Tình hình lạm phát ở việt nam trong những năm gần đây và biện pháp khắc phục
- 22 trang
- file .pdf
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Lêi nãi ®Çu
***
L¹m ph¸t lµ mét thùc tr¹ng ®· vµ ®ang x¶y ra nh mét nguy c¬ tiÒm Èn vÒ
sù khñng ho¶ng tµi chÝnh. NhiÒu cuéc hñng ho¶ng lín trong qu¸ khø nh: khñng
ho¶ng tiÒn tÖ g¾n liÒn víi cuéc ®¹i suy tho¸i kinh tÕ thÕ giíi 1929-1933, khñng
ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ n¨m 1967, khñng ho¶ng USD vµ sù suy ®æ cña hÖ
thèng Bretton Woods n¨m 1970… lµm cho nÒn tµi chÝnh cña nhiÒu quèc gia ®iªu
®øng, ph¶i mÊt thêi gian dµi míi cã thÓ b×nh æn t×nh h×nh. L¹m ph¸t t¹i ViÖt
Nam trong thêi gian qua ®ang lµm cho §¶ng, Nhµ níc vµ nhÊt lµ ngêi d©n ph¶i
chÞu søc Ðp vÒ kinh tÕ qu¸ lín. C©u hái ®Æt ra lµ l¹m ph¸t t¹i ViÖt Nam ®· x¶y ra
®Õn møc ®é nµo vµ chóng ta ph¶i lµm g×, lµm thÕ nµo, cã dù ®Þnh g× trong t¬ng
lai ®Ó gi¶m thiÓu l¹m ph¸t, gióp cuéc sèng ®îc æn ®Þnh h¬n. §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò
mµ nhãm chóng t«i, nhãm sinh viªn trêng §HCN TP Hå ChÝ Minh ®ang ®i s©u
vµo. Tµi liÖu cã tham kh¶o ë nhiÒu trang Web, nh÷ng tin tøc ®îc lÊy tõ s¸ch kinh
tÕ cña c¸c gi¸o s, tiÕn sÜ chuyªn ngµnh. Th«ng qua ®ã, chóng t«i hy väng cã thÓ
®em ®Õn mét c¸i nh×n tæng qu¸t h¬n vÒ vÊn ®Ò l¹m ph¸t t¹i ViÖt Nam trong thêi
gian gÇn ®©y.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Ch¬ng I:
C¬ së lý luËn chung vÒ l¹m ph¸t
1. Kh¸i niÖm:
Khi nghiªn cøu chÕ ®é lu th«ng tiÒn giÊy, chóng ta thÊy r»ng do tiÒn giÊy
lµ dÊu hiÖu cña vµng, thay thÕ cho vµng trong chøc n¨ng ph¬ng tiÖn lu th«ng vµ
ph¬ng tiÖn thanh to¸n. TiÒn giÊy lµ vËt kh«ng cã gi¸ trÞ b¶n th©n mµ chØ cã gi¸ trÞ
danh nghÜa. V× vËy nã kh«ng thÓ tù ph¸t ®iÒu hoµ gi÷a c¸c chøc n¨ng ph¬ng tiÖn
lu th«ng vµ ph¬ng tiÖn cÊt tr÷ (tÝch luü) do ®ã tiÒn giÊy bÞ mÊt gi¸ trë thµnh mét
hiÖn tîng phæ biÕn vµ thêng xuyªn - tõ ®ã cã thÓ nãi r»ng l¹m ph¸t còng lµ mét
hiÖn tîng phæ biÕn thêng xuyªn trong c¸c quèc gia thùc hiÖn chÕ ®é lu th«ng
tiÒn giÊy hiÖn nay. VËy lµm ph¸t lµ g×? cã nhiÒu quan ®iÓm nh×n nhËn vµ ®Þnh
nghÜa l¹m ph¸t rÊt kh¸c nhau. Tõ nhiÒu quan ®iÓm Milton Friedman ®a ra mét
kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t ®îc nhiÒu nhµ kinh tÕ ®Òu ®ång ý lµ: "l¹m ph¸t lµ hiÖn t-
îng cung tiÒn tÖ t¨ng lªn kÐo dµi lµm cho møc gi¸ c¶ chung t¨ng nhanh vµ kÐo
dµi trong mét thêi gian dµi".
2. B¶n chÊt vµ nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t.
Ph©n tÝch b¶n chÊt cña l¹m ph¸t còng cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau nh×n
chung c¸c quan ®iÓm nµy ®Òu cho r»ng nguyªn nh©n lµm t¨ng gi¸ c¶ lµ nguyªn
nh©n g©y ra l¹m ph¸t. B¶n chÊt cña l¹m ph¸t lµ mét hiÖn tîng tiÒn tÖ khi nh÷ng
biÕn ®éng t¨ng lªn cña gi¸ c¶ diÔn ra trong mét thêi gian dµi.
Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t cã thÓ xÐt theo 2 c¸ch sau:
- Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t xÐt theo nguån gèc:
+ Nguyªn nh©n c¬ b¶n vµ s©u xa: NÒn kinh tÕ quèc d©n bÞ mÊt c©n ®èi,
s¶n xuÊt sót kÐm, ng©n s¸ch quèc gia bÞ th©m hôt dÉn ®Õn l¹m ph¸t.
+ Nguyªn nh©n trùc tiÕp: Cung cÊp tiÒn tÖ t¨ng trëng qu¸ møc cÇn thiÕt
- Nguyªn nh©n quan träng: Lµ hÖ thèng chÝnh trÞ bÞ khñng ho¶ng do
nh÷ng t¸c ®éng bªn trong hoÆc bªn ngoµi lµm cho lßng tin cña d©n chóng vµo
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
chÕ ®é cña Nhµ níc bÞ xãi mßn tõ ®ã lµm cho uy tÝn vµ søc mua cña ®ång tiÒn bÞ
gi¶m sót hä kh«ng tiªu sµi hoÆc ®¸nh gi¸ thÊp giÊy b¹c mµ Nhµ níc ph¸t hµnh.
- Nguyªn nh©n chñ yÕu cña l¹m ph¸t xÐt theo chñ quan vµ kh¸ch quan:
+ Nguyªn nh©n chñ quan: B¾t nguån tõ nh÷ng chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ
kh«ng phï hîp cña Nhµ níc nh: ChÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ, chÝnh s¸ch l·i suÊt,
chÝnh s¸ch thuÕ… lµm cho nÒn kinh tÕ bÞ mÊt c©n ®èi, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt bÞ sót
kÐm ¶nh hëng ®Õn nÒn tµi chÝnh quèc gia. Mét khi ng©n s¸ch bÞ th©m thñng th×
lµ nhµ níc ph¶i t¨ng ph¸t hµnh. §Æc biÖt ®èi víi mét sè quèc gia trong nh÷ng
®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh Nhµ níc chñ tr¬ng dïng l¹m ph¸t nh mét c«ng cô ®Ó thùc thi
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ.
+ Nguyªn nh©n kh¸ch quan: Nh thiªn tai, ®éng ®Êt, sãng thÇn lµ nh÷ng
nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng hoÆc nguyªn nh©n nÒn kinh tÕ bÞ tµn ph¸ sau chiÕn
tranh, t×nh h×nh biÕn ®éng cña thÞ trêng nhiªn liÖu, vµng, ngo¹i tÖ trªn thÕ giíi.
3. §o lêng l¹m ph¸t.
L¹m ph¸t ®îc ®o lêng b»ng c¸ch theo dâi sù thay ®æi trong gi¸ c¶ cña mét
lîng lín c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô trong mét nÒn kinh tÕ. C¸c gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i
hµng ho¸ vµ dÞch vô ®îc tæ hîp víi nhau ®Ó ®a ra mét chØ sè gi¸ c¶ ®Ó ®o møc
gi¸ c¶ trung b×nh, lµ møc gi¸ trung b×nh cña mét tËp hîp c¸c s¶n phÈm. Tû lÖ l¹m
ph¸t lµ tû lÖ phÇn tr¨m møc t¨ng cña chØ sè nµy; ®Ó dÔ h×nh dung cã thÓ coi møc
gi¸ c¶ nh lµ phÐp ®o kÝch thíc cña mét qu¶ cÇu, l¹m ph¸t sÏ lµ ®é t¨ng kÝch thíc
cña nã.
Kh«ng tån t¹i mét phÐp ®o chÝnh x¸c duy nhÊt chØ sè l¹m ph¸t, v× gi¸ trÞ
cña chØ sè nµy phô thuéc vµo tû träng mµ ngêi ta g¸n cho mçi hµng ho¸ trong chØ
sè, còng nh phô thuéc vµo ph¹m vi khu vùc kinh tÕ mµ nã ®îc thùc hiÖn. V× thÕ,
c¸c phÐp ®o phæ biÕn cña chØ sè l¹m ph¸t bao gåm:
- ChØ sè gi¸ tiªu dïng (CPI) (lµ chØ sè ®o lêng th«ng dông nhÊt, c¬ b¶n
nhÊt): ®o gi¸ c¶ cña mét sù lùa chän c¸c hµng ho¸ hay ®îc mua bëi ngêi tiªu
dïng th«ng thêng. Trong nhiÒu quèc gia c«ng nghiÖp, nh÷ng sù thay ®æi theo
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
phÇn tr¨m hµng n¨m trong c¸c chØ sè nµy lµ con sè l¹m ph¸t th«ng thêng hay ®îc
nh¾c tíi.
- ChØ sè gi¸ sinh ho¹t (CLI) lµ sù t¨ng trªn lý thuyÕt trong gi¸ c¶ sinh ho¹t
cña mét c¸ nh©n, trong ®ã c¸c chØ sè gi¸ tiªu dïng (CPI) ®îc gi¶ ®Þnh mét c¸ch
xÊp xØ. CLI cã thÓ ®îc ®iÒu chØnh bëi sù ngang gi¸ søc mua ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng
kh¸c biÖt trong gi¸ c¶ cña ®Êt ®ai hay c¸c hµng ho¸ kh¸c trong khu vùc.
- ChØ sè gi¸ s¶n xuÊt (PPI) ®o møc gi¸ mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt nhËn ®îc. Nã
kh¸c víi CPI lµ sù trî cÊp gi¸, lîi nhuËn vµ thuÕ cã thÓ sinh ra mét ®iÒu lµ gi¸ trÞ
nhËn ®îc bëi c¸c nhµ s¶n xuÊt lµ kh«ng b»ng víi nh÷ng g× ngêi tiªu dïng ®·
thanh to¸n. ë ®©y còng cã mét sù chËm trÔ ®iÓn h×nh gi÷a sù t¨ng trong PPI vµ
bÊt kú sù t¨ng ph¸t sinh nµo bëi nã trong CPI.
- ChØ sè gi¸ b¸n bu«n ®o sù thay ®æi trong gi¸ c¶ cña mét sù lùa chän c¸c
hµng ho¸ b¸n bu«n. ChØ sè nµy rÊt gièng víi PPI.
- ChØ sè gi¸ hµng ho¸ ®o sù thay ®æi trong gi¸ c¶ cña mét sù lùa chän c¸c
hµng ho¸. Trong trêng hîp b¶n vÞ vµng th× hµng ho¸ duy nhÊt ®îc sö dông lµ vµng.
- ChØ sè gi¶m ph¸t (GDP) dùa trªn viÖc tÝnh to¸n cña tæng s¶n phÈm quèc
néi: nã dùa trªn tû lÖ cña tæng gi¸ trÞ tiÒn ®îc tiªu vµo GDP (GDP danh nghÜa)
víi phÐp ®o GDP ®· ®iÒu chØnh l¹m ph¸t (gi¸ cè ®Þnh hay GDP thùc). Nã lµ phÐp
®o møc gi¸ c¶ ®îc sö dông réng r·i nhÊt. C¸c phÐp khö l¹m ph¸t còng tÝnh to¸n
c¸c thµnh phÇn cña GDP nh chi phÝ tiªu dïng c¸ nh©n.
- ChØ sè gi¸ chi phÝ tiªu dïng c¸ nh©n (PCEPI). Trong "B¸o c¸o chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ cho quèc héi" 6 th¸ng mét lÇn cña m×nh ("B¸o c¸o Humphrey-Hawkins")
ngµy 17/2/2000, Federal Open Market Committee (FOMC) nãi r»ng uû ban nµy
®· thay ®æi thíc ®o c¬ b¶n vÒ l¹m ph¸t cña m×nh tõ CPI sang chØ sè gi¸ c¶ d¹ng
chuçi cña c¸c chi phÝ tiªu dïng c¸ nh©n.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
4. C¸c lo¹i l¹m ph¸t.
Do biÓu hiÖn ®Æc trng cña l¹m ph¸t lµ gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng lªn liªn tôc
nªn ngêi ta thêng c¨n cø vµo chØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng ®Ó lµm c¨n cø ph©n lµm
3 møc ®é l¹m ph¸t:
- L¹m ph¸t võa ph¶i: ë møc ®é thÊp cßn gäi lµ l¹m ph¸t mét con sè. BiÓu
hiÖn ë gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng chËm trong kho¶ng 10% trë l¹i. Trong ®ã ®ång tiÒn
mÊt gi¸ kh«ng lín, cha ¶nh hëng nhiÒu ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh.
- L¹m ph¸t phi m·: Lo¹i nµy x¶y ra khi gi¸ c¶ b¾t ®Çu t¨ng víi tû lÖ 2 hoÆc
3 con sè nh 20%, 100%, 200% khi l¹m ph¸t phi m· ph¸t sinh nã b¾t ®Çu ¶nh h-
ëng ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi.
- Siªu l¹m ph¸t: X¶y ra khi tèc ®é t¨ng gi¸ vît xa l¹m ph¸t phi m·.
L¹m ph¸t nhÑ, võa ph¶i lµ biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña nÒn kinh
tÕ, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn, kÝch thÝch xuÊt khÈu… Tuy nhiªn, l¹m ph¸t phi
m·, ®Æc biÖt lµ siªu l¹m ph¸t cã søc tµn ph¸ ghª gím ®èi víi nÒn kinh tÕ; nã dÉn
tíi sù ph©n phèi l¹i gi÷a c¸c nguån thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c: Ngêi n¾m
gi÷ hµng ho¸, ngêi ®i vay ®îc lîi; ngêi cã thu nhËp vµ n¾m gi÷ tµi s¶n b»ng tiÒn;
ngêi cho vay bÞ thiÖt (do søc mua cña ®ång tiÒn gi¶m sót); khuyÕn khÝch ®Çu c¬
hµng ho¸, c¶n trë s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ bÞ mÐo mã, biÕn
d¹ng, t©m lý ngêi d©n hoang mang… siªu l¹m ph¸t g¾n liÒn víi kho¶ng ho¶ng
kinh tÕ - x· héi.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Ch¬ng II:
Thùc tr¹ng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
I/ T×nh h×nh l¹m ph¸t ë ViÖt nam trong thêi gian qua.
