. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p:
2.1. §¸nh gi¸ vËt liÖu c«ng cô dông cô theo gi¸ thùc tÕ.
a. Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho.
Tuú theo nguån nhËp mµ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®-îc x¸c
®Þnh nh- sau:
+ §èi víi vËt liÖu, c«ng cô dông cô mua ngoµi th× gi¸ thùc tÕ nhËp kho:
Gi¸ thùc tÕ;nhËp kho = Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu;xuÊt thuª chÕ biÕn +
Chi phÝ vËn chuyÓn;bèc dì ®Õn n¬i;thuª chÕ biÕn +
Sè tiÒn ph¶i tr¶;cho ®¬n vÞ gia;c«ng chÕ biÕn
+ §èi víi vËt liÖu, c«ng cô dông cô do doanh nghiÖp tù gia c«ng chª biÕn:
Gi¸ thùc tÕ Gi¸ thùc tÕ Chi phÝ gi¸ c«ng
nhËp kho = xuÊt kho + chÕ biÕn
+ §èi víi c«ng cô dông cô thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn:
Gi¸ thùc tÕ;nhËp kho = Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu; xuÊt thuª chÕ biÕn +
Chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì; ®Õn n¬i thuª chÕ biÕn + Sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ; gia c«ng chÕ biÕn
+ §èi víi tr-êng hîp ®¬n vÞ kh¸c gãp vèn liªn doanh b»ng vËt liÖu, c«ng cô
dông cô th× gi¸ thùc tÕ vËt liÖu c«ng cô dông cô nhËn vèn gãp liªn doanh lµ gi¸ do
héi ®ång liªn doanh ®¸nh gi¸ vµ c«ng nhËn.
+ §èi víi phÕ liÖu, phÕ phÈm thu håi ®-îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ -íc tÝnh.
b. Gi¸ thùc tª vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho.
VËt liÖu, c«ng cô dông cô ®-îc thu mua vµ nhËp kho th-êng xuyªn tõ nhiÒu
nguån kh¸c nhau, do ®ã gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn, ®ît nhËp kho kh«ng hoµn toµn
gièng nhau. Khi xuÊt kho kÕ to¸n ph¶i tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thùc tÕ xuÊt kho
cho tõng nhu cÇu, ®èi t-îng sö dông kh¸c nhau. Theo ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ
xuÊt kho ®· ®¨ng ký ¸p dông vµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n.
§Ó tÝnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho cã thÓ ¸p dông mét
trong c¸c ph-¬ng phap sau:
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n tån ®Çu kú: Theo ph-¬ng
ph¸p nµy gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu
vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng vµ ®¬n gi¸ b×nh qu©n vËt liÖu, c«ng cô dông cô
tån ®Çu kú.
Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho = Sè l-îng xuÊt kho x §¬n gi¸ b×nh qu©n vËt liÖu, CCDC tån ®Çu kú.
§¬n gi¸ b×nh qu©n vËt liÖu; CCDC tån ®Çu kú = Lỗi!
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo ®¬n gi¸ b×nh qu©n tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú: vÒ c¬
b¶n ph-¬ng ph¸p nµy gièng ph-¬ng ph¸p trªn nh-ng ®¬n gi¸ vËt liÖu ®-îc tÝnh b×nh
qu©n cho c¶ sè tån ®Çu kú nhËp trong kú.
Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho = Sè l-îng xuÊt kho x §¬n gi¸ b×nh qu©n
§¬n gi¸ b×nh qu©n = Lỗi!
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng ®-îc
¸p dông ®èi víi c¸c lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô cã gi¸ trÞ cao, c¸c lo¹i vËt t- ®Æc
chñng. Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho ®-îc c¨n cø vµo ®¬n gi¸ thùc
tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho theo tõng l«, tõng lÇn nhËp vµ sè l-îng
xuÊt kho theo tõng lÇn.
