Thực trạng và giải pháp để huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn đầu tư của nước ngoài
- 52 trang
- file .doc
Lêi nãi ®Çu
HiÖn nay trong bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu biÕn
®éng trªn thÞ trêng quèc tÕ, tèc ®é toµn cÇu ho¸ vµ tù do
ho¸ th¬ng m¹I diÔn ra nhanh chãng, nhiÒu quèc gia vµ
nhiÒu c«ng ty ®ang n¾m trong tay lîng vèn dù tr÷ khæng
lå cã nhu cÇu ®Çu t níc ngoµi. §©y lµ ®IÒu kiÖn thuËn lîi
®èi víi c¸c níc thiÕu vèn cã nhu cÇu ®Çu t lín. V× vËy ®Çu
t níc ngoµI chiÕm mét vÞ trÝ rÊt quan träng trong bèi c¶nh
hiÖn nay ®èi víi kh«ng chØ nh÷ng níc ph¸t triÓn mµ cßn
quan träng ®èi víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn. §Æc biÖt lµ
ViÖt Nam ®Çu t níc ngoµI nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹I ho¸, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ,
chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh nghÒ, ®Çu t x©y ®Çu t níc
ngoµI dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ®æi míi c«ng nghÖ thiÕt bÞ,
n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ dÞch vô vµ søc m¹nh c¹nh
tranh c¶u hµng ho¸.
Trong bèi c¶nh hiÖn nay, c¸c nø¬c ®ang ph¸t triÓn cã
thÓ tËn dông mäi nguån lùc cña thÕ giíi, tiÕp thu ®îc nh÷ng
tinh tuý cña nh©n lo¹I, nh÷ng cèng hiÕn vµ nh÷ng ph¸t
minh vÜ ®¹I cña c¸c bËc thÕ hÖ ®I tríc, nh»m ®I t¾t ®ãn
®Çu trªn con ®uêng ph¸t triÓn vµ thu hÑp ®Çu t níc ngoµI
dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c níc ®I tríc. Khi ®ã ®Çu t níc ngoµI
cã vai trß nh mét ph¬ng tiÖn ®¾c lùc ®Î thùcn hiÖn chñ tr-
¬ng trªn, lµ mét quèc gia ®ang trëng thµnh vµ ph¸t triÓn
®ång thêi ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹I ho¸ ,
ViÖt Nam cÇn huy ®éng tèi ®a mäi nguån lùc. §¹I héi §¶ng
toµn quèc lÇn thø IX ®· kh¼ng ®Þnh: “ Kinh tÕ cã vèn
®Çu t níc ngoµI lµ mét bé phËn quan träng cña nÒn
kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa ë níc ta, ®îc khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn l©u ®Çu t níc ngoµI, b×nh ®¼ng víi
- 0-
c¸c thµnh phÇn kh¸c. Thu hót ®Çu t níc ngoµI lµ chñ tr-
¬ng quan träng, gãp phÇn khai th¸c c¸c nguån lùc trong
níc, më réng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, t¹o nªn søc m¹nh
tæng hîp phôc vô sù nghiÖp CNH- H§H ph¸t triÓn cña
®Êt níc” .
Víi mong muèn vËn dông kiÕn thøc ®Ó t×m hiÓu nÒn
kinh tÕ ViÖt Nam nªn t«i chän ®Ò tµi: "Thùc tr¹ng vµ gi¶i
ph¸p ®Ó huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn
®Çu t cña níc ngoµi" . T«i rÊt mong ®íc sù gãp ý cña thÇy
c« vµ b¹n bÌ.
Lêi cuèi cïng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy ph¹m
thµnh ®· tËn t×nh híng dÉn t«i cïng th viÖn trêng §HKQD vµ
c¶m ¬n ®ång nghiÖp trong viÖc gióp t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n
nµy.
PhÇn a. phÇn më ®Çu
I. ý nghÜa cña ®Ò tµI
HiÖn nay, trªn thÕ giíi, nhiÒu quèc gia, nhiÒu tæ chøc
tµI chÝnh quèc tÕ vµ nhiÒu c«ng ty ®ang n¨m lîng vèn dù
tr÷ khæng lå cã nhu cÇu ®Çu t ra níc ngoµI. §©y lµ ®IÒu
kiÖn thuËn lîi ®èi víi c¸c níc ®ang thiÕu vèn, cã nhu cÇu
®Çu t lín. V× vËy nhu cÇu thu hót vèn ®Çu t vµ sö dông
nguån vèn dã lµ mét vÇn ®Ò cÊp thiÕt, quan träng ®èi
v¬ÝnhiÒu níc trªn thÕ giíi dÆc biÖt lµ c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn, trong ®ã cã viÖt nam.
§èi víi níc ta thùc hiªn môc tiªu æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ –x· héi, thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµI (FDI)
lµ mét vÊn ®Ò tÊtyÕu kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi ViÖt
Nam trong bèi c¶nh hiÖn nay, giai ®o¹n mµ chóng ta thùc
hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹I ho¸ ®Êt níc.
- 1-
Trong ®IÒu kiÖn hiÖn nay cña ®Êt níc, nh×n nhËn
mét c¸ch tæng thÓ th× níc ta ®ang cßn lµ mét níc nghÌo so
víi b¹n bÌ trong khu vùc, ®Æc biÖt trong khu vùc §«ng Nam
¸, mÆc dï chóng ta ®· cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc so víi tríc
®©y, ®· cã nh÷ng ®êng lèi, chÝnh s¸ch ®æi míi nh÷ng
mµ c¸I mµ chóng ta mong muèn th× cha ®¹t ®îc. V× vËy
®Ó ®Êt níc ngµy mét hng thÞnh phån vinh th× chóng ta
ph¶I cã nh÷ng bíc ®I thËt ®óng ®¾n, cã sù thèng nhÊt tõ
trung ¬ng ®Õn c¬ së nh»m t¹o nªn søc m¹nh chung ph¸t
huy tèi ®a nguån lùctong níc còng nh níc ngoµI. ChÝnh v×
vËy nghiªn cøu nh÷ng lÜnh vùc cã liªn quan®Õn vÊn ®Ò
®Êt níc ®ang lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña toµn x· héi.
Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn c¸I t¸c
®éng trùc tiÕp lªn toµn x· héi ®ã lµ vÊn ®Ò huy ®éng vµ
sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t níc ngoµI lµ mét néi
dung quan träng. Nã liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi, chÝnh trÞ cña ®Êt níc, t¸c ®éng trùc tiÕp lªn c¸c mÆt
®êi sèng cña x· héi. Do vËy nghiªn cøu, më réng tÇm hiÓu
biÕt vÒ nã lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt.
Níc ta ®ang trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹I
ho¸, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu
ngµnh nghÒ trªn mäi lÜnh vùc, nhê sù ®æi míi ®ã mµ
chóng ta thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng, kh«ng nh÷ng
vît qua khñng ho¶ng triÒn miªn trong thËp kØ 80 mµ cßn
®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùuto lín trong ph¸t triÓn kkinh tÕ x·
héi.
Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ trong l5 n¨m liÒn (1993-
1997) ®¹t møc 8-9,5 % l¹m ph¸t bÞ ®Èy lïi, ®êi sèng ®¹I
bé phËn nh©n d©n ®îc c¶I thiÖn c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh
thÇn. Cã ®îc thµnh tùu kinh tÕ ®¸ng ghi nhËn nµy lµ nhê
®ãng gãp lín cña trùc tiÕp ®Çu t níc ngoµI FDI.
- 2-
Nã ®· gãp phÇn më réng, ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸
c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹I t¹o ®IÒu kiÖn t¨ng cêng
cñng cè vµ t¹o ra nh÷ng thÕ lùc míi cho nÒn kinh tÕ níc ta
trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc.
II. Ph¬ng ph¸p luËn cña ®Ò tµI .
Bµi viÕt dùa trªn nh÷ng quy luËt hiÖn tîng kh¸ch quan.
Dùa vµo c¸c quy luËt cña triÕt häc nh:
- ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng.
- ph¬ng ph¸p lÞch sö.
- ph¬ng ph¸p so s¸nh.
- ph¬ng ph¸p ph©n tÝch tµI liÖu.
- ph¬ng ph¸p tæng hîp ®¸nh gi¸.
Vµ mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c.
III. ph¹m vi nghiªn cøu.
Do ph¹m vi cña ®Ò tµI cã giíi h¹n cho nªn trong qu¸
tr×nh nghiªn cøu, xem xÐt ®¸nh gi¸ nã ph¶I cã c¸I nh×n
s©u s¾c, nh×n tõ nhiÒu híng, nhiÒu gãc ®é, khÝa c¹nh
kh¸c nhau trªn c¬ së ®¸nh gi¸ s©u vÊn ®Ò. BµI viÕt ®îc
tr×nh bµy díi d¹ng mét ®Ò ¸n cña mét m«n häc vµ chØ
dõng l¹I ë møc ®é ®Ò ¸n m«n häc.
- 3-
PhÇn b. Néi dung
I. Mét sè vÊn ®Ò vÒ c¬ së lÝ luËn.
1. §Çu t quèc tÕ
- Kh¸i niÖm: §Çu t quèc tÕ (Lª Nin cßn gäi lµ xuÊt
khÈu t b¶n) lµ mét h×nh thøc c¬ b¶n cña quan hÖ kinh tÕ
®èi ngo¹I. Nã lµ qu¸ tr×nh trong ®ã hai hay nhiÒu bªn cïng
gãp vèn dÓ x©y dùng vµ triÓn khai mét dù ¸n ®©ï t quèc
tÕ nh»m môc ®Ých sinh lîi.
§Çu t quèc tÕ cã t¸c ®éng hai mÆt víI c¸c níc nhËn
®Çu t. Nã lµm t¨ng nguån vèn, t¨ng c«ng nghÖ míi, n©ng
cao tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn, t¹o thªm viÖc lµm, ®µo t¹o
tay nghÒ, khai th¸c tµI nguyªn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh
tÕ theo híng hiÖn ®¹I, tiÕp cËn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹I
trªn thÕ giíi.MÆt kh¸c ®Çu t quèc tÕ còng cã kh¶ n¨ng lµm
t¨ng sù ph©n ho¸ gi÷a c¸c giai cÊp, tÇng líp trong x· héi,
gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, lµm c¹n kiÖt tµI nguyªn, « nhiÔm
m«I trêng sinh th¸I t¨ng tÝnh lÖ thuéc víi bªn ngoµI.
- H×nh thøc: Cã 2 h×nh thøc lµ ®Çu t trùc tiÕp vµ ®Çu
t gi¸n tiÕp.
2. §Çu t trùc tiÕp:
Lµ h×nh thøc trong ®ã ngêi bá vèn vµ ngêi sö dông
vèn lµ mét chñ thÓ. Cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp c¸ nh©n
níc ngoµI chñ ®Çu t) trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh qu¶n lý,
sö dông vèn ®Çu t vµ vËn hµnh c¸c kÕt qu¶ ®Çu t nh»m
thu håi vèn ®· bá ra vµ thu lîi nhuËn.
§Çu t trùc trùc tiÕp ®îc thÓ hiÖn d¬Ý nh÷ng h×nh thøc sau
®©y:
- hîp ®ång hîp t¸c daonh nghiÖp
- doanh nghiÖp liªn doanh
- doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµI
- 4-
+) Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh
Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ v¨n b¶n kÝ kÕt gi÷a
hai hay nhiÒu bªn quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia
kÕt qu¶ kinh ®oanh cho mçi bªn ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t kinh
doanh ë ViÖt Nam mµ kh«ng thµnh lËp mét ph¸p nh©n.
+) Doanh nghiÖp liªn doanh
Doanh nghiÖp liªn doanh lµ lo¹I h×nh doanh nghiÖp do
hai bªn hoÆc c¸c bªn níc ngoµi hîp t¸c víi níc chñ nhµ cïng
vêi gãp vèn, cïng kinh doanh, cïng hëng lîi nhuËn vµ chia xÎ
rñi ro theo tû lÖ vèn gãp. Doanh nghiÖp liªn doanh ®îc
thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã
t c¸ch ph¸p nh©n theo ph¸p luËt níc nhËn ®Çu t.
+) Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµI.
Lµ doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña nhµ ®Çu t níc
ngoµI do nhµ ®Çu t níc ngoµI thµnh lËp t¹i ViÖt Nam, tù
qu¶n lý vµ tù tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµI ®îc thµnh
lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã t c¸ch
ph¸p nh©n ViÖt Nam.
+) Hîp ®ång x©y dùng kinh doanh chuyªn giao (BOT).
H×nh thøc nµy ®ßi hái cÇn cã nguån vèn tõ bªn ngoµI vµ
thêng ®Çu t cho c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu ha tÇng.
Th«ng qua c¸c h×nh thøc trªn mµ c¸c khu chÕ xuÊt,
khu céng nghiÖp míi, khu c«ng nghÖ cao vv… ®îc h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn.
3. §Çu t gi¸n tiÕp: (Lªnin cßn gäi lµ xuÊt khÈu t b¶n cho
vay)
Lµ h×nh thøc ®©ï t mµ quyÒn së h÷u t¸ch råi quyÒn
sö dông vèn ®Çu t, tøc lµ nguån cã vèn kh«ng trùc tiÕp
tham gia vµo tæ chøc, ®IÒu hµnh dù ¸n mµ thu lîi víi h×nh
thøc lîi tøc cho vay (nÕu lµ vèn cho vay) hoÆc lîi tøc cæ
- 5-
phÇn (nÕu lµ vèn cæ phÇn) hoËc cã thÓ kh«ng thu lîi trùc
tiÕp (nÕu lµ cho vay u ®·I).
Sù kh¸c nhau râ nhÊt gi÷a ®Çu t gi¸n tiÕp vµ ®Çu t
trùc tiÕp lµ ngêI ®Çu t trùc tiÕp cã quyÒn khèng chÕ xÝ
nghiÖp ®Çu t, cßn ngêi ®Çu t gi¸n tiÕp kh«ng cã quyÒn
khèng chÕ xÝ nghiÖp ®Çu t mµ chØ cã thÓ thu lîi tøc tr¸I
phiÕu cæ phiÕu vµ tiÒn l·i.
Nguån vèn ®Çu t gi¸n tiÕp rÊt ®a d¹ng vÒ chñ thÓ vµ
h×nh thøc. Trong ®Çu t gi¸n tiÕp chñ ®Çu t vÒ thùc chÊt lµ
t×m ®êng tho¸t cho ®Çu t d thõa, ph©n t¸n ®Çu t nh»m
lo¹I bít rñi ro. Trong c¸c nguån vèn ®Çu t gi¸n tiÕp, mét bé
phËn quan träng lµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) cña
chÝnh phñ mét sè níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bé phËn nµy
cã tû träng lín vµ thêng ®I kÌm víi bé phËn u ®·I. Nguån
vèn nµy nh»m vµo c¸c môc ®Ých y tÕ vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia
®×nh, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, c¸c vÊn ®Ò x· héi nghiªn cøu
ch¬ng tr×nh dù ¸n b¶o vÖ m«I trêng sinh th¸I, hç trî ng©n
s¸nh vµ hç trî nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ.
§Çu t thêng thóc ®Èy t¹o ®IÒu kiÖn cho viÖc thu hót
më réng ®Çu t trùc tiÕp. §Çu t gi¸n tiÕp lu«n kÌm víi c¸c
®IÒu kiÖn u ®·I cho níc nhËn ®Çu t nªn cã thÓ dïng vèn
nµy thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã møc ®Çu t lín, thu hót vèn ®Çu
t dµi.
§Çu t níc ngoµI cã lîi cho c¶ níc ®Çu t vµ cho c¶ níc
nhËn ®Çu t, thêng dïng c¸c c«ng cô ®Çu t tr¸I phiÕu, cæ
phiÕu.
Nh×n chung nguån vèn ®Çu t chÝnh ®Ó phôc vô, ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi nh»m thùc hiÖn sù nghiÖp CNH-H§H lµ
nguån vèn tõ bªn ngoµI tøc lµ nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ
níc ngoµI (FDI).
II) C¥ Së Lý LUËN.
- 6-
Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña P.Vernon(Hoa kú)
Tríc khi lý thuyÕt nµy ra ®êi cã nhËn ®Þnh cho r»ng:
“hÇu nh c¸c níc ®Òu ph¸t triÓn toµn diÖn”, v× vËy ngêI ta
tõng vÝ viÖc ¸p dông lý thuyÕt nµy nh ¸p dông ®Þnh luËt
Anhxtanh trong kinh tÕ.
Theo lý thuyÕt nµyVernon ®· chøng minh r»ng kh«ng
cã níc nµo m¹nh toµn diÖn vµ còng kh«ng cã níc nµo yÕu
toµn diÖn .NÕu chóng ta biÕt hîp t¸c th× sÏ ph¸t huy ®îc
søc m¹nh tæng hîp cã nh thÕ míi cã lîi cho tÊt c¶ c¸c níc.
Hµm s¶n xuÊt: y=f (K, L)
P.Vernon cho r»ng nªn tËn dông lîi thÕ sso s¸nh sao
cho tû lÖ K/L ngµy cµng cao.
Nh vËy ®èi víi viÖc ®Çu t ra níc ngoµI ®Ó khai th¸c
c¸c lîi thÕ so s¸nh cña nîc nhËn ®Çu t, c¸c chñ ®Çu t sÏ
®Çu t vµo tÊt c¶ nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn: c«ng nghÖ
vèn, mÆt hµnh mang hµm lîng chÊt x¸m cao vµ hµm l¬ng
c«ng nghÖ lín. Cßn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, ®Ó ph¸t huy lîi
thÕ so s¸nh cña m×nh sÏ tiÕp nhËn c«ng nghÖ, vèn c¸c
lo¹I.
Lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi cña A. Smith.
C¬ së kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ më g¾n liÒn víi th¬ng
m¹I quèc tÕ, tøc lµ mçi níc khi tiÕn hµnh th¬ng m¹I quèc tÕ
®Òu ph¶I t×m ®îc lîi thÕ cña m×nh trong quan hÖ quèc tÕ.
Lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi cña Smit trong thu¬ng m¹I quèc
tÕ ph¶n ¸nh hao phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ
s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô xuÊt khÈu thÊp nhÊt so víi c¸c
níc kh¸c, cßn ®èi víi c¸c níc nhËp kh¶u th× hao phÝ lao,
®éng cao nhÊt so víi c¸c níc kh¸c. ChÝnh v× ®IÒu ®ã mµ
t¹o lîi cho c¸c níc, kÓ c¶ c¸c níc xuÊt khÈu, nhËp khÈu. C¸c
níc xuÊt khÈu cã lîi lµ thu nhËp nÕn kinh tÕ l¹I t¨ng lªn,
viÖc lµm, nhiÒu h¬n nªn tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m ®I, nguån
- 7-
lùc lao ®éng ®îc sö dông tèt h¬n, cßn ®èi víi cÊc níc nhËp
khÈu: th× kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi hµng hµo nhiÒu h¬n, chÊt
lîng hµng h¸o nhiÒu h¬n, chñng lo¹I hµng ho¸ - dÞch vô
phong phó h¬n, hµng ho¸ dÞch vô rÎ h¬n, ®ång thêi v× s¶n
xuÊt trong níc c¸c níc nhËp khÈu nµy cã nh÷ng ®IÒu kiÖn
tèt ®Ó ph¸t triÓn mau chãng nÒn kinh tÕ, v× thay vµo ®ã
kho¶ng thêi gian s¶nxuÊt trong níc ®îc gi¶m ®I ®¸ng kÓ ,
®ñ thêi gian ®Ó tiÕp cËn mau chãng nÒn kinh më.
III. C¬ Së Thùc tÕ.
1)HiÓu vÒ vèn ®Çu t níc ngoµI.
Nh ta ®· biÕt mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Òu gåm hai yªó
tè c¬ b¶n lµ t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng. ThiÕu hai yÕu
tè ®ã th× sÏ kh«ng cã bÊt k× mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµo,
dï lµ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp hay s¶n xuÊt hµng ho¸. §Ó cã
®îc hai yÕu tè ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn cã vèn ®Çu t vµ
thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t. Vån ®Çu t dïng ®Ó x©y dùng
nhµ xëng, mua s¾m hoÆc bæt sung thiÕt bÞ, t¹o c¬ së vËt
chuÊt kØ thuËt, mua s¾m nguyªn vËt liÖu, tr¶ l¬ng cho ng-
êi lao ®éng. Vèn ®ã cho dï kh¸c nhau vÒ quy m« hay c¬
cÊu song lµ qu¸ tr×nh cÇn thiÕt ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Mét bé phËn vèn ®Çu t quan träng cho ®Çu t ph¸t triÓn ®ã
lµ vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµI (viÕt t¾t lµ FDI)
FDI lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña toµn bé ho¹t ®éng
®Çu t cña quèc gia, mµ nguån níc trong níc xÐt tæng thÓ cã
ý nghÜa quyÕt ®Þnh. FDI kh«ng thay thÕ c¸c nguån vèn
®Çu t kh¸c, nhng cã thÕ m¹nh riªng. Tríc m¾t, khi nguån
vèn tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ cßn h¹n hÑp, nguån vèn
ODA cha ®¸ng kÓ th× FDI chiÕm mét vÞ trÝ quan träng,
gãp phÇn c¶i tiÕn dÇn c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n, t¨ng cêng
c¬ së vËt chÊt kØ thuËt cña nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt
vµ t¨ng trëng kinh tÕ, më réng thu hót ng©n s¸ch nhµ níc,
- 8-
gãp phÇn gi¶ quyÕt thÊt nghiÖp, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu. FDI lµ viÖc tæ chøc c¸ nh©n níc ngoµI
trùc tiÕp ®a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn níc ngoµI hoÆc
bÊt k× tµI s¶n nµo ®îc chÝnh phñ ViÖt Nam c«ng nhËn ®Ó
hîp t¸c kinh doanh hoÆc doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc
ngoµi… Râ rµng kh¸c víi ODA, FDI kh«ng g©y ra t×nh tr¹ng
nî nÇn chång chÊt cho c¸c thÕ hÖ mai sau vµ kh«ng ph¬ng
h¹I ®Õn chñ quyÒn cña ®Êt níc. FDI cßn cã lîi thÕ h¬n
ODA, v× vËy ®©y lµ vèn cña c¸c c«ng ty vµ t nh©n cña níc
ngoµI ®Çu t vµo ViÖt Nam trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi, chñ
®Çu t buéc ph¶I quan t©m lµm cho ®ång tiÒn sinh lîi.
NgoµI ra,vÒ l©u dµi c¸c c«ng tr×nh FDI sÏ thuéc vÒ ViÖt
Nam. H¬n n÷a thùc tÕ ®· kh¼ng ®Þnh, vay nî níc ngoµI tá
ra lµ mét nh©n tè huû ho¹I qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nhiÒu
níc trªn thÕ giíi trong thêi gian 40 n¨m qua .V× thÕ ViÖt
Nam nªn chñ yÕu dùa vµo thu hót FDI.
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thu hót vèn ®Ç t cÇn tr¸nh
c¸c quan ®IÓm:
Quan ®IÓm coi nhÑ, thËm chÝ lªn ¸n FDI nh mét nh©n
tè cã h¹I cho nÕn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ.
Quan ®IÓm qu¸ ®Ò cao FDI g¾n cho nã mét vai trß tÝch
cùc, bÊt chÊp ®IÒu kiÖn bªn trong cña ®Êt níc, t¸ch rêi
nh÷ng cè g¾ng c¶I thiÖn m«I trêng ®Çu t. Quan ®IÓm
nµy dÉn tíi t×nh tr¹ng û l¹I vµo FDI mµ kh«ng khai th¸c
tèI ®a c¸c lîi thÕ bªn trong. FDI tù nã cha thÓ quyÕt
®Þnh sù thµnh c«ng cña môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ mµ
nã ph¶I ®îc kÕt hîp ®ång bé víi c¸c nguån kh¸c, vµ quan
träng lµ t¹o ra m«I trêng khuyÕn khÝch m¹nh mÏ tiÕt
kiÖm trong níc ®Ó tµI trî cho qóa tr×nh ph¸t triÓn, gi¶m
bít lÖ thuéc vµo nguån vèn cña níc ngoµI.
