Thực trạng và những giải pháp nhằm nâng cao tính bắt buộc trong nghiệp vụ bhtnds của chủ xe cơ giới đối với người thứ ba tại công ty cổ phần bảo hiểm pjico
- 90 trang
- file .doc
lêi më ®Çu
Cïng víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña khoa häc kü
thuËt, ph¬ng tiÖn sö dông trong ngµnh giao th«ng vËn t¶i
còng ®îc c¶i tiÕn ®Õn chãng mÆt c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt l-
îng. Hµng n¨m cã hµng ngh×n ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng ®îc
®iÒu khiÓn tõ con ngêi thu: xe ®¹p, xe m¸y, «t«...
Song sãng víi sù tiÕn bé nµy lµ t×nh h×nh giao th«ng
®êng bé ngµy cµng phøc t¹p, tai n¹n giao th«ng ngµy cµng
nhiÒu g©y thiÖt h¹i lín vÒ tµi s¶n tÝnh m¹ng cho con ngêi
còng nh cho toµn x· héi.
§Ó gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i ®ã nnh»m ®¶m b¶o an
toµn cho x· héi ®ång thêi b¶o vÖ lîi Ých ho¹t ®éng kinh
doanh, c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimexx gäi t¾t
PJICO ®· triÓn khai lo¹i h×nh “b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n
sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba “. BHTNDS lµ
nghiÖp vô b¶o hiÓm quan träng, nã ®ång thêi thùc hiÖn hai
môc tiªu lµ:
- Thùc hiÖn tèt nghÞ ®Þnh 115/1997 N§/CP (quy
®Þnh vÒ chÕ ®é b¶o hiÓm b¾t buéc tr¸ch nhiÖm d©n sù
cña chñ xe c¬ gií nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng vµ hîp
ph¸p co nh÷ng ngêi bÞ thiÖt h¹i vÒ th©n thÓ vµ tµi s¶n do
c¬ giíi g©y ra, ®ång thêi gióp chñ xe c¬ giíi kh¾c phôc ®îc
hËu qu¶).
- §ãng gãp kh«ng nhá trong tæng doanh thu hµng n¨m
cña c«ng ty.
PJICO míi tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ trêng b¶o hiÓm
®îc 6 n¨m, nhng ®· kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh
1
trªn thÞ trêng b¶o hiÓm vµ triÓn khai nghiÖp vô BHTNDS cã
hiÖu qu¶. Nhng còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu
xãt, víng m¾c trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, triÓn khai
nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù tõ kh©u khai th¸c
®Õn kh©u båi thêng. Qua thùc tÕ cña c«ng ty cïng víi vai
trß to lín cña nghiÖp vô b¶o hiÖm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña
chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba, sau thêi gian thùc tËp t¹i
v¨n phßng KVI -28C Lª Ngäc H©n em ®· chän ®Ò tµi:
“Thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao tÝnh
b¾t buéc trong nghiÖp vô BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi
®èi víi ngêi thø ba t¹i c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm
PJICO”
Néi dung ®Ò tµi gåm:
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ BHTNDS cña chñ
xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba.
Ch¬ng II. T×nh h×nh triÓn khai nghiÖp vô BHTNDS
cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba t¹i c«ng ty cæ phµan
b¶o hiÓm PJICO giai ®o¹n 1995- 2000.
Ch¬ng III. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn tèt
nghiÖp vô BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba t¹i
c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm PJICO.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña
thÇy c« trong khoa b¶o hiÓm vµ c¸n bé nh©n viªn v¨n
phßng KVI - 28C Lª Ngäc H©n ®· gióp em hoµn thµnh tèt
®Ò tµi:
2
LuËn v¨n nµy kh«ng tr¸nh khái thiÕu xãt do tµi liÖu vµ
thêi gian cã h¹n. Em rÊt mong ®îc sù gãp ý ch©n thµnh cña
thÇy c« gióp em hoµn thiÖn tèt h¬n cho ®Ò tµi nµy.
3
ch¬ng i
nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ BHTNDS cña
chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba.
I. Sù cÇn thiÕt ph¶i triÓn khai BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi
víi ngêi thø ba.
1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña xe c¬ giíi trong giao
th«ng ®êng bé.
Trong nhÞp ®é ph¸t triÓn kh«ng ngõng vÒ kinh tÕ th×
giao th«ng ®ãng vai trß quan träng trong mäi sù ph¸t triÓn,
lµ huyÕt m¹ch, lµ mét ngµnh kinh tÕ kü thuËt cã vÞ then
chèt. Giao th«ng ¶nh hëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn
c¸c ngµnh kinh tÕ, kü thuËt, an ninh, quèc phßng...
a. T×nh h×nh ph¸t triÓn ph¬ng tiÖn c¬ giíi.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, giao th«ng níc ta cã sù ph¸t
triÓn vît bËc víi c¸c h×nh thøc vËn chuyÓn ngµy cµng
phong phó, tõ vËn chuyÓn b»ng ph¬ng tiÖn th« s¬ ®Õn
vËn chuyÓn b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i c¬ giíi. Do sù ph¸t
triÓn cña c¬ chÕ thÞ trêng, hµng lo¹i xe c¬ giíi c¸c lo¹i ®îc
tham gia lu hµnh trong giao th«ng. Cã thÓ nhËn xÐt sù gia
t¨ng ph¬ng tiÖn c¬ giíi ®êng bé cña ViÖt Nam trong 10
n¨m qua ë nh÷ng nÐt c¬ b¶n sau:
- Ph¬ng tiÖn t¨ng t¬ng ®èi nhanh ®Æc biÖt lµ « t« tõ
n¨m 1990 ®Õn n¨m 2000 b×nh qu©n hµng n¨m ph¬ng
tiÖn c¬ giíi ®êng bé t¨ng 17,8% trong ®ã « t« t¨ng 7,6%,
xe m¸y lµ xÊp xØ 19,5. N¨m 2000 so víi 1990 ph¬ng tiÖn
c¬ giíi ®êng bé t¨ng 4,5 lÇn; «t« t¨ng 2,14 lÇn; xe m¸y
4
t¨ng 4,63 lÇn trong ®ã n¨m 1993 ph¬ng tiÖn t¨ng cao
nhÊt. Tõ n¨m 1998 ®Õn nay tû lÖ nµy gi¶m kho¶ng 7%.
- Tuy nhiªn n¨m gÇn ®©y møc t¨ng ph¬ng tiÖn c¬
giíi ®êng bé kh¸ cao nhng møc c¬ giíi ho¸ cña ViÖt Nam
vÉn cßn thÊp so víi c¸c níc trong khu vùc.
ViÖt Nam cã 75 xe/1.000 d©n trong khi Th¸i Lan 190
xe/1.000 d©n, Malasia 340 xe/1.000 d©n.
- Tû lÖ xe cò n¸t cao, ®iÒu kiÖn an toµn thÊp, tæng
sè ph¬ng tiÖn « t« vµo kiÓm ®Þnh so víi thùc tÕ lu hµnh
cßn qóa thÊp (sè ph¬ng tiÖn ch¹y b»ng x¨ng lµ 45%,dicsel
lµ 55%).
Sè lîng xe theo ®¨ng ký chªnh lÖch víi sè xe thùc tÕ
ho¹t ®éng, theo sè liÖu ®¨ng ký th× tæng sè «t« n¨m
2000 lµ 750.000 xe nhng sè xe vµo kiÓm ®Þnh (lu hµnh
trªn ®êng) lµ cha ®Õn 500.000 xe. Theo c¸c nhµ chuyªn
gia trong thËp kû tíi ph¬ng tiÖn c¬ giíi cña nøoc ta vÉn t¨ng
cao, møc t¨ng trëng chØ c¨n cø dù b¸o theo GDP th× cø
mçi n¨m khi GDP t¨ntg 1% th× tæng lîng vËn taØ ®êng bé
t¨ng tõ 1.2% ®Õn 1.5%, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n tíi
(2.006) níc ta thùc hiÖn c¸c cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ th× l-
îng xe bung ra cµng nhiÒu.
B¶ng 1: ViÖn chiÕn lîc bé GTVT dù b¸o ph¬ng tiÖn c¬
giíi ®êng bé nh sau:
N¨m 2000 2010 2020
Tæng sè xe c¸c lo¹i 750.000 1.400.00 3.200.000
(chiÕc) 0
Tæng sè xe m¸y (chiÕc) 6.000.00 8.000.00 12.000.00
5
0 0 0
(Nguån: Theo b¸o c¸o thèng kª cña Uû Ban An Toµn
Quèc Gia)
b. T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng vµ nguyªn nh©n:
Tai n¹n giao th«ng lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh x· héi:
C¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng tai
n¹n giao th«ng gia t¨ng (dï ë c¸c møc ®é kh¸c nhau) nh
®èi mÆt víi c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c. Theo sè liÖu thèng kª
cña Liªn hiÖp Quèc th× hµng n¨m trªn thÕ giíi cã khaáng
250 ngµn ngêi bÞ chÕt vµ kho¶ng 7 triÖ ngêi bÞ th¬ng v×
tai n¹n giao th«ng do «t« g©y ra.
T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng ë ViÖt Nam (sè liÖu
thèng kª tai n¹n giao th«ng tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2000)
cho thÊy:
- Mçi n¨m thêng x¶y ra 5.150 vô tai n¹n, lµm kho¶ng
2.080 ngêi bÞ chÕt, trªn 5.100 ngêi bÞ th¬ng (tõ n¨m 1988
- 1991).
- Tõ n¨m 1992 - 19996 tõ khi cã nghÞ ®Þnh 36/CP
ChÝnh phñ cã nhiÒu biÖn ph¸p t¨ng cêng ®¶m b¶o an
toµn giao th«ng th× b×nh qu©n gia t¨ng tai n¹n giao th«ng
n¨m nay so víi n¨m tríc nh sau: 7,97% vÒ sè vô; 5,53% sè
ngêi chÕt; 9,5% vÒ sè ngêi bÞ th¬ng. N¨m 1999 tØ lÖ sè
ngêi bÞ th¬ng chÕt v× tai n¹n giao th«ng t¨ng nhanh vµ 8
th¸ng ®Çu n¨m 2.000 tØ lÖ nµy vÉn tiÕp tôc gia t¨ng cã tíi
15.370 vô tai n¹n giao th«ng lµm 5.274 ngêi chÕt, 16.19
ngêi bÞ th¬ng.