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp tr-íc - xuÊt tr-íc: Theo ph-¬ng ph¸p
nµy ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc ®¬n gi¸ nhËp kho thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp. Sau ®ã c¨n cø
vµo sè l-îng xuÊt kho tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho theo nguyªn t¾c vµ tÝnh theo gi¸
thùc tÕ nhËp tr-íc ®èi víi l-îng xuÊt kho thuéc lÇn nhËp tr-íc. Sè cßn l¹i (tæng sè
xuÊt kho - sè xuÊt thuéc lÇn nhËn tr-íc) ®-îc tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ c¸c lÇn nhËp
sau. Nh- vËy gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån cuèi kú chÝnh lµ gi¸ thùc
tÕ cña vËt liÖu nhËp kho thuéc c¸c lÊn mua vµo sau cïng.
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp sau - xuÊt tr-íc: Ta còng ph¶i x¸c
®Þnh ®¬n gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp nh-ng khi xuÊt sÏ c¨n cø vµo sè l-îng xuÊt
vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp kho lÇn cuèi. Sau ®ã míi lÇn l-ît ®Õn c¸c lÇn nhËp tr-íc ®Ó
tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho. Nh- vËy gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån kho
cuèi kú l¹i lµ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô tÝnh theo ®¬n gi¸ cña c¸c lÇn nhËp
®Çu kú.
2.2. §¸nh gi¸ vËt liÖu c«ng cô dông cô theo gi¸ h¹ch to¸n.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, khèi l-îng, chñng lo¹i vËt liÖu, c«ng
cô dông cô nhiÒu, t×nh h×nh xuÊt diÔn ra th-êng xuyªn. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ cña
vËt liÖu, c«ng cô dông cô hµng ngµy rÊt khã kh¨n vµ ngay c¶ trong tr-êng hîp cã thÓ
x¸c ®Þnh ®-îc hµng ngµy ®èi víi tõng lÇn nhËp, ®ît nhËp nh-ng qu¸ tèn kÐm nhiÒu
chi phÝ kh«ng hiÖu qu¶ cho c«ng t¸c kÕ to¸n, cã thÓ sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó h¹ch
to¸n t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng ngµy. Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ æn ®Þnh ®-îc sö dông
thèng nhÊt trong doanh nghiÖp, trong thêi gian dµi cã thÓ lµ gi¸ kÕ ho¹ch cña vËt
liÖu, c«ng cô dông cô. Nh- vËy hµng ngµy sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ghi sæ chi tiÕt
gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt. Cuèi kú ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸
thùc tÕ ®Ó cã sè liÖu ghi vµo c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ b¸o c¸o kÕ to¸n.
ViÖc ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ tiÕn hµnh nh- sau:
Tr-íc hÕt x©y dùng hÖ sè gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n cña vËt liÖu, c«ng
cô dông cô (H)
H = Lỗi!
Sau ®ã tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho, c¨n cø vµo gi¸ h¹ch to¸n xuÊt kho vµ hÖ sè
gi¸:
Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu; c«ng cô dông cô xuÊt kho = Gi¸ h¹ch to¸n xuÊt kho x hÖ sè gi¸.
Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, yªu cÇu vÒ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ
trong c¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho ®¬n gi¸ thùc tÕ
hoÆc hÖ sè gi¸ (trong tr-êng hîp sö dông gi¸ h¹ch to¸n) cã thÓ tÝnh riªng cho tõng
thø, nhãm hoÆc c¶ lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô.
III/ KÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô, dông cô:
1. Chøng tõ sö dông:
Theo chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n quy ®Þnh ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 1141/
TC/Q§/C§kÕto¸n nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô ngµy 1/11/1025 cña Bé tr-ëng
Bé tµi chÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vÒ vËt liÖu, c«ng cô dông cô bao gåm:
- PhiÕu nhËp kho (01 - VT)
- PhiÕu xuÊt kho (02 - VT)
- PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (03 - VT)
- Biªn b¶n kiÓm kª vËt t-, s¶n phÈm, hµng ho¸ (08 - VT)
- Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho (02 - BH)
- Ho¸ ®¬n c-íc phÝ vËn chuyÓn (03 - BH)
Ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông thÊp nhÊt theo Quy ®Þnh cña Nhµ n-íc
c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông thªm c¸c chøng tõ kÕ to¸n h-íng dÉn nh-: PhiÕu
xuÊt vËt t- theo h¹n møc (04 - VT), Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t- (05 - VT) phiÕu
b¸o vËt t- cßn l¹i cuèi kú (07 - VT)… Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ cña
tõng doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng thµnh phÇn kinh tÕ, t×nh h×nh së
h÷u kh¸c nhau.