- 9-
Ngµy nay FDI trë thµnh mét tÊt yÕu kinh tÕ trong
®IÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt, lu th«ng vµ ®îc t¨ng cêng
m¹nh mÏ. Cã thÓ nãi trong thêi ®¹I ngµy nay kh«ng mét
quèc gia nµo dï lín hay bÐ, dï ph¸t triÓn theo con ®êng
TBCN hay ®Þnh híng x· héi chñ l¹I kh«ng cÇn ®Õn nguån
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµI, vµ coi ®ã lµ mét nguån lùc quèc
tÕ cÇn khai th¸c ®Ó tõng bíc héi nhËp,vµo céng ®ång quèc
tÕ.
MÆt kh¸c díi t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng
nghÖ nh hiÖn nay ngay c¶ nh÷ng níc cã tiÒm lùc kinh tÕ
khoa häc kØ thuËt nh Mü, NhËt, còng nh c¸c níc EU còng
kh«ng thÓ tù m×nh gi¶I quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng vÊn ®Ò
®· vµ ®ang vµ tiÕp tôc ®Æt ra trªn lÜnh vùc khoa häc c«ng
nghÖ vµ vèn . Do vËy chØ cã con ®êng hîp t¸c, trong ®ã
FDI lµ lo¹ h×nh ®Çu t hî t¸c cã hiÖu qu¶. Do dã kh«ng cã
mét níc nµo bá qua h×nh thøc nµy Vai trß cña vèn ®Çu t níc
ngoµi.
2) Vai trß cña vèn ®Çu t níc ngoµi
Trong h¬n 10 n¨m qua, nhê nh÷ng chÝnh s¸ch luËt
®Çu t níc ngoµi t¹I ViÖt Nam mµ chóng ta ®· ®¹t ®îc
nh÷ng thµnh tùa ®¸ng kÓ vµ quan träng, gãp phÇn tÝch
cùc vµo viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ – x· héi vµo
th¾ng lîi c«ng cuéc ®æi míi ®a níc ta tho¸t khái khñng
ho¶ng kinh tÕ, t¨ng cêng thÕ vµ lùc cña ViÖt nam trªn con
®êng héi nhËp quèc tÕ. V× thÕ mµ ®Çu t níc ngoµI ®ang
trë thµnh mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng cho ph¸t
triÓn kinh tÕ, cã t¸c dông thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu
theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸, më ra nhiÒu
ngµnh nghÒ, s¶n phÈm míi, gãp phÇn më réng quan hÖ ®èi
ngo¹I vµ chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ thÕ gi¬Ý.
-10-
- §Çu t níc ngoµI ®· gãp phÇn bæ sung nguån vèn quan
träng cho ®Çu t ph¸t triÓn, t¨ng cêng tiÒm lùc ®Ó
khai th¸c triÓn khai vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c
nguån vèn trong níc nh dÇu khÝ, ®IÖn n¨ng vµ nu«I
trång vµ chÕ biÕn c©y c«ng nghiÖp, c©y l¬ng thùc.
MÆt kh¸c ®Çu t níc ngoµI còng gãp phÇn quan träng
vµo viÖc bï ®¾p th©m hôt c¸n c©n v·ng laiv µ c¶I
thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.
- Tû lÖ ®ãng gãp cña khu vùc ®Çu t níc ngoµI trong
GDP t¨ng dÇn qua c¸c n¨m. Nguån thu vèn ng©n s¸ch
còng t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m.
- §Çu t níc ngoµI gãp phÇn h×nh thµnh mét sè nghµnh
c«ng nghiÖp míi nh khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu khÝ,
s¶n xuÊt l¾p r¸p «t«, ®iÖn tö , xe m¸y ..
- §Çu t níc ngoµI gãp phÇn gi¶I quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm
cho ngêi lao ®éng tham gia ph¸t triÓn nguån nh©n
lùc.
- §Çu t níc ngoµI gãp phÇn chuûÓn dÞch c¬ cÊu theo h-
íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹I ho¸ ®Ó ph¸t triÓn lùc
lîng s¶n xuÊt . HiÖn nay ®Çu t níc ngoµI tËp trung vµo
c¸c nghµnh c«ng nghiÖp vµ chiÕm gÇn 35% gi¸ trÞ
s¶n lîng c«ng nghiÖp , tèc ®é t¨ng trëng trªn 20% gãp
phÇn ®a tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña c¶ níc lªn
trªn 10%/ n¨m.
- §Çu t níc ngoµI gãp phÇn quan träng vµo viÖc hoµn
chØnh ngµy cµng ®Çy ®ñ vµ tèt h¬n hÖ th«ng c¬ së
h¹ tÇng ®Æc biÖt lµ giao th«ng vËn t¶I, bu chÝnh viÔn
th«ng, n¨ng lîng. §ång thêi ®· h×nh thµnh ®îc 67 khu
c«ng nghiÖp – khu chÕ xuÊt vµ khu céng nghÖ cao
trªn ph¹m vi c¶ níc gãp phÇn vµo viÖc ®« thÞ
hãa ,h×nh thµnh khu ®©n c míi t¹o viÖc lµm æn ®Þnh
-11-
cho hi¬n 200 ngh×n lao ®éng ®Þa phîng vµ hµng chôc
ngµn lao ®éng dÞch vô kh¸c, ë c¸c thµnh phè lín viÖc
h×nh thµnh c¸c khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghiÖp ®·
t¹o ®IÒu kiÖn cho ®Þa ph¬ng nµy t¸ch s¶n xuÊt ra
khái khu d©n c gi¶m thiÓu « nhiÔm b¶o vÒ m«i trêng
®« thÞ.
3) Vai trß cña FDI ®èi víi sù ph¸t triÕn kinh tÕ x·
héi cña ®Êt níc.
Trong ®êi sèng kinh tÕ , FDI cã vai trß quan träng lín :
Tríc hÕt, FDI cung cÊp vèn bæ sung cho chñ nhµ ®Ó bï
®¾p sù thiÕu hôt cña nguån vèn trong níc, hÇu nh c¸c níc
nhÊt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu cã nhu cÇu vÒ vèn ®Ó
thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸. Thùc tÕ ë nhiÒu níc ®ang ph¸t
triÓn, mµ næi bËt lµ níc ASEAN vµ ®«ng Nam ¸, nhê cã FDI
mµ gi¶I quyÕt mét sè khã kh¨n vÒ vèn nªn ®· gi¶I quyÕt
mét phÇn c«ng nghiÖp ho¸, ®· vµ ®ang trë thµnh nh÷ng n-
íc c«ng nghiªp míi (NICs).
Thø hai: Cïng víi viÖc cung cÊp vèn kû thuËt qua thùc
hiÖn FDI, cÊc c«ng ty mµ chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc
gia ®· chuyÓn giao kØ thuËt c«ng nghÖ tõ c¸c níc ®Çu t
sang níc chñ nhµ.
Thø ba: Do t¸c ®éng cña vèn, cña khoa häc c«ng
nghÖ, FDI sÏ t¸c ®éng m¹nh ®Õn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ. C¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu kØ thuËt, c¬ cÊu s¶n phÈm
mµ lao ®éng sÏ ®îc biÕn ®æi theo chiÒu híng tiÕn bé.
Thø t: FDI lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc hîp t¸c ®Çu
t quèc tÕ th«ng qua h×n thøc ®Çu t trùc tiÕp, níc chñ nhµ
sÏ cã thªm ®IÒu kiÖn më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ.
Vèn ®Çu t níc ngoµI c¸c n¨m 1991-1995 chiÕm 25,7%
vµ tõ n¨m 1996 ®Õn nay gÇn chiÕm 30% tæng vèn ®Çu t
x· héi, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo t¨ng trëng kinh tÕ vµ lµ
-12-
nguån bï ®¾p quan träng cho th©m hôt c¸n c©n v·ng lai,
gãp phÇn c¶I thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.
Tû lÖ ®ãng gãp cho ®Çu t n¬c ngoµI trong GDP t¨ng
dÇn qua c¸c n¨m: 1993 3,6% ®Õn n¨m 1998 lªn tíi 9% vµ
n¨m 1999 íc ®¹t 10,5%. Nguån thu ng©n s¸ch nhµ níc tõ
khu vôc ®Çu t níc ngoµI: n¨m 1994 ®¹t 128 triÖu USD
®Õn n¨m 1998 ®¹t 370 triÖu.
Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc ®Çu t níc ngoµI
t¨ng nhanh: n¨m 1996 ®¹t 786 triÖu USD n¨m 1999 ®¹t
2200 triÖu USD b»ng 21% kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ níc. Khu
vùc ®Çu t níc ngoµI ®· gãp phÇn më réng thÞ trêng xuÊt
khÈu vµ thÞ trêng trong níc, thóc ®Èy c¸c dÞch vô ph¸t
triÓn. §Çu t nícc ngoµI gãp phÇn tÝch cùc chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸, ph¸t
triÓn lùc lîng s¶n xuÊt .Th«ng qua ®Çu t níc ngoµI bíc ®Çu
®· h×nh thµnh hÖ thèng c¸c khu vùc c«ng nghiÖp, khu chÕ
xuÊt, ®Çu t níc ngoµI còng ®· ®em ®Õn nh÷nh m« h×nh
thøc qu¶n lÝ tiªn tiÕn, ph¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹I trong
c¸c ngµnh c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ.
Thø n¨m: §Çu t níc ngoµI ®· gãp phÇn gi¶I quyÕt
c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, tham gia ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc.
§Õn nay, khu vùc ®Çu t níc ngoµI ®· thu hót kho¶ng
30 v¹n lao ®éng trùc tiÖp vµ hµng chôc v¹n lao ®éng gi¸n
tiÕp kh¸c nh x©y dùng, cung øng dÞch vô …
MÆc dï còng cã nh÷ng mÆt tr¸I cña ®Çu t níc ngoµI
nh: thu nhËp c«ng nghÖ cò, l¹c hËu, hiÖn tîng chuyÓn gi¸ ,
trèn lËu thuÕ , « nhiÔm m«I trêng …nhng còng kh«ng thÓ
phñ nhËn nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña ®Çu t níc ngoµI ë
ViÖt Nam.
-13-
Thø s¸u: Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng thu
hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoa×.
HiÖn nay trªn thÞ trêng ®Çu t quèc tÕ ®ang cã sù
c¹nh tr¹nh gay g¾t gi÷a c¸c nhµ ®Çu t cã nguån vèn lín
còng nh gi÷a c¸c níc tiÕp nhËn ®Çu t cña nhau qua nhiÒu
c«ng tr×nh nghiªn cøu c¸c häc gi¶ kinh tÕ ®· ®a ra 12 yÕu
tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh cho viÖc lùa chän mét vïng hay
mét níc nµo ®ã ®Ó ®Çu t ®ã lµ:
- §Æc ®IÓm cña thÞ trêng b¶n ®Þa ( quy m« , dung lîng
cña thÞ truêng, søc mua cña d©n b¶n ®Þa vµ kh¶
n¨ng më réng quy m« ®Çu t )
ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng kh¸ réng lín víi quy m« d©n sè
gÇn 80 triÖu ngêi, nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao, ®©y
lµ mét lîi thÕ song trªn 80% d©n sè sèng ë khu vùc n«ng
th«n thu nhËp thÊp, søc mau cha cao ®©y lµ mnh©n tè
c¶n trë kh¶ n¨ng thu hót FDI.
- LuËt ®Çu t.
