Skkn một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ 4 5 tuổi khám phá khoa học
- 10 trang
- file .doc
i - ®Æt vÊn ®Ò
B¸c Hå kÝnh yªu ®· nãi :
“ V× lîi Ých mêi n¨m trång c©y ,
V× lîi Ých tr¨m n¨m trång ngêi .”
Việc quan trọng nhất trong sự nghiệp trồng người là phải chăm sóc, giáo
dục các em ngay từ nhỏ để hình thành và phát triển nhân cách một cách toàn
diện. Đó chính là nhiệm vụ của ngành Giáo dục mầm non - mắt xích đầu tiên
trong hệ thống giáo dục quốc dân.
§©y lµ thêi kú giữ vai trò quan trọng nhÊt trong việc lĩnh hội những khái
niệm đạo đức sơ đẳng và việc hình thành những hành vi phù hợp với khái niệm
ấy. Chính vì thế nhiệm vụ của nhà giáo dục là phải quan tâm trang bị cho trẻ
những tri thức khoa học và nhân cách toàn diện để theo kịp thời đại.
Trong c«ng t¸c gi¸o dôc trÎ mÇm non th× viÖc cho trÎ kh¸m ph¸ khoa häc
lµ kh«ng thÓ thiÕu, cã t¸c dông gi¸o dôc vÒ mäi mÆt ®èi víi trÎ nh lµ : ng«n ng÷ ,
®¹o ®øc , trÝ tuÖ , thÈm mü thÓ lùc ... Kh¸m ph¸ khoa häc lµ ph¬ng tiÖn ®Ó giao
tiÕp vµ lµm quen víi m«i trêng xung quanh, m«i trêng x· héi ®Ó giao lu vµ bÇy
tá nguyÖn väng cña m×nh vµ ®ång thêi lµ c«ng cô cña t duy .
Khi nói đến trẻ mầm non không ai không biết trẻ ở lứa tuổi này rất thích
tìm hiểu, khám phá môi trường xung quanh bëi thÕ giíi xung quanh thËt bao la
réng lín, cã biÕt bao ®iÒu míi l¹ hÊp dÉn, vµ cßn cã bao l¹ lÉm khã hiÓu, trÎ tß
mß muèn biÕt, muèn ®îc kh¸m ph¸. Kh¸m ph¸ khoa häc mang l¹i nguån biÓu t-
îng v« cïng phong phó, ®a d¹ng, sinh ®éng, ®Çy hÊp dÉn víi trÎ th¬, tõ m«i tr-
êng tù nhiªn ( cá c©y, hoa l¸, chim mu«ng..) ®Õn m«i trêng x· héi ( c«ng viÖc
cña mçi ngêi trong x· héi, mèi quan hÖ cña con ngêi víi nhau …) vµ trÎ hiÓu biÕt
vÒ chÝnh b¶n th©n m×nh, v× thÕ trÎ lu«n cã niÒm khao kh¸t kh¸m ph¸ , t×m hiÓu vÒ
chóng . Kh¸m ph¸ khoa häc đòi hỏi trẻ phải sử dụng tích cực các giác quan
chính vì vậy sẽ phát triển ở trẻ năng lực quan sát, khả năng phân tích, so sánh,
tổng hợp… nhờ vậy khả năng cảm nhận của trẻ sÏ nhanh nhạy, chính xác, những
biểu tượng, kết quả trẻ thu nhận được trở nên cụ thể, sinh động và hấp dẫn hơn.
Qua nh÷ng thÝ nghiÖm nhá trÎ ®îc tù m×nh thùc hiÖn trong ®é tuæi mÇm non sẽ
hình thành ở trẻ những biểu tượng về thiên nhiên chÝnh lµ c¬ së khoa học sau
này của trẻ.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc cho trÎ kh¸m ph¸ khoa häc vµ
lµm sao ®Ó nh÷ng giê häc ®ã trë nªn thó vÞ, kh«ng kh« khan víi trÎ nªn t«i ®·
chän ®Ò tµi “ Mét sè biÖn ph¸p t¹o høng thó cho trÎ 4- 5 tuæi kh¸m ph¸ khoa
häc”.
II- Gi¶I quyÕt vÊn ®Ò
1) ThuËn lîi :
- Líp lu«n nhËn ®îc sù quan t©m cña Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng
- C¬ së vËt chÊt ®Çy ®ñ, hiÖn ®¹i, cã khu bÓ vÇy, c¸t sái, vên thiªn nhiªn
phong phó ®a d¹ng víi nhiÒu chñng lo¹i c©y kh¸c nhau.
- §a sè phô huynh quan t©m ®Õn viÖc häc tËp cña con vµ cã nhËn thøc tèt
vÒ viÖc kh¸m ph¸ khoa häc
2) Khã kh¨n :
- Vèn hiÓu biÕt vÒ m«i trêng x· héi cßn h¹n chÕ .
3) BiÖn ph¸p
3.1) BiÖn ph¸p 1: Cho trÎ lµm thÝ nghiÖm
Ngµy nay khoa häc kü thuËt ®· cã nh÷ng bíc tiÕn quan träng v× vËy ®èi
víi c¸c em thiÕu nhi th× viÖc trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc bao qu¸t vµ
chÝnh x¸c vÒ c¸c lÜnh vùc cña tù nhiªn vµ con ngêi lµ rÊt cÇn thiÕt.Kh«ng ph¶i thÝ
nghiÖm nµo còng lµ 1 ph¸t minh tuy nhiªn kh«ng cã ph¸t minh nµo lµ kh«ng cã
thÝ nghiÖm.Nh÷ng thÝ nghiÖm nhá, ®¬n gi¶n, dÔ tiÕn hµnh nhng l¹i hiÖu qña v×
®em dÕn cho c¸c em nh÷ng hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi xung quanh, tõng bíc c¸c em sÏ
cã ®iÒu kiÖn ®Ó suy nghÜ, kh¸m ph¸ nh÷ng bÝ Èn cña cuéc sèng. Dãi ®©y lµ mét
sè thÝ nghiÖm t«i ®· tiÕn hµnh vµ kÕt qu¶ thu ®îc ë c¸c em rÊt tèt, trÎ rÊt høng
thó, say mª víi c¸c thÝ nghiÖm.
