Skkn một số biện pháp trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi
- 17 trang
- file .pdf
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRONG VIỆC
TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI”
Quảng Bình, tháng 12 năm 2016
1
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRONG VIỆC
TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 6-5 TUỔI”
Họ và tên: Võ Thị Bé
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường mầm non An Thủy
Quảng Bình, tháng 12 năm 2016
2
Đề tài:
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRONG VIỆC
TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5- 6 TUỔI”
1. Phần mở đầu:
1.1. Lí do chọn đề tài:
Vui chơi là hoạt động không thể thiếu được của trẻ ở mọi lứa tuổi, là một trong
những nhu cầu đầu tiên của trẻ đặc biệt ở lứa tuổi mầm non. Qua vui chơi không
những hình thành cho trẻ óc tưởng tượng sáng tạo, phát triển ngôn ngữ và tăng cường
khả năng nhận thức mà còn giúp trẻ thể hiện năng lực, kỹ năng, tình cảm, nguyện
vọng và mối liên hệ với những người xung quanh. Chơi là một cách để trẻ học, là con
đường để giúp trẻ lớn lên và phát triển nhân cách toàn diện. Vui chơi của trẻ là một
hoạt động phản ánh sáng tạo độc đáo, thực hiện tác động qua lại giữa trẻ với trẻ, trẻ
với môi trường xung quanh; trong vui chơi trẻ nhận thức được thế giới xung quanh,
khi chơi các trò chơi trẻ lĩnh hội kinh nghiệm xã hội của người lớn một cách tự nhiên,
lĩnh hội những kiến thức, những kỹ năng, kỹ xảo, những phương thức hành động,
những chuẩn mực đạo đức, những nguyên tắc sống...Thông qua vui chơi trẻ được
phát triển toàn diện về mọi mặt: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, kỹ năng - tình cảm xã
hội, thẩm mỹ. Xác định tầm quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ, các nhà
nghiên cứu giáo dục đã đưa vào chương trình giáo dục một số trò chơi như trò chơi
học tập, trò chơi vận động, trò chơi dân gian, trò chơi phân vai, đóng kịch,trò chơi lắp
ghép, trò chơi kismac, trò chơi với một số phương tiện công nghệ hiện đại. Mỗi trò
chơi có một đặc trưng, một cách chơi riêng … nhưng trong đó tôi vẫn tâm đắc nhất là
trò chơi dân gian. Bỡi trò chơi dân gian cũng là một trong những di sản văn hóa quý
báu của dân tộc. Nó được kết tinh từ quá trình lao động và sinh hoạt của con người,
trong đó tích tụ cả trí tuệ và cả niềm vui sống của biết bao thế hệ người Việt xưa. Đặc
biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian không những mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều
điều thú vị và bổ ích, mà nó còn thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia
sẽ niềm vui của các em với bạn bè, với cộng đồng. Trò chơi dân gian làm cho thế giới
xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở hơn, làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho
các em; tuổi thơ của các em sẽ có những kỉ niệm quý báu mà không bao giờ bị lãng
quên trong suốt cuộc đời. Với những chức năng đặc biệt ấy, trò chơi dân gian rất cần
thiết được giữ gìn, lưu truyền và các em chính là những người gìn giữ những di sản
quý báu ấy của dân tộc. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn,
giới thiệu trong nhà trường tùy theo lứa tuổi của trẻ. Đúng như PGS, TS Nguyễn Văn
Huy, giám đốc bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói: “Cuộc sống đối với trẻ em
không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi trẻ
con mà nó chứa đựng cả nền văn hóa dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. trò
chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng
tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương đất nước.
Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có
khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được
làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước đang ngày càng bị
3
mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả những vùng quê. Vì
thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm rất
cần thiết”.
Trẻ mầm non “Học bằng chơi, chơi mà học”, cuộc sống của trẻ không thể thiếu
những trò chơi, chính nhờ các trò chơi mà cuộc sống của trẻ phong phú hơn, trẻ học
được nhiều điều thông qua các trò chơi. Trong xã hội hiện nay, một xã hội công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, có rất nhiều trò chơi hiện đại đến với trẻ thơ, chúng ta
không thể phủ định rằng, các trò chơi ấy không kích thích trí tuệ của trẻ phát triển,
nhưng chính sự hiện đại ấy đã làm cho xã hội phức tạp của người lớn lên lõi trong
tâm trí của trẻ. Trẻ thiếu đi sự hồn nhiên, trong sáng của trẻ thơ. Chính vì vậy, việc
đưa trẻ em về với sự hồn nhiên, trong sáng của mình, đưa trẻ về nguồn với các trò
chơi dân gian là một việc làm cần thiết. trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho
tâm hồn trẻ, giúp trẻ sáng tạo, mà còn giúp trẻ hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê
hương, đất nước. Không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả
nền văn hóa dân tộc Việt nam độc đáo và giàu bản sắc.
Là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở làm thế nào để các trò chơi dân
gian thực sự đến với trẻ thơ, làm thế nào để trẻ có thể chơi các trò chơi một cách hứng
thú và hiệu quả nhất. Từ những băn khoăn, trăn trở ấy, tôi đã suy nghĩ, tìm hiểu và đã
tìm ra các biện pháp để tổ chức các trò chơi dân gian một cách tốt nhất, để trò chơi
dân gian thực sự đáp ứng các nhu cầu vui chơi của trẻ. Chính vì lẽ đó mà tôi chọn đề
tài: “Một số biện pháp trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5- 6
tuổi”.
