Skkn một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non
- 24 trang
- file .docx
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HÒA NHẬP TRẺ KHUYẾT TẬT
TRONG TRƯỜNG MẦM NON”
Lĩnh vực: Giáo dục mầm non
Cấp học: Mầm non
NĂM HỌC: 2016-2017
Nội dung đề mục Trang số
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
A. ĐẶT VẤN ĐỀ 02
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 03
I. Cơ sở lý luận 03
II. Cơ sở thực tiễn 04
1. Thuận lợi 04
2. Khó khăn 04
III. Biện pháp thực hiện 05
1. Biện pháp 1: Khảo sát tật của trẻ 05
2. Biện pháp 2: Lập kế hoạch theo dõi, đánh giá sự tiến bộ của 05
trẻ khuyết tật
3 .Biện pháp 3: Giáo viên tự học tập nâng cao trình độ chuyên 07
môn nghiệp vụ về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật
4. Biện pháp 4: Phối hợp với phụ huynh 08
5. Biện pháp 5: Tạo môi trường học thân thiện, quan tâm giúp 09
đỡ trẻ hòa đồng với cô giáo và bạn bè
6. Biện pháp 6: Rèn kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi ứng 11
dụng phương pháp Montessori
7. Biện pháp 7: Giáo viên sáng tạo một số đồ dùng đồ chơi trong 13
việc giáo dục trẻ
8. Biện pháp 8: Tích cực cho trẻ tham gia các hoạt động sinh 14
hoạt cộng đồng như văn hóa văn nghệ thể dục – thể thao….
9. Biện pháp 9: Ứng dụng CNTT trong giáo dục trẻ 16
10. Kết quả 15
10.1. Đối với giáo viên 17
10.2 Đối với trẻ 17
10.3. Đối với phụ huynh 17
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 18
D. TÀI LIỆU KHAM KHẢO 20
PHỤ LỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Trong xu thế phát triển của thời đại, đất nước ta đang trong thời kì đổi mới
với trọng tâm là phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ta đang cần
những nguồn năng lực dồi dào về thể chất, trí tuệ và đạo đức..Để thực hiện được
điều đó chúng ta phải đầu tư đến yếu tố con người và vai trò của giáo dục
Như chúng ta đã biết giáo dục là chiếc chìa khóa vàng tiến vào tương lai,
một nước nghèo cũng có thể phát triển được miễn là nó được đầu tư đầy đủ vào vốn
con người, mà đầu tư vốn con người tức là đầu tư vào văn hóa giáo dục. Tuy nhiên
đi đôi với sự phát triển giáo dục, chúng ta cần phải có sự công bằng trong giáo dục.
Có thể nói vấn đề công bằng công bằng giáo dục được coi là trong tâm là nhiệm vụ
chính trị của ngành giáo dục. Chính vì lẽ đó đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến
những người thiệt thòi trong xã hội nhất là đối với trẻ em bị khuyết tật về thể chất
và tinh thần.
Trẻ khuyết tật cũng là một tế bào của xã hội trẻ phải có được cả xã hội quan
tâm giúp đỡ để trẻ được phát triển đầy đủ các mặt về thế chất, tuệ được tham gia
các hoạt động xã hội như các bạn khác, nhưng thực tế hầu hết trẻ khuyết tật hiện
nay vẫn chưa được nhìn nhận và có các biện pháp giáo dục đúng đắn. Cũng vì mặc
cảm với bạn bè và xã hội mà trẻ không được đến trường hay phụ huynh cho trẻ đến
các cơ sở giáo dục chuyên biệt dành riêng cho những trẻ đó.
Trẻ khuyết tật phải được hưởng mọi quyền lợi như những trẻ bình thường,
được học với môi trường bình thường, được hòa nhập vui chơi như bao đứa trẻ
khác đó là việc mang tính chất nhân đạo, thể hiện quyền bình đẳng mà công ước
quốc tế, luật bảo vệ - chăm sóc bà mẹ trẻ em thừa nhận.
Nếu cứ sống và học tập mãi với bạn bè khuyết tật, trẻ khuyết tật sẽ không
bao giờ khám phá ra những khả năng tiềm tàng mà chúng có. Vì vậy, việc học tập
trong một lớp hòa nhập với trẻ bình thường giúp cho trẻ hiểu đúng về năng lực của
mình, từ đó chúng có thể tìm được cách phát huy những tiềm năng này và tự phát
triển.. Việc hòa nhập trẻ khuyết tật giống như một thứ nhớt làm trơn quá trình lĩnh
hội những kỹ năng sống của chúng.
Song biện pháp giáo dục như thế nào để trẻ khuyết tật hòa nhập bắt kịp với
bạn bè cùng nhóm tuổi là công việc hết sức khó khăn và vất vả. Vì những lí do trên
nên tôi đã tìm tòi nghiên cứu và tổng kết được một số kinh nghiệm giáo dục hòa
nhập trẻ khuyết tật trong thời gian qua tôi đã mạnh dạn làm đề tài “ Một số biện
pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
B. GIẢI QUYỂT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận
2/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Theo văn bản quốc tế thông qua chương trình hành động thế giới về người
tàn tật 1982 đã vạch ra chiến lược toàn cầu đối với người khuyết tật nhằm ngăn
chặn nguy cơ gây ra người khuyết tật và giúp người khuyết tật thực sự tham gia đầy
đủ vào đời sống và phát triển xã hội. Xác định quyền của tất cả mọi người trong đó
có người khuyết tật là có sự lựa chọn và cơ hội bình đẳng như nhau.Ngoài ra trẻ
khuyết tật có quyền tham gia đầy đủ trong xã hội, xã hội cần làm môi trường phù
hợp hơn với người khuyết tật
Quyền của trẻ khuyết tật trong công ước về quyền trẻ em cũng nêu rõ mọi trẻ
em khuyết tật cần được hưởng một cuộc sống trọn vẹn và đầy đủ trong những điều
kiện: Đảm bảo phẩm giá, thúc đẩy khả năng tự lực, tạo điều kiện dễ dàng cho trẻ
tham gia tích cực vào cộng đồng. Bên cạnh đó trẻ được chăm sóc đặc biệt và tùy
theo nguồn lực có sẵn, phải khuyến khích và đảm bảo dành cho trẻ em khuyết tật
và cho những người có trách nhiệm chăm sóc trẻ sự giúp đỡ mà trẻ yêu cầu. Trẻ
khuyết tật được thực sự tiếp cận và hưởng sự giáo dục đào tạo, các dịch vụ y tế,
dịch vụ phục hồi chức năng
Giáo dục hòa nhập là xu hướng chung của hầu hết các nước trên thế giới và
đã được Bộ giáo dục và đào tạo Việt Nam xác định con đường chủ yếu để thực hiện
những quyền cơ bản của mọi trẻ em, đặc biệt là quyền được giáo dục.Đây là cơ hội
để mọi trẻ em trong đó chú trọng đến trẻ khuyết tật, trẻ khó khăn được tiếp cận nền
giáo dục bình đẳng, có chất lượng
Kế thừa truyền thống nhân ái tốt đẹp của dân tộc Việt Nam “ Thương người
như thể thương thân”, Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến những người khuyết
tật trong xã hội, nhất là đối với trẻ em. Trong điều kiện đất nước gặp nhiều khó
khăn, kinh tế còn chậm phát triển chúng ta đã từng bước xây dựng, thực hiện chính
sách và biện pháp nhằm giúp đỡ người khuyết tật nói chung, nhất là giúp đỡ trẻ em
bị khuyết tật về thể chất và tinh thần vượt qua khó khăn riêng để hòa nhập vào cuộc
sống cộng đồng.
Là một giáo viên mầm non với lòng yêu nghề, mến trẻ, tận tụy với nghề
nghiệp chúng ta phải làm thế nào để chất lượng giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật
trong trường mầm non ngày càng được nâng cao, góp phần hạn chế những khiếm
khuyết cho trẻ để trẻ vững bước vào đời, hòa nhập với cộng đồng và là những con
người có ích cho xã hội, cho đất nước
Giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật nhằm tạo ra môi trường sống , học tập hòa
nhập tốt nhất cho trẻ khuyết tật mầm non nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ
khuyết tật được tham gia học cùng trẻ bình thường ở các trường lớp mầm non
Giáo dục hòa nhập là cơ hội để trẻ bình thường và trẻ khuyết tật hiểu đúng
giá trị của nhau xóa bỏ sự cách biệt mặc cảm, xa lánh để trẻ có trách nhiệm với
nhau hơn giúp trẻ khuyết tật được học tại nơi trẻ sinh sống cùng gia đình không có
sự tách biệt môi trường sống. Tạo điều kiện giúp trẻ khuyết tật được phát triển về
thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhận
cách và chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1.
3/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Giáo dục hòa nhập trẻ mầm non còn đóng vai trò giúp trẻ khuyết tật can
thiệp sớm. tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ trong một môi trường giáo
dục bình thường tạo mọi trẻ mầm non kể cả trẻ khuyết tật có cơ hội được chăm sóc
và giáo dục bình đẳng
Tất cả những quyền lợi mà trẻ khuyết tật có được đòi hỏi giáo viên phải
chăm sóc tận tình trong học tập và sinh hoạt, được trẻ trong lớp cảm thông, giúp
đỡ. Đặc biệt được ban giám hiệu nhà trường các cô giáo có các biện pháp quan tâm
giúp đỡ trẻ hòa nhập.
II. Cơ sở thực tiễn
Trường đã được xây mới khang trang, sạch đẹp đảm bảo đầy đủ các điều
kiện của một trường mầm non đạt chuẩn quốc gia mức độ 1. Trường có đội ngũ cán
bộ giáo viên nhân viên đủ về cả số lượng và chất lượng góp phần nâng cao chất
lượng chăm sóc giáo dục trẻ cụ thể:
Tổng số CBGVNV: 41 Đồng chí
Tổng số trẻ : 393 cháu/ 11 lớp
Tổng số học sinh tôi phụ trách: 37 cháu trong đó có 1 cháu khuyết tật chậm
phát triển trí tuệ
Tổng số giáo viên/ lớp: 2 giáo viên trong đó có 1 giáo viên bằng đại học
chính quy, 01 giáo viên bằng trung cấp
Năm học này tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo lớn 5-6 tuổi. Tôi
nhận thấy những điều kiện thuận lợi và khó khăn ở lớp tôi như sau.
1. Thuận lợi
- Được sự quan tâm của cac cấp lãnh đạo về cơ sở vật chất đặc biệt là sự chỉ
đạo sát sao về chuyên môn của phòng giáo dục và đào tạo quận trong đó có nội
dung giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật
- Ban giám hiệu nhà trường quan tâm giúp đỡ và tạo điều kiện cho giáo viên
được tập huấn học hỏi kinh nghiệm về giáo dục trẻ khuyết tật
- Phụ huynh học sinh luôn tận tình phối hợp với giáo viên trong việc chăm
sóc và giáo dục trẻ
- Trẻ đã học tại trường từ lớp mẫu giáo nhỡ nên nhận thức của trẻ cũng phần
nào được tiến bộ
- Được sự trao đổi kinh nghiệm của giáo viên lớp mẫu giáo nhỡ đã trực tiếp
dạy cháu khuyết tật
- Được sự phối kết hợp đồng đều giữa 2 giáo viên trong lớp cùng nhiệt tình
chăm sóc- giáo dục trẻ nói chung và trẻ khuyết tật nói riêng
- Phụ huynh tin tưởng giáo viên, kết hợp chặt chẽ với giáo viên cùng chăm
sóc trẻ.