ThÝ nghiÖm 1: Con chim ë trong lång
* Môc ®Ých yªu cÇu
- Trẻ nhận biết với tốc độ nhanh, ánh sáng có thể làm ta không nhận rõ được các
vật
* ChuÈn bÞ
- Vẽ hình 1 con chim và 1 cái lång lên 2 mặt bìa hình tròn bằng nhau
- 1 c¸i que, băng dÝnh
* TiÕn hµnh
BƯỚC 1:
- Dùng băng dÝnh dán 2 miếng bìa con chim và cái lång , kẹp c¸i que ở giữa
BƯỚC 2:
- Kẹp c¸I que vào lòng bàn tay. Xoay que chạy tới chạy lui thật nhanh. Bạn sẽ
thấy con chim xuất hiện trong cái lång
- Có thể cho trẻ làm nhiều hình khác nhau: con chim và cái lồng, con khỉ và
cành cây..
ThÝ nghiÖm 2: NÕn ch¸y nhê khÝ g×?
* Môc ®Ých yªu cÇu
- Cần cho trẻ nhận biết không khí xung quanh
- Trẻ nhận biết nÕn cháy nhờ có khí ôxi. Khi khí ôxi hết thì nÕn sẽ bị tắt
* ChuÈn bÞ
- NÕn
- Diªm, bËt löa
- Cèc thuû tinh: 2 cèc
- 2 miÕng giÊy b¹c: 1 miÕng khoÐt lç, 1 miÕng kh«ng khoÐt lç.
* TiÕn hµnh
BƯỚC 1:
- Cho trẻ quan sát và gọi tên các đồ dùng của cô đã chuÈn bị
- Hỏi trẻ: Gắn nến vào trong cốc bằng cách nào?
- Sau ®ã c« ch©m löa cho nÕn ch¸y
BƯỚC 2 :
- C« ®Æt 2 tê giÊy b¹c lªn miÖng 2 cèc cã nÕn ®an gch¸y
- C« hái trÎ: ChuyÖn g× sÏ x¶y ra víi chiÕc cèc ®îc ®Æt miÕng giÊy b¹c cã lç
thñng ? Cßn víi tê giÊy b¹c kh«ng cã lç thñng th× sao?
- Cho trÎ quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra: NÕn ë cèc ®îc ®¾t tê giÊy b¹c cã lç thñng sÏ
tiÕp tôc ch¸y cßn nÕn ë chiÕc c«c s®îc ®Æt tê giÊy b¹c kh«ng cã lç thñng sÏ ch¸y
1 lóc råi t¾t.
- Gi¶i thÝch: NÕn ch¸y ®îc lµ nhê khÝ oxi, v× vËy khi ®Æt tê giÊy b¹c kh«ng cã lç
thñng lªn cèc th× lîng khÝ oxi trong cèc ch¸y hÕt th× nÕn t¾t. Cßn cèc ®îc ®Æt tê
giÊy b¹c khoÐt thñng 1 lç nÕn vÉn ch¸y v× cèc ®ã vÉn ®îc cung cÊp oxi
ThÝ nghiÖm 3: VËt ch×m, vËt næi
* Môc ®Ých:
- Giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu tìm tòi và khám phá
- Giúp trẻ phát triển khả năng tìm tòi, sáng tạo nghiên cứu tìm ra cái mới
tích lũy các kiến thức
- Rèn luyện khả năng phân tích, tổng hợp và đánh giá các sự vật , hiện
tượng.
* Chuẩn bị:
- Các mẫu vật thí nghiệm như xốp bitis, sỏi, miếng nhựa hình con vịt,
miếng sắt, miếng gỗ, b«ng ho¸ häc, b«ng y tÕ, l¸ c©y kh«, xèp bät biÓn…
Bảng thÝ nghiệm:
Vật thí
nghiệm
Kết quả
Hình chìm
Hình nổi
- Cách chơi:
Cho trÎ ch¬i theo nhãm hoÆc c¸ nh©n, trÎ cho lÇn lît tõng ®å vËt vµo chËu
níc vµ quan s¸t xem vËt nµo næi, vËt nµo ch×m sau ®ã ghi l¹i kÕt qu¶ vµo b¶ng.
3.2) BiÖn ph¸p 2: Sö dông trß ch¬i
TrÎ mÇm non “ ch¬i mµ häc, häc mµ ch¬i ”. Sau thời gian trò chuyện, đàm
thoại với cô trẻ được hoạt động, được tham gia vào các trò chơi hứng thú. Qua
đó, trẻ không chỉ ngồi nghe cô nói và trả lời các câu hỏi của cô mà trẻ còn có cơ
hội để bộc lộ các hiểu biết của mình thông qua các trò chơi. Ngoài ra trò chơi
còn có tác dụng củng cố, bổ sung và phát triển thêm các tri thức mà trẻ vừa lĩnh
hội, tái tạo lại biểu tượng ®· học thông qua những hoạt động thực tiễn. Do đó trò
chơi củng cố trong giõo ho¹t ®éng kh¸m ph¸ là rất quan trọng.Trò chơi càng
phong phú đa dạng bao nhiêu thì các tri thức trẻ lĩnh hội càng sâu sắc và trẻ càng
nhớ lâu bấy nhiêu. Dãi ®©y lµ mét sè trß ch¬I t«i ®· tæ chøc vµ thu ®îc kÕt qu¶
tèt :
+ Trò chơi 1: “ Tìm nhà cho các con vật’’ sử dụng trong các tiết: Một số con vật
nuôi trong gia đình (gia cầm, gia súc ,vật nuôi nói chung)
* Chuẩn bị: Bút mầu, bàn ghế,mỗi trẻ có một tờ giấy có vẽ hình giống mẫu ở
dưới.
* Cách chơi: Trẻ ngồi theo bàn, mỗi trẻ có một tờ giấy giống mẫu ở dưới, trẻ
dùng bút nối con vật ở giữa tương ứng với ngôi nhà của chúng rồi tô màu.Sau
khi chơi xong cô nhận xét kết quả.
* Luật chơi: Thi xem ai tìm được nhiều con đường cho con vật nhất.
+ Trò chơi 2: “Ghép hình con c¸’’ sử dụng trong tiết: T×m hiÓu vÒ con c¸
* Chuẩn bị: Các chi tiết con vật như đầu, mình, đuôi, v©y, nơi hoạt động, thức
ăn…2 bảng gắn,bàn để chi tiết.