T¹i ViÖt Nam c¸c sè liÖu thèng kª chÝnh thøc cho thÊy møc l¹m ph¸t ®ang
ngµy cµng t¨ng cao, ®ång thêi cã nh÷ng dÊu hiÖu kh¸c cho thÊy nÒn kinh tÕ ®ang
ë vµo giai ®o¹n nãng. GÇn 10 n¨m qua, møc l¹m ph¸t t¨ng rÊt chËm. NÒn kinh tÕ
cã thÓ h¬i bÞ qu¸ nãng mét chót bëi v× h¹ tÇng c¬ së hiÖn ®· ®îc sö dông hÕt
møc, céng thªm viÖc ViÖt Nam hiÖn ®ang thiÕu ngêi cã tr×nh ®é, tay nghÒ cao
(theo TiÕn sÜ ADam McCarty, Trëng ban kinh tÕ thuéc c«ng ty nghiªn cøu ®Çu t
MeKong Economics t¹i Hµ Néi). Nh×n trong vßng 4 n¨m nay th× rÊt ®¸ng quan
ng¹i. Theo c¸c sè liÖu do ViÖt Nam ®a ra th× møc ®é l¹m ph¸t t¹i ViÖt Nam trong
4 n¨m qua t¨ng 35% khuynh híng trong thêi gian ®ã lµ t¨ng m¹nh h¬n nh÷ng
lÇn tríc.
Theo biÓu ®å vÒ diÔn biÕn l¹m ph¸t tõ 2003 - 2006 do Tæng côc thèng kª
cung cÊp, ta nhËn thÊy r»ng l¹m ph¸t CPI n¨m 2006 t¨ng 6,6%, thÊp h¬n nhiÒu
so víi møc t¨ng 8,4% cña cïng kú n¨m 2005. §iÒu ®Æc biÖt lµ nÕu nh n¨m 2005,
l¹m ph¸t CPI vµ l¹m ph¸t nhãm hµng l¬ng thùc thùc phÈm (l¬ng thùc thùc phÈm
n»m trong nhãm Hµng ¨n vµ dÞch vô ¨n uèng) ®Òu gi¶m so víi n¨m tríc (8,4%
so víi 9,5% vµ 10,8% so víi 15,6%) cßn ngîc l¹i l¹m ph¸t cña c¸c nhãm hµng
phi l¬ng thùc thùc phÈm vµ l¹m ph¸t b×nh qu©n l¹i t¨ng th× bíc sang n¨m 2006,
c¶ 4 chØ tiªu l¹m ph¸t CPI, l¬ng thùc thùc phÈm, phi l¬ng thùc thùc phÈm vµ l¹m
ph¸t b×nh qu©n ®Òu gi¶m so víi n¨m ngo¸i. Tõ biÓu ®å ta còng cã thÓ thÊy sù
t¨ng gi¶m c¸c chØ sè l¹m ph¸t kh«ng gièng nhau trong tõng giai ®o¹n. Thêi kú tõ
2003 ®Õn th¸ng 9/2004, l¹m ph¸t CPI vµ l¹m ph¸t nhãm hµng l¬ng thùc thùc
phÈm t¨ng m¹nh (tõ 3% - 16% víi l¹m ph¸t CPI vµ 3%-9% víi nhãm hµng l¬ng
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
thùc thùc phÈm), nhng l¹m ph¸t nhãm hµng phi l¬ng thùc thùc phÈm t¨ng rÊt
chËm thËm chÝ kh«ng t¨ng. Thêi kú tõ 9/2004 - 6/2005, l¹m ph¸t CPI vµ l¹m
ph¸t nhãm hµng l¬ng thùc thùc phÈm gi¶m xuèng mét c¸ch nhanh chãng (tõ
16% - 10% víi l¹m ph¸t CPI vµ 9%-7,5% víi nhãm hµng l¬ng thùc thùc phÈm),
l¹m ph¸t nhãm hµng phi l¬ng thùc thùc phÈm vÉn gi÷ ë møc t¬ng ®èi æn ®Þnh.
Tõ th¸ng 6/2005-12/2006, l¹m ph¸t CPI, nhãm hµng l¬ng thùc thùc phÈm vµ phi
l¬ng thùc thùc phÈm tuy cã biÕn ®éng theo xu híng gi¶m xuèng nhng kh«ng
®¸ng kÓ. L¹m ph¸t b×nh qu©n ë níc ta kh«ng cã biÕn ®éng nhiÒu kÓ tõ th¸ng
6/2005-12/2006. Møc l¹m ph¸t gi÷ ë møc t¬ng ®èi æn ®Þnh cho thÊy sù t¨ng tr-
ëng vÒ kinh tÕ cña ViÖt Nam lµ rÊt kh¶ quan.
Nhng kÓ tõ ®Çu n¨m 2007 trë l¹i ®©y, t×nh h×nh l¹m ph¸t ë ViÖt Nam ®· cã
nhiÒu biÕn ®éng lín. ChØ sè gi¸ tiªu dïng 7 th¸ng ®Çu n¨m 2007 t¨ng 6,19% vµ
ngêi ta dù kiÕn r»ng chØ sè nµy sÏ t¨ng lªn møc 8,34% vµo cuèi n¨m 2007. Nhng
chØ sè gi¸ tiªu dïng ®· t¨ng h¬n 8% trong th¸ng 8 n¨m 2007 so víi cïng kú n¨m
2006. Gi¸ c¶ vÉn tiÕp tôc t¨ng cao dï r»ng chÝnh phñ ®· c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu
vµ gi¸ nhiªn liÖu. T×nh tr¹ng l¹m ph¸t cña ViÖt Nam trong th¸ng 8/2007 ë møc
8,6%. Víi møc t¨ng nµy ChÝnh phñ sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc b×nh æn
gi¸. KÓ tõ th¸ng 12/2007 mÆc dï ChÝnh phñ ®· c¾t gi¶m thuÕ vµ gi¶m gi¸ nhiªn
liÖu, gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng tiªu dïng ®· t¨ng 7%. Gi¸ thùc phÈm còng t¨ng díi søc
Ðp cña nh÷ng trËn lò lôt d÷ déi vµ bÖnh cóm gia cÇm bïng ph¸t. Nghiªm träng
nhÊt lµ gi¸ g¹o t¨ng h¬n 15%. HiÖn nay ViÖt Nam lµ níccã tû lÖ l¹m ph¸t cao
nhÊt §«ng Nam ¸. Cha cã dÊu hiÖu nµo cho thÊy t×nh tr¹ng l¹m ph¸t sÏ suy
gi¶m bëi tû lÖ l¹m ph¸t th¸ng 1/2008 ®· t¨ng 2,4% so víi th¸ng 12/2007. Tû lÖ
l¹m ph¸t ë ViÖt Nam hiÖn ®· lªn tíi h¬n 12%. Thªm vµo ®ã, gi¸ thùc phÈm trong
th¸ng 1 võa qua cao h¬n 14% so víi cïng kú nµy n¨m ngo¸i. T¹i TP Hå ChÝ
Minh, n¬i cã nh÷ng trung t©m th¬ng m¹i sÇm uÊt nhÊt níc, gi¸ thùc phÈm ®·
t¨ng kho¶ng 24% so víi th¸ng 1/2007 vµ gi¸ c¶ nhu yÕu phÈm nh ®iÖn, níc vµ
x¨ng dÇu ®· t¨ng kho¶ng 17% trong n¨m 2007. Gi¸ thuª nhµ hiÖn ®· t¨ng nhanh
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
chãng mÆt bëi ngêi cho thuª nhµ tËn dông nguån cung thÊp vµ nhu cÇu cao cña
lµn sãng c«ng nh©n nhËp c ®Õn thµnh phè ®Ó kiÕm thu nhËp kh¸ h¬n. Ngêi thuª
nhµ cho ®Õn nay ®· ph¶i chÞu møc t¨ng gi¸ thuª gËp ®«i thËm chÝ gÊp 3, hä chØ
cã hai lùa chän hoÆc chÊp nhËn nÕu kh«ng ph¶i dän ®i.
T¹i ViÖt Nam, t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ®ang t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ mäi lÜnh vùc
trong nÒn kinh tÕ. Lµ mét trong nh÷ng níc ë ¸ Ch©u cã tû lÖ t¨ng trëng kinh tÕ
cao nhÊt, ViÖt Nam ®ang ®øng tríc c¸c nguy c¬ tèc ®é ph¸t triÓn sÏ chËm l¹i v×
gi¸ thùc phÈm t¨ng vät, x¨ng dÇu ®¾t ®á, tiÒn c«ng lªn cao vµ l·i suÊt tÝn dông
còng t¨ng. HËu qu¶ lµ thu nhËp cña c¸c gia ®×nh ®ang dÇn dÇn gi¶m sót, ng©n
hµng ph¶i giíi h¹n cho vay vµ chÝnh phñ còng xÐt duyÖt l¹i chÝnh s¸ch hiÖn h÷u.
HiÖn thêi, t×nh h×nh cßn kh¶ quan v× nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn ph¸t triÓn ë møc
h¬n 8%, ®ång thêi tiÒn ®Çu t vÉn kh«ng ngõng ®æ vµo thÞ trêng ViÖt Nam. Tuy
nhiªn nguån tµi chÝnh phong phó nµy kh«ng h¼n ®· lµ ®iÒu tèt ®Ñp. Mèi bËn t©m
lín nhÊt cña bé tµi chÝnh hiÖn nay lµ huy ®éng vµ ph©n bæ vèn cho c¸c dù ¸n ®·
®îc phª duyÖt vµ chØ kiÓm so¸t ®îc mét phÇn c¸c kho¶n chi thêng xuyªn. Tuy
nhiªn, víi nhiÒu kho¶n chi díi d¹ng ®Çu t vµ tû lÖ chi ngoµi ng©n s¸ch rÊt cao, Bé
tµi chÝnh cha kiÓm so¸t tèt chÝnh s¸ch ng©n hµng. Ng©n hµng nhµ níc l¹i kh«ng
®îc phÐp quyÕt ®Þnh lîng cung tiÒn vµ cung tÝn dông nh c¸c ng©n hµng trung ¬ng
trªn thÕ giíi lªn chØ cã trong tay mét sè c«ng cô chÝnh s¸ch h¹n chÕ nh tû lÖ dù
tr÷ b¾t buéc vµ c¸c quyÕt ®Þnh mang tÝnh hµnh chÝnh lªn kh«ng thËt sù h÷u hiÖu
khi kiÓm so¸t l¹m ph¸t. Trong n¨m 2007, khi l¹m ph¸t t¨ng cao th× ng©n hµng
nhµ níc vÉn kh«ng ®îc phÐp ®iÒu chØnh l·i suÊt. Ngµnh ng©n hµng ë ViÖt Nam
hiÖn vÉn chñ yÕu chÞu sù khèng chÕ cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh.
Do ®ã ë mét møc ®é nµo ®ã, t×nh tr¹ng nh hiÖn nay lµ v× néi bé c¸c c¬ quan tµi
chÝnh tranh c·i nhau vÒ chuyÖn thµnh phÇn nµo sÏ ®îc u tiªn vay tiÒn ng©n hµng.
Ch¼ng h¹n nh håi n¨m ngo¸i, c¸c c«ng ty th¬ng nghiÖp lín cña Nhµ níc ®îc t¹o
®iÒu kiÖn vay vèn vµ hËu qu¶ lµ l¹m ph¸t ®· ra t¨ng qu¸ cao. Tû gi¸ hèi ®o¸i cña
tiÒn ViÖt Nam ®· gi¶m gi¸ trÞ rÊt nhiÒu so víi ®ång USD kÓ tõ vµi th¸ng qua.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
ViÖt Nam rµng buéc tû gi¸ vµo mét ®iÓm so víi ®ång USD khi ®ång tiÒn nµy
biÕn ®éng trªn thÞ trêng toµn cÇu. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc ViÖt Nam ®ang
nhËp khÈu mét phÇn ¶nh hëng l¹m ph¸t cña viÖt ®ång USD mÊt gi¸. Trong khi
®ã, c¸c níc kh¸c trong khu vùc ®· cho phÐp tû gi¸ biÕn ®éng phï hîp víi nh÷ng
biÕn ®éng cña ®ång USD trªn thÞ trêng. Ngµy 27/2/2008 gi¸ vµng trong níc võa
thùc hiÖn mét có ®ét ph¸ m¹nh. Gi¸ USD so víi EURO ®· thiÖt lËp mét møc
thÊp kû lôc míi. Giíi ®Çu t quèc tÕ ®ang ®æ x« ®i mua kim lo¹i quý nµy ®Ó ®Ò
phßng l¹m ph¸t. Ngµy 26/2/2008 thÞ trêng vµng trong níc tiÕp tôc ®µ h¹ nhiÖt
cña buæi s¸ng. §Õn cuèi giê chiÒu, vµng SJC ®îc liªm yÕt ë møc 1.787.000®/chØ
(mua vµo 1.790.000®/chØ).
II/ Nguyªn nh©n t×nh h×nh trªn.
Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hiÖn nay ®ã lµ gi¸ dÇu t¨ng
cao, nguån cung ngo¹i tÖ d thõa. Hµng nhËp khÈu gi¸ cao, mÊt c©n b»ng th¬ng
m¹i - ViÖt Nam nhËp khÈu nhiÒu xuÊt khÈu. Nguyªn nh©n kh¸c lµ dÞch cóm gia
cÇm, lîn bÖnh vµ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi khiÕn mïa mµng thÊt b¸t.
Mét nguyªn lý kinh ®iÓn trong lý thuyÕt tiÒn tÖ lµ tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ trong x·
héi c©n b»ng víi tæng ph¬ng tiÖn x· héi:
PQ = MV
P: lµ chØ sè vÒ gi¸ c¶, Q lµ chØ sè vÒ s¶n lîng ®îc trao ®æi trªn thÞ trêng, M
lµ lîng tiÒn mÆt trong lu th«ng, V lµ vËn tèc quay vßng cña tiÒn tÖ.
Víi mét nÒn kinh tÕ më, hµng ho¸ ®îc trao ®æi trªn thÞ trêng bao gåm
kh«ng chØ hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc mµ cßn c¶ hµng ho¸ nhËp khÈu tõ níc
ngoµi. Gi¸ trong níc cña hµng nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng trong níc cha
s¶n xuÊt hoÆc s¶n xuÊt víi khèi lîng nhá, ®îc quyÕt ®Þnh bëi hai yÕu tè chÝnh lµ
gi¸ quèc tÕ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång néi tÖ. ViÖt Nam theo ®uæi chÝnh s¸ch tû
gi¸ th¶ næi cã kiÓm so¸t, víi møc ph¸ gi¸ chØ kho¶ng 1%/n¨m, v× vËy nh×n chung
gi¸ trong níc cña hµng nhËp khÈu ®îc quyÕt ®Þnh bëi gi¸ quèc tÕ. Díi t¸c ®éng
cña qu¸ tr×nh ngµy cµng héi nhËp s©u vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi nªn ¶nh hëng tõ
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
gi¸ thÕ giíi ®Õn ViÖt Nam còng rÊt nhanh vµ râ nÐt. ViÖt Nam ®ang nhËp khÈu
nhiÒu nguyªn liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt nh: 100% x¨ng dÇu, 70% nguyªn liÖu
dÖt may, nhiÒu vËt t c¬ b¶n kh¸c nh ph«i thÐp, ph©n bãn… chØ gi¸ quèc tÕ c¸c
mÆt hµng nµy t¨ng, gi¸ trong níc còng sÏ ph¶i t¨ng vµ c¸c cè g¨ng k×m h·m t¨ng
gi¸ trong níc ®èi víi nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu nµy cña Nhµ níc lµ kh«ng phï
hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng, v× nã bãp mÐo gi¸ c¶, vµ qua ®ã nguån lùc cña ®Êt níc
sÏ bÞ ph©n bè kh«ng tèi u.