2. C¸c ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô, dông cô:
HiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, viÖc h¹ch to¸n vËt liÖu gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c ph-¬ng ph¸p sau:
- Ph-¬ng ph¸p thÎ song song
- Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu l-u chuyÓn
- Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-
2.1. Ph-¬ng ph¸p thÎ song song
- ë kho: ViÖc ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån khho hµng ngµy do thñ kho
tiÕn hµnh trªn thÎ kho vµ chØ ghi theo sè l-îng.
Khi nhËn c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu, c«ng cô dông cô, thñ kho ph¶i triÓm
tra tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi chÐp sè thùc nhËp, thùc xuÊt
vµo chøng tõ thÎ kho. Cuèi ngµy tÝnh ra sè tån kho ghi vµo thÎ kho. §Þnh kú thñ kho
göi (hoÆc kÕ to¸n xuèng kho nhËn) c¸c chøng tõ xuÊt, nhËp ®· ®-îc ph©n lo¹i theo
tõn thø vËn liÖu, c«ng cô dông cô cho phßng kÕ to¸n.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô
dông cô ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh xuÊt, nhËp, tån kho theo chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
VÒ c¬ b¶n, sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô cã kÕt cÊu gièng nh-
thÎ kho nh-ng cã thªm c¸c cét ®Ó ghi chÐp theo chØ tiªu gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng kÕ to¸n
céng sæ chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô vµ kiÓm tra ®èi chiÕu víi thÎ kho. Ngoµi ra
®Ó cã sè liÖu ®èi chiÕu, triÓm tra víi kÕ to¸n tæng hîp sè liÖu kÕ to¸n chi tiÕt tõ c¸c
sæ chi tiÕt vµo b¶ng. Tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo tõng
nhãm, lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Cã thÓ kh¸i qu¸t, néi dung, tr×nh tù kÕ to¸n chi
tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song theo s¬ ®å sau:
KÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô
theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song
(1) ThÎ kho (1)
Chøng tõ Chøng tõ
nhËp (3) xuÊt
Sæ kÕ to¸n
(2) chi tiÕt (2)
(4)
B¶ng kª tæng
hîp N - X - T
Ghi chó:
: Ghi hµng th¸ng
: Ghi cuèi th¸ng
: §èi chiÕu kiÓm tra
Víi t- c¸ch kiÓm tra, ®èi chiÕu nh- trªn, ph-¬ng ph¸p thÎ song song cã -u
®iÓm: ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra ®èi chiÕu, ph¸t hiÖn sai sãt trong viÖc ghi chÐp,
qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ sè hiÖn cã cña tõng lo¹i vËt liÖu theo sè liÖu
vµ gi¸ trÞ cña chóng. Tuy nhiªn theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song cã nh-îc ®iÓm lín
lµ viÖc ghi chÐp gi÷a thñ kho vµ phßng kÕ to¸n cÇn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè l-îng,
khèi l-îg c«ng viÖc ghi chÐp qu¸ lín nÕu chñng lo¹i vËt t- nhiÒu vµ t×nh h×nh nhËp,
xuÊt diÔn ra th-êng xuyªn hµng ngµy. H¬n n÷a viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ yÕu tiÕn
hµnh vµo cuèi th¸ng, do vËy h¹n chÕ chøc n¨ng cña kÕ to¸n. Ph-¬ng ph¸p thÎ song
song ®-îc ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i vËt liÖu, c«ng
cô dông cô, khèi l-îng c¸c nghiÖp vô (chøng tõ) nhËp, xuÊt Ýt, kh«ng th-êng xuyªn
vµ tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cña c¸n bé kÕ to¸n cßn h¹n chÕ.