2. Khó khăn
- Giáo viên chủ nhiệm lớp không được đào tạo về chuyên biệt giáo dục hòa
nhập trẻ khuyết tật mà chỉ được tập huấn , kiến tập về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết
tật.
4/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
- Đồ dùng đồ chơi dành riêng cho trẻ khuyết tật không có gây khó khăn cho
giáo viên trong quá trình giáo dục trẻ
- Trẻ chậm phát triển trí não, ý thức tự vệ sinh cá nhân kém gây khó khăn
cho giáo viên trong việc dành nhiều thời gian cho việc vệ sinh cho trẻ.
- Trẻ hiếu động không kiểm soát được hành vi của bản thân
Từ những thuận lợi và khó khăn đó tôi đã tìm ra một số biện pháp để khắc phục
III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1. Biện pháp 1: Khảo sát tật của trẻ
Là một giáo viên chủ nhiệm trực tiếp phụ trách lớp có trẻ bị khuyết tật bản
thân tôi đã tìm hiểu về hoàn cảnh gia đình cũng như tìm hiểu nguyên nhân, đặc
điểm tâm sinh lý của trẻ có những điểm chậm phát triển trí tuệ và bất ổn về mặt
tinh thần
* Đặc điểm tâm lý trẻ khuyết tật
Khả năng phát triển thể chất và vận động:
- Quá trình phát triển thể chất của trẻ: Cháu bị suy dinh dưỡng, thấp còi, kỹ năng
vận động còn kém
- Khả năng vận động của trẻ: kỹ năng vận động thô (đi, đứng, ngồi, chạy, nhảy bình
thường.); kỹ năng vận động tinh (cầm vật nhỏ còn khó khăn, sự di chuyển của ánh
mắt còn chậm chạp, sự khéo léo của các chi còn yếu, kỹ năng cầm bút, cầm kéo
còn yếu…).
- Cảm giác, tri giác: Chậm chạm, phân biệt kém
- Tư duy: Chủ yếu là tư duy cụ thể, tính không liên tục, tính logic kém
- Trí nhớ: Hiểu chậm, quên nhanh, ghi nhớ một cách máy móc bên ngoài
- Chú ý: Thời gian chú ý ngắn, khó tập trung vào 1 công việc thiếu tính bền vững
- Ngôn ngữ: rất hạn chế, vốn từ ít, phát âm không rõ, nói không đủ câu người lớn
nói trước trẻ bắt chước theo.
- Hành vi: Không làm chủ được hành vi của bản thân. Đi lại chạy nhảy tự do một
cách vô ý thức, không ngồi 1 chỗ được lâu
- Thần kinh: Có những lúc la hét, ném đồ dùng, đồ đặc, cào cấu mọi người xung
quanh. Trẻ ngủ rất ít.
- Vệ sinh cá nhân: Thường là không biết tự vệ sinh cá nhân, Trẻ không biết đi tiểu
đại tiện đúng nơi quy định, ý thức vệ sinh cá nhân kém
Với đặc điểm khuyết tật của trẻ là chậm phát triển trí tuệ, thần kinh không ổn
định, trẻ không biết tự vệ sinh cá nhân nên bản thân giáo viên ở lớp luôn phải đặc
biệt chú ý đến trẻ và từ đó đưa ra các biện pháp giáo dục phù hợp với trẻ để trẻ
cùng được học tập giao lưu với bạn bè trong lớp.
2.Biện pháp 2: Lập kế hoạch theo dõi, đánh giá sự tiến bộ của trẻ khuyết
tật
Trong quá trình chăm sóc- giáo dục trẻ tôi thường xuyên theo dõi sự tiến
bộ của trẻ, đưa ra tiêu chí cụ thể để đánh giá
5/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
- Lên kế hoạch giáo dục theo từng tháng, tuần, đề ra nội dung giáo dục và biện
pháp giáo dục cụ thể
- Có sổ nhật ký theo dõi từng ngày qua các hoạt động
- Lập bảng theo dõi kết quả phát triển trí tuệ, thể chất báo cáo cho BGH . Bảng theo
dõi phải đánh giá chính xác quá trình phát triển của trẻ. Thường xuyên quan sát
theo dõi trẻ ở mọi lúc mọi nơi, trong mọi hoạt động. Khi quan sát phải hiểu rõ là
mình quan sát những nội dung nào, phải ghi chép đầy đủ từng nội dung, hiện tượng
xẩy ra trong hoạt động hang ngày của trẻ
- Hàng tuần tôi lên kế hoạch dạy riêng cho trẻ vào 1 buổi chiều trong tuần. Cô cùng
trẻ củng cố lại kiến thức trong tuần mà trẻ đã làm được hay chưa làm được. Cô giúp
đỡ trẻ và từ đó vạch ra kế hoạch của các tuần học tiếp theo.
Mẫu: KẾ HOẠCH THÁNG: …………………………….
Thời Nội dung Biện pháp Người thực Kết quả Đánh
gian thực hiện hiện giá
điều
chỉnh
Phát triển thể ...……………. ... ………… ………
chất ……………… ……………… …………. ………
………….......... ……………… ……………. ………… ………
………………
Phát triển ngôn ...…………….. ...…………….. ………… ………
Từ ngữ và giao tiếp ………………. ………………. ………… ………
ngày ………….......... ………………. ……………… ………… ………
.......................... ………………. …..................... ………… ……….
Phát triển nhận ...…………….. ...…………….. ………… ………
thức ………………. ………………. ………… ………
………….......... ………………. ………………. ………… ………
Đến .......................... ………………. ………………. ………… ……….
ngày
Giáo dục kỹ ...…………….. ...…………….. ………… ………
năng tự phục vụ ………………. ………………. ………… ………
………….......... ………………. ………………. ………… ………
.......................... ………………. ………………. ………… ……….
6/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
...…………….. ...…………….. ………… ………
Phát triển kỹ ………………. ………………. ………… ………
năng xã hội ………………. ………………. ………… ………
………….......... ………………. ………………. ………… ……….
.........................
...…………….. ...…………….. ………… ………
Phục hồi chức ………………. ………………. ………… ………
năng ………………. ………………. ………… ………
………….......... .……………… ………………. ………… ……….
……………….. ………………. ………………. …………. ……….
3.Biện pháp 3: Giáo viên tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp
vụ về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật
Phát triển năng lực đội ngũ giáo viên thông qua đào tạo, bồi dưỡng chính là
tạo ra khả năng xác định một cách rõ ràng những gì cần đạt được và những tiêu
chuẩn cho việc đo lường kết quả của người học dựa trên khung năng lực giáo viên
giáo dục hòa nhập và khả năng đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm. Việc phát triển
năng lực chú trọng vào kết quả của người học, lấy nhu cầu năng lực của vị trí công
việc của một giáo viên giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non là
chuẩn của chất lượng đào tạo. Điều này sẽ tạo ra những cách thức riêng phù hợp
với đặc điểm, hoàn cảnh của người học trong việc đạt tới sản phẩm của đào tạo.
Bồi dưỡng là hoạt động nhằm bổ sung, cập nhật kiến thức, kĩ năng chuyên
môn cho đội ngũ về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non khi mà
những kiến thức, kĩ năng được đào tạo trước đây chưa đủ để thực hiện có hiệu quả
hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong nhà
trường. Nội dung bồi dưỡng giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật mầm non được thực
hiện thông qua sinh hoạt theo chuyên đề hoặc lồng ghép với nội dung khác trong
sinh hoạt tổ chuyên môn của cơ sở giáo dục mầm non.
Bản thân giáo viên luôn tích cực tham gia các buổi kiến tập tập huấn về
chuyên môn nghiệp vụ giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non
nhằm trang bị kiến thức và kĩ năng nghề nghiệp chuyên môn thuộc lĩnh vực giáo
dục hòa nhập trẻ khuyết tật mầm non nhằm đảm bảo nâng cao hiệu quả trong việc
giáo dục trẻ khuyết tật được hòa nhập một cách hiệu quả nhất.
Bên cạch việc tham gia học tập, kiến tập tấp huấn tôi cũng luôn tìm hiểu theo
dõi các chương trình giao dục trẻ khuyết tật trên tivi, phim ảnh, các phương tiện
thông tin đại chúng để tìm hiểu và có các biện pháp giáo dục phù hợp nhất
Hiện nay với khoa học công nghệ ngày càng phát triển, tôi cũng tìm hiểu trên
các trang mạng điện tử you tobe, google về các biện pháp giao dục trẻ khuyết tật
7/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
hòa nhập. Hầu như các biện pháp mà tôi học hỏi được đều được cập nhật rất mới và
thiết thực với thực tế .
Ảnh: giáo viên tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn
Ngoài quá trình tự học tập bồi dưỡng tôi thường xuyên trao đổi chia sẻ kinh
nghiệm chăm sóc và giáo dục trẻ với bạn bè đồng nghiệp trong trường và các
trường khác trong quận, bản thân tôi cũng học hỏi và có thêm nhiều kiến thức giúp
cho việc giáo dục trẻ khuyết tật ngày một có hiệu quả hơn.
4.Biện pháp 4: Phối hợp với phụ huynh
Gia đình và nhà trường là cái nôi nuôi dưỡng trẻ trong những tháng đầu đời,
nhà trường và gia đình đều có những ưu thế riêng. Chính vì vậy việc kết hợp giữa
hai lực lượng này là yếu tố góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ khuyết tật.
Từ đầu năm khi bắt đầu nhận chủ nhiệm lớp và thấy cháu Tâm có đặc điểm của
một trẻ khuyết tật tôi đã không ngần ngại trao đổi với phụ huynh là bố mẹ cháu về
đặc điểm của trẻ từ khi sinh ra đến bây giờ như thế nào? Vì sao cháu lại bị như vậy.
Tôi rất đồng cảm với gia đình cháu, ban đầu bố mẹ cháu tỏ ra rất e ngại và không
thích khi cô giáo đề cập về vấn đề cháu chậm phát triển trí tuệ hơn các bạn. Vì bản
thân phụ huynh hay lé tránh không nhìn nhận được sự thật mà khẳng định con mình
vẫn bình thường như những trẻ bình thường. Qua nhiều lần trao đổi trực tiếp với
phụ huynh về tình hình của cháu ở trên lớp cũng như người được người cụ nội của
8/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
cháu hiểu nên dần dần bố mẹ cũng đã hiểu về những khiếm khuyết của cháu và gia
đình đã cho cháu đi khám tại các bệnh viện lớn.
