Tình hình thực hiện luật thuế gtgt của một số doanh nghiệp kinh doanh thương mại trên địa bàn quận hoàn kiếm – hà nội
- 72 trang
- file .pdf
Lêi më ®Çu
§èi víi bÊt kú mét Quèc gia nµo th× thuÕ còng ®ãng mét vai trß quan
träng vµ chiÕm phÇn lín trong tæng thu Ng©n s¸ch nhµ n-íc. ViÖc thùc thi mét
chÝnh s¸ch thuÕ cã hiÖu qu¶ sÏ ®¶m b¶o æn ®Þnh cho nguån thu nµy, tõ ®ã t¹o
®iÒu kiÖn më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n-íc. ViÖt
Nam, theo thèng kª cña tæng côc thuÕ th× 92% Ng©n s¸ch nhµ n-íc lµ thu tõ
thuÕ nªn cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch thuÕ hoµn chØnh mµ muèn vËy luËt thuÕ ®-a
ra ph¶i cã ph-¬ng ph¸p tÝnh thuÕ hîp lý nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho c¸c
®èi t-îng nép thuÕ kÕt hîp víi viÖc h¹ch to¸n thuÕ t¹i c¸c doanh nghiÖp ph¶i
®óng chÕ ®é kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
NÕu nh- tr-íc ®©y trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, thuÕ lîi tøc,
thuÕ hµng ho¸ vµ thuÕ Doanh thu tá ra t-¬ng ®èi phï hîp vµ gãp phÇn kh«ng
nhá vµo thu Ng©n s¸ch nhµ n-íc th× khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
nh÷ng lo¹i thuÕ nµy trë nªn kh«ng cßn phï hîp, m¾c ph¶i nhiÒu nh-îc ®iÓm.
ChÝnh v× vËy ®Õn ngµy 01/01/1999 mét luËt thuÕ míi ra ®êi, ®ã lµ thuÕ GTGT
t¹o nªn b-íc ngoÆt trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thuÕ giai ®o¹n II cña n-íc ta.
VÒ mÆt lý thuyÕt, thuÕ GTGT mang tÝnh khoa häc rÊt cao, cã kh¶ n¨ng
t¹o ®-îc c«ng b»ng trong viÖc thu thuÕ, thóc ®Çy xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, b¶o ®¶m nguån thu cho Ng©n s¸ch nhµ n-íc. §Æc biÖt lµ
sau h¬n ba n¨m thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT, chóng ta ®· ®¹t ®-îc mét sè khÝch
lÖ.
Tuy nhiªn do thuÕ GTGT lµ mét ph-¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ tiªn tiÕn, nh-ng
cßn rÊt míi ®èi víi ViÖt Nam nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng v-íng m¾c trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
Trong thêi gian c«ng t¸c vµ häc tËp t¹i chi côc thuÕ QuËn Hoµn KiÕm
thµnh phè Hµ Néi cïng víi nh÷ng kiÕn thøc tiÕp thu t¹i tr-êng kÕt hîp cïng
thùc tiÔn nghiªn cøu t×m tßi, nhËn thøc ®-îc vai trß quan träng cña c¸c doanh
nghiÖp ®èi víi Ng©n s²ch nh¯ níc, em ®± m³nh d³n chän ®Ò t¯i: “T×nh
h×nh thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT cña mét sè doanh nghiÖp kinh doanh
th-¬ng m¹i trªn ®Þa bµn QuËn Hoµn KiÕm – Hµ Néi ”.
Néi dung cña b¶n b¸o c¸o thùc tËp gåm ba ch-¬ng:
Ch-¬ng I : Nh÷ng lý luËn chung vÒ thuÕ GTGT.
1
Ch-¬ng II: T×nh h×nh ®¨ng ký, kª khai vµ thanh quyÕt to¸n thuÕ GTGT
cña mét sè doanh nghiÖp kinh doanh th-¬ng m¹i trªn ®Þa bµn QuËn Hoµn
KiÕm trong thêi gian qua.
Ch-¬ng III: §¸nh gi¸ vµ ®Ò xuÊt.
Môc ®Ých cña ®Ò tµi nµy lµ qua nghiªn cøu sè liÖu, t×m hiÓu t×nh h×nh
®¨ng ký, kª khai vµ thanh quyÕt to¸n thuÕ GTGT t¹i mét sè doanh nghiÖp kinh
doanh th-¬ng m¹i ®iÓn h×nh ¸p dông thuÕ theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ trªn ®Þa
bµn QuËn Hoµn KiÕm ®Ó tõ ®ã t×m ra nguyªn nh©n vµ ®-a ra mét sè ®Ò xuÊt -
gi¶i ph¸p nh»m lµm hoµn thiÖn h¬n luËt thuÕ GTGT.
2
Ch-¬ng I
Nh÷ng lý luËn chung vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
I. S¬ l-îc vÒ thuÕ nhµ n-íc:
1.Kh¸i niÖm vÒ thuÕ:
ThuÕ lµ mét ph¹m trï lÞch sö, nã ph¸t triÓn vµ tån t¹i cïng víi sù ra ®êi
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nhµ n-íc.Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, d-íi bÊt kú chÕ ®é
x· héi nµo khi ®¨ cã Nhµ n-íc ph¶i cã thuÕ. Sù xuÊt hiÖn cña Nhµ n-íc ®ßi
hái ph¶i c¬ së vËt chÊt ®Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn cho Nhµ n-íc tån t¹i vµ thùc
hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh.Nhµ n-íc dïng quyÒn lùc chÝnh trÞ cña m×nh ®Ó
ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt cÇn thiÕt nh»m lµm c«ng cô ph©n phèi l¹i
mét phÇn cña c¶i x· héi vµ h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ n-íc.
§ång thêi, sù xuÊt hiÖn cña s¶n phÈm thÆng d- trong x· héi còng lµ c¬ së chñ
yÕu t¹o kh¶ n¨ng vµ nguån thu ®Ó thóc ®Èy tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ n-íc.
ThÕ nªn thuÕ ra ®êi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®¸p
øng chøc n¨ng cña nhµ n-íc. Nhµ n-íc sö dông luËt thuÕ nh- mét cung cô
quan träng ®Õ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, thuÕ kh«ng nh÷ng lµ nguån thu nhËp
chñ yÕu cña ng©n s¸ch nhµ n-íc mµ cßn ¶nh h-ëng lín ®Õn c«ng cuéc ph¸t
triÓn kinh tÕ. NhiÖm vô chÝnh trÞ cña mçi Nhµ n-íc trong tõng giai ®o¹n lÞch
sö, ®Æc ®iÓm cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt, kÕt cÊu giai cÊp lµ nh÷ng nh©n tè chñ
yÕu ¶nh h-ëng ®Õn vai trß, néi dung vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ kho¸.
MÆt kh¸c, b¶n chÊt cña thuÕ tuú thuéc vµo b¶n chÊt nhµ n-íc sinh ra nã.
NÕu nh- tr-íc thêi kú phong kiÕn, h×nh th¸i ban ®Çu cña thuÕ chØ lµ hiÖn vËt
ngµy c«ng lao ®éng th× ®Õn chñ nghÜa t- s¶n cho ®Õn nay, thuÕ ®· chuyÓn sang
h×nh th¸i phæ biÕn lµ tiÒn tÖ vµ c¸c s¾c thuÕ kh¸c nhau còng kh«ng ngõng
hßan thiÖn. Nh-ng c¬ cÊu vµ néi dung c¶ hÖ thèng vµ tõng s¾c thuÕ ph¶i ®-îc
nghiªn c-ó, söa ®æi, bæ sung c¶i tiÕn vµ ®æi míi ®Ó kÞp thêi thÝch hîp víi t×nh
h×nh, nhiÖm vô hîp t¸c, ®ñ søc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thuÕ
®· ®-îc nhµ n-íc ban hµnh trong tõng thêi kú.
Kh¸i niÖm vÒ thuÕ nhµ n-íc, ch-a cã vÒ sù thèng nhÊt tuú thuéc vµo tõng
®èi t-îng mµ cã nh÷ng kh¸i niÖm vÒ thuÕ kh¸c nhau:
3
- §èi víi nhµ n-íc, thuÕ lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ng©n s¸ch nhµ
n-íc ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu chØ tiªu cho môc ®Ých kinh tÕ x· héi.
- §èi víi c¸c tæ chøc vµ mäi thµnh viÓn trong x· héi kho¶n thu nµy
mang tÝnh chÊt b¾t buéc theo ph¸p luËt, kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp.
- §èi víi ng-êi nép thuÕ: thuÕ lµ kho¶ng ®ãng gãp cã tÝnh chÊt b¾t buéc
mµ c¸c tæ chøc kinh tÕ hay ng-êi kinh doanh ph¶i thùc hiÖn theo luËt ®Þnh nép
vµo ng©n s¸ch nhµ n-íc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chØ tiªu cña bé m¸y nhµ n-íc.
Tãm l¹i, thuÕ lµ mét kho¶n thu mang tÝnh chÊt b¾t buéc g¾n liÒn víi
quyÒn lùc chÝnh trÞ cña nhµ n-íc b»ng c¸c s¾c lÖnh do nhµ n-íc quy ®Þnh. Nã
®-îc thÓ hiÖn th«ng qua luËt vµ v¨n b¶n d-íi luËt ®-îc c¬ quan nhµ n-íc
quyÒn lùc cao nhÊt ban hµnh ®ã lµ Quèc héi.
ThuÕ ®-îc tËp trung vµo ng©n s¸ch nhµ n-íc, ®¸p øng c¸c nhu cÇu chØ
tiªu cña môc ®Ých: ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi, qu¶n lý nhµ n-íc vµ an
ninh quèc phßng. Mét phÇn thuÕ ®· nép ®¶m b¶o cho c«ng b»ng x· héi th«ng
qua viÖc tr¶ l¹i cho ng-êi d©n mét c¸ch gi¸n tiÕp d-íi h×nh thøc trî cÊp x·
héi, phóc lîi x· héi vµ tiªu dïng x· héi kh¸c.
NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, x· héi cµng c«ng b»ng v¨n minh th× yªu cÇu
ph¶i cã mét hÖ thèng thuÕ kho¸ phï hîp cµng cao. Chóng ta ph¶i lu«n lu«n
®æi míi, bæ xung kh«ng ngõng hoµn thiÖn hÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh vµ ph¸t
huy vai trß lín cña nã phôc vô cho nhµ n-íc, cho quèc gia cña m×nh.
2. §Æc ®iÓm cña thuÕ:
* ThuÕ lµ mét biÖn ph¸p tµi chÝnh cña nhµ n-íc ®-îc thiÕt lËp trªn
nguyªn t¾c lËp ®Þnh, mang tÝnh quyÒn lùc, tÝnh c-ìng chÕ vµ tÝnh ph¸p lý cao.
§ång thêi khi ®-îc thùc hiÖn th× cã thÓ lµm thay ®æi quyÒn së h÷u vÒ tµi s¶n.
* ThuÕ bao giê còng chøa ®ùng c¸c yÕu tè thuéc vÒ kinh tÕ x· héi. ThÕ
nªn viÖc x¸c lËp mét hÖ thèng c¸c lo¹i s¾c thuÕ kh¸c nhau, tr-íc hÕt b¾t
nguån tõ sù chi tiªu cña nhu cÇu nhµ n-íc, song trong thùc thÕ møc ®é ®éng
viªn qua thuÕ bao giê cóng chÞu sù giµng buéc cña c¸c yÕu tè kinh tÕ vµ x·
héi cña mét quèc gia trong tõng giai ®o¹n lÞch sö.
* ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp kh«ng mang tÝnh chÊt hoµn tr¶ trùc tiÕp.
3.Ph©n lo¹i thuÕ:
Tuú theo môc ®Ých, yªu cÇu cña viÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ ph©n tÝch vµ ph©n
lo¹i c¸c s¾c thuÕ mµ cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i sau:
4
Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt chuyÓn giao cña thuÕ:
* ThuÕ trùc thu: lµ ng-êi trùc tiÕp nép thuÕ ®ång thêi lµ ng-êi chÞu thuÕ.
VÝ dô: ThuÕ nhËp doanh nghiÖp, thuÕ nhËp c¸ nh©n…
* ThuÕ gi¸n thu: lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo ng-êi tiªu dïng th«ng qua gi¸ c¶
hµng ho¸ vµ dÞch vô, ®ång thêi ng-êi chÞu thuÕ gi¸n thu vµ ng-êi nép thuÕ
kh«ng ®ång nhÊt.
VÝ dô: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ xuÊt nhËp khÈu…
Ph©n lo¹i theo ®èi t-îng tÝnh thuÕ:
* ThuÕ ®¸nh vµo s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô.
VÝ dô: ThuÕ doanh thu.
* ThuÕ ®¸nh vµo s¶n phÈm hµng ho¸.
VÝ dô: ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
* ThuÕ ®¸nh vµo viÖc sö dông tµi s¶n cña nhµ n-íc.
VÝ dô: ThuÕ tµi nguyªn, thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp…
Ph©n lo¹i theo h×nh thøc thuÕ:
* ThuÕ b»ng hiÖn vËt.
VÝ dô: ThuÕ n«ng nghiÖp thu b»ng thãc.
* ThuÕ b»ng tiÒn.
VÝ dô: ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu…
3.4Ph©n lo¹i thuÕ theo quan hÖ ®iÒu cña thuÕ:
* ThuÕ tØ lÖ cè ®Þnh.
* ThuÕ tÝch lòy tiÕn.
* ThuÕ luü tho¸i.
4. C¸c yÕu tè cÊu thµnh thuÕ:
4.1 Tªn gäi:
Lµ c¸ch quy -íc gäi tªn thuÕ do nhµ n-íc quy ®Þnh nh»m chØ râ lo¹i s¾c
thuÕ nµo ®ã theo tÝnh chÊt cña chóng.
5
VÝ dô: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp…
4.2 §èi t-îng nép thuÕ:
Lµ nh÷ng c¬ së kinh doanh ®-îc Nhµ n-íc c«ng nhËn vÒ mÆt ph¸p luËt
cã c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, tµi s¶n hoÆc thu nhËp thuéc ph¹m vi ®iÒu tiÕt
cña thuÕ.
VÝ dô: C¸c c¬ së kinh doanh cã thu nhËp ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp…
4.3 §èi t-îng tÝnh thuÕ:
Lµ c¨n cø ®Ó tõ ®ã tÝnh ra tiÒn thuÕ. §èi t-îng tÝnh thuÕ lµ mét yÕu tè
cÇn thiÕt cña s¾c thuÕ vµ ph¶i triÖt nhiÒu mÆt cña chÝnh s¸ch ®éng viªn ®èi víi
thuÕ ®ã.
VÝ dô: TÊt c¶ c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ
tiªu dïng trªn l·nh thæ ViÖt Nam lµ ®èi t-îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
4.4 ThuÕ suÊt, møc thuÕ:
- ThuÕ suÊt: lµ linh hån cña s¾c thuÕ, biÓu hiÖn yªu cÇu ®éng viªn trªn
®èi t-îng tÝnh thuÕ.
