Tác động của các nhân tố tính cách thương hiệu đến lòng trung thành của khách hàng

  • 90 trang
  • file .pdf
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM
------------------
PHAÏM ANH TUAÁN
TAÙC ÑOÄNG CUÛA CAÙC NHAÂN TOÁ TÍNH CAÙCH THÖÔNG
HIEÄU ÑEÁN LOØNG TRUNG THAØNH CUÛA KHAÙCH HAØNG:
NGHIEÂN CÖÙU TRÖÔØNG HÔÏP THÒ TRÖÔØNG
ÑIEÄN THOAÏI DI ÑOÄNG VIEÄT NAM
LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ
TP. Hoà Chí Minh – Naêm 2008
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM
------------------
PHAÏM ANH TUAÁN
TAÙC ÑOÄNG CUÛA CAÙC NHAÂN TOÁ TÍNH CAÙCH THÖÔNG
HIEÄU ÑEÁN LOØNG TRUNG THAØNH CUÛA KHAÙCH HAØNG:
NGHIEÂN CÖÙU TRÖÔØNG HÔÏP THÒ TRÖÔØNG
ÑIEÄN THOAÏI DI ÑOÄNG VIEÄT NAM
Chuyeân ngaønh: Quaûn trò kinh doanh
Maõ soá: 60.34.05
LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ
NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.TS. NGUYEÃN ÑÌNH THOÏ
TP. Hoà Chí Minh – Naêm 2008
LÔØI CAÛM ÔN
Ñeå hoaøn thaønh luaän vaên naøy, toâi xin chaân thaønh göûi lôøi caùm ôn tôùi:
Quùy Thaày, Coâ Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ heát
loøng truyeàn ñaït nhöõng kieán thöùc quùy baùu trong suoát thôøi gian toâi hoïc taïi
Tröôøng, ñaëc bieät laø Phoù Giaùo sö, Tieán só Nguyeãn Ñình Thoï – Giaûng vieân
Khoa Quaûn trò kinh doanh ñaõ höôùng daãn taän tình veà phöông phaùp khoa hoïc
vaø noäi dung ñeà taøi.
Thaïc só Nguyeãn Khaùnh Duy, giaûng vieân Khoa Kinh teá phaùt trieån ñaõ cung
caáp moät soá taøi lieäu vaø giuùp toâi hoaøn thieän hôn luaän vaên cuûa mình.
Caùc baïn sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc Môû TP. Hoà Chí Minh ñaõ giuùp toâi ñieàu
tra moät phaàn döõ lieäu sô caáp taïi moät soá tænh, thaønh cuûa Vieät Nam.
Ban Quaûn trò vaø toaøn theå thaønh vieân dieãn ñaøn caohockinhte.info ñaõ ñoäng
vieân, khích leä toâi trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên.
Cuoái cuøng, xin chaân thaønh caûm ôn gia ñình vaø beø baïn caùc lôùp cao hoïc
khoaù 15 vaø 16 cuûa Ñaïi hoïc Kinh teá Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ hoã trôï toâi
trong suoát quaù trình hoïc taäp vaø thöïc hieän ñeà taøi.
Trong quaù trình thöïc hieän, maëc duø ñaõ heát söùc coá gaéng ñeå hoaøn thieän
luaän vaên, trao ñoåi vaø tieáp thu caùc yù kieán ñoùng goùp cuûa Quùy Thaày coâ vaø baïn
beø, tham khaûo nhieàu taøi lieäu song cuõng khoâng theå traùnh khoûi sai soùt. Raát
mong nhaän ñöôïc nhöõng thoâng tin ñoùng goùp, phaûn hoài quyù baùu töø Quùy Thaày
coâ vaø baïn ñoïc.
Xin chaân thaønh caùm ôn.
Thaønh phoá Hoà Chí Minh, thaùng 09 naêm 2008
Ngöôøi vieát
Phaïm Anh Tuaán
MUÏC LUÏC
Trang
LÔØI CAÛM ÔN
DANH MUÏC BAÛNG BIEÅU ÑEÀ TAØI ..................................................... i
DANH MUÏC HÌNH, ÑOÀ THÒ ÑEÀ TAØI .................................................. ii
CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN ................................................................... 1
1.1 LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI .................................................................... 1
1.2 MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU .............................................................. 4
1.3 PHAÏM VI VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU ............................... 5
1.4 YÙ NGHÓA THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI ............................................. 5
1.5 KEÁT CAÁU CUÛA BAÙO CAÙO NGHIEÂN CÖÙU .................................... 6
CHÖÔNG 2. CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VAØ MOÂ HÌNH NGHIEÂN CÖÙU ....... 7
2.1 GIÔÙI THIEÄU ............................................................................... 7
2.2 THÖÔNG HIEÄU VAØ TÍNH CAÙCH THÖÔNG HIEÄU .................. 7
2.2.1 Thöông hieäu .................................................................................. 7
2.2.2 Thaønh phaàn cuûa thöông hieäu ......................................................... 9
2.2.3 Caùc nghieân cöùu veà tính caùch thöông hieäu ...................................... 9
2.2.4 Nghieân cöùu veà söï gaén keát xaõ hoäi vaø gaén keát thöông hieäu ............. 10
2.3 MOÂ HÌNH VEÀ ÑO LÖÔØNG TÍNH CAÙCH
THÖÔNG HIEÄU CUÛA AAKER .................................................. 12
2.4 GIAÙ TRÒ TÖÏ BIEÅU HIEÄN (Self-expression Value) ..................... 13