1.2. Phạm vi áp dụng đề tài:
Bản thân tôi sinh ra và lớn lên trên chính mảnh đất mà tôi đang công tác. Chính
vì vậy, những trò chơi dân gian của trẻ con đã gắn bó với tôi trong suốt một thời gian
dài. Tôi rất thích các trò chơi dân gian Việt Nam và sưu tầm được rất nhiều trò chơi
dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với trẻ mầm non. Được trải qua nhiều năm công
tác, tôi thấy rằng giáo viên cần phải có hiểu biết và vốn kiến thức phong phú về các
trò chơi dân gian thì mới có thể tổ chức được các trò chơi một cách hiệu quả, mang
lại hứng thú cho trẻ.
Từ những cơ sở nêu trên, bản thân là một giáo viên trực tiếp giảng dạy lớp 5- 6
tuổi, tôi thấy sự cần thiết phải tìm ra những giải pháp tốt nhất để có thể tổ chức trò
chơi dân gian cho trẻ trong lớp mình đạt hiệu quả. Chính vì vậy, tôi xin trình bày sáng
kiến kinh nghiệm của mình với đề tài: “Một số biện pháp trong việc tổ chức các trò
chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi”. Phạm vi tiến hành thực hiện đề tài này là
trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi.
2. Phần nội dung
2.1.Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu:
Xuất phát từ thực tế, trẻ em nào cũng cần được vui chơi. Thời gian chơi của trẻ
chiếm hầu hết thời gian hoạt động trong một ngày của trẻ. Đặc biệt trong những năm
qua thục hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, trong
đó có nội dung đưa trò chơi dân gian vào trường học, tôi luôn bám sát các công văn
chỉ đạo:
4
Chỉ thị Số 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 của Bộ Giáo dục và Đào
tạo về việc phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn 2008-2013.
Kế hoạch 307/KH-BGDĐT ngày 22/7/2008 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về triển
khai phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các
trường phổ thông năm học 2008-2009 và giai đoạn 2008-2013
Số1741/BGDĐT-GDTrH v/v: Hướng dẫn đánh giá kết quả phong trào thi đua
“Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”
Trong các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nhiệm vụ năm học của các năm học tiếp
theo, phòng giáo dục và đào tạo Lệ Thủy luôn đưa nội dung giáo dục văn hóa truyền
thống qua các trò chơi dân gian, hò khoan Lệ Thủy…là một trong những nội dung
trọng tâm trong việc thực hiện nhiệm vụ năm học. Nhưng làm thế nào để tổ chức
được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là bài
toán khó với các giáo viên, đặc biệt là với các cô giáo mầm non. Chính vì vậy, việc tổ
chức trò chơi dân gian một cách hiệu quả và phù hợp với từng lứa tuổi của trẻ cần
được giáo viên quan tâm và chú trọng.
Thực hiện nhiệm vụ năm học 2016 - 2017, tiếp tục phát huy phong trào thi đua
“Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, hưởng ứng thực hiện chuyên đề
“Giáo dục phát triển thể chất cho trẻ mầm non”, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm
học tập trung vào nội dung: tăng cường các hoạt động vui chơi, trải nghiệm, khám
phá nhằm hình thành, rèn luyện và phát triển một cách toàn diện các mặt đức, trí, thể,
mĩ cho trẻ.
Với việc đưa trò chơi dân gian vào các hoạt động cho trẻ mẫu giáo nhằm giúp
trẻ được chơi vui vẻ, thoải mái, chơi hết mình, hỗ trợ phát triển toàn diện nhân cách
cho trẻ, trong quá trình thực hiện, bản thân tôi gặp những thuân lợi, khó khăn sau:
* Thuận lợi:
- Được sự quan tâm, hỗ trợ và chỉ đạo sâu sát của ban giám hiệu nhà trường
cũng như sự đồng tình ủng hộ của chị em đồng nghiệp đưa trò chơi dân gian vào các
hoạt động trong ngày của trẻ ở trường.
- Hướng dẫn trò chơi dân gian là một trong những nội dung của phong trào xây
dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cức” mà nhà trường luôn phát động trong
những năm học vừa qua, nên đây là điều kiện thuận lợi để đội ngũ phấn đấu thực hiện
tổ chức trò chơi dân gian có hiệu quả cao và có nhiều kinh nghiêm, nhiều bài đồng
dao...được trao đổi giưa giáo viên các khối, lớp, các điểm trường, các bậc phụ huynh.
- Trường có khuôn viên rộng rãi, thoáng mát, đủ diện tích, có sân chơi sạch sẽ
cho trẻ, vườn trường có chỗ vui chơi theo nhóm, lớp đa dạng, phong phú.
- Các lớp học thoáng mát, có đủ diện tích cho trẻ hoạt động, có đầy đủ đồ dùng
đồ chơi cho trẻ vui chơi theo ý tưởng.
- Trẻ trong lớp đa số mạnh dạn, tự tin, thích chơi các trò chơi và đặc biệt là các
trò chơi dân gian.
- Bản thân là giáo viên có nhiều năm giảng dạy nên cũng có nhiều kinh nghiệm
tổ chức trò chơi, biết được nhiều trò chơi dân gian khi còn nhỏ thường hay chơi và
5
vận dụng vào quá trình hướng dẫn trẻ phù hợp từng buổi chơi, từng trò chơi, luôn có
ý thức sưu tầm, tìm kiếm những trò chơi dân gian vui thích, mới lạ và bổ ích.
- Bên cạnh đó, được sự giúp đỡ và ủng hộ nhiệt tình của hội cha mẹ học sinh và
tập thể hội đồng sư phạm nhà trường trong việc sưu tầm tranh ảnh, đồ dùng đồ chơi,
các trò chơi dân gian, mua săm thêm trang thiết bị.