YÕu tè nµy cã thÓ thóc ®Èy hoÆc h¹n chÕ ho¹t ®éng
cña c¸ c«ng ty níc ngoµI trªn thÞ trêng b¶n ®Þa, luËt nµy
th¬ng b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c nhµ s¶n xuÊt b¶n xø. Nhiªï níc
më cöa thu hót vèn ®Çu t níc ngoµI theo c¸c ®IÒu kiÖn
gièng nh c¸c nhµ ®Çu t b¶n xø.
Sau nhiÒu lÇn söa ®æi bæ sung luËt ®Çu t níc ngoµI
ë ViÖt Nam®· kh¸ th«ng tho¸ng vµ cëi më, song cßn tån t¹I
nhiÒu yÕu tè cÇn xem xÐt, hoµn thiÖn h¬n nh»m thu hót
FDI t¹I ViÖt Nam.
Thø b¶y: ®Æc ®IÓm cña thÞ ttrêng nh©n lùc.
Nh©n c«ng rÎ lµ mèi quan t©m hµng ®Çu ë ®©y
®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t níc ngoµI muèn bá
vèn vµo lÜnh vùc cÇn nhiÒu lao ®éng cã khèi lîng s¶n xuÊt
lín nh: dÖt may, l¾p r¸p ®IÖn tö, xe m¸y, … Tr×nh ®é häc
-14-
vÊn vµ nghÒ nghiÖp cña c«ng nh©n ®Çu ®µn ( cã tiÒm
n¨ng vµ triÓn väng ) cã ý nghÜa quan träng .
ViÖt Nam cã nguån nh©n c«ng dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng
rÎ so víi c¸c níc trong khu vùc song cßn tån t¹I nhiÒu bÊt
cËp:
N¨ng suÊt lao ®éng thÊp do lùc lîng qua ®µo t¹o Ýt
t×nh tù tay nghÒ thÊp, thiÕu ®éi nhò kü s c«ng nh©n lµnh
nghÒ vµ c¸n bé qu¶n lÝ cã n¨ng lùc thùc sù. C¬ cÊu lao
®éng cha hîp lÝ, xuÊt hiÖn vµ tån t¹I t×nh tr¹ng “ Thõa
thÇy thØÕu thî” c¬ chÕ thi tuyÓn cha râ rµng, c«ng khai vµ
phæ biÕn…
Thø t¸m: chÝnh s¸ch tiÒn tÖ æn ®Þnh vµ møc ®é rñi
ro tiÒn tÖ ë níc nhËn vèn ®Çu t.
YÕu tè ë ®©y gãp phÇn më réng ho¹t ®éng xuÊt khÈu
cña nhµ ®Çu t. Tû gi¸ ®ång b¶n tÖ bÞ n©ng cao hay h¹
thÊp ®Òu ¶nh hëng ®Õn xuÊt khÈu.
Thø chÝn : Kh¶ n¨ng håi h¬ng vèn ®Çu t .
Vèn vµ lîi nhuËn ®îc tù do qua biªn giíi lµ tiÒn quan
träng ®Ó thu hót vèn FDI. ë mét sè níc thñ tôc mang ngo¹I
tÖ ra níc ngoµI kh¸ rÇy rµ , c¶n trë ho¹t ®éng vèn ®Çu t n-
íc ngoµi.
ë ViÖt Nam bªn c¹nh viÖc qu¶n lÝ håi h¬ng vèn, lîi
nhuËn b»ng ngo¹I tÖ chuyÓn ra níc ngoµI, ë mét chõng mùc
nhÊt ®Þnh chóng ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch h¹n chÕ
nh÷ng rÇy rµ, t¹o ®IÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t.
Thø mêi: B¶o vÖ quyÒn së h÷u .
§©y lµ yÕu tè ®Æc biÖt cã ý nghÜa lín ®èi víi nh÷ng
ngêi muèn ®Çu t vµo nh÷ng nghµnh cã hµm lîng khoa häc
cao vµ ph¸t triÓn n¨ng ®éng ë mét sèníc, lÜnh vùc nµy
®ùoc kiÓm tra gi¸m s¸t kh¸ láng lÎo, chÝnh v× vËy mµ mét
-15-
sè níc bÞ c¸c nhµ ®Çu t lo¹I khái danh s¸ch c¸c níc cã kh¶
n¨ng nhËn vèn ®Çu t .
Thø mêi mét: ChÝnh s¸ch thong m¹i.
YÕu tè nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi
vÊn ®Ò ®Çu t vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. H¹n
ngh¹ch xuÊt khÈu thÊp vµ c¸c hµng rµo kh¸c trong lÜnh vùc
xuÊt khÈu, còng cã thÓ kh«ng kÝch thÝch hÊp dÉn víi c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµi, chÝnh nh÷ng yÕu tè nµy lµm phøc t¹p
cho thñ tôc xuÊt nhËp khÈu.
Thø mêi hai: chÝnh s¸ch thuÕ vµ nh÷ng u ®·i.
Nã thêng ®îc ¸p dông ®Ó thu hót s¸ch nhµ ®Çu t níc
ngoµI. GI¶ thuÕ nhËp khÈu c«ng nghÖ, nguyªn vËt liÖu,
thuÕ xuÊt, tt¨ng thuÕ nhËp thµnh phÈm; MiÔn gi¶m thuÕ
thu nhËp ®èi víi c¸c vïng cã ®IÒu kiÖn khè kh¨n .
Thø mêi ba: æn ®Þnh chÞnh trÞ x· héi ë níc nhËn ®Çu t
vµ trong khu vùc.
§©y lµ yÕu tè kh«ng thÓ xem thêng mçI khi bá vèn
®Çu t vµ rñi ro chÞnh trÞ cã thÓ g©y thiÖt haÞ lín cho c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµI. Ch¼ng h¹n c¸c níc ph¸t triÓn nh Mü la
tinh cho thÊy, mÆc dï nguån lùc tù nhiªn cña c¸c níc nµy
kh¸ dåi dµo nhng do lu«n lu«n cã nh÷ng bÊt æn vÒ chÝnh
trong ®êi sèng chÞnh trÞ – x· héi nªn dßng FDI ®æ vµo c¸c
níc nµy kh«ng æn ®Þnh.
Tuy nhiªn FDI kh«ng ph¶I khi nµo vµ bÊt cø ë ®©u
còng ph¸t huy t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ x·
héi cña níc chñ nhµ. Nã chØ thÓ ph¸t huy t¸c dông tèt trong
m«I trêng kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh vµ dÆc biÖt lµ
nhµ níc biÕt sö dông vµ ph¸t huy vai trß qu¶n lý cña m×nh.
NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ thùc tÕ qu¸ tr×nh thu hót
FDI ë níc ta.
-16-
4. Quan hÖ gi÷a nguån vèn trong níc vµ nguån vèn
®Çu t ngoµI níc.
Níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh CNH-H§H. Vèn lµ tiÒn ®Ò
quan träng cho CNH-H§H thµnh c«ng.
Vèn ®Ó CNH-H§H cã hai nguån: nguån vèn trong níc
vµ nguån vèn níc ngoµI. Nguån vèn trong níc ®îc tÝch luü tõ
néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n dùa trªn c¬ së s¶n xuÊt lµ lao
®éng thÆng d cña ngêi lao ®éng thùc chÊt cho c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ. Con ®êng ®Ó gi¶I quyÕt vÊn ®Ò tÝch luü
vèn trong níc lµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi trªn c¬ së
øng dông thµnh tùu khoa häc kØ thuËt, c«ng nghÖ hîp lÝ
ho¸ s¶n xuÊt. ë níc ta hiÖn nay, ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng x· héi t¹o nªn nguån vèn cho tÝch luü tríc hÕt vµ chñ
yÕu lµ khai th¸c sö dông tèt quü lao ®éng, tËp trung chung
søc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng vµ
s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu… Nguån vèn trong níc cßn phô
thuéc vµo tû lÖ tiÕt kiÖm…
TiÕn lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét nÒn kinh tÕ nghÌo
nµn, l¹c hËu lµm cho viÖc tÝch luü vèn tõ néi bé nÒn linh tÕ
hÕt søc khã kh¨n, ®Æc biÖt trong thêi k× ®Çu. §Ó tho¸t
khái vßng luÈn quÈn: v× nghÌo nªn tÝch lòy thÊp, th× t¨ng
trëng kinh tÕ chËmvµ khã tho¸t khái ®ãi nghÌo… CÇn ph¶i
tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó thu hót vèn ®Çu t níc ngoµI.
§©y lµ nguån vèn cã vai trß cùc k× quan träng, kh«ng
nh÷ng gióp c¸c níc nghÌo kh¾c phôc khã kh¨n vÒ vèn trong
thêi k× ®Çu mµ cßn gãp phÇn n©ng cao t×nh ®é qu¶n lÝ
c«ng nghiÖp t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng … V× thÕ tranh
thñ nhuån vèn bªn ngoµI lµ mét lµ mét nh©n tè ®Èy nhanh
thµnh c«ng cña sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc.
Tuy nhiªn mÆt tr¸I cña nguån vèn ®Çu t níc ngoµI
còng kh«ng nhá. Sö dông nhuån vèn ®Çu t níc ngoµI ph¶I
-17-
chÊp nhËn chÞu bãc lét, tµI nguyªn bÞ khai th¸c, nî níc
ngoµI t¨ng lªn… Do vËy kh«ng k× väng qu¸ lín nguån vèn
bªn ngoµI. Sö dông nguån vèn níc ngoµI lÇ rÊt quan trong
nhng ph¶I c©n nh¾c tríc khi lùa chän.
-18-
IV.Thùc tr¹ng vµ Gi¶I ph¸p
1/ Thùc tr¹ng:
1.1 VÊn ®Ò chung:
a) Xu híng thÕ giíi: T×nh h×nh vÊn ®Ò vÒ nguån vèn
®Çu t trrªn thÕ giíi ®ang diÔn ra hÕt søc s«I ®éng vµ
m¹nh mÏ. Trong vßng nh÷ng n¨m tiÕp theo nguån vèn ®Çu
t níc ngoµI vµo Ch©u ¸ sÏ tiÕp tôc t¨ng, n¨m 2001 cã thÓ
thu hót kho¶ng 123,1 tØ USD, n¨m 2005 íc tÝnh lªn tíi 4400
tØ USD, cao h¬n møc 5 n¨m qua ®¹t 3600 tØ USD
Mü vÉn lµ mét quèc gia tiÕp nhËn FDI lín nhÊt thÕ giíi
vµ chiÕm h¬n h¼n tæng nguån toµn cÇu giai ®o¹n nµy.
Tuy nhiªn sè vèn FDI ®æ vµo EU vÉn vît Mü trong vai ®Çu
t trùc tiÕp níc ngoµI.
Dù b¸o vèn FDI sÏ ®æ vµo c¸c níc h¸t triÓn lµ chñ yÕu
mÆc dï c¸c níc ®ang ph¸t triÓn sÏ chiÕm tû träng lín trong tû
gi¸ trÞ vèn FDI toµn cÇu tiÕp nhËn so víi nh÷ng n¨m gÇn
®©y. Trong sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn chØ cã Trung Quèc vµ
Brazin lµ mét trong 10 quèc gia tiÕp nhËn FDI lín nhÊt thÕ
gi¬Ý. Cßn Nga lµ níc cã sù c¶i thiÖn vÞ trÝ ®¸ng kÓ, tõ vÞ trÝ
th 31 lªn vÞ trÝ thø 23.
Theo c¸c chuyªn gia níc mngoµI dù ®o¸n trong nh÷ng
n¨m tíi ®IÒu kiÖn kinh doanh trªn toµn thÕ giíi sÏ tiÕp tôc
c¶I thiÖn nhê nÒn kinh tÕ vÜ m« ngµy cµng æn ®Þnh vµ
møc ®é tù do ho¸ ngµy cµng lín. Mü tiÕp tôc lµ níc cã nÒn
kinh tÕ thÕ giíi m¹nh nhÊt thÕ giíi. Tuy nhiªn EU ®ang thu
hÑp kho¶ng c¸ch víi Mü. C¸c níc Mü lµ tinh sÏ tiÕp tôc ®Èy
m¹nh c¶I c¸ch, khu vùc cã tiÕn bé nhÊt vÒ kinh tÕ sÏ lµ
§«ng ¢u.