6
T¸m th¸ng ®Çu n¨m 2.000 cã x¶y ra 47 vô tai n¹n «t«
chë kh¸c lµm chÕt 12 ngêi, bÞ th¬ng 479 ngêi vÝ dô ë
Thanh Ch¬ng NghÖ An trªn quèc lé 46 lµm chÕt 17 ngêi, vô
Kh¸nh Hoµ lµm chÕt 12 ngêi... Trong ®ã c¶ n¨m 1999 x¶y
ra 52 vô tai n¹n «t« hµnh kh¸ch lµm chÕt 146 ngêi, bÞ th-
¬ng 474 ngêi.
Nh vËy tai n¹n «t« hµnh kh¸ch ®ang trë thµnh mét
vÊn ®Ò cÇn quan tam ®Æc biÖt, nh÷gn vô tai n¹n nµy
kh«ng chØ lµm chÕt ngêi mµ cßnlµm cho mäi ngêi d©n thùc
sù lo ng¹i.
2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i triÓn khai
BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba.
LÞch sö ph¸t triÓn bao ®êi nay ®· cho thÊy nh÷ng rñi
á bÊt ngê lu«n x¶y ra ngoµi ý muèn cña con ngêi. Mµ tÝnh
m¹ng con ngêi lµ v« gi¸ kh«ng thÓ tÝnh to¸n b»ng tiÒn cô
thÓ, còng khã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc thiÖt h¹i vÒ søc khoÎ
mét c¸ch chÝnh x¸c.
Trong c«ng cuéc ph¸t triÓn vÒ giao th«ng vËn t¶i ®·
®em l¹i sù phån vinh cho toµn x· héi nhng nã l¹i còng chÝnh
lµ nguyªn nh©n g©y ra tai n¹n, lµm thiÖt h¹i ®Õn tÝnh
m¹ng søc khoÎ, tinh thÇn, tµi s¶n cña con ngêi vµ cña toµn
x· héi, g©y nªn khã kh¨n vÒ kinh tÕ, t×nh c¶m cho ngêi bÞ
n¹n.
Nh vËy tai n¹n giao th«ng lµ mèi ®e do¹ tõng ngµy
tõng giê ®èi víi c¸c chñ ph¬ng tiÖn, mÆc dï nhµ níc ®· cã
nhiÒu biÖn p¸hp ng¨n ngõa, h¹n chÕ tai n¹n mét c¸ch tÝch
cùc song vÉn kh«ng thÓ tr¸nh khái. Khi tai n¹n x¶y ra th×
7
viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ thêng phøc t¹p, kÐo dµi, cho dï nhµ
níc cã quy ®Þnh râ chñ ph¬ng tiÖn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm båi
thêng thiÖt h¹i vÒ søc khoÎ, tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n do viÖc lu
hµnh xe cña m×nh g©y ra theo nguyªn t¾c “g©y thiÖt h¹i
bao nhiªu th× ph¶i båi thêng bÊy nhiªu”.
PhÇn lín c¸c vô tai n¹n x¶y ra ®Òu båi thêng theo tho¶
thuËn gi÷a chñ ph¬ng tiÖn vµ ngêi bÞ h¹i nªn dÉn ®Õn
nhiÒu khóc m¾c trong viÖc båi thêng (hoÆc båi thêng
kh«ng xøng ®¸ng hoÆc båi thêng kh«ng ®óng thiÖt h¹i
thùc tÕ), cã nh÷ng vô tai n¹n chñ xe kh«ng cã ®iÒu kiÖn
®Ó gi¶i quyÕt båi thêng, nhiÒu trêng hîp l¸i xe bÞ chÕt
trong vô tai n¹n ®ã cho nªn viÖc gi¶i quyÕt tai n¹n trë nªn
khã kh¨n h¬n.
Nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cho ngêi bÞ h¹i vµ gi¶m bít
g¸nh nÆng cho chñ xe BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi
ngêi thø ba ra ®êi vµ ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña x· héi.
ChÝnh phñ ®· ban hµnh N§30/H§BT vµ b©y giê ®îc thay
b»ng N§ 115/CP/1997 “vÒ chÕ ®é thùc hiÖn b¶o hiÓm b¾t
buéc TNDS cña chñ xe c¬ giíi”. Nh vËy cµng kh¼ng ®Þnh
quyÕt t©m cña ChÝnh phñ thùc hiÖn triÖt ®Ó lo¹i h×nh
b¶o hiÓm nµy. §©y lµ c¬ së ph¸p lý nhÊt ®Ó c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm ®Èy m¹nh c«ng t¸c b¶o hiÓm cho chñ xe c¬ giíi
t¹i ViÖt Nam.
3. T¸c dông cña BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi
ngêi thø ba.
a. §èi víi chñ xe.
8
BHTNDS cña chñ xe c¬ kh«ng chØ cã vai trß to lín ®èi
víi ngêi bÞ thiÖt hi¹i mµ cßn c¶ x· héi, nã lµ tÊm l¸ ch¾n
v÷ng ch¾c cho c¸c chñ xe khi tham gia giao th«ng.
- T¹o t©m lý yªn t©m, tho¶i m¸i, tù tin, khi ®iÓu
khiÓn c¸c ph¬ng tiÖn tham gia giao th«ng.
- Båi thêng chñ ®éng, kÞp thêi cho chñ xe khi ph¸t
sinh TNDS, trong ®ã cã lçi cña chñ xe th× c«ng ty b¶o
hiÓm n¬i m¶ chñ xe tham g ia ký kÕt b¶o hiÓm tiÕn hµnh
båi thêng nhanh chãng ®Ó c¸c chñ xe phôc håi l¹i tinh
thÇn, æn ®Þnh s¶n xuÊt., ph¸t huy quyÒn tù chñ vÒ tµi
chÝnh, tr¸nh thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ cho chñ xe.
- Cã t¸c dông gióp cho chñ xe cã ý thøc trong viÖc ®Ò
ra c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ, ng¨n ngõa tai n¹n b¨ng c¸ch
th«ng qua b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe.
- Gãp phÇn xoa dÞu, lµm gi¶m bít c¨ng th¼ng gi÷a
chñ xe vµ ngêi bÞ n¹n. §©y lµ môc ®Ých cao c¶ trong
nghiÖp vô b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe ®èi víi ngêi thø ba.
b. §èi víi ngêi thø ba.
- Thay mÆt ngêi thø ba b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng
cho hä. V× khi chñ xe g©y tai n¹n th× c«ng ty thay mÆt
cña xe båi thêng nh÷ng thiÖt h¹i cho n¹n nh©n mét c¸ch
nhanh chãng, kÞp th¬× mµ kh«ng phô thuéc vµo tµi chÝnh
cña xe.
- BHTNDS còng gióp cho ngêi thø ba æn ®Þnh vÒ mÆt
tµi chÝnh vµ vÒ mÆt tinh thÇn, trµnh gÈya c¨ng th¼ng hay
sù cè bÊt thêng tõ phÝa cña nhµ ngêi bÞ h¹i (trong trêng hîp
ngêi thø ba bÞ chÕt).
9
c. §èi víi x· héi.
- Tõ c«ng t¸c gi¸m ®Þnh còng nh c«ng t¸c båi thêng
sau mçi mét vô tai n¹n, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ thèng kª ®îc
c¸c rñi ro vµ nguyªn nh©n g©y ra rñi ro ®Ó tõ ®ã ®Ò ra
biÖn ph¸p ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt mét c¸ch hiÖu qu¶
nhÊt, gi¶m bít nh÷ng ®¸ng kÓ do hËu qu¶ tai n¹n giao
th«ng g©y ra cho mçi ngêi, gi¶m bít thiÖt h¹i cho toµn x·
héi. §©y lµ mét ho¹t ®éng thÓ hiÖn ph¬ng ch©m phßng
bÖnh h¬n ch÷a bÖnh.
- BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba cßn
lµm gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc, ®ång
thêi lµm t¨ng thu cho ng©n s¸ch cho nhµ níc. ViÖc ®ãng
phÝ sÏ lµ nguån chñ yÕu ®Ó chi tr¶ båi thêng cho ngêi thø
ba.
§©y lµ môc ®Ých chñ yÕu cña nghiÖp vµ cña nhµ níc
ViÖt Nam, nã thÓ hiÖn vai trß trung gian hoµ gi¶i cã tÝnh
chÊt ph¸p lý cña c«ng ty b¶o hiÓm.
Víi t c¸ch lµ mét nghiÖp vô b¶o hiÓm, BHTNDS cña chñ
xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba võa mang tÝnh kinh tÕ võa
mang tÝnh x· héi, thÓ hiÖn tinÝh nh©n ®¹o, nh©n v¨n cao
c¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay. Mét lÇn n÷a
BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba l¹i kh¼ng
®Þnh sù cÇn thiÕt kh¸ch quan còng nh tÝnh b¾t buéc cña
nghiÖp vô BHTN d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø
ba.
II. Néi dung c¬ b¶n cña BHTNDS chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø
ba.
10
1. §èi tîng b¶o hiÓm:
a. §èi tîng ®îc b¶o hiÓm.
Theo ®iÒu 5 ch¬ng II cña N§ 115 CP/1997.
* §èi tîng ®îc b¶o hiÓm lµ tr¸ch nhiÖm d©n c cña chñ
xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba. Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ
xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba lµ tr¸ch nhiÖm båi thêng hay
nghÜa vô ngoµi hîp ®ång cña chñ xe hay l¸i xe cho ngêi thø
ba do viÖc lu hµnh xe g©y tai n¹n.