Tuy nhiên, cùng với thuân lợi, bản thân tôi còn gặp một số khó khăn sau:
* Khó khăn:
- Trường tôi đang công tác thuộc vùng nông thôn chiêm trũng, qua hàng năm
thiên tai lũ lụt kéo dài, trường thường xuyên ngập sâu trong nước. Cơ sở vật chất mặc
dù có sự đầu tư của nhà nước, chính quyền địa phương và phụ huynh nhưng so với
nhu cầu thì vẫn còn nhiều thiếu thốn về các phương tiện, đồ dùng đồ chơi để giúp trẻ
chơi các trò chơi dân gian.
- Đối với giáo viên, các tài liệu và vốn kiến thức về các trò chơi dân gian còn
hạn chế, giáo viên chưa thực sự tự chủ trong việc tự học, tự nghiên cứu về chuyên
môn nghiệp vụ. Tổ chức các hoạt động của trẻ còn theo kiểu “lối mòn”, chưa phát
huy được tính tích cực, sáng tạo của trẻ. Do vậy, việc tổ chức các trò chơi thường lặp
đi lặp lại dẫn đến sự nhàm chán ở trẻ.
- Khả năng chú ý có chủ định của một số trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc
chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi khi trẻ không còn hứng thú.
- Trong lớp còn có một số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và không thích tham
gia vào hoạt động tập thể.
- Trong quá trình chơi, tính sáng tạo, linh hoạt của trẻ còn nhiều hạn chế.
- Việc giáo viên lồng ghép trò chơi dân gian vào trong các hoạt động còn lúng
túng.
Từ thực trạng trên mà việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo ở
trường mầm non nói chung và lớp của tôi nói riêng chưa thực sự mang lại kết quả như
mong muốn.
* Khảo sát thực trạng:
Vào đầu năm học, tôi đã tiến hành khảo sát trẻ lớp mình để nắm bắt tình hình
và có kế hoạch, biện pháp nhằm nâng cao chất lượng trong việc sử dụng trò chơi dân
gian vào các hoạt động cho trẻ mẫu giáo. Cụ thể kết quả như sau:
TT Nội dung khảo sát Lớp Tỉ lệ % đạt
1 Trẻ chú ý vào nội dung cô 5- 6 tuổi 60
hướng dẫn.
2 Trẻ hứng thú và tích cực tham 5- 6 tuổi 65
gia vào các trò chơi.
3 Trẻ thuộc lời các bài đồng dao, 5- 6 tuổi 60
lời ca của các trò chơi.
4 Trẻ nắm được các kỹ năng chơi 5- 6 tuổi 60
các trò chơi dân gian.
6
* Từ kết quả khảo sát trên, tôi rút ra nhiều nguyên nhân như sau:
- Hình thức, phương pháp tổ chức các trò chơi dân gian của giáo viên chưa phù
hợp, chưa linh hoạt.
- Việc lựa chọn các trò chơi dân gian chưa phù hợp với lứa tuổi.
- Sự phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh chưa thường xuyên, thiếu sự thống
nhất trong chăm sóc, giáo dục trẻ.
- Nhận thức của trẻ trong lớp chưa đồng đều.
- Đồ dùng đồ chơi chưa thực sự đa dạng, phong phú, chưa thu hút được trẻ.
- Địa điểm chơi chưa thích hợp.
Với sự quyết tâm của bản thân, tôi đã không ngừng tìm kiếm, học hỏi, sáng tạo
để tìm ra một số phương pháp nhằm giúp cho việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ
mẫu giáo đạt được hiệu quả cao, giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách. Sau đây, tôi
xin đưa ra một số biện pháp cụ thể như sau:
2.2.Các giải pháp:
* Giải pháp 1: Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của trẻ:
Kho tàng trò chơi dân gian Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng nhưng
không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì thế, giáo viên cần có sự cân
nhắc, lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ
hiểu. Bên cạnh đó, trường mầm non lại có sự phận chia trẻ theo nhiều độ tuổi, mỗi độ
tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau. Chính vì thế,
các trò chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp với từng độ tuổi.
Đối với trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi, khả năng chú ý có chủ định và nhận thức của
trẻ tương đối ổn định.Vì thế, trẻ có thể chơi được các trò chơi dài và khó hơn so với
các trẻ độ tuổi 3- 4 tuổi, 4- 5 tuổi.
Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ độ tuổi này, tôi thực hiện theo các
tiêu chí sau:
- Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp.
- Đồ đùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
- Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ.
- Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.
- Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp.
Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ lứa tuổi mẫu
giáo 5-6 tuổi: “Thả đĩa ba ba”, “Ô ăn quan”, “Chuyền thẻ”, “Hát chuyền sỏi”, “Trốn
tìm”, “Đếm sao”, “Kéo co”, “Rồng rắn lên mây”, “Trồng nụ trồng hoa”, “Đi cầu đi
quán”, “Ném còn”, “Cướp cờ”…
Trò chơi: “Rồng rắn lên mây”
Cách chơi: Số trẻ chơi có thể từ 8 - 10 trẻ, một trẻ làm "thầy thuốc" đứng đối
diện (hoặc ngồi) với những người làm "rồng rắn". Các trẻ khác túm đuôi áo nhau
(hoặc tay ôm lưng nhau) thành " rồng rắn", tư thế này giúp trẻ cảm nhận các hướng
của người khác. Trẻ đứng đầu chọn cháu lớn nhất, khoẻ nhất trong nhóm, " rồng rắn"
đi lượn vòng vèo, vừa đi vừa đọc đồng dao:
“Rồng rắn lên mây
7
Có cây núc nắc
Có nhà hiển binh
Thầy thuốc có nhà hay không?
