Phân tích quy trình và kết quả kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng tại công ty tnhh kiểm toán sao việt
- 97 trang
- file .pdf
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
PHÂN TÍCH QUY TRÌNH VÀ KẾT QUẢ KIỂM TOÁN
KHOẢN MỤC NỢ PHẢI THU KHÁCH HÀNG TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT
Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện:
TS. NGUYỄN HỮU ĐẶNG LÊ THỊ PHƯƠNG TRÂM
MSSV: 2064875
Cần Thơ 2012
LỜI CẢM TẠ
Em xin chân thành cảm tạ và biết ơn sâu sắc đến:
Tất cả các quý thầy cô Khoa kinh tế- Quản trị kinh doanh
đã ân cần dạy dỗ, cung cấp những kiến thức quý báu cho em
trong suốt thời gian học tập tại khoa.
Thầy Nguyễn Hữu Đặng đã tận tình hướng dẫn em từ giai
đoạn hình thành ý tưởng đến khi hoàn thành luận văn.
Ban giám đốc công ty kiểm toán Sao Việt đã tạo điều kiện
thuận lợi về cả vật chất lẫn tinh thần trong khoảng thời gian em
được thực tập tại công ty.
Các anh chị kiểm toán viên của công ty Sao Việt đã cho
em cơ hội được tiếp cận với thực tế, giúp em hoàn thiện đề tài
luận văn này.
Trong thời gian ba tháng thực tập với sự hạn chế trong kinh
nghiệm thực tế, đề tài của em đã được hoàn thành nhưng sẽ
không tránh khỏi những sai sót. Em kính mong nhận được sự
đóng góp ý kiến từ quý thầy cô.
Cần Thơ, ngày….. tháng ….. năm 2012
Sinh viên thực hiện
Lê Thị Phương Trâm
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng đề tài này do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập
và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ đề
tài nghiên cứu khoa học nào.
Cần Thơ, ngày …… tháng ….. năm 2012
Sinh viên thực hiện
LÊ THỊ PHƯƠNG TRÂM
iii
NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
..........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Cần Thơ, ngày…….tháng…….năm 2012
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT
iv
BẢNG NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
- Họ và tên người hướng dẫn: Nguyễn Hữu Đặng
- Học vị: Tiến sĩ
- Chuyên ngành: Kế toán – Kiểm toán.
- Cơ quan công tác: Khoa Kinh tế & QTKD – Đại học Cần Thơ.
- Tên sinh viên: Lê Thị Phương Trâm
- Mã số sinh viên: 2064875
- Chuyên ngành: Kế toán – Kiểm toán.
- Tên đề tài: Phân tích quy trình và kết quả kiểm toán khoản mục Nợ
phải thu khách hàng tại công ty TNHH kiểm toán Sao Việt
NỘI DUNG NHẬN XÉT
1.Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: ...................................
.........................................................................................................................
2.Về hình thức: ...............................................................................................
.........................................................................................................................
3.Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài: ............................
.........................................................................................................................
4.Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn: ..................................
.........................................................................................................................
5.Nội dung và kết quả đạt được ( theo mục tiêu nghiên cứu,….) :..................
.... .....................................................................................................................
6.Các nhận xét khác: ......................................................................................
.........................................................................................................................
7. Kết luận ......................................................................................................
.........................................................................................................................
Cần Thơ, ngày .… tháng …. năm 2012
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
(Ký và ghi họ tên)
v
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
................................................................................... .................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày…….tháng…….năm 2012
GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
(Ký và ghi họ tên)
vi
MỤC LỤC
∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗
CHƯƠNG 1:GIỚI THIỆU TỔNG QUAN ................................................................... 1
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .......................................................................................... 1
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................... 2
1.2.1 Mục tiêu chung................................................................................................. 2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................................. 2
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 2
1.3.1 Giới hạn về không gian .................................................................................... 2
1.3.2 Giới hạn về thời gian ........................................................................................ 2
1.3.3 Giới hạn về nội dung nghiên cứu ..................................................................... 2
1.4 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 3
1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU ....................................................................................... 3
CHƯƠNG 2:PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......... 5
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN......................................................................................... 5
2.1.1 Khái quát về kiểm toán .................................................................................... 5
2.1.2 Khoản mục Nợ phải thu khách hàng .............................................................. 12
2.1.3 Kiểm toán Nợ phải thu khách hàng................................................................ 21
2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................................... 27
2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu ......................................................................... 27
2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu ....................................................................... 27
CHƯƠNG 3:GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT ....... 28
3.1 KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT ......................... 28
3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển.................................................................. 28
3.1.2 Cơ cấu tổ chức................................................................................................ 28
3.1.3 Các dịch vụ cung cấp ..................................................................................... 29
3.2 QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CỦA CÔNG TY KIỂM TOÁN SAO VIỆT ........... 30
3.2.1 Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán......................................................................... 31
3.2.2 Giai đoạn thực hiện kiểm toán ....................................................................... 31
3.2.3 Giai đoạn hoàn thành kiểm toán..................................................................... 32
3.3 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ KINH DOANH DỊCH VỤ KIỂM TOÁN ..................... 33
vii
CHƯƠNG 4:PHÂN TÍCH QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC NỢ PHẢI
THU KHÁCH HÀNG CỦA CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT ............ 35
4.1 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ KIỂM TOÁN CỦA CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN
SAO VIỆT................................................................................................................... 35
4.1.1 Tổng hợp kết quả kiểm toán báo cáo tài chính .............................................. 35