* §iÒu kiÖn ®Ó ®îc b¶o hiÓm.
§èi tîng b¶o hiÓm kh«ng ®îc x¸c ®Þnh tríc, chØ khi
nµo viÖc lu hµnh xe g©y tai n¹n cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm
d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba th× ®èi tîng
nµy míi ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ.
b. §iÒu kiÖn ®Ó ph¸t sinh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm
d©n sù.
Th«ng thêng ph¶i cã ®ñ bèn ®iÒu kiÖn sau:
- §iÒu kiÖn thø nhÊt: Ph¶i cã thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, tÝnh
m¹ng hay søc khoÎ cña bªn thø ba.
- §iÒu kiÖn thø hai: Chñ xe (l¸i xe) ph¶i cã hµnh vi tr¸i
ph¸p luËt. Cã thÓ do v« t×nh hay cè ý mµ l¸i xe vi ph¹m
luËt giao th«ng ®êng bé, hoÆc vi ph¹m quy ®Þnh kh¸c cña
Nhµ níc
- §iÒu kiÖn thø ba: Ph¶i cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ cña
hµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña chñ xe (l¸i xe) víi nh÷ng thiÖt h¹i
cña ngêi thø ba.
- §iÒu kiÖn thø t: Chñ xe (l¸i xe) ph¶i cã lçi.
11
Thùc tÕ chØ cÇn thùc hiÖn ba ®iÒu kiÖn thø 1,2,3 lµ
ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi ngêi thø ba cña chñ
xe (l¸i xe). NÕu thiÕu mét trong ba ®iÒu kiÖn trªn tr¸ch
nhiÖm d©n sù cña chñ xe sÏ kh«ng ph¸t sinh, vµ do ®ã sÏ
kh«ng ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm. §iÒu kiÖn thø
t cã thÓ cã hoÆc cã thÓ kh«ng v× nhiÒu khi tai n¹n x¶y ra
lµ do tÝnh nguy hiÓm cao ®é cña xe c¬ giíi mµ kh«ng hoµn
toµn do lçi cña chñ xe. VÝ dô «t« ®ang ch¹y víi tèc ®é lín
trªn ®êng th× bÞ lµm v¨ng lèp xe ra ngoµi lµm b¾n vµo
ngêi ®i ®êng g©y tai n¹n chÕt ngêi. Trong trêng hîp nµy
tr¸ch nhiÖm d©n sù cã thÓ ph¸t sinh nÕu cã ®ñ 3 ®iÒu
kiÖn ®Çu tiªn.
Trong BHTNDS chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba, khi
x¶y ra tai n¹n thiÖt h¹i cho ngêi thø ba th× ngêi ®îc b¶o
hiÓm båi thêng lµ chñ xe hoÆc ngêi ®i diÖn chi chñ xe ®îc
ph¸p luËt c«ng nhËn.
Ngêi thø ba cña BHTNDS chñ xe c¬ giíi cã thÓ lµ ngêi
®i bé hay ®i xe ®¹p hoÆc c¸c ph¬ng tiÖn c¬ giíi kh¸c nh-
ng kh«ng bao gåm nh÷ng trêng hîp sau ®©y:
- ThiÖt h¹i x¶y ra do b¶n th©n ph¬ng tiÖn ®îc b¶o
hiÓm.
- ThiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng søc khoÎ x¶y ra do b¶n th©n
ngêi ®îc b¶o hiÓm, ngêi ®iÒu khiÓn xe hay bÊt kú ngêi nµo
kh¸c ®i trªn c.
- ThiÖt h¹i mµ ph¬ng tiÖn g©y ra cho nh÷ng ngêi mµ
chñ xe cã nghÜa vô nu«i dìng.
- ThiÖt h¹i do hai xe cïng chñ ®©m va.
12
- Tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh, tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña
l¸i xe.
- C¸c kho¶n ph¹t mµ l¸i xe hoÆc chñ xe ph¶i chÞu.
2. Ph¹m vi b¶o hiÓm.
a. C¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm.
Ngêi b¶o hiÓm nhËn b¶o hiÓm cho c¸c rñi ro bÊt ngê
kh«ng lêng tríc ®îc g©y ra tai n¹n vµ lµm ph¸t sinh tr¸ch
nhiÖm d©n sù cña chñ xe. C«ng ty b¶o hiÓm båi thêng
nh÷ng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt, vÒ ngêi, vÒ tµi s¶n ®îc tÝnh
to¸n theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Theo môc 3 ®iÒu
11 ch¬ng II th× c«ng ty b¶o hiÓm cßn ph¶i thanh to¸n cho
chñ xe nh÷ng chi phÝ mµ hä ®· chi ra nh»m phßng ngõa
h¹n chÕ thiÖt h¹i. Nh÷ng chi phÝ nµy chØ ®îc båi thêng khi
nã ph¸t sinh sau khi tai n¹n x¶y ra vµ ®îc coi lµ chi phÝ cÇn
thiÕt vµ hîp lý.
Tr¸ch nhiÖm båi thêng cña c«ng ty bo¶ hiÓm ®îc h¹n
møc trong møc tr¸ch nhiÖm ghi trong hîp ®ång hay giÊy
chøng nhËn b¶o hiÓm. Nh vËy b¶n th©n chñ xe ph¶i tù b¶o
hiÓm cho phÇn tr¸ch nhiÖm vît qu¸ møc nµy (theo môc 3
®iÒu 2 ch¬ng I Q§ sè 299/Q§ - BTC/1998).
Trong BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba,
cac sthiÖt h¹i n»m trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña ngêi b¶o
hiÓm bao gåm:
- ThiÖt h¹ vÒ tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña
bªn thø ba.
- ThiÖt h¹i vÒ tµi s¶n hµng ho¸ cña bªn thø ba.
13
- ThiÖt h¹i vÒ tµi s¶n lµm thiÖt h¹i ®Õn kÕt qu¶ kinh
doanh hoÆc gi¶m thu nhËp.
- C¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý ®Ó thùc hiÖn c¸c
biÖn ph¸p ng¨n ngõa h¹n chÕ thiÖt h¹i, c¸c chi phÝ ®Ò
xuÊt cña c¬ quan b¶o hiÓm (kÓ c¶ biÖn ph¸p kh«ng mang
l¹i hiÖu qu¶).
Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ cña nh÷ng
ngêi tham gia cøu ch÷a, ng¨n ngõa tai n¹n, chi phÝ cÊp cøu
vµ ch¨m sãc n¹n nh©n ngêi ®îc b¶o hiÓm mµ c«ng ty b¶o
hiÓm cã thÎ më réng ph¹m vi b¶o hiÓm cña m×nh cho
nh÷ng rñi ro kh¸c. Nh÷ng b¶o ®¶m bæ xung xong BHTNDS
cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba kÐo theo mét kho¶n
phÝ ®ãng thªm cña ngêi kh¸c ®îc b¶o hiÓm.
b. C¸c rñi ro lo¹i trõ: theo ®iÒu 13 ch¬ng II Q§
299/1998/Q§ - BTC.
Ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng
thiÖt h¹i cña c¸c vô tai n¹n mÆc dï cã ph¸t sinh tr¸ch
nhiÖm d©n sù cña chñ xe trong c¸c trêng hîp sau:
- Tai n¹n x¶y ra do hµnh ®éng xÊu, cè ý cña chñ xe,
l¸i xe.
- Tai n¹n x¶y ra do hµnh ®éng xÊu, cè ý cña ngêi thø
ba.
- Xe kh«ng cã giÊy phÐp lu hµnh.
- L¸i xe cha ®ñ tuæi l¸i xe theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt.
- L¸i xe kh«ng cã b»ng l¸i hoÆc cã nh÷ng kh«ng hîp
lÖ hoÆc b»ng l¸i xe bÞ ®×nh chØ hay t¹m gi÷.
14
- §iÒu khiÓn xe trong t×nh tr¹ng say rîu, bia, ma tuý,
hay c¸c chÊt kcÝh thÝch t¬ng tù kh¸c...
- L¸i xe sö dông kh«ng ®îc sù ®ång ý cña chñ xe.
- Xe ®îc sö dông ®Ó chuyªn chë chÊt ch¸y, chÊt næ
tr¸i phÐp.
- Xe trë qu¸ träng t¶i hoÆc qu¸ sè kh¸ch quy ®Þnh.
- Xe cã hÖ thèng l¸i ben ph¶i.
- Xe sö dông ®Ó tËp l¸i hoÆc ®ua thÓ thao.
- Xe ®ang söa ch÷a hay ®ang trong thêi gian ch¹y thö
sau khi söa ch÷a.
- Xe kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ thiÕt bÞ an toµn
®Ó lu hµnh.
- §å vËt trë trªn xe r¬i xuèng ®êng g©y thiÖt h¹i cho
ngêi thø ba.
- ThiÖt h¹i ®èi víi tµi s¶n bÞ mÊt c¾p, bÞ cíp trong tai
n¹n.
- ThiÖt h¹i ®èi víi ngêi kh«ng ph¶i lµ ngêi thø ba nh ®·
nªu ë phÇn ®èi tîng b¶o hiÓm.
- ThiÖt h¹i gi¸n tiÕp do xe bÞ tai n¹n lµm ngng trÖ
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, gi¶m gi¸ th¬ng m¹i.
- ChiÕn tranh vµ c¸c nguyªn nh©n t¬ng tù kh¸c chiÕn
tranh.
- Tai n¹n x¶y ra ngoµi ph¹m vi l·nh thæ níc së t¹i tham
gia b¶o hiÓm (trõ mét sè trêng hîp cã tho¶ thuËn tõ tríc)
- L¸i xe g©y tai n¹n bá trèn.
15
Ngoµi ra ngêi b¶o hiÓm kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi
víi tµi s¶n ®Æc biÖt nh: vµng, b¹c, ®¸, quý, tiÒn ®å cæ,
tranh ¶nh quý, thi hµi, hµi cèt...
