Thực trạng nghèo đói ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và kết quả đạt được từ việc thực hiện xoá đói giảm nghèo ở vùng dân tộc thiểu số nước ta trong những giai đoạn gần đây

Môc lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu.........................................................................5
Ch¬ng I Cë së lý luËn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi vµ vÊn ®Ò
nghÌo ®ãi, chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi ®ång bµo c¸c
d©n téc thiÓu sè ë níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay...................7
I C¬ së lý lu©n vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi ...........................7
1 C¸c kh¸i niÖm ¬ b¶n vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi.................7
1.1 Kh¸i niÖm vÒ chÝnh s¸ch.................................................7
1.2 Kh¸i niÖm vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi..............................7
2 §Æc trng c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch kihn tÕ x· héi......................7
3 Gi¶i ph¸p vµ c«ng cô cña cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi...........8
3.1 Gi¶i ph¸p c¶u chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi..............................8
3.2 Nh÷ng nhãm c«ng cô cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi.............8
4 Vai trß cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi....................................9
II VÊn ®Ò nghÌo ®ãi ............................................................9
1 C¸c quan ®iÓm tiÕp cËn vÊn ®Ò nghÌo ®ãi..........................9
1.1 Theo c¸ch tiÕp cËn hÑp....................................................9
1.2 Theo c¸ch tiÕp cËn réng.................................................10
2 C¸c quan ®iÓm ®¸nh gi¸ vÒ møc nghÌo ®ãi hiÖn nay..........11
2.1 Quan ®iÓm cña Ng©n hµng thÕ giíi(WB)..........................11
2.2 Quan ®iÓm cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO)...............12
2.3 Quan ®iÓm c¶u tæng côc thèng kª ViÖt Nam....................12
2.4 Quan ®iÓm cña bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi.............12
2.5 C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ vÒ gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò phóc lîi x· héi.................................................13
2.5.1 Ph¬ng ph¸p ®êng cong Lorenz.....................................13
2.5.2 Ph¬ng ph¸p chØ sè nghÌo khã......................................14
III ChÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi ®ång bµo c¸c d©n
téc thiÓu sè níc ta hiÖn nay..................................................14
1 Kh¸i niÖm, môc tiªu, ®èi tîng cña chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo.................................................................................14
2 Nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cho ®ång bµo c¸c d©n téc
thiÓu sè ë níc ta hiÖn nay.....................................................15
2.1 Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn, n«ng th«n, thuû lîi, giao th«ng ....15
2.1.1 Ch¬ng tr×nh vÒ thuû lîi, giao th«ng..............................15
2.1.2 Ch¬ng tr×nh ®Þnh canh ®Þnh c...................................15
2.1.3 Ch¬ng tr×nh t vÊn, dÞch vô, chuyÓn giao khoa häc kü
thuËt.................................................................................15
2.2 Ch¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm.....................................15
2.3 Ch¬ng tr×nh tÝn dông....................................................15
1
2.4 Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc, y tÕ víi môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
.........................................................................................16
2.4.1 Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc..................................................16
2.4.2 Ch¬ng tr×nh y tÕ.......................................................16
2.5 Ch¬ng tr×nh quèc gia sè 06/CP.......................................17
2.6 Ch¬ng tr×nh hç trî nh÷ng d©n téc ®Æc biÖt khã kh¨n......17
2.7 Ch¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i trêng........................................17
Ch¬ng II Thùc tr¹ng nghÌo ®ãi ë vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu
sè kÕt qu¶ ®¹t ®îc tõ viÖc thùc hiÖn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë vïng
d©n téc thiÓu sè níc ta trong nh÷ng giai ®o¹n gÇn ®©y.........18
I. Thùc tr¹ng vµ nguyªn nh©n vÒ t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi ë vïng
®ång bµo d©n téc thiÓu sè níc ta trong nh÷ng giai ®o¹n tríc
®©y................................................................................. 18
1 Thùc tr¹ng nghÌo ®ãi ë vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè.......18
2 Nguyªn nh©n c¬ b¶n vÒ t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi ë vïng d©n téc
thiÓu sè níc ta.....................................................................21
2.1 Sù ph©n c¸ch kÐo dµi....................................................21
2.2 Nh÷ng rñi ro tai ho¹ ®ét xuÊt.........................................22
2.3 Nguån lùc vµ n¨ng lùc....................................................23
2.3.1 Nguån lùc...................................................................23
2.3.2 N¨ng lùc....................................................................23
II Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong viÖc thùc hiÖn xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo ë vïng ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè níc ta trong nh÷ng
giai ®o¹n gÇn ®©y.............................................................23
1 Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn, n«ng th«n, thuû lîi, giao th«ng ......23
1.1 Ch¬ng tr×nh vÒ thuû lîi, giao th«ng.................................23
1.2 Ch¬ng tr×nh ®Þnh canh ®Þnh c.....................................23
1.3 Ch¬ng tr×nh t vÊn, dÞch vô, chuyÓn giao khoa häc kü thuËt
.........................................................................................24
2 Ch¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm.......................................24
3 Ch¬ng tr×nh tÝn dông......................................................25
4 Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc, y tÕ víi môc tiªu xo¸ ®ãi giami nghÌo. 26
4.1 Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc....................................................26
4.2 Ch¬ng tr×nh y tÕ..........................................................27
5 Ch¬ng tr×nh quèc gia sè 06/CP..........................................27
6 Ch¬ng tr×nh hç trî nh÷ng d©n téc ®Æc biÖt khã kh¨n.........28
7 Ch¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i trêng..........................................28
Ch¬ng III Nh÷ng kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p vÒ xo¸ ®ãi, gi¶m
nghÌo ®èi víi ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë níc ta..............29
I Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lu ý vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc trong c«ng
cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë
níc ta.................................................................................29
1 VÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i trêng...................29
1.1 KhuyÕn n«ng, khuyÕn l©m.............................................29
2
1.2 TÝn dông......................................................................30
1.3 Giao th«ng vËn t¶i.........................................................30
1.4 Giao ®Êt giao rõng........................................................31
1.5 ChuyÓn giao khoa häc, kü thuËt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n
xuÊt.................................................................................. 31
2 C¸c vÊn ®Ò x· héi............................................................32
2.1 Y tÕ.............................................................................32
2.2 Gi¸o dôc.......................................................................33
2.3 VÒ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè..............................33
3 Trî gióp ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi......................................34
3.1 Ngêi cã c«ng víi níc vµ gia ®×nh hä.................................34
3.2 Ngêi tµn tËt, giµ yÕu, trÎ må c«i......................................34
4 Cøu tÕ viÖn trî khÈn cÊp....................................................35
5 Chèng tÖ n¹n x· héi vµ x©y dùng nÕp sèng v¨n ho¸.............35
II Bµi häc kinh nghiÖm trong c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë níc
ta......................................................................................36
KÕt luËn ...........................................................................37
Lêi nãi ®Çu
Trong lÞch sö cña x· héi loµi ngêi, ®Æc biÖt tõ khi cã giai
cÊp ®Õn nay, vÊn ®Ò ph©n biÖt giÇu nghÌo ®· xuÊt hiÖn vµ
®ang tån t¹i nh mét th¸ch thøc lín ®èi víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng
cña tõng quèc gia, tõng khu vùc vµ toµn bé nÒn v¨n minh hiÖn
®¹i. §ãi nghÌo vµ tÊn c«ng chèng ®ãi nghÌo lu«n lu«n lµ mèi
quan t©m hµng ®Çu cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, bëi v× giÇu
m¹nh g¾n liÒn víi sù hng thÞnh cña mét quèc gia. §ãi nghÌo th-
êng g©y ra xung ®ét chÝnh trÞ, xung ®ét giai cÊp, dÉn ®Õn bÊt
æn ®Þnh vÒ x· héi, bÊt æn vÒ chÝnh trÞ. Mäi d©n téc tuy cã
thÓ kh¸c nhau vÒ khuynh híng chÝnh trÞ, nhng ®Òu cã mét môc
tiªu lµ lµm thÕ nµo ®Ó quèc gia m×nh, d©n téc m×nh giÇu cã.