- Møc thuÕ: lµ sè thuÕ ph¶i nép cho ng©n s¸ch nhµ n-íc c¨n cø vµo gi¸
trÞ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt.
4.5 Gi¸ tÝnh thuÕ:
Lµ gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô, tµi s¶n, sóc vËt…lµm c¨n cø tÝnh thuÕ.
VÝ dô: Gi¸ tÝnh thuÕ cña mét v« tuyÕn Sony lµ gi¸ b¸n cña cña h·ng hay
gi¸ mua cña kh¸ch hµng.
4.6 ChÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ:
Lµ sè thuÕ ®-îc quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm vµ c¸ch thøc nép thuÕ cña ®èi
t-îng nép thuÕ tr-íc c¬ quan h÷u quan.Thñ tôc nép thuÕ lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó
thùc hiÖn nép thuÕ ®óng, ®ñ, kÞp thêi.
4.7 Thñ tôc nép thuÕ:
Bao gåm nh÷ng quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm vµ c¸ch thøc nép thuÕ cña ®èi
t-îng nép thuÕ tr-íc c¬ quan h÷u quan. Thñ tôc nép thuÕ lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó
thùc hiÖn nép thuÕ ®óng, ®ñ, kÞp thêi.
4.8 Xö lý c¸c tr-êng hîp vi ph¹m:
6
Tuú theo møc ®é nÆng nhÑ vÒ viÖc vi ph¹m c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ
ban hµnh mµ bÞ c¶nh c¸o. ph¹t tiÒn hay truy tè tr-íc ph¸p luËt.
5 Vai trß cña thuÕ:
5.1 ThuÕ lµ c«ng cô t¹o lËp nªn nguån thu chñ yÕu cho ng©n s¸ch
nhµ n-íc v×:
- ThuÕ lµ mét kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh chÊt ph¸p lÖnh cña Nhµ n-íc
®èi víi tæ chøc, c¸ nh©n trong x· héi
- ThuÕ lµ mét kho¶n mang tÝnh chÊt æn ®Þnh.
- ThuÕ kh«ng tr¶ trùc tiÕp cho ng-êi nép mµ th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh thùc
hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh.
- H×nh thøc thu thuÕ bao qu¸t c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c
nguån thu nhËp vµ mäi tiªu dïng trong x· héi
ThuÕ b¶o ®¶m ®-îc tÝnh tù chñ trong c©n ®èi ng©n s¸ch.
- ViÖc thu thuÕ thÓ hiÖn mét nÒn tµi chÝnh quèc gia lµnh m¹nh.
5.2 ThuÕ lµ c«ng cô qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ
n-íc:
ThuÕ t¸c dông trùc tiÕp ®Õn gi¸ c¶ vµ thu nhËp. Mét phÇn thu nhËp cña
ng-êi tiªu dïng lµ kho¶n ®ãng thuÕ. §ång thêi, thuÕ còng lµ mét trong nh÷ng
biÖn ph¸p chÕ ngù l¹m ph¸t.V× vËy, dùa vµo c«ng cô thuÕ mµ nhµ n-íc cã thÓ
thóc ®Èy hoÆc h¹n chÕ viÖc tÝch luü vµ ®Çu t-, khuyÕn khÝch kinh tÕ ph¸t triÓn
c«ng b»ng lµnh m¹nh.
5.3 ThuÕ lµ c«ng cô gãp phÇn ®iÒu hoµ thu nhËp vµ thùc hiÖn b×nh
®¼ng, c«ng b»ng x· héi:
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ thÞ tr-êng sÏ t¹o ra hai th¸i cùc ®èi lËp nhau
®ã lµ: giµu- nghÌo nÕu kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ n-íc ®Ó ph©n phèi thu
nhËp trong x· héi. Trªn thùc tÕ, sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia ®Òu do
nh÷ng ®ãng gãp nç lùc cña toµn d©n, cña mçi thµnh viªn trong x· héi.V× vËy
®Ó cã ®-îc sù c«ng b»ng th× tÊt c¶ mäi ng-êi ®Òu ®-îc h-ëng thµnh qu¶ cña
sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®ã. Do ®ã, sù can thiÖp cña Nhµ n-íc trong viÖc ph©n
phèi l¹i thu nhËp th«ng qua c«ng cô ®Æc biÖt lµ thuÕ lµ hÕt søc quan träng,
gãp phÇn t¹o sù c©n b»ng vµ b×nh ®¼ng x· héi.
7
II.ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ( GTGT ):
1. Kh¸i niÖm “gi¸ trÞ gia t¨ng“ vµ thuÕ GTGT :
LÞch sö ra ®êi cña thuÕ GTGT:
huÕ GTGT cã nguån gèc tõ thuÕ doanh thu. Tõ sau §¹i chiÕn hÕ
giíi lÇn thø nhÊt (1914-1918), thuÕ doanh thu ®· ®-îc nghiªn cøu, ¸p dông
nh»m ®éng viªn ®ãng gãp réng r·i cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n cho
nhu cÇu chi tiªu cña nhµ n-íc, ®Ó nhanh chãng hµn g¾n vÕt th-¬ng chiÕn
tranh.ThuÕ doanh thu ®-îc ¸p dông ë Ph¸p tõ n¨m 1917. Thêi kú ®Çu, thuÕ
doanh thu chØ ¸p dông ë giai ®o¹n cuèi cïng ë qu¸ tr×nh l-u th«ng hµng ho¸
víi thuÕ suÊt thÊp. §Çu n¨m 1920, thuÕ doanh thu ®-îc ®iÒu chØnh, ®¸nh vµo
tõng kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Qua tr-c tiÕp, c¸ch ®¸nh thuÕ nµy ®· béc lé
râ nh-îc ®iÓm ®ã lµ thuÕ tÝnh chång chÐo, trïng lÆp.
Qua nhiÒu lÇn söa ®æi, bæ sung, thuÕ doanh thu vÉn tån t¹i nh-îc ®iÓm
trªn. §Ó kh¾c phôc viÖc thu thuÕ chång chÐo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, n¨m
1954, ChÝnh phñ Ph²p ®± ban h¯nh lo³i thuÕ míi cã tªn gäi: “Ta xe Sur La
Valeur ajoutea” (viÕt t¾t l¯ TVA), theo tiÕng anh l¯ “ Value added Tax” (viÕt
t¾t l¯ VAT), theo tiÕng viÖt l¯ “thuÕ gi² trÞ gia t¨ng”. §Õn n¨m 1966, trong xu
h-íng c¶i tiÕn hÖ thèng thuÕ “ ®¬n gi°n, hiÖn ®³i” nãi chung ë Ch©u ¢u, TVA
®-îc ban hµnh chÝnh thøc ®Ó thay thÕ mét sè s¾c thuÕ gi¸n thu. N¨m 1986, l-u
th«ng hµng ho¸, dÞch vô, nh»m ®¸p øng l¹i môc tiªu quan träng: b¶o ®¶m sè
thu kÞp thêi, th-êng xuyªn cho ng©n s¸ch nhµ n-íc, vµ kh¾c phôc thu thuÕ
tõng lÆp l¹i cña thuÕ doanh thu.
ë thêi ®iÓm nµy, thuÕ GTGT ®-îc ¸p dông ë 130/210 quèc gia trªn thÕ
giíi vµ trë thµnh nguån thu quan träng cña nhiÒu n-íc.
ë niÒm Nam - ViÖt Nam tr-íc n¨m 1975 chÝnh quyÒn Sµi Gßn còng ®·
ban luËt thuÕ GTGT trïng víi thêi ®iÓm c¶i c¸ch thuÕ 1972. Ngµy 05/
07/1993, ®-îc ChÝnh phñ cho phÐp, Bé Tµi ChÝnh ®· cã quyÕt ®Þnh sè ®¬n vÞ
®-îc chän lµm thÝ ®iÓm nh-: nhµ m¸y xi m¨ng BØm S¬n, nhµ m¸y ®-êng Biªn
Hoµ, c«ng ty dÖt kim §«ng Xu©n…
Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn thÝ ®iÓm ®· kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ do ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong x· héi cã mèi quan hÖ
chÆt chÏ lÉn nhau, tõ qu¸ tr×nh cung cÊp nguyªn vËt liÖu ®Õn qu¸ tr×nh tiªu thô
8
s¶n phÈm. V× vËy, VAT kh«ng thÓ thùc hiÖn riªng rÏ ë mét kh©u hay mét sè
doanh nghiÖp.
NhËn thÊy cÇn ph¶i cã mét chÝnh s¸ch thuÕ phï hîp nªn t¹i kú häp thø
XI, Quèc héi kho¸IX, tõ ngµy 02/04 ®Õn ngµy 10/05/1997 ®· th«ng qua LuËt
thuÕ GTGT vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/1999 thay cho luËt thuÕ
doanh thu.
ChÝnh phñ cã NghÞ ®Þnh 79/2000 h-íng dÉn nghÞ ®Þnh sè 79/2000/TT-
BTC ngµy 29/12/2000 cña ChÝnh phñ. Th«ng t- nµy thay thÕ c¸c Th«ng t-
h-íng dÉn vÒ thuÕ GTGT, ta h·y xÐt nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau cña
hai luËt thuÕ nµy:
Nh÷ng ®iÓm gièng nhau:
ThuÕ GTGT vµ thuÕ doanh thu lµ thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo ng-êi tiªu dïng
hµng ho¸ ®-îc cung øng dÞch vô. ThuÕ nµy do ng-êi s¶n xuÊt - kinh doanh,
dÞch vô nép nhµ n-íc , nh-ng thùc chÊt ng-êi tiªu dïng lµ ng-êi chÞu thuÕ.
Nhµ doanh nghiÖp lµ ng-êi ®ãng vai trß lµ ng-êi thu hé cho nhµ n-íc, hä ®·
céng sè thuÕ gi¸n thu ph¶i nép vµo gi¸ b¸n s¶n phÈm hoÆc gi¸ dÞch vô ®Ó
ng-êi tiªu dïng tr¶ nªn hä ph¶i nép thuÕ ®Çy ®ñ sè thuÕ thu hé nµy vµo ng©n
s¸ch nhµ n-íc.
ThuÕ gi¸n thu ®¶m b¶o cho ng-êi tiªu dïng cã thÓ tù do lùa chän hµng
ho¸ ®Ó chÞu thuÕ cao hay tuú thuéc vµo tói tiÒn, së thÝch cña m×nh. ThuÕ tr¸nh
®-îc mèi quan hÖ trùc tiÕp gi÷a ng-êi tiªu dïng vµ ng-êi chÞu thuÕ nªn cã
phÇn dÔ thu h¬n thuÕ trùc thu.§ång thêi, dÔ ®iÒu chØnh møc thuÕ t¨ng lªn v×
thuÕ gi¸n thu th-êng n»m Èn trong gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô.
VÒ mÆt qu¶n lý, thuÕ GTGT vµ thuÕ doanh thu kh«ng quan t©m ®Õn c¸c
chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô cña doanh nghiÖp, nªn chi phÝ
cã phÇn thÊp h¬n thuÕ trùc thu.
Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau:
- ThuÕ GTGT chØ ®¸nh vµo møc gi¸ trÞ t¨ng thªm s¶n phÈm ë tõng kh©u
s¶n xuÊt kinh doanh, l-u th«ng. Nh-ng thuÕ doanh thu l¹i ®¸nh trªn toµn bé
doanh thu s¶n phÈn, qua mçi lÇn chuyÓn dÞch tõ s¶n xuÊt ®Òn l-u th«ng.
- ThuÕ GTGT cã khÊu trõ ®· nép ë giai ®o¹n tr-íc.ThuÕ doanh thu kh«ng
khÊu trõ ë giai ®o¹n tr-íc.
- Tæng sè thuÕ GTGT thu ®èi víi tõng s¶n phÈm kh«ng phô thuéc vµo sù
tæ chøc vµ ph©n chia c¸c chu kú kinh tÕ.
9
- ThuÕ GTGT th-êng cã Ýt thuÕ suÊt h¬n thuÕ doanh thu nªn cã phÇn ®¬n
gi¶n, râ rµng, dÔ thùc hiÖn h¬n thuÕ doanh thu.
Sau khi t×m hiÓu râ vÒ ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau cña thuÕ GTGT vµ
thuÕ doanh thu ta thÊy râ -u ®iÓm vµ nh-îc ®iÓm cña thuÕ GTGT.
1.1.3 ¦u ®iÓm:
- ThuÕ GTGT kh¾c phôc ®-îc viÖc thu trïng lÆp cña thuÕ doan thu.§èi
víi hµng xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT mµ cßn ®-îc
khÊu trõ hoÆc tr¶ l¹i sè thuÕ GTGT ®Çu vµo, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó h¹ gi¸ b¸n, n©ng
cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng Quèc tÕ, gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu.
- ThuÕ GTGT cã diÖn ®iÒu chØnh réng ¸p dông víi tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n
phÈm, hµng ho¸, dÞch vô, s¶n xuÊt, cung cÊp trong n-íc vµ hµng ho¸ nhËp
khÈu. DiÖn ®iÒu chØnh cña thuÕ GTGT cã ph¹m vi réng, bao trïm lªn mäi tæ
chøc, c¸ nh©n, thuéc mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt – kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô.
Lý do lµ thuÕ GTGT ®¸nh vµo tiªu dïng cña mäi ng-êi trong x· héi kÓ c¶
hµng ho¸ nhËp khÈu.
- ThuÕ GTGT ®-îc thùc hiÖn thèng nhÊt, chÆt chÏ theo nguyªn t¾c c¨n cø
vµo ho¸ ®¬n mua hµng ho¸ ®Ó khÊu trõ phÇn thuÕ ®· nép ë kh©u tr-íc,v× vËy
khuyÕn khÝch c¸c c¬ së s¶n xuÊt – kinh doanh khi mua b¸n hµng ho¸ ph¶i sö
dông ho¸ ®¬n vµ h¹n chÕ nh÷ng sai sãt, gian lËn trong viÖc ghi chÐp ho¸ ®¬n,
®ång thêi ®-a mäi ho¹t ®éng kinh tÕ vµo nÒ nÕp, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc kiÓm
tra, kiÓm so¸t cña c¬ quan chøc n¨ng, gióp chÝnh phñ cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u
hiÖu trong viÖc ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ.
- ThuÕ GTGT cã Ýt møc thuÕ suÊt h¬n so víi thuÕ Doanh thu do ®ã ®¬n
gi¶n h¬n, dÔ hiÓu h¬n, dÔ ¸p dông vµ dÔ kiÓm tra h¬n thuÕ Doanh thu.