Đến câu cuối cùng thì dừng lại trước mặt thay thuốc". "Rồng rắn" và "thầy
thuốc" đối thoại nhau:
Thầy thuốc: Có, mẹ con rồng rắn đi đâu?
Rồng rắn: rồng rắn đi lấy thuốc cho con
Thầy thuốc: con lên mấy?
Rồng rắn: con lên một
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên hai
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên ba
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên bốn
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên năm
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên sáu
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên bảy
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên tám
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên chín
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên mười
Thầy thuốc: thuốc ngon vậy, xin khúc đầu
Rồng rắn: cùng xương cùng xẩu.
Thầy thuốc: xin khúc giữa.
Rồng rắn: cùng máu cùng me.
Thầy thuốc: xin khúc đuôi
Rồng rắn: tha hồ mà đuổi.
"Thầy thuốc" đuổi bắt "rồng rắn", trẻ đứng đầu dang tay cản "thầy thuốc", "
Thầy thuốc" tìm mọi cách để bắt được " khúc đuôi" (trẻ cuối cùng). Nếu thầy thuốc
bắt được khúc đuôi thì bạn khúc đuôi bị loại khỏi cuộc chơi. Trò chơi lại bắt đầu từ
đầu nhưng lúc này rồng rắn chỉ còn 7 bạn chơi, cứ chơi như thế đến khi rồng rắn ngắn
dần vì mất bạn chơi. Nếu " rồng rắn" bị đứt khuc hoặc bị ngã thì cũng bị thua.
8
Trẻ đang chơi: “Rồng rắn lên mây”
* Giải pháp 2: Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi, lời ca, địa điểm trước khi tổ chức
cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian:
*Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho các trò chơi dân gian:
Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong phú,
mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi, luật chơi của từng trò chơi.
Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó
thì trò chơi không thể tiến hành được.
Ví dụ: Trò chơi “Chuyền thẻ” đòi hỏi phải có 10 que chuyền và mộtđồ vật có
dạng khối cầu như quả bings, quả bưởi non…Trò chơi: “Bịt mắt bắt dê” cũng không
thể tổ chức nếu không có dải vải hoặc dải khăn bịt mắt. Trò chơi “ Ném còn” thì
không thể thiếu những quả còn.
Đồ chơi cần có của trò chơi “Chuyền thẻ”
9
Đồ chơi cần có của trò chơi “Ném còn”
Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, giáo
viên cần tìm hiểu kỹ về cách chơi, luật chơi cũng như việc có hay không có đồ dùng
đồ chơi phục vụ cho trò chơi, để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho
trò chơi.
*Dạy trẻ đọc thuộc lời ca:
Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là khi trẻ chơi không bao giời
chỉ thực hiện nguyên tắc vận động chơi của mình mà trẻ thường vừa chơi vừa hát hoặc
đọc lời đồng dao nào đó.Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn
nhịp hơn. Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng
phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ.
Ví dụ: “Chi chi chành chành”, trẻ hát:
“Chi chi cành chành
Cái đanh thổi lửa
Con ngựa đứt cương
Ba vương ngũ đế
Chấp dế đi tìm
Ù à ù ập”
Câu hát dường như chẳng có ý nghĩa nào rõ ràng nhưng thiếu nó thì trò chơi
không thể tiến hành được.
10
Trẻ chơi “Chi chi chành chành”
Trò chơi: “Thả đỉa ba ba”, trẻ đọc đồng dao:
“Thả đỉa ba ba
Chớ bắt đàn bà
Phải tội đàn ông
Cơm trắng như bông
Gạo rồng như suối(gạo tiền như nước)
Đổ mắm đổ muối
Đổ chuối hạt tiêu
Đổ niêu nước chè
Đổ phải nhà nào
Nhà đó phải chị”
11
Trò chơi: “Thả đỉa ba ba”
Trò chơi chỉ có thể tổ chức khi trẻ đã học thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường
cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ
chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: Sinh hoạt chiều, hoạt động ngoài trời,
mọi lúc mọi nơi…Khi trẻ đã thuộc đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi
tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia.
* Chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi:
Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi, luật chơi khác nhau. Có những trò chơi
vận động mang tính tập thể rất cao, thường có số lượng người tham gia chơi lớn và
đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như: “Kéo co”, “Rồng rắn lên mây”,
“Mèo đuổi chuột”, “Thả đĩa ba ba”…
Trò chơi: “Mèo đuổi chuột”
Nhưng cũng có trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như: “Chi chi
chành chành”, “Tập tầm vông”, “Chuyền thẻ”, “Ô ăn quan”…
12
Trò chơi: “Ô ăn quan”
Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò
chơi, để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi.
* Giải pháp 3: Tổ chức các trò chơi phù hợp với tính chất của hoạt động:
Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế, hoạt
động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ c hức
nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được gần gũi
với thiên nhiên, khám phá các hoạt động tự nhiên và phát triển thể chất, ở hoạt động
góc trẻ lại được mở rộng thêm vè kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm.
Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù
hợp với tính chất của từng hoạt động.