* Cách chơi: Chia làm hai đội,số lượng trẻ ở mỗi đội bằng nhau. Khi có hiệu
lệnh chơi lần lượt từng trẻ ở mỗi đội chạy lên tìm một chi tiết con vật của đội
mình gắn lên bảng .Kết thúc trò chơi đội nào ghép được nhiều chi tiết nhất là đội
thắng cuộc.
* Luật chơi: . Ch¬i theo luËt tiÕp søc, ®ội nào ghép được nhiều chi tiết nhất là
đội thắng cuộc
+ Trò chơi 3: “Hãy xếp cho đúng’’sử dụng trong các tiết: Bác nông dân, quá
trình phát triển của cây từ hạt, thứ tự các mùa trong năm.
* Chuẩn bị:
- 3 bộ tranh vẽ các giai đoạn phát triển của cây đối với tiết “Quá trình phát
triển của cây từ hạt’’: Hạt – h¹t nẩy mầm – cây non – cây trëng thµnh.
- 3 bộ tranh về các thời điểm: Làm đất, gieo cấy, chăm sóc, thu hoạch đối với
tiết “Bác nông dân’’.
- 3 bộ tranh vẽ các mùa và đặc điểm của từng mùa: Xuân - hạ - thu - đông.
- 2 bảng, bàn để tranh.
* Cách chơi: Chia làm 2 đội, số trẻ ở mỗi đội bằng nhau.Khi có hiệu lệnh bắt
đầu, lần lượt từng trẻ ở mỗi đội chạy lên tìm một tranh theo đúng thứ tự gắn lên
bảng .Đội nào ghép nhanh và đúng nhất thì đội đó thắng cuộc.
* Luật chơi: Đội nào xếp nhanh và đúng nhất là đội chiến thắng.
+ Trß ch¬i 4: “Trång rau ®óng luèng” sö dông trong giê: Mét sè lo¹i rau
* ChuÈn bÞ: Mét sè lo¹i rau ¨n l¸, rau ¨n cñ, rau ¨n qu¶..
- 2 luèng c©y.
* C¸ch ch¬i: Chia trÎ lµm 2 ®éi, nhiÖm vô cña mçi ®éi ph¶I chän lo¹i rau c« yªu
cÇu trång ®óng vµo luèng rau mµ c« ®· quy ®Þnh. Thêi gian ch¬i lµ 1 b¶n nh¹c.
§éi nµo trång ®îc nhiÒu rau ®óng yªu cÇu h¬n ®éi ®ã chiÕn th¾ng.
* LuËt ch¬i: Ch¬i theo luËt tiÕp søc. LoaÞ rau trång sai luèng sÏ kh«ng ®îc tÝnh.
3.3) BiÖn ph¸p 3: Cho trÎ tiÕp xóc nhiÒu víi thiªn nhiªn
Giê ho¹t ®éng ngoµi trêi lµ giê trÎ tÝch luü thªm nhiÒu kiÕn thøc vÒ tù
nhiªn: M©y, ma , n¾ng… th× bÇu trêi thay ®æi nh thÕ nµo? thêi tiÕt ra sao? HoÆc
trong ho¹t ®éng cã môc ®Ých” T×m hiÓu vÒ hoa cóc mÆt trêi” trÎ sÏ biÕt ®îc t¹i
sao hoa l¹i cã tªn nh vËy, t«I ®· t×m nh÷ng b«ng hoa giµ cã nhÞ ®· kÕt thµnh h¹t
mµu ®en vµ lÊy cho trÎ xem ®Ó trÎ biÕt ®îc c©y ®ã lín lªn tõ h¹t. Sau ®ã cho trÎ
t×m xem nh÷ng c©y con lín lªn tõ h¹t mäc ë ®©u? NÕu ph¸t hiÖn ra bån c©y cã cá
th× cho trÎ nhæ cá bá vµo thïng r¸c. Qua ho¹t ®éng nµy kh«ng chØ cung cÊp kiÕn
thøc cho trÎ mµ cßn gi¸o dôc trÎ ý thøc ch¨m sãc, b¶o vÖ c©y.
Trêng t«i cßn x©y dùng lÞch ho¹t ®éng tù chän cho tõng líp vµo thêi gian
cô thÓ. TrÎ líp t«i rÊt thÝch nh÷ng ho¹t ®éng ®ã. Mçi lÇn tæ chøc t«i l¹i suy nghÜ,
t×m tßi ra nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c nhau víi môc ®Ých cung cÊp kiÕn thøc kh¸c
nhau lµm cho trÎ kh«ng ch¸n.
VÝ dô: Ho¹t ®éng bÓ vÇy ë th¸ng 9 ho¹t ®éng cã môc ®Ých lµ: VËt thÊm
níc, vËt kh«ng thÊm níc. C¸c gãc ch¬i: Th¶ thuyÒn, con vËt phun níc, c©u c¸,
mß cua b¾t èc. Nhng th¸ng 10 th× l¹i ph¶I tæ chøc ho¹t ®éng cã môc ®Ých kh¸c
nh: VËt ch×m vËt næi, c¸c gãc ch¬i kh¸c nh: G¸nh níc tíi c©y…
+ Ho¹t ®éng c¸t sái, bãng ræ: Th¸ng 3 ho¹t ®éng cã môc ®Ých lµ: C¸t ®æi
mµu, cho trÎ lµm tranh c¸t víi c¸t ®· ®îc nhuém mµu th× trÎ sÏ biÕt thªm ®îc t¸c
dông cña c¸t kh«ng ph¶i chØ dïng lµm nguyªn vËt liÖu x©y nhµ. C¸c gãc ch¬i
kh¸c: Kim kØm k×m kim, « t« chë c¸ ®Õn cho c¸c b¹n kh¸c sµng c¸t, ®å h×nh con
vËt, ch¬i c¾p cua bá giá, « ¨n quan, nhÆt sái to, sái nhá xÕp h×nh qu¶, hoa…
Th¸ng tiÕp theo t«i l¹i tæ chøc ho¹t ®éng cã môc ®Ých lµ: víi c¸c gãc ch¬i kh¸c:
X©y l©u ®µi c¸t, nhÆt sái xÕp theo ý thÝch
+ Ho¹t ®éng ch¨m sãc c©y: LÇn ®Çu tæ chøc sÏ cho trÎ t×m hiÓu vÒ c©y
m×nh cÇn ch¨m sãc, sau ®ã cho trÎ tíi níc, nhæ cá… cho c©y.