-19-
HiÖn nay trong bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu biÕn
®éng trªn thÞ trêng quèc tÕ, tèc ®é toµn cÇu ho¸ vµ tù do
ho¸ th¬ng m¹I diÔn ra nhanh chãng, nhiÒu quèc gia vµ
nhiÒu c«ng ty ®ang n¾m trong tay lîng vèn dù tr÷ khæng
lå cã nhu cÇu ®Çu t níc ngoµi. §©y lµ ®IÒu kiÖn thuËn lîi
®èi víi c¸c níc thiÕu vèn cã nhu cÇu ®Çu t lín. V× vËy ®Çu
t níc ngoµI chiÕm mét vÞ trÝ rÊt quan träng trong bèi c¶nh
hiÖn nay ®èi víi kh«ng chØ nh÷ng níc ph¸t triÓn mµ cßn
quan träng ®èi víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn. §Æc biÖt lµ
ViÖt Nam ®Çu t níc ngoµI nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹I ho¸, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ,
chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh nghÒ, ®Çu t x©y ®Çu t níc
ngoµI dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ®æi míi c«ng nghÖ thiÕt bÞ,
n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ dÞch vô vµ søc m¹nh c¹nh
tranh c¶u hµng ho¸.
Trong bèi c¶nh hiÖn nay, c¸c nø¬c ®ang ph¸t triÓn cã
thÓ tËn dông mäi nguån lùc cña thÕ giíi, tiÕp thu ®îc nh÷ng
tinh tuý cña nh©n lo¹I, nh÷ng cèng hiÕn vµ nh÷ng ph¸t
minh vÜ ®¹I cña c¸c bËc thÕ hÖ ®I tríc, nh»m ®I t¾t ®ãn
®Çu trªn con ®uêng ph¸t triÓn vµ thu hÑp ®Çu t níc ngoµI
dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c níc ®I tríc. Khi ®ã ®Çu t níc ngoµI
cã vai trß nh mét ph¬ng tiÖn ®¾c lùc ®Î thùcn hiÖn chñ tr-
¬ng trªn, lµ mét quèc gia ®ang trëng thµnh vµ ph¸t triÓn
®ång thêi ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹I ho¸ ,
ViÖt Nam cÇn huy ®éng tèi ®a mäi nguån lùc. §¹I héi §¶ng
toµn quèc lÇn thø IX ®· kh¼ng ®Þnh: “ Kinh tÕ cã vèn
®Çu t níc ngoµI lµ mét bé phËn quan träng cña nÒn
kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa ë níc ta, ®îc khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn l©u ®Çu t níc ngoµI, b×nh ®¼ng víi
- 0-
c¸c thµnh phÇn kh¸c. Thu hót ®Çu t níc ngoµI lµ chñ tr-
¬ng quan träng, gãp phÇn khai th¸c c¸c nguån lùc trong
níc, më réng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, t¹o nªn søc m¹nh
tæng hîp phôc vô sù nghiÖp CNH- H§H ph¸t triÓn cña
®Êt níc” .
Víi mong muèn vËn dông kiÕn thøc ®Ó t×m hiÓu nÒn
kinh tÕ ViÖt Nam nªn t«i chän ®Ò tµi: "Thùc tr¹ng vµ gi¶i
ph¸p ®Ó huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn
®Çu t cña níc ngoµi" . T«i rÊt mong ®íc sù gãp ý cña thÇy
c« vµ b¹n bÌ.
Lêi cuèi cïng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy ph¹m
thµnh ®· tËn t×nh híng dÉn t«i cïng th viÖn trêng §HKQD vµ
c¶m ¬n ®ång nghiÖp trong viÖc gióp t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n
nµy.
PhÇn a. phÇn më ®Çu
I. ý nghÜa cña ®Ò tµI
HiÖn nay, trªn thÕ giíi, nhiÒu quèc gia, nhiÒu tæ chøc
tµI chÝnh quèc tÕ vµ nhiÒu c«ng ty ®ang n¨m lîng vèn dù
tr÷ khæng lå cã nhu cÇu ®Çu t ra níc ngoµI. §©y lµ ®IÒu
kiÖn thuËn lîi ®èi víi c¸c níc ®ang thiÕu vèn, cã nhu cÇu
®Çu t lín. V× vËy nhu cÇu thu hót vèn ®Çu t vµ sö dông
nguån vèn dã lµ mét vÇn ®Ò cÊp thiÕt, quan träng ®èi
v¬ÝnhiÒu níc trªn thÕ giíi dÆc biÖt lµ c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn, trong ®ã cã viÖt nam.
§èi víi níc ta thùc hiªn môc tiªu æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ –x· héi, thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµI (FDI)
lµ mét vÊn ®Ò tÊtyÕu kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi ViÖt
Nam trong bèi c¶nh hiÖn nay, giai ®o¹n mµ chóng ta thùc
hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹I ho¸ ®Êt níc.
- 1-
Trong ®IÒu kiÖn hiÖn nay cña ®Êt níc, nh×n nhËn
mét c¸ch tæng thÓ th× níc ta ®ang cßn lµ mét níc nghÌo so
víi b¹n bÌ trong khu vùc, ®Æc biÖt trong khu vùc §«ng Nam
¸, mÆc dï chóng ta ®· cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc so víi tríc
®©y, ®· cã nh÷ng ®êng lèi, chÝnh s¸ch ®æi míi nh÷ng
mµ c¸I mµ chóng ta mong muèn th× cha ®¹t ®îc. V× vËy
®Ó ®Êt níc ngµy mét hng thÞnh phån vinh th× chóng ta
ph¶I cã nh÷ng bíc ®I thËt ®óng ®¾n, cã sù thèng nhÊt tõ
trung ¬ng ®Õn c¬ së nh»m t¹o nªn søc m¹nh chung ph¸t
huy tèi ®a nguån lùctong níc còng nh níc ngoµI. ChÝnh v×
vËy nghiªn cøu nh÷ng lÜnh vùc cã liªn quan®Õn vÊn ®Ò
®Êt níc ®ang lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña toµn x· héi.
Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn c¸I t¸c
®éng trùc tiÕp lªn toµn x· héi ®ã lµ vÊn ®Ò huy ®éng vµ
sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t níc ngoµI lµ mét néi
dung quan träng. Nã liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi, chÝnh trÞ cña ®Êt níc, t¸c ®éng trùc tiÕp lªn c¸c mÆt
®êi sèng cña x· héi. Do vËy nghiªn cøu, më réng tÇm hiÓu
biÕt vÒ nã lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt.
Níc ta ®ang trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹I
ho¸, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu
ngµnh nghÒ trªn mäi lÜnh vùc, nhê sù ®æi míi ®ã mµ
chóng ta thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng, kh«ng nh÷ng
vît qua khñng ho¶ng triÒn miªn trong thËp kØ 80 mµ cßn
®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùuto lín trong ph¸t triÓn kkinh tÕ x·
héi.
Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ trong l5 n¨m liÒn (1993-
1997) ®¹t møc 8-9,5 % l¹m ph¸t bÞ ®Èy lïi, ®êi sèng ®¹I
bé phËn nh©n d©n ®îc c¶I thiÖn c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh
thÇn. Cã ®îc thµnh tùu kinh tÕ ®¸ng ghi nhËn nµy lµ nhê
®ãng gãp lín cña trùc tiÕp ®Çu t níc ngoµI FDI.
- 2-
Nã ®· gãp phÇn më réng, ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸
c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹I t¹o ®IÒu kiÖn t¨ng cêng
cñng cè vµ t¹o ra nh÷ng thÕ lùc míi cho nÒn kinh tÕ níc ta
trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc.
II. Ph¬ng ph¸p luËn cña ®Ò tµI .
Bµi viÕt dùa trªn nh÷ng quy luËt hiÖn tîng kh¸ch quan.
Dùa vµo c¸c quy luËt cña triÕt häc nh:
- ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng.
- ph¬ng ph¸p lÞch sö.
- ph¬ng ph¸p so s¸nh.
- ph¬ng ph¸p ph©n tÝch tµI liÖu.
- ph¬ng ph¸p tæng hîp ®¸nh gi¸.
Vµ mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c.
III. ph¹m vi nghiªn cøu.
Do ph¹m vi cña ®Ò tµI cã giíi h¹n cho nªn trong qu¸
tr×nh nghiªn cøu, xem xÐt ®¸nh gi¸ nã ph¶I cã c¸I nh×n
s©u s¾c, nh×n tõ nhiÒu híng, nhiÒu gãc ®é, khÝa c¹nh
kh¸c nhau trªn c¬ së ®¸nh gi¸ s©u vÊn ®Ò. BµI viÕt ®îc
tr×nh bµy díi d¹ng mét ®Ò ¸n cña mét m«n häc vµ chØ
dõng l¹I ë møc ®é ®Ò ¸n m«n häc.
- 3-
PhÇn b. Néi dung
I. Mét sè vÊn ®Ò vÒ c¬ së lÝ luËn.
1. §Çu t quèc tÕ
- Kh¸i niÖm: §Çu t quèc tÕ (Lª Nin cßn gäi lµ xuÊt
khÈu t b¶n) lµ mét h×nh thøc c¬ b¶n cña quan hÖ kinh tÕ
®èi ngo¹I. Nã lµ qu¸ tr×nh trong ®ã hai hay nhiÒu bªn cïng
gãp vèn dÓ x©y dùng vµ triÓn khai mét dù ¸n ®©ï t quèc
tÕ nh»m môc ®Ých sinh lîi.
§Çu t quèc tÕ cã t¸c ®éng hai mÆt víI c¸c níc nhËn
®Çu t. Nã lµm t¨ng nguån vèn, t¨ng c«ng nghÖ míi, n©ng
cao tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn, t¹o thªm viÖc lµm, ®µo t¹o
tay nghÒ, khai th¸c tµI nguyªn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh
tÕ theo híng hiÖn ®¹I, tiÕp cËn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹I
trªn thÕ giíi.MÆt kh¸c ®Çu t quèc tÕ còng cã kh¶ n¨ng lµm
t¨ng sù ph©n ho¸ gi÷a c¸c giai cÊp, tÇng líp trong x· héi,
gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, lµm c¹n kiÖt tµI nguyªn, « nhiÔm
m«I trêng sinh th¸I t¨ng tÝnh lÖ thuéc víi bªn ngoµI.
- H×nh thøc: Cã 2 h×nh thøc lµ ®Çu t trùc tiÕp vµ ®Çu
t gi¸n tiÕp.
2. §Çu t trùc tiÕp:
Lµ h×nh thøc trong ®ã ngêi bá vèn vµ ngêi sö dông
vèn lµ mét chñ thÓ. Cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp c¸ nh©n
níc ngoµI chñ ®Çu t) trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh qu¶n lý,
sö dông vèn ®Çu t vµ vËn hµnh c¸c kÕt qu¶ ®Çu t nh»m
thu håi vèn ®· bá ra vµ thu lîi nhuËn.
§Çu t trùc trùc tiÕp ®îc thÓ hiÖn d¬Ý nh÷ng h×nh thøc sau
®©y:
- hîp ®ång hîp t¸c daonh nghiÖp
- doanh nghiÖp liªn doanh
- doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµI
- 4-
+) Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh
Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ v¨n b¶n kÝ kÕt gi÷a
hai hay nhiÒu bªn quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia
kÕt qu¶ kinh ®oanh cho mçi bªn ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t kinh
doanh ë ViÖt Nam mµ kh«ng thµnh lËp mét ph¸p nh©n.
+) Doanh nghiÖp liªn doanh
Doanh nghiÖp liªn doanh lµ lo¹I h×nh doanh nghiÖp do
hai bªn hoÆc c¸c bªn níc ngoµi hîp t¸c víi níc chñ nhµ cïng
vêi gãp vèn, cïng kinh doanh, cïng hëng lîi nhuËn vµ chia xÎ
rñi ro theo tû lÖ vèn gãp. Doanh nghiÖp liªn doanh ®îc
thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã
t c¸ch ph¸p nh©n theo ph¸p luËt níc nhËn ®Çu t.
+) Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµI.
Lµ doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña nhµ ®Çu t níc
ngoµI do nhµ ®Çu t níc ngoµI thµnh lËp t¹i ViÖt Nam, tù
qu¶n lý vµ tù tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµI ®îc thµnh
lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã t c¸ch
ph¸p nh©n ViÖt Nam.
+) Hîp ®ång x©y dùng kinh doanh chuyªn giao (BOT).
H×nh thøc nµy ®ßi hái cÇn cã nguån vèn tõ bªn ngoµI vµ
thêng ®Çu t cho c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu ha tÇng.
Th«ng qua c¸c h×nh thøc trªn mµ c¸c khu chÕ xuÊt,
khu céng nghiÖp míi, khu c«ng nghÖ cao vv… ®îc h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn.
3. §Çu t gi¸n tiÕp: (Lªnin cßn gäi lµ xuÊt khÈu t b¶n cho
vay)
Lµ h×nh thøc ®©ï t mµ quyÒn së h÷u t¸ch råi quyÒn
sö dông vèn ®Çu t, tøc lµ nguån cã vèn kh«ng trùc tiÕp
tham gia vµo tæ chøc, ®IÒu hµnh dù ¸n mµ thu lîi víi h×nh
thøc lîi tøc cho vay (nÕu lµ vèn cho vay) hoÆc lîi tøc cæ
- 5-
phÇn (nÕu lµ vèn cæ phÇn) hoËc cã thÓ kh«ng thu lîi trùc
tiÕp (nÕu lµ cho vay u ®·I).
Sù kh¸c nhau râ nhÊt gi÷a ®Çu t gi¸n tiÕp vµ ®Çu t
trùc tiÕp lµ ngêI ®Çu t trùc tiÕp cã quyÒn khèng chÕ xÝ
nghiÖp ®Çu t, cßn ngêi ®Çu t gi¸n tiÕp kh«ng cã quyÒn
khèng chÕ xÝ nghiÖp ®Çu t mµ chØ cã thÓ thu lîi tøc tr¸I
phiÕu cæ phiÕu vµ tiÒn l·i.
Nguån vèn ®Çu t gi¸n tiÕp rÊt ®a d¹ng vÒ chñ thÓ vµ
h×nh thøc. Trong ®Çu t gi¸n tiÕp chñ ®Çu t vÒ thùc chÊt lµ
t×m ®êng tho¸t cho ®Çu t d thõa, ph©n t¸n ®Çu t nh»m
lo¹I bít rñi ro. Trong c¸c nguån vèn ®Çu t gi¸n tiÕp, mét bé
phËn quan träng lµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) cña
chÝnh phñ mét sè níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bé phËn nµy
cã tû träng lín vµ thêng ®I kÌm víi bé phËn u ®·I. Nguån
vèn nµy nh»m vµo c¸c môc ®Ých y tÕ vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia
®×nh, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, c¸c vÊn ®Ò x· héi nghiªn cøu
ch¬ng tr×nh dù ¸n b¶o vÖ m«I trêng sinh th¸I, hç trî ng©n
s¸nh vµ hç trî nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ.
§Çu t thêng thóc ®Èy t¹o ®IÒu kiÖn cho viÖc thu hót
më réng ®Çu t trùc tiÕp. §Çu t gi¸n tiÕp lu«n kÌm víi c¸c
®IÒu kiÖn u ®·I cho níc nhËn ®Çu t nªn cã thÓ dïng vèn
nµy thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã møc ®Çu t lín, thu hót vèn ®Çu
t dµi.
§Çu t níc ngoµI cã lîi cho c¶ níc ®Çu t vµ cho c¶ níc
nhËn ®Çu t, thêng dïng c¸c c«ng cô ®Çu t tr¸I phiÕu, cæ
phiÕu.
Nh×n chung nguån vèn ®Çu t chÝnh ®Ó phôc vô, ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi nh»m thùc hiÖn sù nghiÖp CNH-H§H lµ
nguån vèn tõ bªn ngoµI tøc lµ nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ
níc ngoµI (FDI).
II) C¥ Së Lý LUËN.
- 6-
Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña P.Vernon(Hoa kú)
Tríc khi lý thuyÕt nµy ra ®êi cã nhËn ®Þnh cho r»ng:
“hÇu nh c¸c níc ®Òu ph¸t triÓn toµn diÖn”, v× vËy ngêI ta
tõng vÝ viÖc ¸p dông lý thuyÕt nµy nh ¸p dông ®Þnh luËt
Anhxtanh trong kinh tÕ.
Theo lý thuyÕt nµyVernon ®· chøng minh r»ng kh«ng
cã níc nµo m¹nh toµn diÖn vµ còng kh«ng cã níc nµo yÕu
toµn diÖn .NÕu chóng ta biÕt hîp t¸c th× sÏ ph¸t huy ®îc
søc m¹nh tæng hîp cã nh thÕ míi cã lîi cho tÊt c¶ c¸c níc.
Hµm s¶n xuÊt: y=f (K, L)
P.Vernon cho r»ng nªn tËn dông lîi thÕ sso s¸nh sao
cho tû lÖ K/L ngµy cµng cao.
Nh vËy ®èi víi viÖc ®Çu t ra níc ngoµI ®Ó khai th¸c
c¸c lîi thÕ so s¸nh cña nîc nhËn ®Çu t, c¸c chñ ®Çu t sÏ
®Çu t vµo tÊt c¶ nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn: c«ng nghÖ
vèn, mÆt hµnh mang hµm lîng chÊt x¸m cao vµ hµm l¬ng
c«ng nghÖ lín. Cßn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, ®Ó ph¸t huy lîi
thÕ so s¸nh cña m×nh sÏ tiÕp nhËn c«ng nghÖ, vèn c¸c
lo¹I.
Lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi cña A. Smith.
C¬ së kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ më g¾n liÒn víi th¬ng
m¹I quèc tÕ, tøc lµ mçi níc khi tiÕn hµnh th¬ng m¹I quèc tÕ
®Òu ph¶I t×m ®îc lîi thÕ cña m×nh trong quan hÖ quèc tÕ.
Lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi cña Smit trong thu¬ng m¹I quèc
tÕ ph¶n ¸nh hao phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ
s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô xuÊt khÈu thÊp nhÊt so víi c¸c
níc kh¸c, cßn ®èi víi c¸c níc nhËp kh¶u th× hao phÝ lao,
®éng cao nhÊt so víi c¸c níc kh¸c. ChÝnh v× ®IÒu ®ã mµ
t¹o lîi cho c¸c níc, kÓ c¶ c¸c níc xuÊt khÈu, nhËp khÈu. C¸c
níc xuÊt khÈu cã lîi lµ thu nhËp nÕn kinh tÕ l¹I t¨ng lªn,
viÖc lµm, nhiÒu h¬n nªn tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m ®I, nguån
- 7-
lùc lao ®éng ®îc sö dông tèt h¬n, cßn ®èi víi cÊc níc nhËp
khÈu: th× kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi hµng hµo nhiÒu h¬n, chÊt
lîng hµng h¸o nhiÒu h¬n, chñng lo¹I hµng ho¸ - dÞch vô
phong phó h¬n, hµng ho¸ dÞch vô rÎ h¬n, ®ång thêi v× s¶n
xuÊt trong níc c¸c níc nhËp khÈu nµy cã nh÷ng ®IÒu kiÖn
tèt ®Ó ph¸t triÓn mau chãng nÒn kinh tÕ, v× thay vµo ®ã
kho¶ng thêi gian s¶nxuÊt trong níc ®îc gi¶m ®I ®¸ng kÓ ,
®ñ thêi gian ®Ó tiÕp cËn mau chãng nÒn kinh më.
III. C¬ Së Thùc tÕ.
1)HiÓu vÒ vèn ®Çu t níc ngoµI.
Nh ta ®· biÕt mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Òu gåm hai yªó
tè c¬ b¶n lµ t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng. ThiÕu hai yÕu
tè ®ã th× sÏ kh«ng cã bÊt k× mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµo,
dï lµ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp hay s¶n xuÊt hµng ho¸. §Ó cã
®îc hai yÕu tè ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn cã vèn ®Çu t vµ
thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t. Vån ®Çu t dïng ®Ó x©y dùng
nhµ xëng, mua s¾m hoÆc bæt sung thiÕt bÞ, t¹o c¬ së vËt
chuÊt kØ thuËt, mua s¾m nguyªn vËt liÖu, tr¶ l¬ng cho ng-
êi lao ®éng. Vèn ®ã cho dï kh¸c nhau vÒ quy m« hay c¬
cÊu song lµ qu¸ tr×nh cÇn thiÕt ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Mét bé phËn vèn ®Çu t quan träng cho ®Çu t ph¸t triÓn ®ã
lµ vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµI (viÕt t¾t lµ FDI)
FDI lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña toµn bé ho¹t ®éng
®Çu t cña quèc gia, mµ nguån níc trong níc xÐt tæng thÓ cã
ý nghÜa quyÕt ®Þnh. FDI kh«ng thay thÕ c¸c nguån vèn
®Çu t kh¸c, nhng cã thÕ m¹nh riªng. Tríc m¾t, khi nguån
vèn tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ cßn h¹n hÑp, nguån vèn
ODA cha ®¸ng kÓ th× FDI chiÕm mét vÞ trÝ quan träng,
gãp phÇn c¶i tiÕn dÇn c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n, t¨ng cêng
c¬ së vËt chÊt kØ thuËt cña nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt
vµ t¨ng trëng kinh tÕ, më réng thu hót ng©n s¸ch nhµ níc,
- 8-
gãp phÇn gi¶ quyÕt thÊt nghiÖp, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu. FDI lµ viÖc tæ chøc c¸ nh©n níc ngoµI
trùc tiÕp ®a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn níc ngoµI hoÆc
bÊt k× tµI s¶n nµo ®îc chÝnh phñ ViÖt Nam c«ng nhËn ®Ó
hîp t¸c kinh doanh hoÆc doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc
ngoµi… Râ rµng kh¸c víi ODA, FDI kh«ng g©y ra t×nh tr¹ng
nî nÇn chång chÊt cho c¸c thÕ hÖ mai sau vµ kh«ng ph¬ng
h¹I ®Õn chñ quyÒn cña ®Êt níc. FDI cßn cã lîi thÕ h¬n
ODA, v× vËy ®©y lµ vèn cña c¸c c«ng ty vµ t nh©n cña níc
ngoµI ®Çu t vµo ViÖt Nam trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi, chñ
®Çu t buéc ph¶I quan t©m lµm cho ®ång tiÒn sinh lîi.
NgoµI ra,vÒ l©u dµi c¸c c«ng tr×nh FDI sÏ thuéc vÒ ViÖt
Nam. H¬n n÷a thùc tÕ ®· kh¼ng ®Þnh, vay nî níc ngoµI tá
ra lµ mét nh©n tè huû ho¹I qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nhiÒu
níc trªn thÕ giíi trong thêi gian 40 n¨m qua .V× thÕ ViÖt
Nam nªn chñ yÕu dùa vµo thu hót FDI.
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thu hót vèn ®Ç t cÇn tr¸nh
c¸c quan ®IÓm:
Quan ®IÓm coi nhÑ, thËm chÝ lªn ¸n FDI nh mét nh©n
tè cã h¹I cho nÕn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ.
Quan ®IÓm qu¸ ®Ò cao FDI g¾n cho nã mét vai trß tÝch
cùc, bÊt chÊp ®IÒu kiÖn bªn trong cña ®Êt níc, t¸ch rêi
nh÷ng cè g¾ng c¶I thiÖn m«I trêng ®Çu t. Quan ®IÓm
nµy dÉn tíi t×nh tr¹ng û l¹I vµo FDI mµ kh«ng khai th¸c
tèI ®a c¸c lîi thÕ bªn trong. FDI tù nã cha thÓ quyÕt
®Þnh sù thµnh c«ng cña môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ mµ
nã ph¶I ®îc kÕt hîp ®ång bé víi c¸c nguån kh¸c, vµ quan
träng lµ t¹o ra m«I trêng khuyÕn khÝch m¹nh mÏ tiÕt
kiÖm trong níc ®Ó tµI trî cho qóa tr×nh ph¸t triÓn, gi¶m
bít lÖ thuéc vµo nguån vèn cña níc ngoµI.
