Tiếp cận vấn đề lý thuyết kế hoạch sản xuất và dự trữ trong doanh nghiệp sản xuất đường
- 40 trang
- file .doc
PhÇn më ®Çu
§Êt níc ta víi h¬n 70% d©n sè sèng b»ng nghÒ n«ng
víi trång trät vµ ch¨n nu«i lµ chñ yÕu. Trong c¸c lo¹i c©y
trßng mang l¹i thu nhËp kh¸ cao trong ®ã cã c©y mÝa lµ
nguyªn liÖu chñ yÕu s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®êng. S¶n
phÈm nµy thêng kh«ng æn ®Þnh ®· lµm cho s¶n xuÊt ®-
êng ®øng trong t×nh tr¹ng “Ngµn c©n treo sîi tãc”. Trong
khi nÒn kinh tÕ níc ta kh«ng ngõng ph¸t triÓn vît bËc, do sù
®ãng gãp lín cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp. Trong ®ã ®Ønh
cao lµ xuÊt khÈu g¹o vµ s¶n phÈm cña mét sè c©y c«ng
nghiÖp. Cßn c©y mÝa vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng tr× trÖ
kh«ng ®îc c¶i thiÖn thªm. §Õn lóc nµy chóng ta kªu gäi kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt ®êng liÖu cã ph¶i lµ qu¸ muén kh«ng? Dï
sao chóng ta kh«ng thÓ ®Ó t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi. §©y lµ
lý do em chän ®Ò tµi nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy ®· gióp ®ì em hoµn
thiÖn ®Ò ¸n nµy. VoÝ kiÐn thøc cha ®Çy ®ñ cña m×nh em
mong thÇy th«ng c¶m cho em nh÷ng phÇn cßn thiÕu sãt.
1
PhÇn néi dung
I . tæng quan vÒ kÕ ho¹ch trong doanh nghiÖp
1.Tæng quan vÕ doanh nghiÖp
1.1. Kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp
Trong nh÷ng n¨m qua thÕ giíi nãi chung vµ c¸c tæ
chøc kinh tÕ nãi riªng ®· tõng tr¶i qua nh÷ng sù thay ®æi
nhanh chãng, c¬ b¶n vµ quyÕt liÖt vµ ®Çy kÞch tÝnh h¬n
bÊt kú ®iÒu g× chóng ta ®Òu cã thÓ nghÜ ®Õn. Qu¸
tr×nh c¹nh tranh toµn cÇu, viÖc sö dông réng r·i m¹ng m¸y
vi tÝnh vµ th«ng tin viÔn th«ng, c¸c chÝnh s¸ch më réng tù
do cña c¸c níc trªn thÕ giíi, sù ®æ vì cña bøc têng Berlin
tõng chia c¾t miÒn §«ngT©y níc §øc hµng nhiÒu thËp kû,
còng nh sù biÕn ®éng kh«n lêng cña c¸c níc §«ng ¢u. Råi
l¹i dÕn c¸c cuéc khñng bè vµo c¸c níc sõng sá ®· biÕn ®iÒu
bÊt thêng trë thµnh ®iÒu b×nh thuêng.ViÖt Nam víi chÝnh
s¸ch më cöa, chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn
kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN cã sù ®iÒu tiÕt cña
nhµ níc ®ang võa lµ ®éng lùc, võa lµ có sèc lín cho nhiÒu
doanh nghiÖp.
Vµo n¨m 1995 nhµ níc ban hµnh luËt doanh nghiÖp,
trong bé luËt nµy cã gi¶i thÝch “doanh nghiÖp” lµ tæ chøc
cã tªn riªng, cã t¸i s¶n, cã trô së giao dÞch æn ®Þnh, ®îc
2
®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m
thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh.
Dùa trªn c¸c ®iÒu 1(luËt doanh nghiÖp nhµ níc ngµy
20- 4- 1995), ®iÒu 2 (luËt doanh nghiÖp t nh©n, ngµy21-
12-1990), ®iÒu 3 (luËt c«ng ty ngµy 21 - 12 - 1990), ®iÒu
4 (luËt hîp t¸c x·, ngµy 20 – 3 - 1996) cã thÓ ®Þnh nghÜa
doanh nghiÖp nh sau:
“Doanh nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ do nhµ níc
hoÆc c¸c ®oµn thÓ t nh©n ®Çu t vèn nh»m môc ®Ých chñ
yÕu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc
ho¹t ®éng c«ng Ých gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh
tÕ x· héi cña ®Êt níc”
Theo luËt doanh nghiÖp (12 - 6 - 1999 - NghÞ ®Þnh sè
03: Híng dÉn thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp 3-2-2000):
Doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã tªn , cã t¸i s¶n, cã
trô së giao dÞch æn ®Þnh, ®îc ®¨ng ký kinh doanh theo
qui ®Þnh ph¸p luËt nh»m thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh
doanh.Trong ®ã hoÆt ®éng kinh doanh lµ c«ng viÖc thùc
hiÖn mét ho¹c mét sè c«ng ®o¹n s¶n xuÊt, ®Õn tiªu thô
cung øng dÞch vô trªn thÞ trêng nh»m môc ®Ých sinh lêi.
Tõ kh¸i niÖm trªn ta thÊy r»ng: doanh nghiÖp lµ mét
tæ chøc kinh tÕ.Tæ chøc lµ mét nhãm tèi thiÓu lµ hai ngêi
cïng ho¹t ®éng víi nhau mét c¸ch cã quy cñ theo nh÷ng
nguyªn t¾c, thÓ chÕ vµ c¸c tiªu chuÈn (v¨n ho¸) nhÊt
3
®Þnh, nh»m ®Æt ra môc tiªu chung. Nh vËy mét tæ chøc
cã c¸c ®Æc trng c¬ b¶n sau ®©y:
+ Mét nhãm ngêi cïng hoÆt ®éng víi nhau.
+ Cã môc tiªu chung.
+ §îc qu¶n lý theo thÓ chÕ ,nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh.
C¸c nguyªn t¾c ®îc quan niÖm nh lµ c¸c chuÈn mùc tiªu
chuÈn cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu hµnh tæ chøc mét c¸ch cã trËt tù
nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Æt ra.
Cã nhiÒu lo¹i tæ chøc tuú theo môc ®Ých ph©n lo¹i,
nÕu xÐt theo tÝnh chÊt ho¹t ®éng sÏ cã c¸c tæ chøc kh¸c
nhau: tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc x· héi, tæ chøc kinh
doanh... NÕu xÐt theo môc tiªu sÏ cã tæ chøc nh»m môc
tiªu lîi nhuËn vµ tæ chøc nh»m môc tiªu phi lîi nhuËn, xÐt
theo tÝnh tån t¹i th× sÏ cã tæ chøc æn ®Þnh vµ tæ chøc
t¹m thêi.
VËy ®Ó x¸c ®Þnh ®©u lµ tæ chøc kinh tÕ, chóng ta
ph¶i dùa vµo môc ®Ých ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. §©y
lµ ®iÒu c¬ b¶n ®Ó ta ph©n biÖt nã víi c¸c tæ chøc kh¸c.
1.2.Môc tiªu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
Vµo n¨m 1986 §aÞ Héi §¶ng lÇn VI tuyªn bè ®êng lèi
®æi míi b¾t ®Çu thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®æi míi. Tríc n¨m
1986 chóng ta ®ang n»m trong c¸i bäc cña nÒn kinh tÕ
quan liªu bao cÊp. Ph¹m trï xÝ nghiÖp ®îc sinh s«i n¶y në,
nã ®îc hiÓu lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ níc ®Çu t vèn, thµnh
4
lËp vµ tæ chøc qu¶n lý, ho¹t ®éng c«ng Ých nh»m thùc
hiÖn môc tiªu chung do nhµ níc giao cho. Ho¹t ®éng s¶n
xuÊt thô ®éng, tr«ng chê tõ cÊp trªn ®a xuèng, víi môc tiªt
hoµn thµnh ®óng, ®ñ, kÞp thêi sè lîng tõ trªn ®a xuèng,
kh«ng cÇn quan t©m ®Õn kh¸ch hµng. §iÒu nµy dÉn ®Õn
khñng ho¶ng kinh tÕ trÇm träng. C¸i ngét ng¹t cña c¬ chÕ
cò ®· khiÕn cho lµn giã KTTT ïa vµo ®· lµm thay ®æi côc
diÖn nÒn kinh tÕ. Môc tiªu ho¹t ®éng kinh tÕ lµ tèi ®a ho¸
lîi nhuËn. §©y lµ môc tiªu cuèi cïng mµ mäi doanh nghiÖp
®Òu híng tíi. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã doanh nghiÖp cÇn
ph¶i lµm nhiÒu môc tiªu trung gian kh¸c nhau ®Ó ®¹t ®îc
môc tiªu cuèi cïng ®ã. C¸c môc tiªu trung gian chång chÐo
lªn nhau, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu trung gian nµy l¹i cÇn hoµn
thµnh môc tiªu trung gian kh¸c.
MÆc dï cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau song cã thÓ
kh¼ng ®Þnh trong c¬ chÕ thÞ trêng mäi doanh nghiÖp
®Òu ph¶i nh»m vµo môc bao trïm, l©u dµi lµ tèi ®a ho¸ lîi
nhuËn. ChØ trªn c¬ së nµy doanh nghiÖp míi ®øng v÷ng
trªn trong c¹nh tranh, cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt
më réng, c¶i thiÖn viÖc lµm , n©ng cao ®êi Ých ngêi lao
®éng vµ thùc hiÖn nghÜa vô x· héi.
Mét doanh nghiÖp lu«n ph¶i theo ®uæi nhiÒu môc tiªu
kh¸c nhau, h×nh thµnh hÖ thèng môc tiªu, trong ®ã môc
tiªu n©u dµi lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, trong doanh nghiÖp,
nhiÒu bé phËn kh¸c nhau cïng tham gia hoÆc cã ¶nh hëng
5
tíi qu¸ trÝnh x¸c ®Þnh môc tiªu: chñ së h÷u, c¸c nhµ qu¶n
lý, tËp thÓ ngêi lao ®éng (nguån lùc ). ChÝnh v× vËy trong
suèt thêi kú tån t¹i còng nh thêi kú ph¸t triÓn cô thÓ hÖ
thèng môc tiªu cña doanh nghiÖp thêng mang tÝnh tho¶
hiÖp. §iÒu nµy d½n ®Õn trong tõng thêi kú ®Òu ph¶i x¸c
®Þnh thø tù u tiªn cña hÖ thèng. MÆt kh¸c, kh«ng nhÊt
thiÕt hÖ thèng môc tiªu cña mäi thêi kú ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp ®Òu ph¶i lÊy môc tiªu tèi ®a ho¸ l¬Þ nhuËn
ë vÞ trÝ u tiªn thø nhÊt.
Nh trªn em ®· nãi ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cuèi cïng lµ tèi
®a ho¸ lîi nhuËn doanh nghiÖp cÇn ®¹t nhiÒu môc tiªu
trung gian kh¸c nhau. Trong ®ã cã hai môc tiªu trung gian
quan träng cÇn thùc hiÖn ®ã lµ tæ chøc qu¶n lý tèt vµ cã
kÕ ho¹ch kinh doanh phï hîp trong tõng gian ®o¹n kinh
doanh kh¸c nhau.