2.5 SÖÏ LOÂI CUOÁN CUÛA TÍNH CAÙCH THÖÔNG HIEÄU ................. 14
2.6 LOØNG TRUNG THAØNH VÔÙI THÖÔNG HIEÄU .......................... 15
2.7 MOÂ HÌNH VEÀ TAÙC ÑOÄNG CUÛA TÍNH CAÙCH THÖÔNG
HIEÄU ÑEÁN LOØNG TRUNG THAØNH KHAÙCH HAØNG ..................... 16
2.8 CAÙC GIAÛ THUYEÁT NGHIEÂN CÖÙU ........................................... 16
2.9 MOÂ HÌNH NGHIEÂN CÖÙU .......................................................... 18
CHÖÔNG 3. THIEÁT KEÁ NGHIEÂN CÖÙU ............................................... 20
3.1. GIÔÙI THIEÄU ............................................................................. 20
3.2. THIEÁT KEÁ NGHIEÂN CÖÙU ........................................................ 20
3.2.1 Nghieân cöùu ñònh tính .................................................................... 20
3.2.2 Nghieân cöùu ñònh löôïng .................................................................. 21
a. Maãu nghieân cöùu ................................................................................. 21
b. Phöông phaùp phaân tích döõ lieäu ........................................................... 23
3.3. CAÙC THANG ÑO ..................................................................... 23
3.3.1 Thang ño tính caùch thöông hieäu .................................................... 23
3.3.2 Thang ño möùc ñoä loøng trung thaønh ñoái vôùi thöông hieäu ................ 25
3.4 TOÙM TAÉT ........................................................................................ 25
CHÖÔNG 4. PHAÂN TÍCH KEÁT QUAÛ KHAÛO SAÙT ............................... 27
4.1 GIÔÙI THIEÄU .................................................................................... 27
4.2 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA MAÃU KHAÛO SAÙT .............................................. 27
4.3 KIEÅM ÑÒNH MOÂ HÌNH ÑO LÖÔØNG .............................................. 28
4.3.1 Kieåm ñònh Cronbach’s Apha ñoái vôùi caùc thang ño lyù thuyeát ......... 29
4.3.2 Phaân tích nhaân toá khaùm phaù (EFA) ............................................... 30
a. Thang ño caùc nhaân toá tính caùch thöông hieäu ...................................... 30
b. Thang ño möùc ñoä trung thaønh ............................................................ 33
4.4 PHAÂN TÍCH HOÀI QUY ................................................................... 34
4.5 PHAÂN TÍCH SÖÏ ÑAÙNH GIAÙ CUÛA KHAÙCH HAØNG VEÀ
CAÙC NHAÂN TOÁ TÍNH CAÙCH THÖÔNG HIEÄU ............................ 35
4.6 PHAÂN TÍCH MÖÙC ÑOÄ TRUNG THAØNH ÑOÁI VÔÙI
THÖÔNG HIEÄU ............................................................................... 38
4.7 PHAÂN TÍCH AÛNH HÖÔÛNG CUÛA CAÙC BIEÁN ÑÒNH TÍNH
ÑEÁN CAÙC NHAÂN TOÁ TÍNH CAÙCH THÖÔNG HIEÄU
VAØ LOØNG TRUNG THAØNH .......................................................... 40
4.7.1 Giôùi tính ........................................................................................ 40
4.7.2 Ñoä tuoåi .......................................................................................... 42
4.7.3 Möùc thu nhaäp trung bình ............................................................... 43
a. Kieåm ñònh ANOVA vôùi nhaân toá giaù trò töï theå hieän (SEV)................... 43
b. Kieåm ñònh ANOVA vôùi nhaân toá gaén keát vôùi thöông hieäu (BDI) ........ 45
c. Kieåm ñònh ANOVA vôùi nhaân toá söï loâi cuoán cuûa
tính caùch thöông hieäu (ABP) ........................................................... 47
d. Kieåm ñònh ANOVA vôùi nhaân toá Loøng trung thaønh (LOY) ................. 49
4.7.4 Cô quan ñang coâng taùc .................................................................. 52
4.8 TOÙM TAÉT ........................................................................................ 53
CHÖÔNG 5. YÙ NGHÓA VAØ KEÁT LUAÄN .............................................. 55
5.1 GIÔÙI THIEÄU .................................................................................... 55
5.2 YÙ NGHÓA VAØ KEÁT LUAÄN .............................................................. 55
5.3 HAØM YÙ CHÍNH SAÙCH CHO DOANH NGHIEÄP ............................ 56
5.4 HAÏN CHEÁ CUÛA ÑEÀ TAØI VAØ HÖÔÙNG NGHIEÂN CÖÙU
TIEÁP THEO ..................................................................................... 58