- 9-
Ngµy nay FDI trë thµnh mét tÊt yÕu kinh tÕ trong
®IÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt, lu th«ng vµ ®îc t¨ng cêng
m¹nh mÏ. Cã thÓ nãi trong thêi ®¹I ngµy nay kh«ng mét
quèc gia nµo dï lín hay bÐ, dï ph¸t triÓn theo con ®êng
TBCN hay ®Þnh híng x· héi chñ l¹I kh«ng cÇn ®Õn nguån
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµI, vµ coi ®ã lµ mét nguån lùc quèc
tÕ cÇn khai th¸c ®Ó tõng bíc héi nhËp,vµo céng ®ång quèc
tÕ.
MÆt kh¸c díi t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng
nghÖ nh hiÖn nay ngay c¶ nh÷ng níc cã tiÒm lùc kinh tÕ
khoa häc kØ thuËt nh Mü, NhËt, còng nh c¸c níc EU còng
kh«ng thÓ tù m×nh gi¶I quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng vÊn ®Ò
®· vµ ®ang vµ tiÕp tôc ®Æt ra trªn lÜnh vùc khoa häc c«ng
nghÖ vµ vèn . Do vËy chØ cã con ®êng hîp t¸c, trong ®ã
FDI lµ lo¹ h×nh ®Çu t hî t¸c cã hiÖu qu¶. Do dã kh«ng cã
mét níc nµo bá qua h×nh thøc nµy Vai trß cña vèn ®Çu t níc
ngoµi.
2) Vai trß cña vèn ®Çu t níc ngoµi
Trong h¬n 10 n¨m qua, nhê nh÷ng chÝnh s¸ch luËt
®Çu t níc ngoµi t¹I ViÖt Nam mµ chóng ta ®· ®¹t ®îc
nh÷ng thµnh tùa ®¸ng kÓ vµ quan träng, gãp phÇn tÝch
cùc vµo viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ – x· héi vµo
th¾ng lîi c«ng cuéc ®æi míi ®a níc ta tho¸t khái khñng
ho¶ng kinh tÕ, t¨ng cêng thÕ vµ lùc cña ViÖt nam trªn con
®êng héi nhËp quèc tÕ. V× thÕ mµ ®Çu t níc ngoµI ®ang
trë thµnh mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng cho ph¸t
triÓn kinh tÕ, cã t¸c dông thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu
theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸, më ra nhiÒu
ngµnh nghÒ, s¶n phÈm míi, gãp phÇn më réng quan hÖ ®èi
ngo¹I vµ chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ thÕ gi¬Ý.
-10-
- §Çu t níc ngoµI ®· gãp phÇn bæ sung nguån vèn quan
träng cho ®Çu t ph¸t triÓn, t¨ng cêng tiÒm lùc ®Ó
khai th¸c triÓn khai vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c
nguån vèn trong níc nh dÇu khÝ, ®IÖn n¨ng vµ nu«I
trång vµ chÕ biÕn c©y c«ng nghiÖp, c©y l¬ng thùc.
MÆt kh¸c ®Çu t níc ngoµI còng gãp phÇn quan träng
vµo viÖc bï ®¾p th©m hôt c¸n c©n v·ng laiv µ c¶I
thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.
- Tû lÖ ®ãng gãp cña khu vùc ®Çu t níc ngoµI trong
GDP t¨ng dÇn qua c¸c n¨m. Nguån thu vèn ng©n s¸ch
còng t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m.
- §Çu t níc ngoµI gãp phÇn h×nh thµnh mét sè nghµnh
c«ng nghiÖp míi nh khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu khÝ,
s¶n xuÊt l¾p r¸p «t«, ®iÖn tö , xe m¸y ..
- §Çu t níc ngoµI gãp phÇn gi¶I quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm
cho ngêi lao ®éng tham gia ph¸t triÓn nguån nh©n
lùc.
- §Çu t níc ngoµI gãp phÇn chuûÓn dÞch c¬ cÊu theo h-
íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹I ho¸ ®Ó ph¸t triÓn lùc
lîng s¶n xuÊt . HiÖn nay ®Çu t níc ngoµI tËp trung vµo
c¸c nghµnh c«ng nghiÖp vµ chiÕm gÇn 35% gi¸ trÞ
s¶n lîng c«ng nghiÖp , tèc ®é t¨ng trëng trªn 20% gãp
phÇn ®a tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña c¶ níc lªn
trªn 10%/ n¨m.
- §Çu t níc ngoµI gãp phÇn quan träng vµo viÖc hoµn
chØnh ngµy cµng ®Çy ®ñ vµ tèt h¬n hÖ th«ng c¬ së
h¹ tÇng ®Æc biÖt lµ giao th«ng vËn t¶I, bu chÝnh viÔn
th«ng, n¨ng lîng. §ång thêi ®· h×nh thµnh ®îc 67 khu
c«ng nghiÖp – khu chÕ xuÊt vµ khu céng nghÖ cao
trªn ph¹m vi c¶ níc gãp phÇn vµo viÖc ®« thÞ
hãa ,h×nh thµnh khu ®©n c míi t¹o viÖc lµm æn ®Þnh
-11-
cho hi¬n 200 ngh×n lao ®éng ®Þa phîng vµ hµng chôc
ngµn lao ®éng dÞch vô kh¸c, ë c¸c thµnh phè lín viÖc
h×nh thµnh c¸c khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghiÖp ®·
t¹o ®IÒu kiÖn cho ®Þa ph¬ng nµy t¸ch s¶n xuÊt ra
khái khu d©n c gi¶m thiÓu « nhiÔm b¶o vÒ m«i trêng
®« thÞ.
3) Vai trß cña FDI ®èi víi sù ph¸t triÕn kinh tÕ x·
héi cña ®Êt níc.
Trong ®êi sèng kinh tÕ , FDI cã vai trß quan träng lín :
Tríc hÕt, FDI cung cÊp vèn bæ sung cho chñ nhµ ®Ó bï
®¾p sù thiÕu hôt cña nguån vèn trong níc, hÇu nh c¸c níc
nhÊt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu cã nhu cÇu vÒ vèn ®Ó
thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸. Thùc tÕ ë nhiÒu níc ®ang ph¸t
triÓn, mµ næi bËt lµ níc ASEAN vµ ®«ng Nam ¸, nhê cã FDI
mµ gi¶I quyÕt mét sè khã kh¨n vÒ vèn nªn ®· gi¶I quyÕt
mét phÇn c«ng nghiÖp ho¸, ®· vµ ®ang trë thµnh nh÷ng n-
íc c«ng nghiªp míi (NICs).
Thø hai: Cïng víi viÖc cung cÊp vèn kû thuËt qua thùc
hiÖn FDI, cÊc c«ng ty mµ chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc
gia ®· chuyÓn giao kØ thuËt c«ng nghÖ tõ c¸c níc ®Çu t
sang níc chñ nhµ.
Thø ba: Do t¸c ®éng cña vèn, cña khoa häc c«ng
nghÖ, FDI sÏ t¸c ®éng m¹nh ®Õn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ. C¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu kØ thuËt, c¬ cÊu s¶n phÈm
mµ lao ®éng sÏ ®îc biÕn ®æi theo chiÒu híng tiÕn bé.
Thø t: FDI lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc hîp t¸c ®Çu
t quèc tÕ th«ng qua h×n thøc ®Çu t trùc tiÕp, níc chñ nhµ
sÏ cã thªm ®IÒu kiÖn më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ.
Vèn ®Çu t níc ngoµI c¸c n¨m 1991-1995 chiÕm 25,7%
vµ tõ n¨m 1996 ®Õn nay gÇn chiÕm 30% tæng vèn ®Çu t
x· héi, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo t¨ng trëng kinh tÕ vµ lµ
-12-
nguån bï ®¾p quan träng cho th©m hôt c¸n c©n v·ng lai,
gãp phÇn c¶I thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.
Tû lÖ ®ãng gãp cho ®Çu t n¬c ngoµI trong GDP t¨ng
dÇn qua c¸c n¨m: 1993 3,6% ®Õn n¨m 1998 lªn tíi 9% vµ
n¨m 1999 íc ®¹t 10,5%. Nguån thu ng©n s¸ch nhµ níc tõ
khu vôc ®Çu t níc ngoµI: n¨m 1994 ®¹t 128 triÖu USD
®Õn n¨m 1998 ®¹t 370 triÖu.
Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc ®Çu t níc ngoµI
t¨ng nhanh: n¨m 1996 ®¹t 786 triÖu USD n¨m 1999 ®¹t
2200 triÖu USD b»ng 21% kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ níc. Khu
vùc ®Çu t níc ngoµI ®· gãp phÇn më réng thÞ trêng xuÊt
khÈu vµ thÞ trêng trong níc, thóc ®Èy c¸c dÞch vô ph¸t
triÓn. §Çu t nícc ngoµI gãp phÇn tÝch cùc chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸, ph¸t
triÓn lùc lîng s¶n xuÊt .Th«ng qua ®Çu t níc ngoµI bíc ®Çu
®· h×nh thµnh hÖ thèng c¸c khu vùc c«ng nghiÖp, khu chÕ
xuÊt, ®Çu t níc ngoµI còng ®· ®em ®Õn nh÷nh m« h×nh
thøc qu¶n lÝ tiªn tiÕn, ph¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹I trong
c¸c ngµnh c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ.
Thø n¨m: §Çu t níc ngoµI ®· gãp phÇn gi¶I quyÕt
c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, tham gia ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc.
§Õn nay, khu vùc ®Çu t níc ngoµI ®· thu hót kho¶ng
30 v¹n lao ®éng trùc tiÖp vµ hµng chôc v¹n lao ®éng gi¸n
tiÕp kh¸c nh x©y dùng, cung øng dÞch vô …
MÆc dï còng cã nh÷ng mÆt tr¸I cña ®Çu t níc ngoµI
nh: thu nhËp c«ng nghÖ cò, l¹c hËu, hiÖn tîng chuyÓn gi¸ ,
trèn lËu thuÕ , « nhiÔm m«I trêng …nhng còng kh«ng thÓ
phñ nhËn nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña ®Çu t níc ngoµI ë
ViÖt Nam.
-13-
Thø s¸u: Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng thu
hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoa×.
HiÖn nay trªn thÞ trêng ®Çu t quèc tÕ ®ang cã sù
c¹nh tr¹nh gay g¾t gi÷a c¸c nhµ ®Çu t cã nguån vèn lín
còng nh gi÷a c¸c níc tiÕp nhËn ®Çu t cña nhau qua nhiÒu
c«ng tr×nh nghiªn cøu c¸c häc gi¶ kinh tÕ ®· ®a ra 12 yÕu
tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh cho viÖc lùa chän mét vïng hay
mét níc nµo ®ã ®Ó ®Çu t ®ã lµ:
- §Æc ®IÓm cña thÞ trêng b¶n ®Þa ( quy m« , dung lîng
cña thÞ truêng, søc mua cña d©n b¶n ®Þa vµ kh¶
n¨ng më réng quy m« ®Çu t )
ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng kh¸ réng lín víi quy m« d©n sè
gÇn 80 triÖu ngêi, nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao, ®©y
lµ mét lîi thÕ song trªn 80% d©n sè sèng ë khu vùc n«ng
th«n thu nhËp thÊp, søc mau cha cao ®©y lµ mnh©n tè
c¶n trë kh¶ n¨ng thu hót FDI.
- LuËt ®Çu t.
YÕu tè nµy cã thÓ thóc ®Èy hoÆc h¹n chÕ ho¹t ®éng
cña c¸ c«ng ty níc ngoµI trªn thÞ trêng b¶n ®Þa, luËt nµy
th¬ng b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c nhµ s¶n xuÊt b¶n xø. Nhiªï níc
më cöa thu hót vèn ®Çu t níc ngoµI theo c¸c ®IÒu kiÖn
gièng nh c¸c nhµ ®Çu t b¶n xø.