- H¹n chÕ ®-îc viÖc thÊt thu thuÕ do thuÕ GTGT ®-îc tËp trung ngay tõ
®Çu mµ thu thuÕ ë kh©u sau cßn kiÓm tra ®-îc viÖc tÝnh thuÕ, nép thuÕ ë kh©u
tr-íc, ®¶m b¶o ®éng viªn sè thu quan träng vµ t-¬ng ®èi æn ®Þnh cho ng©n
s¸ch Nhµ n-íc.
- T¨ng c-êng c«ng t¸c ho¹ch to¸n vµ thóc ®Èy viÖc mua b¸n hµng ho¸ ë
kh©u ®¬n, chøng tõ. ViÖc tÝnh thuÕ ë ®Çu ra ®-îc khÊu trõ sè thuÕ ®Çu vµo lµ
biÖn ph¸p kinh tÕ gãp phÇn thóc ®Èy c¶ ng-êi mua vµ ng-êi b¸n thùc hiÖn tèt
chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ.
10
- Gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ phï hîp víi sù vËn
®éng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, t¹o ®iÒu kiÖn më réng hîp t¸c
kinh tÕ víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ thÕ giíi , phï hîp víi xu thÕ c¶i c¸ch
thuÕ ë c¸c n-íc trªn thÕ giíi.
Nh-îc ®iÓm:
Râ rµng thuÕ GTGT cã nhiÒu -u ®iÓm næi bËt h¬n thuÕ Doanh thu. Môc
®Ých chñ yÕu cña viÖc ¸p dông thuÕ GTGT lµ t¹o thªm lîi nhuËn cho c¸c
doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ kh«ng nh»m môc ®Ých t¨ng thªm møc ®éng viªn.
Bªn c¹nh nh÷ng -u ®iÓm næi bËt so víi thuÕ Doanh thu, thuÕ GTGT b-íc
®Çu ¸p dông ë n-íc ta kh«ng tr¸nh khái nh÷ng v-íng m¾c nhÊt ®Þnh nh-:
- ThuÕ GTGT ®ßi hái ph¶i cã quy tr×nh qu¶n lý chÆt chÏ, nghiªm ngÆt.
Trong khi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n-íc ta tõ mét ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, nhËn thøc
cña c¸c c¬ së kinh doanh vµ ng-êi tiªu dïng vÒ chÕ ®é sæ s¸ch kÕ to¸n, ho¸
®¬n, chøng tõ cßn ch-a cao, do ®ã chi phÝ cho qu¶n lý thu thuÕ GTGT sÏ tèn
kÐm h¬n so víi thùc hiÖn luËt thuÕ Doanh thu.
- ThuÕ GTGT cã rÊt Ýt møc thuÕ sót cho nªn ng-êi tiªu dïng cã thu nhËp
cao hay thÊp ®Òu ph¶i nép thuÕ gièng nhau. Do ®ã, møc ®éng viªn qua thuÕ
GTGT cña ng-êi cã thu nhËp thÊp thùc tÕ cao h¬n ng-êi cã thu nhËp cao. Tõ
®ã cã kho¶ng c¸ch gi÷a hai th¸i cùc giµu nghÌo ngµy cµng xa h¬n, ¶nh h-ëng
®Õn vÊn ®Ò x· héi.
- ThuÕ GTGT thiÕu tÝnh linh ho¹t, nÒm dÎo Ýt møc thuÕ suÊt, ph¹m vi ¸p
dông l¹i réng, cho nªn ch-a thÝch øng ngay víi nÒn kinh tÕ n-íc ta b-íc ®Çu
chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng.
Tãm l¹i: Tuy thuÕ GTGT vÉn cã mét sè nh-îc ®iÓm nh-ng so víi thuÕ
Doanh thu th× thuÕ GTGT cã nhiÒu -u ®iÓm næi bËt v-ît xa nh÷ng nh-îc ®iÓm
vèn cã cña nã vµ rÊt phï hîp víi c«ng cuéc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn
®¹i ho¸ cña ®Êt n-íc ta. V× vËy, viÖc ¸p dông thuÕ GTGT ë n-íc ta lµ rÊt cÇn
thiÕt.
Sù cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông thuÕ GTGT ë n-íc ta hiÖn nay:
ViÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn thuÕ GTGT ë n-íc ta lµ cÇn thiÕt v× :
- Nã cã thÓ kh¾c phôc ®-îc nh÷ng tån t¹i lín cña thuÕ Doanh thu ®ã lµ:
trïng lÆp, nhiÒu thuÕ suÊt, ch-a khuyÕn m¹nh ®èi víi xuÊt khÈu vµ ®Çu t-.
- ThuÕ GTGT ®¶m b¶o ®-îc møc ®éng viªn sè thu cho Ng©n s¸ch nhµ
n-íc t-¬ng øng víi sè thuÕ Doanh thu hiÖn hµnh, nh-ng víi -u ®iÓm cña
11
chÝnh s¸ch thuÕ GTGT sÏ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së
t¨ng thu thuÕ cho Ng©n s¸ch nhµ n-íc.
- Thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt h¬n viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ
thùc hiÖn mua b¸n hµng ho¸ dÞch vô cã ho¸ ®¬n chøng tõ.
- Gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ ë n-íc ta, thóc ®Èy më
réng hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
Qua nh÷ng ®iÒu ®· nãi trªn, chóng ta ®· thÊy ®-îc tÝnh ®óng ®¾n cña
viÖc thay thÕ luËt thuÕ Doanh thu b»ng luËt thuÕ GTGT ë n-íc ta.
Kh¸i niÖm – Gi¸ trÞ gia t¨ng –
Gi¸ trÞ gia t¨ng lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña mét s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô
khi qua mçi mét c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, mua b¸n hµng ho¸ hay
thùc hiÖn dÞch vô. Nãi c¸ch kh¸c, ®©y lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®Çu ra víi gi¸
®Çu vµo do c¸c c¬ së s¶n xuÊt – kinh doanh t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt –
kinh doanh, dÞch vô.
Kh¸i niÖm – ThuÕ GTGT –
ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ chØ ®¸nh vµo phÇn gi¸ trÞ gia t¨ng thªm qua mçi
kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh.
ThuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu, mét yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ c¶
hµng ho¸, dÞch vô nh»m ®éng viªn mét phÇn thu nhËp th«ng qua sù ®ãng gãp
cña ng-êi tiªu dïng.
Tæng sè thuÕ thu ë mçi kh©u b»ng chÝnh sè thuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n cho
ng-êi tiªu dïng cuèi cïng.
B¶n chÊt cña thuÕ GTGT:
ThuÕ GTGT do nhµ s¶n xuÊt - kinh doanh nép hé ng-êi tiªu dïng th«ng
qua viÖc tÝnh gép thuÕ nµy vµo gi¸ b¸n mµ ng-êi tiªu dïng ph¶i thanh to¸n.
Do vËy, thuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu.
2. §èi t-îng nép thuÕ vµ ®èi t-îng tÝnh thuÕ:
§èi t-îng nép thuÕ:
Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 3 LuËt thuÕ GTGT vµ ®iÒu 3 NghÞ ®Þnh sè
79/2000/N§-CP ngµy 29/12/2000: tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸c nh©n cã ho¹t ®éng
s¶n xuÊt – kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ ( gäi chung lµ cë kinh
12
doanh) vµ tæ chøc c¸ nh©n kh¸c cã nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ ( gäi chung
lµ ng-êi nhËp khÈu ) ®Òu lµ ®èi t-îng nhËp thuÕ GTGT.
Cô thÓ:
Doanh nghiÖp nhµ n-íc.
Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi tham gia hîp t¸c kinh doanh
theo luËt ®Çu t- n-íc ngoµi tham gia t¹i ViÖt Nam.
2.1.3 Doanh nghiÖp t- nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n,c«ng ty cæ
phÇn thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt ph¸p ViÖt Nam.
C«ng ty n-íc ngoµi vµ tæ chøc n-íc ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh trªn
l·nh thæ ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam.
2.1.5 C¸c tæ chøc kinh tÕ cña tæ chøc x· héi, tæ chøc x· héi chÝnh trÞ cña
®¬n vÞ sù nghiÖp…
2.1.6 Nh÷ng ng-êi kinh doanh ®éc lËp, tù do, hé gia ®×nh c¸c c¸ nh©n
hîp t¸c kinh doanh…nh-ng kh«ng h×nh thµnh ph¸p nh©n kinh doanh.
§èi t-îng tÝnh thuÕ ( chÞu thuÕ ):
Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 2 LuËt thuÕ GTGT vµ ®iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè
79/2000/N§ - CP ngµy 29/12/2000: tÊt c¶ hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n
xuÊt – kinh doanh vµ ng-êi tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi t-îng chÞu thuÕ
GTGT lo¹i trõ 26 lo¹i hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc diÖn thuéc thuÕ GTGT
®-îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 4 cña luËt nµy.
3. C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT:
Theo ®iÒu 6 LuËt thuÕ GTGT th× c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh
thuÕ vµ thuÕ suÊt.
Gi¸ tÝnh thuÕ:
Kh¸i niÖm:
Gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT kh¸c ph¶i nép, gi¸ tÝnh
thuÕ GTGT lµ gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT®-îc ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng,
ng-êi cung cÊp dÞch vô hoÆc ng-êi nhËp khÈu.
C¸ch x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng ho¸ dÞch vô:
13
Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7 LuËt thuÕ GTGT vµ ®iÒu 6 nghÞ ®Þnh sè
79/2000/N§-CP ngµy 29/12/2000, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng ho¸ dÞch vô
®-îc tÝnh nh- sau:
* §èi víi hµng ho¸ dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt – kinh doanh b¸n hµng ra
hoÆc cung øng cho ®èi t-îng kh¸c lµ gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT. C¬ së s¶n
xuÊt – kinh doanh khi b¸n hµng ho¸, cung cÊp dÞch vô ph¶i ghi râ trªn ho¸
®¬n c¸c yÕu tè quy ®Þnh lµ:
- Gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT.
- ThuÕ GTGTph¶i nép.
- Gi¸ thanh to¸n ( gi¸ ng-êi mua ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n, trong ®ã cã c¸
thuÕ GTGT )
* §èi víi tr-êng hîp cho thuª tµi s¶n, tµi s¶n cho thuª bao gåm: nhµ
x-íng, kho, bÕn b·i, ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn, m¸y mãc, thiÕt bÞ ….gi¸ tÝnh
thuÕ GTGT lµ gi¸ cho thuª ch-a cã thuÕ GTGT.
NÕu cho thuª nhiÒu kú mµ tiÒn thuÕ tr¶ cho tõng kú, hoÆc tr¶ tr-íc cho
tõng kú, hoÆc tr¶ tr-íc cho nhiÒu kú th× gi¸ tÝnh thuÕ GTGTlµ sè tiÒn thuª tr¶ (
®· tr¶ cho kú nµy hoÆc tr¶ nhiÒu cho kú sau ). Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cßn bao
gåm c¸c kho¶n chi tr¶ d-íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nh- cho thuª nhµ cã thu tiÒn
®Ó hoµn thiÖn, söa ch÷a n©ng cÊp nhµ cho thuª theo yªu cÇu bªn thuª. Gi¸ cho
thuª tµi s¶n do c¸c bªn tho¶ thuËn ®-îc x¸c ®Þnh trong hîp ®ång. Tr-êng hîp
ph¸p luËt cã quy ®Þnh khung gi¸ cho thuª ®-îc x¸c ®Þnh theo khung gi¸ quy
®Þnh.
* §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph-¬ng thøc tr¶ gãp, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ
gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT cña hµng ho¸ xuÊt b¸n tÝnh theo gi¸ tr¶ mét lÇn
kh«ng tÝnh sè tiÒn tr¶ hay kh«ng.
* §èi víi hµng ho¸ dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi sö dông néi bé biÕu, tÆng…
gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô nµy ®-îc x¸c ®Þnh theo gi¸ tÝnh
thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t-¬ng ®-¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh
ho¹t ®éng nµy.
Theo nghÞ ®Þnh sè 32/1999/N§-CP ngµy 05/05/1999 vÒ khuyÕn m¹i,
qu¶ng c¸o th-¬ng m¹i, héi trî triÓn l·m th-¬ng m¹i th× c¸c s¶n phÈn hµng ho¸
dïng ®Ó khuyÕn m¹i, qu¶ng c¸o kh«ng ph¶i tÝnh thuÕ GTGT.
14
* §èi víi hµng ho¸ gia c«ng, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ gia c«ng ch-a cã thuÕ,
bao gåm tiÒn c«ng, tiÒn nhiªn liÖu ®éng lùc, vËt liÖu phô c¸c chi phÝ kh¸c ®Ó
gia c«ng.
* §èi víi hµng ho¸ vËn t¶i, bèc xÕp gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ c-íc vËn
t¶i, bèc xÕp ch-a cã thuÕ GTGT.
* §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ gi¸ nhËp t¹i cöa khÈu ViÖt Nam ( CIF )
céng víi thuÕ ph¶i nhËp khÈu, gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa lµm c¨n cø tÝnh thuÕ
GTGT ®-îc x¸c dÞnh theo quy ®Þnh vÒ gi¸ tÝnh thuÕ hµng ho¸ nhËp khÈu.
NÕu hµng ho¸ nhËp khÈu ®-îc miÔn gi¶m thuÕ nhËp khÈu thÞ gi¸ tÝnh
thuÕ GTGT lµ gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu céng víi thuÕ nhËp khÈu theo møc
thuÕ ®· ®-îc miÔn gi¶m.
NÕu dÞch vô do phÝa n-íc ngoµi cung øng cho ®èi t-îng tiªu dïng t¹i
ViÖt Nam th× gi¸ ch-a cã thuÕ GTGT ®-îc x¸c ®Þnh theo hîp ®ång. NÕu trong
hîp ®ång l¹i kh«ng x¸c ®Þnh cô thÓ sè thuÕ GTGT lµ gi¸ dÞch vô mµ phÝa ViÖt
Nam ph¶i tr¶ cho ng-êi n-íc ngoµi.
* §èi víi hµng ho¸ mang tÝnh ®Æc thï dïng chøng tõ nh- tem, b-u chÝnh
vÐ c-íc vËn t¶i, vÐ xæ sè kiÕn thiÕt… gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT,
thuÕ GTGT®-îc tÝnh nh- sau:
Gi¸ ch-a cã Gi¸ thanh to¸n (tiÒn tem, tiÒn b¸n)
=
ThuÕ GTGT 1+ % thuÕ suÊt cña hµng ho¸ dÞch vô.
* Gi¸ ch-a cã thuÕ GTGT lµ gi¸ ®ñ tÝnh thuÕ GTGTph¶i nép. Gi¸ tÝnh
thuÕ ®èi víi c¸c hµng ho¸ dich vô theo quy ®Þnh bao gåm c¶ kho¶n thu vµ phÝ
thu thªm ngoµi gi¸ hµng ho¸ dÞch vô mµ c¬ së kinh doanh ®-îc h-êng (trõ c¸c
kho¶n phô thu theo chÕ ®é cña nhµ n-íc kh«ng kh«ng tÝnh vµo doanh cña c¬
së kinh doanh).