Cã mét sè mÆt hµng s¶n xuÊt trong níc chÞu sù kiÓm so¸t chÆt chÏ lu«n cã
xu híng t¨ng gi¸ theo thêi gian v× lý do kh¸ch quan. Theo ph©n tÝch cña c¸c
chuyªn gia ng©n hµng ph¸t triÓn ¸ Ch©u (ADB), trong c¸c nguyªn nh©n g©y ra
l¹m ph¸t th× sù t¨ng gi¸ cña nhãm l¬ng thùc thùc phÈm lµ nh©n tè chÝnh. Møc
gi¸ l¬ng thùc - thùc phÈm ë ViÖt Nam thêng cao h¬n vµ kh«ng æn ®Þnh h¬n so
víi c¸c níc kh¸c, møc t¨ng l¬ng thùc thùc phÈm lu«n ë møc cao h¬n møc t¨ng
gi¸ tæng thÓ cña CPI. Trong khi ®ã, l¬ng thùc - thùc phÈm chiÕm tû lÖ ®Õn 42,8%
trong hµng ho¸ tÝnh CPI cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, nÕu lo¹i bá yÕu tè l¬ng thùc -
thùc phÈm th× l¹m ph¸t vÉn ë møc khiªm tèn. Ph©n tÝch c¸c nh©n tè kh¸c ADB
cho thÊy cã nhiÒu nh©n tè ¶nh hëng ®Õn l¹m ph¸t ë ViÖt Nam. Tríc hÕt cã thÓ
thÊy nhu cÇu tiªu dïng ®ang t¨ng lªn nhê lîng kiÒu hèi chuyÓn vÒ nhiÒu, thu
nhËp cña lao ®éng t¨ng lªn nhÊt lµ lao ®éng cã tay nghÒ. Trong khi lîng lao
®éng cã chÊt lîng cao ë ViÖt Nam t¨ng ®Õn 40% th× ë khu vùc chØ t¨ng 17%.
Bªn c¹nh ®ã, nhu cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô vÒ nhµ ë, x©y dùng t¨ng lªn còng
khiÕn gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng nµy t¨ng theo. Nguån cung hµng ho¸ l¹i cã nh÷ng có
sèc nh cóm gia cÇm, dÞch bÖnh trªn ®µn lîn khiÕn gi¸ thùc phÈm t¨ng lªn. Qu¸
tr×nh tù do ho¸ gi¸ c¶ theo thÞ trêng, theo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt
Nam còng t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ nãi chung. Cô thÓ, gi¸ ®iÖn t¨ng 7%, gi¸ than t¨ng
20%, nhiªn liÖu t¨ng 7,8%. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ nh÷ng hiÖu øng 1 lÇn, kh«ng
ph¶i liªn tôc. CÇn chÊp nhËn sù thËt nµy v× c¸c cè g¾ng k×m h·m gi¸ c¶ cña c¸c
mÆt hµng nµy còng lµ phÝ kinh tÕ.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Chóng ta gäi nhãm cã xu híng t¨ng gi¸ do nguyªn nh©n kh¸ch quan nh
trªn, bao gåm c¶ hµng nhËp khÈu vµ hµng s¶n xuÊt trong níc lµ nhãm I, vµ c¸c
mÆt hµng cßn l¹i lµ nhãm II, vµ biÕn ®æi c«ng thøc thµnh:
P1Q1 + P2Q2 = MV (2)
C«ng thøc (2) cã thÓ sö dông ®Ó ph©n tÝch chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh tiÒn tÖ tèi
u tríc c¸c có sèc t¨ng gi¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Phôc vô bµi ph©n tÝch nµy, chóng
ta gi¶ ®Þnh lóc ®Çu nÒn kinh tÕ ®ang ë tr¹ng th¸i toµn dông, theo ®ã c¸c ngµnh
s¶n xuÊt trong níc ®· ë tr¹ng th¸i kh«ng cã lîi nhuËn dßng, nÕu gi¸ c¶ mét mÆt
hµng nµo ®ã bÞ khèng chÕ thÊp h¬n møc hiÖn t¹i, th× nhµ s¶n xuÊt sÏ ph¶i chÞu lç
trong ng¾n h¹n vµ sÏ ph¶i ®ãng cöa s¶n xuÊt trong dµi h¹n.
XÐt vÒ mÆt s¶n xuÊt, kÓ tõ ®Çu n¨m 2007, gi¸ c¶ nhãm I t¹i ViÖt Nam t¨ng
rÊt cao, cô thÓ x¨ng dÇu t¨ng 8,9% vµo th¸ng 3, sau ®ã t¨ng 7,2% vµo th¸ng 5,
gi¸ ®iÖn t¨ng 7,6%, gi¸ than, giÊy vµ ph©n bãn t¨ng 20%... do nhãm I lµ nguyªn
liÖu ®Çu vµo quan träng cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c trong níc, nªn xÐt vÒ mÆt
kinh tÕ, gi¸ c¶ nhãm II cã lý do kh¸ch quan ®Ó t¨ng, víi møc t¨ng nhiÒu hay Ýt
phô thuéc vµo møc ®é sö dông c¸c mÆt hµng thuéc nhãm I trong s¶n xuÊt.
Gi¸ c¶ nhãm II t¨ng nhiÒu hay Ýt cßn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
NÕu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ gi÷ nguyªn tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n (MV), hoÆc
t¨ng kh«ng nhiÒu th× gi¸ c¶ nhãm II kh«ng t¨ng ®îc trong ng¾n h¹n. Nhµ s¶n
xuÊt nhãm II sÏ bÞ thua lç, mét sè sÏ ®ãng cöa s¶n xuÊt, cung sÏ thÊp h¬n cÇu vµ
trong dµi h¹n ®iÒu nµy sÏ tõ tõ ®Èy gi¸ hµng nhãm II lªn cao. Gi¸ c¶ hµng nhãm
II sÏ t¨ng cho ®Õn khi ®¹t ®îc møc bï ®¾p chi phÝ ®Çu vµo ra t¨ng do gi¸ c¶ hµng
nhãm I t¨ng lªn. Trong trêng hîp nµy, nh×n chung l¹m ph¸t lµ thÊp c¶ trong ng¾n
h¹n vµ trong dµi h¹n, v× sù t¨ng gi¸ cña nhãm II lµ kh«ng nhiÒu.
Nh×n vµo c«ng thøc (2) chóng ta thÊy ngay, do c¶ P1vµ P2 ®Òu t¨ng nhng
MV kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ, th× ®¬ng nhiªn khèi lîng nhËp khÈu
Q1 vµ s¶n lîng s¶n xuÊt trong níc Q2 ph¶i gi¶m. KÕt luËn nµy phï hîp víi ph©n
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
tÝch cña TiÕn sÜ Lª Xu©n NghÜa, Vô trëng vô chiÕn lîc ph¸t triÓn ng©n hµng Nhµ
níc: "Gi¸ x¨ng, gi¸ ®iÖn t¨ng, còng cã thÓ t¹o ra l¹m ph¸t, nhng víi ®iÒu kiÖn lµ
cung øng tiÒn t¨ng lªn. Cßn nÕu cung øng tiÒn kh«ng t¨ng th× gi¸ ®iÖn, gi¸ x¨ng
t¨ng cã nghÜa lµ nh÷ng mÆt hµng kh¸c ph¶i gi¶m gi¸. TiÒn chØ cã ngÇn ®ã, nÕu
mét vµi mÆt hµng t¨ng gi¸ nghÜa lµ nh÷ng mÆt hµng kh¸c ph¶i gi¶m gi¸, nÕu mÆt
hµng kh¸c kh«ng gi¶m th× cung ph¶i gi¶m, khi ®ã nhµ cung cÊp ph¸ s¶n".
Trong trêng hîp cña ViÖt Nam, viÖc t¨ng tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n
kh«ng chØ b¾t nguån tõ phÝa s¶n xuÊt, tøc lµ tõ søc Ðp t¨ng gi¸ cña c¸c nhãm
hµng thuéc nhãm I lµ nhãm x¨ng dÇu, s¾t thÐp… mµ cßn b¾t nguån tõ phÝa tiÒn
tÖ. Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn l¹m ph¸t cao trong 7 th¸ng ®Çu n¨m 2007 chñ
yÕu do t¨ng tiÒn trong lu th«ng. TiÕn sÜ Lª Xu©n NghÜa cho biÕt c¸c níc ®Òu lÊy
chØ sè CPI ®Ó ®o l¹m ph¹t vµ thêng tÝnh cho cïng kú, chø kh«ng tÝnh so víi ®Çu
n¨m. Môc tiªu æn ®Þnh gi¸ bao giê còng lµ môc tiªu trung h¹n. Trªn thÕ giíi
còng Ýt cã quèc gia nµo ®a ra môc tiªu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ "l¹m ph¸t chØ
cÇn thÊp h¬n møc ®é t¨ng trëng kinh tÕ lµ ®îc", trong khi môc tiªu t¨ng trëng
kinh tÕ ®îc kú väng lµ kh¸ cao. §iÒu nµy hµm ý r»ng chóng ta ®eo ®uæi mét
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng. ChÝnh s¸ch nµy cã thÓ cã t¸c dông kÝch thÝch trong
t¨ng trëng kinh tÕ ng¾n h¹n. Nhng trong trung h¹n vµ dµi h¹n chÝnh nã l¹i lµ yÕu
tè lµm gi¶m t¨ng trëng kinh tÕ do l¹m ph¸t cao th× l·i suÊt t¨ng lªn, ®Çu t gi¶m,
hiÖu qu¶ cña gi¶m.
§Æc biÖt ë ViÖt Nam, trong ®iÒu kiÖn l·i suÊt t¨ng, vèn ng©n hµng sÏ dån vµo
c¸c doanh nghiÖp lín, dù ¸n lín khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc (thêng lµ hiÖu qu¶
thÊp). KÕt qu¶ lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa cµng khã tiÕp cËn vèn ng©n hµng
h¬n, hËu qu¶ tèi ®a ho¸ ®Çu t gi¶m sót. L¹m ph¸t 8,4% trong 7 th¸ng ®Çu n¨m ë
ViÖt Nam lµ cao h¬n so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi vµ khu vùc (2,5%-3,5%).
L¹m ph¸t dï ë ®©u vµ bÊt cø lóc nµo còng lµ vÊn ®Ò tiÒn tÖ. Nãi c¸ch kh¸c
l¹m ph¸t ë ViÖt Nam còng vÉn thÕ th«i. Mét sè ý kiÕn cho r»ng do gi¸ x¨ng dÇu,
gi¸ nguyªn vËt liÖu, gi¸ thùc phÈm t¨ng dÉn ®Õn l¹m ph¸t. Tuy nhiªn chi phÝ cã
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
®Èy khiÕn cho toµn bé mÆt b»ng gi¸ c¶ t¨ng lªn còng ph¶i nhê tæng cÇu t¨ng
hoÆc tæng cung gi¶m. ë ViÖt Nam l¹m ph¸t chñ yÕu vÉn lµ t¨ng tæng cÇu (t¨ng
tiÒn) ®iÒu nµy cã nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do lîng vèn tõ bªn ngoµi vµo nhiÒu
buéc ng©n hµng nhµ níc ph¶i mua vµo dù tr÷ ®Ó æn ®Þnh t¬ng ®èi tû gi¸ hèi ®o¸i
cã lîi cho xuÊt khÈu vµ ®Çu t.
Lý do n÷a lµ in tiÒn thªm vµ nhµ níc muèn ®¹t t¨ng trëng cao. Tõ ®ã Nhµ níc
b»ng mäi c¸ch ®Èy tÝch luü t¨ng thËt m¹nh. Theo thèng kª häc th× tÝch luü ®ã sÏ t¨ng
GDP. Cßn vÊn ®Ò t¹o ra s¶n phÈm th× ®ßi hái thêi gian dµi h¬n. TiÒn ®Èy ra m¹nh t¹o
ra l¹m ph¸t m¹nh h¬n. Mét mÆt, dßng ®Çu t FDI ®ang ch¶y m¹nh vµo ViÖt Nam, t¹o
sùc Ðp cung tiÒn rÊt lín ®Ó hÊp thô nguån vèn nµy, nh vËy M ®· vµ ®ang t¨ng lªn rÊt
m¹nh chØ tÝnh riªng ng©n hµng nhµ níc tõ ®Çu n¨m ®· mua vµo 7 tû USD ®Ó t¨ng dù
tr÷ ngo¹i hèi, b»ng søc mua cña 10 n¨m tríc céng l¹i. MÆt kh¸c c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i cho vay ®Çu t nh chøng kho¸n qu¸ lín lµm cho vßng quay (V) cña ®ång tiÒn
t¨ng nhanh .
Ngoµi ra, do nhÞp ®é t¨ng chi tiªu cña nhµ níc. Tæng chi tiªu cña nhµ níc
trong n¨m 2006 lµ 321 ngh×n tû ®ång, t¨ng 221,8 ngh×n tû ®ång (hay 45%) so víi
n¨m 2004. Nh vËy, tèc ®é t¨ng chi tiªu hµng n¨m cña nhµ níc trong giai ®o¹n 2004-
2006 lµ 20,3% n¨m (t¬ng ®¬ng víi tèc ®é t¨ng trëng b¸n lÎ). Còng trong giai ®o¹n
trªn, thu ng©n s¸ch t¨ng chñ yÕu kh«ng ph¶i tõ nguån thu néi ®Þa mµ lµ tõ dÇu má,
nî vµ viÖn trî níc ngoµi. Thu néi ®Þa trong n¨m 2004 chØ ®¹t 119ngh×n tû ®ång, vµ
trong n¨m 2006 lµ 190 ngh×n tû ®ång, t¨ng cã 71 ngh×n tû ®ång. Trong khi ®ã chi
tiªu cña nhµ níc lµ t¨ng 131ngh×n tû, tõ 190 lªn tíi 321 ngh×n tû, tøc lµ gÇn gÊp ®«i
møc t¨ng thu néi ®Þa. Khi chi tiªu cña nhµ níc t¨ng h¬n nhiÒu so víi c¸c nguån thu
ngoµi dÇu má th× nh÷ng kho¶n chi tiªu nµy sÏ lµm t¨ng tæng cÇu. ThÕ nhng nÕu c¸c
kho¶n chi tiªu nµy l¹i kh«ng ®îc sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶, chØ ®ãng gãp nhá cho
s¶n lîng (tøc lµ kh«ng lµm cho tæng cung t¨ng mét c¸ch t¬ng øng) th× tÊt yÕu sÏ dÉn
tíi l¹m ph¸t.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Ch¬ng III:
BiÖn ph¸p
I/ BiÖn ph¸p ®· ®îc ¸p dông trªn thùc tÕ.