1.3.C¸c giai ®o¹n kÕ ho¹ch kinh doanh
Trong giai ®o¹n h×nh thµnh: thêng lËp kÕ ho¹ch
®Þnh híng, thêi kú nµy rÊt cÇn sù mÒm dÎo vµ linh ho¹t v×
môc tiªu cã tÝnh th¨m dß, nguån cha ®îc x¸c ®Þnh râ, thÞ
trêng cha cã g× ch¾c ch¾n.
Giai ®o¹n ph¸t triÓn: C¸c kÕ ho¹ch cã xu híng ng¾n
h¹n vµ thiªn vÒ c¸c môc tiªu ®îc x¸c ®Þnh râ h¬n, c¸c
nguån ®a vµo thÞ trêng cho ®Çu ra ®ang ph¸t triÓn.
6
Giai ®o¹n chÝn muåi cã tÝnh æn ®Þnh vµ tÝnh dù
®o¸n cña doanh ghiÖp lín nªn kÕ hoÆch dµi h¹n vµ cô thÓ
trong tõng giai ®o¹n nµy lµ thÝch hîp.
Giai ®o¹n suy tho¸i cã kÕ ho¹ch chuyÓn tõ dµi h¹n
sang ng¾n h¹n, tõ cô thÓ sang ®Þnh híng. Gièng giai ®o¹n
®Çu, thêi kú suy tho¸i cÇn mÒm dÎo.V× c¸c môc tiªu ph¶i
®îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ l¹i, nguån cung ®îc ph©n phèi l¹i
vµ ®iÒu chØnh kh¸c.
1.4 Qu¶n lý s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp
ChÊt lîng
TÝnh linh
Tèc ®é
HiÖu qu¶
Dï bÊt kú mét tæM«i trêng
chøc nµokinh doanh
còng cÇn ph¶i cã qu¶n lý.
NhÊt lµ trong mét doanh nghiÖp th× nã kh«ng thÓ thiÕu ®-
îc. ChØ khi cã qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp míi híng c¸c thµnh
viªn cïng theo ®uæi mét môc tiªu chung, vµ ho¹t ®éng cã
hiÖu qu¶. NÕu kh«ng cã qu¶n lý th× doanh nghiÖp kh«ng
cßn lµ mét tæ chøc n÷a, ngµy nay cïng víi sù vît bËc s¶n
xuÊt th× n¨ng lùc cña ngêi qu¶n lý kh«ng ngõng ®îc n©ng
cao.
Nh×n vµo s¬ ®å ta thÊy bèn ®Ønh cña tø gi¸c lµ chÊt
lîng, tèc ®é, hiÖu qu¶, tÝnh linh ho¹t. Bèn ®Ønh ®ã chÞu
7
¶nh hëng cña m«i trêng kinh doanh. Nh chóng ta ®· biÕt
m«i trêng kinh doanh kh«ng ph¶i lóc nµo còng æn ®Þnh. Sù
®áng ®¶nh cña nã khiÕn cho chóng ta ph¶i qu¶n lý tèt.
§óng vËy kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý lµ hai vÊn ®Ò lín t¹o ra
sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. VËy kÕ ho¹ch kinh doanh
lµ g×?
2. Kh¸i qu¸t kÕ ho¹ch kinh doanh trong doanh nghiÖp.
2.1. Kh¸i niÖm kÕ ho¹ch kinh doanh trong doanh
nghiÖp.
§øng trªn gãc ®é ngêi qu¶n lý lËp kÕ ho¹ch lµ viÖc x¸c
®Þnh cÇn lµm g× vµ lµm nh thÕ nµo v× vËy nã trë thµnh
viÖc lùa chän nh÷ng c¬ héi vÒ l©u dµi cÇn ph¶i biÕt ph©n
tÝch c¬ héi vµ lùa chän ra c¬ héi tèt nhÊt. VÝ dô, cÇn ph¶i
quyÕt ®Þnh chµo b¸n nh÷ng chñng lo¹i s¶n phÈm nµo, gi¸
b¸n, ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt sÏ sö dông, møc l¬ng sÏ tr¶ vµ
nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c....vvv
Mét ®Þnh nghÜa kÕ ho¹ch kinh doanh ®îc ®a ra lµ:
§ã lµ viÖc ®a ra môc tiªu mµ doanh nghiÖp cÇn ®¹t tíi vµ
nh÷ng ph¬ng thøc thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã.
Dï trong bÊt kú thêi kú nµo th× kÕ ho¹ch kinh doanh
còng ®îc hiÓu theo nghi· nh trªn nhng kh¸c nhau ë môc tiªu
vµ ph¬ng thøc thùc hiÖn. NÕu nh trong thêi kú kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp môc tiªu cña doanh nghiÖp
lµ s¶n xuÊt ®óng vµ ®ñ theo yªu cÇu cña cÊp trªn giao,
cßn trong thêi kú kinh tÕ thÞ trêng môc tiªu cña doanh
8
nghiÖp s¶n xuÊt sao cho t¹o ra lîi nhuËn tèi ®a. ChÝnh sù
®èi lËp trong môc tiªu dÉn ®Õn nghÞch lý trong ph¬ng
thøc thùc hiÖn. Sù Êu trÜ cña c¬ chÕ cò ®îc thÓ hiÖn
trong ®iÒu nµy, hä s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ kh«ng quan t©m
tíi së thÝch cña kh¸ch hµng chÝnh v× vËy vÊn ®Ò cöa
quyÒn mÖnh lÖnh ®· lµm cho x· héi ®i xuèng. V× vËy
chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ ®iÒu tÊt yÕu. Trong
thêi kú nµy ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cã nhiÒu thuËn lîi
vµ còng rÊt nhiÒu khã kh¨n.
2.2. Nh÷ng thö th¸ch vµ thuËn lîi cña doanh nghiÖp
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo ®i tíi môc tiªu cuèi
cïng lµ lîi nhuËn tèi ®a, kh«ng ph¶i ®i trªn “th¶m ®á”. Sù
thÊt b¹i vµ thµnh c«ng dêng nh lµ h×nh vµ bãng, mét ngêi
qu¶n lý giái ph¶i biÕt t¹o ra nhiÒu thµnh c«ng, ph¶i ®øng
v÷ng trªn th¬ng trêng. Lý do cu¶ sù khã kh¨n nµy lµ m«i
trêng kinh doanh.
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay c¬ chÕ ngµy cµng th«ng
tho¸ng lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó doanh nghiÖp më réng s¶n
xuÊt kinh doanh, giao lu bu«n b¸n víi níc ngoµi. Nguån FDI
lµ v« cïng quan träng trong t×nh h×nh níc ta ®ang thiÕu
vèn, víi nguån vèn nµy nã t¹o ra sù thay ®æi toµn bé bé
mÆt kinh tÕ tõ khoa häc kü thuËt tíi c¬ së h¹ tÇng.Trªn
thùc tÕ doanh nghiÖp s¶n xuÊt cña ta ®ang tËn dông c¬
héi do c¬ chÕ míi mang l¹i nhng gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n.
9
Tuy cã sù ¶nh hëng cña khoa häc c«ng nghÖ nhng viÖc
n¾m b¾t chóng cßn chËm, c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn nhng
vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp. ChÝnh v× vËy lªn ®iÒu kiÖn s¶n
xuÊt cña ta cßn khã kh¨n, chi phÝ cao lµm cho gi¸ thµnh
cao ®©y lµ mét trong nh÷ng lý do khiÕn cho n¨ng lùc c¹nh
tranh yªó.
C¸c lo¹i s¶n phÈm viÖt nam cã gi¸ thµnh cao h¬n tõ
20%- 40% gi¸ thµnh c¸c níc trong khu vùc nh lµ : ®êng,
giÊy, xi m¨ng, v¶i, ph©n bãn, ho¸ chÊt c¬ b¶n, thÐp... mµ
nguyªn nh©n chÝnh ë ®©y lµ chi phÝ trong gian cao, møc
chi phÝ nµy trong c«ng nghiÖp chiÕm tíi 60% trong ®ã cã
80% lµ chi phÝ vËt chÊt nh÷ng con sè t¬ng øng trong n«ng
nghiÖp lµ 40 % vµ 70%. Chi phÝ ®Çu vµo cña mçi sanr
phÈm nhÊt lµ n«ng phÈm cã chiÒu híng gia t¨ng. Chi phÝ
®Çu vµo cña c¶ nÒn kinh tÕ cao lµ do lÖ thuéc nhiÒu vµo
nhËp khÈu, phÈn nguyªn liÖu s¶n xuÊt trong ®ã chÊt lîng
kh«ng cao, kh«ng æn ®Þnh. Ngoµi ra chi phÝ dÞch vô sau
s¶n xuÊt kinh doanh ë møc cao( nh lµ chi phÝ kho b·i, th«ng
tin, lÖ phÝ , h¶i quan...) tr×nh ®é trang thiÕt bÞ l¹c hËu tõ
hai ®Õn ba thÕ hÖ so víi c¸c níc trong khu vùc. C«ng nh©n
kü thuËt thiÕu, tay nghÒ thÊp. TÊt c¶ ®iÒu ®ã ®· lµm cho
n¨ng xuÊt lao déng thÊp, 80% t¨ng trëng dùa vµo vèn.
PhÇn ®ãng gãp t¨ng trëng tõ n¨ng xuÊt lao ®éng chØ
chiÕm kho¶ng 20%( con sè nµy ë c¸c níc trong khu vùc tõ
35% - 45%) vµ vÉn cßn xu híng gi¶m.
10
§øng tríc t×nh h×nh héi nhËp ta ph¶i ®èi phã víi hµng
lo¹t vÊn ®Ò nh trªn, kh«ng lo¹i trõ vÊn ®Ò b¶o hé thuÕ
quan. Trong khi chÝnh phñ khuyÕn khÝch tù lùc th× c¸c
doanh nghiÖp cßn tr«ng chê vµo hç trî cña nhµ níc díi c¸c
h×nh thøc kh¸c nhau. Tuy vËy ®iÒu nhøc nhèi nhÊt cña ta
lµ vÊn ®Ò qu¶n lý, qu¶n lý kh«ng tèt lµ mét vÊn ®Ò quan
träng kÐo theo nhiÒu vÊn ®Ò nhÊt lµ vÊn ®Ò sö dông vèn
®Çu t.
Tõ thuËn lîi vµ khã kh¨n trªn th× s¶n xuÊt cña c¸c
doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n víi biÕn ®éng kh«ng
ngõng tõ cuéc chiÕn tranh vïng vÞnh mµ môc ®Ých lµ së
h÷u dÇu má, rråi ®Õn chiÕn tranh mét sè níc trªn thÕ giíi
®· lµm cung cÇu s¶n phÈm hµng ho¸ biÕn ®éng m¹nh. VÊn
®Ò dù b¸o s¶n xuÊt ®· khã kh¨n l¹i cµng trë lªn khã kh¨n
h¬n ®èi víi doanh nghiÖp viÖt nam. Bëi chóng ta bÞ h¹n
hÑp trong thu thËp th«ng tin, nhng kh«ng ph¶i v× vËy mµ
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cø s¶n xuÊt dµn tr¶i mµ kh«ng
dùa vµo ®©u ®Ó s¶n xuÊt. Hä ph¶i cã kÕ ho¹ch kinh
doanh phï hîp.