* §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô h-ëng tiÒn c«ng hoÆc tiÒn hoa
hång nh- c¸c ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸, ®¹i lý tÇu biÓn… th× gi¸ tÝnh thuÕ
GTGT lµ tiÒn c«ng hoÆc tiÒn hoa hång ®-îc h-ëng trï vµo mét kho¶ng phÝ
tiÒn nµo mµ c¬ së thu ®-îc tõ viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nµy.
15
- NÕu mua b¸n hµng ho¸ theo theo ®óng gi¸ b¸n bªn chñ cöa hµng qui
®Þnh chØ h-ëng hoa hång.ThuÕ GTGT hµng ho¸ b¸n ra do chñ hµng khª khai
nép.
- NÕu mua hoÆc b¸n hµng ho¸ ho¸ kh«ng theo ®óng qui ®Þnh gi¸ thuÕ
GTGT lad tiÒn hoa hång ®-îc h-ëng.
* §èi víi ho¹t ®éng x©y dùng vµ l¾p ®Æt ch-a cã thuÕ GTGT ( kh«ng
ph©n biÖt cã bao nhiªu thÇu vËt t-, thiÕt bÞ ).
- Tr-êng hîp x©y dùng l¾p ®Æt thùc hiÖn thanh to¸n theo h¹n môc c«ng
tr×nh hoÆc gi¸ trÞ khèi l-îng x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh bµn giao thÞ tÝnh
thuÕ tÝnh theo h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc gi¸ trÞ khèi l-îng c«ng viÖc hoµn
thµnh bµn giao ch-a cã thuÕ GTGT.
3.2 ThuÕ suÊt thuÕ GTGT:
- LuËt thuÕ GTGT qui ®Þnh 4 møc thuÕ suÊt: 0%, 5%, 10%, 20% vµ Bé
Tµi ChÝnh quy ®Þnh cô thÓ trong th«ng t- 89/1998/TT-BTC ngµy 11/05/1998
cña chÝnh phñ qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ GTGT ®-îc ¸p dông b¾t dÇu
tõ 01/01/1999.
- Møc thuÕ suÊt, thuÕ GTGT trªn ®©y ®-îc ¸p dông thèng nhÊt theo lo¹i
hµng ho¸ dÞch vô ®èi víi cïng lo¹i hµng ho¸ kh«ng ph©n biÖt hµng nhËp khÈu
víi hµng s¶n xuÊt trong n-íc kh©u s¶n xuÊt kinh doanh chuyªn nghiÖp.
- Theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ GTGT vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt thuÕ cã 4
møc thuÕ suÊt nh- ®· tr×nh bµy ë trªn. Tuy nhiªn tuú theo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh
cô thÓ cña ®Êt n-íc vµ nÒn kinh tÕ, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n-íc cã th¶m
quyÒn ®iÒu chØnh thuÕ cho phï hîp víi tõng nghµnh nghÒ, tõnh lÜnh vùc s¶n
xuÊt kinh doanh cô thÓ ®Ó võa b¶o ®¶m t¨ng thu cho Ng©n s¸ch, võa thóc ®Èy
t¨ng tr-ëng kinh tÕ.
4. Ph-¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT:
Cã hai ph-¬ng ph¸p tÝnh ®ã lµ: ph-¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph-¬ng ph¸p
trùc tiÕp trªn GTGT.
4.1 Ph-¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
- §èi t-îng ¸p dông: lµ c¸c ®¬n vÞ, tè chøc kinh doanh thuéc mäi thµnh
phÇn kinh tÕ ( trõ c¸c ®èi t-îng ¸p dông tÝnh thuÕ theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp
trªn thuÕ GTGT ). Khi ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy yªu cÇu ph¶i sö dông ho¸
®¬n GTGT ). Khi lËp ho¸ ®¬n ph¶i ghi ®Çy ®ñ, ®óng c¸c yÕu tè quy ®Þnh vµ
16
ghi râ: gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ c¶ phô thu vµ phÝ ngoµi gi¸ b¸n nÕu cã, thuÕ
GTGT, tæng gäi lµ thanh to¸n ®èi ng-êi mua.
Sè thuÕ GTGT ph¶i nép ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
Sè thuÕ GTGT Sè thuÕ GTGT Sè thuÕ GTGT ®Çu
= -
ph¶i nép ®Çu ra vµo ®-îc khÊu trõ.
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra:
C«ng thøc thuÕ GTGT ®Çu ra ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
ThuÕ GTGT Gi¸ thuÕ cña hµng ho¸ ThuÕ xuÊt, thuÕ GTGT cña
= x
®Çu ra dÞch vô chÞu thuÕ b¸n ra hµng ho¸, dÞch vô nµo ®ã
ThuÕ GTGT ®Çu vµo:
ThuÕ GTGT®Çu vµo ®-îc x¸c ®Þnh b»ng tæng sè thuÕ GTGT ghi
trªn ho¸ ®¬n GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña
hµng ho¸ nhËp khÈu.
Tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸
ThuÕ GTGT
dÞch
= vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu
®Çu vµo
(hoÆc sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ theo tû lÖ %)
4.1.2.1.Tr-êng hîp 1:
Hµng ho¸ vµ dÞch vô lµ lo¹i chÞu thuÕ GTGT cã ho¸ ®¬n GTGT mua vµo
®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña
hµng ho¸ nhËp khÈu.
4.1.2.2. Tr-êng hîp 2:
Hµng ho¸, dÞch vô lµ lo¹i hµng kh«ng chÞu thuÕ GTGT mua vµo ®Ó s¶n
xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ thuÕ ®Çu
vµo theo mét tû lÖ 3-5% tÝnh trªn gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo.
4.1.2.3: Tr-êng hîp 3:
Hµng ho¸ dÞch vô lµ lo¹i chÞu thuÕ GTGT cã ho¸ ®¬n GTGT mua vµo
®ång thêi ®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô chÞu thuÕ GTGT nh-ng lh«ng h¹ch
to¸n riªng th× thuÕ GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ theo phÇn tr¨m doanh thu b¸n
ra cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT so víi tæng sè.
4.1.2.4: Tr-êng hîp 4:
17
Hµng ho¸, dÞch vô lµ lo¹i thuÕ GTGT, cã ho¸ ®¬n GTGT mua vµo ®Ó s¶n
xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô mang tÝnh ®Æc thï mµ gi¸ thanh to¸n lµ gi¸
trän gãi, trong gi¸ trän gãi bao gåm c¸c kho¶ng thuÕ kh«ng chÞu thuÕ GTGT
th× kho¶ng nµy ®-îc tÝnh gi¶m trõ trong gi¸ trÞ thuÕ GTGT ®Çu ra.
4.1.2.5: Tr-êng hîp 5:
Hµng ho¸ dÞch vô lµ lo¹i chÞu thuÕ GTGT, cã ho¸ ®¬n GTGTmua vµo ®Ó
khuyÕn m¹i, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o: Kh«ng tÝnh thuÕ GTGT®Çu vµo b»ng c¸ch
tÝnh chi phÝ kh¸c theo møc khèng chÕ cña chÕ ®é hiÖn hµnh.
Tr-êng hîp 6:
Ho¸ ®¬n dÞch vô lµ lo¹i hµng chÞu thuÕ GTGT, cã ho¸ ®¬n GTGT mµ thuÕ
GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ lín h¬n thuÕ GTGT ®Çu ra th× chØ khÊu trõ thuÕ
GTGT ®Çu vµo b»ng thuÕ GTGT ®Çu ra th¸ng ®ã vµ khÊu trõ liªn tôc trong 3
th¸ng sau ho¨c yªu cÇu c¬ quan thuÕ xÐt hoµn thuÕ.
4.1.2.7. Tr-êng hîp 7:
Hµng ho¸ dÞch vô lµ lo¹i chÞu thuÕ GTGT kh«ng cã ho¸ ®¬n GTGT.
§èi víi c¬ së kinh doanh b¸n hµng ho¸ - dÞch vô: thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i
tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n.
§èi víi c¬ së kinh doanh mua hµng ho¸ - dÞch vô: kh«ng ®-îc tÝnh thuÕ
khÊu trõ thuÕ GTGT®Çu vµo.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT:
C¸c c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh lµ ng-êi ViÖt Nam, tæ chøc, c¸ nh©n
n-íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt
Nam ch-a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Ó
lµm c¨n cø tÝnh theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
Sè thuÕ GTGT ph¶i nép ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
Sè thuÕ GTGT ThuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch ThuÕ suÊt thuÕ GTGT
cña = -
ph¶i nép vô chÞu thuÕ b¸n ra hµng ho¸, dÞch vô t-¬ng øng
C¨n cø phÇn ë ®©y lµ phÇn gia t¨ng cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ
GTGT vµ ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
GTGT hµng ho¸ Gi¸ thanh tãan Gi¸ thanh to¸n cña
18
dÞch vô = cña hµng ho¸ - hµng ho¸ dÞch vô
chÞu thuÕ GTGT dÞch vô b¸n ra mua vµo t-ong øng
VÝ dô: Mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng A trong th¸ng 1/N b¶n ra ®ùoc
mét sè s¶n phÈm cã tæng doanh sè b¸n ra lµ 100 triÖu ®ång. Trong ®ã, gi¸ trÞ
vËt t-, nguyªn vËt liÖu mua ngoµi ®Ó s¶n xuÊt ra sè hµng ho¸ ®ã 70 triÖu ®ång-
thuÕ GTGT thuÕ suÊt 10%
Gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm b¸n ra lµ:
100 triÖu –70 triÖu = 30 (triÖu ®ång)
ThuÕ GTGT ph¶i nép: 30 triÖu × 10% = 3 (triÖu ®ång)
5. §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quÕt to¸n thuÕ GTGT:
5.1. §¨ng ký nép thuÕ GTGT:
Mçi c¬ sá s¶n xuÊt, kinh doanh, sau khi thùc hiÖn ®¨ng ký nép thuÕ víi
c¬ quan thuÕ, ®Òu ®-îc c¬ quan thuÕ cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp m· sè thuÕ theo
tr¸ch nhiÖm quy ®Þnh.
5.2. Kª khai thuÕ GTGT:
Hµng th¸ng c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ph¶i lËp tê khai tÝnh thuÕ
GTGT theo quy ®Þnh cña nhµ n-íc cho c¬ quan thuÕ chËm nhÊt lµ trong 10
ngµy cña th¸ng tiÕp theo. C¸c c¬ së ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c
cña viÖc kª khai.
ViÖc kª khai thuÕ ®-îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 12- LuËt thuÕ GTGT.
5.3 Nép thuÕ GTGT:
Nh÷ng ®èi t-îng ph¶i nép thuÕ GTGT khi cã th«ng b¸o nép thuÕ cña c¬
quan thuÕ th× ph¶i nép thuÕ GTGT ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®óng h¹n vµo ng©n s¸ch
Nhµ n-íc, bao gåm:
- Sè thuÕ ph¶i nép .
- Thêi h¹n nép thuÕ.
- §Þa ®iÓm nép thuÕ.
- §¬n vÞ tiÒn tÖ dïng trong nép thuÕ.
19
KÕt thóc c«ng viÖc nép thuÕ trong mäi tr-êng hîp cÊp biªn lai, chøng tõ
( do bé phËn tµi chÝnh ph¸t hµnh ) cho ®èi t-îng ®· nép thuÕ x¸c nhËn ®· thu
thuÕ GTGT.
5.4 QuyÕt to¸n thuÕ GTGT:
- Sau kÕt thóc n¨m d-¬ng lÞch, c¸c ®èi t-îng nép thuÕ ph¶i quyÕt to¸n
thuÕ ph¶i nép thanh to¸n thuÕ cho c¬ quan côc thuÕ thêi gian chËm nhÊt lµ 60
ngµykÓ tõ ngµy quyÕt to¸n.
- N¬i quyÕt to¸n thuÕ lµ c¬ quan thuªa ®Þa ph-¬ng n¬i c¬ së ®©ng ký nép
thuÕ.
- Dùa vµo quyÕt to¸n thuÕ, c¬ sá cã tr¸ch nhiÖm nép thuÕ GTGT cßn
thiÕu vµo ng©n s¸ch nhµ n-íc ( thêi gian chËm nhÊt lµ 10 ngµy kÓ tõ ngú nép
b¸o c¸o quyÕt to¸n ). NÕu cßn thõa th× ®-îc trõ vµo kú tiÕp theo hoÆc ®-îc
hoµn thuÕ nÕu c¬ sá ®-îc hoµn thuÕ.
- NÕu c¬ së kinh doan cã s¸t nhËp, gi¶i thÓ, chia t¸ch, ph¸ s¸n…th× c¬ së
®ã còng gi¶i quyÕt to¸n thuÕ víi c¬ quan kh«ng qu¸ chËm nhËt- 45 ngµy kÓ tõ
ngµy cã quyÕt ®Þnh s¸t nhËp, gi¶i thÓ, chia t¸ch, ph¸ s¶n.
6. MiÔn gi¶m thuÕ vµ hoµn thuÕ:
6.1. MiÔn gi¶m thuÕ GTGT:
NÕu c¸c cë s¶n xuÊt, x©y dùng, vËn t¶i cã ho¹t ®éng vÒ s¶n xuÊt, x©y
dùng, vËn t¶i bÞ thua lç do nguyªn nh©n cña thuÕ GTGT ph¶i nép vµo c¸c ho¹t
®éng lín h¬n sè thuÕ tÝnh theo doanh thu tr-íc ®©y, th× ®-îc xem xÐt gi¶m
thuÕ GTGT ( nh-ng chØ thùc thùc hiÖn trong 3 n¨m 1999, 2000,2001 ).
C¸c cë kinh doanh xin gi¶m thuÕ ph¶i göi hå s¬ xin gi¶m thuÕ cho c¬
quan trùc tiÕp qu¶n lý c¬ së. Hå s¬ bao gåm: b¸o c¸o quyÕt to¸n thuÕ, b¸o c¸o
quyÕt to¸n kÕt qu¶ cña n¨m xin gi¶m thuÕ (nªn râ lý do, thêi gian xin gi¶m...)
Sau khi nhËn ®-îc hå s¬ cña c¬ së kinh doanh xin miÔn gi¶m thuÕ
GTGT, c¬ quan thuÕ ph¶i x¸c ®Þnh kiÓm tra râ: c¬ së cã thuéc ®èi t-îng vµ
tr-êng hîp gi¶m thuÕ GTGT hay kh«ng… c¨n cø vµo thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh,
c¬ quan thuÕ xem xÐt, ra quyÕt ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ vµ th«ng b¸o cho c¬ së
b»ng v¨n b¶n thuÕ ®-îc miÔn gi¶m hoÆc göi hå s¬ lªn c¬ quan thuÕ cÊp trªn,
®ång thêi th«ng b¸o cho c¬ së biÕt hå s¬ ®· chuyÒn cho cÊp trªn.