Riªng n¨m nay, ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam ®· cã chñ tr¬ng thu håi mét
phÇn tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ. §©y lµ biÖn ph¸p mµ c¸c kinh tÕ gia gäi lµ gi¶m
kh¶ n¨ng thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. Ng©n hµng Trung ¬ng buéc c¸c ng©n hµng
th¬ng m¹i ph¶i mua h¬n 1 tû USD c«ng tr¸i råi cÊt gi÷ trong h¬n 1 n¨m. BiÖn
ph¸p nµy cã ý nghÜa lµ kho¶ng h¬n 1 tû USD sÏ kh«ng cßn ®îc lu hµnh trong nÒn
kinh tÕ ViÖt Nam. Ngay sau ®ã, chÝnh s¸ch nµy khiÕn nhiÒu ngêi ph¶i lªn tiÕng
b¸o ®éng. Mét sè kinh tÕ gia cho r»ng ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt l¹m ph¸t nh thÕ lµ
qu¸ m¹nh tay. Lý do lµ v× ng©n hµng sÏ kh«ng cã s½n nhiÒu tiÒn cho kh¸ch hµng
vay mîn khiÕn l·i suÊt t¨ng vµ lÖ phÝ tÝn dông sÏ lªn cao h¬n. Nh b¸o chÝ trÝch
thuËt mét kinh tÕ gia cã b¸o tríc r»ng t×nh tr¹ng nµy sÏ cã thÓ kÐo theo sù sôp ®æ
cña ngµnh ng©n hµng. C¸ch ®©y 2 th¸ng khi ng©n hµng nhµ níc tiÕp tôc thùc hiÖn
chÝnh s¸ch h¹n chÕ lu th«ng tiÒn ®ång ®Ó thùc hiÖn gi¶m l¹m ph¸t, céng víi viÖc
qu¶n lý thanh kho¶n mét sè ng©n hµng lín cã vÊn ®Ò ®· tõng khiÕn cho thÞ trêng
liªn ng©n hµng lËp lªn mét kû lôc míi víi møc l·i suÊt cha tõng cã trong lÞch sö
lµ 17%/n¨m (thø 4 ngµy 21/11/2007) nhng so víi thêi ®iÓm nµy, møc l·i suÊt ®ã
cha thÊm vµo ®©u. B¶n th©n ng©n hµng Nhµ níc ph¶i can thiÖp b»ng c¸ch b¬m
thªm tiÒn ®ång ra thÞ trêng. HiÖn t¹i, ng©n hµng quèc doanh cha qu¸ khã kh¨n,
nhng ®· cã ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ë trong t×nh huèng kh¸ nguy hiÓm v×
thiÕu tiÒn chi tr¶ («ng Lª Xu©n NghÜa - Vô trëng vô chiÕn lîc ph¸t triÓn NHNN).
Trao ®æi víi VnExpress, mét chuyªn gia kinh tÕ lµ gi¶ng viªn Fulbright t¹i TP
Hå ChÝ Minh nhËn ®Þnh, c¸c chÝnh s¸ch hiÖn nay cña ng©n hµng nhµ níc nh»m
kiÒm chÕ l¹m ph¸t thùc chÊt lµ c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh. ¤ng cho r»ng, theo
th«ng lÖ tµi chÝnh quèc tÕ, c¸c gi¶i ph¸p truyÒn thèng nh»m øng cøu thÞ trêng
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
tiÒn tÖ biÕn ®éng thêng ®îc ¸p dông lµ dïng l·i suÊt, l·i suÊt chiÕt khÊu… ë ViÖt
Nam, viÖc ng©n hµng trung ¬ng buéc c¸c nhµ b¨ng th¬ng m¹i mua tÝn phiÕu b¾t
buéc víi thêi h¹n 1 n¨m; hay kh«ng ®îc huy ®éng vèn víi l·i suÊt qu¸
12%/n¨m, ®Òu kh«ng gi¶i quyÕt gèc l¹m ph¸t. ThËm chÝ theo «ng, c¸c biÖn ph¸p
mµ ng©n hµng nhµ níc ®a ra trong thêi gian qua ®· mang l¹i nh÷ng hÖ qu¶ tiªu
cùc cho thÞ trêng. VÝ dô kh¸ch hµng liªn tôc rót - göi tiÒn tiÕt kiÖm theo biÕn
®éng l·i suÊt. C¸c nhµ b¨ng còng c¹nh tranh ch¹y ®ua n©ng l·i suÊt mét c¸ch
kh«ng lµnh m¹nh, dÉn ®Õn viÖc trung ¬ng ph¶i giíi h¹n trÇn l·i suÊt huy ®éng.
HiÖn nay qua nh÷ng chuyÖn ®ang x¶y ra th× cã vÎ nh c¸c c«ng ty quèc doanh
kh«ng cßn uy thÕ chÝnh trÞ nh tríc, thµnh ra ng©n hµng trung ¬ng ®îc phÐp cÊp
tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp t nh©n, tøc thµnh phÇn ®îc coi lµ cã kh¶ n¨ng
c¹nh tranh m¹nh h¬n trªn th¬ng trêng nhng l©u nay l¹i kh«ng ®îc phÐp vay tiÒn
ng©n hµng. ë níc ta, kiÓm so¸t gi¸ c¶ víi kú väng sÏ ®¹t ®îc 2 môc ®Ých: chèng
®éng quyÒn vµ chèng l¹m ph¸t. VÒ lý thuyÕt còng nh kinh nghiÖm tiÒn tÖ cña thÕ
giíi ®· cho thÊy kh«ng thÓ chèng ®éc quyÒn b»ng kiÓm so¸t gi¸ c¶ v× b¶n chÊt
cña ®éng quyÒn lµ lîi dông vÞ trÝ thèng lÜnh thÞ trêng ®Ó t¨ng gi¸ trªn c¬ së kiÓm
so¸t cña cung hµng ho¸. V× vËy kh«ng thÓ võa duy tr× ®éc quyÒn võa kiÓm so¸t
gi¸ c¶ mµ vÒ c¬ b¶n ph¶i xo¸ ®éc quyÒn, t¨ng c¹nh tranh ®Ó æn ®Þnh gi¸. Cßn
viÖc kiÓm so¸t gi¸ ®Ó chèng l¹m ph¸t chØ cã t¸c dông nhÊt thêi bëi v× gi¸ c¶ t¨ng
kiÓu l¹m ph¸t ®îc quy ®Þnh bëi møc t¨ng tæng cÇu cao h¬n tæng cung. Chõng
nµo tæng cÇu vÉn cßn cao h¬n nhiÒu so víi tæng cung th× gi¸ c¶ vÉn sÏ tiÕp tôc
t¨ng, bÊt chÊp kiÓm so¸t gi¸ kiÓu g×, ®ã lµ quy luËt cña kinh tÕ thÞ trêng. VÒ biÖn
ph¸p gi¶m thuÕ ®Ó gi¶m gi¸ còng cã ý nghÜa t¬ng tù nhng t¸c ®éng tiªu cùc cña
nã lín h¬n, ngoµi viÖc t¨ng th©m hôt c¸n c©n v·ng lai. §Õn lît nã th©m hôt c¸n
c©n v·ng lai t¹o søc Ðp t¨ng tû gi¸ hèi ®o¸i thùc. NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa
kh«ng ®îc ®iÒu chØnh th× xuÊt khÈu sÏ gi¶m trong trung h¹n. Cha kÓ mét sè danh
môc gi¶m thuÕ cã thÓ t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt mÆt hµng ®ã trong níc.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Bµi häc rót ra ë ®©y lµ mét khi l¹m ph¸t gia t¨ng, nhµ níc sÏ ph¶i ®¬ng
®Çu víi nhiÒu vÊn ®Ò khi khëi sù cho ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m bít l¹m
ph¸t. Tuy nhiªn, cã lÏ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt vÉn lµ ph¶i lµm sao kiÓm so¸t l¹m
ph¸t, nhÊt lµ trong mét nÒn kinh tÕ nh ViÖt Nam n¬i ®· cã s½n nh÷ng thµnh phÇn
doanh nghiÖp cã n¨ng lùc c¹nh tranh vµ chÝ tiÕn thñ.
II/ Gi¶i ph¸p cho t×nh h×nh l¹m ph¸t ë ViÖt Nam hiÖn nay.
NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®i theo xu híng kinh tÕ thÞ trêng chung
cña thÕ giíi. Gi¸ c¶ cña nhiÒu mÆt hµng t¨ng lµ do gi¸ chung trªn thÞ trêng thÕ
giíi t¨ng cao. ChÝnh phñ chØ ®¹o rÊt s¸t sao c«ng t¸c kiÒm chÕ t¨ng gi¸ th«ng qua
c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc gi¶m
gi¸ cña mét sè doanh nghiÖp, t¨ng l¬ng. Tuy nhiÖn, ®ã míi chØ lµ nh÷ng gi¶i
ph¸p trªn tÇm vÜ m« vµ c¸c gi¶i ph¸p nµy ®Õn víi ngêi d©n ph¶i qua rÊt nhiÒu
kh©u trung gian. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, viÖc ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p
hµnh chÝnh trong qu·ng thêi gian dµi sÏ kh«ng cã lîi cho nÒn kinh tÕ. ChÝnh v×
thÕ, nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ ®Ò nghÞ viÖc b×nh æn gi¸ cã hiÖu qu¶ h¬n ph¶i b»ng
c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ nh t¨ng thªm nguån cung cho thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn
lîi ®Ó s¶n phÈm ra x· héi nhiÒu h¬n. Còng cÇn chèng n¹n ®Çu c¬, cÇn ph¶i cã
mét lîng hµng ho¸ dù tr÷ ®ñ m¹nh ®Ó khi cÇn cã thÓ cung cÊp ra thÞ trêng, ®¸p
øng ®ñ nhu cÇu cña ngêi d©n, dËp t¾t c¸c c¬n sèt gi¸. C¸c chuyªn gia khuyÕn
nghÞ ®Ó kiÓm so¸t vµ tõng bíc lµm gi¶m t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ng©n hµng Nhµ níc
ViÖt Nam cÇn sím thùc hiÖn ®iÒu chØnh trong chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ. §èi víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, cÇn cã sù thay ®æi trong ho¹t ®éng tiÒn
tÖ, ®Ó qu¶n lý l·i suÊt cã kh¶ n¨ng ph¶n øng tèt h¬n. Nã còng ®ång thêi víi sù
®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i, tû gi¸ cña tiÒn ®ång so víi USD cÇn cã
ph¶n øng nhanh h¬n tríc sù xuèng cña ®ång USD. Kh«ng nªn gi÷ tû gi¸ hèi ®o¸i
cè ®Þnh bÊt chÊp nh÷ng ¸p lùc lªn xuèng gi¸ ngo¹i tÖ. ViÖt Nam cÇn ph¶i ®Ó mét
sè nh÷ng ¸p lùc bªn ngoµi ®îc ph¶n ¸nh trong tû gi¸ hèi ®o¸i cña tiÒn ®ång.
§iÒu nµy sÏ t¹o nªn 2 t¸c ®éng, lµm gi¶m møc ®é l¹m ph¸t vµ gi¶m yªu cÇu víi
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
ng©n hµng nhµ níc trong viÖc mua mét lîng lín tiÒn mÆt khiÕn më réng cung
tiÒn. CÇn cã sù linh ho¹t h¬n trong tû gi¸ hèi ®o¸i vµ l·i suÊt, nhê ®ã ng©n hµng
nhµ níc cã thÓ ph¶n øng linh ho¹t h¬n. Trªn thùc tÕ, cã mét kho¶ng trèng gi÷a
thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ t¸c ®éng ®èi víi l¹m ph¸t. §èi víi ViÖt Nam, ®é trÔ
cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kho¶ng 15-18 th¸ng. Do ®ã, mét chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ
¸p dông sím lµ ®ßi hái cÊp thiÕt hiÖn nay ®èi víi chÝnh phñ nãi chung vµ ng©n
hµng nhµ níc nãi riªng.
§Çu n¨m 2008, thÞ trêng chøng kiÕn lo¹t biÖn ph¸p m¹nh cña Ng©n hµng
nhµ níc nh t¨ng dù tr÷ b¾t buéc, t¨ng c¸c l·i suÊt c¬ b¶n, ph¸t hµnh lîng tÝn
phiÕu b¾t buéc víi tæng gi¸ trÞ lªn tíi 20.300 tû ®ång, h¹n chÕ tÝn dông vµo
chøng kho¸n, bÊt ®éng s¶n… ®iÓm ®Õn cña nh÷ng biÖn ph¸p nµy lµ môc tiªu rót
tiÒn trong lu th«ng vÒ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t thÊp h¬n t¨ng trëng kinh tÕ.