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ...................................................................... 59
MUÏC LUÏC PHUÏ LUÏC
PHUÏ LUÏC ......................................................................................... 1’- 19’
DANH MUÏC BAÛNG BIEÅU ÑEÀ TAØI
Trang
Baûng 1.1: Thò phaàn ñieän thoaïi di ñoäng taïi Vieät Nam ................................... 3
Baûng 2.1: Moät soá thang ño vaø khung nghieân cöùu veà
tính caùch thöông hieäu .................................................................. 13
Baûng 4.1 Kieåm ñònh caùc thang ño lyù thuyeát baèng Cronbach’s Alpha ............. 31
Baûng 4.2 Keát quaû EFA thang ño tính caùch thöông hieäu ................................. 33
Baûng 4.3 Ñieåm trung bình cuûa thang ño tính caùch thöông hieäu ...................... 37
Baûng 4.4 Möùc ñoä caûm nhaän cuûa khaùch haøng
theo caùc thöông hieäu khaùc nhau ..................................................... 38
Baûng 4.5 Giaù trò trung bình möùc ñoä trung thaønh cuûa khaùch haøng
ñoái vôùi caùc thöông hieäu ñieän thoaïi di ñoäng khaùc nhau .................... 39
Baûng 4.6 Keát quaû T-test ñoái vôùi giôùi tính ...................................................... 41
Baûng 4.7 Keát quaû T-test ñoái vôùi ñoä tuoåi ....................................................... 43
Baûng 4.8 Keát quaû kieåm ñònh ANOVA cuûa möùc thu nhaäp
haøng thaùng ñoái vôùi giaù trò töï theå hieän (SEV) .................................. 44
Baûng 4.9 Keát quaû kieåm ñònh ANOVA cuûa möùc thu nhaäp haøng thaùng
ñoái vôùi möùc ñoä gaén keát vôùi thöông hieäu (BDI) .............................. 46
Baûng 4.10 Keát quaû kieåm ñònh ANOVA cuûa möùc thu nhaäp haøng thaùng
ñoái vôùi söï loâi cuoán cuûa tính caùch thöông hieäu (ABP) ..................... 48
Baûng 4.11 Keát quaû kieåm ñònh ANOVA cuûa möùc thu nhaäp haøng thaùng
ñoái vôùi loøng trung thaønh (LOY) .................................................... 50
Baûng 4.12 Keát quaû kieåm ñònh ANOVA cuûa bieán “cô quan ñang coâng
taùc” ñoái vôùi caùc bieán ñònh löôïng: SEV, BDI, ABP vaø LOY .......... 53
DANH MUÏC CAÙC HÌNH VEÕ, ÑOÀ THÒ TRONG ÑEÀ TAØI
Trang
Hình 2.1: Khung nghieân cöùu veà tính caùch thöông hieäu cuûa Aaker ............ 12
Hình 2.2: Moâ hình nghieân cöùu ñeà nghò ..................................................... 19
Hình 3.1 Quy trình nghieân cöùu ................................................................ 23
Hình 4.1 Bieåu ñoà ñieåm trung bình cuûa thang ño tính caùch thöông hieäu .... 37
Hình 4.2 Giaù trò trung bình möùc ñoä trung thaønh cuûa khaùch haøng
ñoái vôùi nhöõng thöông hieäu ñieän thoaïi di ñoäng khaùc nhau .......... 40
Hình 4.3 AÛnh höôûng cuûa thu nhaäp bình quaân leân SEV ............................. 46
Hình 4.4 AÛnh höôûng cuûa thu nhaäp bình quaân leân BDI .............................. 48
Hình 4.5 AÛnh höôûng cuûa thu nhaäp bình quaân leân ABP ............................. 50
Hình 4.6 AÛnh höôûng cuûa thu nhaäp bình quaân leân LOY ............................ 52
CHÖÔNG 1
TOÅNG QUAN
1.6 LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI
Theo website Tin hoïc taøi chính Online (2008), ñaõ coù 1,114 tyû chieác ñieän
thoaïi di ñoäng ñöôïc baùn ra treân toaøn theá giôùi naêm 2007, nhieàu hôn naêm 2006
laø 12,4%. Ñaây laø naêm maø Samsung ñaõ qua maët Motorola trôû thaønh haõng saûn
xuaát ñieän thoaïi lôùn thöù hai theá giôùi. Samsung ñaõ coù möùc taêng tröôûng gaáp boán
laàn so vôùi taêng trung bình cuûa thò tröôøng, ñieàu naøy ñaït ñöôïc nhôø vaøo caùc doøng
ñieän thoaïi ñôøi cao ôû Myõ vaø chaâu AÂu. Coøn Motorola thì baän roän vôùi vieäc taïo
ra caùc model môùi cho chaâu AÂu vaø chaâu AÙ. Cuoäc caïnh tranh ngoâi vò thöù hai
giöõa Samsung vaø Motorola seõ raát thuù vò trong naêm 2008 naøy. Cuõng theo baùo
caùo giöõa tuaàn cuûa IDC, quyù IV naêm 2007, Nokia ñaõ xuaát xöôûng soá ñieän thoaïi
lôùn hôn caû ba haõng laø Samsung, Motorola vaø Sony Ericsson goäp laïi. Trung
bình moãi ngaøy Nokia ñöa ra 1,5 trieäu maùy. Nhaø saûn xuaát Phaàn Lan treân cho
bieát, neáu khoâng khan hieám nguyeân vaät lieäu vaø linh kieän, con soá ñoù coù theå seõ
hôn.
Theo thoáng keâ cuûa IDC, toång keát quyù IV naêm 2007, Nokia chieám 40% thò
phaàn toaøn caàu, tieáp ñoù laø Samsung vôùi 13,9%, Motorola vôùi 12,2%, Sony
Ericsson vôùi 9,7% vaø vò trí thöù 5 daønh cho LG vôùi 7,1%.