C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ GTGT c¬ quan thuÕ quyÕt ®Þnh
thuÕ GTGT mµ c¬ së cßn ph¶i nép.
20
§èi víi bÊt kú mét Quèc gia nµo th× thuÕ còng ®ãng mét vai trß quan
träng vµ chiÕm phÇn lín trong tæng thu Ng©n s¸ch nhµ n-íc. ViÖc thùc thi mét
chÝnh s¸ch thuÕ cã hiÖu qu¶ sÏ ®¶m b¶o æn ®Þnh cho nguån thu nµy, tõ ®ã t¹o
®iÒu kiÖn më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n-íc. ViÖt
Nam, theo thèng kª cña tæng côc thuÕ th× 92% Ng©n s¸ch nhµ n-íc lµ thu tõ
thuÕ nªn cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch thuÕ hoµn chØnh mµ muèn vËy luËt thuÕ ®-a
ra ph¶i cã ph-¬ng ph¸p tÝnh thuÕ hîp lý nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho c¸c
®èi t-îng nép thuÕ kÕt hîp víi viÖc h¹ch to¸n thuÕ t¹i c¸c doanh nghiÖp ph¶i
®óng chÕ ®é kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
NÕu nh- tr-íc ®©y trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, thuÕ lîi tøc,
thuÕ hµng ho¸ vµ thuÕ Doanh thu tá ra t-¬ng ®èi phï hîp vµ gãp phÇn kh«ng
nhá vµo thu Ng©n s¸ch nhµ n-íc th× khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
nh÷ng lo¹i thuÕ nµy trë nªn kh«ng cßn phï hîp, m¾c ph¶i nhiÒu nh-îc ®iÓm.
ChÝnh v× vËy ®Õn ngµy 01/01/1999 mét luËt thuÕ míi ra ®êi, ®ã lµ thuÕ GTGT
t¹o nªn b-íc ngoÆt trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thuÕ giai ®o¹n II cña n-íc ta.
VÒ mÆt lý thuyÕt, thuÕ GTGT mang tÝnh khoa häc rÊt cao, cã kh¶ n¨ng
t¹o ®-îc c«ng b»ng trong viÖc thu thuÕ, thóc ®Çy xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, b¶o ®¶m nguån thu cho Ng©n s¸ch nhµ n-íc. §Æc biÖt lµ
sau h¬n ba n¨m thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT, chóng ta ®· ®¹t ®-îc mét sè khÝch
lÖ.
Tuy nhiªn do thuÕ GTGT lµ mét ph-¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ tiªn tiÕn, nh-ng
cßn rÊt míi ®èi víi ViÖt Nam nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng v-íng m¾c trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
Trong thêi gian c«ng t¸c vµ häc tËp t¹i chi côc thuÕ QuËn Hoµn KiÕm
thµnh phè Hµ Néi cïng víi nh÷ng kiÕn thøc tiÕp thu t¹i tr-êng kÕt hîp cïng
thùc tiÔn nghiªn cøu t×m tßi, nhËn thøc ®-îc vai trß quan träng cña c¸c doanh
nghiÖp ®èi víi Ng©n s²ch nh¯ níc, em ®± m³nh d³n chän ®Ò t¯i: “T×nh
h×nh thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT cña mét sè doanh nghiÖp kinh doanh
th-¬ng m¹i trªn ®Þa bµn QuËn Hoµn KiÕm – Hµ Néi ”.
Néi dung cña b¶n b¸o c¸o thùc tËp gåm ba ch-¬ng:
Ch-¬ng I : Nh÷ng lý luËn chung vÒ thuÕ GTGT.
1
Ch-¬ng II: T×nh h×nh ®¨ng ký, kª khai vµ thanh quyÕt to¸n thuÕ GTGT
cña mét sè doanh nghiÖp kinh doanh th-¬ng m¹i trªn ®Þa bµn QuËn Hoµn
KiÕm trong thêi gian qua.
Ch-¬ng III: §¸nh gi¸ vµ ®Ò xuÊt.
Môc ®Ých cña ®Ò tµi nµy lµ qua nghiªn cøu sè liÖu, t×m hiÓu t×nh h×nh
®¨ng ký, kª khai vµ thanh quyÕt to¸n thuÕ GTGT t¹i mét sè doanh nghiÖp kinh
doanh th-¬ng m¹i ®iÓn h×nh ¸p dông thuÕ theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ trªn ®Þa
bµn QuËn Hoµn KiÕm ®Ó tõ ®ã t×m ra nguyªn nh©n vµ ®-a ra mét sè ®Ò xuÊt -
gi¶i ph¸p nh»m lµm hoµn thiÖn h¬n luËt thuÕ GTGT.
2
Ch-¬ng I
Nh÷ng lý luËn chung vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
I. S¬ l-îc vÒ thuÕ nhµ n-íc:
1.Kh¸i niÖm vÒ thuÕ:
ThuÕ lµ mét ph¹m trï lÞch sö, nã ph¸t triÓn vµ tån t¹i cïng víi sù ra ®êi
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nhµ n-íc.Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, d-íi bÊt kú chÕ ®é
x· héi nµo khi ®¨ cã Nhµ n-íc ph¶i cã thuÕ. Sù xuÊt hiÖn cña Nhµ n-íc ®ßi
hái ph¶i c¬ së vËt chÊt ®Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn cho Nhµ n-íc tån t¹i vµ thùc
hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh.Nhµ n-íc dïng quyÒn lùc chÝnh trÞ cña m×nh ®Ó
ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt cÇn thiÕt nh»m lµm c«ng cô ph©n phèi l¹i
mét phÇn cña c¶i x· héi vµ h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ n-íc.
§ång thêi, sù xuÊt hiÖn cña s¶n phÈm thÆng d- trong x· héi còng lµ c¬ së chñ
yÕu t¹o kh¶ n¨ng vµ nguån thu ®Ó thóc ®Èy tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ n-íc.
ThÕ nªn thuÕ ra ®êi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®¸p
øng chøc n¨ng cña nhµ n-íc. Nhµ n-íc sö dông luËt thuÕ nh- mét cung cô
quan träng ®Õ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, thuÕ kh«ng nh÷ng lµ nguån thu nhËp
chñ yÕu cña ng©n s¸ch nhµ n-íc mµ cßn ¶nh h-ëng lín ®Õn c«ng cuéc ph¸t
triÓn kinh tÕ. NhiÖm vô chÝnh trÞ cña mçi Nhµ n-íc trong tõng giai ®o¹n lÞch
sö, ®Æc ®iÓm cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt, kÕt cÊu giai cÊp lµ nh÷ng nh©n tè chñ
yÕu ¶nh h-ëng ®Õn vai trß, néi dung vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ kho¸.
MÆt kh¸c, b¶n chÊt cña thuÕ tuú thuéc vµo b¶n chÊt nhµ n-íc sinh ra nã.
NÕu nh- tr-íc thêi kú phong kiÕn, h×nh th¸i ban ®Çu cña thuÕ chØ lµ hiÖn vËt
ngµy c«ng lao ®éng th× ®Õn chñ nghÜa t- s¶n cho ®Õn nay, thuÕ ®· chuyÓn sang
h×nh th¸i phæ biÕn lµ tiÒn tÖ vµ c¸c s¾c thuÕ kh¸c nhau còng kh«ng ngõng
hßan thiÖn. Nh-ng c¬ cÊu vµ néi dung c¶ hÖ thèng vµ tõng s¾c thuÕ ph¶i ®-îc
nghiªn c-ó, söa ®æi, bæ sung c¶i tiÕn vµ ®æi míi ®Ó kÞp thêi thÝch hîp víi t×nh
h×nh, nhiÖm vô hîp t¸c, ®ñ søc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thuÕ
®· ®-îc nhµ n-íc ban hµnh trong tõng thêi kú.
Kh¸i niÖm vÒ thuÕ nhµ n-íc, ch-a cã vÒ sù thèng nhÊt tuú thuéc vµo tõng
®èi t-îng mµ cã nh÷ng kh¸i niÖm vÒ thuÕ kh¸c nhau:
3
- §èi víi nhµ n-íc, thuÕ lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ng©n s¸ch nhµ
n-íc ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu chØ tiªu cho môc ®Ých kinh tÕ x· héi.
- §èi víi c¸c tæ chøc vµ mäi thµnh viÓn trong x· héi kho¶n thu nµy
mang tÝnh chÊt b¾t buéc theo ph¸p luËt, kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp.
- §èi víi ng-êi nép thuÕ: thuÕ lµ kho¶ng ®ãng gãp cã tÝnh chÊt b¾t buéc
mµ c¸c tæ chøc kinh tÕ hay ng-êi kinh doanh ph¶i thùc hiÖn theo luËt ®Þnh nép
vµo ng©n s¸ch nhµ n-íc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chØ tiªu cña bé m¸y nhµ n-íc.
Tãm l¹i, thuÕ lµ mét kho¶n thu mang tÝnh chÊt b¾t buéc g¾n liÒn víi
quyÒn lùc chÝnh trÞ cña nhµ n-íc b»ng c¸c s¾c lÖnh do nhµ n-íc quy ®Þnh. Nã
®-îc thÓ hiÖn th«ng qua luËt vµ v¨n b¶n d-íi luËt ®-îc c¬ quan nhµ n-íc
quyÒn lùc cao nhÊt ban hµnh ®ã lµ Quèc héi.
ThuÕ ®-îc tËp trung vµo ng©n s¸ch nhµ n-íc, ®¸p øng c¸c nhu cÇu chØ
tiªu cña môc ®Ých: ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi, qu¶n lý nhµ n-íc vµ an
ninh quèc phßng. Mét phÇn thuÕ ®· nép ®¶m b¶o cho c«ng b»ng x· héi th«ng
qua viÖc tr¶ l¹i cho ng-êi d©n mét c¸ch gi¸n tiÕp d-íi h×nh thøc trî cÊp x·
héi, phóc lîi x· héi vµ tiªu dïng x· héi kh¸c.
NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, x· héi cµng c«ng b»ng v¨n minh th× yªu cÇu
ph¶i cã mét hÖ thèng thuÕ kho¸ phï hîp cµng cao. Chóng ta ph¶i lu«n lu«n
®æi míi, bæ xung kh«ng ngõng hoµn thiÖn hÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh vµ ph¸t
huy vai trß lín cña nã phôc vô cho nhµ n-íc, cho quèc gia cña m×nh.
2. §Æc ®iÓm cña thuÕ:
* ThuÕ lµ mét biÖn ph¸p tµi chÝnh cña nhµ n-íc ®-îc thiÕt lËp trªn
nguyªn t¾c lËp ®Þnh, mang tÝnh quyÒn lùc, tÝnh c-ìng chÕ vµ tÝnh ph¸p lý cao.
§ång thêi khi ®-îc thùc hiÖn th× cã thÓ lµm thay ®æi quyÒn së h÷u vÒ tµi s¶n.
* ThuÕ bao giê còng chøa ®ùng c¸c yÕu tè thuéc vÒ kinh tÕ x· héi. ThÕ
nªn viÖc x¸c lËp mét hÖ thèng c¸c lo¹i s¾c thuÕ kh¸c nhau, tr-íc hÕt b¾t
nguån tõ sù chi tiªu cña nhu cÇu nhµ n-íc, song trong thùc thÕ møc ®é ®éng
viªn qua thuÕ bao giê cóng chÞu sù giµng buéc cña c¸c yÕu tè kinh tÕ vµ x·
héi cña mét quèc gia trong tõng giai ®o¹n lÞch sö.
* ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp kh«ng mang tÝnh chÊt hoµn tr¶ trùc tiÕp.
3.Ph©n lo¹i thuÕ:
Tuú theo môc ®Ých, yªu cÇu cña viÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ ph©n tÝch vµ ph©n
lo¹i c¸c s¾c thuÕ mµ cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i sau:
4
Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt chuyÓn giao cña thuÕ:
* ThuÕ trùc thu: lµ ng-êi trùc tiÕp nép thuÕ ®ång thêi lµ ng-êi chÞu thuÕ.
VÝ dô: ThuÕ nhËp doanh nghiÖp, thuÕ nhËp c¸ nh©n…
* ThuÕ gi¸n thu: lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo ng-êi tiªu dïng th«ng qua gi¸ c¶
hµng ho¸ vµ dÞch vô, ®ång thêi ng-êi chÞu thuÕ gi¸n thu vµ ng-êi nép thuÕ
kh«ng ®ång nhÊt.
VÝ dô: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ xuÊt nhËp khÈu…
Ph©n lo¹i theo ®èi t-îng tÝnh thuÕ:
* ThuÕ ®¸nh vµo s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô.
VÝ dô: ThuÕ doanh thu.
* ThuÕ ®¸nh vµo s¶n phÈm hµng ho¸.
VÝ dô: ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
* ThuÕ ®¸nh vµo viÖc sö dông tµi s¶n cña nhµ n-íc.
VÝ dô: ThuÕ tµi nguyªn, thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp…
Ph©n lo¹i theo h×nh thøc thuÕ:
* ThuÕ b»ng hiÖn vËt.
VÝ dô: ThuÕ n«ng nghiÖp thu b»ng thãc.
* ThuÕ b»ng tiÒn.
VÝ dô: ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu…
3.4Ph©n lo¹i thuÕ theo quan hÖ ®iÒu cña thuÕ:
* ThuÕ tØ lÖ cè ®Þnh.
* ThuÕ tÝch lòy tiÕn.
* ThuÕ luü tho¸i.
4. C¸c yÕu tè cÊu thµnh thuÕ:
4.1 Tªn gäi:
Lµ c¸ch quy -íc gäi tªn thuÕ do nhµ n-íc quy ®Þnh nh»m chØ râ lo¹i s¾c
thuÕ nµo ®ã theo tÝnh chÊt cña chóng.
5
VÝ dô: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp…
4.2 §èi t-îng nép thuÕ:
Lµ nh÷ng c¬ së kinh doanh ®-îc Nhµ n-íc c«ng nhËn vÒ mÆt ph¸p luËt
cã c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, tµi s¶n hoÆc thu nhËp thuéc ph¹m vi ®iÒu tiÕt
cña thuÕ.
VÝ dô: C¸c c¬ së kinh doanh cã thu nhËp ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp…
4.3 §èi t-îng tÝnh thuÕ:
Lµ c¨n cø ®Ó tõ ®ã tÝnh ra tiÒn thuÕ. §èi t-îng tÝnh thuÕ lµ mét yÕu tè
cÇn thiÕt cña s¾c thuÕ vµ ph¶i triÖt nhiÒu mÆt cña chÝnh s¸ch ®éng viªn ®èi víi
thuÕ ®ã.
VÝ dô: TÊt c¶ c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ
tiªu dïng trªn l·nh thæ ViÖt Nam lµ ®èi t-îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
4.4 ThuÕ suÊt, møc thuÕ:
- ThuÕ suÊt: lµ linh hån cña s¾c thuÕ, biÓu hiÖn yªu cÇu ®éng viªn trªn
®èi t-îng tÝnh thuÕ.