* Với hoạt động ngoài trời: Tận dụng không gian rộng và thoáng, giáo viên nên
tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể lực cho
trẻ: ‘Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “Mèo đuổi chuột”, “Kéo co”…
Trò chơi: “Bịt mắt bắt dê”
13
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRONG VIỆC
TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI”
Quảng Bình, tháng 12 năm 2016
1
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRONG VIỆC
TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 6-5 TUỔI”
Họ và tên: Võ Thị Bé
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường mầm non An Thủy
Quảng Bình, tháng 12 năm 2016
2
Đề tài:
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRONG VIỆC
TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5- 6 TUỔI”
1. Phần mở đầu:
1.1. Lí do chọn đề tài:
Vui chơi là hoạt động không thể thiếu được của trẻ ở mọi lứa tuổi, là một trong
những nhu cầu đầu tiên của trẻ đặc biệt ở lứa tuổi mầm non. Qua vui chơi không
những hình thành cho trẻ óc tưởng tượng sáng tạo, phát triển ngôn ngữ và tăng cường
khả năng nhận thức mà còn giúp trẻ thể hiện năng lực, kỹ năng, tình cảm, nguyện
vọng và mối liên hệ với những người xung quanh. Chơi là một cách để trẻ học, là con
đường để giúp trẻ lớn lên và phát triển nhân cách toàn diện. Vui chơi của trẻ là một
hoạt động phản ánh sáng tạo độc đáo, thực hiện tác động qua lại giữa trẻ với trẻ, trẻ
với môi trường xung quanh; trong vui chơi trẻ nhận thức được thế giới xung quanh,
khi chơi các trò chơi trẻ lĩnh hội kinh nghiệm xã hội của người lớn một cách tự nhiên,
lĩnh hội những kiến thức, những kỹ năng, kỹ xảo, những phương thức hành động,
những chuẩn mực đạo đức, những nguyên tắc sống...Thông qua vui chơi trẻ được
phát triển toàn diện về mọi mặt: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, kỹ năng - tình cảm xã
hội, thẩm mỹ. Xác định tầm quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ, các nhà
nghiên cứu giáo dục đã đưa vào chương trình giáo dục một số trò chơi như trò chơi
học tập, trò chơi vận động, trò chơi dân gian, trò chơi phân vai, đóng kịch,trò chơi lắp
ghép, trò chơi kismac, trò chơi với một số phương tiện công nghệ hiện đại. Mỗi trò
chơi có một đặc trưng, một cách chơi riêng … nhưng trong đó tôi vẫn tâm đắc nhất là
trò chơi dân gian. Bỡi trò chơi dân gian cũng là một trong những di sản văn hóa quý
báu của dân tộc. Nó được kết tinh từ quá trình lao động và sinh hoạt của con người,
trong đó tích tụ cả trí tuệ và cả niềm vui sống của biết bao thế hệ người Việt xưa. Đặc
biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian không những mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều
điều thú vị và bổ ích, mà nó còn thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia
sẽ niềm vui của các em với bạn bè, với cộng đồng. Trò chơi dân gian làm cho thế giới
xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở hơn, làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho
các em; tuổi thơ của các em sẽ có những kỉ niệm quý báu mà không bao giờ bị lãng
quên trong suốt cuộc đời. Với những chức năng đặc biệt ấy, trò chơi dân gian rất cần
thiết được giữ gìn, lưu truyền và các em chính là những người gìn giữ những di sản
quý báu ấy của dân tộc. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn,
giới thiệu trong nhà trường tùy theo lứa tuổi của trẻ. Đúng như PGS, TS Nguyễn Văn
Huy, giám đốc bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói: “Cuộc sống đối với trẻ em
không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi trẻ
con mà nó chứa đựng cả nền văn hóa dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. trò
chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng
tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương đất nước.
Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có
khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được
làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước đang ngày càng bị
3
mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả những vùng quê. Vì
thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm rất
cần thiết”.
Trẻ mầm non “Học bằng chơi, chơi mà học”, cuộc sống của trẻ không thể thiếu
những trò chơi, chính nhờ các trò chơi mà cuộc sống của trẻ phong phú hơn, trẻ học
được nhiều điều thông qua các trò chơi. Trong xã hội hiện nay, một xã hội công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, có rất nhiều trò chơi hiện đại đến với trẻ thơ, chúng ta
không thể phủ định rằng, các trò chơi ấy không kích thích trí tuệ của trẻ phát triển,
nhưng chính sự hiện đại ấy đã làm cho xã hội phức tạp của người lớn lên lõi trong
tâm trí của trẻ. Trẻ thiếu đi sự hồn nhiên, trong sáng của trẻ thơ. Chính vì vậy, việc
đưa trẻ em về với sự hồn nhiên, trong sáng của mình, đưa trẻ về nguồn với các trò
chơi dân gian là một việc làm cần thiết. trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho
tâm hồn trẻ, giúp trẻ sáng tạo, mà còn giúp trẻ hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê
hương, đất nước. Không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả
nền văn hóa dân tộc Việt nam độc đáo và giàu bản sắc.
Là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở làm thế nào để các trò chơi dân
gian thực sự đến với trẻ thơ, làm thế nào để trẻ có thể chơi các trò chơi một cách hứng
thú và hiệu quả nhất. Từ những băn khoăn, trăn trở ấy, tôi đã suy nghĩ, tìm hiểu và đã
tìm ra các biện pháp để tổ chức các trò chơi dân gian một cách tốt nhất, để trò chơi
dân gian thực sự đáp ứng các nhu cầu vui chơi của trẻ. Chính vì lẽ đó mà tôi chọn đề
tài: “Một số biện pháp trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5- 6
tuổi”.