Dßng vèn víi níc ngoµi vµo nhiÒu g©y ¸p lùc l¹m ph¸t lµ chuyÖn b×nh th-
êng cña mét nÒn kinh tÕ míi næi . Trong t¬ng lai dßng vèn ®æ vµo ngµy cµng
t¨ng, quy m« thÞ trêng tµi chÝnh ngµy cµng lín, chÝnh s¸ch trung hoµ tiÒn tÖ lµ
chÝnh s¸ch thêng xuyªn. V× vËy ng©n hµng nhµ níc vµ bé tµi chÝnh cÇn phèi hîp
chÆt chÏ h¬n ®Ó xö lý, trong ®ã u tiªn tríc hÕt lµ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh
phñ vµ g¾n víi nã lµ ®Ó nhanh tèc ®é gi¶i ng©n c¸c dù ¸n ®Çu t. ViÖc ph¸t hµnh
tÝn phiÕu ng©n hµng nhµ níc kh«ng nªn qu¸ l¹m dông bëi v× nÕu ng©n hµng nhµ
níc ph¶i tr¶ l·i cho mét khèi lîng tÝn phiÕu do m×nh ph¸t hµnh qu¸ lín dÉn ®Õn
dßng tiÒn ng©n hµng nhµ níc bÞ ©m th× cßn tåi tÖ h¬n. Ngµy nay cã mét lµn sãng
®Çu t tõ níc ngoµi thø 2 vµo ViÖt Nam, nh vËy tiÒn mÆt sÏ cßn tiÕp tôc ®îc tung
ra thÞ trêng vµ t¹o ra søc Ðp l¹m ph¸t. Mét trong c¸c biÖn ph¸p lµm gi¶m thiÒu
t¸c ®éng cña viÖc hÊp thô ngo¹i tÖ nµy tíi l¹m ph¸t lµ ®iÒu chØnh gi¸ trÞ cña ®ång
tiÒn ViÖt Nam mét c¸ch linh ho¹t h¬n, bao gåm c¶ viÖc më réng biªn ®é giao
dÞch vµ t¨ng gi¸ ®ång tiÒn néi tÖ. Theo «ng Rodrigo de Rato: CÇn gi¶m bít t¨ng
trëng nãng vÒ tÝn dông. Kh«ng nªn ®Ó tÝn dông cña c¸c ng©n hµng t¨ng trëng qu¸
cao nÕu sù t¨ng trëng ®ã kh«ng ®i liÒn víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. ChÝnh s¸ch tiÒn
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
ph¸p kh¾c phôc
Lêi nãi ®Çu
***
L¹m ph¸t lµ mét thùc tr¹ng ®· vµ ®ang x¶y ra nh mét nguy c¬ tiÒm Èn vÒ
sù khñng ho¶ng tµi chÝnh. NhiÒu cuéc hñng ho¶ng lín trong qu¸ khø nh: khñng
ho¶ng tiÒn tÖ g¾n liÒn víi cuéc ®¹i suy tho¸i kinh tÕ thÕ giíi 1929-1933, khñng
ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ n¨m 1967, khñng ho¶ng USD vµ sù suy ®æ cña hÖ
thèng Bretton Woods n¨m 1970… lµm cho nÒn tµi chÝnh cña nhiÒu quèc gia ®iªu
®øng, ph¶i mÊt thêi gian dµi míi cã thÓ b×nh æn t×nh h×nh. L¹m ph¸t t¹i ViÖt
Nam trong thêi gian qua ®ang lµm cho §¶ng, Nhµ níc vµ nhÊt lµ ngêi d©n ph¶i
chÞu søc Ðp vÒ kinh tÕ qu¸ lín. C©u hái ®Æt ra lµ l¹m ph¸t t¹i ViÖt Nam ®· x¶y ra
®Õn møc ®é nµo vµ chóng ta ph¶i lµm g×, lµm thÕ nµo, cã dù ®Þnh g× trong t¬ng
lai ®Ó gi¶m thiÓu l¹m ph¸t, gióp cuéc sèng ®îc æn ®Þnh h¬n. §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò
mµ nhãm chóng t«i, nhãm sinh viªn trêng §HCN TP Hå ChÝ Minh ®ang ®i s©u
vµo. Tµi liÖu cã tham kh¶o ë nhiÒu trang Web, nh÷ng tin tøc ®îc lÊy tõ s¸ch kinh
tÕ cña c¸c gi¸o s, tiÕn sÜ chuyªn ngµnh. Th«ng qua ®ã, chóng t«i hy väng cã thÓ
®em ®Õn mét c¸i nh×n tæng qu¸t h¬n vÒ vÊn ®Ò l¹m ph¸t t¹i ViÖt Nam trong thêi
gian gÇn ®©y.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Ch¬ng I:
C¬ së lý luËn chung vÒ l¹m ph¸t
1. Kh¸i niÖm:
Khi nghiªn cøu chÕ ®é lu th«ng tiÒn giÊy, chóng ta thÊy r»ng do tiÒn giÊy
lµ dÊu hiÖu cña vµng, thay thÕ cho vµng trong chøc n¨ng ph¬ng tiÖn lu th«ng vµ
ph¬ng tiÖn thanh to¸n. TiÒn giÊy lµ vËt kh«ng cã gi¸ trÞ b¶n th©n mµ chØ cã gi¸ trÞ
danh nghÜa. V× vËy nã kh«ng thÓ tù ph¸t ®iÒu hoµ gi÷a c¸c chøc n¨ng ph¬ng tiÖn
lu th«ng vµ ph¬ng tiÖn cÊt tr÷ (tÝch luü) do ®ã tiÒn giÊy bÞ mÊt gi¸ trë thµnh mét
hiÖn tîng phæ biÕn vµ thêng xuyªn - tõ ®ã cã thÓ nãi r»ng l¹m ph¸t còng lµ mét
hiÖn tîng phæ biÕn thêng xuyªn trong c¸c quèc gia thùc hiÖn chÕ ®é lu th«ng
tiÒn giÊy hiÖn nay. VËy lµm ph¸t lµ g×? cã nhiÒu quan ®iÓm nh×n nhËn vµ ®Þnh
nghÜa l¹m ph¸t rÊt kh¸c nhau. Tõ nhiÒu quan ®iÓm Milton Friedman ®a ra mét
kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t ®îc nhiÒu nhµ kinh tÕ ®Òu ®ång ý lµ: "l¹m ph¸t lµ hiÖn t-
îng cung tiÒn tÖ t¨ng lªn kÐo dµi lµm cho møc gi¸ c¶ chung t¨ng nhanh vµ kÐo
dµi trong mét thêi gian dµi".
2. B¶n chÊt vµ nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t.
Ph©n tÝch b¶n chÊt cña l¹m ph¸t còng cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau nh×n
chung c¸c quan ®iÓm nµy ®Òu cho r»ng nguyªn nh©n lµm t¨ng gi¸ c¶ lµ nguyªn
nh©n g©y ra l¹m ph¸t. B¶n chÊt cña l¹m ph¸t lµ mét hiÖn tîng tiÒn tÖ khi nh÷ng
biÕn ®éng t¨ng lªn cña gi¸ c¶ diÔn ra trong mét thêi gian dµi.
Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t cã thÓ xÐt theo 2 c¸ch sau:
- Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t xÐt theo nguån gèc:
+ Nguyªn nh©n c¬ b¶n vµ s©u xa: NÒn kinh tÕ quèc d©n bÞ mÊt c©n ®èi,
s¶n xuÊt sót kÐm, ng©n s¸ch quèc gia bÞ th©m hôt dÉn ®Õn l¹m ph¸t.
+ Nguyªn nh©n trùc tiÕp: Cung cÊp tiÒn tÖ t¨ng trëng qu¸ møc cÇn thiÕt
- Nguyªn nh©n quan träng: Lµ hÖ thèng chÝnh trÞ bÞ khñng ho¶ng do
nh÷ng t¸c ®éng bªn trong hoÆc bªn ngoµi lµm cho lßng tin cña d©n chóng vµo
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
chÕ ®é cña Nhµ níc bÞ xãi mßn tõ ®ã lµm cho uy tÝn vµ søc mua cña ®ång tiÒn bÞ
gi¶m sót hä kh«ng tiªu sµi hoÆc ®¸nh gi¸ thÊp giÊy b¹c mµ Nhµ níc ph¸t hµnh.
- Nguyªn nh©n chñ yÕu cña l¹m ph¸t xÐt theo chñ quan vµ kh¸ch quan:
+ Nguyªn nh©n chñ quan: B¾t nguån tõ nh÷ng chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ
kh«ng phï hîp cña Nhµ níc nh: ChÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ, chÝnh s¸ch l·i suÊt,
chÝnh s¸ch thuÕ… lµm cho nÒn kinh tÕ bÞ mÊt c©n ®èi, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt bÞ sót
kÐm ¶nh hëng ®Õn nÒn tµi chÝnh quèc gia. Mét khi ng©n s¸ch bÞ th©m thñng th×
lµ nhµ níc ph¶i t¨ng ph¸t hµnh. §Æc biÖt ®èi víi mét sè quèc gia trong nh÷ng
®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh Nhµ níc chñ tr¬ng dïng l¹m ph¸t nh mét c«ng cô ®Ó thùc thi
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ.
+ Nguyªn nh©n kh¸ch quan: Nh thiªn tai, ®éng ®Êt, sãng thÇn lµ nh÷ng
nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng hoÆc nguyªn nh©n nÒn kinh tÕ bÞ tµn ph¸ sau chiÕn
tranh, t×nh h×nh biÕn ®éng cña thÞ trêng nhiªn liÖu, vµng, ngo¹i tÖ trªn thÕ giíi.
3. §o lêng l¹m ph¸t.
L¹m ph¸t ®îc ®o lêng b»ng c¸ch theo dâi sù thay ®æi trong gi¸ c¶ cña mét
lîng lín c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô trong mét nÒn kinh tÕ. C¸c gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i
hµng ho¸ vµ dÞch vô ®îc tæ hîp víi nhau ®Ó ®a ra mét chØ sè gi¸ c¶ ®Ó ®o møc
gi¸ c¶ trung b×nh, lµ møc gi¸ trung b×nh cña mét tËp hîp c¸c s¶n phÈm. Tû lÖ l¹m
ph¸t lµ tû lÖ phÇn tr¨m møc t¨ng cña chØ sè nµy; ®Ó dÔ h×nh dung cã thÓ coi møc
gi¸ c¶ nh lµ phÐp ®o kÝch thíc cña mét qu¶ cÇu, l¹m ph¸t sÏ lµ ®é t¨ng kÝch thíc
cña nã.
Kh«ng tån t¹i mét phÐp ®o chÝnh x¸c duy nhÊt chØ sè l¹m ph¸t, v× gi¸ trÞ
cña chØ sè nµy phô thuéc vµo tû träng mµ ngêi ta g¸n cho mçi hµng ho¸ trong chØ
sè, còng nh phô thuéc vµo ph¹m vi khu vùc kinh tÕ mµ nã ®îc thùc hiÖn. V× thÕ,
c¸c phÐp ®o phæ biÕn cña chØ sè l¹m ph¸t bao gåm:
- ChØ sè gi¸ tiªu dïng (CPI) (lµ chØ sè ®o lêng th«ng dông nhÊt, c¬ b¶n
nhÊt): ®o gi¸ c¶ cña mét sù lùa chän c¸c hµng ho¸ hay ®îc mua bëi ngêi tiªu
dïng th«ng thêng. Trong nhiÒu quèc gia c«ng nghiÖp, nh÷ng sù thay ®æi theo
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
phÇn tr¨m hµng n¨m trong c¸c chØ sè nµy lµ con sè l¹m ph¸t th«ng thêng hay ®îc
nh¾c tíi.
- ChØ sè gi¸ sinh ho¹t (CLI) lµ sù t¨ng trªn lý thuyÕt trong gi¸ c¶ sinh ho¹t
cña mét c¸ nh©n, trong ®ã c¸c chØ sè gi¸ tiªu dïng (CPI) ®îc gi¶ ®Þnh mét c¸ch
xÊp xØ. CLI cã thÓ ®îc ®iÒu chØnh bëi sù ngang gi¸ søc mua ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng
kh¸c biÖt trong gi¸ c¶ cña ®Êt ®ai hay c¸c hµng ho¸ kh¸c trong khu vùc.
- ChØ sè gi¸ s¶n xuÊt (PPI) ®o møc gi¸ mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt nhËn ®îc. Nã
kh¸c víi CPI lµ sù trî cÊp gi¸, lîi nhuËn vµ thuÕ cã thÓ sinh ra mét ®iÒu lµ gi¸ trÞ
nhËn ®îc bëi c¸c nhµ s¶n xuÊt lµ kh«ng b»ng víi nh÷ng g× ngêi tiªu dïng ®·
thanh to¸n. ë ®©y còng cã mét sù chËm trÔ ®iÓn h×nh gi÷a sù t¨ng trong PPI vµ
bÊt kú sù t¨ng ph¸t sinh nµo bëi nã trong CPI.
- ChØ sè gi¸ b¸n bu«n ®o sù thay ®æi trong gi¸ c¶ cña mét sù lùa chän c¸c
hµng ho¸ b¸n bu«n. ChØ sè nµy rÊt gièng víi PPI.
- ChØ sè gi¸ hµng ho¸ ®o sù thay ®æi trong gi¸ c¶ cña mét sù lùa chän c¸c
hµng ho¸. Trong trêng hîp b¶n vÞ vµng th× hµng ho¸ duy nhÊt ®îc sö dông lµ vµng.
- ChØ sè gi¶m ph¸t (GDP) dùa trªn viÖc tÝnh to¸n cña tæng s¶n phÈm quèc
néi: nã dùa trªn tû lÖ cña tæng gi¸ trÞ tiÒn ®îc tiªu vµo GDP (GDP danh nghÜa)
víi phÐp ®o GDP ®· ®iÒu chØnh l¹m ph¸t (gi¸ cè ®Þnh hay GDP thùc). Nã lµ phÐp
®o møc gi¸ c¶ ®îc sö dông réng r·i nhÊt. C¸c phÐp khö l¹m ph¸t còng tÝnh to¸n
c¸c thµnh phÇn cña GDP nh chi phÝ tiªu dïng c¸ nh©n.
- ChØ sè gi¸ chi phÝ tiªu dïng c¸ nh©n (PCEPI). Trong "B¸o c¸o chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ cho quèc héi" 6 th¸ng mét lÇn cña m×nh ("B¸o c¸o Humphrey-Hawkins")
ngµy 17/2/2000, Federal Open Market Committee (FOMC) nãi r»ng uû ban nµy
®· thay ®æi thíc ®o c¬ b¶n vÒ l¹m ph¸t cña m×nh tõ CPI sang chØ sè gi¸ c¶ d¹ng
chuçi cña c¸c chi phÝ tiªu dïng c¸ nh©n.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
4. C¸c lo¹i l¹m ph¸t.
Do biÓu hiÖn ®Æc trng cña l¹m ph¸t lµ gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng lªn liªn tôc
nªn ngêi ta thêng c¨n cø vµo chØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng ®Ó lµm c¨n cø ph©n lµm
3 møc ®é l¹m ph¸t:
- L¹m ph¸t võa ph¶i: ë møc ®é thÊp cßn gäi lµ l¹m ph¸t mét con sè. BiÓu
hiÖn ë gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng chËm trong kho¶ng 10% trë l¹i. Trong ®ã ®ång tiÒn
mÊt gi¸ kh«ng lín, cha ¶nh hëng nhiÒu ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh.
- L¹m ph¸t phi m·: Lo¹i nµy x¶y ra khi gi¸ c¶ b¾t ®Çu t¨ng víi tû lÖ 2 hoÆc
3 con sè nh 20%, 100%, 200% khi l¹m ph¸t phi m· ph¸t sinh nã b¾t ®Çu ¶nh h-
ëng ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi.
- Siªu l¹m ph¸t: X¶y ra khi tèc ®é t¨ng gi¸ vît xa l¹m ph¸t phi m·.
L¹m ph¸t nhÑ, võa ph¶i lµ biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña nÒn kinh
tÕ, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn, kÝch thÝch xuÊt khÈu… Tuy nhiªn, l¹m ph¸t phi
m·, ®Æc biÖt lµ siªu l¹m ph¸t cã søc tµn ph¸ ghª gím ®èi víi nÒn kinh tÕ; nã dÉn
tíi sù ph©n phèi l¹i gi÷a c¸c nguån thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c: Ngêi n¾m
gi÷ hµng ho¸, ngêi ®i vay ®îc lîi; ngêi cã thu nhËp vµ n¾m gi÷ tµi s¶n b»ng tiÒn;
ngêi cho vay bÞ thiÖt (do søc mua cña ®ång tiÒn gi¶m sót); khuyÕn khÝch ®Çu c¬
hµng ho¸, c¶n trë s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ bÞ mÐo mã, biÕn
d¹ng, t©m lý ngêi d©n hoang mang… siªu l¹m ph¸t g¾n liÒn víi kho¶ng ho¶ng
kinh tÕ - x· héi.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Ch¬ng II:
Thùc tr¹ng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
I/ T×nh h×nh l¹m ph¸t ë ViÖt nam trong thêi gian qua.