- Møc thuÕ: lµ sè thuÕ ph¶i nép cho ng©n s¸ch nhµ n-íc c¨n cø vµo gi¸
trÞ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt.
4.5 Gi¸ tÝnh thuÕ:
Lµ gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô, tµi s¶n, sóc vËt…lµm c¨n cø tÝnh thuÕ.
VÝ dô: Gi¸ tÝnh thuÕ cña mét v« tuyÕn Sony lµ gi¸ b¸n cña cña h·ng hay
gi¸ mua cña kh¸ch hµng.
4.6 ChÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ:
Lµ sè thuÕ ®-îc quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm vµ c¸ch thøc nép thuÕ cña ®èi
t-îng nép thuÕ tr-íc c¬ quan h÷u quan.Thñ tôc nép thuÕ lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó
thùc hiÖn nép thuÕ ®óng, ®ñ, kÞp thêi.
4.7 Thñ tôc nép thuÕ:
Bao gåm nh÷ng quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm vµ c¸ch thøc nép thuÕ cña ®èi
t-îng nép thuÕ tr-íc c¬ quan h÷u quan. Thñ tôc nép thuÕ lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó
thùc hiÖn nép thuÕ ®óng, ®ñ, kÞp thêi.
4.8 Xö lý c¸c tr-êng hîp vi ph¹m:
6
Tuú theo møc ®é nÆng nhÑ vÒ viÖc vi ph¹m c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ
ban hµnh mµ bÞ c¶nh c¸o. ph¹t tiÒn hay truy tè tr-íc ph¸p luËt.
5 Vai trß cña thuÕ:
5.1 ThuÕ lµ c«ng cô t¹o lËp nªn nguån thu chñ yÕu cho ng©n s¸ch
nhµ n-íc v×:
- ThuÕ lµ mét kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh chÊt ph¸p lÖnh cña Nhµ n-íc
®èi víi tæ chøc, c¸ nh©n trong x· héi
- ThuÕ lµ mét kho¶n mang tÝnh chÊt æn ®Þnh.
- ThuÕ kh«ng tr¶ trùc tiÕp cho ng-êi nép mµ th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh thùc
hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh.
- H×nh thøc thu thuÕ bao qu¸t c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c
nguån thu nhËp vµ mäi tiªu dïng trong x· héi
ThuÕ b¶o ®¶m ®-îc tÝnh tù chñ trong c©n ®èi ng©n s¸ch.
- ViÖc thu thuÕ thÓ hiÖn mét nÒn tµi chÝnh quèc gia lµnh m¹nh.
5.2 ThuÕ lµ c«ng cô qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ
n-íc:
ThuÕ t¸c dông trùc tiÕp ®Õn gi¸ c¶ vµ thu nhËp. Mét phÇn thu nhËp cña
ng-êi tiªu dïng lµ kho¶n ®ãng thuÕ. §ång thêi, thuÕ còng lµ mét trong nh÷ng
biÖn ph¸p chÕ ngù l¹m ph¸t.V× vËy, dùa vµo c«ng cô thuÕ mµ nhµ n-íc cã thÓ
thóc ®Èy hoÆc h¹n chÕ viÖc tÝch luü vµ ®Çu t-, khuyÕn khÝch kinh tÕ ph¸t triÓn
c«ng b»ng lµnh m¹nh.
5.3 ThuÕ lµ c«ng cô gãp phÇn ®iÒu hoµ thu nhËp vµ thùc hiÖn b×nh
®¼ng, c«ng b»ng x· héi:
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ thÞ tr-êng sÏ t¹o ra hai th¸i cùc ®èi lËp nhau
®ã lµ: giµu- nghÌo nÕu kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ n-íc ®Ó ph©n phèi thu
nhËp trong x· héi. Trªn thùc tÕ, sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia ®Òu do
nh÷ng ®ãng gãp nç lùc cña toµn d©n, cña mçi thµnh viªn trong x· héi.V× vËy
®Ó cã ®-îc sù c«ng b»ng th× tÊt c¶ mäi ng-êi ®Òu ®-îc h-ëng thµnh qu¶ cña
sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®ã. Do ®ã, sù can thiÖp cña Nhµ n-íc trong viÖc ph©n
phèi l¹i thu nhËp th«ng qua c«ng cô ®Æc biÖt lµ thuÕ lµ hÕt søc quan träng,
gãp phÇn t¹o sù c©n b»ng vµ b×nh ®¼ng x· héi.
7
II.ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ( GTGT ):
1. Kh¸i niÖm “gi¸ trÞ gia t¨ng“ vµ thuÕ GTGT :
LÞch sö ra ®êi cña thuÕ GTGT:
huÕ GTGT cã nguån gèc tõ thuÕ doanh thu. Tõ sau §¹i chiÕn hÕ
giíi lÇn thø nhÊt (1914-1918), thuÕ doanh thu ®· ®-îc nghiªn cøu, ¸p dông
nh»m ®éng viªn ®ãng gãp réng r·i cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n cho
nhu cÇu chi tiªu cña nhµ n-íc, ®Ó nhanh chãng hµn g¾n vÕt th-¬ng chiÕn
tranh.ThuÕ doanh thu ®-îc ¸p dông ë Ph¸p tõ n¨m 1917. Thêi kú ®Çu, thuÕ
doanh thu chØ ¸p dông ë giai ®o¹n cuèi cïng ë qu¸ tr×nh l-u th«ng hµng ho¸
víi thuÕ suÊt thÊp. §Çu n¨m 1920, thuÕ doanh thu ®-îc ®iÒu chØnh, ®¸nh vµo
tõng kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Qua tr-c tiÕp, c¸ch ®¸nh thuÕ nµy ®· béc lé
râ nh-îc ®iÓm ®ã lµ thuÕ tÝnh chång chÐo, trïng lÆp.
Qua nhiÒu lÇn söa ®æi, bæ sung, thuÕ doanh thu vÉn tån t¹i nh-îc ®iÓm
trªn. §Ó kh¾c phôc viÖc thu thuÕ chång chÐo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, n¨m
1954, ChÝnh phñ Ph²p ®± ban h¯nh lo³i thuÕ míi cã tªn gäi: “Ta xe Sur La
Valeur ajoutea” (viÕt t¾t l¯ TVA), theo tiÕng anh l¯ “ Value added Tax” (viÕt
t¾t l¯ VAT), theo tiÕng viÖt l¯ “thuÕ gi² trÞ gia t¨ng”. §Õn n¨m 1966, trong xu
h-íng c¶i tiÕn hÖ thèng thuÕ “ ®¬n gi°n, hiÖn ®³i” nãi chung ë Ch©u ¢u, TVA
®-îc ban hµnh chÝnh thøc ®Ó thay thÕ mét sè s¾c thuÕ gi¸n thu. N¨m 1986, l-u
th«ng hµng ho¸, dÞch vô, nh»m ®¸p øng l¹i môc tiªu quan träng: b¶o ®¶m sè
thu kÞp thêi, th-êng xuyªn cho ng©n s¸ch nhµ n-íc, vµ kh¾c phôc thu thuÕ
tõng lÆp l¹i cña thuÕ doanh thu.
ë thêi ®iÓm nµy, thuÕ GTGT ®-îc ¸p dông ë 130/210 quèc gia trªn thÕ
giíi vµ trë thµnh nguån thu quan träng cña nhiÒu n-íc.
ë niÒm Nam - ViÖt Nam tr-íc n¨m 1975 chÝnh quyÒn Sµi Gßn còng ®·
ban luËt thuÕ GTGT trïng víi thêi ®iÓm c¶i c¸ch thuÕ 1972. Ngµy 05/
07/1993, ®-îc ChÝnh phñ cho phÐp, Bé Tµi ChÝnh ®· cã quyÕt ®Þnh sè ®¬n vÞ
®-îc chän lµm thÝ ®iÓm nh-: nhµ m¸y xi m¨ng BØm S¬n, nhµ m¸y ®-êng Biªn
Hoµ, c«ng ty dÖt kim §«ng Xu©n…
Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn thÝ ®iÓm ®· kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ do ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong x· héi cã mèi quan hÖ
chÆt chÏ lÉn nhau, tõ qu¸ tr×nh cung cÊp nguyªn vËt liÖu ®Õn qu¸ tr×nh tiªu thô
8
s¶n phÈm. V× vËy, VAT kh«ng thÓ thùc hiÖn riªng rÏ ë mét kh©u hay mét sè
doanh nghiÖp.
NhËn thÊy cÇn ph¶i cã mét chÝnh s¸ch thuÕ phï hîp nªn t¹i kú häp thø
XI, Quèc héi kho¸IX, tõ ngµy 02/04 ®Õn ngµy 10/05/1997 ®· th«ng qua LuËt
thuÕ GTGT vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/1999 thay cho luËt thuÕ
doanh thu.
ChÝnh phñ cã NghÞ ®Þnh 79/2000 h-íng dÉn nghÞ ®Þnh sè 79/2000/TT-
BTC ngµy 29/12/2000 cña ChÝnh phñ. Th«ng t- nµy thay thÕ c¸c Th«ng t-
h-íng dÉn vÒ thuÕ GTGT, ta h·y xÐt nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau cña
hai luËt thuÕ nµy:
Nh÷ng ®iÓm gièng nhau:
ThuÕ GTGT vµ thuÕ doanh thu lµ thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo ng-êi tiªu dïng
hµng ho¸ ®-îc cung øng dÞch vô. ThuÕ nµy do ng-êi s¶n xuÊt - kinh doanh,
dÞch vô nép nhµ n-íc , nh-ng thùc chÊt ng-êi tiªu dïng lµ ng-êi chÞu thuÕ.
Nhµ doanh nghiÖp lµ ng-êi ®ãng vai trß lµ ng-êi thu hé cho nhµ n-íc, hä ®·
céng sè thuÕ gi¸n thu ph¶i nép vµo gi¸ b¸n s¶n phÈm hoÆc gi¸ dÞch vô ®Ó
ng-êi tiªu dïng tr¶ nªn hä ph¶i nép thuÕ ®Çy ®ñ sè thuÕ thu hé nµy vµo ng©n
s¸ch nhµ n-íc.
ThuÕ gi¸n thu ®¶m b¶o cho ng-êi tiªu dïng cã thÓ tù do lùa chän hµng
ho¸ ®Ó chÞu thuÕ cao hay tuú thuéc vµo tói tiÒn, së thÝch cña m×nh. ThuÕ tr¸nh
®-îc mèi quan hÖ trùc tiÕp gi÷a ng-êi tiªu dïng vµ ng-êi chÞu thuÕ nªn cã
phÇn dÔ thu h¬n thuÕ trùc thu.§ång thêi, dÔ ®iÒu chØnh møc thuÕ t¨ng lªn v×
thuÕ gi¸n thu th-êng n»m Èn trong gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô.
VÒ mÆt qu¶n lý, thuÕ GTGT vµ thuÕ doanh thu kh«ng quan t©m ®Õn c¸c
chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô cña doanh nghiÖp, nªn chi phÝ
cã phÇn thÊp h¬n thuÕ trùc thu.
Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau:
- ThuÕ GTGT chØ ®¸nh vµo møc gi¸ trÞ t¨ng thªm s¶n phÈm ë tõng kh©u
s¶n xuÊt kinh doanh, l-u th«ng. Nh-ng thuÕ doanh thu l¹i ®¸nh trªn toµn bé
doanh thu s¶n phÈn, qua mçi lÇn chuyÓn dÞch tõ s¶n xuÊt ®Òn l-u th«ng.
- ThuÕ GTGT cã khÊu trõ ®· nép ë giai ®o¹n tr-íc.ThuÕ doanh thu kh«ng
khÊu trõ ë giai ®o¹n tr-íc.
- Tæng sè thuÕ GTGT thu ®èi víi tõng s¶n phÈm kh«ng phô thuéc vµo sù
tæ chøc vµ ph©n chia c¸c chu kú kinh tÕ.
9
- ThuÕ GTGT th-êng cã Ýt thuÕ suÊt h¬n thuÕ doanh thu nªn cã phÇn ®¬n
gi¶n, râ rµng, dÔ thùc hiÖn h¬n thuÕ doanh thu.
Sau khi t×m hiÓu râ vÒ ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau cña thuÕ GTGT vµ
thuÕ doanh thu ta thÊy râ -u ®iÓm vµ nh-îc ®iÓm cña thuÕ GTGT.
1.1.3 ¦u ®iÓm:
- ThuÕ GTGT kh¾c phôc ®-îc viÖc thu trïng lÆp cña thuÕ doan thu.§èi
víi hµng xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT mµ cßn ®-îc
khÊu trõ hoÆc tr¶ l¹i sè thuÕ GTGT ®Çu vµo, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó h¹ gi¸ b¸n, n©ng
cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng Quèc tÕ, gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu.
- ThuÕ GTGT cã diÖn ®iÒu chØnh réng ¸p dông víi tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n
phÈm, hµng ho¸, dÞch vô, s¶n xuÊt, cung cÊp trong n-íc vµ hµng ho¸ nhËp
khÈu. DiÖn ®iÒu chØnh cña thuÕ GTGT cã ph¹m vi réng, bao trïm lªn mäi tæ
chøc, c¸ nh©n, thuéc mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt – kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô.
Lý do lµ thuÕ GTGT ®¸nh vµo tiªu dïng cña mäi ng-êi trong x· héi kÓ c¶
hµng ho¸ nhËp khÈu.
- ThuÕ GTGT ®-îc thùc hiÖn thèng nhÊt, chÆt chÏ theo nguyªn t¾c c¨n cø
vµo ho¸ ®¬n mua hµng ho¸ ®Ó khÊu trõ phÇn thuÕ ®· nép ë kh©u tr-íc,v× vËy
khuyÕn khÝch c¸c c¬ së s¶n xuÊt – kinh doanh khi mua b¸n hµng ho¸ ph¶i sö
dông ho¸ ®¬n vµ h¹n chÕ nh÷ng sai sãt, gian lËn trong viÖc ghi chÐp ho¸ ®¬n,
®ång thêi ®-a mäi ho¹t ®éng kinh tÕ vµo nÒ nÕp, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc kiÓm
tra, kiÓm so¸t cña c¬ quan chøc n¨ng, gióp chÝnh phñ cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u
hiÖu trong viÖc ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ.
- ThuÕ GTGT cã Ýt møc thuÕ suÊt h¬n so víi thuÕ Doanh thu do ®ã ®¬n
gi¶n h¬n, dÔ hiÓu h¬n, dÔ ¸p dông vµ dÔ kiÓm tra h¬n thuÕ Doanh thu.
- H¹n chÕ ®-îc viÖc thÊt thu thuÕ do thuÕ GTGT ®-îc tËp trung ngay tõ
®Çu mµ thu thuÕ ë kh©u sau cßn kiÓm tra ®-îc viÖc tÝnh thuÕ, nép thuÕ ë kh©u
tr-íc, ®¶m b¶o ®éng viªn sè thu quan träng vµ t-¬ng ®èi æn ®Þnh cho ng©n
s¸ch Nhµ n-íc.