4.1.2 Kết quả kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng trong năm 2011 ...... 37
4.1.3 Mô tả các sai phạm phổ biến .......................................................................... 37
4.2. PHÂN TÍCH QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC NỢ PHẢI THU
KHÁCH HÀNG TẠI CÔNG TY T&T....................................................................... 39
4.2.1 Giới thiệu công ty khách hàng: Công ty T&T ............................................... 39
4.2.2 Phân tích quy trình kiểm toán thực tế được thực hiện tại Công ty T&T........ 40
CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG KIỂM TOÁN KHOẢN
MỤC NỢ PHẢI THU KHÁCH HÀNG CỦA CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN
SAO VIỆT ...................................................................................................................... 57
5.1 ĐÁNH GIÁ ........................................................................................................... 57
5.1.1 Ưu điểm.......................................................................................................... 57
5.1.2 Hạn chế........................................................................................................... 58
5.2 GIẢI PHÁP ........................................................................................................... 58
CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................... 60
6.1 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 60
6.2 KIẾN NGHỊ .......................................................................................................... 60
6.2.1 Kiến nghị đối với nhà nước ............................................................................ 60
6.2.2 Kiến nghị đối với công ty TNHH kiểm toán Sao Việt ................................... 61
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 62
PHỤ LỤC ....................................................................................................................... 63
viii
DANH MỤC BIỂU BẢNG
∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗
Bảng 1: Bảng kết quả hoạt đông kinh doanh của công ty Sao Việt từ năm 2009
đến 2011 ................................................................................................................33
Bảng 2: Bảng kết quả hoạt đông kinh doanh của công ty Sao Việt 6 tháng đầu
năm 2011 và 6 tháng đầu năm 2012 ....................................................................34
Bảng 3: Tổng hợp kết quả báo cáo kiểm toán ......................................................35
Bảng 4: Tỷ lệ sai phạm nợ phải thu trong năm 2011............................................37
Bảng 5: So sánh biến động các chỉ số...................................................................42
Bảng 6: Phân tích biến động tài khoản nợ phải thu ..............................................50
Bảng 7: Tổng hợp kết quả kiểm tra số dư .............................................................52
Bảng 8: Biểu chỉ đạo .............................................................................................55
Bảng 9: Bảng tổng hợp lỗi ....................................................................................56
ix
DANH MỤC HÌNH
∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗
Hình 1: Sơ đồ hạch toán tài khoản 131 .................................................................17
Hình 2: Cơ cấu tổ chức công ty TNHH kiểm toán Sao Việt ................................28
x
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
CHƯƠNG 1:
GIỚI THIỆU TỔNG QUAN
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Cùng với sự tăng trưởng của nền kinh tế, hoạt động của các doanh nghiệp
cũng ngày càng lớn mạnh, phong phú và cạnh tranh gay gắt. Muốn tồn tại và phát
triển lâu dài, các doanh nghiệp cần phải hoạt động hiệu quả, được thể hiện trên một
bảng báo cáo tài chính đẹp nhằm thu hút được nguồn đầu tư từ bên ngoài. Điều này
đòi hỏi báo cáo tài chính phải được phản ánh trung thực và hợp lý trên mọi khía
cạnh trọng yếu và trong từng khoản mục của bảng cân đối kế toán. Bên cạnh đó, các
nghiệp vụ kinh tế trong doanh nghiệp cũng phát sinh ngày càng nhiều với các đối
tượng sử dụng cũng rất đa dạng, rất khó để họ có thể tự mình kiểm tra những thông
tin kế toán này để sử dụng và đưa ra quyết định đầu tư. Vì vậy mà kiểm toán độc lập
có vai trò rất quan trọng trong việc phát hiện việc gian lận trên báo cáo tài chính,
đem lại niềm tin cho các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, nó còn góp phần hướng dẫn
nghiệp vụ và củng cố nề nếp hoạt động tài chính kế toán, nâng cao hiệu quả kinh
doanh cho các đơn vị được kiểm toán. Kiểm toán độc lập là một ngành rất nhạy cảm
chủ yếu dựa vào kinh nghiệm của kiểm toán viên nên việc cho ý kiến về một báo
cáo tài chính có trung thực, hợp lý hay không là hoàn toàn khách quan và độc lập. Ý
kiến đó được thể hiện dưới dạng một báo cáo kiểm toán của kiểm toán viên, đó là cơ
sở để các nhà đầu tư trong nước cũng như ngoài nước dựa vào đó để quyết định đầu
tư.
Báo cáo tài chính là một công cụ phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh của
một đơn vị trên tất cả mọi khía cạnh của việc kinh doanh, vì vậy có thể đơn vị sẽ sử
dụng các thủ thuật để gian lận, làm cho báo cáo tài chính không trung thực. Trong
đó, khoản mục Nợ phải thu thường được sử dụng để thổi phồng doanh thu và lợi
nhuận của đơn vị. Bên cạnh đó, các sai phạm xảy ra đối với khoản mục này có ảnh
hưởng tới rất nhiều chỉ tiêu khác nhau trên Báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Do
đó, kiểm toán Nợ phải thu khách hàng được đánh giá là một trong những phần hành
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 1
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
quan trọng trong kiểm toán Báo cáo tài chính. Để tìm hiểu rõ hơn về quy trình kiểm
toán khoản mục này, em chọn thực hiện đề tài “Phân tích quy trình và kết quả kiểm
toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng tại công ty TNHH kiểm toán Sao Việt”.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Mục tiêu chung của đề tài là phân tích quy trình và kết quả kiểm toán khoản
mục nợ phải thu của khách hàng tại công ty TNHH kiểm toán Sao Việt để từ đó đề
xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán tại công ty.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
Để đạt được những nội dung của mục tiêu chung, đề tài cần thực hiện một số
mục tiêu cụ thể như sau:
- Mục tiêu 1: Phân tích kết quả kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng
trong các năm qua để từ đó đúc kết ra những sai sót, gian lận phổ biến thường gặp
của khách hàng;
- Mục tiêu 2: Phân tích quy trình và kết quả thực hiện kiểm toán BCTC của
công ty T&T; và
- Mục tiêu 3: Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm
toán khoản mục nợ phải thu khách hàng.
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1 Giới hạn về không gian
Đề tài được thực hiện tại công ty kiểm toán Sao Việt và tham gia kiểm toán
thực tế tại công ty khách hàng T&T.
1.3.2 Giới hạn về thời gian
Số liệu được sử dụng trong đề tài là số liệu thực tế kiểm toán tại công ty T&T
cho năm tài chính bắt đầu từ ngày 01/01/2011 và kết thúc vào ngày 31/12/2011.
Thời gian thực hiện đề tài từ ngày 27/08/2012 đến ngày 05/11/2012.
1.3.3 Giới hạn về nội dung nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu quy trình kiểm toán khoản mục Nợ phải thu
khách hàng trên báo cáo tài chính của công ty T&T bao gồm: phải thu khách hàng,
khách hàng trả tiền trước và dự phòng nợ phải thu khó đòi.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 2
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
Do tính bảo mật của ngành nghề, kiểm toán viên phải luôn giữ bí mật về
thông tin khách hàng. Vì vậy người viết đã dùng một tên khác để thay thế tên gọi
chính thức của công ty khách hàng nhưng vẫn đảm bảo sát thực với nội dung cần
nghiên cứu và đúng nguyên tắc mà công ty Sao Việt yêu cầu.