Ñieän thoaïi di ñoäng ñang trôû thaønh moät trong nhöõng thieát bò coâng ngheä
quan troïng phuïc vuï nhieàu nhu caàu khaùc nhau cuûa con ngöôøi, trong ñoù quan
troïng nhaát laø nhu caàu veà thoâng tin lieân laïc.
Vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá khaù nhanh cuøng vôùi nhöõng noã löïc hoäi
nhaäp kinh teá quoác teá, Vieät Nam ñang töøng böôùc trôû thaønh moät thò tröôøng haáp
daãn ñoái vôùi caùc coâng ty nöôùc ngoaøi. Cuøng vôùi haøng loaït saûn phaåm coâng ngheä
cao khaùc, ñieän thoaïi di ñoäng cuõng ñöôïc nhaäp khaåu vaø baùn taïi thò tröôøng Vieät
Nam. Ñeán nay, ñieän thoaïi di ñoäng ñaõ trôû neân raát quen thuoäc taïi Vieät Nam,
thaäm chí coù nhieàu ngöôøi söû duïng nhieàu ñieän thoaïi cuøng luùc. Theo Website
VCTV (2008), ñieän thoaïi di ñoäng khaúng ñònh laø saûn phaåm coâng ngheä daãn ñaàu
taïi Vieät Nam naêm 2007, chieám 23% toång giaù trò thò tröôøng caùc saûn phaåm
coâng ngheä taïi Vieät Nam. Vôùi möùc ñoä caïnh traïnh cao vaø toác ñoä ra maét saûn
phaåm môùi lieân tuïc, ña daïng, ñieän thoaïi di ñoäng vaãn ñöôïc döï ñoaùn laø saûn
phaåm daãn ñaàu trong thò tröôøng caùc saûn phaåm coâng ngheä daãn ñaàu taïi Vieät
Nam trong vaøi naêm tôùi.
Neáu nhö tröôùc ñaây chæ coù 5 haõng chuû yeáu vaø noåi baät nhaát (chieám
khoaûng 90% thò phaàn) laø Nokia, Samsung, Motorola, Sony Ericsson vaø
Siemens cung caáp saûn phaåm taïi Vieät Nam thì tính ñeán ñaàu naêm 2008 ñaõ coù
khoaûng 30 thöông hieäu khaùc nhau xuaát hieän taïi thò tröôøng naøy. Tuy nhieân,
ñöùng ñaàu vaãn laø 3 thöông hieäu Nokia, Samsung vaø Motorola trong khi caùc
thöông hieäu coøn laïi chieám thò phaàn khoâng ñaùng keå. Toaøn boä naêm 2007 thò
tröôøng Vieät Nam tieâu thuï khoaûng hôn 5 trieäu chieác ñieän thoaïi di ñoäng (so vôùi
hôn 3,5 trieäu chieác cuûa naêm 2006), vôùi giaù trò khoaûng gaàn 800 trieäu USD
(khoâng tính haøng nhaäp laäu).
Tuy nhieân, thò tröôøng Vieät Nam vaãn coøn raát lôùn vì hieän nay môùi chæ coù
khoaûng 30% daân soá Vieät Nam söû duïng ñieän thoaïi di ñoäng, trong khi coù moät
boä phaän khaùch haøng xem ñieän thoaïi di ñoäng nhö moät moùn thôøi trang. Vì vaäy,
vieäc caïnh tranh gay gaét giöõa caùc haõng ñang dieãn ra vôùi nhieàu phöông thöùc
marketing ñöôïc söû duïng ñeå giöõ vaø chieám theâm thò phaàn töø caùc ñoái thuû khaùc.
Baûng 1.1: Thò phaàn ñieän thoaïi di ñoäng taïi Vieät Nam
THÖÔNG HIEÄU NAÊM 2004 NAÊM 2005 NAÊM 2006 NAÊM 2007
Nokia 51% 50% 50% 52%
Samsung 35% 30% 19% 18%
Motorola 1,8% 10,8% 20% 16%
Caùc thöông hieäu khaùc 12,2% 9,2% 11% 14%
Nguoàn: Toång hôïp töø GFK Asia
Töø ñieàu naøy, caùc haõng caøng ngaøy caøng chuù yù ñeán yeáu toá khaùch haøng
ñeå khoâng ngöøng ñoåi môùi, ñaëc bieät laø ñoåi môùi veà saûn phaåm vaø hình aûnh ñeå
gaàn guõi vaø phuø hôïp hôn vôùi khaùch haøng Vieät Nam. Chaéc chaén, caùc haõng ñieän
thoaïi di ñoäng cuõng phaûi tính ñeán caùc yeáu toá veà xaây döïng thöông hieäu, vaø moät
trong caùc yeáu toá ñoù laø tính caùch thöông hieäu.
Nhieàu khaùch haøng cho raèng: “toâi raát quan taâm ñeán thöông hieäu khi
choïn mua ñieän thoaïi di ñoäng”, “ñieän thoaïi di ñoäng coù theå laøm toâi noåi troäi
hôn”, “toâi saün saøng giôùi thieäu cho ngöôøi khaùc veà ñieän thoaïi di ñoäng maø mình
ñang söû duïng hoaëc chia seû kinh nghieäm cuûa mình”, “toâi caûm thaáy böïc mình
hoaëc bò xuùc phaïm khi coù ngöôøi khaùc pheâ bình, cheâ bai hoaëc moät baøi vieát/baøi
bình luaän khoâng toát veà thöông hieäu ñieän thoaïi di ñoäng toâi ñang söû duïng”1...