Së dÜ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i ®a ra c¸c ®iÒu
kho¶n lo¹i trõ nh vËy lµ ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nhngx l¸i xe
Èu, v« tr¸ch nhiÖm coi thêng p¸p luËt ®Æc biÖt lµ giao
th«ng cña c¸c chñ xe vµ l¸i xe. H¬n n÷a c¸c c«ng ty b¶o
hiÓm cßn tr¸nh t×nh tr¹ng trôc lîi b¶o hiÓm, lµm nh vËy
th× b¶o hiÓm míi cã t¸c dông theo ®óng nguyªn t¾c “chØ
b¶o hiÓm cho nh÷ng rñi ro ngÉu nhiªn”.
3. PhÝ b¶o hiÓm.
a. PhÝ b¶o hiÓm.
PhÝ b¶o hiÓm lµ mét kho¶n tiÒn mµ chñ xe ph¶i nép
cho nhµ b¶o hiÓm ®Ó thµnh lËp nªn mét quü tiÒn tÖ tËp
trung ®ñ lín ®Ó båi thêng thiÖt h¹i x¶y ra trong n¨m
nghiÖp vô theo pham vi b¶o hiÓm. Cã thÓ coi phÝ b¶o hiÓm
lµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm b¶o hiÓm nªn nso cã thÓ t¨ng gi¶m
phô thuéc vµo t×nh hinfh cung, cÇu trªn thÞ trêng.
BØÓu phÝ nghiÖp vô BHTNDS do Bé Tµi ChÝnh quy
®Þnh ngoµi ra doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ tho¶ thuËn
víi chñ xe c¬ giíi ®Ó ®¶m bo¶ theo biÓu phÝ cao h¬n hoÆc
ph¹m vi rñi ro b¶o hiÓm réng theo quy t¾c b¶o hiÓm, biÓu
phÝ mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®· ®¨ng ký víi Bé Tµi
ChÝnh.
PhÝ b¶o hiÓm trong nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm
d©n sù ®îc tÝnh theo ®Çu ph¬ng tiÖn. Ngêi tham gia b¶o
16
hiÓm ®ãng phÝ BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø
ba theo sè lîng ®Çu ph¬ng tiÖn cña m×nh.
MÆt kh¸c, c¸c ®Çu ph¬ng tiÖn kh¸c nhau vÒ chñng
lo¹i, vÒ ®é lín cã x¸c suÊt g©y ra tai n¹n kh¸c nhau. Do ®ã
phÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh riªng cho tõng lo¹i ph¬ng tiÖn
(hoÆc nhãm ph¬ng tiÖn) tuú theo mçi ®Çu ph¬ng tiÖn.
b. Ph¬ng ph¸p tÝnh phÝ.
Do phÝ BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba
®îc thu theo mçi ®Çu ph¬ng tiÖn hay thu theo sè lîng mçi
lo¹i ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng. C¸c ph¬ng tiÖn kh¸c nhau cã
x¸c suÊt g©y ra tai n¹n kh¸c nhau. Nªn phÝ b¶o hiÓm ®îc
tÝnh riªng cho tõng lo¹i ph¬ng tiÖn (thêng tÝnh theo n¨m)
lµ:
P =f +d.
Trong ®ã: p - phÝ b¶o hiÓm/ph¬ng tiÖn.
f - phÝ thuÈn.
d - phô phÝ.
PhÝ thuÇn ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc.
F=
Trong ®ã: Si - sè vô tai n¹n x¶y ra cã ph¸t sinh tr¸ch
nhiÖm d©n sù cña chñ xe ®îc b¶o hiÓm båi thêng trong
n¨m i.
Ti - sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n mét vô tai n¹n trong
n¨m i/
Ci - sè ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm trong n¨m
i.
n - sè n¨m thèng kª thêng tõ 3 -5 n¨m i = (1,n)
17
Nh vËy thùc chÊt lµ sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n
trong thêi kú n n¨m cho mçi ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o
hiÓm trong thêi kú ®ã.
ë ViÖt Nam th× phô phÝ thêng tõ 20% - 30% phÝ c¬
b¶n.
d=
§©y lµ c¸ch tÝnh b¶o hiÓm cho c¸c ph¬ng tiÖn giao
th«ng th«ng dông trªn c¬ së quy luËt sè ®«ng. §èi víi c¸c
ph¬ng tiÖn kh«ng th«ng dông, møc ®é rñi ro lín h¬n nh
kÐo r¬mooc, xe chë hµng nÆng... th× tÝnh thªm tû lÖ phô
phÝ so víi møc phÝ c¬ b¶n.
§èi víi c¸c ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng ng¾n (díi 1 n¨m)
thêi gian tham gia b¶o hiÓm ®îc tÝnh trßn th¸ng vµ phÝ
b¶o hiÓm ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Png¾n h¹n =
Trêng hîp ®· tham gia ®ãng phÝ c¶ n¨m nhng vµo
mét thêi ®iÓm nµo ®ã xe kh«ng ho¹t ®éng n÷a hoÆc
chuyÓn quyÒn së h÷u cho ngêi kh¸c mµ kh«ng chuyÓn b¶o
hiÓm th× chñ ph¬ng tiÖn sÏ ®îc hoµn tr¶ l¹i phÝ b¶o hiÓm
t¬ng øng víi sè thêi gian cßn l¹i cña n¨m (lµm trong th¸ng)
víi ®iÒu kiÖn nh sau:
Phoµn l¹i =
Nép phÝ b¶o hiÓm lµ tr¸ch nhiÖm cña chñ ph¬ng tiÖn,
tuú theo sè lîng ph¬ng tiÖn, ngêi b¶o hiÓm sÏ quy ®Þnh
thêi gian, sè lÇn nép møc phÝ t¬ng øng cã xÐt gi¶m phÝ
theo tû lÖ tæn thÊt vµ gi¶m phÝ theo sè lîng ph¬ng tiÖn
18
tham gia b¶o hiÓm (tèi ®a thêng gi¶m 20%). NÕu kh«ng
thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh sÏ bÞ ph¹t vÝ dô nh:
- ChËm tõ 1 ngµy ®Õn 2 th¸ng ph¶i nép thªm 100%
møc phÝ c¬ b¶n.
- ChËm tõ 2 th¸ng 4 th¸ng ph¶i nép thªm 200% møc
phÝ c¬ b¶n.
- ChËm tõ 4 th¸ng trë lªn nép thªm 300% phÝ c¬ b¶n.
- HoÆc huû hîp ®ång b¶o hiÓm.
c. C¸c yÕu tè lµm t¨ng phÝ.
PhÝ b¶o hiÓm lµ mét kho¶n tiÒn mµ chñ xe c¬ giíi
ph¶i ®ãng cho nhµ b¶o hiÓm khi tham gia b¶o hiÓm vµ phÝ
b¶o hiÓm ®îc tÝnh theo ®Çu ph¬ng tiÖn.
- PhÝ thuÇn t¨ng:
+ Do sè ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm trßn n¨m
thÊp.
+ Do sè vô tai n¹n x¶y ra cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm
d©n sù cña chñ xe ®îc b¶o hiÓm båi thêng trong n¨m lµ
nhiÒu.
+ Sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n mét vô tai n¹n lín.
- Phu phÝ t¨ng:
+ Do c¸c chi phÝ trong qu¶n lý nghiÖp vô t¨ng.
+ Chi phÝ khai th¸c, gi¸m ®Þnh båi thêng t¨ng.
- Do chñ xe tham gia b¶o hiÓm nhng qu¸ thêi h¹n
®ãng phÝ.
- Ngoµi ra: Nh÷ng l¸i xe kh«ng cã kinh nghiÖm, kh«ng
thuéc ®êng, kh«ng thuéc c¸c biÓn b¸o xe trªn c¸c trôc lé
®êng. Tríc khi tham gia b¶o hiÓm chñ xe kh«ng khai b¸o
19
tiÒn sö c¸c vô tai n¹n ®· x¶y ra tríc ®©y ®Ó c«ng ty b¶o
hiÓm cßn biÕt cã nªn ký hîp ®ång b¶o hiÓm víi chñ xe hay
bÞ tai n¹n giao th«ng hoÆc t¨ng møc phÝ nÕu nhµ b¶o
hiÓm yªu cÇu.
4. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña c¸c bªn tham
gia.
a. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña chñ xe c¬ giíi.
* Tr¸ch nhiÖm cña chñ xe c¬ giíi: theo ®iÒu 8 ch¬ng I
Q§ sè 299/1998/Q§ - BTC th× chñ xe c¬ giíi ph¶i thùc hiÖn
nh sau:
- Thø nhÊt: Khi yªu cÇu b¶o hiÓm, chñ xe c¬ giíi ph¶i
kª khai ®Çy ®ñ vµ trung thùc nh÷ng néi dung trong giÊy
yªu cÇu b¶o hiÓm vµ ®ãng phÝ bo¶ hiÓm.
- Thø hai: Khi tia n¹n giao th«ng x¶y ra, chñ xe c¬ giíi
ph¶i cã tr¸ch nhiÖm:
+ Cøu ch÷a, h¹n chÕ thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, b¶o vÖ hiÖn
trêng tai n¹n, b¸o ngay cho c¶nh s¸t giao th«ng n¬i gÇn
nhÊt ®Ó phèi hîp gi¶i quyÕt tai n¹n. Trõ khi cã mét sè lý do
chÝnh ®¸ng, trong vßng 5 ngµy kÓ tõ ngµy x¶y ra tai n¹n,
chñ xe c¬ giíi ph¶i göi cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm giÊy b¸o
tai n¹n ghi râ (ngµy giê, ®Þa ®iÓm x¶y ra tia n¹n, giÊy
®¨ng ký giÊy th«ng b¸o tai n¹n,hä ten chñ xe, l¸i xe,
nguyªn nh©n tai n¹n vµ biÖn ph¸p xö lý ban ®Çu...).