3.4) BiÖn ph¸p 4: Sö dông ®ång dao, ca dao, c©u ®è…
§ång dao lµ nh÷ng bµi h¸t d©n gian cã néi dung vµ h×nh thøc phï hîp víi
trÎ em. §ång dao cã lÞch sö l©u ®êi, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cïng gia ®×nh vµ x·
héi. Qua nh÷ng bµi ®ång dao gióp c¸c em cã nh÷ng c¶m xóc tèt ®Ñp, gi¸o dôc
c¸c em trë thµnh nh÷ng ngêi cã Ých trong t¬ng lai Qua ®«i m¾t trÎ th¬, thiªn
nhiªn g¾n bã víi c¸c em nh “chÞ lóa”, “ c« ®Ëu nµnh”, “ anh da chuét”.
Trong chñ ®Ò thÕ giíi thùc vËt, t«i ®· sö dông bµi ®ång dao “Hä nhµ rau”
®Ó cung cÊp thªm kiÕn thøc cho trÎ vÒ ®Æc ®iÓm c¸c lo¹i qu¶ kh¸c nhau. TrÎ rÊt
dÔ nhí vµ høng thó ®äc qua ®ã ph¸t triÓn ng«n ng÷ m¹ch l¹c cho trÎ.
Hä nhµ rau
Nghe vÎ nghe vÌ
Nghe vÌ c¸i rau
Thó ë hçn hµo
Lµ rau ngµnh ng¹nh
Trong lßng bÊt ch¸nh
Vèn thiÖt rau lang
§Êt réng bß ngang
Lµ rau muèng biÓn
Quan ®ßi kh«ng kiÖn
B×nh b¸t nÊu canh
¨n h¬I tanh tanh
Lµ rau diÕp c¸
Kh«ng ba kh«ng m¸
Rau m¸ mäc bê
Thß tay sî d¬
Nã lµ rau nhít
¨n cay nh ít
Vèn thiÖt rau r¨m
Sèng tríc ngµn n¨m
Lµ rau v¹n thä
TÝnh hay sî vî
Vèn thiÖt rau co
Lµng hiÕp ch¼ng cho
ThiÖt lµ rau hóng
Lªn chïa mµ cóng
Vèn thiÖt hµnh h¬ng
Giôc ngùa bu«ng c¬ng
Lµ rau m· ®Ò.
+ ë chñ ®Ò “ThÕ giíi ®éng vËt” t«i d¹y trÎ bµi bµi “ Gµ côc t¸c” ng¾n gän
nhng trÎ biÕt nh÷ng ®Æc ®iÓm râ nÐt vÒ con gµ, trÎ thuéc nhanh, cung cÊp cho
trÎ h×nh ¶nh vÒ con gµ rÊt sinh ®éng.
Con gµ côc t¸c, côc te
Hay ®ç ®Çu hÌ, hay ch¹y r«ng r«ng
M¸ gµ th× ®á hång hång
C¸i má th× nhän, c¸i mång th× t¬i
C¸i ch©n hay ®¹p, hay b¬i
C¸i c¸nh hay vç lªn trêi giã bay.
Bµi “ Lµng chim” l¹i cung cÊp cho trÎ tªn gäi 24 loµi chim víi 24 ®éng
t¸c kh¸c nhau. Qua ®ã trÎ kh«ng chØ biÕt ®îc tªn gäi mµ cßn biÕt ®îc ®Æc ®iÓm
vËn ®éng ®Æc trng cña 24 loµi chim, lµm giµu vèn hiÓu biÕt, ph¸t triÓn trÝ tëng t-
îng cho trÎ:
Hay ch¹y lon ton
Lµ gµ míi në
C¸i mÆt hay ®á
Lµ con gµ mµo
Hay b¬i dãi ao
MÑ con nhµ vÞt
Hay la, hay hÐt
Lµ con bå chao
Hay bæ, hay nhµo
Lµ con bãi c¸…
- T«i cßn sö dông c©u ®è ®Ó kÝch thÝch t duy, ãc ph¸n ®o¸n cho trÎ, lµm phong
phó vèn tõ.
VÝ dô : Cho trÎ lµm quen víi con cua :
“ Con g× t¸m c¼ng hai cµng.
§Çu th× kh«ng cã, bß ngang c¶ ®êi”
TrÎ ®o¸n ngay ®îc ®ã lµ con cua , nhng trong ®Çu trÎ biÓu tîng vÒ con cua ®îc
chÝnh x¸c lµ con cua cã hai cµng to , cã t¸m ch©n, l¹i bß ngang n÷a .
. Cho trÎ lµm quen víi con c¸, t«i dïng c©u ®è .
“Con g× cã vÈy cã v©y
Kh«ng ®i trªn c¹n mµ b¬i díi hå ”
TrÎ tr¶ lêi ®ã lµ con c¸ nhng trÎ l¹i biÕt thªm con c¸ cã ®Æc ®iÓm cô thÓ:
cã v©y cã ®u«i , vÈy, m«i trêng sèng cña chóng…
Tõ ®ã trÎ cã thÓ so s¸nh xem con c¸ vµ con cua cã ®Æc ®iÓm g× gièng nhau
,cã ®Æc ®iÓm g× kh¸c nhau ? Sau ®ã trÎ cã thÓ ph©n nhãm .
- T«i cho trÎ thi “ ®è vui ” hai ®éi ra c©u ®è cho nhau vµ gi¶i c©u ®è ®éi b¹n
“ Nhµ h×nh xo¾n ë díi ao
ChØ cã mét cöa ra vµo mµ th«i
Mang nhµ ®i kh¾p mäi n¬i
Kh«ng ®i ®ãng cöa nghØ ng¬i mét m×nh .”
( con èc )
Con g× ®Çu bÑp .