2.2. Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn:
- ë kho: ViÖc ghi chÐp ë kho cña thñ kho còng ®-îc thùc hiÖn trªn thÎ kho
gièng nh- ph-¬ng ph¸p thÎ song song.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ ®èi chieuÐ lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh
h×nh nhËp, xuÊt, tån kho cña tõng thø vËt liÖu, c«ng cô dông cô ë tõng kho dïng c¶
n¨m nh-ng mçi th¸ng chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. §Ó cã sè liÖu ghi vµo sæ ®èi
chiÕu lu©n chuyÓn, kÕ to¸n ph¶i lËp b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt trªn c¬ së c¸c chøng
tõ nhËp, xuÊt ®Þnh kú thñ kho göi lªn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn còng ®-îc theo dâi
vµ vÒ chØ tiªu gi¸ trÞ.
Cuèi th¸ng tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
víi thÎ kho vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp.
Néi dung vµ tr×nh tù kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô
theo s¬ ®å sau:
(1) (1)
ThÎ kho
Chøng tõ Chøng tõ
nhËp (4) xuÊt
(2) (2)
B¶ng kª Sæ ®èi chiÕu B¶ng kª
nhËp lu©n chuyÓn xuÊt
Ghi chó:
: Ghi hµng th¸ng
: Ghi cuèi th¸ng
: §èi chiÕu kiÓm tra
Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn cã -u ®iÓm lµ gi¶m ®-îc khèi l-îng
ghi chÐp cña kÕ to¸n do chØ ghi mét kú vµo cuèi th¸ng, nh-ng cã nh-îc ®iÓm lµ
viÖc ghi sæ vÉn cßn trïng lÆp (ë phßng kÕ to¸n vÉn theo dâi c¶ chØ tiªu hiÖn vËt vµ
gi¸ trÞ) c«ng viÖc kÕ to¸n dån vµo cuèi th¸ng, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n chi tiÕn hµnh ®-îc vµo cuèi th¸ng do trong th¸ng kÕ to¸n kh«ng ghi
sæ. T¸c dông cña kÕ to¸n trong c«ng t¸c qu¶n lý bÞ h¹n chÕ. Víi nh÷ng doanh
nghiÖp, -u nh-îc ®iÓm nªu trªn ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®-îc ¸p
dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã khèi l-îng nghiÖp vô nhËp, xuÊt kh«ng
nhiÒu, kh«ng bè trÝ riªng nh©n viªn kÕ to¸n vËt liÖu, do vËy kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi
chÐp, theo dâi t×nh h×nh kÕ to¸n nhËp, xuÊt hµng ngµy.
2.3. Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-:
Néi dung ph-¬ng ph¸p sæ sè d- h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu gi÷a kho vµ phßng
kiÕt kÕ nh- sau:
- ë kho: Thñ kho còng lµ thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho,
nh-ng cuèi th¸ng ph¶i ghi sæ tån kho ®· t¸ch trªn thÎ kho sang sæ sè d- vµo cét sè
l-îng.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ sè d- theo tõng kho chung cho c¶ n¨m ®Ó
ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt. Tõ c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt kÕ to¸n lËp b¶ng
luü kÕ nhËp, luü kÕ xuÊt råi tõ c¸c b¶ng luü kÕ lËp b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån
kho theo tõng nhãm, lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo chØ tiªu gi¸ trÞ.
Cuèi th¸ng khi nhËn sæ sè d- do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n c¨n cø vµo sè tån
cuèi th¸ng do thñ kho tÝnh ghi ë sæ sè d- vµ ®¬n gi¸ h¹ch to¸n tÝnh ra gi¸ trÞ tån kho
®Ó ghi vµo cét sè tiÒn tån kho trªn sæ sè d- vµ b¶ng kÕ tæng hîp nhËp, xuÊt tån (cét
sè tiÒn) vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp. Néi dung, tr×nh tù kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng
cô dông cô theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d- ®-îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau:
KÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d-
ThÎ kho
Chøng tõ Chøng tõ
nhËp (4) xuÊt
(2) (2)
B¶ng kª Sæ sè d- B¶ng kª
nhËp xuÊt
B¶ng kª luü B¶ng kª luü
kÕ nhËp kÕ xuÊt
B¶ng kª tæng
hîp N - X - T
Ghi chó:
: Ghi hµng th¸ng
: Ghi cuèi th¸ng
: §èi chiÕu kiÓm tra
¦u ®iÓm: Tr¸nh ®-îc sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n, gi¶m
bít ®-îc khèi l-îng c«ng viÖc ghi sæ kÕ to¸n do chØ tiªu ghi sæ theo chØ tiªu gi¸ trÞ
vµ theo nhãm, lo¹i vËt liÖu. C«ng viÖc kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng, t¹o ®iÒu
kiÖn cung cÊp kÞp thêi tµi liÖu kÕ to¸n phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý ë doanh
nghiÖp, thùc hiÖn kiÓm tra, gi¸m s¸t th-êng xuyªn cña kÕ to¸n ®èi víi viÖc nhËp,
xuÊt vËt liÖu hµng ngµy.