3. HÖ thèng kÕ ho¹ch kinh doanh trong doanh nghiÖp.
Trong doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, tµi chÝnh...
®îc m« t¶ trong s¬ ®å sau:
KH s¶n
xuÊt KH KH -
CN
11
KHMKT
Doanh
nghiÖp
KH tµi KH nh©n
chÝnh sù
§óng lµ s¶n xuÊt rÊt quan träng nhng ®Ó ®¹t ®îc môc
tiªu cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ cã kÕ ho¹ch
s¶n xuÊt mµ cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch kh¸c n÷a. Cã sù kÕt hîp
¨n ý gi÷a c¸c kÕ ho¹ch míi t¹o ra sù thµnh c«ng. Trong
®iÒu kiÖn ngµy nay kÕ ho¹ch marketing ®îc coi lµ hoa
tiªu, dï ®· cã sù thay ®æi vÞ trÝ song c¸c kÕ ho¹ch kh«ng
thÓ t¸ch rêi nhau ®îc, chóng ho¹t ®éng víi chøc n¨ng riªng
cña m×nh nhng díi sù chØ huy chung cña doanh nghiÖp.
C¸c môc ®Ých cña nã còng híng tíi môc ®Ých cuèi cïng cña
doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn kh«ng ngõng t¨ng lªn.
Cã thÓ thÊy râ hai kiÓu lËp kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch dµi
h¹n, ng¾n h¹n. KÕ ho¹ch dµi h¹n hiÓn nhiªn b¾t nguån tõ
môc tiªu l©u dµi cña doanh nghiÖp vµ cã liªn quan tíi
nh÷ng bíc thùc hiÖn ®Ó tiÕn ®Õn môc tiªu ®ã. VÝ dô, môc
tiªu chen ch©n vµo mét thÞ trêng nhÊt ®Þnh nµo ®ã, cµn
ph¶i s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy trong n¨m nay, n¨m sau th×
s¶n xuÊt nh thÕ nµo, n¨m sau n÷a cã lªn x©y dùng nhµ
m¸y míi n÷a kh«ng. Tuy nhiªn trong kÕ hoach ng¾n h¹n,
ngêi qu¶n lý v¹ch ra mét c¸ch chÝnh x¸c, nh÷ng bíc triÓn
12
khai vµ dùa vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm míi. Trong tõng ®ît
ng¾n ph¶i x¸c ®Þnh thêi h¹n hoµn thµnh, thø tù yªu tiªn,
lªn ®¬n hµng vËt t, vµ thuª tuyÓn huÊn luyÖn c«ng nh©n,
kú h¹n cµng ng¾n th× kÕ ho¹ch cµng ph¶i râ rµng.
RÊt nhiÒu viÖc lËp kÕ ho¹ch cã thÓ giao cho nhãm
nh©n viªn thùc hiÖn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y rÊt nhiÒu
kü thuËt, nh quy ho¹ch tuyÕn tÝnh, PERT, c¸c c¬ së d÷ liÖu
tÝnh to¸n, ph¬ng ph¸p t¸i t¹o ®îc nh©n viªn sö dông ®Ó
gióp hä ph©n tÝch vµ ®a ra quyÕt ®Þnh tuy vËy ta kh«ng
®îc quªn r»ng kü thuËt ®ã kh«ng ®a ra quyÕt ®Þnh mµ
ngêi ra quyÕt ®Þnh lµ ngêi qu¶n lý. Mét vÝ dô vÒ viÖc lËp
dù ¸n Satur cña Generalmotors, trong ®ã c«ng ty dù kiÕn
x©y dùng mét nhµ s¶n xuÊt «t« míi ®Ó chÕ t¹o vµ b¸n lo¹i
xe nhá “dïng cho gia ®×nh” viÖc lËp kÕ ho¹ch ®îc xóc tiÕn
khÈn tr¬ng ®Ó ®¶m b¶o ch¾c ch¾n thµnh c«ng trong mét
tæng thÓ c«ng tr×nh trªn mÆt b»ng réng 4 triÖu phÝt
vu«ng vµ ¸p dông nh÷ng kh¸i niÖm tiªn tiÕn nh t«t l¾p
r¸p, chø kh«ng ph¶i hÖ thèng d©y chuyÒn l¾p rap, nh÷ng
nguån cung cÊp duy nhÊt vµ khèi lîng dù tr÷ vËt t chØ dïng
cho 3 giê.
Nh vËy viÖc lËp kÕ ho¹ch kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n, nã
®ßi hái ph¶i cã sù c«ng phu tõ kh©u x©y dùng ®Õn kh©u
thùc hiªn.
Dï cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã kÕ ho¹ch Marketing lµ
hoa tiªu nhng chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn vai trß cña kÕ
13
ho¹ch s¶n xuÊt. Mét doanh nghiÖp chØ tån t¹i khi hä s¶n
xuÊt bëi nã lµ ho¹t ®éng t¹o ®Çu vµo thµnh ®Çu ra. KÕ
ho¹ch s¶n xuÊt l¹i cµng kh«ng thÓ thiÕu ®îc.
II. KÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ kÕ ho¹ch d÷ tr÷ trong doanh nghiÖp.
1.Vai trß cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt:
Con ngêi muèn tån t¹i th× ph¶i s¶n xuÊt, tõ thêi
nguyªn thuû chÝnh loµi ngêi biÕt tËp hîp thµnh nhãm ®Ó
cïng taä ra s¶n phÈm, duy tr× sù sèng. Cïng víi tiÕn hãa cña
loµi ngêi th× s¶n xuÊt còng tiÕn triÓn theo, nã kh«ng cßn lµ
ho¹t ®éng h¸i lîm s¨n b¾n mµ nã lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt,
môc ®Ých kh«ng chØ dõng ë lo ®ñ mµ mong muèn giÇu cã.
Vµo 1778 cã cuéc c¸ch m¹ng KHCN t¹i ®©y ®¸nh dÊu mét
bíc vît tréi trong s¶n xuÊt. Nã kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn vît
bËc cña loµi ngêi. S¶n xuÊt díi t¸c ®éng cña khoa häc c«ng
nghÖ ®· lµm cho n¨ng xuÊt lao ®«ng kh«ng ngõng t¨ng lªn
cho ®Õn khi s¶n xuÊt qu¸ nhiÒu so víi nhu cÇu, ®ã lµ lý do
t¹o ra cuéc khñng ho¶ng thõa trong s¶n xuÊt vµo nh÷ng
n¨m 1929 – 1933. VÊn ®Ò ®Æt ra cho s¶n xuÊt ngµy cµng
kh¾t khe h¬n v× vËy nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i mang nh÷ng
®Æc ®iÓm sau.
2.§Æc ®iÓm cña nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i.
Cã lÏ ®Æc diÓm quan trong nhÊt cña nÒn s¶n xuÊt
hiÖn ®¹i lµ triÕt lý c¬ b¶n cho r»ng, s¶n xuÊt lµ quan träng
®¸ng ®Ó cho c¸c «ng chñ quan t©m xem xÐt hµng ®Çu.
S¶n xuÊt ®· ®Õn thêi kú ®ßi hái cã kÕ ho¹ch ®óng ®¾n,
14
c¸c kü s giái, ®éi ngò c«ng nh©n ®îc ®µo t¹o tèt vµ trang
thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. ChØ cã nh÷ng c«ng ty h¹ng nhÊt míi cã
hy väng c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi.
§Æc ®iÓm thø hai cña s¶n xu©t hiÖn ®¹i lµ ngµy cµng chó
träng ®Õn chÊt lîng. Trªn thÞ trêng quèc tÕ ngµy nay, chÊt
lîng lµ con ®êng duy nhÊt dµnh th¾ng lîi. §· bao nhiªu lÇn
chóng ta ®îc nghe thÊy c©u “ chiÕc Toyota cña t«t thËt
tuyÖt vêi, nã tèt h¬n h¼n xe cña Mü s¶n xuÊt” vµ còng
kh«ng lÊy lµm ng¹c nhiªn r»ng Ford qu¶ng c¸o “ chÊt lîng lµ
c«ng viÖc sè mét”.
§Æc ®iÓm thø ba cña s¶n xuÊt hiÖn ®¹i lµ ngµy cµng
nhËn thøc râ h¬n con ngêi lµ tµi s¶n lín nhÊt cña c«ng ty.
Ngµy cµng c«ng ty xo¸ bá c¸c chuyªn viªn ë bé tæng tham
mu ®Ó cho nh÷ng ngêi thùc sÑ tham gia s¶n xuÊt t¹o ra
s¶n phÈm cã thÓ th«ng qua quyÕt ®Þnh ngay trªn “tuyÓn
löa”. Ngµy cµng thÊy râ h¬n cÇn cã mét c¬ cÊu tæ chøc
ngang cÊp, kh«ng cã nh÷ng hµng rµo chøc n¨ng.
§Æc ®iÓm thø t cña s¶n xuÊt lµ lçi bËn t©m vÒ kiÓm
so¸t chi phÝ. Nh÷ng nhµ qu¶n lý cÊp cao lu«n rµ so¸t tõng
chøc n¨ng, xo¸ bá mét sè viÖc, gÐp mét sè viÖc l¹i, ®Ò cao
tr¸ch nhiÖm cña cÊp díi, lËp kÕ ho¹ch m¹nh nhÊt lµ ®èi víi
chøc n¨ng tham mu, lËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o, c«ng viÖc v¨n
phßng lµ viÖc ®îc xem nh lµ tèn kÐm.
§Æc ®iÓm thø n¨m : TËp trung vµ chuyªn m«n ho¸.
NhiÒu c«ng ty thÊy r»ng hä kh«ng thÓ giái mäi thø vµ cÇn
15
ph¶i tËp trung vµo c¸i hä lµm tèt nhÊt. Hä ph¶i x¸c ®Þnh
®îc së trêng cña m×nh, mét sè nhµ s¶n xuÊt tËp trung vµo
s¶n xuÊt mét mÆt hµng mét sè kh¸c th× giíi h¹n s¶n xuÊt
mét chñng lo¹i s¶n phÈm cã liªn quan. KÕt cña cña viÖc
chuyªn mét ho¸ nh vËy thêng lµ h¹ thÊp ®îc chi phÝ s¶n
xuÊt vµ n©ng cao chÊt lîng. ViÖc chuyªn m«n ho¸ còng cã
lµ ph©n c«ng viÖc vµ tr¸ch nhiÖm, ®iÒu nµy t¸c ®éng c¶
c«ng nh©n vµ ngêi qu¶n lý.
§Æc ®iÓm thø s¸u: Thõa nhËn r»ng nh÷ng nhµ m¸y
s¶n xuÊt hµng lo¹t, lín, cò cña chóng ta cã thÓ gÆp trë ng¹i
lín do sù tiÕn bé. Ngµy cµng nhiÒu c¸c ®¬n vÞ ®éc lËp,
nhá cã tÝnh mÒm dÎo.