Sau khi gia đình cho cháu khám về bệnh tình của cháu, bản thân tôi giáo viên
của cháu cũng đã kịp thời thỏi thăm về kết quả bệnh của cháu và động viên gia đình
cô gắng uốn nắn cháu để cháu sẽ hoàn thiện hơn
Đặc biệt sau các lần đón trả trẻ tôi và phụ huynh cũng luôn trao đổi thường
xuyên về hoạt động hằng ngày của cháu: Cháu có đặc điểm hay chạy nhảy tự do,
hay đùa với các bạn trong lớp một cách thái quá, cháu ngủ rất ít mà khi tỉnh dạy
cháu lại chạy nhảy đi lại khắp lớp. Khi tham gia các hoạt động tập thể cháu rất nhút
nhát, sợ sệt sợ âm thanh to. Đó là một số đặc điểm của cháu mà chúng tôi nắm
được để hằng ngày động viên khuyết khích trẻ tự tin tham gia vui chơi cùng với các
bạn.
Giáo viên vận động phụ huynh tìm đọc kham khảo các tài liệu có liên quan
để giáo dục thêm cháu ở nhà. Phụ huynh cũng rất lo cho bệnh tật của con nhưng
hầu hết các phụ huynh chưa hiểu tầm quan trọng trong việc giáo dục con, họ chưa
dành nhiều thời gian cho các con của mình. Đặc biệt trẻ khuyết tật trẻ cần được
giáo dục từ chính những người thân trong gia đình một cách khoa học.
Ảnh: giáo viên trao đổi tài liệu trong quá trình giáo dục trẻ
Gia đình cháu cũng rất hài lòng và cảm thấy vui vẻ khi được các cô quan tâm
và bù đắp cho cháu như vậy. và sẽ hữa cùng nhà trường chăm sóc giáo dục cháu tốt
9/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
hơn. Gia đình, nhà trường và xã hội luôn có mối quan hệ hữu cơ không thể tách rời,
mọi ảnh hưởng của xã hội đều tác động rất lớn đến quá trình phát triển của trẻ. Sự
chăm lo của xã hội như: Phát động ngày vì trẻ em, cấp phiếu khám chữa bệnh cho
trẻ em dưới 6 tuổi, tặng quà ngày 1/6, ngày tết trung thu…..đã có nhiều tác động
đến các bậc cha mẹ, giúp họ hiểu hơn trách nhiệm của mình với xã hội và trong
việc giáo dục con cái.
5.Biện pháp 5: Tạo môi trường học thân thiện, quan tâm giúp đỡ trẻ hòa
đồng với cô giáo và bạn bè
Môi trường giáo dục có vai trò rất quan trọng trong quá trình phát triển toàn
diện cho trẻ, đặc biệt là đối với trẻ khuyết tật. Bởi vì khi có môi trường giáo dục tốt
sẽ giúp phát triển nhân cách cho trẻ đồng thời giúp trẻ phát triển về tiềm năng của
tư cách, các năng lực tinh thần và thể chất. Hơn nưa đối với trẻ khuyết tật rất nhạy
cảm với mọi tác động bên ngoài. Không những bệnh tật thiếu dinh dưỡng có thể
gây tác hại lâu dài mà ngay cả những thiếu sót trong cách thức giáo dục, quan hệ
tình cảm cũng dễ nẩy sinh những chấn thương tâm lý, ảnh hưởng tiêu cực đến sự
phát triển của trẻ. Cho nên cô giáo mầm non có vai trò quan trọng trong việc giáo
dục hòa nhập
Ảnh: Trẻ khuyết tật tham gia học tập cùng các bạn
Cô giáo như mẹ hiền, thay thế mẹ để chăm sóc, giáo dục giúp đỡ cháu ở
mọi lúc mọi nơi. Vì vậy việc chăm sóc và giáo dục trẻ khuyết tật phải thường
xuyên được cải tiến, đổi mới, phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý và sở thích
10/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
của trẻ. Kiên quyết tránh mọi hình thức gò bó, áp đặt, mệnh lệch làm căng thẳng
ức chế tâm lý trẻ. Cô giáo phải thường xuyên trò chuyện, âu yếm vỗ về trẻ, tạo cho
trẻ tâm thế vui vẻ, thoải mái, tạo môi trường đẹp , thân thiện để trẻ được hòa nhập
cùng với các bạn, xây dựng nhóm bạn cùng chơi với trẻ. Giúp trẻ mạnh dạn, tự tin
thích được đến trường
Song song với nhiệm vụ xây dựng môi trường thân thiện để trẻ khuyết tật
hòa nhập thì việc dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi là việc cần thiết. Đối với trẻ khuyết tật
thì khả năng nhận thức, diễn đạt những ý nghĩ, mong muốn của trẻ rất hạn chế. Vì
thế cô giáo phải thường xuyên quan tâm chăm sóc, trò truyện, giúp đỡ trẻ ở mọi lúc
mọi nơi, trong mọi hoạt động: Vào giờ đón trả trẻ, giờ chơi tôi thường trò truyện
với cháu hỏi về ý thích nhu cầu thói quen hằng ngày của cháu
Việc giáo dục trẻ khuyết tật phải thực hiện một cách thường xuyên, phải
kiên trì, nhẫn nại, thường xuyên nhắc nhở giáo dục trẻ trong trường trong lớp phải
yêu thương, giúp đỡ bạn lúc khó khăn, thấy bạn ngã phải đỡ bạn dậy, thấy bạn
buồn, bạn không khỏe thì phải quan tâm hỏi thăm, cùng chơi với bạn. Đây là cơ hội
tốt để giáo dục tình cảm, lòng nhân ái, nhân cách sống và kỹ năng sống cho trẻ
mầm non.
6. Biện pháp 6: Rèn kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi ứng dụng
phương pháp Montessori
Với đặc điểm của trẻ là ý thức tự vệ sinh cá nhân kém, trẻ không biết đi vệ
sinh đúng nơi quy định, trẻ không biết rửa tay bằng xà phòng, lau mặt, rửa mặt…và
đặc điểm của cháu là hay quên và không thành nề nếp như các cháu khác ở trong
lớp. Vì vậy hang ngày vào các buổi chiều tôi dành thời gian rèn kỹ năng vệ sinh
cho trẻ để trẻ có thói quen vệ sinh đúng cách
Việc rèn kỹ năng sống cho trẻ đòi hỏi giáo viên phải quan tâm và giáo dục
trẻ mọi lúc mọi nơi. Ban đầu cháu không biết đi vệ sinh đúng nơi quy định khiến
giáo viên rất vất vả. Sau những lần như vậy cô ân cần hỏi cháu và dặn cháu
“ Lần sau khi đi vệ sinh con phải vào nhà vệ sinh nhé”. Thời gian đầu cháu chưa
thành thói quen nên giáo viên luôn phải nhắc nhở trẻ và hỏi trẻ có đi vệ sinh không
để cho trẻ đi thường xuyên. Dần dần trẻ có thới quen đi vệ sinh giống như các bạn
và được một số bạn trong lớp dắt đi cùng nên cháu cảm thấy tự tin và tự biết cách
đi vệ sinh đúng cách.
Ngoài ra khả năng nhận thức của cháu chậm nên khi rèn các kỹ năng vệ sinh
khác như: Rửa tay, rửa mặt, lau mặt của cháu cũng rất yếu. Hàng ngày cô cho trẻ
thực hiện vệ sinh giống các bạn và cô chú ý quan sát sửa sai cho trẻ. Đến buổi
chiều cô thấy kỹ năng vệ sinh nào của con còn yếu cô lại ôn lại cho cháu và cùng
cháu làm lại kỹ năng theo đúng các bước. Bên cạnh giáo dục kỹ năng trên lớp cho
con tôi cũng kết hợp với phụ huynh phải rèn trẻ vệ sinh ở nhà đúng cách và tạo thói
quen cho trẻ. Tôi luôn trao đổi với phụ huynh để phụ huynh hiểu tầm quan trọng
của giáo dục kỹ năng vệ sinh cá nhân
11/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Cháu Tâm không ý thức được cách bảo quản đồ dùng đồ chơi cũng như cháu
không biết cách để đồ dùng cá nhân hay đồ đùng đồ chơi đúng nơi quy định. Ban
đầu cháu đến lớp cháu có những hành động như vứt ném đồ dùng quanh lớp, cháu
xé các tranh ảnh treo trên tường của cô, quần áo cháu vứt rất bừa bãi. Khi trực tiếp
giảng dạy cháu, cháu cũng rất hợp tác với cô, sau các lần cháu có những hành động
sai như vậy tôi đã rất nghiêm khác phê bình cháu, và giáo dục trẻ đó là hành vi
không nên. Lần sau con không được làm vậy. Thời gian đầu 2 cô giáo đã luôn quan
sát và uốn nắn cho trẻ các hành động sai và kịp thời sửa sai cho trẻ . Ví dụ khi cháu
vứt áo của cháu ở lớp. Tôi đã bảo cháu nhặt áo lên và bảo trẻ lần sau con không
được làm như vậy. Aó con phải gấp gọn gàng và để vào ngăn tủ của mình. Cô cùng
trẻ gấp gọn áo và cùng trẻ cất ở ngoài tủ. Sau nhiều lần như vậy cháu đã biết cách
gấp và cất quần áo đúng nơi quy định. Sau những lần trẻ biết nghe lời tôi luôn động
viên khuyết khích trẻ khiến trẻ rất hứng thú và hợp tác cùng cô.
Bên cạnh các phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi.
Tôi đã ứng dụng thêm phương pháp Montessri. Đây là phương pháp giáo dục tiến
tiến chấp nhận sự duy nhất của mỗi trẻ và cho phép trẻ phát triển tùy theo những
khả năng của mình. Để ứng dụng được phương pháp này tôi đã chuẩn bị rất nhiều
đồ dùng đồ chơi để phát triển kỹ năng cho trẻ
Ảnh: Cháu Tâm thực hiện kỹ năng cài khuya áo
Để ứng dụng phương pháp này tôi đã chuẩn bị rất nhiều bộ đồ dùng dành
riêng cho trẻ.
12/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Ví dụ 1: Tôi chuẩn bị bộ đồ dùng 2 cái bát. 1 bát có hột hạt cỡ to và 1 bát không
chứa vật gì, 1 dụng cụ gắp hột hạt. Trẻ phải dùng dụng cụ bằng tay và chuyển lần
lượt các hạt từ bát này sang bát kia. Với kỹ năng này rèn trẻ kỹ năng khéo léo
nhanh nhẹn của đôi tay. Với cháu Tâm đây là kỹ năng khó vì tay cháu rất yếu. Tôi
cho trẻ thực hành nhiều lần và khi đã thành thạo tôi tăng độ khó lên bằng cách thay
các hột hạt to bằng các hột hạt nhỏ.