Vµ ph-¬ng ph¸p nµy còng cã nh-îc ®iÓm: Do kÕ to¸n chØ ghi sæ theo chØ tiªu
gi¸ trÞ, theo nhãm, lo¹i vËt liÖu nªn qua sè liÖu kÕ to¸n kh«ng thÓ kh«ng nhËn biÕt
®-îc sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m vËt liÖu mµ ph¶i xem sè liÖu trªn thÎ kho.
Ngoµi ra khi ®èi chiÕu, kiÓm tra sè liÖu ë sæ sè d- vµ b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån
kho nÕu kh«ng khíp ®óng th× viÖc kiÓm tra ®Ó ph¸t hiÖn sù nhÇm lÉn, sai sãt trong
viÖc ghi sè sÏ cã nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p vµ tèn nhiÒu c«ng søc. Ph-¬ng ph¸p sæ sè
d- ®-îc ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã khèi l-îng c¸c nghiÖp vô kinh
tÕ (chøng tõ nhËp, xuÊt) vÒ nhËp, xuÊt vËt liÖu diÔn ra th-êng xuyªn, nhiÒu chñng
lo¹i vËt liÖu vµ ®· x©y dùng ®-îc hÖ thèng danh ®iÓm vËt liÖu, dïng gi¸ h¹ch to¸n
®Ó h¹ch to¸n hµng ngµy t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý,
tr×nh ®é c¸n bé kÕ to¸n cña doanh nghiÖp t-¬ng ®èi cao.
IV. KÕ to¸n tæng hîp vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
VËt liÖu lµ tµi s¶n lao ®éng, thuéc nhãm hµng tån kho cña doanh nghiÖp, cho
nªn viÖc më c¸c tµi kho¶n tæng hîp ghi chÐp sæ kÕ to¸n vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån
kho, gi¸ trÞ ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn hay ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
- Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn hµng tån kho lµ ph-¬ng ph¸p ghi chÐp,
ph¶n ¸nh th-êng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho c¸c lo¹i vËt liÖu, c«ng
cô dông, thµnh phÈm, hµng ho¸… trªn c¸c tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp khi cã
c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt hµng tån kho. Nh- vËy x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt
dïng ®-îc c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho sau khi ®· ®-îc tËp hîp, ph©n lo¹i theo
c¸c ®èi t-îng sö dông ®Ó ghi vµo tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n. Ngoµi ra gi¸ trÞ vËt liÖu,
c«ng cô dông cô tån kho trªn tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n x¸c ®Þnh ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo
trong kú kiÓm tra. Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn hµng tån kho ®-îc ¸p dông
trong phÇn lín c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i, kinh
doanh nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín nh- m¸y mãc, thiÕt bÞ, « t«…
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho lµ ph-¬ng ph¸p kh«ng theo dâi
th-êng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng tån kho trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån
kho, mµ chØ theo dâi ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú c¨n cø vµo sè
liÖu kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông công
xuÊt dïng trªn tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp kh«ng c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt kho mµ
l¹i c¨n cø vµo gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho ®Þnh kú, mua (nhËp) trong kú vµ kÕt qu¶ kiÓm
kª cuèi kú ®Ó tÝnh. ChÝnh v× vËy, trªn tµi kho¶n tæng hîp kh«ng thÓ hiÖn râ gi¸ trÞ
vËt liÖu xuÊt dïng cho tõng ®èi t-îng, c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt kh¸c nhau: S¶n xuÊt hay
phôc vô qu¶n lý s¶n xuÊt cho nhu cÇu b¸n hµng hay qu¶n lý doanh nghiÖp … H¬n
n÷a trªn tµi kho¶n tæng hîp còng kh«ng thÓ biÕt ®-îc sè mÊt m¸t, h- háng, tham
«…(nÕu cã), ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®-îc quy ®Þnh ¸p dông trong c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt cã quy m« nhá.