+ Kh«ng ®îc di chuyÓn th¸o dì hoÆc söa ch÷a tµi s¶n
khi cha cã ý kiÕn cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm, trõ trêng hîp
lµm nh vËy lµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o an toµn coh ngêi vµ
20
Cïng víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña khoa häc kü
thuËt, ph¬ng tiÖn sö dông trong ngµnh giao th«ng vËn t¶i
còng ®îc c¶i tiÕn ®Õn chãng mÆt c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt l-
îng. Hµng n¨m cã hµng ngh×n ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng ®îc
®iÒu khiÓn tõ con ngêi thu: xe ®¹p, xe m¸y, «t«...
Song sãng víi sù tiÕn bé nµy lµ t×nh h×nh giao th«ng
®êng bé ngµy cµng phøc t¹p, tai n¹n giao th«ng ngµy cµng
nhiÒu g©y thiÖt h¹i lín vÒ tµi s¶n tÝnh m¹ng cho con ngêi
còng nh cho toµn x· héi.
§Ó gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i ®ã nnh»m ®¶m b¶o an
toµn cho x· héi ®ång thêi b¶o vÖ lîi Ých ho¹t ®éng kinh
doanh, c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimexx gäi t¾t
PJICO ®· triÓn khai lo¹i h×nh “b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n
sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba “. BHTNDS lµ
nghiÖp vô b¶o hiÓm quan träng, nã ®ång thêi thùc hiÖn hai
môc tiªu lµ:
- Thùc hiÖn tèt nghÞ ®Þnh 115/1997 N§/CP (quy
®Þnh vÒ chÕ ®é b¶o hiÓm b¾t buéc tr¸ch nhiÖm d©n sù
cña chñ xe c¬ gií nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng vµ hîp
ph¸p co nh÷ng ngêi bÞ thiÖt h¹i vÒ th©n thÓ vµ tµi s¶n do
c¬ giíi g©y ra, ®ång thêi gióp chñ xe c¬ giíi kh¾c phôc ®îc
hËu qu¶).
- §ãng gãp kh«ng nhá trong tæng doanh thu hµng n¨m
cña c«ng ty.
PJICO míi tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ trêng b¶o hiÓm
®îc 6 n¨m, nhng ®· kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh
1
trªn thÞ trêng b¶o hiÓm vµ triÓn khai nghiÖp vô BHTNDS cã
hiÖu qu¶. Nhng còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu
xãt, víng m¾c trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, triÓn khai
nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù tõ kh©u khai th¸c
®Õn kh©u båi thêng. Qua thùc tÕ cña c«ng ty cïng víi vai
trß to lín cña nghiÖp vô b¶o hiÖm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña
chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba, sau thêi gian thùc tËp t¹i
v¨n phßng KVI -28C Lª Ngäc H©n em ®· chän ®Ò tµi:
“Thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao tÝnh
b¾t buéc trong nghiÖp vô BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi
®èi víi ngêi thø ba t¹i c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm
PJICO”
Néi dung ®Ò tµi gåm:
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ BHTNDS cña chñ
xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba.
Ch¬ng II. T×nh h×nh triÓn khai nghiÖp vô BHTNDS
cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba t¹i c«ng ty cæ phµan
b¶o hiÓm PJICO giai ®o¹n 1995- 2000.
Ch¬ng III. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn tèt
nghiÖp vô BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba t¹i
c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm PJICO.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña
thÇy c« trong khoa b¶o hiÓm vµ c¸n bé nh©n viªn v¨n
phßng KVI - 28C Lª Ngäc H©n ®· gióp em hoµn thµnh tèt
®Ò tµi:
2
LuËn v¨n nµy kh«ng tr¸nh khái thiÕu xãt do tµi liÖu vµ
thêi gian cã h¹n. Em rÊt mong ®îc sù gãp ý ch©n thµnh cña
thÇy c« gióp em hoµn thiÖn tèt h¬n cho ®Ò tµi nµy.
3
ch¬ng i
nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ BHTNDS cña
chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba.
I. Sù cÇn thiÕt ph¶i triÓn khai BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi
víi ngêi thø ba.
1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña xe c¬ giíi trong giao
th«ng ®êng bé.
Trong nhÞp ®é ph¸t triÓn kh«ng ngõng vÒ kinh tÕ th×
giao th«ng ®ãng vai trß quan träng trong mäi sù ph¸t triÓn,
lµ huyÕt m¹ch, lµ mét ngµnh kinh tÕ kü thuËt cã vÞ then
chèt. Giao th«ng ¶nh hëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn
c¸c ngµnh kinh tÕ, kü thuËt, an ninh, quèc phßng...
a. T×nh h×nh ph¸t triÓn ph¬ng tiÖn c¬ giíi.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, giao th«ng níc ta cã sù ph¸t
triÓn vît bËc víi c¸c h×nh thøc vËn chuyÓn ngµy cµng
phong phó, tõ vËn chuyÓn b»ng ph¬ng tiÖn th« s¬ ®Õn
vËn chuyÓn b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i c¬ giíi. Do sù ph¸t
triÓn cña c¬ chÕ thÞ trêng, hµng lo¹i xe c¬ giíi c¸c lo¹i ®îc
tham gia lu hµnh trong giao th«ng. Cã thÓ nhËn xÐt sù gia
t¨ng ph¬ng tiÖn c¬ giíi ®êng bé cña ViÖt Nam trong 10
n¨m qua ë nh÷ng nÐt c¬ b¶n sau:
- Ph¬ng tiÖn t¨ng t¬ng ®èi nhanh ®Æc biÖt lµ « t« tõ
n¨m 1990 ®Õn n¨m 2000 b×nh qu©n hµng n¨m ph¬ng
tiÖn c¬ giíi ®êng bé t¨ng 17,8% trong ®ã « t« t¨ng 7,6%,
xe m¸y lµ xÊp xØ 19,5. N¨m 2000 so víi 1990 ph¬ng tiÖn
c¬ giíi ®êng bé t¨ng 4,5 lÇn; «t« t¨ng 2,14 lÇn; xe m¸y
4
t¨ng 4,63 lÇn trong ®ã n¨m 1993 ph¬ng tiÖn t¨ng cao
nhÊt. Tõ n¨m 1998 ®Õn nay tû lÖ nµy gi¶m kho¶ng 7%.
- Tuy nhiªn n¨m gÇn ®©y møc t¨ng ph¬ng tiÖn c¬
giíi ®êng bé kh¸ cao nhng møc c¬ giíi ho¸ cña ViÖt Nam
vÉn cßn thÊp so víi c¸c níc trong khu vùc.
ViÖt Nam cã 75 xe/1.000 d©n trong khi Th¸i Lan 190
xe/1.000 d©n, Malasia 340 xe/1.000 d©n.
- Tû lÖ xe cò n¸t cao, ®iÒu kiÖn an toµn thÊp, tæng
sè ph¬ng tiÖn « t« vµo kiÓm ®Þnh so víi thùc tÕ lu hµnh
cßn qóa thÊp (sè ph¬ng tiÖn ch¹y b»ng x¨ng lµ 45%,dicsel
lµ 55%).
Sè lîng xe theo ®¨ng ký chªnh lÖch víi sè xe thùc tÕ
ho¹t ®éng, theo sè liÖu ®¨ng ký th× tæng sè «t« n¨m
2000 lµ 750.000 xe nhng sè xe vµo kiÓm ®Þnh (lu hµnh
trªn ®êng) lµ cha ®Õn 500.000 xe. Theo c¸c nhµ chuyªn
gia trong thËp kû tíi ph¬ng tiÖn c¬ giíi cña nøoc ta vÉn t¨ng
cao, møc t¨ng trëng chØ c¨n cø dù b¸o theo GDP th× cø
mçi n¨m khi GDP t¨ntg 1% th× tæng lîng vËn taØ ®êng bé
t¨ng tõ 1.2% ®Õn 1.5%, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n tíi
(2.006) níc ta thùc hiÖn c¸c cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ th× l-
îng xe bung ra cµng nhiÒu.
B¶ng 1: ViÖn chiÕn lîc bé GTVT dù b¸o ph¬ng tiÖn c¬
giíi ®êng bé nh sau:
N¨m 2000 2010 2020
Tæng sè xe c¸c lo¹i 750.000 1.400.00 3.200.000
(chiÕc) 0
Tæng sè xe m¸y (chiÕc) 6.000.00 8.000.00 12.000.00
5
0 0 0
(Nguån: Theo b¸o c¸o thèng kª cña Uû Ban An Toµn
Quèc Gia)
b. T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng vµ nguyªn nh©n:
Tai n¹n giao th«ng lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh x· héi:
C¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng tai
n¹n giao th«ng gia t¨ng (dï ë c¸c møc ®é kh¸c nhau) nh
®èi mÆt víi c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c. Theo sè liÖu thèng kª
cña Liªn hiÖp Quèc th× hµng n¨m trªn thÕ giíi cã khaáng
250 ngµn ngêi bÞ chÕt vµ kho¶ng 7 triÖ ngêi bÞ th¬ng v×
tai n¹n giao th«ng do «t« g©y ra.
T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng ë ViÖt Nam (sè liÖu
thèng kª tai n¹n giao th«ng tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2000)
cho thÊy:
- Mçi n¨m thêng x¶y ra 5.150 vô tai n¹n, lµm kho¶ng
2.080 ngêi bÞ chÕt, trªn 5.100 ngêi bÞ th¬ng (tõ n¨m 1988
- 1991).
- Tõ n¨m 1992 - 19996 tõ khi cã nghÞ ®Þnh 36/CP
ChÝnh phñ cã nhiÒu biÖn ph¸p t¨ng cêng ®¶m b¶o an
toµn giao th«ng th× b×nh qu©n gia t¨ng tai n¹n giao th«ng
n¨m nay so víi n¨m tríc nh sau: 7,97% vÒ sè vô; 5,53% sè
ngêi chÕt; 9,5% vÒ sè ngêi bÞ th¬ng. N¨m 1999 tØ lÖ sè
ngêi bÞ th¬ng chÕt v× tai n¹n giao th«ng t¨ng nhanh vµ 8
th¸ng ®Çu n¨m 2.000 tØ lÖ nµy vÉn tiÕp tôc gia t¨ng cã tíi
15.370 vô tai n¹n giao th«ng lµm 5.274 ngêi chÕt, 16.19
ngêi bÞ th¬ng.