Hai ng¹nh hai bªn
R©u ng¾n vÓnh lªn
M×nh tr¬n bãng nh½n
( con c¸ trª)
3.5) BiÖn ph¸p 5: øng dông c«ng nghÖ th«ng tin
B¸c Hå kÝnh yªu ®· nãi :
“ V× lîi Ých mêi n¨m trång c©y ,
V× lîi Ých tr¨m n¨m trång ngêi .”
Việc quan trọng nhất trong sự nghiệp trồng người là phải chăm sóc, giáo
dục các em ngay từ nhỏ để hình thành và phát triển nhân cách một cách toàn
diện. Đó chính là nhiệm vụ của ngành Giáo dục mầm non - mắt xích đầu tiên
trong hệ thống giáo dục quốc dân.
§©y lµ thêi kú giữ vai trò quan trọng nhÊt trong việc lĩnh hội những khái
niệm đạo đức sơ đẳng và việc hình thành những hành vi phù hợp với khái niệm
ấy. Chính vì thế nhiệm vụ của nhà giáo dục là phải quan tâm trang bị cho trẻ
những tri thức khoa học và nhân cách toàn diện để theo kịp thời đại.
Trong c«ng t¸c gi¸o dôc trÎ mÇm non th× viÖc cho trÎ kh¸m ph¸ khoa häc
lµ kh«ng thÓ thiÕu, cã t¸c dông gi¸o dôc vÒ mäi mÆt ®èi víi trÎ nh lµ : ng«n ng÷ ,
®¹o ®øc , trÝ tuÖ , thÈm mü thÓ lùc ... Kh¸m ph¸ khoa häc lµ ph¬ng tiÖn ®Ó giao
tiÕp vµ lµm quen víi m«i trêng xung quanh, m«i trêng x· héi ®Ó giao lu vµ bÇy
tá nguyÖn väng cña m×nh vµ ®ång thêi lµ c«ng cô cña t duy .
Khi nói đến trẻ mầm non không ai không biết trẻ ở lứa tuổi này rất thích
tìm hiểu, khám phá môi trường xung quanh bëi thÕ giíi xung quanh thËt bao la
réng lín, cã biÕt bao ®iÒu míi l¹ hÊp dÉn, vµ cßn cã bao l¹ lÉm khã hiÓu, trÎ tß
mß muèn biÕt, muèn ®îc kh¸m ph¸. Kh¸m ph¸ khoa häc mang l¹i nguån biÓu t-
îng v« cïng phong phó, ®a d¹ng, sinh ®éng, ®Çy hÊp dÉn víi trÎ th¬, tõ m«i tr-
êng tù nhiªn ( cá c©y, hoa l¸, chim mu«ng..) ®Õn m«i trêng x· héi ( c«ng viÖc
cña mçi ngêi trong x· héi, mèi quan hÖ cña con ngêi víi nhau …) vµ trÎ hiÓu biÕt
vÒ chÝnh b¶n th©n m×nh, v× thÕ trÎ lu«n cã niÒm khao kh¸t kh¸m ph¸ , t×m hiÓu vÒ
chóng . Kh¸m ph¸ khoa häc đòi hỏi trẻ phải sử dụng tích cực các giác quan
chính vì vậy sẽ phát triển ở trẻ năng lực quan sát, khả năng phân tích, so sánh,
tổng hợp… nhờ vậy khả năng cảm nhận của trẻ sÏ nhanh nhạy, chính xác, những
biểu tượng, kết quả trẻ thu nhận được trở nên cụ thể, sinh động và hấp dẫn hơn.
Qua nh÷ng thÝ nghiÖm nhá trÎ ®îc tù m×nh thùc hiÖn trong ®é tuæi mÇm non sẽ
hình thành ở trẻ những biểu tượng về thiên nhiên chÝnh lµ c¬ së khoa học sau
này của trẻ.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc cho trÎ kh¸m ph¸ khoa häc vµ
lµm sao ®Ó nh÷ng giê häc ®ã trë nªn thó vÞ, kh«ng kh« khan víi trÎ nªn t«i ®·
chän ®Ò tµi “ Mét sè biÖn ph¸p t¹o høng thó cho trÎ 4- 5 tuæi kh¸m ph¸ khoa
häc”.
II- Gi¶I quyÕt vÊn ®Ò
1) ThuËn lîi :
- Líp lu«n nhËn ®îc sù quan t©m cña Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng
- C¬ së vËt chÊt ®Çy ®ñ, hiÖn ®¹i, cã khu bÓ vÇy, c¸t sái, vên thiªn nhiªn
phong phó ®a d¹ng víi nhiÒu chñng lo¹i c©y kh¸c nhau.
- §a sè phô huynh quan t©m ®Õn viÖc häc tËp cña con vµ cã nhËn thøc tèt
vÒ viÖc kh¸m ph¸ khoa häc
2) Khã kh¨n :
- Vèn hiÓu biÕt vÒ m«i trêng x· héi cßn h¹n chÕ .
3) BiÖn ph¸p
3.1) BiÖn ph¸p 1: Cho trÎ lµm thÝ nghiÖm
Ngµy nay khoa häc kü thuËt ®· cã nh÷ng bíc tiÕn quan träng v× vËy ®èi
víi c¸c em thiÕu nhi th× viÖc trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc bao qu¸t vµ
chÝnh x¸c vÒ c¸c lÜnh vùc cña tù nhiªn vµ con ngêi lµ rÊt cÇn thiÕt.Kh«ng ph¶i thÝ
nghiÖm nµo còng lµ 1 ph¸t minh tuy nhiªn kh«ng cã ph¸t minh nµo lµ kh«ng cã
thÝ nghiÖm.Nh÷ng thÝ nghiÖm nhá, ®¬n gi¶n, dÔ tiÕn hµnh nhng l¹i hiÖu qña v×
®em dÕn cho c¸c em nh÷ng hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi xung quanh, tõng bíc c¸c em sÏ
cã ®iÒu kiÖn ®Ó suy nghÜ, kh¸m ph¸ nh÷ng bÝ Èn cña cuéc sèng. Dãi ®©y lµ mét
sè thÝ nghiÖm t«i ®· tiÕn hµnh vµ kÕt qu¶ thu ®îc ë c¸c em rÊt tèt, trÎ rÊt høng
thó, say mª víi c¸c thÝ nghiÖm.