1.4 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Nhằm giải quyết những mục tiêu bên trên, trong phạm vi giới hạn, đề tài sẽ
lần lượt trả lời các câu hỏi sau đây:
- Khoản mục Nợ phải thu khách hàng thường xảy ra những sai sót và gian lận
nào?
- Quá trình kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng tại công ty TNHH
kiểm toán Sao Việt diễn ra như thế nào?
- Quy trình đó có ưu và nhược điểm gì?
- Đề tài có thể đề xuất những biện pháp nào với công ty nhằm khắc phục
những nhược điểm trên?
1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Nhằm hoàn thiện nội dung, đề tài có dựa vào một số tài liệu tham khảo
chuyên về kiểm toán sau đây:
Bùi Thị Duyên (2011), đề tài “Đánh giá quy trình kiểm toán khoản mục nợ
phải thu khách hàng tại công ty trách nhiệm hữu hạn kiểm toán và dịch vụ tin học
thành phố Hồ Chí Minh”. Tác giả trình bày các vấn đề cơ bản của kiểm toán,
phương pháp nghiên cứu, chương trình kiểm toán của công ty trách nhiệm hữu hạn
kiểm toán và dịch vụ tin học thành phố Hồ Chí Minh.
Nguyễn Thị Mộng Tuyền (2012), đề tài “Phân tích kết quả kiểm toán báo
cáo tài chính của khách hàng tại công ty kiểm toán Việt Mỹ”. Nội dung phân tích
quy trình và kết quả kiểm toán Báo cáo tài chính, tìm ra những sai phạm phổ biến và
đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng kiểm toán của công ty kiểm toán Việt
Mỹ.
Hồ Như Tuyền (2012), đề tài “Hoàn thiện quy trình kiểm toán Nợ phải thu
của công ty kiểm toán Sao Việt”. Đề tài cung cấp nhiều thông tin liên quan đến công
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 3
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
ty TNHH kiểm toán Sao Việt về quy trình trình kiểm toán báo cáo tài chính nói
chung và khoản mục Nợ phải thu nói riêng.
Qua lược khảo tài liệu cho thấy, các nghiên cứu trước đây đều tập trung vào
việc đánh giá quy trình kiểm toán dựa trên việc tham gia thực tế tại công ty khách
hàng, ngoài ra còn phân tích những sai phạm phổ biến chung khi kiểm toán báo cáo
tài chính. Tuy nhiên đối với từng khoản mục khác nhau lại có những sai phạm đặc
trưng riêng vì vậy đề tài này sẽ bổ sung các sai phạm thường gặp khi kiểm toán
khoản mục Nợ phải thu dựa trên kinh nghiệm thực tiễn của những kiểm toán viên đi
trước nhằm nâng cao trình độ chuyên môn cho các kiểm toán viên mới.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 4
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
CHƯƠNG 2:
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1 Khái quát về kiểm toán
2.1.1.1 Định nghĩa kiểm toán
“Kiểm toán là quá trình thu thập và đánh giá bằng chứng về những thông tin
được kiểm tra nhằm xác định và báo cáo về mức độ phù hợp giữa thông tin đó với
các chuẩn mực đã được thiết lập. Quá trình kiểm toán phải được thực hiện bởi các
kiểm toán viên đủ năng lực và độc lập.”
2.1.1.2 Các khái niệm liên quan
- Kiểm toán độc lập: là loại kiểm toán được tiến hành bởi các kiểm toán viên
thuộc những tổ chức kiểm toán độc lập. Họ thường thực hiện kiểm toán BCTC, và
tùy theo yêu cầu của khách hàng, họ còn cung cấp các dịch vụ như kiểm toán hoạt
động, kiểm toán tuân thủ, tư vấn về kế toán, thuế, tài chính… Trong nền kinh tế thị
trường, BCTC đã được kiểm toán tuy được nhiều đối tượng sử dụng, nhưng người
sử dụng chủ yếu là các bên thứ ba, và họ thường chỉ tin cậy kết quả kiểm toán
BCTC của kiểm toán độc lập do sự độc lập của kiểm toán viên. Vì thế vai trò của
kiểm toán viên độc lập trở nên rất cần thiết và khó thể thay thế.
- Trọng yếu: là thuật ngữ dùng để thể hiện tầm quan trọng của một thông tin
(một số liệu kế toán) trong BCTC. Thông tin được coi là trọng yếu có nghĩa là nếu
thiếu thông tin đó hay thiếu chính xác của thông tin đó sẽ ảnh hưởng đến các quyết
định của người sử dụng BCTC. Mức độ trọng yếu tùy thuộc vào tầm quan trọng của
thông tin hay của sai sót được đánh giá trong hoàn cảnh cụ thể. Tính trọng yếu của
thông tin phải được xem xét trên cả tiêu chuẩn định tính và định lượng.
+ Định lượng: trọng yếu được sử dụng như số tiền sai lệch tối đa có thể chấp
nhận được của BCTC.
+ Định tính: trọng yếu được sử dụng để đánh giá ảnh hưởng của các sai sót,
gian lận đến người đọc trên khía cạnh định lượng.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 5
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
- Hệ thống kiểm soát nội bộ (HTKSNB): là một quá trình do người quản lý,
Hội đồng quản trị và các nhân viên của đơn vị chi phối, nó được thiết lập để cung
cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm thực hiện ba mục tiêu:
+ BCTC đáng tin cậy
+ Các luật lệ và quy định được tuân thủ
+ Hoạt động hữu hiệu và hiệu quả
- Bằng chứng kiểm toán: là tất cả các tài liệu, thông tin do kiểm toán viên thu
thập được, có liên quan đến cuộc kiểm toán và dựa trên các thông tin này kiểm toán
viên hình thành nên ý kiến của mình. Bằng chứng kiểm toán bao gồm các tài liệu,
chứng từ, sổ kế toán, BCTC và các tài liệu, thông tin từ những nguồn khác.
- Thử nghiệm kiểm soát: là việc kiểm tra để thu thập bằng chứng kiểm toán
về sự thiết kế phù hợp và sự vận hành hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ.
- Thử nghiệm cơ bản: là việc kiểm tra để thu thập bằng chứng kiểm toán liên
quan đến báo cáo tài chính nhằm phát hiện ra những sai sót trọng yếu làm ảnh
hưởng đến báo cáo tài chính. Thử nghiệm cơ bản gồm:
+ Thủ tục phân tích: là việc so sánh các thông tin tài chính, các chỉ số, các tỷ
lệ, để phát hiện và nghiên cứu về các trường hợp bất thường giúp kiểm toán viên thu
thập bằng chứng về sự hợp lý chung của số liệu, thông tin cần kiểm tra, đồng thời
phát hiện ra khả năng sai lệch trọng yếu.