6
T¸m th¸ng ®Çu n¨m 2.000 cã x¶y ra 47 vô tai n¹n «t«
chë kh¸c lµm chÕt 12 ngêi, bÞ th¬ng 479 ngêi vÝ dô ë
Thanh Ch¬ng NghÖ An trªn quèc lé 46 lµm chÕt 17 ngêi, vô
Kh¸nh Hoµ lµm chÕt 12 ngêi... Trong ®ã c¶ n¨m 1999 x¶y
ra 52 vô tai n¹n «t« hµnh kh¸ch lµm chÕt 146 ngêi, bÞ th-
¬ng 474 ngêi.
Nh vËy tai n¹n «t« hµnh kh¸ch ®ang trë thµnh mét
vÊn ®Ò cÇn quan tam ®Æc biÖt, nh÷gn vô tai n¹n nµy
kh«ng chØ lµm chÕt ngêi mµ cßnlµm cho mäi ngêi d©n thùc
sù lo ng¹i.
2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i triÓn khai
BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba.
LÞch sö ph¸t triÓn bao ®êi nay ®· cho thÊy nh÷ng rñi
á bÊt ngê lu«n x¶y ra ngoµi ý muèn cña con ngêi. Mµ tÝnh
m¹ng con ngêi lµ v« gi¸ kh«ng thÓ tÝnh to¸n b»ng tiÒn cô
thÓ, còng khã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc thiÖt h¹i vÒ søc khoÎ
mét c¸ch chÝnh x¸c.
Trong c«ng cuéc ph¸t triÓn vÒ giao th«ng vËn t¶i ®·
®em l¹i sù phån vinh cho toµn x· héi nhng nã l¹i còng chÝnh
lµ nguyªn nh©n g©y ra tai n¹n, lµm thiÖt h¹i ®Õn tÝnh
m¹ng søc khoÎ, tinh thÇn, tµi s¶n cña con ngêi vµ cña toµn
x· héi, g©y nªn khã kh¨n vÒ kinh tÕ, t×nh c¶m cho ngêi bÞ
n¹n.
Nh vËy tai n¹n giao th«ng lµ mèi ®e do¹ tõng ngµy
tõng giê ®èi víi c¸c chñ ph¬ng tiÖn, mÆc dï nhµ níc ®· cã
nhiÒu biÖn p¸hp ng¨n ngõa, h¹n chÕ tai n¹n mét c¸ch tÝch
cùc song vÉn kh«ng thÓ tr¸nh khái. Khi tai n¹n x¶y ra th×
7
viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ thêng phøc t¹p, kÐo dµi, cho dï nhµ
níc cã quy ®Þnh râ chñ ph¬ng tiÖn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm båi
thêng thiÖt h¹i vÒ søc khoÎ, tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n do viÖc lu
hµnh xe cña m×nh g©y ra theo nguyªn t¾c “g©y thiÖt h¹i
bao nhiªu th× ph¶i båi thêng bÊy nhiªu”.
PhÇn lín c¸c vô tai n¹n x¶y ra ®Òu båi thêng theo tho¶
thuËn gi÷a chñ ph¬ng tiÖn vµ ngêi bÞ h¹i nªn dÉn ®Õn
nhiÒu khóc m¾c trong viÖc båi thêng (hoÆc båi thêng
kh«ng xøng ®¸ng hoÆc båi thêng kh«ng ®óng thiÖt h¹i
thùc tÕ), cã nh÷ng vô tai n¹n chñ xe kh«ng cã ®iÒu kiÖn
®Ó gi¶i quyÕt båi thêng, nhiÒu trêng hîp l¸i xe bÞ chÕt
trong vô tai n¹n ®ã cho nªn viÖc gi¶i quyÕt tai n¹n trë nªn
khã kh¨n h¬n.
Nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cho ngêi bÞ h¹i vµ gi¶m bít
g¸nh nÆng cho chñ xe BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi
ngêi thø ba ra ®êi vµ ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña x· héi.
ChÝnh phñ ®· ban hµnh N§30/H§BT vµ b©y giê ®îc thay
b»ng N§ 115/CP/1997 “vÒ chÕ ®é thùc hiÖn b¶o hiÓm b¾t
buéc TNDS cña chñ xe c¬ giíi”. Nh vËy cµng kh¼ng ®Þnh
quyÕt t©m cña ChÝnh phñ thùc hiÖn triÖt ®Ó lo¹i h×nh
b¶o hiÓm nµy. §©y lµ c¬ së ph¸p lý nhÊt ®Ó c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm ®Èy m¹nh c«ng t¸c b¶o hiÓm cho chñ xe c¬ giíi
t¹i ViÖt Nam.
3. T¸c dông cña BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi
ngêi thø ba.
a. §èi víi chñ xe.
8
BHTNDS cña chñ xe c¬ kh«ng chØ cã vai trß to lín ®èi
víi ngêi bÞ thiÖt hi¹i mµ cßn c¶ x· héi, nã lµ tÊm l¸ ch¾n
v÷ng ch¾c cho c¸c chñ xe khi tham gia giao th«ng.
- T¹o t©m lý yªn t©m, tho¶i m¸i, tù tin, khi ®iÓu
khiÓn c¸c ph¬ng tiÖn tham gia giao th«ng.
- Båi thêng chñ ®éng, kÞp thêi cho chñ xe khi ph¸t
sinh TNDS, trong ®ã cã lçi cña chñ xe th× c«ng ty b¶o
hiÓm n¬i m¶ chñ xe tham g ia ký kÕt b¶o hiÓm tiÕn hµnh
båi thêng nhanh chãng ®Ó c¸c chñ xe phôc håi l¹i tinh
thÇn, æn ®Þnh s¶n xuÊt., ph¸t huy quyÒn tù chñ vÒ tµi
chÝnh, tr¸nh thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ cho chñ xe.
- Cã t¸c dông gióp cho chñ xe cã ý thøc trong viÖc ®Ò
ra c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ, ng¨n ngõa tai n¹n b¨ng c¸ch
th«ng qua b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe.
- Gãp phÇn xoa dÞu, lµm gi¶m bít c¨ng th¼ng gi÷a
chñ xe vµ ngêi bÞ n¹n. §©y lµ môc ®Ých cao c¶ trong
nghiÖp vô b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe ®èi víi ngêi thø ba.
b. §èi víi ngêi thø ba.
- Thay mÆt ngêi thø ba b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng
cho hä. V× khi chñ xe g©y tai n¹n th× c«ng ty thay mÆt
cña xe båi thêng nh÷ng thiÖt h¹i cho n¹n nh©n mét c¸ch
nhanh chãng, kÞp th¬× mµ kh«ng phô thuéc vµo tµi chÝnh
cña xe.
- BHTNDS còng gióp cho ngêi thø ba æn ®Þnh vÒ mÆt
tµi chÝnh vµ vÒ mÆt tinh thÇn, trµnh gÈya c¨ng th¼ng hay
sù cè bÊt thêng tõ phÝa cña nhµ ngêi bÞ h¹i (trong trêng hîp
ngêi thø ba bÞ chÕt).
9
c. §èi víi x· héi.
- Tõ c«ng t¸c gi¸m ®Þnh còng nh c«ng t¸c båi thêng
sau mçi mét vô tai n¹n, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ thèng kª ®îc
c¸c rñi ro vµ nguyªn nh©n g©y ra rñi ro ®Ó tõ ®ã ®Ò ra
biÖn ph¸p ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt mét c¸ch hiÖu qu¶
nhÊt, gi¶m bít nh÷ng ®¸ng kÓ do hËu qu¶ tai n¹n giao
th«ng g©y ra cho mçi ngêi, gi¶m bít thiÖt h¹i cho toµn x·
héi. §©y lµ mét ho¹t ®éng thÓ hiÖn ph¬ng ch©m phßng
bÖnh h¬n ch÷a bÖnh.
- BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba cßn
lµm gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc, ®ång
thêi lµm t¨ng thu cho ng©n s¸ch cho nhµ níc. ViÖc ®ãng
phÝ sÏ lµ nguån chñ yÕu ®Ó chi tr¶ båi thêng cho ngêi thø
ba.
§©y lµ môc ®Ých chñ yÕu cña nghiÖp vµ cña nhµ níc
ViÖt Nam, nã thÓ hiÖn vai trß trung gian hoµ gi¶i cã tÝnh
chÊt ph¸p lý cña c«ng ty b¶o hiÓm.
Víi t c¸ch lµ mét nghiÖp vô b¶o hiÓm, BHTNDS cña chñ
xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba võa mang tÝnh kinh tÕ võa
mang tÝnh x· héi, thÓ hiÖn tinÝh nh©n ®¹o, nh©n v¨n cao
c¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay. Mét lÇn n÷a
BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba l¹i kh¼ng
®Þnh sù cÇn thiÕt kh¸ch quan còng nh tÝnh b¾t buéc cña
nghiÖp vô BHTN d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø
ba.
II. Néi dung c¬ b¶n cña BHTNDS chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø
ba.
10
1. §èi tîng b¶o hiÓm:
a. §èi tîng ®îc b¶o hiÓm.
Theo ®iÒu 5 ch¬ng II cña N§ 115 CP/1997.
* §èi tîng ®îc b¶o hiÓm lµ tr¸ch nhiÖm d©n c cña chñ
xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba. Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ
xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba lµ tr¸ch nhiÖm båi thêng hay
nghÜa vô ngoµi hîp ®ång cña chñ xe hay l¸i xe cho ngêi thø
ba do viÖc lu hµnh xe g©y tai n¹n.
* §iÒu kiÖn ®Ó ®îc b¶o hiÓm.