Trong thùc tÕ ë mét sè níc cho thÊy khi kinh tÕ cµng ph¸t triÓn
nhanh bao nhiªu, n¨ng suÊt lao ®éng cµng cao bao nhiªu th×
t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo cña mét bé phËn d©n c l¹i cµng bøc xóc vµ
cã nguy c¬ dÉn ®Õn xung ®ét.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, Quy luËt c¹nh tranh ®· thóc
®Èy nhanh h¬n qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu, lµm
s©u s¾c thªm sù ph©n ho¸ gi÷a c¸c tÇng líp d©n c trong quèc
gia. Kho¶ng c¸ch vÒ møc thu nhËp cña ngêi nghÌo so víi ngêi
giÇu cµng ngµy cµng cã xu híng réng ra ®ang lµ mét vÊn ®Ò cã
tÝnh toµn cÇu, nã thÓ hiÖn qua t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng
trong ph©n phèi thu nhËp, vÒ n¹n ®ãi, n¹n suy dinh dìng vÉn
®ang ®eo ®¼ng gÇn 1/3 d©n sè thÕ giíi.
3
Nh©n lo¹i ®· bíc sang thÕ kû 21 vµ ®· ®¹t ®îc nhiÒu tiÕn
bé vît bËc trªn nhiÒu lÜnh vùc nh khoa häc c«ng nghÖ, ph¸t
triÓn kinh tÕ, nhng vÉn ph¶i ®èi mÆt víi mét thùc tr¹ng nhøc
nhèi n¹n ®ãi nghÌo vÉn cßn chiÕm mét tØ lÖ ®¸ng kÓ ë nhiÒu
níc mµ næi bËt lµ ë nh÷ng quèc gia ®ang ph¸t triÓn. ë ViÖt Nam
tõ khi cã ®êng lèi ®æi míi, chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ vËn hµnh
theo c¬ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc, tuy nÒn kinh tÕ
cã ph¸t triÓn m¹nh, tèc ®é t¨ng trëng hµng n¨m lµ kh¸ cao, nh-
ng ®ång thêi còng ph¶i ®¬ng ®Çu víi vÊn ®Ò ph©n ho¸ giÇu
nghÌo, hè ng¨n c¸ch gi÷a bé phËn d©n c giÇu vµ nghÌo ®ang cã
chiÒu híng më réng nhÊt lµ gi÷a c¸c vïng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi
so víi nh÷ng vïng khã kh¨n, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp nh vïng s©u
vïng xa. ChÝnh v× vËy mµ §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· cã chñ tr¬ng
hç trî ®èi víi nh÷ng vïng gÆp khã kh¨n, nh÷ng hé gÆp rñi ro v-
¬n lªn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nhÊt lµ ®èi víi vïng ®ång bµo d©n
téc thiÓu sè.
Trong nghÞ quyÕt cña §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX
cña ®¶ng ®· nhÊn m¹nh coi vÊn ®Ò d©n téc vµ ®oµn kÕt d©n
téc lu«n lu«n cã vÞ trÝ chiÕn lîc trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng. Do
®ã vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè vµ miÒn nói, vïng s©u, vïng
xa lµ ®èi tîng chÝnh cña nhiÖm vô xo¸ ®ãi gi¶m nnghÌo, bëi v×
hä cßn ë tr×nh ®é d©n tri thÊp, tËp qu¸n s¶n xuÊt l¹c hËu,
thiÕu th«ng tin nghiªm träng vÒ s¶n xuÊt hµng ho¸ trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng. ViÖc xãa ®ãi gi¶m nghÌo cho ®ång bµo c¸c
d©n téc thiÓu sè ®îc thùc hiÖn tèt lµ mét trong nh÷ng yÕu tè
c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®¹i ®oµn kÕt c¸c d©n téc ë
níc ta cïng tiÕn lªn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc. Tõ c¸c ch¬ng tr×nh chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®-
îc triÓn khai ë vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, c¸c ngµnh Trung
¬ng vµ ®Þa ph¬ng cïng víi sù nç lùc v¬n lªn cña ®ång bµo d©n
téc thiÓu sè thùc sù ®· gãp phÇn quan träng, t¹o ®îc chuyÓn
biÕn ®¸ng kÓ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, x©y dùng c¬ së h¹
tÇng vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ë vïng d©n téc thiÓu
sè. Tuy nhiªn nh÷ng thµnh tùu nµy míi chØ lµ bíc ®Çu nh÷ng
tån t¹i vµ khã kh¨n cßn nhiÒu, ®Ó kh¾c phôc nã cÇn cã sù nç
lùc cña toµn ®¶ng toµn d©n vµ ®Æc biÖt lµ tõ phÝa b¶n th©n
®ång bµo c¸c ®©n téc thiÓu sè, cïng víi c¶ níc xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Nghiªn cøu chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ t¸c ®éng
cña chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë vïng ®ång bµo d©n téc
thiÓu sè sÏ gióp chóng ta hiÓu thªm vÒ thùc tr¹ng nghÌo ®ãi ë
vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, thÊy ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®·
®¹t ®îc vµ nh÷ng yÕu kÐm cÇn ®îc kh¾c phôc trong qu¸ tr×nh
thùc hiÖn chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo cña §¶ng vµ Nhµ níc
4
ta ,®Ó tõ ®ã cã kiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p tèt h¬n, cã
hiÖu qu¶ h¬n trong c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho ®ång bµo
c¸c d©n téc thiÓu sè ë níc ta.
§Ò ¸n gåm ba phÇn chÝnh:
Ch¬ng I Cë së lý luËn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi vµ vÊn
®Ò nghÌo ®ãi, chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi ®ång
bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay.
Ch¬ng II Thùc tr¹ng nghÌo ®ãi ë vïng ®ång bµo d©n téc
thiÓu sè vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc tõ viÖc thùc hiÖn xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo ë vïng d©n téc thiÓu sè níc ta trong nh÷ng giai ®o¹n gÇn
®©y.
Ch¬ng III Nh÷ng kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p vÒ xo¸ ®ãi,
gi¶m nghÌo ®èi víi ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë níc ta.
ChÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi ®ång
bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë níc ta trong giai ®o¹n hiÖn
nay, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p.
5
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi vµ vÊn ®Ò
nghÌo ®ãi, chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi
vïng ®ång bµo c¸c ®©n téc thiÓu sè ë níc ta.
I C¬ së lý luËn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi
1 C¸c kh¸i niÖm cë b¶n vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi.
1.1 Kh¸i niÖm chÝnh s¸ch
ChÝnh s¸ch lµ ph¬ng thøc hµnh ®éng ®îc mét chñ thÓ
hay tæ chøc nhÊt ®Þnh kh¼ng ®Þnh vµ tæ chøc thùc hiÖn
nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò lÆp ®i lÆp l¹i.
ChÝnh s¸ch gióp c¸c nhµ qu¶n lý x¸c ®Þnh nh÷ng chØ
dÉn chung cho qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh. Gióp hä thÊy ®îc ph¹m
vi hay giíi h¹n cho phÐp cña c¸c quyÕt ®Þnh, nh¾c nhë c¸c nhµ
qu¶n lý nh÷ng quyÕt ®Þnh nµo lµ cã thÓ vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh
nµo lµ kh«ng thÓ. Tõ ®ã chÝnh s¸ch sÏ híng suy nghÜ vµ hµnh
®éng cña mäi thµnh viªn trong tæ chøc vµo viÖc thùc hiÖn môc
tiªu chung cña tæ chøc.
1.2 Kh¸i niÖm chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi
ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi lµ tæng thÓ c¸c gi¶i ph¸p vµ
c«ng cô do nhµ níc víi t c¸ch lµ chñ thÓ qu¶n lý x· héi x©y dùng
vµ tæ chøc thùc hiÖn ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch
nh»m thùc hiÖn môc tiªu bé phËn theo ®Þnh híng môc tiªu tæng
thÓ cña ®Êt níc.
2 §Æc trng c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi
- ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi lµ c¸c h×nh thøc mµ Nhµ níc can
thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh cña
nhµ níc t¸c ®éng lªn c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng trong nÒn
kinh tÕ híng hä theo môc tiªu chung cña quèc gia trªn c¬
së nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh.
- ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi lµ hµnh ®éng can thiÖp cña nhµ
níc tríc mét vÊn ®Ò chÝnh s¸ch chÝn muåi. §ã lµ nh÷ng
vÊn ®Ò lín cã ph¹m vi ¶nh hëng ®Õn toµn bé ®Êt níc cÇn
®îc gi¶i quyÕt ngay.
- C¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi lµ môc tiªu bé
phËn, cã thÓ mang tÝnh ng¾n h¹n huÆc dµi h¹n vµ ®îc
thùc hiÖn trªn c¬ së híng vµo môc tiªu tæng thÓ cña ®Êt
níc.
- ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi kh«ng chØ lµ nh÷ng c¸ch thøc
®îc ®a ra mµ nã cßn bao hµm c¶ qu¸ tr×nh thùc hiÖn
chÝnh s¸ch ®ã. Khi Nhµ níc ®a ra v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch
®· ®îc c¸c cÊp cã thÈm quyÒn th«ng qua th× ®ã vÉn cha
ph¶i lµ chÝnh s¸ch. ChÝnh s¸ch kinh tÕ x·
6
héi bao hµm c¶ hµnh vi thùc hiÖn nh÷ng kÕ ho¹ch ®îc thÓ
hiÖn trong chÝnh s¸ch vµ ®a l¹i nh÷ng nh÷ng kÕt
qu¶ thùc tÕ tiÔn.ViÖc hiÓu chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi mét
c¸ch gi¶n ®¬n lµ nh÷ng chñ tr¬ng, chÕ ®é mµ nhµ níc
ban hµnh, ®iÒu ®ã ®óng nhng cha ®ñ. NÕu kh«ng cã
viÖc thùc thi chÝnh s¸ch vµ nh÷ng kÕt qu¶ thùc tiÔn thu
®ù¬c th× chÝnh s¸ch ®ã chØ lµ nh÷ng khÈu hiÖu.
- Môc tiªu chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi lµ môc tiªu chung cña
nhiÒu nguêi huÆc cña x· héi. Tuy nhiªn mét chÝnh s¸ch
khã cã thÓ ®Òu ®em l¹i lîi Ých cho tÊt c¶ mäi ngêi, khi ®ã
chÝnh s¸ch ®îc lùa chän lµ chÝnh s¸ch ®em l¹i lîi Ých cho
®a sè mäi ngêi. Thíc ®o chÝnh ®Ó ®¸nh gi¸, so s¸nh vµ
lùa chän chÝnh s¸ch phï hîp lµ lîi Ých mang tÝnh x· héi mµ
chÝnh s¸ch ®ã ®em l¹i.
- ViÖc x©y dùng chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cã sù tham gia tõ
nhiÒu phÝa nhiÒu tæ chøc kh¸c nhau trong ®ã Nhµ níc víi
t c¸ch lµ ngêi tæ chøc vµ qu¶n lý x· héi x©y dùng vµ chÞu
tr¸ch nhiÖm tæ chøc thùc thi. tuy nhiªn ngµy nay chÝnh
s¸ch kinh tÕ x· héi kh«ng chØ do c¸c c¬ quan tæ chøc cña
nhµ níc x©y dùng mµ nã cã sù tham gia cña nhiÒu c¬
quan tæ chøc ngoµi nhµ níc.
- ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cã ph¹m vi ¶nh hëng lín, nã t¸c
®éng ®Õn nhiÒu ®èi tîng, ®Õn nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi
sèng kinh tÕ x· héi.
3 Gi¶i ph¸p vµ c«ng cô cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi
3.1 Gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi
Gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi lµ ph¬ng thøc hµnh
®éng cña nhµ níc ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu
nhµ níc ph¶i x¸c ®Þnh mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p vµ mçi chÝnh
s¸ch ®Òu cã gi¶i ph¸p riªng cña m×nh. Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c
gi¶i ph¸p díi nhiÒu tiªu trÝ kh¸c nhau mét trong nh÷ng c¸ch ®ã
lµ ph©n lo¹i theo ph¬ng thøc t¸c ®éng bao gåm c¸c gi¶i ph¸p
t¸c ®éng trùc tiÕp vµo môc tiªu vµ c¸c gi¶i ph¸p t¸c ®éng gi¸n
tiÕp vµo môc tiªu cña chÝnh s¸ch. Víi c¸c gi¶i ph¸p t¸c ®éng
trùc tiÕp vµo môc tiªu, Nhµ níc tham gia vµo thÞ trêng, vµo ®êi
sèng kinh tÕ x· héi th«ng qua nh÷ng chÝnh s¸ch nh÷ng quy
®Þnh cô thÓ vÒ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tõ ®ã t¸c ®éng tíi
môc tiªu mét c¸ch trôc tiÕp. C¸c gi¶i ph¸p t¸c ®éng gi¸n tiÕp
vµo môc tiªu ®îc sö dông nh»m t¹o ra nh÷ng ph¶n øng cã lîi cho
viÖc môc tiªu tõ nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ x· héi.
3.2 Nh÷ng nhãm c«ng cô cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi
- Nhãm c«ng cô kinh tÕ lµ c¸c ng©n s¸ch, c¸c quü, hÖ
thèng ®ßn bÈy vµ khuyÕn khÝch kinh tÕ nh thuÕ, l·i
7
suÊt, gi¸ c¶, tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, b¶o hiÓm, tû gi¸ hèi
®o¸i...
- Nhãm c¸c c«ng cô hµnh chÝnh tæ chøc bao gåm c¸c
c«ng cô m« h×nh c¸c tæ chøc, bé m¸y vµ ®äi ngò c¸n
bé, c«ng chøc, c¸c c«ng cô hµnh chÝnh lµ c¸c kÕ ho¹ch
cña nhµ níc vµ hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p
luËt.
- Nhãm c«ng cô tuyªn truyÒn, gi¸o dôc lµ hÖ thèng
th«ng tin ®¹i chóng, hÖ thèng th«ng tin chuyªn ngµnh,
hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, hÖ thèng c¸c tæ chøc
tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi vµ ®oµn thÓ.
- C¸c c«ng cô kü thuËt, nghiÖp vô ®Æc trng cho tõng
chÝnh s¸ch.
4 Vai trß cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi
ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cã vai trß hÕt søc to lín thÓ hiÖn
ë nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n sau:
- Chøc n¨ng ®Þnh híng gióp c¸c cñ thÓ kinh tÕ x· héi cã
®îc nh÷ng chØ dÉn ra quyÕt ®Þnh v¹ch ra ph¹m vi giíi
h¹n cho phÐp cña nh÷ng quyÕt ®Þnh, híng suy nghÜ
hµnh ®éng cña c¸c chñ thÓ vµo viÖc thùc hiÖn môc
tiªu chung cña quèc gia. ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi còng
®Þnh híng viÖc huy ®éng ph©n bæ vµ sö dông nguån
lùc nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch mét
c¸ch kÞp thêi vµ cã hiÖu qu¶.
- Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt cña nh÷ng chÝnh s¸ch do Nhµ níc
ban hµnh gióp Nhµ níc gi¶i quuyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc
xóc ph¸t sinh trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi , ®iÒu tiÕt
nh÷ng mÊt c©n ®èi, nh÷ng hµnh vi kh«ng phï hîp,
nh»m t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý cho c¸c ho¹t ®éng
x· héi theo c¸c môc tiªu ®Ò ra.
- Chøc n¨ng t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn ®©y chøc
n¨ng quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch x©y dùng vµ
n©ng cÊp c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn nh gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹
tÇng, hÖ thèng th«ng tin vµ c¸c thÞ trêng vèn.
- Chøc n¨ng khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn ®©y lµ chøc
n¨ng t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn m¹nh mÏ cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi. B¶n th©n mçi chÝnh s¸ch khi híng
vµo gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò bøc xóc ®· lµm cho sù vËt
ph¸t triÓn thªm mét bËc. §ång thêi khi gi¶i quyÕt vÊn
®Ò ®ã th× chÝnh s¸ch l¹i t¸c ®éng lªn vÊn ®Ò kh¸c,
lµm nÈy sinh nh÷ng vÊn ®Ò míi.
II VÊn ®Ò nghÌo ®ãi
1 C¸c quan ®iÓm tiÕp cËn vÊn ®Ò nghÌo ®ãi
8
1.1 Theo c¸ch tiÕp cËn hÑp
NghÌo ®ãi lµ mét ph¹m trï chØ møc sèng cña mét céng
®ång hay mét nhãm d©n c lµ thÊp nhÊt so víi møc sèng cña mét
céng ®ång hay mét nhãm d©n c kh¸c.