T¹i ViÖt Nam c¸c sè liÖu thèng kª chÝnh thøc cho thÊy møc l¹m ph¸t ®ang
ngµy cµng t¨ng cao, ®ång thêi cã nh÷ng dÊu hiÖu kh¸c cho thÊy nÒn kinh tÕ ®ang
ë vµo giai ®o¹n nãng. GÇn 10 n¨m qua, møc l¹m ph¸t t¨ng rÊt chËm. NÒn kinh tÕ
cã thÓ h¬i bÞ qu¸ nãng mét chót bëi v× h¹ tÇng c¬ së hiÖn ®· ®îc sö dông hÕt
møc, céng thªm viÖc ViÖt Nam hiÖn ®ang thiÕu ngêi cã tr×nh ®é, tay nghÒ cao
(theo TiÕn sÜ ADam McCarty, Trëng ban kinh tÕ thuéc c«ng ty nghiªn cøu ®Çu t
MeKong Economics t¹i Hµ Néi). Nh×n trong vßng 4 n¨m nay th× rÊt ®¸ng quan
ng¹i. Theo c¸c sè liÖu do ViÖt Nam ®a ra th× møc ®é l¹m ph¸t t¹i ViÖt Nam trong
4 n¨m qua t¨ng 35% khuynh híng trong thêi gian ®ã lµ t¨ng m¹nh h¬n nh÷ng
lÇn tríc.
Theo biÓu ®å vÒ diÔn biÕn l¹m ph¸t tõ 2003 - 2006 do Tæng côc thèng kª
cung cÊp, ta nhËn thÊy r»ng l¹m ph¸t CPI n¨m 2006 t¨ng 6,6%, thÊp h¬n nhiÒu
so víi møc t¨ng 8,4% cña cïng kú n¨m 2005. §iÒu ®Æc biÖt lµ nÕu nh n¨m 2005,
l¹m ph¸t CPI vµ l¹m ph¸t nhãm hµng l¬ng thùc thùc phÈm (l¬ng thùc thùc phÈm
n»m trong nhãm Hµng ¨n vµ dÞch vô ¨n uèng) ®Òu gi¶m so víi n¨m tríc (8,4%
so víi 9,5% vµ 10,8% so víi 15,6%) cßn ngîc l¹i l¹m ph¸t cña c¸c nhãm hµng
phi l¬ng thùc thùc phÈm vµ l¹m ph¸t b×nh qu©n l¹i t¨ng th× bíc sang n¨m 2006,
c¶ 4 chØ tiªu l¹m ph¸t CPI, l¬ng thùc thùc phÈm, phi l¬ng thùc thùc phÈm vµ l¹m
ph¸t b×nh qu©n ®Òu gi¶m so víi n¨m ngo¸i. Tõ biÓu ®å ta còng cã thÓ thÊy sù
t¨ng gi¶m c¸c chØ sè l¹m ph¸t kh«ng gièng nhau trong tõng giai ®o¹n. Thêi kú tõ
2003 ®Õn th¸ng 9/2004, l¹m ph¸t CPI vµ l¹m ph¸t nhãm hµng l¬ng thùc thùc
phÈm t¨ng m¹nh (tõ 3% - 16% víi l¹m ph¸t CPI vµ 3%-9% víi nhãm hµng l¬ng
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
thùc thùc phÈm), nhng l¹m ph¸t nhãm hµng phi l¬ng thùc thùc phÈm t¨ng rÊt
chËm thËm chÝ kh«ng t¨ng. Thêi kú tõ 9/2004 - 6/2005, l¹m ph¸t CPI vµ l¹m
ph¸t nhãm hµng l¬ng thùc thùc phÈm gi¶m xuèng mét c¸ch nhanh chãng (tõ
16% - 10% víi l¹m ph¸t CPI vµ 9%-7,5% víi nhãm hµng l¬ng thùc thùc phÈm),
l¹m ph¸t nhãm hµng phi l¬ng thùc thùc phÈm vÉn gi÷ ë møc t¬ng ®èi æn ®Þnh.
Tõ th¸ng 6/2005-12/2006, l¹m ph¸t CPI, nhãm hµng l¬ng thùc thùc phÈm vµ phi
l¬ng thùc thùc phÈm tuy cã biÕn ®éng theo xu híng gi¶m xuèng nhng kh«ng
®¸ng kÓ. L¹m ph¸t b×nh qu©n ë níc ta kh«ng cã biÕn ®éng nhiÒu kÓ tõ th¸ng
6/2005-12/2006. Møc l¹m ph¸t gi÷ ë møc t¬ng ®èi æn ®Þnh cho thÊy sù t¨ng tr-
ëng vÒ kinh tÕ cña ViÖt Nam lµ rÊt kh¶ quan.
Nhng kÓ tõ ®Çu n¨m 2007 trë l¹i ®©y, t×nh h×nh l¹m ph¸t ë ViÖt Nam ®· cã
nhiÒu biÕn ®éng lín. ChØ sè gi¸ tiªu dïng 7 th¸ng ®Çu n¨m 2007 t¨ng 6,19% vµ
ngêi ta dù kiÕn r»ng chØ sè nµy sÏ t¨ng lªn møc 8,34% vµo cuèi n¨m 2007. Nhng
chØ sè gi¸ tiªu dïng ®· t¨ng h¬n 8% trong th¸ng 8 n¨m 2007 so víi cïng kú n¨m
2006. Gi¸ c¶ vÉn tiÕp tôc t¨ng cao dï r»ng chÝnh phñ ®· c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu
vµ gi¸ nhiªn liÖu. T×nh tr¹ng l¹m ph¸t cña ViÖt Nam trong th¸ng 8/2007 ë møc
8,6%. Víi møc t¨ng nµy ChÝnh phñ sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc b×nh æn
gi¸. KÓ tõ th¸ng 12/2007 mÆc dï ChÝnh phñ ®· c¾t gi¶m thuÕ vµ gi¶m gi¸ nhiªn
liÖu, gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng tiªu dïng ®· t¨ng 7%. Gi¸ thùc phÈm còng t¨ng díi søc
Ðp cña nh÷ng trËn lò lôt d÷ déi vµ bÖnh cóm gia cÇm bïng ph¸t. Nghiªm träng
nhÊt lµ gi¸ g¹o t¨ng h¬n 15%. HiÖn nay ViÖt Nam lµ níccã tû lÖ l¹m ph¸t cao
nhÊt §«ng Nam ¸. Cha cã dÊu hiÖu nµo cho thÊy t×nh tr¹ng l¹m ph¸t sÏ suy
gi¶m bëi tû lÖ l¹m ph¸t th¸ng 1/2008 ®· t¨ng 2,4% so víi th¸ng 12/2007. Tû lÖ
l¹m ph¸t ë ViÖt Nam hiÖn ®· lªn tíi h¬n 12%. Thªm vµo ®ã, gi¸ thùc phÈm trong
th¸ng 1 võa qua cao h¬n 14% so víi cïng kú nµy n¨m ngo¸i. T¹i TP Hå ChÝ
Minh, n¬i cã nh÷ng trung t©m th¬ng m¹i sÇm uÊt nhÊt níc, gi¸ thùc phÈm ®·
t¨ng kho¶ng 24% so víi th¸ng 1/2007 vµ gi¸ c¶ nhu yÕu phÈm nh ®iÖn, níc vµ
x¨ng dÇu ®· t¨ng kho¶ng 17% trong n¨m 2007. Gi¸ thuª nhµ hiÖn ®· t¨ng nhanh
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
chãng mÆt bëi ngêi cho thuª nhµ tËn dông nguån cung thÊp vµ nhu cÇu cao cña
lµn sãng c«ng nh©n nhËp c ®Õn thµnh phè ®Ó kiÕm thu nhËp kh¸ h¬n. Ngêi thuª
nhµ cho ®Õn nay ®· ph¶i chÞu møc t¨ng gi¸ thuª gËp ®«i thËm chÝ gÊp 3, hä chØ
cã hai lùa chän hoÆc chÊp nhËn nÕu kh«ng ph¶i dän ®i.
T¹i ViÖt Nam, t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ®ang t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ mäi lÜnh vùc
trong nÒn kinh tÕ. Lµ mét trong nh÷ng níc ë ¸ Ch©u cã tû lÖ t¨ng trëng kinh tÕ
cao nhÊt, ViÖt Nam ®ang ®øng tríc c¸c nguy c¬ tèc ®é ph¸t triÓn sÏ chËm l¹i v×
gi¸ thùc phÈm t¨ng vät, x¨ng dÇu ®¾t ®á, tiÒn c«ng lªn cao vµ l·i suÊt tÝn dông
còng t¨ng. HËu qu¶ lµ thu nhËp cña c¸c gia ®×nh ®ang dÇn dÇn gi¶m sót, ng©n
hµng ph¶i giíi h¹n cho vay vµ chÝnh phñ còng xÐt duyÖt l¹i chÝnh s¸ch hiÖn h÷u.
HiÖn thêi, t×nh h×nh cßn kh¶ quan v× nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn ph¸t triÓn ë møc
h¬n 8%, ®ång thêi tiÒn ®Çu t vÉn kh«ng ngõng ®æ vµo thÞ trêng ViÖt Nam. Tuy
nhiªn nguån tµi chÝnh phong phó nµy kh«ng h¼n ®· lµ ®iÒu tèt ®Ñp. Mèi bËn t©m
lín nhÊt cña bé tµi chÝnh hiÖn nay lµ huy ®éng vµ ph©n bæ vèn cho c¸c dù ¸n ®·
®îc phª duyÖt vµ chØ kiÓm so¸t ®îc mét phÇn c¸c kho¶n chi thêng xuyªn. Tuy
nhiªn, víi nhiÒu kho¶n chi díi d¹ng ®Çu t vµ tû lÖ chi ngoµi ng©n s¸ch rÊt cao, Bé
tµi chÝnh cha kiÓm so¸t tèt chÝnh s¸ch ng©n hµng. Ng©n hµng nhµ níc l¹i kh«ng
®îc phÐp quyÕt ®Þnh lîng cung tiÒn vµ cung tÝn dông nh c¸c ng©n hµng trung ¬ng
trªn thÕ giíi lªn chØ cã trong tay mét sè c«ng cô chÝnh s¸ch h¹n chÕ nh tû lÖ dù
tr÷ b¾t buéc vµ c¸c quyÕt ®Þnh mang tÝnh hµnh chÝnh lªn kh«ng thËt sù h÷u hiÖu
khi kiÓm so¸t l¹m ph¸t. Trong n¨m 2007, khi l¹m ph¸t t¨ng cao th× ng©n hµng
nhµ níc vÉn kh«ng ®îc phÐp ®iÒu chØnh l·i suÊt. Ngµnh ng©n hµng ë ViÖt Nam
hiÖn vÉn chñ yÕu chÞu sù khèng chÕ cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh.
Do ®ã ë mét møc ®é nµo ®ã, t×nh tr¹ng nh hiÖn nay lµ v× néi bé c¸c c¬ quan tµi
chÝnh tranh c·i nhau vÒ chuyÖn thµnh phÇn nµo sÏ ®îc u tiªn vay tiÒn ng©n hµng.
Ch¼ng h¹n nh håi n¨m ngo¸i, c¸c c«ng ty th¬ng nghiÖp lín cña Nhµ níc ®îc t¹o
®iÒu kiÖn vay vèn vµ hËu qu¶ lµ l¹m ph¸t ®· ra t¨ng qu¸ cao. Tû gi¸ hèi ®o¸i cña
tiÒn ViÖt Nam ®· gi¶m gi¸ trÞ rÊt nhiÒu so víi ®ång USD kÓ tõ vµi th¸ng qua.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
ViÖt Nam rµng buéc tû gi¸ vµo mét ®iÓm so víi ®ång USD khi ®ång tiÒn nµy
biÕn ®éng trªn thÞ trêng toµn cÇu. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc ViÖt Nam ®ang
nhËp khÈu mét phÇn ¶nh hëng l¹m ph¸t cña viÖt ®ång USD mÊt gi¸. Trong khi
®ã, c¸c níc kh¸c trong khu vùc ®· cho phÐp tû gi¸ biÕn ®éng phï hîp víi nh÷ng
biÕn ®éng cña ®ång USD trªn thÞ trêng. Ngµy 27/2/2008 gi¸ vµng trong níc võa
thùc hiÖn mét có ®ét ph¸ m¹nh. Gi¸ USD so víi EURO ®· thiÖt lËp mét møc
thÊp kû lôc míi. Giíi ®Çu t quèc tÕ ®ang ®æ x« ®i mua kim lo¹i quý nµy ®Ó ®Ò
phßng l¹m ph¸t. Ngµy 26/2/2008 thÞ trêng vµng trong níc tiÕp tôc ®µ h¹ nhiÖt
cña buæi s¸ng. §Õn cuèi giê chiÒu, vµng SJC ®îc liªm yÕt ë møc 1.787.000®/chØ
(mua vµo 1.790.000®/chØ).
II/ Nguyªn nh©n t×nh h×nh trªn.
Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hiÖn nay ®ã lµ gi¸ dÇu t¨ng
cao, nguån cung ngo¹i tÖ d thõa. Hµng nhËp khÈu gi¸ cao, mÊt c©n b»ng th¬ng
m¹i - ViÖt Nam nhËp khÈu nhiÒu xuÊt khÈu. Nguyªn nh©n kh¸c lµ dÞch cóm gia
cÇm, lîn bÖnh vµ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi khiÕn mïa mµng thÊt b¸t.
Mét nguyªn lý kinh ®iÓn trong lý thuyÕt tiÒn tÖ lµ tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ trong x·
héi c©n b»ng víi tæng ph¬ng tiÖn x· héi:
PQ = MV
P: lµ chØ sè vÒ gi¸ c¶, Q lµ chØ sè vÒ s¶n lîng ®îc trao ®æi trªn thÞ trêng, M
lµ lîng tiÒn mÆt trong lu th«ng, V lµ vËn tèc quay vßng cña tiÒn tÖ.
Víi mét nÒn kinh tÕ më, hµng ho¸ ®îc trao ®æi trªn thÞ trêng bao gåm
kh«ng chØ hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc mµ cßn c¶ hµng ho¸ nhËp khÈu tõ níc
ngoµi. Gi¸ trong níc cña hµng nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng trong níc cha
s¶n xuÊt hoÆc s¶n xuÊt víi khèi lîng nhá, ®îc quyÕt ®Þnh bëi hai yÕu tè chÝnh lµ
gi¸ quèc tÕ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång néi tÖ. ViÖt Nam theo ®uæi chÝnh s¸ch tû
gi¸ th¶ næi cã kiÓm so¸t, víi møc ph¸ gi¸ chØ kho¶ng 1%/n¨m, v× vËy nh×n chung
gi¸ trong níc cña hµng nhËp khÈu ®îc quyÕt ®Þnh bëi gi¸ quèc tÕ. Díi t¸c ®éng
cña qu¸ tr×nh ngµy cµng héi nhËp s©u vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi nªn ¶nh hëng tõ
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
gi¸ thÕ giíi ®Õn ViÖt Nam còng rÊt nhanh vµ râ nÐt. ViÖt Nam ®ang nhËp khÈu
nhiÒu nguyªn liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt nh: 100% x¨ng dÇu, 70% nguyªn liÖu
dÖt may, nhiÒu vËt t c¬ b¶n kh¸c nh ph«i thÐp, ph©n bãn… chØ gi¸ quèc tÕ c¸c
mÆt hµng nµy t¨ng, gi¸ trong níc còng sÏ ph¶i t¨ng vµ c¸c cè g¨ng k×m h·m t¨ng
gi¸ trong níc ®èi víi nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu nµy cña Nhµ níc lµ kh«ng phï
hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng, v× nã bãp mÐo gi¸ c¶, vµ qua ®ã nguån lùc cña ®Êt níc
sÏ bÞ ph©n bè kh«ng tèi u.