§Æc ®iÓm thø bÈy: C¬ khÝ ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. C¸ch
m¹ng c«ng nghiÖp lµ øng dông ý tëng c¬ khÝ ho¸. §Õn nay
viÖc c¬ giíi ho¸ ®· ®i qu¸ xa ®Õn nçi chóng ta kh«ng cßn
xem nã lµ mét ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt n÷a. ViÖc sö dông m¸y
mãc ®· trë thµnh mét bé phËn cña ®êi sèng, dï ta ®ang
c¾t cá hay ®ang ®iÒu hµnh mét xëng m¸y. Tuy nhiªn còng
cÇn nh¾c mét ®iÒu viÖc robot ho¸ vµ tù ®éng ho¸ cã thÓ
dÉn ®Õn ®Ønh cao nhng qóa tèn kÐm. §iÒu ®¸ng quan
t©m lµ viÖc c¶i tiÕn thêng xuyªn, cã kÕ ho¹ch nh»m n©ng
cÊp hiÖn ®¹i ho¸ nh÷ng m¸y mãc hiÖn ®¹i ®Ó kÕt hîp tËn
dông mäi thiÕt bÞ m¸y mãc. MÆc dï bao nhiªu n¨m nay con
ngêi ®· chuyÒn ®îc nh÷ng kü n¨ng thñ c«ng cho m¸y mãc,
nhng chØ míi ®©y chóng ta míi cã kh¶ n¨ng chuyÒn ®îc
16
mét sè nhÊt ®Þnh nh÷ng kh¶ n¨ng cña trÝ ãc cho m¸y
mãc. Nãi c¸ch kh¸c, ngµy nay mét sè m¸y mãc cã thÓ hoµn
thµnh c«ng viÖc cña m×nh kh«ng cÇn ph¶i hç trî cña t duy
con ngêi trong suèt c¶ qu¸ tr×nh. §iÒu ®ã ®· dÉn ®Õn sö
dông réng r·i ®iÒu khiÓn b»ng sè, tù ®éng ho¸ c¸c kiÓu vµ
nh÷ng hÖ thèng s¶n xuÊt mÒm dÎo, vµ dÉn ®Õn íc m¬ vÒ
mét xëng may hoµn toµn tù ®éng.
§Æc ®iÓm thø t¸m : Ngµy cµng sö dông nhiÒu m¸y
®iÖn tö h¬n nã cho phÐp lu tr÷ rÊt nhiÒu sè liÖu thiÕt lËp
c¸c c¬ së d÷ liÖu, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ kü thuËt vµ
kinh doanh phøc t¹p víi mét tèc ®é nhanh kh«ng thÓ tëng t-
îng næi. Ph¹m vi øng dông réng r·i vµ c¸c thiÕt bÞ sö lý sè
liÖu ®îc më réng nhanh chãng nh÷ng kü thuËt míi ®îc
mang ra øng dông. ViÖc tiÕp tôc ph¸t triÓn nh÷ng bé vi sö
lý vµ kh¶ n¨ng cña m¸y tÝnh høa hÑn mét sù hç trî ®¾c lùc
h¬n n÷a trong c«ng t¸c qu¶n lý, s¨n xuÊt cho phep nhanh
chãng ®a ra nh÷ng c©u tr¶ lêi cho nh÷ng vÊn ®Ò liªn
quan ®Õn mÉu m·, xo¸ bá nhiÒu c«ng viÖc v¨n phßng
kh«ng cÇn thiÕt, ®iÒu khiÓn nhiÒu lo¹i qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
vµ cung cÊp th«ng tin nhan chãng.
§Æc ®iÓm thø chÝn : ViÖc sö dông c¸c m« h×nh m«
pháng to¸n häc ®Ó hç trî cho viÖc ®a ra quyÕt ®Þnh. Sù
ph¸t triÓn ngµy cµng nhiÒu phÇn mÒm m¸y vi tÝnh cho
phÐp thö nghiÖm c¸c cÊu h×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau khi l¨p
®Æt vµ lùa chän ph¬ng ph¸p ®¸p øng tèt nhÊt nh÷ng tiªu
17
chuÈn ®Æt ra. §iÒu ®ã cung cÊp cho c«ng t¸c qu¶n lý mét
c«ng cô lËp kÕ ho¹ch rÊt ®¾c lùc, gióp ng¨n ngõa viÖc
quyÕt ®Þnh nh÷ng bíc ®i sai lÇm vµ tèn kÐm.
Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn chØ nãi lªn ®îc mét phÇn
trong ®¨c ®iÓm s¶n xuÊt. Bëi t×nh h×nh s¶n xuÊt lu«n
biÕn ®éng. Ngµy nµy víi sù ph¸t triÓn vît bËc cña s¶n xuÊt
th× dÞch vô ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, dï bÊt kÓ sù
ph¸t triÓn m¹nh mÏ tíi ®©u th× ngêi ta vÉn kh«ng thÓ phñ
nhËn ®îc vai trß to lín cña s¶n xuÊt. Hä øng dông c¸c lo¹i
h×nh s¶n xuÊt vµo s¶n xuÊt kinh doanh sao cho phï hîp.
3. C¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt.
3.1 S¶n xuÊt liªn tôc
Lµ s¶n xuÊt hµng trªn c¬ së d©y chuyÒn víi mét tèc
®é ®Þnh tríc. Ph¬ng ph¸p d©y chuyÒn ®ßi hái s¶n phÈm
chuyÓn ®éng kh«ng ngõng tõ c«ng ®o¹n nµy sang c«ng
®o¹n kh¸c, kh«ng dõng l¹i ®Ó kiÓm tra t¹i mét ®iÓm nµo
trong s¶n xuÊt. S¶n xuÊt liªn tôc thêng ®îc ¸p dông trong
c¸c nhµ m¸y ®Ó chÕ biÕn thùc phÈm lín vµ trong c«ng
nghiÖp ho¸ chÊt. C«ng ®o¹n l¨p r¸p trong s¶n xuÊt thêng
lµ c«ng ®o¹n liªn tôc. VÝ dô, kü thuËt b¨ng chuyÒn l¨p r¸p
®îc sö dông ë nhµ m¸y chÕ t¹o «t«, radio, tñ l¹nh vµ c¸c s¶
phÈm t¬ng tù. S¶n xuÊt liªn tuc còng cã thÓ ®îc sö dông
trong s¶n xuÊt m¸y th©n hép sè. Trong trêng hîp nµy mét
d©y chuyÒn c¸c m¸y c«ng cô trong c«ng ®o¹n ®îc bè trÝ t-
¬ng xøng. VÝ dô, ngêi ®iÒu khiÓn m¸y thø nhÊt sÏ lÊp ph«i
18
®óc ë kho ra vµ thùc hiÖn c«ng ®o¹n thø nhÊt. Sau ®ã chi
tiÕt ®· ®îc gia c«ng mét phÇn thêng ®îc ®a lªn b¨ng t¶i
chuyÓn tiÕp cho ngêi tiÕp theo ®Ó thùc hiÖn c«ng ®o¹n
sau. Cø nh vËy, hÕt c«ng ®o¹n nµy ®Õn c«ng ®o¹n kh¸c
ph«i ®óc ®îc gia c«ng cho ®Õn khi mét chi tiÕt may ®îc
hoµn thµnh.
3.2 S¶n xuÊt gi¸n ®o¹n.
Khi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc s¶n xuÊt liªn tôc th× ngêi
ta ¸p dông lo¹i h×nh s¶n xuÊt nµy.Tuú thuéc sè lîng s¶n
xuÊt lín hay nhá, th× ngêi ta sö dông kiÓu s¶n xuÊt gi¸n
®o¹n víi kiÓu s¶n xuÊt lµ s¶n phÈm gia c«ng theo l« chø
kh«ng ph¶i trªn c¬ së s¶n phÈm liªn tôc. Chøc n¨ng cña ng-
êi kü s thiÕt kÕ quy tr×nh kinh tÕ x¸c ®Þnh m« h×nh cña
l« s¶n xuÊt sao cho kinh tÕ ®èi víi ngµnh, tiÕt kiÖm côm vµ
khèi, s¶n xuÊt gi¸n ®o¹n ®Æc biÖt thÝch hîp víi nh÷ng
doanh nghiÖp chÕ t¹o nhiÒu lo¹i s¶n phÈm , ch¼ng h¹n nh
mét vµi thiÕt kÕ mét vµi m¸y b¬m níc theo cïng mét thiÕt
kÕ. Trong nh÷ng trêng hîp nh vËy ngêi ta thêng tiªu chuÈn
ho¸ c¸c chi tiÕt cÊu thµnh ®Ó cã thÓ sö dông nhiÒu lo¹i
s¶n phÈm kh¸c nhau hay nhiÒu s¶n phÈm kÝch cì kh¸c
nhau. Cµng cã nhiÒu yªu cÇu s¶n phÈm th× cµng ®¶m b¶o
®îc nh÷ng quy m« l« s¶n xuÊt tèi u vÒ kinh tÕ.
S¶n xuÊt ®¬n chiÕc lo¹i nhá, s¶n xuÊt gi¸n ®o¹n th-
êng cßn cã nghÜa lµ s¶n xuÊt ®¬n chiÕc lo¹i nhá, tøc lµ s¶n
xuÊt theo ®¬n hµng cña kh¸ch hµng hay theo yªu cÇu ®Æc
19
biÖt. S¶n xuÊt ®¬n chiÕc nhá lµ nÐt ®Æc trng cña doanh
nghiÖp chÕ t¹o nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ lín ®¾t tiÒn.
Kh¸ch hµng cã thÓ ®Æt mét hai hay nhiÒu ®¬n vÞ s¶n
phÈm: LÖnh s¶n xuÊt chØ bao gåm mét l« vµ vËt t còng ®-
îc mua s¾m theo l« do nh÷ng ®¬n vÞ s¶n phÈm lµm
xong,sÏ ®îc giao lu«n. S¶n phÈm nµy cã thÓ ®îc xem lµ
th«ng thêng khi nhµ chÕ t¹o vÉn ®ang s¶n xuÊt nã, nhng
c¸c ®¬n vÞ s¶n phÈm ®îc xem lµ s¶n xuÊt xong khi chóng
®îc b¸n hÕt.
MÆc dï trong mét sè trêng hîp cã thÓ cã nh÷ng ®¬n
hµng lÆp l¹i,kh¶ n¨ng nµy kh«ng ®îc tÝnh ®Õn trong khi
thiÕt kÕ c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt vµ trong khi tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm . MÆt kh¸c c¸c c«ng cô,khu«n mÉu chuyªn dïng
vÉn ®îc lu gi÷ l¹i ®Ò phßng nh÷ng trêng hîp ®ét xuÊt nh
vËy. §iÒu nµy ®Æt ra vÊn ®Ò khã kh¨n cho ngêi s¶n xuÊt
®¬n chiÕc lo¹i nhá ph¶i b¶o qu¶n nh÷ng thø ®ã.
C¸c kiÓu s¶n xuÊt hçn hîp,trong s¶n xuÊt hµng ho¸
hÇu hÕt c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®Òu sö dông hai lo¹i s¶n
xuÊt liªn tôc vµ gi¸n ®o¹n. Trong khi c¸c c«ng ®o¹n l¾p
r¸p liªn tôc ®· trë lªn phæ biÕn, th× viÖc s¶n xuÊt liªn tôc
tÊt c¶ c¸c chi tiÕt cÊu thµnh s¶n phÈm lµ ®¬ng nhiªn. Môc
tiªu phÊn ®Êu cña nhµ m¸y tù ®éng vÉn cha ®îc phæ biÕn
ë møc ®é mong muèn, lý do lµ khã cã thÓ c©n b»ng thêi
gian chÕ t¹o mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cho tÊt c¶ yªu cÇu vÒ
cÊu thµnh chi tiÕt.