Theo c¸ch tiÕp cËn nµy vÒ vÊn ®Ò nghÌo ®ãi cha bao qu¸t
®îc tÝnh chÊt tuyÖt ®èi cña nghÌo ®ãi, nghÜa lµ míi chØ ®¸nh
gi¸ theo tiªu chuÈn nghÌo ®ãi t¬ng ®èi, mµ trªn thùc tÕ th× lóc
nµo trong x· héi hiÖn ®¹i còng tån t¹i nghÌo ®ãi kÓ c¶ ë nh÷ng
quèc gia giÇu nhÊt. NÕu ®øng trªn ph¬ng diÖn so s¸nh møc
sèng, møc thu nhËp cña c¸c nhãm d©n c th× lóc nµo còng cã
mét nhãm d©n c ®øng thÊp nhÊt, nhãm ®øng cao nhÊt vµ c¸c
nhãm trung b×nh. §ã lµ nghÌo ®ãi t¬ng ®èi. Nhng thùc tÕ ë
nhiÒu quèc gia nghÌo, ngay trong nhãm nghÌo nhÊt còng ®· xuÊt
hiÖn nhãm nghÌo ®ãi tuyÖt ®èi, nghÜa lµ hä sèng mét cuéc
sèng cïng cùc, ë t¹m bî vµ lo l¾ng vÒ tõng b÷a ¨n.
C¸ch tiÕp cËn nµy lµ c¸ch tiÕp cËn phæ biÕn hiÖn nay.
Nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm nµy cã xu híng t×m kiÕm mét
chuÈn nghÌo chung ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é nghÌo ®ãi cña tõng
nhãm d©n c, mµ kh«ng ®i s©u vµo gi¶i quyÕt nh÷ng nguyªn
nh©n s©u xa, nh÷ng c¨n nguyªn s©u xa, b¶n chÊt bªn trong
cña vÊn ®Ò, tøc lµ c¬ chÕ néi t¹i cña nÒn kinh tÕ ®ang hµng
ngµy hµng giê ®Èy mét nhãm d©n c ®i vµo t×nh tr¹ng nghÌo
®ãi nh mét xu thÕ tÊt yÕu xÈy ra. Do ®ã c¸c biÖn ph¸p tÊn
c«ng nghÌo ®ãi ®a ra trªn theo quan ®iÓm nµy thêng thiÕu
triÖt ®Ó, hä chØ dõng l¹i ë c¸c biÖn ph¸p hç trî tµi chÝnh, kinh
tÕ, vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt cho nhãm d©n c nghÌo ®ãi ®ã,
nã sÏ kh«ng t¹o ®îc ®éng lùc ®Ó b¶n th©n nh÷ng ngêi nghÌo tù
m×nh v¬n lªn trong cuéc sèng.
1.2 Theo c¸ch tiÕp cËn réng
VÊn ®Ò nghÌo ®ãi theo quan ®iÓm nµy ®îc tiÕp cËn tõ
ph¬ng ph¸p luËn cho r»ng c¨n nguyªn s©u xa cña nghÌo ®ãi lµ
do trong x· héi cã sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo, mµ chÝnh sù ph©n
ho¸ ®ã lµ hÖ qu¶ cña chÕ ®é kinh tÕ x· héi. Trong thêi kú céng
s¶n nguyªn thuû, khi mµ n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp, cha cã
tÝch luü th× gi÷a con ngêi cha cã sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo. Nhng
khi x· héi cµng ph¸t triÓn, cã sù ph©n c«ng lao ®éng trong lùc l-
îng s¶n suÊt, x· héi ®· b¾t ®Çu cã tÝch luü th× cÊu tróc x· héi
trªn quan hÖ thÞ téc còng ®· b¾t ®Çu biÕn ®æi, xuÊt hiÖn
chiÕm h÷u t nh©n vµ trao ®æi hµng ho¸. X· héi ®· ph©n chia
thµnh nhiÒu giai cÊp, trong x· héi ®· cã ngêi giÇu ngêi nghÌo
®©y lµ mÇm mèng cña nh÷ng xung ®ét gi÷a c¸c giai cÊp. C¸ch
tiÕp cËn réng cho phÐp tiÕp cËn nghÌo ®ãi mét c¸ch toµn diÖn,
®Æt hiÖn tîng nghÌo ®ãi trong sù so s¸nh víi giÇu cã vµ trong
hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh. Khi nãi ®Õn ngêi nghÌo chóng ta kh«ng
9
thÓ kh«ng ®Æt hä vµo sù so s¸nh toµn diÖn víi ngêi giÇu, b»ng
c¸ch ®ã chóng ta míi cã thÓ nh×n thÊu ®¸o hé nghÌo vµ ®ãi
nh thÕ nµo, tõ ®ã lý gi¶i mét c¸ch khoa häc thùc chÊt cña qu¸
tr×nh dÉn tíi ®ãi nghÌo.
Tõ nh÷ng c¸ch tiÕp cËn vÊn ®Ò nghÌo ®ãi chóng ta cã thÓ
rót ra ®îc nh÷ng kÕt luËn sau:
- Ph©n ho¸ giÇu nghÌo kh«ng nh÷ng lµ hÖ qu¶ cña c¸c x·
héi cã giai cÊp vµ ph©n chia giai cÊp, mµ cßn thÓ hiÖn
b¶n chÊt s©u xa cña c¸c xung ®ét x· héi gi÷a líp ngêi
giÇu líp ngêi nghÌo. Gi¶i quyÕt c¨n b¶n vÊn ®Ò nµy chØ
cã thÓ trªn c¬ së gi¶i quyÕt c¨n b¶n vÊn ®Ò bÊt b×nh
®¼ng trong x· héi.
- Ph©n ho¸ giÇu nghÌo lµ hiÖn tîng ph¸t sinh trong qu¸
tr×nh thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. Bëi vËy nÕu kh«ng
xö lý kÞp thêi, huÆc kh«ng cã c¬ chÕ duy tr× sù c«ng
b»ng nhÊt ®Þnh hay h¹n chÕ qu¸ tr×nh lµm trÇm träng
thªm hè ng¨n c¸ch gi÷a líp ngêi giÇu vµ líp ngêi nghÌo,
th× nguy c¬ ph©n tÇng x· héi, ph©n ho¸ giai cÊp còng
sÏ diÔn ra.
- Chñ thÓ cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng ®iÒu hßa thu nhËp gi÷a
c¸c nhãm d©n c lµ Nhµ níc, tuy nhiªn do b¶n chÊt nhµ n-
íc ë c¸c chÕ ®é, còng nh ®Þnh híng chÝnh trÞ kh¸c nhau
lµ rÊt kh¸c nhau nªn n¨ng lùc còng nh tÝnh triÖt ®Ó cña
c¸c gi¶i ph¸p xñ lý hè ng¨n c¸ch giÇu nghÌo cã thÓ dùa
trªn c¸ch tiÕp cËn réng hay hÑp tuú theo ®iÒu kiÖn cô
thÓ cña tõng quèc gia, trong tõng thêi ®iÓm lÞch sö nhÊt
®Þnh.
2 C¸c quan ®iÓm vÒ chØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ møc nghÌo ®ãi
hiÖn nay
Cho ®Õn nay dêng nh ®· ®i ®Õn mét c¸ch tiÕp cËn t¬ng
®èi thèng nhÊt vÒ ®¸nh gi¸ møc ®é nghÌo ®ãi, ®ã lµ ®Þnh ra
mét tiªu chuÈn hay mét ®iÒu kiÖn chung nµo ®ã, mµ hÔ ai cã
thu nhËp hay chi tiªu díi møc thu nhËp chuÈn th× sÏ kh«ng thÓ
cã mét cuéc sèng tèi thiÓu hay ®¹t ®îc nh÷ng nhu cÇu thiÕt
yÕu cho sù tån t¹i trong x· héi. Trªn c¬ së møc chung ®ã ®Ó
x¸c ®Þnh ngêi nghÌo hay kh«ng nghÌo. Tuy nhiªn khi ®i s©u
vµo kü thuËt tÝnh chuÈn nghÌo th× cã nhiÒu c¸ch x¸c ®Þnh
kh¸c nhau theo c¶ thêi gian vµ kh«ng gian.
ë ®©y cÇn ph©n biÖt râ møc sèng tèi thiÓu vµ møc thu
nhËp tèi thiÓu. Møc thu nhËp tèi thiÓu hoµn toµn kh«ng cã
nghÜa lµ cã kh¶ n¨ng nhËn ®îc nh÷ng thø cÇn thiÕt tèi thiÓu
cho cuéc sèng. Trong khi ®ã møc sèng tèi thiÓu l¹i bao hµm tÊt
c¶ nh÷ng chi phÝ ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng gåm n¨ng lîng
cÇn thiÕt cho c¬ thÓ, gi¸o dôc, nghØ ng¬i gi¶i trÝ vµ c¸c ho¹t
10
®éng v¨n ho¸ kh¸c. Do vËy kh¸i niÖm vÒ møc sèng tèi thiÓu
kh«ng ph¶i lµ mét kh¸i niÖm tÜnh mµ lµ ®éng, mét kh¸i niÖm t-
¬ng ®èi vµ rÊt phong phó vÒ néi dung vµ h×nh thøc, kh«ng chØ
tuú theo sù kh¸c nhau vÒ m«i trêng v¨n ho¸, mµ cßn phô thuéc
vµo sù thay ®æi vÒ ®êi sèng vËt chÊt cïng víi qu¸ tr×nh t¨ng
trëng kinh tÕ.