+ Thử nghiệp chi tiết: là việc kiểm tra trực tiếp các nghiệp vụ hay các số dư
gồm:
• Kiểm tra nghiệp vụ: là kiểm tra chi tiết một số ít hay toàn bộ nghiệp vụ phát
sinh để xem xét về mức độ trung thực của khoản mục.
• Kiểm tra số dư: là kiểm tra để đánh giá về mức độ trung thực của số dư các
tài khoản có nhiều nghiệp vụ phát sinh.
- Các dạng rủi ro:
+ Rủi ro kiểm toán (Auditing risk- AR): là rủi ro do kiểm toán viên và Công
ty kiểm toán đưa ra ý kiến nhận xét không thích hợp khi báo cáo tài chính đã được
kiểm toán còn có những sai sót trọng yếu.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 6
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
+ Rủi ro tiềm tàng (Inherent risk- IR): là rủi ro tiềm ẩn, vốn có do khả năng
từng nghiệp vụ, từng khoản mục trong báo cáo tài chính chứa đựng sai sót trọng yếu
khi tính riêng rẽ hoặc tính gộp mặc dù có hay không có hệ thống kiểm soát nội bộ.
+ Rủi ro kiểm soát (Control risk- CR): là rủi ro xảy ra sai sót trọng yếu trong
từng nghiệp vụ, từng khoản mục trong báo cáo tài chính khi tính riêng rẽ hoặc tính
gộp mà hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ không ngăn ngừa hết hoặc
không phát hiện kịp thời.
+ Rủi ro phát hiện (Detection risk- DR): là rủi ro xảy ra sai sót trọng yếu
trong từng nghiệp vụ, từng khoản mục trong báo cáo tài chính khi tính riêng rẽ hoặc
tính gộp mà trong quá trình kiểm toán kiểm toán viên và Công ty kiểm toán đã
không phát hiện được.
Mối quan hệ giữa các loại rủi ro:
AR = IR x CR x DR
Trong đó:
AR: Rủi ro kiểm toán; IR: Rủi ro tiềm tàng;
CR: Rủi ro kiểm soát; DR: Rủi ro phát hiện.
2.1.1.3 Quy trình thực hiện kiểm toán nợ phải thu khách hàng
a. Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán
- Tiền kế hoạch
Là quá trình tiếp cận để thu thập những thông tin về các nhu cầu của khách
hàng, đánh giá về khả năng phục vụ và các vấn đề khác như thời gian thực hiện, giá
phí kiểm toán…
+ Tiếp nhận khách hàng
Trong bất kỳ một ngành nghề nào, việc giữ được một khách hàng tuy có thể
khá khó khăn, nhưng không vì vậy mà các doanh nghiệp xem nhẹ việc tìm hiểu cẩn
thận khách hàng. Vì vậy, kiểm toán viên cần thận trọng khi quyết định tiếp nhận
khách hàng. Bởi lẽ, rủi ro có thể phải gánh trách nhiệm pháp lý của kiểm toán viên
rất cao, do đó nếu tiếp nhận kiểm toán cho những khách hàng thiếu trung thực, hoặc
thường tranh luận về phạm vi kiểm toán và giá phí, hoặc nếu vi phạm đạo đức nghề
nghiệp, kiểm toán viên có thể sẽ gặp phải những bất lợi nghiêm trọng trong tương
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 7
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
lai…Chính vì thế, đoạn 12 VSA 220 – Kiểm toán chất lượng hoạt động kiểm toán –
nêu rõ:
“Trong quá trình duy trì khách hàng hiện có và đánh giá khách hàng tiềm
năng, công ty kiểm toán phải cân nhắc đến tính độc lập, năng lực phục vụ khách
hàng của công ty kiểm toán và tính chính trực của Ban quản lý của khách hàng.”
+ Phân công kiểm toán viên
Đoạn 12, VSA 220 yêu cầu: “Công việc kiểm toán phải được giao cho những
cán bộ, nhân viên chuyên nghiệp được đào tạo và có đầy đủ kỹ năng và năng lực
chuyên môn đáp ứng được yêu cầu thực tế.”
Đối với các khách hàng lâu năm, một mặt, tổ chức kiểm toán nên hạn chế
việc thường xuyên thay đổi kiểm toán viên, nhằm giúp cho họ nắm vững được
những nét đặc thù trong kinh doanh, duy trì được mối liên hệ mật thiết giữa hai
bên… Mặt khác, tổ chức kiểm toán phải có chính sách luân chuyển kiểm toán viên
để tránh việc quá quen thuộc với khách hàng, dễ dẫn đến sức ỳ về tâm lý và kiểm tra
theo lối mòn, hoặc mất đi tính khách quan, độc lập…
+ Thỏa thuận sơ bộ với khách hàng
Khi thấy rằng có thể nhận lời mời kiểm toán, kiểm toán viên sẽ trao đổi và
thỏa thuận sơ bộ với khách hàng về một số vấn đề, chẳng hạn như:
• Mục đích và phạm vi kiểm toán.
• Việc cung cấp tài liệu kế toán, và các phương tiện cần thiết cho cuộc kiểm
toán của khách hàng.
• Vấn đề sử dụng nhân viên của khách hàng để tiết kiệm thời gian và phí
kiểm toán .
• Vấn đề về kiểm tra số dư đầu kỳ với các khách hàng mới.
• Phí kiểm toán …
Trên cơ sở những thỏa thuận trên, hai bên sẽ xúc tiến việc ký hợp đồng kiểm
toán.
+ Hợp đồng Kiểm toán
“Hợp đồng kiểm toán: là sự thỏa thuận bằng văn bản giữa các bên tham gia
ký kết (công ty kiểm toán, khách hàng) về các điều khoản và điều kiện thực hiện
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 8
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
kiểm toán của khách hàng và công ty kiểm toán, trong đó mục tiêu kiểm toán, phạm
vi kiểm toán, quyền và trách nhiệm mỗi bên, hình thức báo cáo kiểm toán, thời gian
thực hiện và các điều khoản về phí, xử lý khi tranh chấp hợp đồng.” (Đoạn 4 VSA
210 – Hợp đồng kiểm toán).