20
§Êt níc ta víi h¬n 70% d©n sè sèng b»ng nghÒ n«ng
víi trång trät vµ ch¨n nu«i lµ chñ yÕu. Trong c¸c lo¹i c©y
trßng mang l¹i thu nhËp kh¸ cao trong ®ã cã c©y mÝa lµ
nguyªn liÖu chñ yÕu s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®êng. S¶n
phÈm nµy thêng kh«ng æn ®Þnh ®· lµm cho s¶n xuÊt ®-
êng ®øng trong t×nh tr¹ng “Ngµn c©n treo sîi tãc”. Trong
khi nÒn kinh tÕ níc ta kh«ng ngõng ph¸t triÓn vît bËc, do sù
®ãng gãp lín cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp. Trong ®ã ®Ønh
cao lµ xuÊt khÈu g¹o vµ s¶n phÈm cña mét sè c©y c«ng
nghiÖp. Cßn c©y mÝa vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng tr× trÖ
kh«ng ®îc c¶i thiÖn thªm. §Õn lóc nµy chóng ta kªu gäi kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt ®êng liÖu cã ph¶i lµ qu¸ muén kh«ng? Dï
sao chóng ta kh«ng thÓ ®Ó t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi. §©y lµ
lý do em chän ®Ò tµi nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy ®· gióp ®ì em hoµn
thiÖn ®Ò ¸n nµy. VoÝ kiÐn thøc cha ®Çy ®ñ cña m×nh em
mong thÇy th«ng c¶m cho em nh÷ng phÇn cßn thiÕu sãt.
1
PhÇn néi dung
I . tæng quan vÒ kÕ ho¹ch trong doanh nghiÖp
1.Tæng quan vÕ doanh nghiÖp
1.1. Kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp
Trong nh÷ng n¨m qua thÕ giíi nãi chung vµ c¸c tæ
chøc kinh tÕ nãi riªng ®· tõng tr¶i qua nh÷ng sù thay ®æi
nhanh chãng, c¬ b¶n vµ quyÕt liÖt vµ ®Çy kÞch tÝnh h¬n
bÊt kú ®iÒu g× chóng ta ®Òu cã thÓ nghÜ ®Õn. Qu¸
tr×nh c¹nh tranh toµn cÇu, viÖc sö dông réng r·i m¹ng m¸y
vi tÝnh vµ th«ng tin viÔn th«ng, c¸c chÝnh s¸ch më réng tù
do cña c¸c níc trªn thÕ giíi, sù ®æ vì cña bøc têng Berlin
tõng chia c¾t miÒn §«ngT©y níc §øc hµng nhiÒu thËp kû,
còng nh sù biÕn ®éng kh«n lêng cña c¸c níc §«ng ¢u. Råi
l¹i dÕn c¸c cuéc khñng bè vµo c¸c níc sõng sá ®· biÕn ®iÒu
bÊt thêng trë thµnh ®iÒu b×nh thuêng.ViÖt Nam víi chÝnh
s¸ch më cöa, chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn
kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN cã sù ®iÒu tiÕt cña
nhµ níc ®ang võa lµ ®éng lùc, võa lµ có sèc lín cho nhiÒu
doanh nghiÖp.
Vµo n¨m 1995 nhµ níc ban hµnh luËt doanh nghiÖp,
trong bé luËt nµy cã gi¶i thÝch “doanh nghiÖp” lµ tæ chøc
cã tªn riªng, cã t¸i s¶n, cã trô së giao dÞch æn ®Þnh, ®îc
2
®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m
thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh.
Dùa trªn c¸c ®iÒu 1(luËt doanh nghiÖp nhµ níc ngµy
20- 4- 1995), ®iÒu 2 (luËt doanh nghiÖp t nh©n, ngµy21-
12-1990), ®iÒu 3 (luËt c«ng ty ngµy 21 - 12 - 1990), ®iÒu
4 (luËt hîp t¸c x·, ngµy 20 – 3 - 1996) cã thÓ ®Þnh nghÜa
doanh nghiÖp nh sau:
“Doanh nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ do nhµ níc
hoÆc c¸c ®oµn thÓ t nh©n ®Çu t vèn nh»m môc ®Ých chñ
yÕu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc
ho¹t ®éng c«ng Ých gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh
tÕ x· héi cña ®Êt níc”
Theo luËt doanh nghiÖp (12 - 6 - 1999 - NghÞ ®Þnh sè
03: Híng dÉn thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp 3-2-2000):
Doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã tªn , cã t¸i s¶n, cã
trô së giao dÞch æn ®Þnh, ®îc ®¨ng ký kinh doanh theo
qui ®Þnh ph¸p luËt nh»m thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh
doanh.Trong ®ã hoÆt ®éng kinh doanh lµ c«ng viÖc thùc
hiÖn mét ho¹c mét sè c«ng ®o¹n s¶n xuÊt, ®Õn tiªu thô
cung øng dÞch vô trªn thÞ trêng nh»m môc ®Ých sinh lêi.
Tõ kh¸i niÖm trªn ta thÊy r»ng: doanh nghiÖp lµ mét
tæ chøc kinh tÕ.Tæ chøc lµ mét nhãm tèi thiÓu lµ hai ngêi
cïng ho¹t ®éng víi nhau mét c¸ch cã quy cñ theo nh÷ng
nguyªn t¾c, thÓ chÕ vµ c¸c tiªu chuÈn (v¨n ho¸) nhÊt
3
®Þnh, nh»m ®Æt ra môc tiªu chung. Nh vËy mét tæ chøc
cã c¸c ®Æc trng c¬ b¶n sau ®©y:
+ Mét nhãm ngêi cïng hoÆt ®éng víi nhau.
+ Cã môc tiªu chung.
+ §îc qu¶n lý theo thÓ chÕ ,nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh.
C¸c nguyªn t¾c ®îc quan niÖm nh lµ c¸c chuÈn mùc tiªu
chuÈn cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu hµnh tæ chøc mét c¸ch cã trËt tù
nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Æt ra.
Cã nhiÒu lo¹i tæ chøc tuú theo môc ®Ých ph©n lo¹i,
nÕu xÐt theo tÝnh chÊt ho¹t ®éng sÏ cã c¸c tæ chøc kh¸c
nhau: tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc x· héi, tæ chøc kinh
doanh... NÕu xÐt theo môc tiªu sÏ cã tæ chøc nh»m môc
tiªu lîi nhuËn vµ tæ chøc nh»m môc tiªu phi lîi nhuËn, xÐt
theo tÝnh tån t¹i th× sÏ cã tæ chøc æn ®Þnh vµ tæ chøc
t¹m thêi.
VËy ®Ó x¸c ®Þnh ®©u lµ tæ chøc kinh tÕ, chóng ta
ph¶i dùa vµo môc ®Ých ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. §©y
lµ ®iÒu c¬ b¶n ®Ó ta ph©n biÖt nã víi c¸c tæ chøc kh¸c.
1.2.Môc tiªu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
Vµo n¨m 1986 §aÞ Héi §¶ng lÇn VI tuyªn bè ®êng lèi
®æi míi b¾t ®Çu thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®æi míi. Tríc n¨m
1986 chóng ta ®ang n»m trong c¸i bäc cña nÒn kinh tÕ
quan liªu bao cÊp. Ph¹m trï xÝ nghiÖp ®îc sinh s«i n¶y në,
nã ®îc hiÓu lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ níc ®Çu t vèn, thµnh
4
lËp vµ tæ chøc qu¶n lý, ho¹t ®éng c«ng Ých nh»m thùc
hiÖn môc tiªu chung do nhµ níc giao cho. Ho¹t ®éng s¶n
xuÊt thô ®éng, tr«ng chê tõ cÊp trªn ®a xuèng, víi môc tiªt
hoµn thµnh ®óng, ®ñ, kÞp thêi sè lîng tõ trªn ®a xuèng,
kh«ng cÇn quan t©m ®Õn kh¸ch hµng. §iÒu nµy dÉn ®Õn
khñng ho¶ng kinh tÕ trÇm träng. C¸i ngét ng¹t cña c¬ chÕ
cò ®· khiÕn cho lµn giã KTTT ïa vµo ®· lµm thay ®æi côc
diÖn nÒn kinh tÕ. Môc tiªu ho¹t ®éng kinh tÕ lµ tèi ®a ho¸
lîi nhuËn. §©y lµ môc tiªu cuèi cïng mµ mäi doanh nghiÖp
®Òu híng tíi. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã doanh nghiÖp cÇn
ph¶i lµm nhiÒu môc tiªu trung gian kh¸c nhau ®Ó ®¹t ®îc
môc tiªu cuèi cïng ®ã. C¸c môc tiªu trung gian chång chÐo
lªn nhau, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu trung gian nµy l¹i cÇn hoµn
thµnh môc tiªu trung gian kh¸c.
MÆc dï cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau song cã thÓ
kh¼ng ®Þnh trong c¬ chÕ thÞ trêng mäi doanh nghiÖp
®Òu ph¶i nh»m vµo môc bao trïm, l©u dµi lµ tèi ®a ho¸ lîi
nhuËn. ChØ trªn c¬ së nµy doanh nghiÖp míi ®øng v÷ng
trªn trong c¹nh tranh, cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt
më réng, c¶i thiÖn viÖc lµm , n©ng cao ®êi Ých ngêi lao
®éng vµ thùc hiÖn nghÜa vô x· héi.
Mét doanh nghiÖp lu«n ph¶i theo ®uæi nhiÒu môc tiªu
kh¸c nhau, h×nh thµnh hÖ thèng môc tiªu, trong ®ã môc
tiªu n©u dµi lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, trong doanh nghiÖp,
nhiÒu bé phËn kh¸c nhau cïng tham gia hoÆc cã ¶nh hëng
5
tíi qu¸ trÝnh x¸c ®Þnh môc tiªu: chñ së h÷u, c¸c nhµ qu¶n
lý, tËp thÓ ngêi lao ®éng (nguån lùc ). ChÝnh v× vËy trong
suèt thêi kú tån t¹i còng nh thêi kú ph¸t triÓn cô thÓ hÖ
thèng môc tiªu cña doanh nghiÖp thêng mang tÝnh tho¶
hiÖp. §iÒu nµy d½n ®Õn trong tõng thêi kú ®Òu ph¶i x¸c
®Þnh thø tù u tiªn cña hÖ thèng. MÆt kh¸c, kh«ng nhÊt
thiÕt hÖ thèng môc tiªu cña mäi thêi kú ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp ®Òu ph¶i lÊy môc tiªu tèi ®a ho¸ l¬Þ nhuËn
ë vÞ trÝ u tiªn thø nhÊt.
Nh trªn em ®· nãi ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cuèi cïng lµ tèi
®a ho¸ lîi nhuËn doanh nghiÖp cÇn ®¹t nhiÒu môc tiªu
trung gian kh¸c nhau. Trong ®ã cã hai môc tiªu trung gian
quan träng cÇn thùc hiÖn ®ã lµ tæ chøc qu¶n lý tèt vµ cã
kÕ ho¹ch kinh doanh phï hîp trong tõng gian ®o¹n kinh
doanh kh¸c nhau.