Nhieàu coâng ty ñang coá gaéng ñeå ñaït ñöôïc söï chuù yù cuûa caùc khaùch haøng
muïc tieâu baèng caùch taïo ra moät hình aûnh thöông hieäu khaùc bieät cho saûn phaåm
cuûa hoï. Taïi Vieät Nam hieän nay ñaõ xuaát hieän nhöõng quaûng caùo, slogan cuûa
caùc thöông hieäu nhö : Samsung X600 “Noåi baät trong ñeâm”, Nokia 7200
“Ñam meâ ñaày quyeán ruõ”, Nokia 3200 “Saønh ñieäu trong söï ñôn giaûn”, Nokia
3230 “Laøm heát mình, chôi heát söùc”, SYM Husky “Thanh tao duõng maõnh”,
Ericsson T 29S “Sang troïng vaø tinh teá”, Sony Ericsson T290I “Ñôn giaûn,
1
Treân ñaây chæ laø moät vaøi yù kieán cuûa moät soá khaùch haøng trong khaûo saùt cuûa taùc giaû
thanh lòch” ... Nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa con ngöôøi thuoäc nhöõng loaïi naøy keát
hôïp vôùi thöông hieäu goïi laø “brand personality” (tính caùch thöông hieäu).
Vieäc khaûo saùt caùc nhaân toá tính caùch thöông hieäu vaø taùc ñoäng cuûa chuùng
ñeán loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng laø raát caàn thieát, vì töø ñoù coù theå ñöa ra
nhöõng caûi tieán nhaèm naâng cao loøng trung thaønh, khaû naêng chieám lónh thò
phaàn cao hôn cuûa doanh nghieäp. Nhaèm nghieân cöùu vaø ñöa ra caùc keát luaän
mang tính khoa hoïc goùp phaàn vaøo vieäc xaây döïng thöông hieäu vaø naâng cao
loøng trung thaønh khaùch haøng ñoái vôùi thöông hieäu cuûa doanh nghieäp, taùc giaû
löïa choïn ñeà taøi “Taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá tính caùch thöông hieäu ñeán loøng
trung thaønh cuûa khaùch haøng: nghieân cöùu tröôøng hôïp thò tröôøng ñieän
thoaïi di ñoäng Vieät Nam”.
1.7 MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU
- Xaùc ñònh caùc nhaân toá tính caùch thöông hieäu cuûa nhöõng thöông hieäu
ñieän thoaïi di ñoäng taïi thò tröôøng Vieät Nam.
- Xaùc ñònh möùc ñoä taùc ñoäng cuûa nhöõng nhaân toá tính caùch thöông hieäu
ñeán loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng ñoái vôùi thöông hieäu ñieän thoaïi di ñoäng
taïi thò tröôøng Vieät Nam.
- So saùnh söï khaùc nhau cuûa caùc nhaân toá tính caùch thöông hieäu giöõa
nhöõng khaùch haøng coù ñaëc ñieåm khaùc nhau (veà ñoä tuoåi, giôùi tính, möùc thu
nhaäp trung bình vaø cô quan coâng taùc).
- Töø keát quaû phaân tích, taùc giaû ñöa ra nhöõng haøm yù chính saùch cho doanh
nghieäp nhaèm naâng cao loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng ñoái vôùi thöông hieäu.
1.8 PHAÏM VI VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
- Ñoái töôïng khaûo saùt laø caùc khaùch haøng ñang söû duïng ñieän thoaïi di ñoäng
taïi Vieät Nam, côõ maãu: 250 (Xem theâm chöông 3).
- Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh thoâng qua hai giai ñoaïn chính laø: (1) nghieân
cöùu ñònh tính nhaèm xaây döïng vaø hoaøn thieän baûn phoûng vaán; (2) nghieân cöùu
ñònh löôïng nhaèm thu thaäp, phaân tích döõ lieäu khaûo saùt, cuõng nhö öôùc löôïng vaø
kieåm ñònh caùc moâ hình.
- Ñeà taøi söû duïng nhieàu coâng cuï phaân tích döõ lieäu: caùc thoáng keâ moâ taû,
phaân tích nhaân toá khaùm phaù (EFA), kieåm ñònh thang ño (Cronbach’s Alpha),
t-test, ANOVA, hoài quy boäi vôùi phaàn meàm SPSS for Windows 11.5.
1.9 YÙ NGHÓA THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI
- Ñeà taøi cung caáp thoâng tin vaø nhöõng luaän cöù khoa hoïc ñeå caùc nhaø quaûn trò
doanh nghieäp ñeà ra caùc bieän phaùp cuï theå nhaèm naâng cao möùc ñoä trung thaønh
cuûa khaùch haøng ñoái vôùi thöông hieäu ñieän thoaïi di ñoäng.
- Ñeà taøi cho thaáy moái quan heä giöõa caùc nhaân toá tính caùch thöông hieäu vaø
loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng, ñoàng thôøi chæ ra caûm nhaän veà caùc nhaân toá
tính caùch thöông hieäu cuûa caùc ñoái töôïng khaùch haøng khaùc nhau (veà giôùi tính,
ñoä tuoåi, möùc thu nhaäp bình quaân...) seõ khaùc nhau vôùi ñoä tin caäy 95%, töø ñoù
coù theå ñöa ra caùc haøm yù chính saùch phuø hôïp ñoái vôùi caùc phaân khuùc thò tröôøng
khaùc nhau.