1 KÕ to¸n tæng hîp VL, CCDC theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn
1.1. KÕ to¸n tæng hîp c¸c tr-êng hîp t¨ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
1.1.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông.
Sù biÕn ®éng cña vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt sau khi ph¶n ¸nh trªn
chøng tõ kÕ to¸n sÏ ®-îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp ë c¸c tµi kho¶n cÊp 1, cÊp 2 vÒ vËt liÖu.
§©y lµ ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n ph©n lo¹i vËt liÖu ®Ó ph¶n ¸nh víi gi¸m ®èc mét c¸ch
th-êng xuyªn, liªn tôc vµ cã hÖ thèng t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng cña vËt liÖu,
®Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n : tµi kho¶n 152 "NLVL" tµi
kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m c¸c lo¹i nguyªn liÖu
vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ.
Tµi kho¶n 152 cã thÓ më thµnh tµi kho¶n cÊp 2 ®Ó kÕ to¸n chi tiÕt theo tõng
lo¹i nguyªn liÖu vËt liÖu phï hîp víi c¸ch ph©n lo¹i theo néi dung kinh tÕ vµ yªu
cÇu kÕ to¸n gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp, bao gåm:
Tµi kho¶n 1521 Nguyªn liÖu vËt liÖu chÝnh
Tµi kho¶n 1522 VËt liÖu phô
Tµi kho¶n 1523 Nhiªn liÖu
Tµi kho¶n 1524 Phô tïng thay thÕ
Tµi kho¶n 1525 VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n
Tµi kho¶n 1528 V©t liÖu kh¸c
Trong tõng tµi kho¶n cÊp 2 l¹i cã thÓ chi tiÕt thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp 3, cÊp 4…
tíi tõng nhãm, thø …vËt liÖu tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý tµi s¶n ë doanh nghiÖp.
* Tµi kho¶n 153 "C«ng cô dông cô" tµi kho¶n 153 sö dông ®Ó ph¶n ¸nh t×nh
h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m lo¹i c«ng cô dông cô theo gi¸ thùc tÕ.
Tµi kho¶n 153 "C«ng cô dông cô" cã 3 tµi kho¶n cÊp 2
Tµi kho¶n 1531 C«ng cô dông cô
Tµi kho¶n 1532 Bao b× lu©n chuyÓn
Tµi kho¶n 1533 §å dïng cho thuª
* Tµi kho¶n 151 "Hµng mua ®ang ®i ®-êng" tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh
gi¸ trÞ c¸c lo¹i vËt t- hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· mua, ®· chÊp nhËn thanh to¸n
víi ng-êi b¸n, nh-ng ch-a vÒ nhËp kho doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh hµng ®ang ®i
®-êng ®· vÒ nhËp kho.
* Tµi kho¶n 331 "Ph¶i tr¶ ng-êi b¸n" ®-îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh quan hÖ
thanh to¸n gi÷a doanh nghiÖp víi nh÷ng ng-êi b¸n, ng-êi nhËn thÇu vÒ c¸c kho¶n
vËt t-, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô theo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt.
Ngoµi c¸c tµi kho¶n trªn, kÕ to¸n tæng hîp t¨ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô sö
dông nhiÒu tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh-: TK 111 (1), TK (112 (1), TK 141, TK
128, TK 222, TK 411, TK 627, TK 641 vµ TK 642.
1.1.2. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô chñ yÕu:
VËt liÖu, c«ng cô dông cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt t¨ng do nhiÒu
nguån kh¸c nhau: T¨ng do mua ngoµi, do tù chÕ hoÆc thuª ngoµi gia c«ng, t¨ng do
nhËn vèn gãp cña c¸c ®¬n vÞ c¸ nh©n kh¸c… Trong mäi tr-êng, doanh nghiÖp ph¶i
thùc hiÖn ®Çy ®ñ thñ tôc kiÓm nhËn nhËp kho lËp c¸c chøng tõ theo ®óng quy ®Þnh.