Cã mét sè mÆt hµng s¶n xuÊt trong níc chÞu sù kiÓm so¸t chÆt chÏ lu«n cã
xu híng t¨ng gi¸ theo thêi gian v× lý do kh¸ch quan. Theo ph©n tÝch cña c¸c
chuyªn gia ng©n hµng ph¸t triÓn ¸ Ch©u (ADB), trong c¸c nguyªn nh©n g©y ra
l¹m ph¸t th× sù t¨ng gi¸ cña nhãm l¬ng thùc thùc phÈm lµ nh©n tè chÝnh. Møc
gi¸ l¬ng thùc - thùc phÈm ë ViÖt Nam thêng cao h¬n vµ kh«ng æn ®Þnh h¬n so
víi c¸c níc kh¸c, møc t¨ng l¬ng thùc thùc phÈm lu«n ë møc cao h¬n møc t¨ng
gi¸ tæng thÓ cña CPI. Trong khi ®ã, l¬ng thùc - thùc phÈm chiÕm tû lÖ ®Õn 42,8%
trong hµng ho¸ tÝnh CPI cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, nÕu lo¹i bá yÕu tè l¬ng thùc -
thùc phÈm th× l¹m ph¸t vÉn ë møc khiªm tèn. Ph©n tÝch c¸c nh©n tè kh¸c ADB
cho thÊy cã nhiÒu nh©n tè ¶nh hëng ®Õn l¹m ph¸t ë ViÖt Nam. Tríc hÕt cã thÓ
thÊy nhu cÇu tiªu dïng ®ang t¨ng lªn nhê lîng kiÒu hèi chuyÓn vÒ nhiÒu, thu
nhËp cña lao ®éng t¨ng lªn nhÊt lµ lao ®éng cã tay nghÒ. Trong khi lîng lao
®éng cã chÊt lîng cao ë ViÖt Nam t¨ng ®Õn 40% th× ë khu vùc chØ t¨ng 17%.
Bªn c¹nh ®ã, nhu cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô vÒ nhµ ë, x©y dùng t¨ng lªn còng
khiÕn gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng nµy t¨ng theo. Nguån cung hµng ho¸ l¹i cã nh÷ng có
sèc nh cóm gia cÇm, dÞch bÖnh trªn ®µn lîn khiÕn gi¸ thùc phÈm t¨ng lªn. Qu¸
tr×nh tù do ho¸ gi¸ c¶ theo thÞ trêng, theo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt
Nam còng t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ nãi chung. Cô thÓ, gi¸ ®iÖn t¨ng 7%, gi¸ than t¨ng
20%, nhiªn liÖu t¨ng 7,8%. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ nh÷ng hiÖu øng 1 lÇn, kh«ng
ph¶i liªn tôc. CÇn chÊp nhËn sù thËt nµy v× c¸c cè g¾ng k×m h·m gi¸ c¶ cña c¸c
mÆt hµng nµy còng lµ phÝ kinh tÕ.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Chóng ta gäi nhãm cã xu híng t¨ng gi¸ do nguyªn nh©n kh¸ch quan nh
trªn, bao gåm c¶ hµng nhËp khÈu vµ hµng s¶n xuÊt trong níc lµ nhãm I, vµ c¸c
mÆt hµng cßn l¹i lµ nhãm II, vµ biÕn ®æi c«ng thøc thµnh:
P1Q1 + P2Q2 = MV (2)
C«ng thøc (2) cã thÓ sö dông ®Ó ph©n tÝch chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh tiÒn tÖ tèi
u tríc c¸c có sèc t¨ng gi¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Phôc vô bµi ph©n tÝch nµy, chóng
ta gi¶ ®Þnh lóc ®Çu nÒn kinh tÕ ®ang ë tr¹ng th¸i toµn dông, theo ®ã c¸c ngµnh
s¶n xuÊt trong níc ®· ë tr¹ng th¸i kh«ng cã lîi nhuËn dßng, nÕu gi¸ c¶ mét mÆt
hµng nµo ®ã bÞ khèng chÕ thÊp h¬n møc hiÖn t¹i, th× nhµ s¶n xuÊt sÏ ph¶i chÞu lç
trong ng¾n h¹n vµ sÏ ph¶i ®ãng cöa s¶n xuÊt trong dµi h¹n.
XÐt vÒ mÆt s¶n xuÊt, kÓ tõ ®Çu n¨m 2007, gi¸ c¶ nhãm I t¹i ViÖt Nam t¨ng
rÊt cao, cô thÓ x¨ng dÇu t¨ng 8,9% vµo th¸ng 3, sau ®ã t¨ng 7,2% vµo th¸ng 5,
gi¸ ®iÖn t¨ng 7,6%, gi¸ than, giÊy vµ ph©n bãn t¨ng 20%... do nhãm I lµ nguyªn
liÖu ®Çu vµo quan träng cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c trong níc, nªn xÐt vÒ mÆt
kinh tÕ, gi¸ c¶ nhãm II cã lý do kh¸ch quan ®Ó t¨ng, víi møc t¨ng nhiÒu hay Ýt
phô thuéc vµo møc ®é sö dông c¸c mÆt hµng thuéc nhãm I trong s¶n xuÊt.
Gi¸ c¶ nhãm II t¨ng nhiÒu hay Ýt cßn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
NÕu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ gi÷ nguyªn tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n (MV), hoÆc
t¨ng kh«ng nhiÒu th× gi¸ c¶ nhãm II kh«ng t¨ng ®îc trong ng¾n h¹n. Nhµ s¶n
xuÊt nhãm II sÏ bÞ thua lç, mét sè sÏ ®ãng cöa s¶n xuÊt, cung sÏ thÊp h¬n cÇu vµ
trong dµi h¹n ®iÒu nµy sÏ tõ tõ ®Èy gi¸ hµng nhãm II lªn cao. Gi¸ c¶ hµng nhãm
II sÏ t¨ng cho ®Õn khi ®¹t ®îc møc bï ®¾p chi phÝ ®Çu vµo ra t¨ng do gi¸ c¶ hµng
nhãm I t¨ng lªn. Trong trêng hîp nµy, nh×n chung l¹m ph¸t lµ thÊp c¶ trong ng¾n
h¹n vµ trong dµi h¹n, v× sù t¨ng gi¸ cña nhãm II lµ kh«ng nhiÒu.
Nh×n vµo c«ng thøc (2) chóng ta thÊy ngay, do c¶ P1vµ P2 ®Òu t¨ng nhng
MV kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ, th× ®¬ng nhiªn khèi lîng nhËp khÈu
Q1 vµ s¶n lîng s¶n xuÊt trong níc Q2 ph¶i gi¶m. KÕt luËn nµy phï hîp víi ph©n
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
tÝch cña TiÕn sÜ Lª Xu©n NghÜa, Vô trëng vô chiÕn lîc ph¸t triÓn ng©n hµng Nhµ
níc: "Gi¸ x¨ng, gi¸ ®iÖn t¨ng, còng cã thÓ t¹o ra l¹m ph¸t, nhng víi ®iÒu kiÖn lµ
cung øng tiÒn t¨ng lªn. Cßn nÕu cung øng tiÒn kh«ng t¨ng th× gi¸ ®iÖn, gi¸ x¨ng
t¨ng cã nghÜa lµ nh÷ng mÆt hµng kh¸c ph¶i gi¶m gi¸. TiÒn chØ cã ngÇn ®ã, nÕu
mét vµi mÆt hµng t¨ng gi¸ nghÜa lµ nh÷ng mÆt hµng kh¸c ph¶i gi¶m gi¸, nÕu mÆt
hµng kh¸c kh«ng gi¶m th× cung ph¶i gi¶m, khi ®ã nhµ cung cÊp ph¸ s¶n".
Trong trêng hîp cña ViÖt Nam, viÖc t¨ng tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n
kh«ng chØ b¾t nguån tõ phÝa s¶n xuÊt, tøc lµ tõ søc Ðp t¨ng gi¸ cña c¸c nhãm
hµng thuéc nhãm I lµ nhãm x¨ng dÇu, s¾t thÐp… mµ cßn b¾t nguån tõ phÝa tiÒn
tÖ. Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn l¹m ph¸t cao trong 7 th¸ng ®Çu n¨m 2007 chñ
yÕu do t¨ng tiÒn trong lu th«ng. TiÕn sÜ Lª Xu©n NghÜa cho biÕt c¸c níc ®Òu lÊy
chØ sè CPI ®Ó ®o l¹m ph¹t vµ thêng tÝnh cho cïng kú, chø kh«ng tÝnh so víi ®Çu
n¨m. Môc tiªu æn ®Þnh gi¸ bao giê còng lµ môc tiªu trung h¹n. Trªn thÕ giíi
còng Ýt cã quèc gia nµo ®a ra môc tiªu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ "l¹m ph¸t chØ
cÇn thÊp h¬n møc ®é t¨ng trëng kinh tÕ lµ ®îc", trong khi môc tiªu t¨ng trëng
kinh tÕ ®îc kú väng lµ kh¸ cao. §iÒu nµy hµm ý r»ng chóng ta ®eo ®uæi mét
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng. ChÝnh s¸ch nµy cã thÓ cã t¸c dông kÝch thÝch trong
t¨ng trëng kinh tÕ ng¾n h¹n. Nhng trong trung h¹n vµ dµi h¹n chÝnh nã l¹i lµ yÕu
tè lµm gi¶m t¨ng trëng kinh tÕ do l¹m ph¸t cao th× l·i suÊt t¨ng lªn, ®Çu t gi¶m,
hiÖu qu¶ cña gi¶m.
§Æc biÖt ë ViÖt Nam, trong ®iÒu kiÖn l·i suÊt t¨ng, vèn ng©n hµng sÏ dån vµo
c¸c doanh nghiÖp lín, dù ¸n lín khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc (thêng lµ hiÖu qu¶
thÊp). KÕt qu¶ lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa cµng khã tiÕp cËn vèn ng©n hµng
h¬n, hËu qu¶ tèi ®a ho¸ ®Çu t gi¶m sót. L¹m ph¸t 8,4% trong 7 th¸ng ®Çu n¨m ë
ViÖt Nam lµ cao h¬n so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi vµ khu vùc (2,5%-3,5%).
L¹m ph¸t dï ë ®©u vµ bÊt cø lóc nµo còng lµ vÊn ®Ò tiÒn tÖ. Nãi c¸ch kh¸c
l¹m ph¸t ë ViÖt Nam còng vÉn thÕ th«i. Mét sè ý kiÕn cho r»ng do gi¸ x¨ng dÇu,
gi¸ nguyªn vËt liÖu, gi¸ thùc phÈm t¨ng dÉn ®Õn l¹m ph¸t. Tuy nhiªn chi phÝ cã
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
®Èy khiÕn cho toµn bé mÆt b»ng gi¸ c¶ t¨ng lªn còng ph¶i nhê tæng cÇu t¨ng
hoÆc tæng cung gi¶m. ë ViÖt Nam l¹m ph¸t chñ yÕu vÉn lµ t¨ng tæng cÇu (t¨ng
tiÒn) ®iÒu nµy cã nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do lîng vèn tõ bªn ngoµi vµo nhiÒu
buéc ng©n hµng nhµ níc ph¶i mua vµo dù tr÷ ®Ó æn ®Þnh t¬ng ®èi tû gi¸ hèi ®o¸i
cã lîi cho xuÊt khÈu vµ ®Çu t.
Lý do n÷a lµ in tiÒn thªm vµ nhµ níc muèn ®¹t t¨ng trëng cao. Tõ ®ã Nhµ níc
b»ng mäi c¸ch ®Èy tÝch luü t¨ng thËt m¹nh. Theo thèng kª häc th× tÝch luü ®ã sÏ t¨ng
GDP. Cßn vÊn ®Ò t¹o ra s¶n phÈm th× ®ßi hái thêi gian dµi h¬n. TiÒn ®Èy ra m¹nh t¹o
ra l¹m ph¸t m¹nh h¬n. Mét mÆt, dßng ®Çu t FDI ®ang ch¶y m¹nh vµo ViÖt Nam, t¹o
sùc Ðp cung tiÒn rÊt lín ®Ó hÊp thô nguån vèn nµy, nh vËy M ®· vµ ®ang t¨ng lªn rÊt
m¹nh chØ tÝnh riªng ng©n hµng nhµ níc tõ ®Çu n¨m ®· mua vµo 7 tû USD ®Ó t¨ng dù
tr÷ ngo¹i hèi, b»ng søc mua cña 10 n¨m tríc céng l¹i. MÆt kh¸c c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i cho vay ®Çu t nh chøng kho¸n qu¸ lín lµm cho vßng quay (V) cña ®ång tiÒn
t¨ng nhanh .
Ngoµi ra, do nhÞp ®é t¨ng chi tiªu cña nhµ níc. Tæng chi tiªu cña nhµ níc
trong n¨m 2006 lµ 321 ngh×n tû ®ång, t¨ng 221,8 ngh×n tû ®ång (hay 45%) so víi
n¨m 2004. Nh vËy, tèc ®é t¨ng chi tiªu hµng n¨m cña nhµ níc trong giai ®o¹n 2004-
2006 lµ 20,3% n¨m (t¬ng ®¬ng víi tèc ®é t¨ng trëng b¸n lÎ). Còng trong giai ®o¹n
trªn, thu ng©n s¸ch t¨ng chñ yÕu kh«ng ph¶i tõ nguån thu néi ®Þa mµ lµ tõ dÇu má,
nî vµ viÖn trî níc ngoµi. Thu néi ®Þa trong n¨m 2004 chØ ®¹t 119ngh×n tû ®ång, vµ
trong n¨m 2006 lµ 190 ngh×n tû ®ång, t¨ng cã 71 ngh×n tû ®ång. Trong khi ®ã chi
tiªu cña nhµ níc lµ t¨ng 131ngh×n tû, tõ 190 lªn tíi 321 ngh×n tû, tøc lµ gÇn gÊp ®«i
møc t¨ng thu néi ®Þa. Khi chi tiªu cña nhµ níc t¨ng h¬n nhiÒu so víi c¸c nguån thu
ngoµi dÇu má th× nh÷ng kho¶n chi tiªu nµy sÏ lµm t¨ng tæng cÇu. ThÕ nhng nÕu c¸c
kho¶n chi tiªu nµy l¹i kh«ng ®îc sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶, chØ ®ãng gãp nhá cho
s¶n lîng (tøc lµ kh«ng lµm cho tæng cung t¨ng mét c¸ch t¬ng øng) th× tÊt yÕu sÏ dÉn
tíi l¹m ph¸t.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Ch¬ng III:
BiÖn ph¸p
I/ BiÖn ph¸p ®· ®îc ¸p dông trªn thùc tÕ.