Ảnh: Trẻ thực hiện kỹ năng chuyển hạt bằng tay cỡ nhỏ
Ví dụ 2: Kỹ năng chải tóc. Chuẩn bị cho trẻ 1 chiếc gương, 1 chiếc lược, các loại
dây buộc tóc. Đầu tiên cô cho trẻ quan sát cô làm, vừa làm cô vừa phân tích động
tác cho trẻ thật chậm. Sau đó cô cho trẻ cầm lược và cùng trẻ chải tóc cho trẻ. Dần
dần cô cho trẻ tự thao tác nhiều lần. Cô cho trẻ chơi cùng với các trẻ khác trong lớp
để cùng giúp đỡ bạn khi chơi.
Ưng dụng phương pháp Montessri còn rất nhiều kỹ năng khác mà tôi đã và
đang áp dụng cho trẻ như: Kỹ năng đi tất, quàng khăn, mặc áo dài, kỹ năng rót
nước, kỹ năng đóng mở nắp hộp…..
Hiệu quả sau khi ứng dụng phương pháp Montessri cho trẻ khuyết tật. Trẻ
hứng thú tham gia hoạt động. các bài tập đưa ra cho trẻ phù hợp với khả năng của
trẻ. Qua phương pháp này giáo dục cho trẻ một số kỹ năng vận động rất tốt ngoài ra
trẻ sẽ phát triển được khả năng ghi nhớ, tư duy cho trẻ. Đặc biệt trẻ biết hợp tác với
bạn khi chơi
13/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
7.Biện pháp 7: Giáo viên sáng tạo một số đồ dùng đồ chơi trong việc giáo
dục trẻ
Để chăm sóc và giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật được tốt hơn thì việc đầu tư
sáng tạo làm đồ dùng đồ chơi là rất cần thiết. Như chúng ta đã biết đặc điểm tâm
sinh lý của trẻ tư duy hình tượng là chủ yếu. Nếu khôn chuẩn bị tốt đồ dùng, đồ
chơi cho trẻ thì sẽ khó giúp trẻ thể hiện tốt khả năng cá nhân của mình. Vì vậy đồ
dùng, đồ chơi đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục trẻ và đặc biệt là trẻ
khuyết tật. Các đồ chơi, nguyên vật liệu chuẩn bị cần phải phù hợp với từng góc
chơi theo từng chủ điểm. Đồ chơi phải đẹp, phong phú, đa dạng nhiều màu sắc tạo
sức hấp dẫn, lôi cuốn trẻ vào các góc chơi và đặc biệt phải đảm bảo vệ sinh an toàn
cho trẻ.
Để chuẩn bị tốt đồ dùng đồ chơi, nguyên vật liệu tôi đã lên kế hoạch phối
hợp với nhà trường mua sắm những đồ chơi cần thiết. Kết hợp với phụ huynh học
sinh sưu tầm, đóng góp các phế liệu, nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương
Với đặc điểm của trẻ là trẻ chậm phát triển trí tuệ vì vậy tôi làm các bộ đồ
dùng đồ chơi dành riêng cho trẻ phù hợp với khả năng của trẻ để giúp trẻ phát triển
tư duy
a. Đồ dùng: Chiếc hộp bí mật
Ảnh: Cháu tâm đang chơi “ Chiếc hộp kì diệu”
- Nguyên vật liệu: Hộp hình vuông các mặt có khắc sẵn các hình, các hình khối ,
đề can màu
14/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
- Cách làm: dùng bút đo các khối hình. Dùng kéo cắt các dải đề can màu để tạo
thành các hình khối trên bề mặt hộp. mỗi bề mặt tạo được 3 hình khối.
- Cách chơi: Trẻ tìm hình và thả vào các hình trên mặt hộp đó
b, Đồ dùng “ Quyển sách trí thức”
- Nguyên liệu: Fomec trắng, thảm dạ, meka, kéo, sung keo
- Cách làm: cắt thảm dạ màu tạo thành các trang nền của quyển sách. Sau đó tôi
thiết kế các bài tập cho trẻ như cho trẻ nhận biết chữ số, trẻ sắp xếp số theo thứ tự,
sắp xếp vật nào đứng trước sau- trên- dưới. con vật và nơi sống. các bài toán về số
lượng
- Cách chơi: Trẻ sắp xếp theo yêu cầu của cô khích thích khả năng tư duy
sáng tạo của trẻ
Ảnh: Trẻ chơi các trò chơi học tập trong quyển sách trí thức
c, Đồ dùng “ Vui học chữ cái”
- Nguyên vật liệu: Fomex, dao dọc giấy, màu nước, bút, thước, các chữ in
thường
- Cách làm: Cắt các chữ in thường sau đó đặt lên fomex dùng bút tạo chữ
trên fomex đúng với chữ in thường. Dùng dao dọc giấy dọc theo nét bút đã tạo.
Cuối dùng dùng màu nước tô các chữ cho đẹp
15/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
- Cách chơi: Trẻ tìm và nhận biết chữ cái, trẻ tập đồ chữ cái trên giấy khắc
sâu khả năng ghi nhớ cho trẻ. Trẻ chủ yếu học qua chơi
Ảnh: Cháu tâm học và chơi với bộ chữ cái
Ngoài ra tôi còn dùng các loại lá, vỏ cây khô, cỏ khô cùng trẻ làm tranh trang
trí giúp trẻ có những giờ học giờ chơi hòa nhập với cô giáo và các bạn. Khi tạo ra
được những đồ dùng đồ chơi trẻ cảm thấy tự tin hơn và ngày càng muốn hoạt động
giao lưu với các bạn. Đặc biệt khi làm đồ dùng đồ chơi trẻ phát triển khả năng tư
duy , sự khéo léo của đôi tay nhiều hơn.
8.Biện pháp 8: Tích cực cho trẻ tham gia các hoạt động sinh hoạt cộng
đồng như văn hóa văn nghệ thể dục – thể thao….
Để tổ chức cho trẻ khuyết tật tham gia vào các hoạt động vui chơi học tập
giúp trẻ phát triển khả năng tư duy sáng tạo là một yêu cầu hết sức quan trọng. Để
thực hiện được vấn đề này đòi hỏi người giáo viên phải có kiến thức sâu sắc về cơ
sở khoa học và phương pháp chăm sóc- giáo dục trẻ, phải có kỹ năng, kỹ sảo nghề
nghiệp. Cô giáo phải linh hoạt, nhạy bén, sáng tạo, chu đáo và tỷ mỷ để phát hiện
những khả năng tiềm ẩn và đáp ứng kịp thời những nhu cầu đòi hỏi của trẻ. Tạo
cho trẻ sự tự tin, mạnh dạn hòa nhập tham gia với các bạn
Ví dụ: Đầu năm học cháu Tâm rất sợ hãi khi tham gia các ngày hội của nhà
trường như: Bé vui đón tết trung thu, bé vui đón tết....cháu rất sợ âm thanh to và
nơi đông người. Tôi luôn gần gũi động viên và cùng trẻ tham gia các hoạt động đó
16/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
cùng với các bạn trong lớp, ban đầu vì trẻ quá nhút nhát và cảm thấy sợ và khóc
nên tôi luôn phải ngồi cạnh cháu và động viên cháu mọi lúc mọi nơi. Dần dần khi
cháu đã cảm thấy có niềm tin vào cô giáo và niềm vui khi hoạt động cùng bạn bè
thì chính bản thân cháu đã hòa nhập cùng với tập thể rất tự nhiên và dễ dàng
Trong mọi hoạt động, cô giáo là người dẫn dắt, gợi mở, giúp trẻ phát hiện
những tri thức khoa học, trẻ là người chủ động tiếp nhận các tri thức từ đó từng
bước tạo cho trẻ thói quen thích tìm tòi khám phá. Đặc biệt trong quá trình chăm
sóc- giáo dục cô giáo phải thường xuyên gần gũi, trò chuyện, động viên tạo tình
cảm thân thiết để trẻ cảm thấy an tâm khi có cô bên cạnh. Cô giáo cần tạo điều
kiện về thời gian để trẻ hoạt động dạo chơi, hít thở không khí trong lành. Đây cũng
là cơ hội để trẻ luyện tập phát triển ngôn ngữ, phục hồi dần các khiếm khuyết của
trẻ khuyết tật
Ảnh: Các học sinh tham gia vào các ngày hội, ngày lễ
Ví dụ: Cháu Tâm, cháu đi đứng chạy nhảy được nhưng kỹ năng vẫn động
của cháu còn yếu. Đặc biệt khi tham gia các môn thể chất cháu lại không dám tập.
Khi nhà trường tổ chức hội thi giao lưu về thể dục thể thao cháu sợ hãi và trốn ở
trong lớp, cháu la hét và sợ ra ngoài sân. Ngay lúc đó tôi đã nói chuyện với cháu
và cùng 1 số cháu khác trong lớp rủ Tâm ra chơi cùng các bạn. Đầu tiên cháu lúp
sau lưng cô giáo nhưng dần dần cháu như bị cuốn hút vào hoạt động vui chơi của
các bạn. Cháu đã vỗ tay cổ vũ và tôi đã hỏi cháu có muốn lên tham gia cùng các
17/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
bạn không? . Mặc dù kỹ năng vận động của cháu còn yếu nhưng cháu đã thực sự
cố gắng và hòa nhập được với các bạn
Ngoài các hội thi, các hoạt động tập thể của nhà trường, Tôi cũng thường
xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu tập thể giữa các tổ trong lớp, trong đó cháu
Tâm cũng như các bạn sẽ cùng tham gia chơi và giao lưu với các bạn. Nhiều cháu
khác trong lớp cũng cảm thấy đồng cảm với cháu Tâm, các bạn thường cổ vũ giúp
đỡ bạn khi bạn không thực hiện được
Thông qua các hoạt động giao lưu tập thể trẻ cảm thấy mạnh dạn tự tin hơn.
Trong khi chơi trẻ có nhu cầu chơi cùng bạn bè rất tốt cho trẻ khuyết tật hòa nhập.
Trẻ được sống và học tập trong môi trường tập thể là cơ hội tốt nhất giúp trẻ hoàn
thiện các khiếm khuyết của trẻ.
9.Biện pháp 9: Ứng dụng CNTT trong giáo dục trẻ
Hiện nay việc ứng dụng CNTT trong trường mầm non là một phương tiện
giáo dục vô cùng tiện lợi và hữu ích. Tôi thường xuyên truy cập mạng Internet tìm
hiểu thông tin giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật, tìm tòi những hình ảnh tư liệu giáo
dục, thiết kế những trò chơi trong bài giảng powerpoit để trẻ tiếp cận CNTT và đặc
biệt là trẻ khuyết tật rất hứng thú tham gia
Ảnh: Trẻ học giờ khám phá xã hội “ Tìm hiểu làng Lệ Mật”
Việc ứng dụng các trò chơi chữ cái, toán, trò chơi câu đố trong phần mềm
vui học mầm non giúp trẻ tư duy nhanh nhẹn, thông minh hơn. Trẻ rất hứng thú
tham gia và đặc biệt là khả năng nhận biết, chú ý, ghi nhớ của trẻ khuyết tật tiến
bộ rõ rệt.