Trªn c¬ së c¸c chøng tõ nhËp, ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan kh¸c,
kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh kÞp thêi c¸c néi dung cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt
liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho vµo c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp, ®ång thêi
ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh to¸n víi ng-êi b¸n vµ c¸c ®èi t-îng kh¸c mét c¸ch kÞp
thêi. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh tæng hîp sè liÖu ®Ó kiÓm tra vµ ®èi chiÕu víi sè liÖu kÕ
to¸n chi tiÕt.
D-íi ®©y lµ c¸c ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
(1) T¨ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô do mua ngoµi.
- Tr-êng hîp hµng vµ ho¸ ®¬n cïng vÒ: c¨n cø vµo ho¸ ®¬n, phiÕu nhËp kho kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 111 (1) TiÒn mÆt
Cã TK 112 (1) TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 141 T¹m øng
Cã TK 331 Ph¶i tr¶ ng-êi b¸n
Cã TK 311 Vay ng¾n h¹n
- Tr-êng hîp hµn vÒ ch-a cã ho¸ ®¬n: NÕu cã trong th¸ng vÒ nhËp kho nh-ng
®Õn cuèi th¸ng vÉ ch-a nhËn ®-îc ho¸ ®¬n, kÕ to¸n sÏ ghi gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô
dông cô nhËp kho theo gi¸ t¹m tÝnh:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 331 Ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n
Khi nhËn ®-îc ho¸ ®¬n sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ t¹m øng theo gi¸ thùc tÕ
(gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n) theo sè chªnh lÖch gi÷a ho¸ ®¬n vµ gi¸ t¹m tÝnh cô thÓ:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 331 Ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n
NÕu chªnh lÖch sÏ ghi ®á:
- Tr-êng hîp hµng ®ang ®i ®-êng: NÕu trong th¸ng nhËn ®-îc ho¸ ®¬n mf cuèi
th¸ng hµng vÉn ch-a vÒ nhËp kho, kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ®ang ®i ®-êng
vµo tµi kho¶n 151" Hµng mua ®i ®-êng":
Nî TK 151 Hµng mua ®ang ®i ®-êng
Cã TK 111 TiÒn mÆt
Cã TK 112 TiÒn göi ng©n hµng
KÕ to¸n ph¶i më sæ theo dâi sè hµng ®ang ®i ®-êng cho tíi khi hµng vÒ. Sµng
th¸ng sau khi hµng ®ang ®i ®-êng vÒ nhËp kho hoÆc chuyÓn giao cho c¸c bé phËn
s¶n xuÊt hay kh¸ch hµng…tuú tõng tr-êng hîp kÕ to¸n ghi.
Nî TK 152 Nguyªn liÖu vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Nî TK 157 Hµng göi b¸n
Nî TK 621 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Nî TK 641 Chi phÝ b¸n hµng
Nî TK 642 Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
Nî TK 632 Gi¸ vèn hµng b¸n
Cã TK 151 Hµng mua ®ang ®i ®-êng
- Ph¶n ¸nh sè thuÕ nhËp khÈu, nÕu cã:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 333 (3333) Thuª vµ c¸c kho¶n ph¶i néi Nhµ n-íc (thuÕ XNK).
- Ph¶n ¸nh sè chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 111 TiÒn mÆt
Cã TK 112 TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 331 Ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n
- Khi thanh to¸n cho ng-êi b¸n, ng-êi cung cÊp NVL, CCDC nÕu ®-îc h-ëng
chiÕt khÊu mua hµng th× sè chiÕt khÊu mua hµng ®-îc h-ëng vµ sè thanh to¸n ng-êi
b¸n ®-îc ghi:
Nî TK 331 Ph¶i tr¶ ng-êi b¸n
Cã TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Cã TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 111 TiÒn mÆt
Cã TK 112 TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 141 T¹m øng
- Sè gi¶m gi¸ hoÆc gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông cô tr¶ l¹i cho ng-êi b¸n cung
cÊp kh«ng ®óng chÊt l-îng, quy c¸ch…theo hîp ®ång ®-îc ghi nh- sau:
Nî TK 152 Ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n
Cã TK Nguyªn vËt liÖu
Cã TK 153 C«ng cô dông cô
(2). T¨ng do nhËp kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô tù chÕ hoÆc thuª ngoµi gia
c«ng, chÕ biÕn, c¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ nhËp kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang
(Chi tiÕt tù gia c«ng, chÕ biÕn hoÆc thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn).