2.1 Quan ®iÓm cña ng©n hµng thÕ giíi (WB)
- Trong viÖc lùa chän tiªu thøc ®¸nh gÝa WB ®· lùa chän
tiªu thøc phóc lîi víi nh÷ng chØ tiªu vÒ b×nh qu©n ®Çu ngêi bao
gåm c¶ ¨n uèng, häc hµnh, mÆc, thuèc men, dÞch vô y tÕ, nhµ
ë, gi¸ trÞ hµng ho¸ l©u bÒn. Tuy nhiªn b¸o c¸o vÒ nh÷ng sè
liÖu nµy vÒ thu nhËp ë ViÖt Nam sÏ thiÕu chÝnh x¸c bëi phÇn lín
ngêi lao ®éng tù hµnh nghÒ.
- WB ®a ra hai ngìng nghÌo:
+ Ngìng nghÌo thø nhÊt lµ sè tiÒn cÇn thiÕt ®Ó mua
mét sè l¬ng thùc gäi lµ ngìng nghÌo l¬ng thùc.
+ Ngìng nghÌo thø hai lµ bao gåm c¶ chi tiªu cho s¶n
phÈm phi l¬ng thùc, gäi lµ ngìng nghÌo chung.
- Ngìng nghÌo l¬ng thùc, thùc phÈm mµ WB ®a ra theo
cuéc ®iÒu tra møc sèng 1998 lµ lîng l¬ng thùc, thùc phÈm tiªu
thô ph¶i ®¸p øng nhu cÇu dinh dìng víi n¨ng lîng 2000-2200 kcal
mçi ngêi mçi ngµy. Ngêi díi ngìng ®ã th× lµ nghÌo vÒ l¬ng thùc.
Dùa trªn gi¸ c¶ thÞ trêng ®Ó tÝnh chi phÝ cho ræ l¬ng thùc ®ã.
Vµ theo tÝnh to¸n cña WB chi phÝ ®Ó mua ræ l¬ng thùc lµ
1.286.833 ®ång/ngêi/n¨m.
- C¸ch x¸c ®Þnh ngìng nghÌo chung
Ngìng nghÌo chung =(ngìng nghÌo l¬ng thùc)+(ngìng
nghÌo phi l¬ng thùc)
Ngìng nghÌo ®îc tÝnh to¸n vÒ phÇn phi l¬ng thùc n¨m
1998 lµ 503038 ®ång/ngêi/n¨m tõ ®ã ta cã ngìng nghÌo chung
lµ 1789871 ®ång/ngêi/n¨m.
2.2 Quan ®iÓm cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ(ILO)
-VÒ chuÈn nghÌo ®ãi ILO cho r»ng ®Ó x©y dùng ræ hµng
ho¸ cho ngêi nghÌo c¬ së x¸c ®Þnh lµ l¬ng thùc thùc phÈm. Ræ
l¬ng thùc ph¶i phï hîp víi chÕ ®é ¨n uèng së t¹i vµ c¬ cÊu b÷a
¨n thÝch hîp nhÊt cho nh÷ng nhãm ngêi nghÌo. Theo ILO th× cã
thÓ thu ®îc nhiÒu kcalo tõ bÊt kú mét sù kÕt hîp thùc phÈm mµ
xÐt vÒ chi phÝ th× cã sù kh¸c nhau rÊt lín. Víi ngêi nghÌo th×
ph¶i tho¶ m·n nhu cÇu thùc phÈm tõ c¸c nguån kcalo rÎ nhÊt .
- ILO còng thèng nhÊt víi ng©n hµng thÕ giíi vÒ møc ngìng
nghÌo l¬ng thùc thôc phÈm 2100 kcalo, tuy nhiªn ë ®©y ILO
tÝnh to¸n tû l¬ng thùc trong ræ l¬ng thùc cho ngêi nghÌo víi
75% kcalo tõ g¹o vµ 25% kcalo cã ®îc tõ c¸c hµng ho¸ kh¸c ®-
11
îc gäi lµ c¸c gia vÞ. Tõ ®ã møc chuÈn nghÌo hîp lý lµ 511000
®ång/ngêi/n¨m.
2.3 Quan ®iÓm cña tæng côc thèng kª ViÖtnam
- Tiªu chuÈn nghÌo theo tæng côc thèng kª ViÖtnam ®îc
x¸c ®Þnh b»ng møc thu nhËp tÝnh theo thêi gÝa võa ®ñ ®Ó
mua mét ræ hµng ho¸ l¬ng thùc thùc phÈm cÇn thiÕt duy tr× víi
nhiÖt lîng 2100 kcalo/ngµy/ngêi. Nh÷ng ngêi cã møc møc thu
nhËp b×nh qu©n díi ngìng trªn ®îc xÕp vµo diÖn nghÌo.
2.4 Quan ®iÓm cña bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi
- Theo quan ®iÓm cña bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi
cho r»ng nghÌo lµ bé t×nh tr¹ng cña mét bé phËn d©n c kh«ng
®îc hëng vµ tho¶ m·n nhu cÇu c¬ b¶n cña con ngêi mµ nh÷ng
nhu cÇu nµy ®· ®îc x· héi thõa nhËn tuú theo tr×nh ®é ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi vµ phong tôc tËp qu¸n cña tõng khu vùc.
- Bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi ®· ®a ra chuÈn nghÌo
®ãi dùa nh÷ng sè liÖu thu thËp vÒ hé gia ®×nh nh sau :
+ Hé ®ãi lµ hé cã møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi
trong mét th¸ng quy ra g¹o ®îc 13 kg.
+ Hé nghÌo lµ hé cã møc thu nhËp tuú theo vïng.
Vïng n«ng th«n, miÒn nói h¶i ®¶o lµ nh÷ng hé cã thu
nhËp díi 15 kg g¹o.
Vïng n«ng th«n ®ång b»ng trung du díi 20 kg g¹o.
Vïng thµnh thÞ díi 25 kg g¹o.
2.5 C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh
phñ vÒ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò phóc lîi x· héi
2.5.1 Ph¬ng ph¸p ®êng cong Lorenz
§êng cong Lorenz thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a tû lÖ % d©n
sè ®îc céng dån víi tû lÖ thu nhËp ®îc céng dån t¬ng øng. Ph-
¬ng ph¸p nµy ®îc m« t¶ b»ng ®å thÞ sau :
12
100%
A
% thu
nhËp
céng A
dån 50
L2
L1
25
B
0 25 50
100%
% D©n sè ®îc
céng dån
V× d©n sè ®îc céng dån vµ thu nhËp ®îc céng dån t¬ng
øng nªn mäi ®iÓm n»m trªn ®êng ph©n gi¸c 0A ph¶n ¸nh mét
sù ph©n phèi tuyÖt ®èi c«ng b»ng.
C¸c ®êng cong Lorenz nãi lªn trong ph¹m vi d©n sè ®·
biÕt th× tû lÖ % thu nhËp t¹i c¸c nhãm d©n c lµ kh¸c nhau.
Nh×n trªn ®å thÞ ta thÊy ®êng cong Lorenz cµng gÇn ®êng
ph©n gi¸c bao nhiªu th× sù ph©n phèi c«ng b»ng cµng c«ng
b»ng bÊy nhiªu ( ®êng L2 gÇn ®êng ph©n gi¸c h¬n ®êng L1 ).
Kinh nghiÖm nhiÒu níc cho thÊy r»ng, khi nÒn kinh tÕ cha
ph¸t triÓn, ®êng cong Lorenz kh¸ gÇn ®êng ph©n gi¸c 0A. Khi
®ã mäi ngêi c¶m thÊy cã sù c«ng b»ng nhng nhng c«ng b»ng
trong nghÌo khæ. Khi nÒn kinh tÕ thÞ trêng dÇn dÇn ph¸t triÓn
th× ®êng cong Lorenz còng dÇn dÇn nhÝch xa ®êng ph©n gi¸c
0A, tøc Lorenz lµ xuÊt hiÖn sù mÊt c«ng b»ng trong ph©n phèi
thu nhËp. Mét sè cã thu nhËp cao nªn giÇu cã, sè kh¸c cã thu
nhËp thÊp trë nªn nghÌo khæ. Vµ ®Õn mét lóc nµo ®ã sù mÊt
c«ng b»ng ph©n phèi trë thµnh rµo c¶n cña sù ph¸t triÓn. Khi
®ã chÝnh phñ ph¶i dïng chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Õn ph©n phèi
thu nhËp ®Ó kÐo ®êng cong Lorenz tiÕn dÇn vÒ phÝa ®êng
ph©n gi¸c 0A.