18/23
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HÒA NHẬP TRẺ KHUYẾT TẬT
TRONG TRƯỜNG MẦM NON”
Lĩnh vực: Giáo dục mầm non
Cấp học: Mầm non
NĂM HỌC: 2016-2017
Nội dung đề mục Trang số
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
A. ĐẶT VẤN ĐỀ 02
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 03
I. Cơ sở lý luận 03
II. Cơ sở thực tiễn 04
1. Thuận lợi 04
2. Khó khăn 04
III. Biện pháp thực hiện 05
1. Biện pháp 1: Khảo sát tật của trẻ 05
2. Biện pháp 2: Lập kế hoạch theo dõi, đánh giá sự tiến bộ của 05
trẻ khuyết tật
3 .Biện pháp 3: Giáo viên tự học tập nâng cao trình độ chuyên 07
môn nghiệp vụ về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật
4. Biện pháp 4: Phối hợp với phụ huynh 08
5. Biện pháp 5: Tạo môi trường học thân thiện, quan tâm giúp 09
đỡ trẻ hòa đồng với cô giáo và bạn bè
6. Biện pháp 6: Rèn kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi ứng 11
dụng phương pháp Montessori
7. Biện pháp 7: Giáo viên sáng tạo một số đồ dùng đồ chơi trong 13
việc giáo dục trẻ
8. Biện pháp 8: Tích cực cho trẻ tham gia các hoạt động sinh 14
hoạt cộng đồng như văn hóa văn nghệ thể dục – thể thao….
9. Biện pháp 9: Ứng dụng CNTT trong giáo dục trẻ 16
10. Kết quả 15
10.1. Đối với giáo viên 17
10.2 Đối với trẻ 17
10.3. Đối với phụ huynh 17
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 18
D. TÀI LIỆU KHAM KHẢO 20
PHỤ LỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Trong xu thế phát triển của thời đại, đất nước ta đang trong thời kì đổi mới
với trọng tâm là phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ta đang cần
những nguồn năng lực dồi dào về thể chất, trí tuệ và đạo đức..Để thực hiện được
điều đó chúng ta phải đầu tư đến yếu tố con người và vai trò của giáo dục
Như chúng ta đã biết giáo dục là chiếc chìa khóa vàng tiến vào tương lai,
một nước nghèo cũng có thể phát triển được miễn là nó được đầu tư đầy đủ vào vốn
con người, mà đầu tư vốn con người tức là đầu tư vào văn hóa giáo dục. Tuy nhiên
đi đôi với sự phát triển giáo dục, chúng ta cần phải có sự công bằng trong giáo dục.
Có thể nói vấn đề công bằng công bằng giáo dục được coi là trong tâm là nhiệm vụ
chính trị của ngành giáo dục. Chính vì lẽ đó đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến
những người thiệt thòi trong xã hội nhất là đối với trẻ em bị khuyết tật về thể chất
và tinh thần.
Trẻ khuyết tật cũng là một tế bào của xã hội trẻ phải có được cả xã hội quan
tâm giúp đỡ để trẻ được phát triển đầy đủ các mặt về thế chất, tuệ được tham gia
các hoạt động xã hội như các bạn khác, nhưng thực tế hầu hết trẻ khuyết tật hiện
nay vẫn chưa được nhìn nhận và có các biện pháp giáo dục đúng đắn. Cũng vì mặc
cảm với bạn bè và xã hội mà trẻ không được đến trường hay phụ huynh cho trẻ đến
các cơ sở giáo dục chuyên biệt dành riêng cho những trẻ đó.
Trẻ khuyết tật phải được hưởng mọi quyền lợi như những trẻ bình thường,
được học với môi trường bình thường, được hòa nhập vui chơi như bao đứa trẻ
khác đó là việc mang tính chất nhân đạo, thể hiện quyền bình đẳng mà công ước
quốc tế, luật bảo vệ - chăm sóc bà mẹ trẻ em thừa nhận.
Nếu cứ sống và học tập mãi với bạn bè khuyết tật, trẻ khuyết tật sẽ không
bao giờ khám phá ra những khả năng tiềm tàng mà chúng có. Vì vậy, việc học tập
trong một lớp hòa nhập với trẻ bình thường giúp cho trẻ hiểu đúng về năng lực của
mình, từ đó chúng có thể tìm được cách phát huy những tiềm năng này và tự phát
triển.. Việc hòa nhập trẻ khuyết tật giống như một thứ nhớt làm trơn quá trình lĩnh
hội những kỹ năng sống của chúng.
Song biện pháp giáo dục như thế nào để trẻ khuyết tật hòa nhập bắt kịp với
bạn bè cùng nhóm tuổi là công việc hết sức khó khăn và vất vả. Vì những lí do trên
nên tôi đã tìm tòi nghiên cứu và tổng kết được một số kinh nghiệm giáo dục hòa
nhập trẻ khuyết tật trong thời gian qua tôi đã mạnh dạn làm đề tài “ Một số biện
pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
B. GIẢI QUYỂT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận
2/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Theo văn bản quốc tế thông qua chương trình hành động thế giới về người
tàn tật 1982 đã vạch ra chiến lược toàn cầu đối với người khuyết tật nhằm ngăn
chặn nguy cơ gây ra người khuyết tật và giúp người khuyết tật thực sự tham gia đầy
đủ vào đời sống và phát triển xã hội. Xác định quyền của tất cả mọi người trong đó
có người khuyết tật là có sự lựa chọn và cơ hội bình đẳng như nhau.Ngoài ra trẻ
khuyết tật có quyền tham gia đầy đủ trong xã hội, xã hội cần làm môi trường phù
hợp hơn với người khuyết tật
Quyền của trẻ khuyết tật trong công ước về quyền trẻ em cũng nêu rõ mọi trẻ
em khuyết tật cần được hưởng một cuộc sống trọn vẹn và đầy đủ trong những điều
kiện: Đảm bảo phẩm giá, thúc đẩy khả năng tự lực, tạo điều kiện dễ dàng cho trẻ
tham gia tích cực vào cộng đồng. Bên cạnh đó trẻ được chăm sóc đặc biệt và tùy
theo nguồn lực có sẵn, phải khuyến khích và đảm bảo dành cho trẻ em khuyết tật
và cho những người có trách nhiệm chăm sóc trẻ sự giúp đỡ mà trẻ yêu cầu. Trẻ
khuyết tật được thực sự tiếp cận và hưởng sự giáo dục đào tạo, các dịch vụ y tế,
dịch vụ phục hồi chức năng
Giáo dục hòa nhập là xu hướng chung của hầu hết các nước trên thế giới và
đã được Bộ giáo dục và đào tạo Việt Nam xác định con đường chủ yếu để thực hiện
những quyền cơ bản của mọi trẻ em, đặc biệt là quyền được giáo dục.Đây là cơ hội
để mọi trẻ em trong đó chú trọng đến trẻ khuyết tật, trẻ khó khăn được tiếp cận nền
giáo dục bình đẳng, có chất lượng
Kế thừa truyền thống nhân ái tốt đẹp của dân tộc Việt Nam “ Thương người
như thể thương thân”, Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến những người khuyết
tật trong xã hội, nhất là đối với trẻ em. Trong điều kiện đất nước gặp nhiều khó
khăn, kinh tế còn chậm phát triển chúng ta đã từng bước xây dựng, thực hiện chính
sách và biện pháp nhằm giúp đỡ người khuyết tật nói chung, nhất là giúp đỡ trẻ em
bị khuyết tật về thể chất và tinh thần vượt qua khó khăn riêng để hòa nhập vào cuộc
sống cộng đồng.
Là một giáo viên mầm non với lòng yêu nghề, mến trẻ, tận tụy với nghề
nghiệp chúng ta phải làm thế nào để chất lượng giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật
trong trường mầm non ngày càng được nâng cao, góp phần hạn chế những khiếm
khuyết cho trẻ để trẻ vững bước vào đời, hòa nhập với cộng đồng và là những con
người có ích cho xã hội, cho đất nước
Giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật nhằm tạo ra môi trường sống , học tập hòa
nhập tốt nhất cho trẻ khuyết tật mầm non nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ
khuyết tật được tham gia học cùng trẻ bình thường ở các trường lớp mầm non
Giáo dục hòa nhập là cơ hội để trẻ bình thường và trẻ khuyết tật hiểu đúng
giá trị của nhau xóa bỏ sự cách biệt mặc cảm, xa lánh để trẻ có trách nhiệm với
nhau hơn giúp trẻ khuyết tật được học tại nơi trẻ sinh sống cùng gia đình không có
sự tách biệt môi trường sống. Tạo điều kiện giúp trẻ khuyết tật được phát triển về
thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhận
cách và chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1.
3/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Giáo dục hòa nhập trẻ mầm non còn đóng vai trò giúp trẻ khuyết tật can
thiệp sớm. tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ trong một môi trường giáo
dục bình thường tạo mọi trẻ mầm non kể cả trẻ khuyết tật có cơ hội được chăm sóc
và giáo dục bình đẳng
Tất cả những quyền lợi mà trẻ khuyết tật có được đòi hỏi giáo viên phải
chăm sóc tận tình trong học tập và sinh hoạt, được trẻ trong lớp cảm thông, giúp
đỡ. Đặc biệt được ban giám hiệu nhà trường các cô giáo có các biện pháp quan tâm
giúp đỡ trẻ hòa nhập.
II. Cơ sở thực tiễn
Trường đã được xây mới khang trang, sạch đẹp đảm bảo đầy đủ các điều
kiện của một trường mầm non đạt chuẩn quốc gia mức độ 1. Trường có đội ngũ cán
bộ giáo viên nhân viên đủ về cả số lượng và chất lượng góp phần nâng cao chất
lượng chăm sóc giáo dục trẻ cụ thể:
Tổng số CBGVNV: 41 Đồng chí
Tổng số trẻ : 393 cháu/ 11 lớp
Tổng số học sinh tôi phụ trách: 37 cháu trong đó có 1 cháu khuyết tật chậm
phát triển trí tuệ
Tổng số giáo viên/ lớp: 2 giáo viên trong đó có 1 giáo viên bằng đại học
chính quy, 01 giáo viên bằng trung cấp
Năm học này tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo lớn 5-6 tuổi. Tôi
nhận thấy những điều kiện thuận lợi và khó khăn ở lớp tôi như sau.
1. Thuận lợi
- Được sự quan tâm của cac cấp lãnh đạo về cơ sở vật chất đặc biệt là sự chỉ
đạo sát sao về chuyên môn của phòng giáo dục và đào tạo quận trong đó có nội
dung giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật
- Ban giám hiệu nhà trường quan tâm giúp đỡ và tạo điều kiện cho giáo viên
được tập huấn học hỏi kinh nghiệm về giáo dục trẻ khuyết tật
- Phụ huynh học sinh luôn tận tình phối hợp với giáo viên trong việc chăm
sóc và giáo dục trẻ
- Trẻ đã học tại trường từ lớp mẫu giáo nhỡ nên nhận thức của trẻ cũng phần
nào được tiến bộ
- Được sự trao đổi kinh nghiệm của giáo viên lớp mẫu giáo nhỡ đã trực tiếp
dạy cháu khuyết tật
- Được sự phối kết hợp đồng đều giữa 2 giáo viên trong lớp cùng nhiệt tình
chăm sóc- giáo dục trẻ nói chung và trẻ khuyết tật nói riêng
- Phụ huynh tin tưởng giáo viên, kết hợp chặt chẽ với giáo viên cùng chăm
sóc trẻ.