1.3.C¸c giai ®o¹n kÕ ho¹ch kinh doanh
Trong giai ®o¹n h×nh thµnh: thêng lËp kÕ ho¹ch
®Þnh híng, thêi kú nµy rÊt cÇn sù mÒm dÎo vµ linh ho¹t v×
môc tiªu cã tÝnh th¨m dß, nguån cha ®îc x¸c ®Þnh râ, thÞ
trêng cha cã g× ch¾c ch¾n.
Giai ®o¹n ph¸t triÓn: C¸c kÕ ho¹ch cã xu híng ng¾n
h¹n vµ thiªn vÒ c¸c môc tiªu ®îc x¸c ®Þnh râ h¬n, c¸c
nguån ®a vµo thÞ trêng cho ®Çu ra ®ang ph¸t triÓn.
6
Giai ®o¹n chÝn muåi cã tÝnh æn ®Þnh vµ tÝnh dù
®o¸n cña doanh ghiÖp lín nªn kÕ hoÆch dµi h¹n vµ cô thÓ
trong tõng giai ®o¹n nµy lµ thÝch hîp.
Giai ®o¹n suy tho¸i cã kÕ ho¹ch chuyÓn tõ dµi h¹n
sang ng¾n h¹n, tõ cô thÓ sang ®Þnh híng. Gièng giai ®o¹n
®Çu, thêi kú suy tho¸i cÇn mÒm dÎo.V× c¸c môc tiªu ph¶i
®îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ l¹i, nguån cung ®îc ph©n phèi l¹i
vµ ®iÒu chØnh kh¸c.
1.4 Qu¶n lý s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp
ChÊt lîng
TÝnh linh
Tèc ®é
HiÖu qu¶
Dï bÊt kú mét tæM«i trêng
chøc nµokinh doanh
còng cÇn ph¶i cã qu¶n lý.
NhÊt lµ trong mét doanh nghiÖp th× nã kh«ng thÓ thiÕu ®-
îc. ChØ khi cã qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp míi híng c¸c thµnh
viªn cïng theo ®uæi mét môc tiªu chung, vµ ho¹t ®éng cã
hiÖu qu¶. NÕu kh«ng cã qu¶n lý th× doanh nghiÖp kh«ng
cßn lµ mét tæ chøc n÷a, ngµy nay cïng víi sù vît bËc s¶n
xuÊt th× n¨ng lùc cña ngêi qu¶n lý kh«ng ngõng ®îc n©ng
cao.
Nh×n vµo s¬ ®å ta thÊy bèn ®Ønh cña tø gi¸c lµ chÊt
lîng, tèc ®é, hiÖu qu¶, tÝnh linh ho¹t. Bèn ®Ønh ®ã chÞu
7
¶nh hëng cña m«i trêng kinh doanh. Nh chóng ta ®· biÕt
m«i trêng kinh doanh kh«ng ph¶i lóc nµo còng æn ®Þnh. Sù
®áng ®¶nh cña nã khiÕn cho chóng ta ph¶i qu¶n lý tèt.
§óng vËy kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý lµ hai vÊn ®Ò lín t¹o ra
sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. VËy kÕ ho¹ch kinh doanh
lµ g×?
2. Kh¸i qu¸t kÕ ho¹ch kinh doanh trong doanh nghiÖp.
2.1. Kh¸i niÖm kÕ ho¹ch kinh doanh trong doanh
nghiÖp.
§øng trªn gãc ®é ngêi qu¶n lý lËp kÕ ho¹ch lµ viÖc x¸c
®Þnh cÇn lµm g× vµ lµm nh thÕ nµo v× vËy nã trë thµnh
viÖc lùa chän nh÷ng c¬ héi vÒ l©u dµi cÇn ph¶i biÕt ph©n
tÝch c¬ héi vµ lùa chän ra c¬ héi tèt nhÊt. VÝ dô, cÇn ph¶i
quyÕt ®Þnh chµo b¸n nh÷ng chñng lo¹i s¶n phÈm nµo, gi¸
b¸n, ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt sÏ sö dông, møc l¬ng sÏ tr¶ vµ
nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c....vvv
Mét ®Þnh nghÜa kÕ ho¹ch kinh doanh ®îc ®a ra lµ:
§ã lµ viÖc ®a ra môc tiªu mµ doanh nghiÖp cÇn ®¹t tíi vµ
nh÷ng ph¬ng thøc thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã.
Dï trong bÊt kú thêi kú nµo th× kÕ ho¹ch kinh doanh
còng ®îc hiÓu theo nghi· nh trªn nhng kh¸c nhau ë môc tiªu
vµ ph¬ng thøc thùc hiÖn. NÕu nh trong thêi kú kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp môc tiªu cña doanh nghiÖp
lµ s¶n xuÊt ®óng vµ ®ñ theo yªu cÇu cña cÊp trªn giao,
cßn trong thêi kú kinh tÕ thÞ trêng môc tiªu cña doanh
8
nghiÖp s¶n xuÊt sao cho t¹o ra lîi nhuËn tèi ®a. ChÝnh sù
®èi lËp trong môc tiªu dÉn ®Õn nghÞch lý trong ph¬ng
thøc thùc hiÖn. Sù Êu trÜ cña c¬ chÕ cò ®îc thÓ hiÖn
trong ®iÒu nµy, hä s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ kh«ng quan t©m
tíi së thÝch cña kh¸ch hµng chÝnh v× vËy vÊn ®Ò cöa
quyÒn mÖnh lÖnh ®· lµm cho x· héi ®i xuèng. V× vËy
chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ ®iÒu tÊt yÕu. Trong
thêi kú nµy ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cã nhiÒu thuËn lîi
vµ còng rÊt nhiÒu khã kh¨n.
2.2. Nh÷ng thö th¸ch vµ thuËn lîi cña doanh nghiÖp
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo ®i tíi môc tiªu cuèi
cïng lµ lîi nhuËn tèi ®a, kh«ng ph¶i ®i trªn “th¶m ®á”. Sù
thÊt b¹i vµ thµnh c«ng dêng nh lµ h×nh vµ bãng, mét ngêi
qu¶n lý giái ph¶i biÕt t¹o ra nhiÒu thµnh c«ng, ph¶i ®øng
v÷ng trªn th¬ng trêng. Lý do cu¶ sù khã kh¨n nµy lµ m«i
trêng kinh doanh.
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay c¬ chÕ ngµy cµng th«ng
tho¸ng lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó doanh nghiÖp më réng s¶n
xuÊt kinh doanh, giao lu bu«n b¸n víi níc ngoµi. Nguån FDI
lµ v« cïng quan träng trong t×nh h×nh níc ta ®ang thiÕu
vèn, víi nguån vèn nµy nã t¹o ra sù thay ®æi toµn bé bé
mÆt kinh tÕ tõ khoa häc kü thuËt tíi c¬ së h¹ tÇng.Trªn
thùc tÕ doanh nghiÖp s¶n xuÊt cña ta ®ang tËn dông c¬
héi do c¬ chÕ míi mang l¹i nhng gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n.
9
Tuy cã sù ¶nh hëng cña khoa häc c«ng nghÖ nhng viÖc
n¾m b¾t chóng cßn chËm, c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn nhng
vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp. ChÝnh v× vËy lªn ®iÒu kiÖn s¶n
xuÊt cña ta cßn khã kh¨n, chi phÝ cao lµm cho gi¸ thµnh
cao ®©y lµ mét trong nh÷ng lý do khiÕn cho n¨ng lùc c¹nh
tranh yªó.
C¸c lo¹i s¶n phÈm viÖt nam cã gi¸ thµnh cao h¬n tõ
20%- 40% gi¸ thµnh c¸c níc trong khu vùc nh lµ : ®êng,
giÊy, xi m¨ng, v¶i, ph©n bãn, ho¸ chÊt c¬ b¶n, thÐp... mµ
nguyªn nh©n chÝnh ë ®©y lµ chi phÝ trong gian cao, møc
chi phÝ nµy trong c«ng nghiÖp chiÕm tíi 60% trong ®ã cã
80% lµ chi phÝ vËt chÊt nh÷ng con sè t¬ng øng trong n«ng
nghiÖp lµ 40 % vµ 70%. Chi phÝ ®Çu vµo cña mçi sanr
phÈm nhÊt lµ n«ng phÈm cã chiÒu híng gia t¨ng. Chi phÝ
®Çu vµo cña c¶ nÒn kinh tÕ cao lµ do lÖ thuéc nhiÒu vµo
nhËp khÈu, phÈn nguyªn liÖu s¶n xuÊt trong ®ã chÊt lîng
kh«ng cao, kh«ng æn ®Þnh. Ngoµi ra chi phÝ dÞch vô sau
s¶n xuÊt kinh doanh ë møc cao( nh lµ chi phÝ kho b·i, th«ng
tin, lÖ phÝ , h¶i quan...) tr×nh ®é trang thiÕt bÞ l¹c hËu tõ
hai ®Õn ba thÕ hÖ so víi c¸c níc trong khu vùc. C«ng nh©n
kü thuËt thiÕu, tay nghÒ thÊp. TÊt c¶ ®iÒu ®ã ®· lµm cho
n¨ng xuÊt lao déng thÊp, 80% t¨ng trëng dùa vµo vèn.
PhÇn ®ãng gãp t¨ng trëng tõ n¨ng xuÊt lao ®éng chØ
chiÕm kho¶ng 20%( con sè nµy ë c¸c níc trong khu vùc tõ
35% - 45%) vµ vÉn cßn xu híng gi¶m.
10
§øng tríc t×nh h×nh héi nhËp ta ph¶i ®èi phã víi hµng
lo¹t vÊn ®Ò nh trªn, kh«ng lo¹i trõ vÊn ®Ò b¶o hé thuÕ
quan. Trong khi chÝnh phñ khuyÕn khÝch tù lùc th× c¸c
doanh nghiÖp cßn tr«ng chê vµo hç trî cña nhµ níc díi c¸c
h×nh thøc kh¸c nhau. Tuy vËy ®iÒu nhøc nhèi nhÊt cña ta
lµ vÊn ®Ò qu¶n lý, qu¶n lý kh«ng tèt lµ mét vÊn ®Ò quan
träng kÐo theo nhiÒu vÊn ®Ò nhÊt lµ vÊn ®Ò sö dông vèn
®Çu t.
Tõ thuËn lîi vµ khã kh¨n trªn th× s¶n xuÊt cña c¸c
doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n víi biÕn ®éng kh«ng
ngõng tõ cuéc chiÕn tranh vïng vÞnh mµ môc ®Ých lµ së
h÷u dÇu má, rråi ®Õn chiÕn tranh mét sè níc trªn thÕ giíi
®· lµm cung cÇu s¶n phÈm hµng ho¸ biÕn ®éng m¹nh. VÊn
®Ò dù b¸o s¶n xuÊt ®· khã kh¨n l¹i cµng trë lªn khã kh¨n
h¬n ®èi víi doanh nghiÖp viÖt nam. Bëi chóng ta bÞ h¹n
hÑp trong thu thËp th«ng tin, nhng kh«ng ph¶i v× vËy mµ
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cø s¶n xuÊt dµn tr¶i mµ kh«ng
dùa vµo ®©u ®Ó s¶n xuÊt. Hä ph¶i cã kÕ ho¹ch kinh
doanh phï hîp.
3. HÖ thèng kÕ ho¹ch kinh doanh trong doanh nghiÖp.
Trong doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, tµi chÝnh...