Đoạn 16 VSA 210 quy định: “Hợp đồng kiểm toán phải có các điều khoản
chung của hợp đồng kinh tế theo quy định hiện hành, có thể thay đổi phù hợp với sự
thỏa thuận của các bên, nhưng phải bao gồm các yếu tố chủ yếu sau đây:
• Số liệu văn bản, ngày, tháng, năm ký hợp đồng;
• Tên, địa chỉ, số tài khoản và ngân hàng giao dịch của các bên;
• Nội dung dịch vụ;
• Chất lượng hoặc yêu cầu kỹ thuật của công việc…
Ngoài những yếu tố chủ yếu nói trên, hợp đồng kiểm toán còn có các nội
dung sau:
• Mục đích, phạm vi và nội dung kiểm toán hoặc dịch vụ khác;
• Trách nhiệm của Giám đốc (hoặc những người đứng đầu) đơn vị được kiểm
toán trong việc lập và trình bày BCTC;
• Trách nhiệm của khách hàng trong việc cung cấp chứng từ, số liệu kế toán
và những thông tin khác liên quan đến công việc kiểm toán;
• Phạm vi kiểm toán phải phù hợp và tuân thủ pháp luật và các chính sách
chế độ hiện hành;
• Hình thức báo cáo kiểm toán, hoặc hình thức khác thể hiện kết quả kiểm
toán...”
Trong hợp đồng, kiểm toán viên cần nêu rõ loại báo cáo kiểm toán được phát
hành sẽ tùy theo mức độ trung thực và hợp lý và phù hợp với các chuẩn mực và chế
độ kế toán hiện hành. Đồng thời, cần khẳng định với đơn vị là kiểm toán viên không
có trách nhiệm phát hiện mọi gian lận và sai sót, bởi lẽ Giam đốc (hoặc người đứng
đầu) đơn vị mới chính là người chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc ngăn ngừa, phát
hiện và xử lý các gian lận và sai sót trong đơn vị.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 9
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
- Lập kế hoạch kiểm toán
Là bước kế tiếp và bao gồm một số công việc như tìm hiểu khách hàng, tìm
hiểu về kiểm soát nội bộ, xác lập mức trọng yếu và đánh giá rủi ro kiểm toán để lập
kế hoạch và chương trình kiểm toán.
Theo đoạn 02, VSA 300 – Lập kế hoạch kiểm toán, “Kiểm toán viên và công
ty kiểm toán phải lập kế hoạch kiểm toán để đảm bảo cuộc kiểm toán được tiến hành
một cách có hiệu quả.” Kế hoạch kiểm toán phải dựa trên cơ sở những hiểu biết về
đặc điểm hoạt động kinh doanh của khách hàng và được xây dựng tùy theo quy mô,
độ phức tạp của công việc kiểm toán, kinh nghiệm của kiểm toán viên… Quá trình
này bao gồm việc lập kế hoạch chiến lược, kế hoạch kiểm toán tổng thể và thiết kế
chương trình kiểm toán.
+ Kế hoạch chiến lược
Kế hoạch chiến lược thường được lập cho các cuộc kiểm toán lớn về quy mô,
tính chất phức tạp, địa bàn rộng hoặc kiểm toán BCTC của nhiều năm, còn trong
những cuộc kiểm toán khác thì không nhất thiết phải lập kế hoạch này.
Kế hoạch chiến lược bao gồm “…định hướng cơ bản, nội dung trọng tâm và
phương pháp tiếp cận chung của cuộc kiểm toán do cấp chỉ đạo vạch ra dựa trên
hiểu biết về tình hình hoạt động và môi trường kinh doanh của đơn vị được kiểm
toán.” (Đoạn 04, VSA 300).
+ Kế hoạch kiểm toán tổng thể
“Kế hoạch kiểm toán tổng thể: là việc cụ thể hóa kế hoạch chiến lược và
phương pháp tiếp cận chi tiết về nội dung, lịch trình và phạm vi dự kiến của các thủ
tục kiểm toán. Mục tiêu của việc lập kế hoạch kiểm toán tổng thể là để có thể thực
hiện công việc kiểm toán một cách có hiệu quả và theo đúng thời gian dự kiến”
(Đoạn 05 VSA 300).
Kế hoạch kiểm toán tổng thể thường bao gồm các nội dung sau đây:
• Hiểu biết của kiểm toán viên về hoạt động của khách hàng.
• Hiểu biết của kiểm toán viên về HTKSNB của khách hàng.
• Xác lập mức trọng yếu và đánh giá rủi ro kiểm toán.
• Nội dung, thời gian và phạm vi của các thủ tục kiểm toán.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 10
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
PHÂN TÍCH QUY TRÌNH VÀ KẾT QUẢ KIỂM TOÁN
KHOẢN MỤC NỢ PHẢI THU KHÁCH HÀNG TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT
Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện:
TS. NGUYỄN HỮU ĐẶNG LÊ THỊ PHƯƠNG TRÂM
MSSV: 2064875
Cần Thơ 2012
LỜI CẢM TẠ
Em xin chân thành cảm tạ và biết ơn sâu sắc đến:
Tất cả các quý thầy cô Khoa kinh tế- Quản trị kinh doanh
đã ân cần dạy dỗ, cung cấp những kiến thức quý báu cho em
trong suốt thời gian học tập tại khoa.
Thầy Nguyễn Hữu Đặng đã tận tình hướng dẫn em từ giai
đoạn hình thành ý tưởng đến khi hoàn thành luận văn.
Ban giám đốc công ty kiểm toán Sao Việt đã tạo điều kiện
thuận lợi về cả vật chất lẫn tinh thần trong khoảng thời gian em
được thực tập tại công ty.
Các anh chị kiểm toán viên của công ty Sao Việt đã cho
em cơ hội được tiếp cận với thực tế, giúp em hoàn thiện đề tài
luận văn này.
Trong thời gian ba tháng thực tập với sự hạn chế trong kinh
nghiệm thực tế, đề tài của em đã được hoàn thành nhưng sẽ
không tránh khỏi những sai sót. Em kính mong nhận được sự
đóng góp ý kiến từ quý thầy cô.
Cần Thơ, ngày….. tháng ….. năm 2012
Sinh viên thực hiện
Lê Thị Phương Trâm
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng đề tài này do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập
và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ đề
tài nghiên cứu khoa học nào.
Cần Thơ, ngày …… tháng ….. năm 2012
Sinh viên thực hiện
LÊ THỊ PHƯƠNG TRÂM
iii
NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
..........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Cần Thơ, ngày…….tháng…….năm 2012
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT
iv
BẢNG NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
- Họ và tên người hướng dẫn: Nguyễn Hữu Đặng
- Học vị: Tiến sĩ
- Chuyên ngành: Kế toán – Kiểm toán.