2. Khó khăn
- Giáo viên chủ nhiệm lớp không được đào tạo về chuyên biệt giáo dục hòa
nhập trẻ khuyết tật mà chỉ được tập huấn , kiến tập về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết
tật.
4/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
- Đồ dùng đồ chơi dành riêng cho trẻ khuyết tật không có gây khó khăn cho
giáo viên trong quá trình giáo dục trẻ
- Trẻ chậm phát triển trí não, ý thức tự vệ sinh cá nhân kém gây khó khăn
cho giáo viên trong việc dành nhiều thời gian cho việc vệ sinh cho trẻ.
- Trẻ hiếu động không kiểm soát được hành vi của bản thân
Từ những thuận lợi và khó khăn đó tôi đã tìm ra một số biện pháp để khắc phục
III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1. Biện pháp 1: Khảo sát tật của trẻ
Là một giáo viên chủ nhiệm trực tiếp phụ trách lớp có trẻ bị khuyết tật bản
thân tôi đã tìm hiểu về hoàn cảnh gia đình cũng như tìm hiểu nguyên nhân, đặc
điểm tâm sinh lý của trẻ có những điểm chậm phát triển trí tuệ và bất ổn về mặt
tinh thần
* Đặc điểm tâm lý trẻ khuyết tật
Khả năng phát triển thể chất và vận động:
- Quá trình phát triển thể chất của trẻ: Cháu bị suy dinh dưỡng, thấp còi, kỹ năng
vận động còn kém
- Khả năng vận động của trẻ: kỹ năng vận động thô (đi, đứng, ngồi, chạy, nhảy bình
thường.); kỹ năng vận động tinh (cầm vật nhỏ còn khó khăn, sự di chuyển của ánh
mắt còn chậm chạp, sự khéo léo của các chi còn yếu, kỹ năng cầm bút, cầm kéo
còn yếu…).
- Cảm giác, tri giác: Chậm chạm, phân biệt kém
- Tư duy: Chủ yếu là tư duy cụ thể, tính không liên tục, tính logic kém
- Trí nhớ: Hiểu chậm, quên nhanh, ghi nhớ một cách máy móc bên ngoài
- Chú ý: Thời gian chú ý ngắn, khó tập trung vào 1 công việc thiếu tính bền vững
- Ngôn ngữ: rất hạn chế, vốn từ ít, phát âm không rõ, nói không đủ câu người lớn
nói trước trẻ bắt chước theo.
- Hành vi: Không làm chủ được hành vi của bản thân. Đi lại chạy nhảy tự do một
cách vô ý thức, không ngồi 1 chỗ được lâu
- Thần kinh: Có những lúc la hét, ném đồ dùng, đồ đặc, cào cấu mọi người xung
quanh. Trẻ ngủ rất ít.
- Vệ sinh cá nhân: Thường là không biết tự vệ sinh cá nhân, Trẻ không biết đi tiểu
đại tiện đúng nơi quy định, ý thức vệ sinh cá nhân kém
Với đặc điểm khuyết tật của trẻ là chậm phát triển trí tuệ, thần kinh không ổn
định, trẻ không biết tự vệ sinh cá nhân nên bản thân giáo viên ở lớp luôn phải đặc
biệt chú ý đến trẻ và từ đó đưa ra các biện pháp giáo dục phù hợp với trẻ để trẻ
cùng được học tập giao lưu với bạn bè trong lớp.
2.Biện pháp 2: Lập kế hoạch theo dõi, đánh giá sự tiến bộ của trẻ khuyết
tật
Trong quá trình chăm sóc- giáo dục trẻ tôi thường xuyên theo dõi sự tiến
bộ của trẻ, đưa ra tiêu chí cụ thể để đánh giá
5/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
- Lên kế hoạch giáo dục theo từng tháng, tuần, đề ra nội dung giáo dục và biện
pháp giáo dục cụ thể
- Có sổ nhật ký theo dõi từng ngày qua các hoạt động
- Lập bảng theo dõi kết quả phát triển trí tuệ, thể chất báo cáo cho BGH . Bảng theo
dõi phải đánh giá chính xác quá trình phát triển của trẻ. Thường xuyên quan sát
theo dõi trẻ ở mọi lúc mọi nơi, trong mọi hoạt động. Khi quan sát phải hiểu rõ là
mình quan sát những nội dung nào, phải ghi chép đầy đủ từng nội dung, hiện tượng
xẩy ra trong hoạt động hang ngày của trẻ
- Hàng tuần tôi lên kế hoạch dạy riêng cho trẻ vào 1 buổi chiều trong tuần. Cô cùng
trẻ củng cố lại kiến thức trong tuần mà trẻ đã làm được hay chưa làm được. Cô giúp
đỡ trẻ và từ đó vạch ra kế hoạch của các tuần học tiếp theo.
Mẫu: KẾ HOẠCH THÁNG: …………………………….
Thời Nội dung Biện pháp Người thực Kết quả Đánh
gian thực hiện hiện giá
điều
chỉnh
Phát triển thể ...……………. ... ………… ………
chất ……………… ……………… …………. ………
………….......... ……………… ……………. ………… ………
………………
Phát triển ngôn ...…………….. ...…………….. ………… ………
Từ ngữ và giao tiếp ………………. ………………. ………… ………
ngày ………….......... ………………. ……………… ………… ………
.......................... ………………. …..................... ………… ……….
Phát triển nhận ...…………….. ...…………….. ………… ………
thức ………………. ………………. ………… ………
………….......... ………………. ………………. ………… ………
Đến .......................... ………………. ………………. ………… ……….
ngày
Giáo dục kỹ ...…………….. ...…………….. ………… ………
năng tự phục vụ ………………. ………………. ………… ………
………….......... ………………. ………………. ………… ………
.......................... ………………. ………………. ………… ……….
6/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
...…………….. ...…………….. ………… ………
Phát triển kỹ ………………. ………………. ………… ………
năng xã hội ………………. ………………. ………… ………
………….......... ………………. ………………. ………… ……….
.........................
...…………….. ...…………….. ………… ………
Phục hồi chức ………………. ………………. ………… ………
năng ………………. ………………. ………… ………
………….......... .……………… ………………. ………… ……….
……………….. ………………. ………………. …………. ……….
3.Biện pháp 3: Giáo viên tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp
vụ về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật
Phát triển năng lực đội ngũ giáo viên thông qua đào tạo, bồi dưỡng chính là
tạo ra khả năng xác định một cách rõ ràng những gì cần đạt được và những tiêu
chuẩn cho việc đo lường kết quả của người học dựa trên khung năng lực giáo viên
giáo dục hòa nhập và khả năng đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm. Việc phát triển
năng lực chú trọng vào kết quả của người học, lấy nhu cầu năng lực của vị trí công
việc của một giáo viên giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non là
chuẩn của chất lượng đào tạo. Điều này sẽ tạo ra những cách thức riêng phù hợp
với đặc điểm, hoàn cảnh của người học trong việc đạt tới sản phẩm của đào tạo.
Bồi dưỡng là hoạt động nhằm bổ sung, cập nhật kiến thức, kĩ năng chuyên
môn cho đội ngũ về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non khi mà
những kiến thức, kĩ năng được đào tạo trước đây chưa đủ để thực hiện có hiệu quả
hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong nhà
trường. Nội dung bồi dưỡng giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật mầm non được thực
hiện thông qua sinh hoạt theo chuyên đề hoặc lồng ghép với nội dung khác trong
sinh hoạt tổ chuyên môn của cơ sở giáo dục mầm non.
Bản thân giáo viên luôn tích cực tham gia các buổi kiến tập tập huấn về
chuyên môn nghiệp vụ giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non
nhằm trang bị kiến thức và kĩ năng nghề nghiệp chuyên môn thuộc lĩnh vực giáo
dục hòa nhập trẻ khuyết tật mầm non nhằm đảm bảo nâng cao hiệu quả trong việc
giáo dục trẻ khuyết tật được hòa nhập một cách hiệu quả nhất.
Bên cạch việc tham gia học tập, kiến tập tấp huấn tôi cũng luôn tìm hiểu theo
dõi các chương trình giao dục trẻ khuyết tật trên tivi, phim ảnh, các phương tiện
thông tin đại chúng để tìm hiểu và có các biện pháp giáo dục phù hợp nhất
Hiện nay với khoa học công nghệ ngày càng phát triển, tôi cũng tìm hiểu trên
các trang mạng điện tử you tobe, google về các biện pháp giao dục trẻ khuyết tật
7/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
hòa nhập. Hầu như các biện pháp mà tôi học hỏi được đều được cập nhật rất mới và
thiết thực với thực tế .
Ảnh: giáo viên tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn
Ngoài quá trình tự học tập bồi dưỡng tôi thường xuyên trao đổi chia sẻ kinh
nghiệm chăm sóc và giáo dục trẻ với bạn bè đồng nghiệp trong trường và các
trường khác trong quận, bản thân tôi cũng học hỏi và có thêm nhiều kiến thức giúp
cho việc giáo dục trẻ khuyết tật ngày một có hiệu quả hơn.
4.Biện pháp 4: Phối hợp với phụ huynh
Gia đình và nhà trường là cái nôi nuôi dưỡng trẻ trong những tháng đầu đời,
nhà trường và gia đình đều có những ưu thế riêng. Chính vì vậy việc kết hợp giữa
hai lực lượng này là yếu tố góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ khuyết tật.
Từ đầu năm khi bắt đầu nhận chủ nhiệm lớp và thấy cháu Tâm có đặc điểm của
một trẻ khuyết tật tôi đã không ngần ngại trao đổi với phụ huynh là bố mẹ cháu về
đặc điểm của trẻ từ khi sinh ra đến bây giờ như thế nào? Vì sao cháu lại bị như vậy.
Tôi rất đồng cảm với gia đình cháu, ban đầu bố mẹ cháu tỏ ra rất e ngại và không
thích khi cô giáo đề cập về vấn đề cháu chậm phát triển trí tuệ hơn các bạn. Vì bản
thân phụ huynh hay lé tránh không nhìn nhận được sự thật mà khẳng định con mình
vẫn bình thường như những trẻ bình thường. Qua nhiều lần trao đổi trực tiếp với
phụ huynh về tình hình của cháu ở trên lớp cũng như người được người cụ nội của
8/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
cháu hiểu nên dần dần bố mẹ cũng đã hiểu về những khiếm khuyết của cháu và gia
đình đã cho cháu đi khám tại các bệnh viện lớn.