1.2. Phạm vi áp dụng đề tài:
Bản thân tôi sinh ra và lớn lên trên chính mảnh đất mà tôi đang công tác. Chính
vì vậy, những trò chơi dân gian của trẻ con đã gắn bó với tôi trong suốt một thời gian
dài. Tôi rất thích các trò chơi dân gian Việt Nam và sưu tầm được rất nhiều trò chơi
dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với trẻ mầm non. Được trải qua nhiều năm công
tác, tôi thấy rằng giáo viên cần phải có hiểu biết và vốn kiến thức phong phú về các
trò chơi dân gian thì mới có thể tổ chức được các trò chơi một cách hiệu quả, mang
lại hứng thú cho trẻ.
Từ những cơ sở nêu trên, bản thân là một giáo viên trực tiếp giảng dạy lớp 5- 6
tuổi, tôi thấy sự cần thiết phải tìm ra những giải pháp tốt nhất để có thể tổ chức trò
chơi dân gian cho trẻ trong lớp mình đạt hiệu quả. Chính vì vậy, tôi xin trình bày sáng
kiến kinh nghiệm của mình với đề tài: “Một số biện pháp trong việc tổ chức các trò
chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi”. Phạm vi tiến hành thực hiện đề tài này là
trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi.
2. Phần nội dung
2.1.Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu:
Xuất phát từ thực tế, trẻ em nào cũng cần được vui chơi. Thời gian chơi của trẻ
chiếm hầu hết thời gian hoạt động trong một ngày của trẻ. Đặc biệt trong những năm
qua thục hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, trong
đó có nội dung đưa trò chơi dân gian vào trường học, tôi luôn bám sát các công văn
chỉ đạo:
4
Chỉ thị Số 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 của Bộ Giáo dục và Đào
tạo về việc phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn 2008-2013.
Kế hoạch 307/KH-BGDĐT ngày 22/7/2008 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về triển
khai phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các
trường phổ thông năm học 2008-2009 và giai đoạn 2008-2013
Số1741/BGDĐT-GDTrH v/v: Hướng dẫn đánh giá kết quả phong trào thi đua
“Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”
Trong các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nhiệm vụ năm học của các năm học tiếp
theo, phòng giáo dục và đào tạo Lệ Thủy luôn đưa nội dung giáo dục văn hóa truyền
thống qua các trò chơi dân gian, hò khoan Lệ Thủy…là một trong những nội dung
trọng tâm trong việc thực hiện nhiệm vụ năm học. Nhưng làm thế nào để tổ chức
được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là bài
toán khó với các giáo viên, đặc biệt là với các cô giáo mầm non. Chính vì vậy, việc tổ
chức trò chơi dân gian một cách hiệu quả và phù hợp với từng lứa tuổi của trẻ cần
được giáo viên quan tâm và chú trọng.
Thực hiện nhiệm vụ năm học 2016 - 2017, tiếp tục phát huy phong trào thi đua
“Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, hưởng ứng thực hiện chuyên đề
“Giáo dục phát triển thể chất cho trẻ mầm non”, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm
học tập trung vào nội dung: tăng cường các hoạt động vui chơi, trải nghiệm, khám
phá nhằm hình thành, rèn luyện và phát triển một cách toàn diện các mặt đức, trí, thể,
mĩ cho trẻ.
Với việc đưa trò chơi dân gian vào các hoạt động cho trẻ mẫu giáo nhằm giúp
trẻ được chơi vui vẻ, thoải mái, chơi hết mình, hỗ trợ phát triển toàn diện nhân cách
cho trẻ, trong quá trình thực hiện, bản thân tôi gặp những thuân lợi, khó khăn sau:
* Thuận lợi:
- Được sự quan tâm, hỗ trợ và chỉ đạo sâu sát của ban giám hiệu nhà trường
cũng như sự đồng tình ủng hộ của chị em đồng nghiệp đưa trò chơi dân gian vào các
hoạt động trong ngày của trẻ ở trường.
- Hướng dẫn trò chơi dân gian là một trong những nội dung của phong trào xây
dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cức” mà nhà trường luôn phát động trong
những năm học vừa qua, nên đây là điều kiện thuận lợi để đội ngũ phấn đấu thực hiện
tổ chức trò chơi dân gian có hiệu quả cao và có nhiều kinh nghiêm, nhiều bài đồng
dao...được trao đổi giưa giáo viên các khối, lớp, các điểm trường, các bậc phụ huynh.
- Trường có khuôn viên rộng rãi, thoáng mát, đủ diện tích, có sân chơi sạch sẽ
cho trẻ, vườn trường có chỗ vui chơi theo nhóm, lớp đa dạng, phong phú.
- Các lớp học thoáng mát, có đủ diện tích cho trẻ hoạt động, có đầy đủ đồ dùng
đồ chơi cho trẻ vui chơi theo ý tưởng.
- Trẻ trong lớp đa số mạnh dạn, tự tin, thích chơi các trò chơi và đặc biệt là các
trò chơi dân gian.
- Bản thân là giáo viên có nhiều năm giảng dạy nên cũng có nhiều kinh nghiệm
tổ chức trò chơi, biết được nhiều trò chơi dân gian khi còn nhỏ thường hay chơi và
5
vận dụng vào quá trình hướng dẫn trẻ phù hợp từng buổi chơi, từng trò chơi, luôn có
ý thức sưu tầm, tìm kiếm những trò chơi dân gian vui thích, mới lạ và bổ ích.
- Bên cạnh đó, được sự giúp đỡ và ủng hộ nhiệt tình của hội cha mẹ học sinh và
tập thể hội đồng sư phạm nhà trường trong việc sưu tầm tranh ảnh, đồ dùng đồ chơi,
các trò chơi dân gian, mua săm thêm trang thiết bị.