®îc m« t¶ trong s¬ ®å sau:
KH s¶n
xuÊt KH KH -
CN
11
KHMKT
Doanh
nghiÖp
KH tµi KH nh©n
chÝnh sù
§óng lµ s¶n xuÊt rÊt quan träng nhng ®Ó ®¹t ®îc môc
tiªu cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ cã kÕ ho¹ch
s¶n xuÊt mµ cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch kh¸c n÷a. Cã sù kÕt hîp
¨n ý gi÷a c¸c kÕ ho¹ch míi t¹o ra sù thµnh c«ng. Trong
®iÒu kiÖn ngµy nay kÕ ho¹ch marketing ®îc coi lµ hoa
tiªu, dï ®· cã sù thay ®æi vÞ trÝ song c¸c kÕ ho¹ch kh«ng
thÓ t¸ch rêi nhau ®îc, chóng ho¹t ®éng víi chøc n¨ng riªng
cña m×nh nhng díi sù chØ huy chung cña doanh nghiÖp.
C¸c môc ®Ých cña nã còng híng tíi môc ®Ých cuèi cïng cña
doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn kh«ng ngõng t¨ng lªn.
Cã thÓ thÊy râ hai kiÓu lËp kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch dµi
h¹n, ng¾n h¹n. KÕ ho¹ch dµi h¹n hiÓn nhiªn b¾t nguån tõ
môc tiªu l©u dµi cña doanh nghiÖp vµ cã liªn quan tíi
nh÷ng bíc thùc hiÖn ®Ó tiÕn ®Õn môc tiªu ®ã. VÝ dô, môc
tiªu chen ch©n vµo mét thÞ trêng nhÊt ®Þnh nµo ®ã, cµn
ph¶i s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy trong n¨m nay, n¨m sau th×
s¶n xuÊt nh thÕ nµo, n¨m sau n÷a cã lªn x©y dùng nhµ
m¸y míi n÷a kh«ng. Tuy nhiªn trong kÕ hoach ng¾n h¹n,
ngêi qu¶n lý v¹ch ra mét c¸ch chÝnh x¸c, nh÷ng bíc triÓn
12
khai vµ dùa vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm míi. Trong tõng ®ît
ng¾n ph¶i x¸c ®Þnh thêi h¹n hoµn thµnh, thø tù yªu tiªn,
lªn ®¬n hµng vËt t, vµ thuª tuyÓn huÊn luyÖn c«ng nh©n,
kú h¹n cµng ng¾n th× kÕ ho¹ch cµng ph¶i râ rµng.
RÊt nhiÒu viÖc lËp kÕ ho¹ch cã thÓ giao cho nhãm
nh©n viªn thùc hiÖn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y rÊt nhiÒu
kü thuËt, nh quy ho¹ch tuyÕn tÝnh, PERT, c¸c c¬ së d÷ liÖu
tÝnh to¸n, ph¬ng ph¸p t¸i t¹o ®îc nh©n viªn sö dông ®Ó
gióp hä ph©n tÝch vµ ®a ra quyÕt ®Þnh tuy vËy ta kh«ng
®îc quªn r»ng kü thuËt ®ã kh«ng ®a ra quyÕt ®Þnh mµ
ngêi ra quyÕt ®Þnh lµ ngêi qu¶n lý. Mét vÝ dô vÒ viÖc lËp
dù ¸n Satur cña Generalmotors, trong ®ã c«ng ty dù kiÕn
x©y dùng mét nhµ s¶n xuÊt «t« míi ®Ó chÕ t¹o vµ b¸n lo¹i
xe nhá “dïng cho gia ®×nh” viÖc lËp kÕ ho¹ch ®îc xóc tiÕn
khÈn tr¬ng ®Ó ®¶m b¶o ch¾c ch¾n thµnh c«ng trong mét
tæng thÓ c«ng tr×nh trªn mÆt b»ng réng 4 triÖu phÝt
vu«ng vµ ¸p dông nh÷ng kh¸i niÖm tiªn tiÕn nh t«t l¾p
r¸p, chø kh«ng ph¶i hÖ thèng d©y chuyÒn l¾p rap, nh÷ng
nguån cung cÊp duy nhÊt vµ khèi lîng dù tr÷ vËt t chØ dïng
cho 3 giê.
Nh vËy viÖc lËp kÕ ho¹ch kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n, nã
®ßi hái ph¶i cã sù c«ng phu tõ kh©u x©y dùng ®Õn kh©u
thùc hiªn.
Dï cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã kÕ ho¹ch Marketing lµ
hoa tiªu nhng chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn vai trß cña kÕ
13
ho¹ch s¶n xuÊt. Mét doanh nghiÖp chØ tån t¹i khi hä s¶n
xuÊt bëi nã lµ ho¹t ®éng t¹o ®Çu vµo thµnh ®Çu ra. KÕ
ho¹ch s¶n xuÊt l¹i cµng kh«ng thÓ thiÕu ®îc.
II. KÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ kÕ ho¹ch d÷ tr÷ trong doanh nghiÖp.
1.Vai trß cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt:
Con ngêi muèn tån t¹i th× ph¶i s¶n xuÊt, tõ thêi
nguyªn thuû chÝnh loµi ngêi biÕt tËp hîp thµnh nhãm ®Ó
cïng taä ra s¶n phÈm, duy tr× sù sèng. Cïng víi tiÕn hãa cña
loµi ngêi th× s¶n xuÊt còng tiÕn triÓn theo, nã kh«ng cßn lµ
ho¹t ®éng h¸i lîm s¨n b¾n mµ nã lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt,
môc ®Ých kh«ng chØ dõng ë lo ®ñ mµ mong muèn giÇu cã.
Vµo 1778 cã cuéc c¸ch m¹ng KHCN t¹i ®©y ®¸nh dÊu mét
bíc vît tréi trong s¶n xuÊt. Nã kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn vît
bËc cña loµi ngêi. S¶n xuÊt díi t¸c ®éng cña khoa häc c«ng
nghÖ ®· lµm cho n¨ng xuÊt lao ®«ng kh«ng ngõng t¨ng lªn
cho ®Õn khi s¶n xuÊt qu¸ nhiÒu so víi nhu cÇu, ®ã lµ lý do
t¹o ra cuéc khñng ho¶ng thõa trong s¶n xuÊt vµo nh÷ng
n¨m 1929 – 1933. VÊn ®Ò ®Æt ra cho s¶n xuÊt ngµy cµng
kh¾t khe h¬n v× vËy nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i mang nh÷ng
®Æc ®iÓm sau.
2.§Æc ®iÓm cña nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i.
Cã lÏ ®Æc diÓm quan trong nhÊt cña nÒn s¶n xuÊt
hiÖn ®¹i lµ triÕt lý c¬ b¶n cho r»ng, s¶n xuÊt lµ quan träng
®¸ng ®Ó cho c¸c «ng chñ quan t©m xem xÐt hµng ®Çu.
S¶n xuÊt ®· ®Õn thêi kú ®ßi hái cã kÕ ho¹ch ®óng ®¾n,
14
c¸c kü s giái, ®éi ngò c«ng nh©n ®îc ®µo t¹o tèt vµ trang
thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. ChØ cã nh÷ng c«ng ty h¹ng nhÊt míi cã
hy väng c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi.
§Æc ®iÓm thø hai cña s¶n xu©t hiÖn ®¹i lµ ngµy cµng chó
träng ®Õn chÊt lîng. Trªn thÞ trêng quèc tÕ ngµy nay, chÊt
lîng lµ con ®êng duy nhÊt dµnh th¾ng lîi. §· bao nhiªu lÇn
chóng ta ®îc nghe thÊy c©u “ chiÕc Toyota cña t«t thËt
tuyÖt vêi, nã tèt h¬n h¼n xe cña Mü s¶n xuÊt” vµ còng
kh«ng lÊy lµm ng¹c nhiªn r»ng Ford qu¶ng c¸o “ chÊt lîng lµ
c«ng viÖc sè mét”.
§Æc ®iÓm thø ba cña s¶n xuÊt hiÖn ®¹i lµ ngµy cµng
nhËn thøc râ h¬n con ngêi lµ tµi s¶n lín nhÊt cña c«ng ty.
Ngµy cµng c«ng ty xo¸ bá c¸c chuyªn viªn ë bé tæng tham
mu ®Ó cho nh÷ng ngêi thùc sÑ tham gia s¶n xuÊt t¹o ra
s¶n phÈm cã thÓ th«ng qua quyÕt ®Þnh ngay trªn “tuyÓn
löa”. Ngµy cµng thÊy râ h¬n cÇn cã mét c¬ cÊu tæ chøc
ngang cÊp, kh«ng cã nh÷ng hµng rµo chøc n¨ng.
§Æc ®iÓm thø t cña s¶n xuÊt lµ lçi bËn t©m vÒ kiÓm
so¸t chi phÝ. Nh÷ng nhµ qu¶n lý cÊp cao lu«n rµ so¸t tõng
chøc n¨ng, xo¸ bá mét sè viÖc, gÐp mét sè viÖc l¹i, ®Ò cao
tr¸ch nhiÖm cña cÊp díi, lËp kÕ ho¹ch m¹nh nhÊt lµ ®èi víi
chøc n¨ng tham mu, lËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o, c«ng viÖc v¨n
phßng lµ viÖc ®îc xem nh lµ tèn kÐm.
§Æc ®iÓm thø n¨m : TËp trung vµ chuyªn m«n ho¸.
NhiÒu c«ng ty thÊy r»ng hä kh«ng thÓ giái mäi thø vµ cÇn
15
ph¶i tËp trung vµo c¸i hä lµm tèt nhÊt. Hä ph¶i x¸c ®Þnh
®îc së trêng cña m×nh, mét sè nhµ s¶n xuÊt tËp trung vµo
s¶n xuÊt mét mÆt hµng mét sè kh¸c th× giíi h¹n s¶n xuÊt
mét chñng lo¹i s¶n phÈm cã liªn quan. KÕt cña cña viÖc
chuyªn mét ho¸ nh vËy thêng lµ h¹ thÊp ®îc chi phÝ s¶n
xuÊt vµ n©ng cao chÊt lîng. ViÖc chuyªn m«n ho¸ còng cã
lµ ph©n c«ng viÖc vµ tr¸ch nhiÖm, ®iÒu nµy t¸c ®éng c¶
c«ng nh©n vµ ngêi qu¶n lý.
§Æc ®iÓm thø s¸u: Thõa nhËn r»ng nh÷ng nhµ m¸y
s¶n xuÊt hµng lo¹t, lín, cò cña chóng ta cã thÓ gÆp trë ng¹i
lín do sù tiÕn bé. Ngµy cµng nhiÒu c¸c ®¬n vÞ ®éc lËp,
nhá cã tÝnh mÒm dÎo.