Sau khi gia đình cho cháu khám về bệnh tình của cháu, bản thân tôi giáo viên
của cháu cũng đã kịp thời thỏi thăm về kết quả bệnh của cháu và động viên gia đình
cô gắng uốn nắn cháu để cháu sẽ hoàn thiện hơn
Đặc biệt sau các lần đón trả trẻ tôi và phụ huynh cũng luôn trao đổi thường
xuyên về hoạt động hằng ngày của cháu: Cháu có đặc điểm hay chạy nhảy tự do,
hay đùa với các bạn trong lớp một cách thái quá, cháu ngủ rất ít mà khi tỉnh dạy
cháu lại chạy nhảy đi lại khắp lớp. Khi tham gia các hoạt động tập thể cháu rất nhút
nhát, sợ sệt sợ âm thanh to. Đó là một số đặc điểm của cháu mà chúng tôi nắm
được để hằng ngày động viên khuyết khích trẻ tự tin tham gia vui chơi cùng với các
bạn.
Giáo viên vận động phụ huynh tìm đọc kham khảo các tài liệu có liên quan
để giáo dục thêm cháu ở nhà. Phụ huynh cũng rất lo cho bệnh tật của con nhưng
hầu hết các phụ huynh chưa hiểu tầm quan trọng trong việc giáo dục con, họ chưa
dành nhiều thời gian cho các con của mình. Đặc biệt trẻ khuyết tật trẻ cần được
giáo dục từ chính những người thân trong gia đình một cách khoa học.
Ảnh: giáo viên trao đổi tài liệu trong quá trình giáo dục trẻ
Gia đình cháu cũng rất hài lòng và cảm thấy vui vẻ khi được các cô quan tâm
và bù đắp cho cháu như vậy. và sẽ hữa cùng nhà trường chăm sóc giáo dục cháu tốt
9/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
hơn. Gia đình, nhà trường và xã hội luôn có mối quan hệ hữu cơ không thể tách rời,
mọi ảnh hưởng của xã hội đều tác động rất lớn đến quá trình phát triển của trẻ. Sự
chăm lo của xã hội như: Phát động ngày vì trẻ em, cấp phiếu khám chữa bệnh cho
trẻ em dưới 6 tuổi, tặng quà ngày 1/6, ngày tết trung thu…..đã có nhiều tác động
đến các bậc cha mẹ, giúp họ hiểu hơn trách nhiệm của mình với xã hội và trong
việc giáo dục con cái.
5.Biện pháp 5: Tạo môi trường học thân thiện, quan tâm giúp đỡ trẻ hòa
đồng với cô giáo và bạn bè
Môi trường giáo dục có vai trò rất quan trọng trong quá trình phát triển toàn
diện cho trẻ, đặc biệt là đối với trẻ khuyết tật. Bởi vì khi có môi trường giáo dục tốt
sẽ giúp phát triển nhân cách cho trẻ đồng thời giúp trẻ phát triển về tiềm năng của
tư cách, các năng lực tinh thần và thể chất. Hơn nưa đối với trẻ khuyết tật rất nhạy
cảm với mọi tác động bên ngoài. Không những bệnh tật thiếu dinh dưỡng có thể
gây tác hại lâu dài mà ngay cả những thiếu sót trong cách thức giáo dục, quan hệ
tình cảm cũng dễ nẩy sinh những chấn thương tâm lý, ảnh hưởng tiêu cực đến sự
phát triển của trẻ. Cho nên cô giáo mầm non có vai trò quan trọng trong việc giáo
dục hòa nhập
Ảnh: Trẻ khuyết tật tham gia học tập cùng các bạn
Cô giáo như mẹ hiền, thay thế mẹ để chăm sóc, giáo dục giúp đỡ cháu ở
mọi lúc mọi nơi. Vì vậy việc chăm sóc và giáo dục trẻ khuyết tật phải thường
xuyên được cải tiến, đổi mới, phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý và sở thích
10/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
của trẻ. Kiên quyết tránh mọi hình thức gò bó, áp đặt, mệnh lệch làm căng thẳng
ức chế tâm lý trẻ. Cô giáo phải thường xuyên trò chuyện, âu yếm vỗ về trẻ, tạo cho
trẻ tâm thế vui vẻ, thoải mái, tạo môi trường đẹp , thân thiện để trẻ được hòa nhập
cùng với các bạn, xây dựng nhóm bạn cùng chơi với trẻ. Giúp trẻ mạnh dạn, tự tin
thích được đến trường
Song song với nhiệm vụ xây dựng môi trường thân thiện để trẻ khuyết tật
hòa nhập thì việc dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi là việc cần thiết. Đối với trẻ khuyết tật
thì khả năng nhận thức, diễn đạt những ý nghĩ, mong muốn của trẻ rất hạn chế. Vì
thế cô giáo phải thường xuyên quan tâm chăm sóc, trò truyện, giúp đỡ trẻ ở mọi lúc
mọi nơi, trong mọi hoạt động: Vào giờ đón trả trẻ, giờ chơi tôi thường trò truyện
với cháu hỏi về ý thích nhu cầu thói quen hằng ngày của cháu
Việc giáo dục trẻ khuyết tật phải thực hiện một cách thường xuyên, phải
kiên trì, nhẫn nại, thường xuyên nhắc nhở giáo dục trẻ trong trường trong lớp phải
yêu thương, giúp đỡ bạn lúc khó khăn, thấy bạn ngã phải đỡ bạn dậy, thấy bạn
buồn, bạn không khỏe thì phải quan tâm hỏi thăm, cùng chơi với bạn. Đây là cơ hội
tốt để giáo dục tình cảm, lòng nhân ái, nhân cách sống và kỹ năng sống cho trẻ
mầm non.
6. Biện pháp 6: Rèn kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi ứng dụng
phương pháp Montessori
Với đặc điểm của trẻ là ý thức tự vệ sinh cá nhân kém, trẻ không biết đi vệ
sinh đúng nơi quy định, trẻ không biết rửa tay bằng xà phòng, lau mặt, rửa mặt…và
đặc điểm của cháu là hay quên và không thành nề nếp như các cháu khác ở trong
lớp. Vì vậy hang ngày vào các buổi chiều tôi dành thời gian rèn kỹ năng vệ sinh
cho trẻ để trẻ có thói quen vệ sinh đúng cách
Việc rèn kỹ năng sống cho trẻ đòi hỏi giáo viên phải quan tâm và giáo dục
trẻ mọi lúc mọi nơi. Ban đầu cháu không biết đi vệ sinh đúng nơi quy định khiến
giáo viên rất vất vả. Sau những lần như vậy cô ân cần hỏi cháu và dặn cháu
“ Lần sau khi đi vệ sinh con phải vào nhà vệ sinh nhé”. Thời gian đầu cháu chưa
thành thói quen nên giáo viên luôn phải nhắc nhở trẻ và hỏi trẻ có đi vệ sinh không
để cho trẻ đi thường xuyên. Dần dần trẻ có thới quen đi vệ sinh giống như các bạn
và được một số bạn trong lớp dắt đi cùng nên cháu cảm thấy tự tin và tự biết cách
đi vệ sinh đúng cách.
Ngoài ra khả năng nhận thức của cháu chậm nên khi rèn các kỹ năng vệ sinh
khác như: Rửa tay, rửa mặt, lau mặt của cháu cũng rất yếu. Hàng ngày cô cho trẻ
thực hiện vệ sinh giống các bạn và cô chú ý quan sát sửa sai cho trẻ. Đến buổi
chiều cô thấy kỹ năng vệ sinh nào của con còn yếu cô lại ôn lại cho cháu và cùng
cháu làm lại kỹ năng theo đúng các bước. Bên cạnh giáo dục kỹ năng trên lớp cho
con tôi cũng kết hợp với phụ huynh phải rèn trẻ vệ sinh ở nhà đúng cách và tạo thói
quen cho trẻ. Tôi luôn trao đổi với phụ huynh để phụ huynh hiểu tầm quan trọng
của giáo dục kỹ năng vệ sinh cá nhân
11/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Cháu Tâm không ý thức được cách bảo quản đồ dùng đồ chơi cũng như cháu
không biết cách để đồ dùng cá nhân hay đồ đùng đồ chơi đúng nơi quy định. Ban
đầu cháu đến lớp cháu có những hành động như vứt ném đồ dùng quanh lớp, cháu
xé các tranh ảnh treo trên tường của cô, quần áo cháu vứt rất bừa bãi. Khi trực tiếp
giảng dạy cháu, cháu cũng rất hợp tác với cô, sau các lần cháu có những hành động
sai như vậy tôi đã rất nghiêm khác phê bình cháu, và giáo dục trẻ đó là hành vi
không nên. Lần sau con không được làm vậy. Thời gian đầu 2 cô giáo đã luôn quan
sát và uốn nắn cho trẻ các hành động sai và kịp thời sửa sai cho trẻ . Ví dụ khi cháu
vứt áo của cháu ở lớp. Tôi đã bảo cháu nhặt áo lên và bảo trẻ lần sau con không
được làm như vậy. Aó con phải gấp gọn gàng và để vào ngăn tủ của mình. Cô cùng
trẻ gấp gọn áo và cùng trẻ cất ở ngoài tủ. Sau nhiều lần như vậy cháu đã biết cách
gấp và cất quần áo đúng nơi quy định. Sau những lần trẻ biết nghe lời tôi luôn động
viên khuyết khích trẻ khiến trẻ rất hứng thú và hợp tác cùng cô.
Bên cạnh các phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi.
Tôi đã ứng dụng thêm phương pháp Montessri. Đây là phương pháp giáo dục tiến
tiến chấp nhận sự duy nhất của mỗi trẻ và cho phép trẻ phát triển tùy theo những
khả năng của mình. Để ứng dụng được phương pháp này tôi đã chuẩn bị rất nhiều
đồ dùng đồ chơi để phát triển kỹ năng cho trẻ
Ảnh: Cháu Tâm thực hiện kỹ năng cài khuya áo
Để ứng dụng phương pháp này tôi đã chuẩn bị rất nhiều bộ đồ dùng dành
riêng cho trẻ.
12/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
Ví dụ 1: Tôi chuẩn bị bộ đồ dùng 2 cái bát. 1 bát có hột hạt cỡ to và 1 bát không
chứa vật gì, 1 dụng cụ gắp hột hạt. Trẻ phải dùng dụng cụ bằng tay và chuyển lần
lượt các hạt từ bát này sang bát kia. Với kỹ năng này rèn trẻ kỹ năng khéo léo
nhanh nhẹn của đôi tay. Với cháu Tâm đây là kỹ năng khó vì tay cháu rất yếu. Tôi
cho trẻ thực hành nhiều lần và khi đã thành thạo tôi tăng độ khó lên bằng cách thay
các hột hạt to bằng các hột hạt nhỏ.