- Cơ quan công tác: Khoa Kinh tế & QTKD – Đại học Cần Thơ.
- Tên sinh viên: Lê Thị Phương Trâm
- Mã số sinh viên: 2064875
- Chuyên ngành: Kế toán – Kiểm toán.
- Tên đề tài: Phân tích quy trình và kết quả kiểm toán khoản mục Nợ
phải thu khách hàng tại công ty TNHH kiểm toán Sao Việt
NỘI DUNG NHẬN XÉT
1.Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: ...................................
.........................................................................................................................
2.Về hình thức: ...............................................................................................
.........................................................................................................................
3.Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài: ............................
.........................................................................................................................
4.Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn: ..................................
.........................................................................................................................
5.Nội dung và kết quả đạt được ( theo mục tiêu nghiên cứu,….) :..................
.... .....................................................................................................................
6.Các nhận xét khác: ......................................................................................
.........................................................................................................................
7. Kết luận ......................................................................................................
.........................................................................................................................
Cần Thơ, ngày .… tháng …. năm 2012
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
(Ký và ghi họ tên)
v
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
................................................................................... .................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày…….tháng…….năm 2012
GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
(Ký và ghi họ tên)
vi
MỤC LỤC
∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗
CHƯƠNG 1:GIỚI THIỆU TỔNG QUAN ................................................................... 1
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .......................................................................................... 1
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................... 2
1.2.1 Mục tiêu chung................................................................................................. 2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................................. 2
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 2
1.3.1 Giới hạn về không gian .................................................................................... 2
1.3.2 Giới hạn về thời gian ........................................................................................ 2
1.3.3 Giới hạn về nội dung nghiên cứu ..................................................................... 2
1.4 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 3
1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU ....................................................................................... 3
CHƯƠNG 2:PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......... 5
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN......................................................................................... 5
2.1.1 Khái quát về kiểm toán .................................................................................... 5
2.1.2 Khoản mục Nợ phải thu khách hàng .............................................................. 12
2.1.3 Kiểm toán Nợ phải thu khách hàng................................................................ 21
2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................................... 27
2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu ......................................................................... 27
2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu ....................................................................... 27
CHƯƠNG 3:GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT ....... 28
3.1 KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT ......................... 28
3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển.................................................................. 28
3.1.2 Cơ cấu tổ chức................................................................................................ 28
3.1.3 Các dịch vụ cung cấp ..................................................................................... 29
3.2 QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CỦA CÔNG TY KIỂM TOÁN SAO VIỆT ........... 30
3.2.1 Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán......................................................................... 31
3.2.2 Giai đoạn thực hiện kiểm toán ....................................................................... 31
3.2.3 Giai đoạn hoàn thành kiểm toán..................................................................... 32
3.3 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ KINH DOANH DỊCH VỤ KIỂM TOÁN ..................... 33
vii
CHƯƠNG 4:PHÂN TÍCH QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC NỢ PHẢI
THU KHÁCH HÀNG CỦA CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT ............ 35
4.1 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ KIỂM TOÁN CỦA CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN
SAO VIỆT................................................................................................................... 35
4.1.1 Tổng hợp kết quả kiểm toán báo cáo tài chính .............................................. 35
4.1.2 Kết quả kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng trong năm 2011 ...... 37
4.1.3 Mô tả các sai phạm phổ biến .......................................................................... 37
4.2. PHÂN TÍCH QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC NỢ PHẢI THU
KHÁCH HÀNG TẠI CÔNG TY T&T....................................................................... 39
4.2.1 Giới thiệu công ty khách hàng: Công ty T&T ............................................... 39
4.2.2 Phân tích quy trình kiểm toán thực tế được thực hiện tại Công ty T&T........ 40
CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG KIỂM TOÁN KHOẢN
MỤC NỢ PHẢI THU KHÁCH HÀNG CỦA CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN
SAO VIỆT ...................................................................................................................... 57
5.1 ĐÁNH GIÁ ........................................................................................................... 57
5.1.1 Ưu điểm.......................................................................................................... 57
5.1.2 Hạn chế........................................................................................................... 58
5.2 GIẢI PHÁP ........................................................................................................... 58
CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................... 60
6.1 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 60
6.2 KIẾN NGHỊ .......................................................................................................... 60
6.2.1 Kiến nghị đối với nhà nước ............................................................................ 60
6.2.2 Kiến nghị đối với công ty TNHH kiểm toán Sao Việt ................................... 61
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 62
PHỤ LỤC ....................................................................................................................... 63
viii
DANH MỤC BIỂU BẢNG
∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗
Bảng 1: Bảng kết quả hoạt đông kinh doanh của công ty Sao Việt từ năm 2009
đến 2011 ................................................................................................................33
Bảng 2: Bảng kết quả hoạt đông kinh doanh của công ty Sao Việt 6 tháng đầu
năm 2011 và 6 tháng đầu năm 2012 ....................................................................34
Bảng 3: Tổng hợp kết quả báo cáo kiểm toán ......................................................35
Bảng 4: Tỷ lệ sai phạm nợ phải thu trong năm 2011............................................37
Bảng 5: So sánh biến động các chỉ số...................................................................42
Bảng 6: Phân tích biến động tài khoản nợ phải thu ..............................................50
Bảng 7: Tổng hợp kết quả kiểm tra số dư .............................................................52
Bảng 8: Biểu chỉ đạo .............................................................................................55
Bảng 9: Bảng tổng hợp lỗi ....................................................................................56
ix
DANH MỤC HÌNH
∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗
Hình 1: Sơ đồ hạch toán tài khoản 131 .................................................................17
Hình 2: Cơ cấu tổ chức công ty TNHH kiểm toán Sao Việt ................................28
x
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
CHƯƠNG 1:
GIỚI THIỆU TỔNG QUAN
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Cùng với sự tăng trưởng của nền kinh tế, hoạt động của các doanh nghiệp
cũng ngày càng lớn mạnh, phong phú và cạnh tranh gay gắt. Muốn tồn tại và phát
triển lâu dài, các doanh nghiệp cần phải hoạt động hiệu quả, được thể hiện trên một
bảng báo cáo tài chính đẹp nhằm thu hút được nguồn đầu tư từ bên ngoài. Điều này
đòi hỏi báo cáo tài chính phải được phản ánh trung thực và hợp lý trên mọi khía
cạnh trọng yếu và trong từng khoản mục của bảng cân đối kế toán. Bên cạnh đó, các
nghiệp vụ kinh tế trong doanh nghiệp cũng phát sinh ngày càng nhiều với các đối
tượng sử dụng cũng rất đa dạng, rất khó để họ có thể tự mình kiểm tra những thông
tin kế toán này để sử dụng và đưa ra quyết định đầu tư. Vì vậy mà kiểm toán độc lập
có vai trò rất quan trọng trong việc phát hiện việc gian lận trên báo cáo tài chính,
đem lại niềm tin cho các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, nó còn góp phần hướng dẫn
nghiệp vụ và củng cố nề nếp hoạt động tài chính kế toán, nâng cao hiệu quả kinh
doanh cho các đơn vị được kiểm toán. Kiểm toán độc lập là một ngành rất nhạy cảm
chủ yếu dựa vào kinh nghiệm của kiểm toán viên nên việc cho ý kiến về một báo
cáo tài chính có trung thực, hợp lý hay không là hoàn toàn khách quan và độc lập. Ý
kiến đó được thể hiện dưới dạng một báo cáo kiểm toán của kiểm toán viên, đó là cơ
sở để các nhà đầu tư trong nước cũng như ngoài nước dựa vào đó để quyết định đầu
tư.