§Ó lîng ho¸ ph¬ng ph¸p ®êng cong Lorenz, ngêi ta sö dông
hÖ sè Gini.
NÕu gäi diÖn tÝch ®îc giíi h¹n bëi ®êng ph©n gi¸c vµ ®-
êng cong Lorenz lµ A vµ diÖn tÝch n»m phÝa díi ®êng cong
Lorenz lµ B, th× hÖ sè Gini ®îc x¸c ®Þnh b»ng biiªñ thøc :
13
B = A/(A+B) = A/(1/2) = 2A
HÖ sè Gini nhËn c¸c gi¸ trÞ tõ 0 ®Õn 1.
G = 0 ph¶n ¸nh mét møc ph©n phèi tuyÖt ®èi c«ng b»ng.
G = 1 ph¶n ¸nh mét sù ph©n phèi tuyªt ®èi mÊt c«ng
b»ng.
C¶ hai trêng hîp G = 0 vµ G = 1 chØ cã ý nghÜa lý thuyÕt,
kh«ng cã trong thùc tÕ.
Tªn thùc tÕ G nhËn c¸c gÝa trÞ trong ®o¹n [ o,1 ], tøc Lµ:
0c«ng b»ng.
2.5.2 ChØ sè nghÌo khã
Mét chØ sè kh¸c thêng ®îc dïng trong ph©n tÝch ®¸nh gi¸
chÝnh s¸ch lµ chØ sè nghÌo khã.
ChØ sè nghÌo khã ®îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ % gi÷a sè d©n
n»m díi giíi h¹n cña sù nghÌo khã víi toµn bé d©n sè .
Ip = ( Sè d©n ë díi møc tèi thiÓu)/(Tæng d©n
sè)
ChØ sè nµy cho ta biÕt nh÷ng thay ®æi trong ph©n
phèi thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêi thËt sù nghÌo víi nh÷ng sù
thay ®æi trong ph©n phèi thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêi kh¸
gi¶ kh«ng quan träng b»ng nh÷ng thay ®æi cã kh¶ n¨ng
chuyÓn c¸c c¸ nh©n n»m díi ®êng nghÌo khæ lªn trªn ®-
êng nµy. ChØ sè nµy cã thÓ d¸nh gi¸ møc ®é nghÌo khæ
cña mét huyÖn mét tØnh, hay c¶ níc.
III ChÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë vïng ®ång bµo c¸c
d©n téc thiÓu sè ë níc ta
1 Kh¸i niÖm, môc tiªu, ®èi tîng chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo
Kh¸i niÖm ChÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ tæng thÓ c¸c
quan ®iÓm, t tëng, c¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô mµ Nhµ níc sö dông
®Ó t¸c ®éng lªn c¸c chñ thÓ kinh tÕ x· héi nh»m gi¶i quyÕt vÊn
®Ò nghÌo ®ãi, thùc hiÖn môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, tõ ®ã
x©y dùng mét x· héi giÇu ®Ñp.
Môc tiªu cña chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho c¸c ®èi
tîng thuéc diÖn nghÌo ®ãi ë níc ta, gi¶m bít kho¶ng c¸ch giÇu
nghÌo trong x· héi, nh»m môc tiªu tæng qu¸t x©y dùng mét
®Êt níc d©n giÇu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n
minh.
14
§èi tîng lµ ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë níc ta, nh÷ng
vïng s©u vïng xa n¬i mµ cuéc sèng cßn nhiÒu khã kh¨n vµ cã
cuéc sèng c¸ch biÖt víi ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña c¶ níc.
2 Nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho
®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë níc ta hiÖn nay
2.1 Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n, thuû lîi, giao th«ng
2.1.1 Ch¬ng tr×nh vÒ thuû lîi, giao th«ng
§©y lµ ch¬ng tr×nh ®Çu tiªn vµ kÐo dµi thêi gian nhÊt cho
®Õn nay nã vÉn ®îc tiÕp tôc. §a sè ngêi ngêi nghÌo tËp trung
nhiÒu nhÊt ë nh÷ng vïng s©u vïng xa mµ chÝnh nh÷ng n¬i nµy
giao th«ng thuû lîi l¹i rÊt yÕu kÕm do ®ã Nhµ níc ta ®· cã chñ
tr¬ng hç trî cho nh÷ng khu vùc nµy víi khÈu hiÖu nhµ níc vµ
nh©n d©n cïng lµm. ViÖc ph¸t triÓn giao th«ng vµ thuû lîi sÏ t¹o
®µ cho sù hoµ nhËp gi÷a miÒn ngîc vµ miÒn xu«i, thóc ®Èy
kinh tÕ miÒn nói ph¸t triÓn, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng gãp phÇn
b×nh æn l¬ng thùc trong vïng.
2.1.2 Ch¬ng tr×nh ®Þnh canh ®Þnh c
Tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 60 cña thÕ kû XX, ®¶ng
vµ Nhµ níc ta ®· nh×n nhËn vÊn ®Ò ®Þnh canh ®Þnh c cã tÇm
vãc cùc kú quan träng nh»m lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ x· héi
miÒn nói, vïng d©n téc thùc tÕ ®©y lµ c¸ch sèng æn ®Þnh v¨n
minh, tiÕn bé. Nã t¸c ®éng s©u s¾c tíi t©m t t×nh c¶m cña
nh©n d©n c¸c d©n téc thiÓu sè, tõng bíc xo¸ bá nh÷ng phong
tôc tËp qu¸n l¹c hËu, bÊt lîi cho sù ph¸t triÓn ®Ó hoµ nhËp vµo
sù ph¸t triÓn chung. Ch¬ng tr×nh nµy b¾t ®Çu tõ 1968, vµ nã
®· trë thµnh mét ch¬ng tr×nh rÊt ®¾c lùc trong viÖc gi¶m
nghÌo ®ãi . Môc tiªu cña nã nh»m biÕn ngêi du canh du c thµnh
®Þnh c, tøc lµ gióp nh÷ng ngêi nghÌo nhÊt nh÷ng ngêi dÔ bÞ rñi
ro nhÊt trë thµnh nh÷ng ngêi sèng æn ®Þnh, nã cã ®èi tîng
phôc vô cô thÓ vµ rÊt thiÕt thùc ®ãi víi ngêi nghÌæ miÒn nói.
2.1.3 Ch¬ng tr×nh t vÊn, dÞch vô, chuyÓn giao khoa
häc c«ng nghÖ
§©y lµ mét ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt cã ý nghÜa trong viÖc
ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói theo híng chuyÓn dÞch c¬ cÇu gièng
c©y trång míi vµ s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung. Nã ®îc hiÓu lµ
mét ch¬ng tr×nh bao gåm nhiÒu c«ng viÖc, dù ¸n triÓn khai
trªn diÖn réng, chñ yÕu tËp trung vµo c¸c kh©u khuyÕn n«ng,
khuyÕn l©m, khoa häc kü thuËt, vËt t s¶n xuÊt, tÝn dông n«ng
th«n.
2.2 Ch¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm
Trªn c¬ së nghÞ quyÕt sè 120/H§BT ngµy 11-4-1992 mét
ch¬ng tr×nh cã tÇm quan träng t¸c ®éng tíi viÖc xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo ®ã lµ ch¬ng tr×nh xóc tiÕn viÖc lµm, ch¬ng tr×nh ra ®êi
nh»m gi¶i quyÕt g¸nh nÆng nh©n lùc trong qóa tr×nh tæ chøc,
15
x¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ níc theo yªu cÇu ®æi míi, cung
cÊp tÝn dông, båi thêng, trî cÊp cho ngêi ra khái biªn chÕ nhµ níc
®Ó tù t¹o viÖc lµm, bu«n b¸n nhá vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ phï
hîp víi kinh tÕ thÞ trêng.