ThÝ nghiÖm 1: Con chim ë trong lång
* Môc ®Ých yªu cÇu
- Trẻ nhận biết với tốc độ nhanh, ánh sáng có thể làm ta không nhận rõ được các
vật
* ChuÈn bÞ
- Vẽ hình 1 con chim và 1 cái lång lên 2 mặt bìa hình tròn bằng nhau
- 1 c¸i que, băng dÝnh
* TiÕn hµnh
BƯỚC 1:
- Dùng băng dÝnh dán 2 miếng bìa con chim và cái lång , kẹp c¸i que ở giữa
BƯỚC 2:
- Kẹp c¸I que vào lòng bàn tay. Xoay que chạy tới chạy lui thật nhanh. Bạn sẽ
thấy con chim xuất hiện trong cái lång
- Có thể cho trẻ làm nhiều hình khác nhau: con chim và cái lồng, con khỉ và
cành cây..
ThÝ nghiÖm 2: NÕn ch¸y nhê khÝ g×?
* Môc ®Ých yªu cÇu
- Cần cho trẻ nhận biết không khí xung quanh
- Trẻ nhận biết nÕn cháy nhờ có khí ôxi. Khi khí ôxi hết thì nÕn sẽ bị tắt
* ChuÈn bÞ
- NÕn
- Diªm, bËt löa
- Cèc thuû tinh: 2 cèc
- 2 miÕng giÊy b¹c: 1 miÕng khoÐt lç, 1 miÕng kh«ng khoÐt lç.
* TiÕn hµnh
BƯỚC 1:
- Cho trẻ quan sát và gọi tên các đồ dùng của cô đã chuÈn bị
- Hỏi trẻ: Gắn nến vào trong cốc bằng cách nào?
- Sau ®ã c« ch©m löa cho nÕn ch¸y
BƯỚC 2 :
- C« ®Æt 2 tê giÊy b¹c lªn miÖng 2 cèc cã nÕn ®an gch¸y
- C« hái trÎ: ChuyÖn g× sÏ x¶y ra víi chiÕc cèc ®îc ®Æt miÕng giÊy b¹c cã lç
thñng ? Cßn víi tê giÊy b¹c kh«ng cã lç thñng th× sao?
- Cho trÎ quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra: NÕn ë cèc ®îc ®¾t tê giÊy b¹c cã lç thñng sÏ
tiÕp tôc ch¸y cßn nÕn ë chiÕc c«c s®îc ®Æt tê giÊy b¹c kh«ng cã lç thñng sÏ ch¸y
1 lóc råi t¾t.
- Gi¶i thÝch: NÕn ch¸y ®îc lµ nhê khÝ oxi, v× vËy khi ®Æt tê giÊy b¹c kh«ng cã lç
thñng lªn cèc th× lîng khÝ oxi trong cèc ch¸y hÕt th× nÕn t¾t. Cßn cèc ®îc ®Æt tê
giÊy b¹c khoÐt thñng 1 lç nÕn vÉn ch¸y v× cèc ®ã vÉn ®îc cung cÊp oxi
ThÝ nghiÖm 3: VËt ch×m, vËt næi
* Môc ®Ých:
- Giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu tìm tòi và khám phá
- Giúp trẻ phát triển khả năng tìm tòi, sáng tạo nghiên cứu tìm ra cái mới
tích lũy các kiến thức
- Rèn luyện khả năng phân tích, tổng hợp và đánh giá các sự vật , hiện
tượng.
* Chuẩn bị:
- Các mẫu vật thí nghiệm như xốp bitis, sỏi, miếng nhựa hình con vịt,
miếng sắt, miếng gỗ, b«ng ho¸ häc, b«ng y tÕ, l¸ c©y kh«, xèp bät biÓn…
Bảng thÝ nghiệm:
Vật thí
nghiệm
Kết quả
Hình chìm
Hình nổi
- Cách chơi:
Cho trÎ ch¬i theo nhãm hoÆc c¸ nh©n, trÎ cho lÇn lît tõng ®å vËt vµo chËu
níc vµ quan s¸t xem vËt nµo næi, vËt nµo ch×m sau ®ã ghi l¹i kÕt qu¶ vµo b¶ng.
3.2) BiÖn ph¸p 2: Sö dông trß ch¬i
TrÎ mÇm non “ ch¬i mµ häc, häc mµ ch¬i ”. Sau thời gian trò chuyện, đàm
thoại với cô trẻ được hoạt động, được tham gia vào các trò chơi hứng thú. Qua
đó, trẻ không chỉ ngồi nghe cô nói và trả lời các câu hỏi của cô mà trẻ còn có cơ
hội để bộc lộ các hiểu biết của mình thông qua các trò chơi. Ngoài ra trò chơi
còn có tác dụng củng cố, bổ sung và phát triển thêm các tri thức mà trẻ vừa lĩnh
hội, tái tạo lại biểu tượng ®· học thông qua những hoạt động thực tiễn. Do đó trò
chơi củng cố trong giõo ho¹t ®éng kh¸m ph¸ là rất quan trọng.Trò chơi càng
phong phú đa dạng bao nhiêu thì các tri thức trẻ lĩnh hội càng sâu sắc và trẻ càng
nhớ lâu bấy nhiêu. Dãi ®©y lµ mét sè trß ch¬I t«i ®· tæ chøc vµ thu ®îc kÕt qu¶
tèt :
+ Trò chơi 1: “ Tìm nhà cho các con vật’’ sử dụng trong các tiết: Một số con vật
nuôi trong gia đình (gia cầm, gia súc ,vật nuôi nói chung)
* Chuẩn bị: Bút mầu, bàn ghế,mỗi trẻ có một tờ giấy có vẽ hình giống mẫu ở
dưới.
* Cách chơi: Trẻ ngồi theo bàn, mỗi trẻ có một tờ giấy giống mẫu ở dưới, trẻ
dùng bút nối con vật ở giữa tương ứng với ngôi nhà của chúng rồi tô màu.Sau
khi chơi xong cô nhận xét kết quả.
* Luật chơi: Thi xem ai tìm được nhiều con đường cho con vật nhất.
+ Trò chơi 2: “Ghép hình con c¸’’ sử dụng trong tiết: T×m hiÓu vÒ con c¸
* Chuẩn bị: Các chi tiết con vật như đầu, mình, đuôi, v©y, nơi hoạt động, thức
ăn…2 bảng gắn,bàn để chi tiết.