- T¨ng c-êng c«ng t¸c ho¹ch to¸n vµ thóc ®Èy viÖc mua b¸n hµng ho¸ ë
kh©u ®¬n, chøng tõ. ViÖc tÝnh thuÕ ë ®Çu ra ®-îc khÊu trõ sè thuÕ ®Çu vµo lµ
biÖn ph¸p kinh tÕ gãp phÇn thóc ®Èy c¶ ng-êi mua vµ ng-êi b¸n thùc hiÖn tèt
chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ.
10
- Gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ phï hîp víi sù vËn
®éng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, t¹o ®iÒu kiÖn më réng hîp t¸c
kinh tÕ víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ thÕ giíi , phï hîp víi xu thÕ c¶i c¸ch
thuÕ ë c¸c n-íc trªn thÕ giíi.
Nh-îc ®iÓm:
Râ rµng thuÕ GTGT cã nhiÒu -u ®iÓm næi bËt h¬n thuÕ Doanh thu. Môc
®Ých chñ yÕu cña viÖc ¸p dông thuÕ GTGT lµ t¹o thªm lîi nhuËn cho c¸c
doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ kh«ng nh»m môc ®Ých t¨ng thªm møc ®éng viªn.
Bªn c¹nh nh÷ng -u ®iÓm næi bËt so víi thuÕ Doanh thu, thuÕ GTGT b-íc
®Çu ¸p dông ë n-íc ta kh«ng tr¸nh khái nh÷ng v-íng m¾c nhÊt ®Þnh nh-:
- ThuÕ GTGT ®ßi hái ph¶i cã quy tr×nh qu¶n lý chÆt chÏ, nghiªm ngÆt.
Trong khi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n-íc ta tõ mét ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, nhËn thøc
cña c¸c c¬ së kinh doanh vµ ng-êi tiªu dïng vÒ chÕ ®é sæ s¸ch kÕ to¸n, ho¸
®¬n, chøng tõ cßn ch-a cao, do ®ã chi phÝ cho qu¶n lý thu thuÕ GTGT sÏ tèn
kÐm h¬n so víi thùc hiÖn luËt thuÕ Doanh thu.
- ThuÕ GTGT cã rÊt Ýt møc thuÕ sót cho nªn ng-êi tiªu dïng cã thu nhËp
cao hay thÊp ®Òu ph¶i nép thuÕ gièng nhau. Do ®ã, møc ®éng viªn qua thuÕ
GTGT cña ng-êi cã thu nhËp thÊp thùc tÕ cao h¬n ng-êi cã thu nhËp cao. Tõ
®ã cã kho¶ng c¸ch gi÷a hai th¸i cùc giµu nghÌo ngµy cµng xa h¬n, ¶nh h-ëng
®Õn vÊn ®Ò x· héi.
- ThuÕ GTGT thiÕu tÝnh linh ho¹t, nÒm dÎo Ýt møc thuÕ suÊt, ph¹m vi ¸p
dông l¹i réng, cho nªn ch-a thÝch øng ngay víi nÒn kinh tÕ n-íc ta b-íc ®Çu
chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng.
Tãm l¹i: Tuy thuÕ GTGT vÉn cã mét sè nh-îc ®iÓm nh-ng so víi thuÕ
Doanh thu th× thuÕ GTGT cã nhiÒu -u ®iÓm næi bËt v-ît xa nh÷ng nh-îc ®iÓm
vèn cã cña nã vµ rÊt phï hîp víi c«ng cuéc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn
®¹i ho¸ cña ®Êt n-íc ta. V× vËy, viÖc ¸p dông thuÕ GTGT ë n-íc ta lµ rÊt cÇn
thiÕt.
Sù cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông thuÕ GTGT ë n-íc ta hiÖn nay:
ViÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn thuÕ GTGT ë n-íc ta lµ cÇn thiÕt v× :
- Nã cã thÓ kh¾c phôc ®-îc nh÷ng tån t¹i lín cña thuÕ Doanh thu ®ã lµ:
trïng lÆp, nhiÒu thuÕ suÊt, ch-a khuyÕn m¹nh ®èi víi xuÊt khÈu vµ ®Çu t-.
- ThuÕ GTGT ®¶m b¶o ®-îc møc ®éng viªn sè thu cho Ng©n s¸ch nhµ
n-íc t-¬ng øng víi sè thuÕ Doanh thu hiÖn hµnh, nh-ng víi -u ®iÓm cña
11
chÝnh s¸ch thuÕ GTGT sÏ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së
t¨ng thu thuÕ cho Ng©n s¸ch nhµ n-íc.
- Thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt h¬n viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ
thùc hiÖn mua b¸n hµng ho¸ dÞch vô cã ho¸ ®¬n chøng tõ.
- Gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ ë n-íc ta, thóc ®Èy më
réng hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
Qua nh÷ng ®iÒu ®· nãi trªn, chóng ta ®· thÊy ®-îc tÝnh ®óng ®¾n cña
viÖc thay thÕ luËt thuÕ Doanh thu b»ng luËt thuÕ GTGT ë n-íc ta.
Kh¸i niÖm – Gi¸ trÞ gia t¨ng –
Gi¸ trÞ gia t¨ng lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña mét s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô
khi qua mçi mét c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, mua b¸n hµng ho¸ hay
thùc hiÖn dÞch vô. Nãi c¸ch kh¸c, ®©y lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®Çu ra víi gi¸
®Çu vµo do c¸c c¬ së s¶n xuÊt – kinh doanh t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt –
kinh doanh, dÞch vô.
Kh¸i niÖm – ThuÕ GTGT –
ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ chØ ®¸nh vµo phÇn gi¸ trÞ gia t¨ng thªm qua mçi
kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh.
ThuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu, mét yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ c¶
hµng ho¸, dÞch vô nh»m ®éng viªn mét phÇn thu nhËp th«ng qua sù ®ãng gãp
cña ng-êi tiªu dïng.
Tæng sè thuÕ thu ë mçi kh©u b»ng chÝnh sè thuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n cho
ng-êi tiªu dïng cuèi cïng.
B¶n chÊt cña thuÕ GTGT:
ThuÕ GTGT do nhµ s¶n xuÊt - kinh doanh nép hé ng-êi tiªu dïng th«ng
qua viÖc tÝnh gép thuÕ nµy vµo gi¸ b¸n mµ ng-êi tiªu dïng ph¶i thanh to¸n.
Do vËy, thuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu.
2. §èi t-îng nép thuÕ vµ ®èi t-îng tÝnh thuÕ:
§èi t-îng nép thuÕ:
Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 3 LuËt thuÕ GTGT vµ ®iÒu 3 NghÞ ®Þnh sè
79/2000/N§-CP ngµy 29/12/2000: tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸c nh©n cã ho¹t ®éng
s¶n xuÊt – kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ ( gäi chung lµ cë kinh
12
doanh) vµ tæ chøc c¸ nh©n kh¸c cã nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ ( gäi chung
lµ ng-êi nhËp khÈu ) ®Òu lµ ®èi t-îng nhËp thuÕ GTGT.
Cô thÓ:
Doanh nghiÖp nhµ n-íc.
Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi tham gia hîp t¸c kinh doanh
theo luËt ®Çu t- n-íc ngoµi tham gia t¹i ViÖt Nam.
2.1.3 Doanh nghiÖp t- nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n,c«ng ty cæ
phÇn thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt ph¸p ViÖt Nam.
C«ng ty n-íc ngoµi vµ tæ chøc n-íc ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh trªn
l·nh thæ ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam.
2.1.5 C¸c tæ chøc kinh tÕ cña tæ chøc x· héi, tæ chøc x· héi chÝnh trÞ cña
®¬n vÞ sù nghiÖp…
2.1.6 Nh÷ng ng-êi kinh doanh ®éc lËp, tù do, hé gia ®×nh c¸c c¸ nh©n
hîp t¸c kinh doanh…nh-ng kh«ng h×nh thµnh ph¸p nh©n kinh doanh.
§èi t-îng tÝnh thuÕ ( chÞu thuÕ ):
Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 2 LuËt thuÕ GTGT vµ ®iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè
79/2000/N§ - CP ngµy 29/12/2000: tÊt c¶ hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n
xuÊt – kinh doanh vµ ng-êi tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi t-îng chÞu thuÕ
GTGT lo¹i trõ 26 lo¹i hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc diÖn thuéc thuÕ GTGT
®-îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 4 cña luËt nµy.
3. C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT:
Theo ®iÒu 6 LuËt thuÕ GTGT th× c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh
thuÕ vµ thuÕ suÊt.
Gi¸ tÝnh thuÕ:
Kh¸i niÖm:
Gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT kh¸c ph¶i nép, gi¸ tÝnh
thuÕ GTGT lµ gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT®-îc ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng,
ng-êi cung cÊp dÞch vô hoÆc ng-êi nhËp khÈu.
C¸ch x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng ho¸ dÞch vô:
13
Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7 LuËt thuÕ GTGT vµ ®iÒu 6 nghÞ ®Þnh sè
79/2000/N§-CP ngµy 29/12/2000, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng ho¸ dÞch vô
®-îc tÝnh nh- sau:
* §èi víi hµng ho¸ dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt – kinh doanh b¸n hµng ra
hoÆc cung øng cho ®èi t-îng kh¸c lµ gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT. C¬ së s¶n
xuÊt – kinh doanh khi b¸n hµng ho¸, cung cÊp dÞch vô ph¶i ghi râ trªn ho¸
®¬n c¸c yÕu tè quy ®Þnh lµ:
- Gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT.
- ThuÕ GTGTph¶i nép.
- Gi¸ thanh to¸n ( gi¸ ng-êi mua ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n, trong ®ã cã c¸
thuÕ GTGT )
* §èi víi tr-êng hîp cho thuª tµi s¶n, tµi s¶n cho thuª bao gåm: nhµ
x-íng, kho, bÕn b·i, ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn, m¸y mãc, thiÕt bÞ ….gi¸ tÝnh
thuÕ GTGT lµ gi¸ cho thuª ch-a cã thuÕ GTGT.
NÕu cho thuª nhiÒu kú mµ tiÒn thuÕ tr¶ cho tõng kú, hoÆc tr¶ tr-íc cho
tõng kú, hoÆc tr¶ tr-íc cho nhiÒu kú th× gi¸ tÝnh thuÕ GTGTlµ sè tiÒn thuª tr¶ (
®· tr¶ cho kú nµy hoÆc tr¶ nhiÒu cho kú sau ). Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cßn bao
gåm c¸c kho¶n chi tr¶ d-íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nh- cho thuª nhµ cã thu tiÒn
®Ó hoµn thiÖn, söa ch÷a n©ng cÊp nhµ cho thuª theo yªu cÇu bªn thuª. Gi¸ cho
thuª tµi s¶n do c¸c bªn tho¶ thuËn ®-îc x¸c ®Þnh trong hîp ®ång. Tr-êng hîp
ph¸p luËt cã quy ®Þnh khung gi¸ cho thuª ®-îc x¸c ®Þnh theo khung gi¸ quy
®Þnh.
* §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph-¬ng thøc tr¶ gãp, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ
gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ GTGT cña hµng ho¸ xuÊt b¸n tÝnh theo gi¸ tr¶ mét lÇn
kh«ng tÝnh sè tiÒn tr¶ hay kh«ng.
* §èi víi hµng ho¸ dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi sö dông néi bé biÕu, tÆng…
gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô nµy ®-îc x¸c ®Þnh theo gi¸ tÝnh
thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t-¬ng ®-¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh
ho¹t ®éng nµy.
Theo nghÞ ®Þnh sè 32/1999/N§-CP ngµy 05/05/1999 vÒ khuyÕn m¹i,
qu¶ng c¸o th-¬ng m¹i, héi trî triÓn l·m th-¬ng m¹i th× c¸c s¶n phÈn hµng ho¸
dïng ®Ó khuyÕn m¹i, qu¶ng c¸o kh«ng ph¶i tÝnh thuÕ GTGT.
14
* §èi víi hµng ho¸ gia c«ng, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ gia c«ng ch-a cã thuÕ,
bao gåm tiÒn c«ng, tiÒn nhiªn liÖu ®éng lùc, vËt liÖu phô c¸c chi phÝ kh¸c ®Ó
gia c«ng.
* §èi víi hµng ho¸ vËn t¶i, bèc xÕp gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ c-íc vËn
t¶i, bèc xÕp ch-a cã thuÕ GTGT.
* §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ gi¸ nhËp t¹i cöa khÈu ViÖt Nam ( CIF )
céng víi thuÕ ph¶i nhËp khÈu, gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa lµm c¨n cø tÝnh thuÕ
GTGT ®-îc x¸c dÞnh theo quy ®Þnh vÒ gi¸ tÝnh thuÕ hµng ho¸ nhËp khÈu.
NÕu hµng ho¸ nhËp khÈu ®-îc miÔn gi¶m thuÕ nhËp khÈu thÞ gi¸ tÝnh
thuÕ GTGT lµ gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu céng víi thuÕ nhËp khÈu theo møc
thuÕ ®· ®-îc miÔn gi¶m.
NÕu dÞch vô do phÝa n-íc ngoµi cung øng cho ®èi t-îng tiªu dïng t¹i
ViÖt Nam th× gi¸ ch-a cã thuÕ GTGT ®-îc x¸c ®Þnh theo hîp ®ång. NÕu trong
hîp ®ång l¹i kh«ng x¸c ®Þnh cô thÓ sè thuÕ GTGT lµ gi¸ dÞch vô mµ phÝa ViÖt
Nam ph¶i tr¶ cho ng-êi n-íc ngoµi.
* §èi víi hµng ho¸ mang tÝnh ®Æc thï dïng chøng tõ nh- tem, b-u chÝnh
vÐ c-íc vËn t¶i, vÐ xæ sè kiÕn thiÕt… gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT,
thuÕ GTGT®-îc tÝnh nh- sau:
Gi¸ ch-a cã Gi¸ thanh to¸n (tiÒn tem, tiÒn b¸n)
=
ThuÕ GTGT 1+ % thuÕ suÊt cña hµng ho¸ dÞch vô.
* Gi¸ ch-a cã thuÕ GTGT lµ gi¸ ®ñ tÝnh thuÕ GTGTph¶i nép. Gi¸ tÝnh
thuÕ ®èi víi c¸c hµng ho¸ dich vô theo quy ®Þnh bao gåm c¶ kho¶n thu vµ phÝ
thu thªm ngoµi gi¸ hµng ho¸ dÞch vô mµ c¬ së kinh doanh ®-îc h-êng (trõ c¸c
kho¶n phô thu theo chÕ ®é cña nhµ n-íc kh«ng kh«ng tÝnh vµo doanh cña c¬
së kinh doanh).