§èi tîng b¶o hiÓm kh«ng ®îc x¸c ®Þnh tríc, chØ khi
nµo viÖc lu hµnh xe g©y tai n¹n cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm
d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba th× ®èi tîng
nµy míi ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ.
b. §iÒu kiÖn ®Ó ph¸t sinh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm
d©n sù.
Th«ng thêng ph¶i cã ®ñ bèn ®iÒu kiÖn sau:
- §iÒu kiÖn thø nhÊt: Ph¶i cã thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, tÝnh
m¹ng hay søc khoÎ cña bªn thø ba.
- §iÒu kiÖn thø hai: Chñ xe (l¸i xe) ph¶i cã hµnh vi tr¸i
ph¸p luËt. Cã thÓ do v« t×nh hay cè ý mµ l¸i xe vi ph¹m
luËt giao th«ng ®êng bé, hoÆc vi ph¹m quy ®Þnh kh¸c cña
Nhµ níc
- §iÒu kiÖn thø ba: Ph¶i cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ cña
hµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña chñ xe (l¸i xe) víi nh÷ng thiÖt h¹i
cña ngêi thø ba.
- §iÒu kiÖn thø t: Chñ xe (l¸i xe) ph¶i cã lçi.
11
Thùc tÕ chØ cÇn thùc hiÖn ba ®iÒu kiÖn thø 1,2,3 lµ
ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi ngêi thø ba cña chñ
xe (l¸i xe). NÕu thiÕu mét trong ba ®iÒu kiÖn trªn tr¸ch
nhiÖm d©n sù cña chñ xe sÏ kh«ng ph¸t sinh, vµ do ®ã sÏ
kh«ng ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm. §iÒu kiÖn thø
t cã thÓ cã hoÆc cã thÓ kh«ng v× nhiÒu khi tai n¹n x¶y ra
lµ do tÝnh nguy hiÓm cao ®é cña xe c¬ giíi mµ kh«ng hoµn
toµn do lçi cña chñ xe. VÝ dô «t« ®ang ch¹y víi tèc ®é lín
trªn ®êng th× bÞ lµm v¨ng lèp xe ra ngoµi lµm b¾n vµo
ngêi ®i ®êng g©y tai n¹n chÕt ngêi. Trong trêng hîp nµy
tr¸ch nhiÖm d©n sù cã thÓ ph¸t sinh nÕu cã ®ñ 3 ®iÒu
kiÖn ®Çu tiªn.
Trong BHTNDS chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba, khi
x¶y ra tai n¹n thiÖt h¹i cho ngêi thø ba th× ngêi ®îc b¶o
hiÓm båi thêng lµ chñ xe hoÆc ngêi ®i diÖn chi chñ xe ®îc
ph¸p luËt c«ng nhËn.
Ngêi thø ba cña BHTNDS chñ xe c¬ giíi cã thÓ lµ ngêi
®i bé hay ®i xe ®¹p hoÆc c¸c ph¬ng tiÖn c¬ giíi kh¸c nh-
ng kh«ng bao gåm nh÷ng trêng hîp sau ®©y:
- ThiÖt h¹i x¶y ra do b¶n th©n ph¬ng tiÖn ®îc b¶o
hiÓm.
- ThiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng søc khoÎ x¶y ra do b¶n th©n
ngêi ®îc b¶o hiÓm, ngêi ®iÒu khiÓn xe hay bÊt kú ngêi nµo
kh¸c ®i trªn c.
- ThiÖt h¹i mµ ph¬ng tiÖn g©y ra cho nh÷ng ngêi mµ
chñ xe cã nghÜa vô nu«i dìng.
- ThiÖt h¹i do hai xe cïng chñ ®©m va.
12
- Tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh, tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña
l¸i xe.
- C¸c kho¶n ph¹t mµ l¸i xe hoÆc chñ xe ph¶i chÞu.
2. Ph¹m vi b¶o hiÓm.
a. C¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm.
Ngêi b¶o hiÓm nhËn b¶o hiÓm cho c¸c rñi ro bÊt ngê
kh«ng lêng tríc ®îc g©y ra tai n¹n vµ lµm ph¸t sinh tr¸ch
nhiÖm d©n sù cña chñ xe. C«ng ty b¶o hiÓm båi thêng
nh÷ng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt, vÒ ngêi, vÒ tµi s¶n ®îc tÝnh
to¸n theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Theo môc 3 ®iÒu
11 ch¬ng II th× c«ng ty b¶o hiÓm cßn ph¶i thanh to¸n cho
chñ xe nh÷ng chi phÝ mµ hä ®· chi ra nh»m phßng ngõa
h¹n chÕ thiÖt h¹i. Nh÷ng chi phÝ nµy chØ ®îc båi thêng khi
nã ph¸t sinh sau khi tai n¹n x¶y ra vµ ®îc coi lµ chi phÝ cÇn
thiÕt vµ hîp lý.
Tr¸ch nhiÖm båi thêng cña c«ng ty bo¶ hiÓm ®îc h¹n
møc trong møc tr¸ch nhiÖm ghi trong hîp ®ång hay giÊy
chøng nhËn b¶o hiÓm. Nh vËy b¶n th©n chñ xe ph¶i tù b¶o
hiÓm cho phÇn tr¸ch nhiÖm vît qu¸ møc nµy (theo môc 3
®iÒu 2 ch¬ng I Q§ sè 299/Q§ - BTC/1998).
Trong BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba,
cac sthiÖt h¹i n»m trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña ngêi b¶o
hiÓm bao gåm:
- ThiÖt h¹ vÒ tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña
bªn thø ba.
- ThiÖt h¹i vÒ tµi s¶n hµng ho¸ cña bªn thø ba.
13
- ThiÖt h¹i vÒ tµi s¶n lµm thiÖt h¹i ®Õn kÕt qu¶ kinh
doanh hoÆc gi¶m thu nhËp.
- C¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý ®Ó thùc hiÖn c¸c
biÖn ph¸p ng¨n ngõa h¹n chÕ thiÖt h¹i, c¸c chi phÝ ®Ò
xuÊt cña c¬ quan b¶o hiÓm (kÓ c¶ biÖn ph¸p kh«ng mang
l¹i hiÖu qu¶).
Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ cña nh÷ng
ngêi tham gia cøu ch÷a, ng¨n ngõa tai n¹n, chi phÝ cÊp cøu
vµ ch¨m sãc n¹n nh©n ngêi ®îc b¶o hiÓm mµ c«ng ty b¶o
hiÓm cã thÎ më réng ph¹m vi b¶o hiÓm cña m×nh cho
nh÷ng rñi ro kh¸c. Nh÷ng b¶o ®¶m bæ xung xong BHTNDS
cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba kÐo theo mét kho¶n
phÝ ®ãng thªm cña ngêi kh¸c ®îc b¶o hiÓm.
b. C¸c rñi ro lo¹i trõ: theo ®iÒu 13 ch¬ng II Q§
299/1998/Q§ - BTC.
Ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng
thiÖt h¹i cña c¸c vô tai n¹n mÆc dï cã ph¸t sinh tr¸ch
nhiÖm d©n sù cña chñ xe trong c¸c trêng hîp sau:
- Tai n¹n x¶y ra do hµnh ®éng xÊu, cè ý cña chñ xe,
l¸i xe.
- Tai n¹n x¶y ra do hµnh ®éng xÊu, cè ý cña ngêi thø
ba.
- Xe kh«ng cã giÊy phÐp lu hµnh.
- L¸i xe cha ®ñ tuæi l¸i xe theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt.
- L¸i xe kh«ng cã b»ng l¸i hoÆc cã nh÷ng kh«ng hîp
lÖ hoÆc b»ng l¸i xe bÞ ®×nh chØ hay t¹m gi÷.
14
- §iÒu khiÓn xe trong t×nh tr¹ng say rîu, bia, ma tuý,
hay c¸c chÊt kcÝh thÝch t¬ng tù kh¸c...
- L¸i xe sö dông kh«ng ®îc sù ®ång ý cña chñ xe.
- Xe ®îc sö dông ®Ó chuyªn chë chÊt ch¸y, chÊt næ
tr¸i phÐp.
- Xe trë qu¸ träng t¶i hoÆc qu¸ sè kh¸ch quy ®Þnh.
- Xe cã hÖ thèng l¸i ben ph¶i.
- Xe sö dông ®Ó tËp l¸i hoÆc ®ua thÓ thao.
- Xe ®ang söa ch÷a hay ®ang trong thêi gian ch¹y thö
sau khi söa ch÷a.
- Xe kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ thiÕt bÞ an toµn
®Ó lu hµnh.
- §å vËt trë trªn xe r¬i xuèng ®êng g©y thiÖt h¹i cho
ngêi thø ba.
- ThiÖt h¹i ®èi víi tµi s¶n bÞ mÊt c¾p, bÞ cíp trong tai
n¹n.
- ThiÖt h¹i ®èi víi ngêi kh«ng ph¶i lµ ngêi thø ba nh ®·
nªu ë phÇn ®èi tîng b¶o hiÓm.
- ThiÖt h¹i gi¸n tiÕp do xe bÞ tai n¹n lµm ngng trÖ
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, gi¶m gi¸ th¬ng m¹i.
- ChiÕn tranh vµ c¸c nguyªn nh©n t¬ng tù kh¸c chiÕn
tranh.
- Tai n¹n x¶y ra ngoµi ph¹m vi l·nh thæ níc së t¹i tham
gia b¶o hiÓm (trõ mét sè trêng hîp cã tho¶ thuËn tõ tríc)
- L¸i xe g©y tai n¹n bá trèn.
15
Ngoµi ra ngêi b¶o hiÓm kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi
víi tµi s¶n ®Æc biÖt nh: vµng, b¹c, ®¸, quý, tiÒn ®å cæ,
tranh ¶nh quý, thi hµi, hµi cèt...