- Ñeà taøi naøy goùp phaàn phaùt trieån lyù thuyeát trong lónh vöïc quaûn trò
marketing; laàn ñaàu tieân aùp duïng vaø kieåm ñònh thang ño tính caùch thöông hieäu
taïi Vieät Nam môû ñöôøng cho caùc nghieân cöùu khaùc cuï theå hôn, phaïm vi roäng
hôn.
- Ngoaøi ra, ñeà taøi coøn laø taøi lieäu tham khaûo höõu ích trong vieäc xaây döïng
nhöõng coâng cuï ño löôøng caùc nhaân toá tính caùch thöông hieäu.
1.10 KEÁT CAÁU CUÛA BAÙO CAÙO NGHIEÂN CÖÙU
Keát caáu baùo caùo nghieân cöùu goàm coù 5 chöông:
Chöông 1. Toång quan
Chöông 2. Cô sôû lyù thuyeát vaø moâ hình nghieân cöùu
Chöông 3. Thieát keá nghieân cöùu
Chöông 4. Phaân tích keát quaû khaûo saùt
Chöông 5. YÙ nghóa vaø keát luaän
CHÖÔNG 2
CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VAØ MOÂ HÌNH NGHIEÂN CÖÙU
2.1 GIÔÙI THIEÄU
Chöông 2 trình baøy nhöõng noäi dung cô baûn cuûa caùc lyù thuyeát coù lieân
quan ñeå laøm cô sôû neàn taûng cho nghieân cöùu naøy. Nhieàu thuaät ngöõ, khaùi nieäm,
moâ hình ôû chöông naøy ñöôïc söû duïng cho caùc chöông khaùc. Chöông naøy cuõng
trình baøy moâ hình nghieân cöùu cuûa ñeà taøi.
2.2 THÖÔNG HIEÄU VAØ TÍNH CAÙCH THÖÔNG HIEÄU
2.2.1 Thöông hieäu
Theo Moore (2003), thöông hieäu (brand) laø toång hôïp taát caû caùc yeáu toá
vaät chaát, thaåm myõ, lyù leõ vaø caûm xuùc cuûa moät saûn phaåm, hoaëc moät doøng saûn
phaåm, bao goàm baûn thaân saûn phaåm, teân goïi , logo, “hình aûnh” vaø moïi söï theå
hieän hình aûnh, daàn qua thôøi gian ñöôïc taïo döïng roõ raøng trong taâm trí khaùch
haøng nhaèm thieát laäp moät choã ñöùng taïi ñoù.
Ngoaøi ra coøn coù nhieàu quan ñieåm khaùc veà thöông hieäu. Theo Nguyeãn
Ñình Thoï & Nguyeãn Thò Mai Trang (2002), coù theå chia thaønh hai quan ñieåm
chính:
a. Quan ñieåm truyeàn thoáng cho raèng thöông hieäu laø “moät caùi teân, moät
töø, thieát keá, bieåu töôïng hoaëc baát kyø moät ñaëc ñieåm naøo ñeå phaân bieät saûn phaåm
hay dòch vuï cuûa ñôn vò naøy vôùi ñôn vò khaùc”. Nhö vaäy, vôùi quan ñieåm naøy,
thöông hieäu ñöôïc xem laø thaønh phaàn cuûa saûn phaåm vaø chöùc naêng chính cuûa
thöông hieäu laø ñeå phaân bieät saûn phaåm cuûa doanh nghieäp mình vôùi caùc saûn
phaåm khaùc trong cuøng taäp caïnh tranh.
b. Quan ñieåm toång hôïp veà thöông hieäu cho raèng thöông hieäu khoâng chæ
laø moät caùi teân hay moät bieåu töôïng maø noù phöùc taïp hôn nhieàu, noù laø moät taäp
caùc thuoäc tính cung caáp cho khaùch haøng muïc tieâu caùc giaù trò maø hoï ñoøi hoûi.
Theo quan ñieåm naøy saûn phaåm chæ laø moät thaønh phaàn cuûa thöông hieäu laøm
nhieäm vuï cung caáp lôïi ích chöùc naêng cho ngöôøi tieâu duøng. Trong khi ñoù,
thöông hieäu vöøa cung caáp cho khaùch haøng muïc tieâu khoâng nhöõng lôïi ích chöùc
naêng maø coøn lôïi ích taâm lyù.