Sau nhiÒu lÇn söa ®æi bæ sung luËt ®Çu t níc ngoµI
ë ViÖt Nam®· kh¸ th«ng tho¸ng vµ cëi më, song cßn tån t¹I
nhiÒu yÕu tè cÇn xem xÐt, hoµn thiÖn h¬n nh»m thu hót
FDI t¹I ViÖt Nam.
Thø b¶y: ®Æc ®IÓm cña thÞ ttrêng nh©n lùc.
Nh©n c«ng rÎ lµ mèi quan t©m hµng ®Çu ë ®©y
®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t níc ngoµI muèn bá
vèn vµo lÜnh vùc cÇn nhiÒu lao ®éng cã khèi lîng s¶n xuÊt
lín nh: dÖt may, l¾p r¸p ®IÖn tö, xe m¸y, … Tr×nh ®é häc
-14-
vÊn vµ nghÒ nghiÖp cña c«ng nh©n ®Çu ®µn ( cã tiÒm
n¨ng vµ triÓn väng ) cã ý nghÜa quan träng .
ViÖt Nam cã nguån nh©n c«ng dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng
rÎ so víi c¸c níc trong khu vùc song cßn tån t¹I nhiÒu bÊt
cËp:
N¨ng suÊt lao ®éng thÊp do lùc lîng qua ®µo t¹o Ýt
t×nh tù tay nghÒ thÊp, thiÕu ®éi nhò kü s c«ng nh©n lµnh
nghÒ vµ c¸n bé qu¶n lÝ cã n¨ng lùc thùc sù. C¬ cÊu lao
®éng cha hîp lÝ, xuÊt hiÖn vµ tån t¹I t×nh tr¹ng “ Thõa
thÇy thØÕu thî” c¬ chÕ thi tuyÓn cha râ rµng, c«ng khai vµ
phæ biÕn…
Thø t¸m: chÝnh s¸ch tiÒn tÖ æn ®Þnh vµ møc ®é rñi
ro tiÒn tÖ ë níc nhËn vèn ®Çu t.
YÕu tè ë ®©y gãp phÇn më réng ho¹t ®éng xuÊt khÈu
cña nhµ ®Çu t. Tû gi¸ ®ång b¶n tÖ bÞ n©ng cao hay h¹
thÊp ®Òu ¶nh hëng ®Õn xuÊt khÈu.
Thø chÝn : Kh¶ n¨ng håi h¬ng vèn ®Çu t .
Vèn vµ lîi nhuËn ®îc tù do qua biªn giíi lµ tiÒn quan
träng ®Ó thu hót vèn FDI. ë mét sè níc thñ tôc mang ngo¹I
tÖ ra níc ngoµI kh¸ rÇy rµ , c¶n trë ho¹t ®éng vèn ®Çu t n-
íc ngoµi.
ë ViÖt Nam bªn c¹nh viÖc qu¶n lÝ håi h¬ng vèn, lîi
nhuËn b»ng ngo¹I tÖ chuyÓn ra níc ngoµI, ë mét chõng mùc
nhÊt ®Þnh chóng ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch h¹n chÕ
nh÷ng rÇy rµ, t¹o ®IÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t.
Thø mêi: B¶o vÖ quyÒn së h÷u .
§©y lµ yÕu tè ®Æc biÖt cã ý nghÜa lín ®èi víi nh÷ng
ngêi muèn ®Çu t vµo nh÷ng nghµnh cã hµm lîng khoa häc
cao vµ ph¸t triÓn n¨ng ®éng ë mét sèníc, lÜnh vùc nµy
®ùoc kiÓm tra gi¸m s¸t kh¸ láng lÎo, chÝnh v× vËy mµ mét
-15-
sè níc bÞ c¸c nhµ ®Çu t lo¹I khái danh s¸ch c¸c níc cã kh¶
n¨ng nhËn vèn ®Çu t .
Thø mêi mét: ChÝnh s¸ch thong m¹i.
YÕu tè nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi
vÊn ®Ò ®Çu t vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. H¹n
ngh¹ch xuÊt khÈu thÊp vµ c¸c hµng rµo kh¸c trong lÜnh vùc
xuÊt khÈu, còng cã thÓ kh«ng kÝch thÝch hÊp dÉn víi c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµi, chÝnh nh÷ng yÕu tè nµy lµm phøc t¹p
cho thñ tôc xuÊt nhËp khÈu.
Thø mêi hai: chÝnh s¸ch thuÕ vµ nh÷ng u ®·i.
Nã thêng ®îc ¸p dông ®Ó thu hót s¸ch nhµ ®Çu t níc
ngoµI. GI¶ thuÕ nhËp khÈu c«ng nghÖ, nguyªn vËt liÖu,
thuÕ xuÊt, tt¨ng thuÕ nhËp thµnh phÈm; MiÔn gi¶m thuÕ
thu nhËp ®èi víi c¸c vïng cã ®IÒu kiÖn khè kh¨n .
Thø mêi ba: æn ®Þnh chÞnh trÞ x· héi ë níc nhËn ®Çu t
vµ trong khu vùc.
§©y lµ yÕu tè kh«ng thÓ xem thêng mçI khi bá vèn
®Çu t vµ rñi ro chÞnh trÞ cã thÓ g©y thiÖt haÞ lín cho c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµI. Ch¼ng h¹n c¸c níc ph¸t triÓn nh Mü la
tinh cho thÊy, mÆc dï nguån lùc tù nhiªn cña c¸c níc nµy
kh¸ dåi dµo nhng do lu«n lu«n cã nh÷ng bÊt æn vÒ chÝnh
trong ®êi sèng chÞnh trÞ – x· héi nªn dßng FDI ®æ vµo c¸c
níc nµy kh«ng æn ®Þnh.
Tuy nhiªn FDI kh«ng ph¶I khi nµo vµ bÊt cø ë ®©u
còng ph¸t huy t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ x·
héi cña níc chñ nhµ. Nã chØ thÓ ph¸t huy t¸c dông tèt trong
m«I trêng kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh vµ dÆc biÖt lµ
nhµ níc biÕt sö dông vµ ph¸t huy vai trß qu¶n lý cña m×nh.
NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ thùc tÕ qu¸ tr×nh thu hót
FDI ë níc ta.
-16-
4. Quan hÖ gi÷a nguån vèn trong níc vµ nguån vèn
®Çu t ngoµI níc.
Níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh CNH-H§H. Vèn lµ tiÒn ®Ò
quan träng cho CNH-H§H thµnh c«ng.
Vèn ®Ó CNH-H§H cã hai nguån: nguån vèn trong níc
vµ nguån vèn níc ngoµI. Nguån vèn trong níc ®îc tÝch luü tõ
néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n dùa trªn c¬ së s¶n xuÊt lµ lao
®éng thÆng d cña ngêi lao ®éng thùc chÊt cho c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ. Con ®êng ®Ó gi¶I quyÕt vÊn ®Ò tÝch luü
vèn trong níc lµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi trªn c¬ së
øng dông thµnh tùu khoa häc kØ thuËt, c«ng nghÖ hîp lÝ
ho¸ s¶n xuÊt. ë níc ta hiÖn nay, ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng x· héi t¹o nªn nguån vèn cho tÝch luü tríc hÕt vµ chñ
yÕu lµ khai th¸c sö dông tèt quü lao ®éng, tËp trung chung
søc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng vµ
s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu… Nguån vèn trong níc cßn phô
thuéc vµo tû lÖ tiÕt kiÖm…
TiÕn lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét nÒn kinh tÕ nghÌo
nµn, l¹c hËu lµm cho viÖc tÝch luü vèn tõ néi bé nÒn linh tÕ
hÕt søc khã kh¨n, ®Æc biÖt trong thêi k× ®Çu. §Ó tho¸t
khái vßng luÈn quÈn: v× nghÌo nªn tÝch lòy thÊp, th× t¨ng
trëng kinh tÕ chËmvµ khã tho¸t khái ®ãi nghÌo… CÇn ph¶i
tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó thu hót vèn ®Çu t níc ngoµI.
§©y lµ nguån vèn cã vai trß cùc k× quan träng, kh«ng
nh÷ng gióp c¸c níc nghÌo kh¾c phôc khã kh¨n vÒ vèn trong
thêi k× ®Çu mµ cßn gãp phÇn n©ng cao t×nh ®é qu¶n lÝ
c«ng nghiÖp t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng … V× thÕ tranh
thñ nhuån vèn bªn ngoµI lµ mét lµ mét nh©n tè ®Èy nhanh
thµnh c«ng cña sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc.
Tuy nhiªn mÆt tr¸I cña nguån vèn ®Çu t níc ngoµI
còng kh«ng nhá. Sö dông nhuån vèn ®Çu t níc ngoµI ph¶I
-17-
chÊp nhËn chÞu bãc lét, tµI nguyªn bÞ khai th¸c, nî níc
ngoµI t¨ng lªn… Do vËy kh«ng k× väng qu¸ lín nguån vèn
bªn ngoµI. Sö dông nguån vèn níc ngoµI lÇ rÊt quan trong
nhng ph¶I c©n nh¾c tríc khi lùa chän.
-18-
IV.Thùc tr¹ng vµ Gi¶I ph¸p
1/ Thùc tr¹ng:
1.1 VÊn ®Ò chung:
a) Xu híng thÕ giíi: T×nh h×nh vÊn ®Ò vÒ nguån vèn
®Çu t trrªn thÕ giíi ®ang diÔn ra hÕt søc s«I ®éng vµ
m¹nh mÏ. Trong vßng nh÷ng n¨m tiÕp theo nguån vèn ®Çu
t níc ngoµI vµo Ch©u ¸ sÏ tiÕp tôc t¨ng, n¨m 2001 cã thÓ
thu hót kho¶ng 123,1 tØ USD, n¨m 2005 íc tÝnh lªn tíi 4400
tØ USD, cao h¬n møc 5 n¨m qua ®¹t 3600 tØ USD
Mü vÉn lµ mét quèc gia tiÕp nhËn FDI lín nhÊt thÕ giíi
vµ chiÕm h¬n h¼n tæng nguån toµn cÇu giai ®o¹n nµy.
Tuy nhiªn sè vèn FDI ®æ vµo EU vÉn vît Mü trong vai ®Çu
t trùc tiÕp níc ngoµI.
Dù b¸o vèn FDI sÏ ®æ vµo c¸c níc h¸t triÓn lµ chñ yÕu
mÆc dï c¸c níc ®ang ph¸t triÓn sÏ chiÕm tû träng lín trong tû
gi¸ trÞ vèn FDI toµn cÇu tiÕp nhËn so víi nh÷ng n¨m gÇn
®©y. Trong sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn chØ cã Trung Quèc vµ
Brazin lµ mét trong 10 quèc gia tiÕp nhËn FDI lín nhÊt thÕ
gi¬Ý. Cßn Nga lµ níc cã sù c¶i thiÖn vÞ trÝ ®¸ng kÓ, tõ vÞ trÝ
th 31 lªn vÞ trÝ thø 23.
Theo c¸c chuyªn gia níc mngoµI dù ®o¸n trong nh÷ng
n¨m tíi ®IÒu kiÖn kinh doanh trªn toµn thÕ giíi sÏ tiÕp tôc
c¶I thiÖn nhê nÒn kinh tÕ vÜ m« ngµy cµng æn ®Þnh vµ
møc ®é tù do ho¸ ngµy cµng lín. Mü tiÕp tôc lµ níc cã nÒn
kinh tÕ thÕ giíi m¹nh nhÊt thÕ giíi. Tuy nhiªn EU ®ang thu
hÑp kho¶ng c¸ch víi Mü. C¸c níc Mü lµ tinh sÏ tiÕp tôc ®Èy
m¹nh c¶I c¸ch, khu vùc cã tiÕn bé nhÊt vÒ kinh tÕ sÏ lµ
§«ng ¢u.
-19-