* Cách chơi: Chia làm hai đội,số lượng trẻ ở mỗi đội bằng nhau. Khi có hiệu
lệnh chơi lần lượt từng trẻ ở mỗi đội chạy lên tìm một chi tiết con vật của đội
mình gắn lên bảng .Kết thúc trò chơi đội nào ghép được nhiều chi tiết nhất là đội
thắng cuộc.
* Luật chơi: . Ch¬i theo luËt tiÕp søc, ®ội nào ghép được nhiều chi tiết nhất là
đội thắng cuộc
+ Trò chơi 3: “Hãy xếp cho đúng’’sử dụng trong các tiết: Bác nông dân, quá
trình phát triển của cây từ hạt, thứ tự các mùa trong năm.
* Chuẩn bị:
- 3 bộ tranh vẽ các giai đoạn phát triển của cây đối với tiết “Quá trình phát
triển của cây từ hạt’’: Hạt – h¹t nẩy mầm – cây non – cây trëng thµnh.
- 3 bộ tranh về các thời điểm: Làm đất, gieo cấy, chăm sóc, thu hoạch đối với
tiết “Bác nông dân’’.
- 3 bộ tranh vẽ các mùa và đặc điểm của từng mùa: Xuân - hạ - thu - đông.
- 2 bảng, bàn để tranh.
* Cách chơi: Chia làm 2 đội, số trẻ ở mỗi đội bằng nhau.Khi có hiệu lệnh bắt
đầu, lần lượt từng trẻ ở mỗi đội chạy lên tìm một tranh theo đúng thứ tự gắn lên
bảng .Đội nào ghép nhanh và đúng nhất thì đội đó thắng cuộc.
* Luật chơi: Đội nào xếp nhanh và đúng nhất là đội chiến thắng.
+ Trß ch¬i 4: “Trång rau ®óng luèng” sö dông trong giê: Mét sè lo¹i rau
* ChuÈn bÞ: Mét sè lo¹i rau ¨n l¸, rau ¨n cñ, rau ¨n qu¶..
- 2 luèng c©y.
* C¸ch ch¬i: Chia trÎ lµm 2 ®éi, nhiÖm vô cña mçi ®éi ph¶I chän lo¹i rau c« yªu
cÇu trång ®óng vµo luèng rau mµ c« ®· quy ®Þnh. Thêi gian ch¬i lµ 1 b¶n nh¹c.
§éi nµo trång ®îc nhiÒu rau ®óng yªu cÇu h¬n ®éi ®ã chiÕn th¾ng.
* LuËt ch¬i: Ch¬i theo luËt tiÕp søc. LoaÞ rau trång sai luèng sÏ kh«ng ®îc tÝnh.
3.3) BiÖn ph¸p 3: Cho trÎ tiÕp xóc nhiÒu víi thiªn nhiªn
Giê ho¹t ®éng ngoµi trêi lµ giê trÎ tÝch luü thªm nhiÒu kiÕn thøc vÒ tù
nhiªn: M©y, ma , n¾ng… th× bÇu trêi thay ®æi nh thÕ nµo? thêi tiÕt ra sao? HoÆc
trong ho¹t ®éng cã môc ®Ých” T×m hiÓu vÒ hoa cóc mÆt trêi” trÎ sÏ biÕt ®îc t¹i
sao hoa l¹i cã tªn nh vËy, t«I ®· t×m nh÷ng b«ng hoa giµ cã nhÞ ®· kÕt thµnh h¹t
mµu ®en vµ lÊy cho trÎ xem ®Ó trÎ biÕt ®îc c©y ®ã lín lªn tõ h¹t. Sau ®ã cho trÎ
t×m xem nh÷ng c©y con lín lªn tõ h¹t mäc ë ®©u? NÕu ph¸t hiÖn ra bån c©y cã cá
th× cho trÎ nhæ cá bá vµo thïng r¸c. Qua ho¹t ®éng nµy kh«ng chØ cung cÊp kiÕn
thøc cho trÎ mµ cßn gi¸o dôc trÎ ý thøc ch¨m sãc, b¶o vÖ c©y.
Trêng t«i cßn x©y dùng lÞch ho¹t ®éng tù chän cho tõng líp vµo thêi gian
cô thÓ. TrÎ líp t«i rÊt thÝch nh÷ng ho¹t ®éng ®ã. Mçi lÇn tæ chøc t«i l¹i suy nghÜ,
t×m tßi ra nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c nhau víi môc ®Ých cung cÊp kiÕn thøc kh¸c
nhau lµm cho trÎ kh«ng ch¸n.
VÝ dô: Ho¹t ®éng bÓ vÇy ë th¸ng 9 ho¹t ®éng cã môc ®Ých lµ: VËt thÊm
níc, vËt kh«ng thÊm níc. C¸c gãc ch¬i: Th¶ thuyÒn, con vËt phun níc, c©u c¸,
mß cua b¾t èc. Nhng th¸ng 10 th× l¹i ph¶I tæ chøc ho¹t ®éng cã môc ®Ých kh¸c
nh: VËt ch×m vËt næi, c¸c gãc ch¬i kh¸c nh: G¸nh níc tíi c©y…
+ Ho¹t ®éng c¸t sái, bãng ræ: Th¸ng 3 ho¹t ®éng cã môc ®Ých lµ: C¸t ®æi
mµu, cho trÎ lµm tranh c¸t víi c¸t ®· ®îc nhuém mµu th× trÎ sÏ biÕt thªm ®îc t¸c
dông cña c¸t kh«ng ph¶i chØ dïng lµm nguyªn vËt liÖu x©y nhµ. C¸c gãc ch¬i
kh¸c: Kim kØm k×m kim, « t« chë c¸ ®Õn cho c¸c b¹n kh¸c sµng c¸t, ®å h×nh con
vËt, ch¬i c¾p cua bá giá, « ¨n quan, nhÆt sái to, sái nhá xÕp h×nh qu¶, hoa…
Th¸ng tiÕp theo t«i l¹i tæ chøc ho¹t ®éng cã môc ®Ých lµ: víi c¸c gãc ch¬i kh¸c:
X©y l©u ®µi c¸t, nhÆt sái xÕp theo ý thÝch
+ Ho¹t ®éng ch¨m sãc c©y: LÇn ®Çu tæ chøc sÏ cho trÎ t×m hiÓu vÒ c©y
m×nh cÇn ch¨m sãc, sau ®ã cho trÎ tíi níc, nhæ cá… cho c©y.