c. Quan ñieåm toång hôïp veà thöông hieäu ngaøy caøng ñöôïc nhieàu nhaø
nghieân cöùu vaø thöïc tieãn chaáp nhaän. Lyù do laø ngöôøi tieâu duøng luoân mong
muoán ñöôïc thoûa maõn hai nhu caàu, nhu caàu veà chöùc naêng vaø nhu caàu veà taâm
lyù. Saûn phaåm chæ cung caáp cho ngöôøi tieâu duøng lôïi ích chöùc naêng coøn thöông
hieäu môùi cung caáp cho ngöôøi tieâu duøng caû hai. Hôn nöõa, nhö Stephen King
cuûa taäp ñoaøn WPP ñaõ töøng phaùt bieåu: “Saûn phaåm laø nhöõng gì ñöôïc saûn xuaát
trong nhaø maùy coøn thöông hieäu laø nhöõng gì khaùch haøng mua. Saûn phaåm coù
theå bò baét chöôùc bôûi caùc ñoái thuû caïnh tranh nhöng thöông hieäu laø taøi saûn
rieâng cuûa coâng ty. Saûn phaåm coù theå nhanh choùng bò laïc haäu, nhöng thöông
hieäu, neáu thaønh coâng seõ khoâng bao giôø bò laïc haäu”. Chính vì vaäy, daàn daàn
thöông hieäu ñaõ thay theá cho saûn phaåm trong caùc hoaït ñoäng tieáp thò cuûa doanh
nghieäp. Vôùi quan ñieåm toång hôïp thì moät thöông hieäu ñöôïc caáu taïo bôûi nhieàu
thaønh phaàn. Hieän nay chöa coù moät söï thoáng nhaát giöõa caùc nhaø nghieân cöùu veà
caùc thaønh phaàn caáu thaønh moät thöông hieäu. Tuy nhieân, moät thöông hieäu phaûi
coù caùc thaønh phaàn chính nhö teân goïi, bieåu töôïng, baûn quyeàn, thuoäc tính, tính
naêng söû duïng saûn phaåm, dòch vuï hoã trôï, nhaân caùch thöông hieäu, quoác gia xuaát
xöù, giaù trò thoâng ñaït,..
2.2.2 Thaønh phaàn cuûa thöông hieäu
Nhö ñaõ trình baøy ôû treân, khaùi nieäm thöông hieäu ngaøy nay ñöôïc hieåu
theo nghóa roäng hôn chöù khoâng ñôn giaûn laø caùi teân, bieåu töôïng,..., ñeå phaân
bieät saûn phaåm cuûa mình vôùi saûn phaåm cuûa ñoái thuû caïnh tranh, maø noù laø taäp
hôïp caùc thaønh phaàn coù muïc ñích cung caáp lôïi ích chöùc naêng vaø taâm lyù cho
khaùch haøng muïc tieâu. Thöông hieäu coù theå bao goàm caùc thaønh phaàn sau:
Thaønh phaàn chöùc naêng: thaønh phaàn naøy coù muïc ñích cung caáp lôïi ích
chöùc naêng cho khaùch haøng muïc tieâu vaø noù chính laø saûn phaåm. Noù bao goàm
caùc thuoäc tính mang tính chöùc naêng (functional attributes) nhö coâng duïng saûn
phaåm, caùc ñaëc tröng boå sung (features), chaát löôïng.
Thaønh phaàn caûm xuùc: thaønh phaàn naøy bao goàm caùc yeáu toá giaù trò
mang tính bieåu töôïng (symbolic values) nhaèm taïo cho khaùch haøng muïc tieâu
nhöõng lôïi ích taâm lyù. Caùc yeáu toá naøy coù theå laø tính caùch thöông hieäu (brand
personality), bieåu töôïng (symbols), luaän cöù giaù trò hay coøn goïi laø luaän cöù baùn
haøng ñoäc ñaùo, goïi taét laø USP (unique selling proposition), vò trí thöông hieäu,
ñoàng haønh vôùi coâng ty (organisational associations) nhö quoác gia xuaát xöù
(country of origin), coâng ty noäi ñòa hay quoác teá…
2.2.3 Caùc nghieân cöùu veà tính caùch thöông hieäu
Trong caùc thaønh phaàn cuûa thöông hieäu neâu ôû muïc treân, coù leõ yeáu toá
quan troïng nhaát cuûa thöông hieäu taïo neân lôïi ích cho khaùch haøng muïc tieâu laø
tính caùch thöông hieäu. Aaker ñònh nghóa, tính caùch thöông hieäu “laø moät taäp
thuoäc tính cuûa con ngöôøi gaén lieàn vôùi moät thöông hieäu”. Nhö vaäy, tính caùch
thöông hieäu seõ coù nhöõng ñaëc tính cuûa con ngöôøi nhö giôùi tính, tuoåi taùc, taàng
lôùp xaõ hoäi, cuõng nhö nhöõng caûm xuùc cuûa hoï nhö nhieät tình, aâu lo, ña caûm,
v.v.
Moore (2003) cho raèng “Tính caùch thöông hieäu (Brand Personality) laø
taäp hôïp nhöõng neùt caûm xuùc ñöôïc duøng ñeå ñònh hình thöông hieäu”.
Coøn theo Kotler (2002) thì: “Nhöõng ngöôøi laøm marketing coù theå cung
caáp saûn phaåm cuûa hoï vôùi nhöõng tính caùch thöông hieäu phuø hôïp vôùi tính caùch
cuûa ngöôøi tieâu duøng. Chaúng haïn, maùy tính iMac cuûa haõng Apple coù tính caùch
thaân thieän, hôïp thôøi trang ñaõ thu huùt ngöôøi mua khoâng caûm thaáy chaùn ñoái vôùi
nhöõng chieác maùy tính caù nhaân bình thöôøng”.