Së dÜ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i ®a ra c¸c ®iÒu
kho¶n lo¹i trõ nh vËy lµ ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nhngx l¸i xe
Èu, v« tr¸ch nhiÖm coi thêng p¸p luËt ®Æc biÖt lµ giao
th«ng cña c¸c chñ xe vµ l¸i xe. H¬n n÷a c¸c c«ng ty b¶o
hiÓm cßn tr¸nh t×nh tr¹ng trôc lîi b¶o hiÓm, lµm nh vËy
th× b¶o hiÓm míi cã t¸c dông theo ®óng nguyªn t¾c “chØ
b¶o hiÓm cho nh÷ng rñi ro ngÉu nhiªn”.
3. PhÝ b¶o hiÓm.
a. PhÝ b¶o hiÓm.
PhÝ b¶o hiÓm lµ mét kho¶n tiÒn mµ chñ xe ph¶i nép
cho nhµ b¶o hiÓm ®Ó thµnh lËp nªn mét quü tiÒn tÖ tËp
trung ®ñ lín ®Ó båi thêng thiÖt h¹i x¶y ra trong n¨m
nghiÖp vô theo pham vi b¶o hiÓm. Cã thÓ coi phÝ b¶o hiÓm
lµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm b¶o hiÓm nªn nso cã thÓ t¨ng gi¶m
phô thuéc vµo t×nh hinfh cung, cÇu trªn thÞ trêng.
BØÓu phÝ nghiÖp vô BHTNDS do Bé Tµi ChÝnh quy
®Þnh ngoµi ra doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ tho¶ thuËn
víi chñ xe c¬ giíi ®Ó ®¶m bo¶ theo biÓu phÝ cao h¬n hoÆc
ph¹m vi rñi ro b¶o hiÓm réng theo quy t¾c b¶o hiÓm, biÓu
phÝ mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®· ®¨ng ký víi Bé Tµi
ChÝnh.
PhÝ b¶o hiÓm trong nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm
d©n sù ®îc tÝnh theo ®Çu ph¬ng tiÖn. Ngêi tham gia b¶o
16
hiÓm ®ãng phÝ BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø
ba theo sè lîng ®Çu ph¬ng tiÖn cña m×nh.
MÆt kh¸c, c¸c ®Çu ph¬ng tiÖn kh¸c nhau vÒ chñng
lo¹i, vÒ ®é lín cã x¸c suÊt g©y ra tai n¹n kh¸c nhau. Do ®ã
phÝ b¶o hiÓm ®îc tÝnh riªng cho tõng lo¹i ph¬ng tiÖn
(hoÆc nhãm ph¬ng tiÖn) tuú theo mçi ®Çu ph¬ng tiÖn.
b. Ph¬ng ph¸p tÝnh phÝ.
Do phÝ BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ngêi thø ba
®îc thu theo mçi ®Çu ph¬ng tiÖn hay thu theo sè lîng mçi
lo¹i ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng. C¸c ph¬ng tiÖn kh¸c nhau cã
x¸c suÊt g©y ra tai n¹n kh¸c nhau. Nªn phÝ b¶o hiÓm ®îc
tÝnh riªng cho tõng lo¹i ph¬ng tiÖn (thêng tÝnh theo n¨m)
lµ:
P =f +d.
Trong ®ã: p - phÝ b¶o hiÓm/ph¬ng tiÖn.
f - phÝ thuÈn.
d - phô phÝ.
PhÝ thuÇn ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc.
F=
Trong ®ã: Si - sè vô tai n¹n x¶y ra cã ph¸t sinh tr¸ch
nhiÖm d©n sù cña chñ xe ®îc b¶o hiÓm båi thêng trong
n¨m i.
Ti - sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n mét vô tai n¹n trong
n¨m i/
Ci - sè ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm trong n¨m
i.
n - sè n¨m thèng kª thêng tõ 3 -5 n¨m i = (1,n)
17
Nh vËy thùc chÊt lµ sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n
trong thêi kú n n¨m cho mçi ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o
hiÓm trong thêi kú ®ã.
ë ViÖt Nam th× phô phÝ thêng tõ 20% - 30% phÝ c¬
b¶n.
d=
§©y lµ c¸ch tÝnh b¶o hiÓm cho c¸c ph¬ng tiÖn giao
th«ng th«ng dông trªn c¬ së quy luËt sè ®«ng. §èi víi c¸c
ph¬ng tiÖn kh«ng th«ng dông, møc ®é rñi ro lín h¬n nh
kÐo r¬mooc, xe chë hµng nÆng... th× tÝnh thªm tû lÖ phô
phÝ so víi møc phÝ c¬ b¶n.
§èi víi c¸c ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng ng¾n (díi 1 n¨m)
thêi gian tham gia b¶o hiÓm ®îc tÝnh trßn th¸ng vµ phÝ
b¶o hiÓm ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Png¾n h¹n =
Trêng hîp ®· tham gia ®ãng phÝ c¶ n¨m nhng vµo
mét thêi ®iÓm nµo ®ã xe kh«ng ho¹t ®éng n÷a hoÆc
chuyÓn quyÒn së h÷u cho ngêi kh¸c mµ kh«ng chuyÓn b¶o
hiÓm th× chñ ph¬ng tiÖn sÏ ®îc hoµn tr¶ l¹i phÝ b¶o hiÓm
t¬ng øng víi sè thêi gian cßn l¹i cña n¨m (lµm trong th¸ng)
víi ®iÒu kiÖn nh sau:
Phoµn l¹i =
Nép phÝ b¶o hiÓm lµ tr¸ch nhiÖm cña chñ ph¬ng tiÖn,
tuú theo sè lîng ph¬ng tiÖn, ngêi b¶o hiÓm sÏ quy ®Þnh
thêi gian, sè lÇn nép møc phÝ t¬ng øng cã xÐt gi¶m phÝ
theo tû lÖ tæn thÊt vµ gi¶m phÝ theo sè lîng ph¬ng tiÖn
18
tham gia b¶o hiÓm (tèi ®a thêng gi¶m 20%). NÕu kh«ng
thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh sÏ bÞ ph¹t vÝ dô nh:
- ChËm tõ 1 ngµy ®Õn 2 th¸ng ph¶i nép thªm 100%
møc phÝ c¬ b¶n.
- ChËm tõ 2 th¸ng 4 th¸ng ph¶i nép thªm 200% møc
phÝ c¬ b¶n.
- ChËm tõ 4 th¸ng trë lªn nép thªm 300% phÝ c¬ b¶n.
- HoÆc huû hîp ®ång b¶o hiÓm.
c. C¸c yÕu tè lµm t¨ng phÝ.
PhÝ b¶o hiÓm lµ mét kho¶n tiÒn mµ chñ xe c¬ giíi
ph¶i ®ãng cho nhµ b¶o hiÓm khi tham gia b¶o hiÓm vµ phÝ
b¶o hiÓm ®îc tÝnh theo ®Çu ph¬ng tiÖn.
- PhÝ thuÇn t¨ng:
+ Do sè ®Çu ph¬ng tiÖn tham gia b¶o hiÓm trßn n¨m
thÊp.
+ Do sè vô tai n¹n x¶y ra cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm
d©n sù cña chñ xe ®îc b¶o hiÓm båi thêng trong n¨m lµ
nhiÒu.
+ Sè tiÒn båi thêng b×nh qu©n mét vô tai n¹n lín.
- Phu phÝ t¨ng:
+ Do c¸c chi phÝ trong qu¶n lý nghiÖp vô t¨ng.
+ Chi phÝ khai th¸c, gi¸m ®Þnh båi thêng t¨ng.
- Do chñ xe tham gia b¶o hiÓm nhng qu¸ thêi h¹n
®ãng phÝ.
- Ngoµi ra: Nh÷ng l¸i xe kh«ng cã kinh nghiÖm, kh«ng
thuéc ®êng, kh«ng thuéc c¸c biÓn b¸o xe trªn c¸c trôc lé
®êng. Tríc khi tham gia b¶o hiÓm chñ xe kh«ng khai b¸o
19
tiÒn sö c¸c vô tai n¹n ®· x¶y ra tríc ®©y ®Ó c«ng ty b¶o
hiÓm cßn biÕt cã nªn ký hîp ®ång b¶o hiÓm víi chñ xe hay
bÞ tai n¹n giao th«ng hoÆc t¨ng møc phÝ nÕu nhµ b¶o
hiÓm yªu cÇu.
4. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña c¸c bªn tham
gia.
a. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña chñ xe c¬ giíi.
* Tr¸ch nhiÖm cña chñ xe c¬ giíi: theo ®iÒu 8 ch¬ng I
Q§ sè 299/1998/Q§ - BTC th× chñ xe c¬ giíi ph¶i thùc hiÖn
nh sau:
- Thø nhÊt: Khi yªu cÇu b¶o hiÓm, chñ xe c¬ giíi ph¶i
kª khai ®Çy ®ñ vµ trung thùc nh÷ng néi dung trong giÊy
yªu cÇu b¶o hiÓm vµ ®ãng phÝ bo¶ hiÓm.
- Thø hai: Khi tia n¹n giao th«ng x¶y ra, chñ xe c¬ giíi
ph¶i cã tr¸ch nhiÖm:
+ Cøu ch÷a, h¹n chÕ thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, b¶o vÖ hiÖn
trêng tai n¹n, b¸o ngay cho c¶nh s¸t giao th«ng n¬i gÇn
nhÊt ®Ó phèi hîp gi¶i quyÕt tai n¹n. Trõ khi cã mét sè lý do
chÝnh ®¸ng, trong vßng 5 ngµy kÓ tõ ngµy x¶y ra tai n¹n,
chñ xe c¬ giíi ph¶i göi cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm giÊy b¸o
tai n¹n ghi râ (ngµy giê, ®Þa ®iÓm x¶y ra tia n¹n, giÊy
®¨ng ký giÊy th«ng b¸o tai n¹n,hä ten chñ xe, l¸i xe,
nguyªn nh©n tai n¹n vµ biÖn ph¸p xö lý ban ®Çu...).
+ Kh«ng ®îc di chuyÓn th¸o dì hoÆc söa ch÷a tµi s¶n
khi cha cã ý kiÕn cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm, trõ trêng hîp
lµm nh vËy lµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o an toµn coh ngêi vµ
20