Tuy nhiên, cùng với thuân lợi, bản thân tôi còn gặp một số khó khăn sau:
* Khó khăn:
- Trường tôi đang công tác thuộc vùng nông thôn chiêm trũng, qua hàng năm
thiên tai lũ lụt kéo dài, trường thường xuyên ngập sâu trong nước. Cơ sở vật chất mặc
dù có sự đầu tư của nhà nước, chính quyền địa phương và phụ huynh nhưng so với
nhu cầu thì vẫn còn nhiều thiếu thốn về các phương tiện, đồ dùng đồ chơi để giúp trẻ
chơi các trò chơi dân gian.
- Đối với giáo viên, các tài liệu và vốn kiến thức về các trò chơi dân gian còn
hạn chế, giáo viên chưa thực sự tự chủ trong việc tự học, tự nghiên cứu về chuyên
môn nghiệp vụ. Tổ chức các hoạt động của trẻ còn theo kiểu “lối mòn”, chưa phát
huy được tính tích cực, sáng tạo của trẻ. Do vậy, việc tổ chức các trò chơi thường lặp
đi lặp lại dẫn đến sự nhàm chán ở trẻ.
- Khả năng chú ý có chủ định của một số trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc
chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi khi trẻ không còn hứng thú.
- Trong lớp còn có một số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và không thích tham
gia vào hoạt động tập thể.
- Trong quá trình chơi, tính sáng tạo, linh hoạt của trẻ còn nhiều hạn chế.
- Việc giáo viên lồng ghép trò chơi dân gian vào trong các hoạt động còn lúng
túng.
Từ thực trạng trên mà việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo ở
trường mầm non nói chung và lớp của tôi nói riêng chưa thực sự mang lại kết quả như
mong muốn.
* Khảo sát thực trạng:
Vào đầu năm học, tôi đã tiến hành khảo sát trẻ lớp mình để nắm bắt tình hình
và có kế hoạch, biện pháp nhằm nâng cao chất lượng trong việc sử dụng trò chơi dân
gian vào các hoạt động cho trẻ mẫu giáo. Cụ thể kết quả như sau:
TT Nội dung khảo sát Lớp Tỉ lệ % đạt
1 Trẻ chú ý vào nội dung cô 5- 6 tuổi 60
hướng dẫn.
2 Trẻ hứng thú và tích cực tham 5- 6 tuổi 65
gia vào các trò chơi.
3 Trẻ thuộc lời các bài đồng dao, 5- 6 tuổi 60
lời ca của các trò chơi.
4 Trẻ nắm được các kỹ năng chơi 5- 6 tuổi 60
các trò chơi dân gian.
6
* Từ kết quả khảo sát trên, tôi rút ra nhiều nguyên nhân như sau:
- Hình thức, phương pháp tổ chức các trò chơi dân gian của giáo viên chưa phù
hợp, chưa linh hoạt.
- Việc lựa chọn các trò chơi dân gian chưa phù hợp với lứa tuổi.
- Sự phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh chưa thường xuyên, thiếu sự thống
nhất trong chăm sóc, giáo dục trẻ.
- Nhận thức của trẻ trong lớp chưa đồng đều.
- Đồ dùng đồ chơi chưa thực sự đa dạng, phong phú, chưa thu hút được trẻ.
- Địa điểm chơi chưa thích hợp.
Với sự quyết tâm của bản thân, tôi đã không ngừng tìm kiếm, học hỏi, sáng tạo
để tìm ra một số phương pháp nhằm giúp cho việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ
mẫu giáo đạt được hiệu quả cao, giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách. Sau đây, tôi
xin đưa ra một số biện pháp cụ thể như sau:
2.2.Các giải pháp:
* Giải pháp 1: Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của trẻ:
Kho tàng trò chơi dân gian Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng nhưng
không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì thế, giáo viên cần có sự cân
nhắc, lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ
hiểu. Bên cạnh đó, trường mầm non lại có sự phận chia trẻ theo nhiều độ tuổi, mỗi độ
tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau. Chính vì thế,
các trò chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp với từng độ tuổi.
Đối với trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi, khả năng chú ý có chủ định và nhận thức của
trẻ tương đối ổn định.Vì thế, trẻ có thể chơi được các trò chơi dài và khó hơn so với
các trẻ độ tuổi 3- 4 tuổi, 4- 5 tuổi.
Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ độ tuổi này, tôi thực hiện theo các
tiêu chí sau:
- Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp.
- Đồ đùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
- Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ.
- Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.
- Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp.
Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ lứa tuổi mẫu
giáo 5-6 tuổi: “Thả đĩa ba ba”, “Ô ăn quan”, “Chuyền thẻ”, “Hát chuyền sỏi”, “Trốn
tìm”, “Đếm sao”, “Kéo co”, “Rồng rắn lên mây”, “Trồng nụ trồng hoa”, “Đi cầu đi
quán”, “Ném còn”, “Cướp cờ”…
Trò chơi: “Rồng rắn lên mây”
Cách chơi: Số trẻ chơi có thể từ 8 - 10 trẻ, một trẻ làm "thầy thuốc" đứng đối
diện (hoặc ngồi) với những người làm "rồng rắn". Các trẻ khác túm đuôi áo nhau
(hoặc tay ôm lưng nhau) thành " rồng rắn", tư thế này giúp trẻ cảm nhận các hướng
của người khác. Trẻ đứng đầu chọn cháu lớn nhất, khoẻ nhất trong nhóm, " rồng rắn"
đi lượn vòng vèo, vừa đi vừa đọc đồng dao:
“Rồng rắn lên mây
7
Có cây núc nắc
Có nhà hiển binh
Thầy thuốc có nhà hay không?