Báo cáo tài chính là một công cụ phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh của
một đơn vị trên tất cả mọi khía cạnh của việc kinh doanh, vì vậy có thể đơn vị sẽ sử
dụng các thủ thuật để gian lận, làm cho báo cáo tài chính không trung thực. Trong
đó, khoản mục Nợ phải thu thường được sử dụng để thổi phồng doanh thu và lợi
nhuận của đơn vị. Bên cạnh đó, các sai phạm xảy ra đối với khoản mục này có ảnh
hưởng tới rất nhiều chỉ tiêu khác nhau trên Báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Do
đó, kiểm toán Nợ phải thu khách hàng được đánh giá là một trong những phần hành
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 1
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
quan trọng trong kiểm toán Báo cáo tài chính. Để tìm hiểu rõ hơn về quy trình kiểm
toán khoản mục này, em chọn thực hiện đề tài “Phân tích quy trình và kết quả kiểm
toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng tại công ty TNHH kiểm toán Sao Việt”.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Mục tiêu chung của đề tài là phân tích quy trình và kết quả kiểm toán khoản
mục nợ phải thu của khách hàng tại công ty TNHH kiểm toán Sao Việt để từ đó đề
xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán tại công ty.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
Để đạt được những nội dung của mục tiêu chung, đề tài cần thực hiện một số
mục tiêu cụ thể như sau:
- Mục tiêu 1: Phân tích kết quả kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng
trong các năm qua để từ đó đúc kết ra những sai sót, gian lận phổ biến thường gặp
của khách hàng;
- Mục tiêu 2: Phân tích quy trình và kết quả thực hiện kiểm toán BCTC của
công ty T&T; và
- Mục tiêu 3: Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm
toán khoản mục nợ phải thu khách hàng.
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1 Giới hạn về không gian
Đề tài được thực hiện tại công ty kiểm toán Sao Việt và tham gia kiểm toán
thực tế tại công ty khách hàng T&T.
1.3.2 Giới hạn về thời gian
Số liệu được sử dụng trong đề tài là số liệu thực tế kiểm toán tại công ty T&T
cho năm tài chính bắt đầu từ ngày 01/01/2011 và kết thúc vào ngày 31/12/2011.
Thời gian thực hiện đề tài từ ngày 27/08/2012 đến ngày 05/11/2012.
1.3.3 Giới hạn về nội dung nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu quy trình kiểm toán khoản mục Nợ phải thu
khách hàng trên báo cáo tài chính của công ty T&T bao gồm: phải thu khách hàng,
khách hàng trả tiền trước và dự phòng nợ phải thu khó đòi.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 2
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
Do tính bảo mật của ngành nghề, kiểm toán viên phải luôn giữ bí mật về
thông tin khách hàng. Vì vậy người viết đã dùng một tên khác để thay thế tên gọi
chính thức của công ty khách hàng nhưng vẫn đảm bảo sát thực với nội dung cần
nghiên cứu và đúng nguyên tắc mà công ty Sao Việt yêu cầu.
1.4 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Nhằm giải quyết những mục tiêu bên trên, trong phạm vi giới hạn, đề tài sẽ
lần lượt trả lời các câu hỏi sau đây:
- Khoản mục Nợ phải thu khách hàng thường xảy ra những sai sót và gian lận
nào?
- Quá trình kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng tại công ty TNHH
kiểm toán Sao Việt diễn ra như thế nào?
- Quy trình đó có ưu và nhược điểm gì?
- Đề tài có thể đề xuất những biện pháp nào với công ty nhằm khắc phục
những nhược điểm trên?
1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Nhằm hoàn thiện nội dung, đề tài có dựa vào một số tài liệu tham khảo
chuyên về kiểm toán sau đây:
Bùi Thị Duyên (2011), đề tài “Đánh giá quy trình kiểm toán khoản mục nợ
phải thu khách hàng tại công ty trách nhiệm hữu hạn kiểm toán và dịch vụ tin học
thành phố Hồ Chí Minh”. Tác giả trình bày các vấn đề cơ bản của kiểm toán,
phương pháp nghiên cứu, chương trình kiểm toán của công ty trách nhiệm hữu hạn
kiểm toán và dịch vụ tin học thành phố Hồ Chí Minh.
Nguyễn Thị Mộng Tuyền (2012), đề tài “Phân tích kết quả kiểm toán báo
cáo tài chính của khách hàng tại công ty kiểm toán Việt Mỹ”. Nội dung phân tích
quy trình và kết quả kiểm toán Báo cáo tài chính, tìm ra những sai phạm phổ biến và
đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng kiểm toán của công ty kiểm toán Việt
Mỹ.
Hồ Như Tuyền (2012), đề tài “Hoàn thiện quy trình kiểm toán Nợ phải thu
của công ty kiểm toán Sao Việt”. Đề tài cung cấp nhiều thông tin liên quan đến công
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 3
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
ty TNHH kiểm toán Sao Việt về quy trình trình kiểm toán báo cáo tài chính nói
chung và khoản mục Nợ phải thu nói riêng.