Ảnh: Trẻ thực hiện kỹ năng chuyển hạt bằng tay cỡ nhỏ
Ví dụ 2: Kỹ năng chải tóc. Chuẩn bị cho trẻ 1 chiếc gương, 1 chiếc lược, các loại
dây buộc tóc. Đầu tiên cô cho trẻ quan sát cô làm, vừa làm cô vừa phân tích động
tác cho trẻ thật chậm. Sau đó cô cho trẻ cầm lược và cùng trẻ chải tóc cho trẻ. Dần
dần cô cho trẻ tự thao tác nhiều lần. Cô cho trẻ chơi cùng với các trẻ khác trong lớp
để cùng giúp đỡ bạn khi chơi.
Ưng dụng phương pháp Montessri còn rất nhiều kỹ năng khác mà tôi đã và
đang áp dụng cho trẻ như: Kỹ năng đi tất, quàng khăn, mặc áo dài, kỹ năng rót
nước, kỹ năng đóng mở nắp hộp…..
Hiệu quả sau khi ứng dụng phương pháp Montessri cho trẻ khuyết tật. Trẻ
hứng thú tham gia hoạt động. các bài tập đưa ra cho trẻ phù hợp với khả năng của
trẻ. Qua phương pháp này giáo dục cho trẻ một số kỹ năng vận động rất tốt ngoài ra
trẻ sẽ phát triển được khả năng ghi nhớ, tư duy cho trẻ. Đặc biệt trẻ biết hợp tác với
bạn khi chơi
13/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
7.Biện pháp 7: Giáo viên sáng tạo một số đồ dùng đồ chơi trong việc giáo
dục trẻ
Để chăm sóc và giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật được tốt hơn thì việc đầu tư
sáng tạo làm đồ dùng đồ chơi là rất cần thiết. Như chúng ta đã biết đặc điểm tâm
sinh lý của trẻ tư duy hình tượng là chủ yếu. Nếu khôn chuẩn bị tốt đồ dùng, đồ
chơi cho trẻ thì sẽ khó giúp trẻ thể hiện tốt khả năng cá nhân của mình. Vì vậy đồ
dùng, đồ chơi đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục trẻ và đặc biệt là trẻ
khuyết tật. Các đồ chơi, nguyên vật liệu chuẩn bị cần phải phù hợp với từng góc
chơi theo từng chủ điểm. Đồ chơi phải đẹp, phong phú, đa dạng nhiều màu sắc tạo
sức hấp dẫn, lôi cuốn trẻ vào các góc chơi và đặc biệt phải đảm bảo vệ sinh an toàn
cho trẻ.
Để chuẩn bị tốt đồ dùng đồ chơi, nguyên vật liệu tôi đã lên kế hoạch phối
hợp với nhà trường mua sắm những đồ chơi cần thiết. Kết hợp với phụ huynh học
sinh sưu tầm, đóng góp các phế liệu, nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương
Với đặc điểm của trẻ là trẻ chậm phát triển trí tuệ vì vậy tôi làm các bộ đồ
dùng đồ chơi dành riêng cho trẻ phù hợp với khả năng của trẻ để giúp trẻ phát triển
tư duy
a. Đồ dùng: Chiếc hộp bí mật
Ảnh: Cháu tâm đang chơi “ Chiếc hộp kì diệu”
- Nguyên vật liệu: Hộp hình vuông các mặt có khắc sẵn các hình, các hình khối ,
đề can màu
14/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
- Cách làm: dùng bút đo các khối hình. Dùng kéo cắt các dải đề can màu để tạo
thành các hình khối trên bề mặt hộp. mỗi bề mặt tạo được 3 hình khối.
- Cách chơi: Trẻ tìm hình và thả vào các hình trên mặt hộp đó
b, Đồ dùng “ Quyển sách trí thức”
- Nguyên liệu: Fomec trắng, thảm dạ, meka, kéo, sung keo
- Cách làm: cắt thảm dạ màu tạo thành các trang nền của quyển sách. Sau đó tôi
thiết kế các bài tập cho trẻ như cho trẻ nhận biết chữ số, trẻ sắp xếp số theo thứ tự,
sắp xếp vật nào đứng trước sau- trên- dưới. con vật và nơi sống. các bài toán về số
lượng
- Cách chơi: Trẻ sắp xếp theo yêu cầu của cô khích thích khả năng tư duy
sáng tạo của trẻ
Ảnh: Trẻ chơi các trò chơi học tập trong quyển sách trí thức
c, Đồ dùng “ Vui học chữ cái”
- Nguyên vật liệu: Fomex, dao dọc giấy, màu nước, bút, thước, các chữ in
thường
- Cách làm: Cắt các chữ in thường sau đó đặt lên fomex dùng bút tạo chữ
trên fomex đúng với chữ in thường. Dùng dao dọc giấy dọc theo nét bút đã tạo.
Cuối dùng dùng màu nước tô các chữ cho đẹp
15/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
- Cách chơi: Trẻ tìm và nhận biết chữ cái, trẻ tập đồ chữ cái trên giấy khắc
sâu khả năng ghi nhớ cho trẻ. Trẻ chủ yếu học qua chơi
Ảnh: Cháu tâm học và chơi với bộ chữ cái
Ngoài ra tôi còn dùng các loại lá, vỏ cây khô, cỏ khô cùng trẻ làm tranh trang
trí giúp trẻ có những giờ học giờ chơi hòa nhập với cô giáo và các bạn. Khi tạo ra
được những đồ dùng đồ chơi trẻ cảm thấy tự tin hơn và ngày càng muốn hoạt động
giao lưu với các bạn. Đặc biệt khi làm đồ dùng đồ chơi trẻ phát triển khả năng tư
duy , sự khéo léo của đôi tay nhiều hơn.
8.Biện pháp 8: Tích cực cho trẻ tham gia các hoạt động sinh hoạt cộng
đồng như văn hóa văn nghệ thể dục – thể thao….
Để tổ chức cho trẻ khuyết tật tham gia vào các hoạt động vui chơi học tập
giúp trẻ phát triển khả năng tư duy sáng tạo là một yêu cầu hết sức quan trọng. Để
thực hiện được vấn đề này đòi hỏi người giáo viên phải có kiến thức sâu sắc về cơ
sở khoa học và phương pháp chăm sóc- giáo dục trẻ, phải có kỹ năng, kỹ sảo nghề
nghiệp. Cô giáo phải linh hoạt, nhạy bén, sáng tạo, chu đáo và tỷ mỷ để phát hiện
những khả năng tiềm ẩn và đáp ứng kịp thời những nhu cầu đòi hỏi của trẻ. Tạo
cho trẻ sự tự tin, mạnh dạn hòa nhập tham gia với các bạn
Ví dụ: Đầu năm học cháu Tâm rất sợ hãi khi tham gia các ngày hội của nhà
trường như: Bé vui đón tết trung thu, bé vui đón tết....cháu rất sợ âm thanh to và
nơi đông người. Tôi luôn gần gũi động viên và cùng trẻ tham gia các hoạt động đó
16/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
cùng với các bạn trong lớp, ban đầu vì trẻ quá nhút nhát và cảm thấy sợ và khóc
nên tôi luôn phải ngồi cạnh cháu và động viên cháu mọi lúc mọi nơi. Dần dần khi
cháu đã cảm thấy có niềm tin vào cô giáo và niềm vui khi hoạt động cùng bạn bè
thì chính bản thân cháu đã hòa nhập cùng với tập thể rất tự nhiên và dễ dàng
Trong mọi hoạt động, cô giáo là người dẫn dắt, gợi mở, giúp trẻ phát hiện
những tri thức khoa học, trẻ là người chủ động tiếp nhận các tri thức từ đó từng
bước tạo cho trẻ thói quen thích tìm tòi khám phá. Đặc biệt trong quá trình chăm
sóc- giáo dục cô giáo phải thường xuyên gần gũi, trò chuyện, động viên tạo tình
cảm thân thiết để trẻ cảm thấy an tâm khi có cô bên cạnh. Cô giáo cần tạo điều
kiện về thời gian để trẻ hoạt động dạo chơi, hít thở không khí trong lành. Đây cũng
là cơ hội để trẻ luyện tập phát triển ngôn ngữ, phục hồi dần các khiếm khuyết của
trẻ khuyết tật
Ảnh: Các học sinh tham gia vào các ngày hội, ngày lễ
Ví dụ: Cháu Tâm, cháu đi đứng chạy nhảy được nhưng kỹ năng vẫn động
của cháu còn yếu. Đặc biệt khi tham gia các môn thể chất cháu lại không dám tập.
Khi nhà trường tổ chức hội thi giao lưu về thể dục thể thao cháu sợ hãi và trốn ở
trong lớp, cháu la hét và sợ ra ngoài sân. Ngay lúc đó tôi đã nói chuyện với cháu
và cùng 1 số cháu khác trong lớp rủ Tâm ra chơi cùng các bạn. Đầu tiên cháu lúp
sau lưng cô giáo nhưng dần dần cháu như bị cuốn hút vào hoạt động vui chơi của
các bạn. Cháu đã vỗ tay cổ vũ và tôi đã hỏi cháu có muốn lên tham gia cùng các
17/23
“Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường mầm non”
bạn không? . Mặc dù kỹ năng vận động của cháu còn yếu nhưng cháu đã thực sự
cố gắng và hòa nhập được với các bạn
Ngoài các hội thi, các hoạt động tập thể của nhà trường, Tôi cũng thường
xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu tập thể giữa các tổ trong lớp, trong đó cháu
Tâm cũng như các bạn sẽ cùng tham gia chơi và giao lưu với các bạn. Nhiều cháu
khác trong lớp cũng cảm thấy đồng cảm với cháu Tâm, các bạn thường cổ vũ giúp
đỡ bạn khi bạn không thực hiện được
Thông qua các hoạt động giao lưu tập thể trẻ cảm thấy mạnh dạn tự tin hơn.
Trong khi chơi trẻ có nhu cầu chơi cùng bạn bè rất tốt cho trẻ khuyết tật hòa nhập.
Trẻ được sống và học tập trong môi trường tập thể là cơ hội tốt nhất giúp trẻ hoàn
thiện các khiếm khuyết của trẻ.
9.Biện pháp 9: Ứng dụng CNTT trong giáo dục trẻ
Hiện nay việc ứng dụng CNTT trong trường mầm non là một phương tiện
giáo dục vô cùng tiện lợi và hữu ích. Tôi thường xuyên truy cập mạng Internet tìm
hiểu thông tin giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật, tìm tòi những hình ảnh tư liệu giáo
dục, thiết kế những trò chơi trong bài giảng powerpoit để trẻ tiếp cận CNTT và đặc
biệt là trẻ khuyết tật rất hứng thú tham gia
Ảnh: Trẻ học giờ khám phá xã hội “ Tìm hiểu làng Lệ Mật”
Việc ứng dụng các trò chơi chữ cái, toán, trò chơi câu đố trong phần mềm
vui học mầm non giúp trẻ tư duy nhanh nhẹn, thông minh hơn. Trẻ rất hứng thú
tham gia và đặc biệt là khả năng nhận biết, chú ý, ghi nhớ của trẻ khuyết tật tiến
bộ rõ rệt.
18/23