Riªng n¨m nay, ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam ®· cã chñ tr¬ng thu håi mét
phÇn tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ. §©y lµ biÖn ph¸p mµ c¸c kinh tÕ gia gäi lµ gi¶m
kh¶ n¨ng thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. Ng©n hµng Trung ¬ng buéc c¸c ng©n hµng
th¬ng m¹i ph¶i mua h¬n 1 tû USD c«ng tr¸i råi cÊt gi÷ trong h¬n 1 n¨m. BiÖn
ph¸p nµy cã ý nghÜa lµ kho¶ng h¬n 1 tû USD sÏ kh«ng cßn ®îc lu hµnh trong nÒn
kinh tÕ ViÖt Nam. Ngay sau ®ã, chÝnh s¸ch nµy khiÕn nhiÒu ngêi ph¶i lªn tiÕng
b¸o ®éng. Mét sè kinh tÕ gia cho r»ng ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt l¹m ph¸t nh thÕ lµ
qu¸ m¹nh tay. Lý do lµ v× ng©n hµng sÏ kh«ng cã s½n nhiÒu tiÒn cho kh¸ch hµng
vay mîn khiÕn l·i suÊt t¨ng vµ lÖ phÝ tÝn dông sÏ lªn cao h¬n. Nh b¸o chÝ trÝch
thuËt mét kinh tÕ gia cã b¸o tríc r»ng t×nh tr¹ng nµy sÏ cã thÓ kÐo theo sù sôp ®æ
cña ngµnh ng©n hµng. C¸ch ®©y 2 th¸ng khi ng©n hµng nhµ níc tiÕp tôc thùc hiÖn
chÝnh s¸ch h¹n chÕ lu th«ng tiÒn ®ång ®Ó thùc hiÖn gi¶m l¹m ph¸t, céng víi viÖc
qu¶n lý thanh kho¶n mét sè ng©n hµng lín cã vÊn ®Ò ®· tõng khiÕn cho thÞ trêng
liªn ng©n hµng lËp lªn mét kû lôc míi víi møc l·i suÊt cha tõng cã trong lÞch sö
lµ 17%/n¨m (thø 4 ngµy 21/11/2007) nhng so víi thêi ®iÓm nµy, møc l·i suÊt ®ã
cha thÊm vµo ®©u. B¶n th©n ng©n hµng Nhµ níc ph¶i can thiÖp b»ng c¸ch b¬m
thªm tiÒn ®ång ra thÞ trêng. HiÖn t¹i, ng©n hµng quèc doanh cha qu¸ khã kh¨n,
nhng ®· cã ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ë trong t×nh huèng kh¸ nguy hiÓm v×
thiÕu tiÒn chi tr¶ («ng Lª Xu©n NghÜa - Vô trëng vô chiÕn lîc ph¸t triÓn NHNN).
Trao ®æi víi VnExpress, mét chuyªn gia kinh tÕ lµ gi¶ng viªn Fulbright t¹i TP
Hå ChÝ Minh nhËn ®Þnh, c¸c chÝnh s¸ch hiÖn nay cña ng©n hµng nhµ níc nh»m
kiÒm chÕ l¹m ph¸t thùc chÊt lµ c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh. ¤ng cho r»ng, theo
th«ng lÖ tµi chÝnh quèc tÕ, c¸c gi¶i ph¸p truyÒn thèng nh»m øng cøu thÞ trêng
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
tiÒn tÖ biÕn ®éng thêng ®îc ¸p dông lµ dïng l·i suÊt, l·i suÊt chiÕt khÊu… ë ViÖt
Nam, viÖc ng©n hµng trung ¬ng buéc c¸c nhµ b¨ng th¬ng m¹i mua tÝn phiÕu b¾t
buéc víi thêi h¹n 1 n¨m; hay kh«ng ®îc huy ®éng vèn víi l·i suÊt qu¸
12%/n¨m, ®Òu kh«ng gi¶i quyÕt gèc l¹m ph¸t. ThËm chÝ theo «ng, c¸c biÖn ph¸p
mµ ng©n hµng nhµ níc ®a ra trong thêi gian qua ®· mang l¹i nh÷ng hÖ qu¶ tiªu
cùc cho thÞ trêng. VÝ dô kh¸ch hµng liªn tôc rót - göi tiÒn tiÕt kiÖm theo biÕn
®éng l·i suÊt. C¸c nhµ b¨ng còng c¹nh tranh ch¹y ®ua n©ng l·i suÊt mét c¸ch
kh«ng lµnh m¹nh, dÉn ®Õn viÖc trung ¬ng ph¶i giíi h¹n trÇn l·i suÊt huy ®éng.
HiÖn nay qua nh÷ng chuyÖn ®ang x¶y ra th× cã vÎ nh c¸c c«ng ty quèc doanh
kh«ng cßn uy thÕ chÝnh trÞ nh tríc, thµnh ra ng©n hµng trung ¬ng ®îc phÐp cÊp
tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp t nh©n, tøc thµnh phÇn ®îc coi lµ cã kh¶ n¨ng
c¹nh tranh m¹nh h¬n trªn th¬ng trêng nhng l©u nay l¹i kh«ng ®îc phÐp vay tiÒn
ng©n hµng. ë níc ta, kiÓm so¸t gi¸ c¶ víi kú väng sÏ ®¹t ®îc 2 môc ®Ých: chèng
®éng quyÒn vµ chèng l¹m ph¸t. VÒ lý thuyÕt còng nh kinh nghiÖm tiÒn tÖ cña thÕ
giíi ®· cho thÊy kh«ng thÓ chèng ®éc quyÒn b»ng kiÓm so¸t gi¸ c¶ v× b¶n chÊt
cña ®éng quyÒn lµ lîi dông vÞ trÝ thèng lÜnh thÞ trêng ®Ó t¨ng gi¸ trªn c¬ së kiÓm
so¸t cña cung hµng ho¸. V× vËy kh«ng thÓ võa duy tr× ®éc quyÒn võa kiÓm so¸t
gi¸ c¶ mµ vÒ c¬ b¶n ph¶i xo¸ ®éc quyÒn, t¨ng c¹nh tranh ®Ó æn ®Þnh gi¸. Cßn
viÖc kiÓm so¸t gi¸ ®Ó chèng l¹m ph¸t chØ cã t¸c dông nhÊt thêi bëi v× gi¸ c¶ t¨ng
kiÓu l¹m ph¸t ®îc quy ®Þnh bëi møc t¨ng tæng cÇu cao h¬n tæng cung. Chõng
nµo tæng cÇu vÉn cßn cao h¬n nhiÒu so víi tæng cung th× gi¸ c¶ vÉn sÏ tiÕp tôc
t¨ng, bÊt chÊp kiÓm so¸t gi¸ kiÓu g×, ®ã lµ quy luËt cña kinh tÕ thÞ trêng. VÒ biÖn
ph¸p gi¶m thuÕ ®Ó gi¶m gi¸ còng cã ý nghÜa t¬ng tù nhng t¸c ®éng tiªu cùc cña
nã lín h¬n, ngoµi viÖc t¨ng th©m hôt c¸n c©n v·ng lai. §Õn lît nã th©m hôt c¸n
c©n v·ng lai t¹o søc Ðp t¨ng tû gi¸ hèi ®o¸i thùc. NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa
kh«ng ®îc ®iÒu chØnh th× xuÊt khÈu sÏ gi¶m trong trung h¹n. Cha kÓ mét sè danh
môc gi¶m thuÕ cã thÓ t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt mÆt hµng ®ã trong níc.
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
Bµi häc rót ra ë ®©y lµ mét khi l¹m ph¸t gia t¨ng, nhµ níc sÏ ph¶i ®¬ng
®Çu víi nhiÒu vÊn ®Ò khi khëi sù cho ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m bít l¹m
ph¸t. Tuy nhiªn, cã lÏ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt vÉn lµ ph¶i lµm sao kiÓm so¸t l¹m
ph¸t, nhÊt lµ trong mét nÒn kinh tÕ nh ViÖt Nam n¬i ®· cã s½n nh÷ng thµnh phÇn
doanh nghiÖp cã n¨ng lùc c¹nh tranh vµ chÝ tiÕn thñ.
II/ Gi¶i ph¸p cho t×nh h×nh l¹m ph¸t ë ViÖt Nam hiÖn nay.
NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®i theo xu híng kinh tÕ thÞ trêng chung
cña thÕ giíi. Gi¸ c¶ cña nhiÒu mÆt hµng t¨ng lµ do gi¸ chung trªn thÞ trêng thÕ
giíi t¨ng cao. ChÝnh phñ chØ ®¹o rÊt s¸t sao c«ng t¸c kiÒm chÕ t¨ng gi¸ th«ng qua
c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc gi¶m
gi¸ cña mét sè doanh nghiÖp, t¨ng l¬ng. Tuy nhiÖn, ®ã míi chØ lµ nh÷ng gi¶i
ph¸p trªn tÇm vÜ m« vµ c¸c gi¶i ph¸p nµy ®Õn víi ngêi d©n ph¶i qua rÊt nhiÒu
kh©u trung gian. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, viÖc ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p
hµnh chÝnh trong qu·ng thêi gian dµi sÏ kh«ng cã lîi cho nÒn kinh tÕ. ChÝnh v×
thÕ, nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ ®Ò nghÞ viÖc b×nh æn gi¸ cã hiÖu qu¶ h¬n ph¶i b»ng
c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ nh t¨ng thªm nguån cung cho thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn
lîi ®Ó s¶n phÈm ra x· héi nhiÒu h¬n. Còng cÇn chèng n¹n ®Çu c¬, cÇn ph¶i cã
mét lîng hµng ho¸ dù tr÷ ®ñ m¹nh ®Ó khi cÇn cã thÓ cung cÊp ra thÞ trêng, ®¸p
øng ®ñ nhu cÇu cña ngêi d©n, dËp t¾t c¸c c¬n sèt gi¸. C¸c chuyªn gia khuyÕn
nghÞ ®Ó kiÓm so¸t vµ tõng bíc lµm gi¶m t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ng©n hµng Nhµ níc
ViÖt Nam cÇn sím thùc hiÖn ®iÒu chØnh trong chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ. §èi víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, cÇn cã sù thay ®æi trong ho¹t ®éng tiÒn
tÖ, ®Ó qu¶n lý l·i suÊt cã kh¶ n¨ng ph¶n øng tèt h¬n. Nã còng ®ång thêi víi sù
®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i, tû gi¸ cña tiÒn ®ång so víi USD cÇn cã
ph¶n øng nhanh h¬n tríc sù xuèng cña ®ång USD. Kh«ng nªn gi÷ tû gi¸ hèi ®o¸i
cè ®Þnh bÊt chÊp nh÷ng ¸p lùc lªn xuèng gi¸ ngo¹i tÖ. ViÖt Nam cÇn ph¶i ®Ó mét
sè nh÷ng ¸p lùc bªn ngoµi ®îc ph¶n ¸nh trong tû gi¸ hèi ®o¸i cña tiÒn ®ång.
§iÒu nµy sÏ t¹o nªn 2 t¸c ®éng, lµm gi¶m møc ®é l¹m ph¸t vµ gi¶m yªu cÇu víi
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt
TiÓu luËn: T×nh h×nh l¹m ph¸t ë VN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ BiÖn
ph¸p kh¾c phôc
ng©n hµng nhµ níc trong viÖc mua mét lîng lín tiÒn mÆt khiÕn më réng cung
tiÒn. CÇn cã sù linh ho¹t h¬n trong tû gi¸ hèi ®o¸i vµ l·i suÊt, nhê ®ã ng©n hµng
nhµ níc cã thÓ ph¶n øng linh ho¹t h¬n. Trªn thùc tÕ, cã mét kho¶ng trèng gi÷a
thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ t¸c ®éng ®èi víi l¹m ph¸t. §èi víi ViÖt Nam, ®é trÔ
cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kho¶ng 15-18 th¸ng. Do ®ã, mét chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ
¸p dông sím lµ ®ßi hái cÊp thiÕt hiÖn nay ®èi víi chÝnh phñ nãi chung vµ ng©n
hµng nhµ níc nãi riªng.
§Çu n¨m 2008, thÞ trêng chøng kiÕn lo¹t biÖn ph¸p m¹nh cña Ng©n hµng
nhµ níc nh t¨ng dù tr÷ b¾t buéc, t¨ng c¸c l·i suÊt c¬ b¶n, ph¸t hµnh lîng tÝn
phiÕu b¾t buéc víi tæng gi¸ trÞ lªn tíi 20.300 tû ®ång, h¹n chÕ tÝn dông vµo
chøng kho¸n, bÊt ®éng s¶n… ®iÓm ®Õn cña nh÷ng biÖn ph¸p nµy lµ môc tiªu rót
tiÒn trong lu th«ng vÒ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t thÊp h¬n t¨ng trëng kinh tÕ.
Dßng vèn víi níc ngoµi vµo nhiÒu g©y ¸p lùc l¹m ph¸t lµ chuyÖn b×nh th-
êng cña mét nÒn kinh tÕ míi næi . Trong t¬ng lai dßng vèn ®æ vµo ngµy cµng
t¨ng, quy m« thÞ trêng tµi chÝnh ngµy cµng lín, chÝnh s¸ch trung hoµ tiÒn tÖ lµ
chÝnh s¸ch thêng xuyªn. V× vËy ng©n hµng nhµ níc vµ bé tµi chÝnh cÇn phèi hîp
chÆt chÏ h¬n ®Ó xö lý, trong ®ã u tiªn tríc hÕt lµ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh
phñ vµ g¾n víi nã lµ ®Ó nhanh tèc ®é gi¶i ng©n c¸c dù ¸n ®Çu t. ViÖc ph¸t hµnh
tÝn phiÕu ng©n hµng nhµ níc kh«ng nªn qu¸ l¹m dông bëi v× nÕu ng©n hµng nhµ
níc ph¶i tr¶ l·i cho mét khèi lîng tÝn phiÕu do m×nh ph¸t hµnh qu¸ lín dÉn ®Õn
dßng tiÒn ng©n hµng nhµ níc bÞ ©m th× cßn tåi tÖ h¬n. Ngµy nay cã mét lµn sãng
®Çu t tõ níc ngoµi thø 2 vµo ViÖt Nam, nh vËy tiÒn mÆt sÏ cßn tiÕp tôc ®îc tung
ra thÞ trêng vµ t¹o ra søc Ðp l¹m ph¸t. Mét trong c¸c biÖn ph¸p lµm gi¶m thiÒu
t¸c ®éng cña viÖc hÊp thô ngo¹i tÖ nµy tíi l¹m ph¸t lµ ®iÒu chØnh gi¸ trÞ cña ®ång
tiÒn ViÖt Nam mét c¸ch linh ho¹t h¬n, bao gåm c¶ viÖc më réng biªn ®é giao
dÞch vµ t¨ng gi¸ ®ång tiÒn néi tÖ. Theo «ng Rodrigo de Rato: CÇn gi¶m bít t¨ng
trëng nãng vÒ tÝn dông. Kh«ng nªn ®Ó tÝn dông cña c¸c ng©n hµng t¨ng trëng qu¸
cao nÕu sù t¨ng trëng ®ã kh«ng ®i liÒn víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. ChÝnh s¸ch tiÒn
GVHD: Ph¹m ThÞ ¸nh NguyÖt