2.3 Ch¬ng tr×nh tÝn dông
Nhµ níc ta ®· cã chñ tr¬ng thùc hiÖn c¸c kho¶n tÝn dông
cho vay më réng tíi hé n«ng d©n, vµ theo quyÕt ®Þnh sè
525/TTg ngµy 31-8-1995 cña thñ tíng chÝnh phñ cho phÐp thµnh
lËp ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo ®Ó gióp ngêi nghÌo vay vèn
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt ®êi sèng, gãp phÇn thùc hiÖn
môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo cã
chøc n¨ng khai th¸c c¸c nguån vån cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n
trong vµ ngoµi níc, tiÕp nhËn c¸c nguån vèn cña Nhµ níc ®èi víi
ngêi nghÌo vµ c¸c nguån vèn kh¸c nhµ níc cho phÐp ®îc lËp quü
cho ngêi nghÌo vay thùc hiÖn ch¬ng tr×nh cña chÝnh phñ ®èi víi
ngêi nghÌo.
Ho¹t ®éng cña ng©n hµng ngêi nghÌo v× môc tiªu xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo, kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn, thùc hiÖn b¶o tån
vèn ban ®Çu, ph¸t triÓn vèn, bï ®¾p chi phÝ. Ng©n hµng phôc
vô ngêi nghÌo thùc hiÖn viÖc cho vay trùc tiÕp ®Õn hé nghÌo cã
søc lao ®éng nhng thiÕu vèn, ®îc cho vay ®Ó ph¸t triÓn s¶n
xuÊt, kh«ng ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n, cã hoµn tr¶ vèn, vµ theo l·i
suÊt quy ®Þnh. Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo ®îc xÐt miÔn
thuÕ doanh thu vµ thuÕ lîi tøc ®Ó gi¶m l·i suÊt cho vay ®èi víi
ngêi nghÌo. C¸c rñi ro trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng phôc vô ngêi
nghÌo ®îc bï ®¾p b»ng quü bï ®¾p rñi ro theo quy chÕ tµi
chÝnh cña bé tµi chÝnh.
Sau bÈy n¨m häat ®éng ngay 4-10-2002 chÝnh phñ ®· ban
hµnh nghÞ ®Þnh 78/2002/N§-CP vÒ tÝn dông ®èi víi ngêi nghÌo
vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch kh¸c trong ®ã ghi râ thµnh lËp ng©n
hµng chÝnh s¸ch x· héi ®Ó thùc hiÖn tÝn dông u ®·i ®èi víi ngêi
nghÌo vµ c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch kh¸c trªn c¬ së tæ chøc l¹i
ng©n hµng ngêi nghÌo ®a ng©n hµng ngêi nghÌo trë thµnh mét
ng©n hµng hoµn chØnh gióp cho viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng
cña m×nh hiÖu qu¶ h¬n.
2.4 Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc y tÕ víi môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo
2.4.1 Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc
Cã thÓ gãi gän ch¬ng tr×nh gi¸o dôc trong khu«n khæ
®ãng gãp huÆc t¸c ®éng vµo vµo viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
gåm:
- Ch¬ng tr×nh n©ng cao chÊt lîng phæ th«ng c¸c cÊp.
- Ch¬ng tr×nh cñng cè vµ më réng c¬ së vËt chÊt kü thuËt
cho gi¸o dôc tiÓu häc.
16
- Ch¬ng tr×nh t¨ng cêng ®Èy m¹nh gi¸o dôc phi chÝnh
thøc.
- Ch¬ng tr×nh c¶i tiÕn hÖ thèng dËy nghÒ ®¸p øng nhu
cÇu thÞ trêng.
- Ch¬ng tr×nh 7 cña Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o vÒ hÖ thèng
trêng phæ th«ng d©n téc néi tró.
2.4.2 Ch¬ng tr×nh y tÕ
Ch¬ng tr×nh y tÕ ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc khoÎ nh©n d©n
nãi chung vèn cã th©m niªn tõ tríc rÊt l©u so víi ch¬ng tr×nh
xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Trong ch¬ng tr×nh chung l¹i cã ch¬ng
tr×nh b¶o vÖ bµ mÖ trÎ em, ®ã lµ hai ®èi tîng dÔ bÞ tæn th¬ng
vµ rñi ro trong cuéc sèng x· héi vµ gia ®×nh. Nh÷ng ch¬ng
tr×nh ho¹t ®éng chÝnh trong khu«n khæ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
bao gåm ch¬ng tr×nh phßng chèng bÖnh bíu cæ, phßng chèng
bÖnh sèt rÐt, níc s¹ch cho sinh ho¹t n«ng th«n, tiªm chñng më
réng, xo¸ x· tr¾ng vÒ y tÕ. Nh÷ng ch¬ng tr×nh nµy nh»m c¶i
thiÖn vµ n©ng cao kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng ®èi víi bÖnh tËt, ch÷a
trÞ vµ phßng ngõa bÖnh dÞch hay xÈy ra ë miÒn nói, vïng ®ång
bµo d©n téc thiÓu sè.
2.5 Ch¬ng tr×nh quèc gia sè 06/CP
Ch¬ng tr×nh quèc gia sè 06/cp lµ ch¬ng tr×nh vÒ phßng
chèng vµ kiÓm so¸t ma tuý theo nghÞ quyÕt sè 60/CP cña chÝnh
phñ ra ngµy 29-01-1993. Ch¬ng tr×nh nµy nµy ®îc triÓn khai
nh»m môc tiªu phßng vµ kiÓm so¸t ma tuý mang ý nghÜa chÝnh
trÞ x· héi vµ quèc tÕ réng lín. Song qu¸ tr×nh thùc hiÖn nã l¹i cã
ý nghÜa rÊt lín ®èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, vËn ®éng
®ång bµo d©n téc tõ bá trång c©y thuèc phiÖn vµ thay thÕ c©y
trång vËt nu«i ®Ó bï ®¾p sù hÉng hôt tõ viÖc mÊt nguån thu tõ
c©y thuèc phiÖn.
2.6 Ch¬ng tr×nh hç trî d©n téc ®Æc biÖt khã kh¨n
Ch¬ng tr×nh nµy b¾t ®Çu tõ n¨m 1992, môc tiªu nh»m
vµo c¸c d©n téc thiÓu sè khã kh¨n vµ cã d©n sè Ýt ( trªn díi
mét v¹n ngêi ). §a sè nh÷ng d©n téc nµy n»m ë vïng s©u vïng
xa khã kh¨n vÒ mäi mÆt: kinh tÕ, gi¸o dôc, y tÕ, giao th«ng,
v¨n ho¸ th«ng tin… Nh÷ng d©n téc qu¸ c¸ch biÖt víi c¸c khu
vùc kinh tÕ ®ang n¨ng ®éng vµ hÇu nh cha ®îc c¬ chÕ thÞ tr-
êng ¶nh hëng vµ t¸c ®éng tíi. TÝnh ®Æc biÖt cña ch¬ng tr×nh
nµy lµ ®Çu t kh«ng hoµn l¹i tøc lµ cho kh«ng .
2.7 Ch¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i trêng
Cã thÓ nãi nh÷ng n¨m qua, chÝnh phñ ®· cã nhiÒu cè
g¾ng trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng, chi phÝ cho viÖc b¶o vÖ m«i
trêng n¨m sau lín h¬n n¨m tríc mµ næi bËt lµ ch¬ng tr×nh 327
phñ xanh ®Êt chèng ®åi träc. Ch¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i trêng
mµ níc ta triÓn khai nh»m môc tiªu n©ng cao kiÕn thøc, tËp
17
huÊn kü thuËt cho ®ång bµo miÒn nói. Nh÷ng yªu cÇu, biÖn
ph¸p b¶o vÖ m«i trêng dÔ hiÓu, thiªt thùc ®èi víi hä. §ång thêi
cã c¸c ch¬ng tr×nh chyÓn giao khoa häc kü thuËt ®Ó hä cã thÓ
th©m canh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trªn ®Êt n«ng nghiÖp hiÖn
cã vµ quan träng h¬n lµ kh«ng më réng diÖn tÝch canh t¸c khi
d©n sè t¨ng huÆc do thiÕu ®Êt b»ng c¸ch chuyÓn ®Êt rõng
lµm n¬ng rÉy. Tuy träng t©m cña nh÷ng ch¬ng tr×nh ®îc triÓn
lµ tËp trung vµo viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo gi¶i quyÕt nh÷ng bøc
xóc cña ngêi nghÌo nhng kh«ng cho phÐp x©m h¹i ph¸ vì tÝnh
æn ®Þnh cña tù nhiªn. nãi c¸ch kh¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ b¶o
vÖ m«i trêng lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh c¶i thiÖn tÝnh bªn
v÷ng cña m«i trêng sèng, cã gi¸ trÞ l©u bÒn víi ®ång bµo c¸c
d©n té thiÓu sè.