Đến câu cuối cùng thì dừng lại trước mặt thay thuốc". "Rồng rắn" và "thầy
thuốc" đối thoại nhau:
Thầy thuốc: Có, mẹ con rồng rắn đi đâu?
Rồng rắn: rồng rắn đi lấy thuốc cho con
Thầy thuốc: con lên mấy?
Rồng rắn: con lên một
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên hai
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên ba
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên bốn
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên năm
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên sáu
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên bảy
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên tám
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên chín
Thầy thuốc: thuốc chẳng ngon
Rồng rắn: con lên mười
Thầy thuốc: thuốc ngon vậy, xin khúc đầu
Rồng rắn: cùng xương cùng xẩu.
Thầy thuốc: xin khúc giữa.
Rồng rắn: cùng máu cùng me.
Thầy thuốc: xin khúc đuôi
Rồng rắn: tha hồ mà đuổi.
"Thầy thuốc" đuổi bắt "rồng rắn", trẻ đứng đầu dang tay cản "thầy thuốc", "
Thầy thuốc" tìm mọi cách để bắt được " khúc đuôi" (trẻ cuối cùng). Nếu thầy thuốc
bắt được khúc đuôi thì bạn khúc đuôi bị loại khỏi cuộc chơi. Trò chơi lại bắt đầu từ
đầu nhưng lúc này rồng rắn chỉ còn 7 bạn chơi, cứ chơi như thế đến khi rồng rắn ngắn
dần vì mất bạn chơi. Nếu " rồng rắn" bị đứt khuc hoặc bị ngã thì cũng bị thua.
8
Trẻ đang chơi: “Rồng rắn lên mây”
* Giải pháp 2: Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi, lời ca, địa điểm trước khi tổ chức
cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian:
*Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho các trò chơi dân gian:
Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong phú,
mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi, luật chơi của từng trò chơi.
Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó
thì trò chơi không thể tiến hành được.
Ví dụ: Trò chơi “Chuyền thẻ” đòi hỏi phải có 10 que chuyền và mộtđồ vật có
dạng khối cầu như quả bings, quả bưởi non…Trò chơi: “Bịt mắt bắt dê” cũng không
thể tổ chức nếu không có dải vải hoặc dải khăn bịt mắt. Trò chơi “ Ném còn” thì
không thể thiếu những quả còn.
Đồ chơi cần có của trò chơi “Chuyền thẻ”
9
Đồ chơi cần có của trò chơi “Ném còn”
Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, giáo
viên cần tìm hiểu kỹ về cách chơi, luật chơi cũng như việc có hay không có đồ dùng
đồ chơi phục vụ cho trò chơi, để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho
trò chơi.
*Dạy trẻ đọc thuộc lời ca:
Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là khi trẻ chơi không bao giời
chỉ thực hiện nguyên tắc vận động chơi của mình mà trẻ thường vừa chơi vừa hát hoặc
đọc lời đồng dao nào đó.Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn
nhịp hơn. Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng
phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ.
Ví dụ: “Chi chi chành chành”, trẻ hát:
“Chi chi cành chành
Cái đanh thổi lửa
Con ngựa đứt cương
Ba vương ngũ đế
Chấp dế đi tìm
Ù à ù ập”
Câu hát dường như chẳng có ý nghĩa nào rõ ràng nhưng thiếu nó thì trò chơi
không thể tiến hành được.
10
Trẻ chơi “Chi chi chành chành”
Trò chơi: “Thả đỉa ba ba”, trẻ đọc đồng dao:
“Thả đỉa ba ba
Chớ bắt đàn bà
Phải tội đàn ông
Cơm trắng như bông
Gạo rồng như suối(gạo tiền như nước)
Đổ mắm đổ muối
Đổ chuối hạt tiêu
Đổ niêu nước chè
Đổ phải nhà nào
Nhà đó phải chị”
11
Trò chơi: “Thả đỉa ba ba”
Trò chơi chỉ có thể tổ chức khi trẻ đã học thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường
cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ
chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: Sinh hoạt chiều, hoạt động ngoài trời,
mọi lúc mọi nơi…Khi trẻ đã thuộc đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi
tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia.
* Chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi:
Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi, luật chơi khác nhau. Có những trò chơi
vận động mang tính tập thể rất cao, thường có số lượng người tham gia chơi lớn và
đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như: “Kéo co”, “Rồng rắn lên mây”,
“Mèo đuổi chuột”, “Thả đĩa ba ba”…
Trò chơi: “Mèo đuổi chuột”
Nhưng cũng có trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như: “Chi chi
chành chành”, “Tập tầm vông”, “Chuyền thẻ”, “Ô ăn quan”…
12
Trò chơi: “Ô ăn quan”
Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò
chơi, để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi.
* Giải pháp 3: Tổ chức các trò chơi phù hợp với tính chất của hoạt động:
Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế, hoạt
động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ c hức
nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được gần gũi
với thiên nhiên, khám phá các hoạt động tự nhiên và phát triển thể chất, ở hoạt động
góc trẻ lại được mở rộng thêm vè kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm.
Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù
hợp với tính chất của từng hoạt động.
* Với hoạt động ngoài trời: Tận dụng không gian rộng và thoáng, giáo viên nên
tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể lực cho
trẻ: ‘Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “Mèo đuổi chuột”, “Kéo co”…
Trò chơi: “Bịt mắt bắt dê”
13