Vaán ñeà tính caùch taùc ñoäng ñeán caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa haønh vi
ngöôøi tieâu duøng nhö theá naøo ñaõ ñöôïc nghieân cöùu roäng raõi, nhöng nghieân cöùu
veà tính caùch thöông hieäu chæ môùi baét ñaàu gaàn ñaây, maëc duø trong lónh vöïc tieáp
thò moät soá nghieân cöùu ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh vaø xuaát baûn. Ví duï nhö Plummer
(1985) nghieân cöùu tính caùch thöông hieäu taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán söï löïa
choïn cuûa khaùch haøng veà moät loaïi nöôùc ngoït vôùi moät hình aûnh thöông hieäu
khaùc bieät ôû Myõ. Aaker (1996) toùm löôïc vai troø cuûa tính caùch thöông hieäu
trong xaây döïng naêng löïc thöông hieäu, vaø chæ ra taàm quan troïng cuûa nghieân
cöùu thöïc nghieäm vaø nhu caàu caàn thieát cuûa noù.
2.2.4 Nghieân cöùu veà söï gaén keát xaõ hoäi vaø gaén keát thöông hieäu
Trong taâm lyù hoïc xaõ hoäi, gaén keát xaõ hoäi coù nghóa laø moät ngöôøi coi
chính hoï nhö laø moät thaønh vieân cuûa xaõ hoäi. Moät bieåu hieän cuûa söï gaén keát vôùi
moät toå chöùc laø ñöôïc coi nhö laø moät daïng ñaëc bieät cuûa gaén keát xaõ hoäi.
Con ngöôøi coù xu höôùng söû duïng nhieàu yeáu toá khaùc nhau ñeå phaân loaïi
chính hoï nhö laø thaønh vieân thuoäc veà moät nhoùm ñaëc bieät. Hieän töôïng naøy,
ñöôïc baét nguoàn trong cuoäc soáng xaõ hoäi cuûa chuùng ta, thöôøng ñöôïc goïi laø gaén
keát xaõ hoäi. Toùm laïi, gaén keát xaõ hoäi haøm yù chieàu höôùng thuoäc veà caùc nhoùm
hoaëc toå chöùc nhaát ñònh. ÔÛ ñaây, moät nhoùm bao goàm caû nhoùm lieân quan, nghóa
laø noù khoâng chæ bao goàm moät nhoùm maø moïi ngöôøi thuoäc vaøo nhoùm ñoù maø
coøn laø moät nhoùm maø moïi ngöôøi khao khaùt ñöôïc laø thaønh vieân. Fournier
(1998) ñaõ nghieân cöùu ngöôøi tieâu duøng gaén keát hoï vôùi thöông hieäu nhö theá
naøo baèng caùch söû duïng phaân tích thöông hieäu.
Tuy nhieân, taát caû caùc nghieân cöùu naøy khaûo saùt söï gaén keát toå chöùc,
khoâng phaûi söï gaén keát thöông hieäu. Gaàn ñaây, Aaker (1999) ñöa ra moät khaùi
nieäm veà söï gaén keát thöông hieäu döïa treân nghieân cöùu cuûa baø veà vai troø thöông
hieäu trong söï töï bieåu hieän.
Trong nghieân cöùu cuûa mình taïi thò tröôøng ñieän thoaïi di ñoäng Haøn Quoác,
Kim & ctg (2001) ñaõ chöùng minh raèng söï gaén keát thöông hieäu coù aûnh höôûng
ñeán loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng ñoái vôùi thöông hieäu ñoù.
Mael & Ashforth (1992) ñã ño löôøng möùc ñoä gaén keát vôùi thöông hieäu
baèng caùc yeáu toá:
- Thaønh coâng cuûa thöông hieäu naøy chính laø thaønh coâng cuûa toâi.
- Toâi thích thuù vôùi nhöõng gì lieân quan ñeán thöông hieäu naøy.
- Khi coù ai ñoù ca ngôïi thöông hieäu naøy, toâi caûm thaáy nhö chính mình
ñöôïc khen ngôïi.
- Khi toâi noùi chuyeän veà thöông hieäu naøy, toâi thöôøng duøng “Chuùng ta”
(We) hôn laø “Hoï” (They).
- Neáu coù moät caâu chuyeän treân phöông tieän truyeàn thoâng pheâ bình
thöông hieäu naøy, toâi caûm thaáy ngöôïng ngòu.
- Neáu coù ai ñoù pheâ bình thöông hieäu naøy, toâi caûm thaáy nhö mình bò xuùc
phaïm.
2.3 MOÂ HÌNH VEÀ ÑO LÖÔØNG TÍNH CAÙCH THÖÔNG HIEÄU CUÛA
AAKER
Aaker (1997), sau khi nhaän ra söï caàn thieát cuûa nghieân cöùu thöïc nghieäm
theâm, ñaõ phaùt trieån moät thang ño môùi ñeå ño löôøng tính caùch thöông hieäu döïa
vaøo maûng, trích ra töø nghieân cöùu cuûa baø aáy. Naêm maûng naøy laø sincerity –
tính thaønh thaät; excitement – söï kích thích; competence – naêng löïc;
sophistication - söï tinh teá; vaø ruggedness - söï thoâ keäch. Nhöng nhöõng nghieân
cöùu naøy ñaõ khoâng chæ ra tính caùch thöông hieäu taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán caùc
bieán tieáp thò quan troïng nhö loøng trung thaønh.
Hình 2.1: Khung nghieân cöùu veà tính caùch thöông hieäu cuûa Aaker.
Nguoàn: Aaker (1997)