18
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng nghÌo ®ãi ë vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu
sè vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc tõ viÖc thùc hiÖn xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo ë vïng d©n téc thiÓu sè níc ta trong nh÷ng giai
®o¹n gÇn ®©y
I Thùc tr¹ng vµ nguyªn nh©n vÒ t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi ë
vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè níc ta trong nh÷ng giai
®o¹n tríc ®©y
1 Thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh nghÌo ®ãi ë vïng ®ång bµo c¸c
d©n téc thiÓu sè ë níc ta trong nh÷ng giai ®o¹n gÇn ®©y
ChÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng tõ ®¹i héi §¶ng toµn quèc
lÇn thø VI ®Õn nay vµ nhÊt lµ tõ khi cã NghÞ quyÕt sè 22/T¦
ngµy 27-11- 1989 cña bé chÝnh trÞ “ VÒ mét sè chñ tr¬ng,
chÝnh s¸ch lín ph¸t triÓn kinh tÕ _ x· héi miÒn nói “ vµ quyÕt
®Þnh sè 72/H§BT ngµy 13-3-1990 cña héi ®ång bé trëng (nay lµ
ChÝnh phñ) “ vÒ mét sè chñ tr¬ng biÖn ph¸p tiÕp tôc ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi miÒn nói “ nh»m cô thÓ ho¸ viÖc ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi vïng cao, miÒn nói ngµy cµng ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu.
Cã thÓ nãi cha bao giê c¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ
Nhµ níc l¹i cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn nh vËy ®èi víi vïng cao,
miÒn nói, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè vèn quen víi mét cuéc
sèng cã nhu cÇu thÊp vÒ tiªu thô vµ hëng thô.
Trong t×nh h×nh ®ã sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo ngµy cµng
râ nÐt. Mét nhãm nhá ®· n¨ng ®éng s¸ng t¹o biÕt c¸ch lµm ¨n
®Ó vît lªn. Mét nhãm lín vÉn cßn loay hoay cha d¸m m¹nh d¹n
thay ®æi., kiÕm t×m nguån lùc, ph¬ng s¸ch t¨ng thu nhËp.
Nhãm ®a sè thùc sù chØ tr«ng vµo h¹t ng« h¹t lóa, høng chÞu
nhiÒu h¬n sù rñi ro, thÊt b¸t mïa mµng. Kh«ng cã l¬ng thùc
còng cã nghÜa lµ kh«ng thÓ ch¨n nu«i ®Ó t¨ng thu nhËp, kh«ng
cã tiÒn ®Ó ®Çu t vµo vËt t, gièng c©y trång ®Ó s¶n xuÊt nªn
n¨ng suÊt thÊp, thu ho¹ch Ýt h¬n, trong khi sè ngêi trong gia
®×nh ngµy cµng t¨ng lªn. Ph¬ng s¸ch ®¬n gi¶n vµ ®ì tèn kÐm
nhÊt lµ ®èt ph¸ rõng lµm n¬ng rÉy ®Ó t¨ng thªm l¬ng thùc,
thËm chÝ mét sè ®ång bµo d©n téc Th¸i, Dao vµ M«ng quay
sang trång c©y thuèc phiÖn ®Ó t¹o thu nhËp cho cuéc sèng.
Tuy cha cã cuéc ®iÒu tra riªng rÏ chÝnh x¸c cho vïng d©n
téc thiÓu sè, nhng hai cuéc ®iÒu tra chung ë n«ng th«n c¶ níc
®Òu cho thÊy kÕt qu¶ lµ møc ®é nghÌo ®ãi diÔn ra trÇm träng
nhÊt lµ ë khu vùc miÒn nói phÝa B¾c, vïng duyªn h¶i Trung bé
vµ T©y nguyªn. KÕt qu¶ cuéc ®iÒu tra n¨m 1992 vÒ c¸c d©n
téc Th¸i, Dao, Tµy, Nïng, M«ng, ¥ §u, Kh¬mó, £ §ª, Gia Rai, Ba
Na, X¬ §¨ng trªn ®Þa bµn miÒn nói T©y B¾c, ViÖt B¾c, miÒn
19
Trung vµ T©y Nguyªn ®· cho mét kÕt luËn ®¸ng chó ý vÒ tû lÖ
ph©n ho¸ giÇu nghÌo nh sau:
- Giµu, kh¸ : 9,3%
- Trung b×nh : 45%
- NghÌo : 45,7%
Sù giÇu nghÌo gi÷a c¸c d©n téc thiÓu sè lµ mét vÊn ®Ò
cÇn ®îc quan t©m ®Ó t×m ra ph¬ng s¸ch phï hîp. Cïng mét
vïng, khi ngêi giÇu huÆc kh¸ ë d©n téc Nïng lµ 10% th× d©n
téc Gi¸y cha cã sù h×nh thµnh tÇng líp nµy. ë d©n téc Th¸i lµ 8
- 10 % trong khi ngêi M«ng ë NghÖ An l¹i lµ 31,25% do cßn lÐn
lót trong trång b¸n thuèc phiÖn.
LÊy mèc cuéc ®iÒu tra n¨m 1993 møc ®é giÇu kh¸, trung
b×nh tÝnh chung c¶ níc gÊp gÇn 2,5 lÇn so víi c¸c tØnh trung du
vµ gÇn 4 lÇn so víi c¸c tØnh miÒn nói phÝa b¾c. Trong cuéc
®iÒu tra nµy ®· ph¸t hiÖn mét vÊn ®Ò rÊt ®¸ng quan t©m lµ
chØ sè nghÌo ®ãi ë ViÖtnam ®îc xÕp ë møc ®é rÊt thÊp. Tû lÖ
chi phÝ cho nhu cÇu l¬ng thùc chiÕm tíi 70% chi phÝ cho mét gia
®×nh thuéc 20% sè d©n nghÌo nhÊt vµ lµ 66% chi phÝ cho mét
gia ®×nh thuéc 20% sè d©n nghÌo nãi chung. Møc chi phÝ tõ
66% - 70% lµ qua cao so víi nhu cÇu vÒ nhiÒu mÆt kh¸c cña
mét gia ®×nh nh dinh dìng tõ nh÷ng thùc phÈm thÞt ®éng thùc
vËt, chi phÝ häc hµnh, hëng thô v¨n ho¸- th«ng tin...
Trong viÖc ph©n chia møc ®é nghÌo ®ãi, cã thÓ ph©n
chia ra c¸c nhãm nh sau:
Nhãm thø nhÊt : mét sè hé ®ãi nghÌo chñ ®éng t×m kiÕm
c¬ héi tho¸t ra khái c¶nh nghÌo ®ãi. Hä t×m ®Õn c¸c nhãm
d©n téc cã tr×nh ®é s¶n xuÊt cao h¬n, giái lµm kinh tÕ ®Ó häc
tËp kinh nghiÖm, t×m tßi c¸c ®Þa ®iÓm, ®Þa ph¬ng cã ®iÒu
kiÖn lµm viÖc ®Ó cã thu nhËp cao h¬n. Hä m¹nh d¹n vay vèn
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t×m kiÕm ®Ó më réng s¶n xuÊt ngoµi n«ng
nghiÖp vµ ch¨n nu«i.
Nhãm thø hai : Nhãm nµy Ýt n¨ng ®éng h¬n cã thÓ kh¸
lªn tho¸t khái ®ãi nghÌo nhê vµo c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn
giao th«ng, cã ®êng s¸ tèt ®Ó giao lu bu«n b¸n trao ®æi hµng
ho¸ vµ nhê vµo ®îc hëng c¸c dù ¸n kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi. Nh-
ng nhãm nµy tá ra kÌm n¨ng ®éng h¬n nhãm thø nhÊt vµ còng
®Ô bÞ ®Èy xuèng diÖn ®ãi nghÌo nÕu c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n
trªn ®Þa bµn kÕt thóc. §ã lµ nhãm thiÕu bÒn v÷ng.
Nhãm thø ba : §©y lµ nhãm chiÕm ®a sè lµ nh÷ng ngêi
kh«ng huÆc rÊt Ýt kh¶ n¨ng tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn. Hä chØ biÕt
tr«ng chê vµo ruéng n¬ng huÆc ph¸t ®åi rõng lµm n¬ng ®Ó hy
väng cã l¬ng thùc kh¸ h¬n, thËm chÝ ngay c¶ trong ®iÒu kiÖn
thuËn lîi vÒ giao th«ng, chî, tÝn dông u ®·i mµ hä vÉn kh«ng
20