§Æc ®iÓm thø bÈy: C¬ khÝ ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. C¸ch
m¹ng c«ng nghiÖp lµ øng dông ý tëng c¬ khÝ ho¸. §Õn nay
viÖc c¬ giíi ho¸ ®· ®i qu¸ xa ®Õn nçi chóng ta kh«ng cßn
xem nã lµ mét ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt n÷a. ViÖc sö dông m¸y
mãc ®· trë thµnh mét bé phËn cña ®êi sèng, dï ta ®ang
c¾t cá hay ®ang ®iÒu hµnh mét xëng m¸y. Tuy nhiªn còng
cÇn nh¾c mét ®iÒu viÖc robot ho¸ vµ tù ®éng ho¸ cã thÓ
dÉn ®Õn ®Ønh cao nhng qóa tèn kÐm. §iÒu ®¸ng quan
t©m lµ viÖc c¶i tiÕn thêng xuyªn, cã kÕ ho¹ch nh»m n©ng
cÊp hiÖn ®¹i ho¸ nh÷ng m¸y mãc hiÖn ®¹i ®Ó kÕt hîp tËn
dông mäi thiÕt bÞ m¸y mãc. MÆc dï bao nhiªu n¨m nay con
ngêi ®· chuyÒn ®îc nh÷ng kü n¨ng thñ c«ng cho m¸y mãc,
nhng chØ míi ®©y chóng ta míi cã kh¶ n¨ng chuyÒn ®îc
16
mét sè nhÊt ®Þnh nh÷ng kh¶ n¨ng cña trÝ ãc cho m¸y
mãc. Nãi c¸ch kh¸c, ngµy nay mét sè m¸y mãc cã thÓ hoµn
thµnh c«ng viÖc cña m×nh kh«ng cÇn ph¶i hç trî cña t duy
con ngêi trong suèt c¶ qu¸ tr×nh. §iÒu ®ã ®· dÉn ®Õn sö
dông réng r·i ®iÒu khiÓn b»ng sè, tù ®éng ho¸ c¸c kiÓu vµ
nh÷ng hÖ thèng s¶n xuÊt mÒm dÎo, vµ dÉn ®Õn íc m¬ vÒ
mét xëng may hoµn toµn tù ®éng.
§Æc ®iÓm thø t¸m : Ngµy cµng sö dông nhiÒu m¸y
®iÖn tö h¬n nã cho phÐp lu tr÷ rÊt nhiÒu sè liÖu thiÕt lËp
c¸c c¬ së d÷ liÖu, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ kü thuËt vµ
kinh doanh phøc t¹p víi mét tèc ®é nhanh kh«ng thÓ tëng t-
îng næi. Ph¹m vi øng dông réng r·i vµ c¸c thiÕt bÞ sö lý sè
liÖu ®îc më réng nhanh chãng nh÷ng kü thuËt míi ®îc
mang ra øng dông. ViÖc tiÕp tôc ph¸t triÓn nh÷ng bé vi sö
lý vµ kh¶ n¨ng cña m¸y tÝnh høa hÑn mét sù hç trî ®¾c lùc
h¬n n÷a trong c«ng t¸c qu¶n lý, s¨n xuÊt cho phep nhanh
chãng ®a ra nh÷ng c©u tr¶ lêi cho nh÷ng vÊn ®Ò liªn
quan ®Õn mÉu m·, xo¸ bá nhiÒu c«ng viÖc v¨n phßng
kh«ng cÇn thiÕt, ®iÒu khiÓn nhiÒu lo¹i qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
vµ cung cÊp th«ng tin nhan chãng.
§Æc ®iÓm thø chÝn : ViÖc sö dông c¸c m« h×nh m«
pháng to¸n häc ®Ó hç trî cho viÖc ®a ra quyÕt ®Þnh. Sù
ph¸t triÓn ngµy cµng nhiÒu phÇn mÒm m¸y vi tÝnh cho
phÐp thö nghiÖm c¸c cÊu h×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau khi l¨p
®Æt vµ lùa chän ph¬ng ph¸p ®¸p øng tèt nhÊt nh÷ng tiªu
17
chuÈn ®Æt ra. §iÒu ®ã cung cÊp cho c«ng t¸c qu¶n lý mét
c«ng cô lËp kÕ ho¹ch rÊt ®¾c lùc, gióp ng¨n ngõa viÖc
quyÕt ®Þnh nh÷ng bíc ®i sai lÇm vµ tèn kÐm.
Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn chØ nãi lªn ®îc mét phÇn
trong ®¨c ®iÓm s¶n xuÊt. Bëi t×nh h×nh s¶n xuÊt lu«n
biÕn ®éng. Ngµy nµy víi sù ph¸t triÓn vît bËc cña s¶n xuÊt
th× dÞch vô ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, dï bÊt kÓ sù
ph¸t triÓn m¹nh mÏ tíi ®©u th× ngêi ta vÉn kh«ng thÓ phñ
nhËn ®îc vai trß to lín cña s¶n xuÊt. Hä øng dông c¸c lo¹i
h×nh s¶n xuÊt vµo s¶n xuÊt kinh doanh sao cho phï hîp.
3. C¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt.
3.1 S¶n xuÊt liªn tôc
Lµ s¶n xuÊt hµng trªn c¬ së d©y chuyÒn víi mét tèc
®é ®Þnh tríc. Ph¬ng ph¸p d©y chuyÒn ®ßi hái s¶n phÈm
chuyÓn ®éng kh«ng ngõng tõ c«ng ®o¹n nµy sang c«ng
®o¹n kh¸c, kh«ng dõng l¹i ®Ó kiÓm tra t¹i mét ®iÓm nµo
trong s¶n xuÊt. S¶n xuÊt liªn tôc thêng ®îc ¸p dông trong
c¸c nhµ m¸y ®Ó chÕ biÕn thùc phÈm lín vµ trong c«ng
nghiÖp ho¸ chÊt. C«ng ®o¹n l¨p r¸p trong s¶n xuÊt thêng
lµ c«ng ®o¹n liªn tôc. VÝ dô, kü thuËt b¨ng chuyÒn l¨p r¸p
®îc sö dông ë nhµ m¸y chÕ t¹o «t«, radio, tñ l¹nh vµ c¸c s¶
phÈm t¬ng tù. S¶n xuÊt liªn tuc còng cã thÓ ®îc sö dông
trong s¶n xuÊt m¸y th©n hép sè. Trong trêng hîp nµy mét
d©y chuyÒn c¸c m¸y c«ng cô trong c«ng ®o¹n ®îc bè trÝ t-
¬ng xøng. VÝ dô, ngêi ®iÒu khiÓn m¸y thø nhÊt sÏ lÊp ph«i
18
®óc ë kho ra vµ thùc hiÖn c«ng ®o¹n thø nhÊt. Sau ®ã chi
tiÕt ®· ®îc gia c«ng mét phÇn thêng ®îc ®a lªn b¨ng t¶i
chuyÓn tiÕp cho ngêi tiÕp theo ®Ó thùc hiÖn c«ng ®o¹n
sau. Cø nh vËy, hÕt c«ng ®o¹n nµy ®Õn c«ng ®o¹n kh¸c
ph«i ®óc ®îc gia c«ng cho ®Õn khi mét chi tiÕt may ®îc
hoµn thµnh.
3.2 S¶n xuÊt gi¸n ®o¹n.
Khi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc s¶n xuÊt liªn tôc th× ngêi
ta ¸p dông lo¹i h×nh s¶n xuÊt nµy.Tuú thuéc sè lîng s¶n
xuÊt lín hay nhá, th× ngêi ta sö dông kiÓu s¶n xuÊt gi¸n
®o¹n víi kiÓu s¶n xuÊt lµ s¶n phÈm gia c«ng theo l« chø
kh«ng ph¶i trªn c¬ së s¶n phÈm liªn tôc. Chøc n¨ng cña ng-
êi kü s thiÕt kÕ quy tr×nh kinh tÕ x¸c ®Þnh m« h×nh cña
l« s¶n xuÊt sao cho kinh tÕ ®èi víi ngµnh, tiÕt kiÖm côm vµ
khèi, s¶n xuÊt gi¸n ®o¹n ®Æc biÖt thÝch hîp víi nh÷ng
doanh nghiÖp chÕ t¹o nhiÒu lo¹i s¶n phÈm , ch¼ng h¹n nh
mét vµi thiÕt kÕ mét vµi m¸y b¬m níc theo cïng mét thiÕt
kÕ. Trong nh÷ng trêng hîp nh vËy ngêi ta thêng tiªu chuÈn
ho¸ c¸c chi tiÕt cÊu thµnh ®Ó cã thÓ sö dông nhiÒu lo¹i
s¶n phÈm kh¸c nhau hay nhiÒu s¶n phÈm kÝch cì kh¸c
nhau. Cµng cã nhiÒu yªu cÇu s¶n phÈm th× cµng ®¶m b¶o
®îc nh÷ng quy m« l« s¶n xuÊt tèi u vÒ kinh tÕ.
S¶n xuÊt ®¬n chiÕc lo¹i nhá, s¶n xuÊt gi¸n ®o¹n th-
êng cßn cã nghÜa lµ s¶n xuÊt ®¬n chiÕc lo¹i nhá, tøc lµ s¶n
xuÊt theo ®¬n hµng cña kh¸ch hµng hay theo yªu cÇu ®Æc
19
biÖt. S¶n xuÊt ®¬n chiÕc nhá lµ nÐt ®Æc trng cña doanh
nghiÖp chÕ t¹o nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ lín ®¾t tiÒn.
Kh¸ch hµng cã thÓ ®Æt mét hai hay nhiÒu ®¬n vÞ s¶n
phÈm: LÖnh s¶n xuÊt chØ bao gåm mét l« vµ vËt t còng ®-
îc mua s¾m theo l« do nh÷ng ®¬n vÞ s¶n phÈm lµm
xong,sÏ ®îc giao lu«n. S¶n phÈm nµy cã thÓ ®îc xem lµ
th«ng thêng khi nhµ chÕ t¹o vÉn ®ang s¶n xuÊt nã, nhng
c¸c ®¬n vÞ s¶n phÈm ®îc xem lµ s¶n xuÊt xong khi chóng
®îc b¸n hÕt.
MÆc dï trong mét sè trêng hîp cã thÓ cã nh÷ng ®¬n
hµng lÆp l¹i,kh¶ n¨ng nµy kh«ng ®îc tÝnh ®Õn trong khi
thiÕt kÕ c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt vµ trong khi tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm . MÆt kh¸c c¸c c«ng cô,khu«n mÉu chuyªn dïng
vÉn ®îc lu gi÷ l¹i ®Ò phßng nh÷ng trêng hîp ®ét xuÊt nh
vËy. §iÒu nµy ®Æt ra vÊn ®Ò khã kh¨n cho ngêi s¶n xuÊt
®¬n chiÕc lo¹i nhá ph¶i b¶o qu¶n nh÷ng thø ®ã.
C¸c kiÓu s¶n xuÊt hçn hîp,trong s¶n xuÊt hµng ho¸
hÇu hÕt c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®Òu sö dông hai lo¹i s¶n
xuÊt liªn tôc vµ gi¸n ®o¹n. Trong khi c¸c c«ng ®o¹n l¾p
r¸p liªn tôc ®· trë lªn phæ biÕn, th× viÖc s¶n xuÊt liªn tôc
tÊt c¶ c¸c chi tiÕt cÊu thµnh s¶n phÈm lµ ®¬ng nhiªn. Môc
tiªu phÊn ®Êu cña nhµ m¸y tù ®éng vÉn cha ®îc phæ biÕn
ë møc ®é mong muèn, lý do lµ khã cã thÓ c©n b»ng thêi
gian chÕ t¹o mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cho tÊt c¶ yªu cÇu vÒ
cÊu thµnh chi tiÕt.
20