3.4) BiÖn ph¸p 4: Sö dông ®ång dao, ca dao, c©u ®è…
§ång dao lµ nh÷ng bµi h¸t d©n gian cã néi dung vµ h×nh thøc phï hîp víi
trÎ em. §ång dao cã lÞch sö l©u ®êi, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cïng gia ®×nh vµ x·
héi. Qua nh÷ng bµi ®ång dao gióp c¸c em cã nh÷ng c¶m xóc tèt ®Ñp, gi¸o dôc
c¸c em trë thµnh nh÷ng ngêi cã Ých trong t¬ng lai Qua ®«i m¾t trÎ th¬, thiªn
nhiªn g¾n bã víi c¸c em nh “chÞ lóa”, “ c« ®Ëu nµnh”, “ anh da chuét”.
Trong chñ ®Ò thÕ giíi thùc vËt, t«i ®· sö dông bµi ®ång dao “Hä nhµ rau”
®Ó cung cÊp thªm kiÕn thøc cho trÎ vÒ ®Æc ®iÓm c¸c lo¹i qu¶ kh¸c nhau. TrÎ rÊt
dÔ nhí vµ høng thó ®äc qua ®ã ph¸t triÓn ng«n ng÷ m¹ch l¹c cho trÎ.
Hä nhµ rau
Nghe vÎ nghe vÌ
Nghe vÌ c¸i rau
Thó ë hçn hµo
Lµ rau ngµnh ng¹nh
Trong lßng bÊt ch¸nh
Vèn thiÖt rau lang
§Êt réng bß ngang
Lµ rau muèng biÓn
Quan ®ßi kh«ng kiÖn
B×nh b¸t nÊu canh
¨n h¬I tanh tanh
Lµ rau diÕp c¸
Kh«ng ba kh«ng m¸
Rau m¸ mäc bê
Thß tay sî d¬
Nã lµ rau nhít
¨n cay nh ít
Vèn thiÖt rau r¨m
Sèng tríc ngµn n¨m
Lµ rau v¹n thä
TÝnh hay sî vî
Vèn thiÖt rau co
Lµng hiÕp ch¼ng cho
ThiÖt lµ rau hóng
Lªn chïa mµ cóng
Vèn thiÖt hµnh h¬ng
Giôc ngùa bu«ng c¬ng
Lµ rau m· ®Ò.
+ ë chñ ®Ò “ThÕ giíi ®éng vËt” t«i d¹y trÎ bµi bµi “ Gµ côc t¸c” ng¾n gän
nhng trÎ biÕt nh÷ng ®Æc ®iÓm râ nÐt vÒ con gµ, trÎ thuéc nhanh, cung cÊp cho
trÎ h×nh ¶nh vÒ con gµ rÊt sinh ®éng.
Con gµ côc t¸c, côc te
Hay ®ç ®Çu hÌ, hay ch¹y r«ng r«ng
M¸ gµ th× ®á hång hång
C¸i má th× nhän, c¸i mång th× t¬i
C¸i ch©n hay ®¹p, hay b¬i
C¸i c¸nh hay vç lªn trêi giã bay.
Bµi “ Lµng chim” l¹i cung cÊp cho trÎ tªn gäi 24 loµi chim víi 24 ®éng
t¸c kh¸c nhau. Qua ®ã trÎ kh«ng chØ biÕt ®îc tªn gäi mµ cßn biÕt ®îc ®Æc ®iÓm
vËn ®éng ®Æc trng cña 24 loµi chim, lµm giµu vèn hiÓu biÕt, ph¸t triÓn trÝ tëng t-
îng cho trÎ:
Hay ch¹y lon ton
Lµ gµ míi në
C¸i mÆt hay ®á
Lµ con gµ mµo
Hay b¬i dãi ao
MÑ con nhµ vÞt
Hay la, hay hÐt
Lµ con bå chao
Hay bæ, hay nhµo
Lµ con bãi c¸…
- T«i cßn sö dông c©u ®è ®Ó kÝch thÝch t duy, ãc ph¸n ®o¸n cho trÎ, lµm phong
phó vèn tõ.
VÝ dô : Cho trÎ lµm quen víi con cua :
“ Con g× t¸m c¼ng hai cµng.
§Çu th× kh«ng cã, bß ngang c¶ ®êi”
TrÎ ®o¸n ngay ®îc ®ã lµ con cua , nhng trong ®Çu trÎ biÓu tîng vÒ con cua ®îc
chÝnh x¸c lµ con cua cã hai cµng to , cã t¸m ch©n, l¹i bß ngang n÷a .
. Cho trÎ lµm quen víi con c¸, t«i dïng c©u ®è .
“Con g× cã vÈy cã v©y
Kh«ng ®i trªn c¹n mµ b¬i díi hå ”
TrÎ tr¶ lêi ®ã lµ con c¸ nhng trÎ l¹i biÕt thªm con c¸ cã ®Æc ®iÓm cô thÓ:
cã v©y cã ®u«i , vÈy, m«i trêng sèng cña chóng…
Tõ ®ã trÎ cã thÓ so s¸nh xem con c¸ vµ con cua cã ®Æc ®iÓm g× gièng nhau
,cã ®Æc ®iÓm g× kh¸c nhau ? Sau ®ã trÎ cã thÓ ph©n nhãm .
- T«i cho trÎ thi “ ®è vui ” hai ®éi ra c©u ®è cho nhau vµ gi¶i c©u ®è ®éi b¹n
“ Nhµ h×nh xo¾n ë díi ao
ChØ cã mét cöa ra vµo mµ th«i
Mang nhµ ®i kh¾p mäi n¬i
Kh«ng ®i ®ãng cöa nghØ ng¬i mét m×nh .”
( con èc )
Con g× ®Çu bÑp .
Hai ng¹nh hai bªn
R©u ng¾n vÓnh lªn
M×nh tr¬n bãng nh½n
( con c¸ trª)
3.5) BiÖn ph¸p 5: øng dông c«ng nghÖ th«ng tin