(3). T¨ng do nhËn vèn gãp liªn doanh cña ®¬n vÞ kh¸c, ®-îc cÊp ph¸t, quyªn
tÆng kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 411 Nguån vèn kinh doanh
(4). T¨ng do thu håi vèn kinh doanh:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 128 §Çu t- ng¾n h¹n kh¸c
Cã TK 222 Gãp vèn liªn doanh
(5). Tr-êng hîp kiÓm kª ph¸t hiÖn thõa:
* NÕu x¸c ®Þnh sè vËt liÖu, c«ng cô dông cô thõa lµ cña doanh nghiÖp nh-ng
cßn chê gi¶i quyÕt, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 338 (3381) ph¶i tr¶ nép kh¸c (tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕt).
Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý, tuú vµo viÖc quyÕt ®Þnh ghi gi¶m chi phÝ hay tÝnh vµo
thu nhËp bÊt th-êng, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 338 (3381) Ph¶i tr¶ nép kh¸c (tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕta).
Cã TK 621 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Cã TK 627 Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Cã TK 641 Chi phÝ b¸n hµng
Cã TK 721 Thu nhËp bÊt th-êng
* NÕu quyÕt ®Þnh xö lý ngay th× kh«ng cÇn ph¶i ph¶n ¸nh qua tµi kho¶n 338
(3381) mµ ghi th¼ng nh- sau :
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK liªn quan TK 621, TK 627, TK 641
* NÕu vËt liÖu, c«ng cô dông cô thõa khi kiÓm kª x¸c ®Þnh kh«ng ph¶i cña
doanh nghiÖp th× gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông cô thõa ®-îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n
ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n TK 002 - VËt t-, hµng ho¸ nhËn göi hé hoÆc gia c«ng.
(6). Tr-êng hîp vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho s¶n xuÊt s ¶n phÈm
kh«ng hÕt nhËn l¹i kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 621 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
(7). T¨ng gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô do ®¸nh l¹i gi¸: C¨n cø vµo sè chªnh
lÖch t¨ng ghi:
Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153 C«ng cô dông cô
Cã TK 421 Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n
2.1. KÕ to¸n tæng h¬pä c¸c tr-êng hîp gi¶m vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
VËt liÖu, c«ng cu dông cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶m chñ yÕu do
c¸c nghiÖp vô xuÊt kho dïng cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, cho nhu cÇu phôc vô
vµ qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ó gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c, nh-îng b¸n l¹i vµ
mét sè nhu cÇu kh¸c. C¸c nghiÖp vô xuÊt kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô còng ph¶i
®ùoc lËp chøng tõ ®Çy ®ñ ®óng quy ®Þnh. Trªn c¬ së c¸c chøng tõ xuÊt kho, kÕ to¸n
tiÕn hµnh ph©n lo¹i theo c¸c ®èi t-îng sö dông vµ tÝnh ra gi¸ thùc tÕ xuÊt kho ®Ó ghi
chÐp ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp. Cuèi th¸ng còng ph¶i tæng
hîp sè liÖu ®Ó ®èi chiÕu, kiÓm tra víi sè liÖu, kÕ to¸n chi tiÕt. §Ó ph¶n ¸nh c¸c
nghiÖp vô xuÊt kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô kÕ to¸n sö dông nhiÒu tµi kho¶n kh¸c
nhau nh- TK 152, TK 153, TK 241 TK 621, TK627, TK 641, TK 642, TK 141…
Tuú vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®Òu lµ hµng tån kho, thuéc tµi s¶n l-u ®éng cña doanh
nghiÖp, nh-ng cã sù kh¸c nhau vÒ ®Æc ®iÓm tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh do vËy ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp xuÊt dïng vËt liÖu, c«ng cô
dông cô cã sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh.
2.1.1. KÕ to¸n tæng hîp gi¶m vËt liÖu