* §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô h-ëng tiÒn c«ng hoÆc tiÒn hoa
hång nh- c¸c ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸, ®¹i lý tÇu biÓn… th× gi¸ tÝnh thuÕ
GTGT lµ tiÒn c«ng hoÆc tiÒn hoa hång ®-îc h-ëng trï vµo mét kho¶ng phÝ
tiÒn nµo mµ c¬ së thu ®-îc tõ viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nµy.
15
- NÕu mua b¸n hµng ho¸ theo theo ®óng gi¸ b¸n bªn chñ cöa hµng qui
®Þnh chØ h-ëng hoa hång.ThuÕ GTGT hµng ho¸ b¸n ra do chñ hµng khª khai
nép.
- NÕu mua hoÆc b¸n hµng ho¸ ho¸ kh«ng theo ®óng qui ®Þnh gi¸ thuÕ
GTGT lad tiÒn hoa hång ®-îc h-ëng.
* §èi víi ho¹t ®éng x©y dùng vµ l¾p ®Æt ch-a cã thuÕ GTGT ( kh«ng
ph©n biÖt cã bao nhiªu thÇu vËt t-, thiÕt bÞ ).
- Tr-êng hîp x©y dùng l¾p ®Æt thùc hiÖn thanh to¸n theo h¹n môc c«ng
tr×nh hoÆc gi¸ trÞ khèi l-îng x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh bµn giao thÞ tÝnh
thuÕ tÝnh theo h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc gi¸ trÞ khèi l-îng c«ng viÖc hoµn
thµnh bµn giao ch-a cã thuÕ GTGT.
3.2 ThuÕ suÊt thuÕ GTGT:
- LuËt thuÕ GTGT qui ®Þnh 4 møc thuÕ suÊt: 0%, 5%, 10%, 20% vµ Bé
Tµi ChÝnh quy ®Þnh cô thÓ trong th«ng t- 89/1998/TT-BTC ngµy 11/05/1998
cña chÝnh phñ qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ GTGT ®-îc ¸p dông b¾t dÇu
tõ 01/01/1999.
- Møc thuÕ suÊt, thuÕ GTGT trªn ®©y ®-îc ¸p dông thèng nhÊt theo lo¹i
hµng ho¸ dÞch vô ®èi víi cïng lo¹i hµng ho¸ kh«ng ph©n biÖt hµng nhËp khÈu
víi hµng s¶n xuÊt trong n-íc kh©u s¶n xuÊt kinh doanh chuyªn nghiÖp.
- Theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ GTGT vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt thuÕ cã 4
møc thuÕ suÊt nh- ®· tr×nh bµy ë trªn. Tuy nhiªn tuú theo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh
cô thÓ cña ®Êt n-íc vµ nÒn kinh tÕ, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n-íc cã th¶m
quyÒn ®iÒu chØnh thuÕ cho phï hîp víi tõng nghµnh nghÒ, tõnh lÜnh vùc s¶n
xuÊt kinh doanh cô thÓ ®Ó võa b¶o ®¶m t¨ng thu cho Ng©n s¸ch, võa thóc ®Èy
t¨ng tr-ëng kinh tÕ.
4. Ph-¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT:
Cã hai ph-¬ng ph¸p tÝnh ®ã lµ: ph-¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph-¬ng ph¸p
trùc tiÕp trªn GTGT.
4.1 Ph-¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
- §èi t-îng ¸p dông: lµ c¸c ®¬n vÞ, tè chøc kinh doanh thuéc mäi thµnh
phÇn kinh tÕ ( trõ c¸c ®èi t-îng ¸p dông tÝnh thuÕ theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp
trªn thuÕ GTGT ). Khi ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy yªu cÇu ph¶i sö dông ho¸
®¬n GTGT ). Khi lËp ho¸ ®¬n ph¶i ghi ®Çy ®ñ, ®óng c¸c yÕu tè quy ®Þnh vµ
16
ghi râ: gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ c¶ phô thu vµ phÝ ngoµi gi¸ b¸n nÕu cã, thuÕ
GTGT, tæng gäi lµ thanh to¸n ®èi ng-êi mua.
Sè thuÕ GTGT ph¶i nép ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
Sè thuÕ GTGT Sè thuÕ GTGT Sè thuÕ GTGT ®Çu
= -
ph¶i nép ®Çu ra vµo ®-îc khÊu trõ.
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra:
C«ng thøc thuÕ GTGT ®Çu ra ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
ThuÕ GTGT Gi¸ thuÕ cña hµng ho¸ ThuÕ xuÊt, thuÕ GTGT cña
= x
®Çu ra dÞch vô chÞu thuÕ b¸n ra hµng ho¸, dÞch vô nµo ®ã
ThuÕ GTGT ®Çu vµo:
ThuÕ GTGT®Çu vµo ®-îc x¸c ®Þnh b»ng tæng sè thuÕ GTGT ghi
trªn ho¸ ®¬n GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña
hµng ho¸ nhËp khÈu.
Tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸
ThuÕ GTGT
dÞch
= vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu
®Çu vµo
(hoÆc sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ theo tû lÖ %)
4.1.2.1.Tr-êng hîp 1:
Hµng ho¸ vµ dÞch vô lµ lo¹i chÞu thuÕ GTGT cã ho¸ ®¬n GTGT mua vµo
®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña
hµng ho¸ nhËp khÈu.
4.1.2.2. Tr-êng hîp 2:
Hµng ho¸, dÞch vô lµ lo¹i hµng kh«ng chÞu thuÕ GTGT mua vµo ®Ó s¶n
xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ thuÕ ®Çu
vµo theo mét tû lÖ 3-5% tÝnh trªn gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo.
4.1.2.3: Tr-êng hîp 3:
Hµng ho¸ dÞch vô lµ lo¹i chÞu thuÕ GTGT cã ho¸ ®¬n GTGT mua vµo
®ång thêi ®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô chÞu thuÕ GTGT nh-ng lh«ng h¹ch
to¸n riªng th× thuÕ GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ theo phÇn tr¨m doanh thu b¸n
ra cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT so víi tæng sè.
4.1.2.4: Tr-êng hîp 4:
17
Hµng ho¸, dÞch vô lµ lo¹i thuÕ GTGT, cã ho¸ ®¬n GTGT mua vµo ®Ó s¶n
xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô mang tÝnh ®Æc thï mµ gi¸ thanh to¸n lµ gi¸
trän gãi, trong gi¸ trän gãi bao gåm c¸c kho¶ng thuÕ kh«ng chÞu thuÕ GTGT
th× kho¶ng nµy ®-îc tÝnh gi¶m trõ trong gi¸ trÞ thuÕ GTGT ®Çu ra.
4.1.2.5: Tr-êng hîp 5:
Hµng ho¸ dÞch vô lµ lo¹i chÞu thuÕ GTGT, cã ho¸ ®¬n GTGTmua vµo ®Ó
khuyÕn m¹i, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o: Kh«ng tÝnh thuÕ GTGT®Çu vµo b»ng c¸ch
tÝnh chi phÝ kh¸c theo møc khèng chÕ cña chÕ ®é hiÖn hµnh.
Tr-êng hîp 6:
Ho¸ ®¬n dÞch vô lµ lo¹i hµng chÞu thuÕ GTGT, cã ho¸ ®¬n GTGT mµ thuÕ
GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ lín h¬n thuÕ GTGT ®Çu ra th× chØ khÊu trõ thuÕ
GTGT ®Çu vµo b»ng thuÕ GTGT ®Çu ra th¸ng ®ã vµ khÊu trõ liªn tôc trong 3
th¸ng sau ho¨c yªu cÇu c¬ quan thuÕ xÐt hoµn thuÕ.
4.1.2.7. Tr-êng hîp 7:
Hµng ho¸ dÞch vô lµ lo¹i chÞu thuÕ GTGT kh«ng cã ho¸ ®¬n GTGT.
§èi víi c¬ së kinh doanh b¸n hµng ho¸ - dÞch vô: thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i
tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n.
§èi víi c¬ së kinh doanh mua hµng ho¸ - dÞch vô: kh«ng ®-îc tÝnh thuÕ
khÊu trõ thuÕ GTGT®Çu vµo.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT:
C¸c c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh lµ ng-êi ViÖt Nam, tæ chøc, c¸ nh©n
n-íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt
Nam ch-a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Ó
lµm c¨n cø tÝnh theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
Sè thuÕ GTGT ph¶i nép ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
Sè thuÕ GTGT ThuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch ThuÕ suÊt thuÕ GTGT
cña = -
ph¶i nép vô chÞu thuÕ b¸n ra hµng ho¸, dÞch vô t-¬ng øng
C¨n cø phÇn ë ®©y lµ phÇn gia t¨ng cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ
GTGT vµ ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
GTGT hµng ho¸ Gi¸ thanh tãan Gi¸ thanh to¸n cña
18
dÞch vô = cña hµng ho¸ - hµng ho¸ dÞch vô
chÞu thuÕ GTGT dÞch vô b¸n ra mua vµo t-ong øng
VÝ dô: Mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng A trong th¸ng 1/N b¶n ra ®ùoc
mét sè s¶n phÈm cã tæng doanh sè b¸n ra lµ 100 triÖu ®ång. Trong ®ã, gi¸ trÞ
vËt t-, nguyªn vËt liÖu mua ngoµi ®Ó s¶n xuÊt ra sè hµng ho¸ ®ã 70 triÖu ®ång-
thuÕ GTGT thuÕ suÊt 10%
Gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm b¸n ra lµ:
100 triÖu –70 triÖu = 30 (triÖu ®ång)
ThuÕ GTGT ph¶i nép: 30 triÖu × 10% = 3 (triÖu ®ång)
5. §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quÕt to¸n thuÕ GTGT:
5.1. §¨ng ký nép thuÕ GTGT:
Mçi c¬ sá s¶n xuÊt, kinh doanh, sau khi thùc hiÖn ®¨ng ký nép thuÕ víi
c¬ quan thuÕ, ®Òu ®-îc c¬ quan thuÕ cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp m· sè thuÕ theo
tr¸ch nhiÖm quy ®Þnh.
5.2. Kª khai thuÕ GTGT:
Hµng th¸ng c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ph¶i lËp tê khai tÝnh thuÕ
GTGT theo quy ®Þnh cña nhµ n-íc cho c¬ quan thuÕ chËm nhÊt lµ trong 10
ngµy cña th¸ng tiÕp theo. C¸c c¬ së ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c
cña viÖc kª khai.
ViÖc kª khai thuÕ ®-îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 12- LuËt thuÕ GTGT.
5.3 Nép thuÕ GTGT:
Nh÷ng ®èi t-îng ph¶i nép thuÕ GTGT khi cã th«ng b¸o nép thuÕ cña c¬
quan thuÕ th× ph¶i nép thuÕ GTGT ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®óng h¹n vµo ng©n s¸ch
Nhµ n-íc, bao gåm:
- Sè thuÕ ph¶i nép .
- Thêi h¹n nép thuÕ.
- §Þa ®iÓm nép thuÕ.
- §¬n vÞ tiÒn tÖ dïng trong nép thuÕ.
19
KÕt thóc c«ng viÖc nép thuÕ trong mäi tr-êng hîp cÊp biªn lai, chøng tõ
( do bé phËn tµi chÝnh ph¸t hµnh ) cho ®èi t-îng ®· nép thuÕ x¸c nhËn ®· thu
thuÕ GTGT.
5.4 QuyÕt to¸n thuÕ GTGT:
- Sau kÕt thóc n¨m d-¬ng lÞch, c¸c ®èi t-îng nép thuÕ ph¶i quyÕt to¸n
thuÕ ph¶i nép thanh to¸n thuÕ cho c¬ quan côc thuÕ thêi gian chËm nhÊt lµ 60
ngµykÓ tõ ngµy quyÕt to¸n.
- N¬i quyÕt to¸n thuÕ lµ c¬ quan thuªa ®Þa ph-¬ng n¬i c¬ së ®©ng ký nép
thuÕ.
- Dùa vµo quyÕt to¸n thuÕ, c¬ sá cã tr¸ch nhiÖm nép thuÕ GTGT cßn
thiÕu vµo ng©n s¸ch nhµ n-íc ( thêi gian chËm nhÊt lµ 10 ngµy kÓ tõ ngú nép
b¸o c¸o quyÕt to¸n ). NÕu cßn thõa th× ®-îc trõ vµo kú tiÕp theo hoÆc ®-îc
hoµn thuÕ nÕu c¬ sá ®-îc hoµn thuÕ.
- NÕu c¬ së kinh doan cã s¸t nhËp, gi¶i thÓ, chia t¸ch, ph¸ s¸n…th× c¬ së
®ã còng gi¶i quyÕt to¸n thuÕ víi c¬ quan kh«ng qu¸ chËm nhËt- 45 ngµy kÓ tõ
ngµy cã quyÕt ®Þnh s¸t nhËp, gi¶i thÓ, chia t¸ch, ph¸ s¶n.
6. MiÔn gi¶m thuÕ vµ hoµn thuÕ:
6.1. MiÔn gi¶m thuÕ GTGT:
NÕu c¸c cë s¶n xuÊt, x©y dùng, vËn t¶i cã ho¹t ®éng vÒ s¶n xuÊt, x©y
dùng, vËn t¶i bÞ thua lç do nguyªn nh©n cña thuÕ GTGT ph¶i nép vµo c¸c ho¹t
®éng lín h¬n sè thuÕ tÝnh theo doanh thu tr-íc ®©y, th× ®-îc xem xÐt gi¶m
thuÕ GTGT ( nh-ng chØ thùc thùc hiÖn trong 3 n¨m 1999, 2000,2001 ).
C¸c cë kinh doanh xin gi¶m thuÕ ph¶i göi hå s¬ xin gi¶m thuÕ cho c¬
quan trùc tiÕp qu¶n lý c¬ së. Hå s¬ bao gåm: b¸o c¸o quyÕt to¸n thuÕ, b¸o c¸o
quyÕt to¸n kÕt qu¶ cña n¨m xin gi¶m thuÕ (nªn râ lý do, thêi gian xin gi¶m...)
Sau khi nhËn ®-îc hå s¬ cña c¬ së kinh doanh xin miÔn gi¶m thuÕ
GTGT, c¬ quan thuÕ ph¶i x¸c ®Þnh kiÓm tra râ: c¬ së cã thuéc ®èi t-îng vµ
tr-êng hîp gi¶m thuÕ GTGT hay kh«ng… c¨n cø vµo thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh,
c¬ quan thuÕ xem xÐt, ra quyÕt ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ vµ th«ng b¸o cho c¬ së
b»ng v¨n b¶n thuÕ ®-îc miÔn gi¶m hoÆc göi hå s¬ lªn c¬ quan thuÕ cÊp trªn,
®ång thêi th«ng b¸o cho c¬ së biÕt hå s¬ ®· chuyÒn cho cÊp trªn.
C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ GTGT c¬ quan thuÕ quyÕt ®Þnh
thuÕ GTGT mµ c¬ së cßn ph¶i nép.
20