Qua lược khảo tài liệu cho thấy, các nghiên cứu trước đây đều tập trung vào
việc đánh giá quy trình kiểm toán dựa trên việc tham gia thực tế tại công ty khách
hàng, ngoài ra còn phân tích những sai phạm phổ biến chung khi kiểm toán báo cáo
tài chính. Tuy nhiên đối với từng khoản mục khác nhau lại có những sai phạm đặc
trưng riêng vì vậy đề tài này sẽ bổ sung các sai phạm thường gặp khi kiểm toán
khoản mục Nợ phải thu dựa trên kinh nghiệm thực tiễn của những kiểm toán viên đi
trước nhằm nâng cao trình độ chuyên môn cho các kiểm toán viên mới.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 4
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
CHƯƠNG 2:
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1 Khái quát về kiểm toán
2.1.1.1 Định nghĩa kiểm toán
“Kiểm toán là quá trình thu thập và đánh giá bằng chứng về những thông tin
được kiểm tra nhằm xác định và báo cáo về mức độ phù hợp giữa thông tin đó với
các chuẩn mực đã được thiết lập. Quá trình kiểm toán phải được thực hiện bởi các
kiểm toán viên đủ năng lực và độc lập.”
2.1.1.2 Các khái niệm liên quan
- Kiểm toán độc lập: là loại kiểm toán được tiến hành bởi các kiểm toán viên
thuộc những tổ chức kiểm toán độc lập. Họ thường thực hiện kiểm toán BCTC, và
tùy theo yêu cầu của khách hàng, họ còn cung cấp các dịch vụ như kiểm toán hoạt
động, kiểm toán tuân thủ, tư vấn về kế toán, thuế, tài chính… Trong nền kinh tế thị
trường, BCTC đã được kiểm toán tuy được nhiều đối tượng sử dụng, nhưng người
sử dụng chủ yếu là các bên thứ ba, và họ thường chỉ tin cậy kết quả kiểm toán
BCTC của kiểm toán độc lập do sự độc lập của kiểm toán viên. Vì thế vai trò của
kiểm toán viên độc lập trở nên rất cần thiết và khó thể thay thế.
- Trọng yếu: là thuật ngữ dùng để thể hiện tầm quan trọng của một thông tin
(một số liệu kế toán) trong BCTC. Thông tin được coi là trọng yếu có nghĩa là nếu
thiếu thông tin đó hay thiếu chính xác của thông tin đó sẽ ảnh hưởng đến các quyết
định của người sử dụng BCTC. Mức độ trọng yếu tùy thuộc vào tầm quan trọng của
thông tin hay của sai sót được đánh giá trong hoàn cảnh cụ thể. Tính trọng yếu của
thông tin phải được xem xét trên cả tiêu chuẩn định tính và định lượng.
+ Định lượng: trọng yếu được sử dụng như số tiền sai lệch tối đa có thể chấp
nhận được của BCTC.
+ Định tính: trọng yếu được sử dụng để đánh giá ảnh hưởng của các sai sót,
gian lận đến người đọc trên khía cạnh định lượng.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 5
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
- Hệ thống kiểm soát nội bộ (HTKSNB): là một quá trình do người quản lý,
Hội đồng quản trị và các nhân viên của đơn vị chi phối, nó được thiết lập để cung
cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm thực hiện ba mục tiêu:
+ BCTC đáng tin cậy
+ Các luật lệ và quy định được tuân thủ
+ Hoạt động hữu hiệu và hiệu quả
- Bằng chứng kiểm toán: là tất cả các tài liệu, thông tin do kiểm toán viên thu
thập được, có liên quan đến cuộc kiểm toán và dựa trên các thông tin này kiểm toán
viên hình thành nên ý kiến của mình. Bằng chứng kiểm toán bao gồm các tài liệu,
chứng từ, sổ kế toán, BCTC và các tài liệu, thông tin từ những nguồn khác.
- Thử nghiệm kiểm soát: là việc kiểm tra để thu thập bằng chứng kiểm toán
về sự thiết kế phù hợp và sự vận hành hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ.
- Thử nghiệm cơ bản: là việc kiểm tra để thu thập bằng chứng kiểm toán liên
quan đến báo cáo tài chính nhằm phát hiện ra những sai sót trọng yếu làm ảnh
hưởng đến báo cáo tài chính. Thử nghiệm cơ bản gồm:
+ Thủ tục phân tích: là việc so sánh các thông tin tài chính, các chỉ số, các tỷ
lệ, để phát hiện và nghiên cứu về các trường hợp bất thường giúp kiểm toán viên thu
thập bằng chứng về sự hợp lý chung của số liệu, thông tin cần kiểm tra, đồng thời
phát hiện ra khả năng sai lệch trọng yếu.
+ Thử nghiệp chi tiết: là việc kiểm tra trực tiếp các nghiệp vụ hay các số dư
gồm:
• Kiểm tra nghiệp vụ: là kiểm tra chi tiết một số ít hay toàn bộ nghiệp vụ phát
sinh để xem xét về mức độ trung thực của khoản mục.
• Kiểm tra số dư: là kiểm tra để đánh giá về mức độ trung thực của số dư các
tài khoản có nhiều nghiệp vụ phát sinh.
- Các dạng rủi ro:
+ Rủi ro kiểm toán (Auditing risk- AR): là rủi ro do kiểm toán viên và Công
ty kiểm toán đưa ra ý kiến nhận xét không thích hợp khi báo cáo tài chính đã được
kiểm toán còn có những sai sót trọng yếu.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 6
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
+ Rủi ro tiềm tàng (Inherent risk- IR): là rủi ro tiềm ẩn, vốn có do khả năng
từng nghiệp vụ, từng khoản mục trong báo cáo tài chính chứa đựng sai sót trọng yếu
khi tính riêng rẽ hoặc tính gộp mặc dù có hay không có hệ thống kiểm soát nội bộ.
+ Rủi ro kiểm soát (Control risk- CR): là rủi ro xảy ra sai sót trọng yếu trong
từng nghiệp vụ, từng khoản mục trong báo cáo tài chính khi tính riêng rẽ hoặc tính
gộp mà hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ không ngăn ngừa hết hoặc
không phát hiện kịp thời.
+ Rủi ro phát hiện (Detection risk- DR): là rủi ro xảy ra sai sót trọng yếu
trong từng nghiệp vụ, từng khoản mục trong báo cáo tài chính khi tính riêng rẽ hoặc
tính gộp mà trong quá trình kiểm toán kiểm toán viên và Công ty kiểm toán đã
không phát hiện được.
Mối quan hệ giữa các loại rủi ro:
AR = IR x CR x DR
Trong đó:
AR: Rủi ro kiểm toán; IR: Rủi ro tiềm tàng;
CR: Rủi ro kiểm soát; DR: Rủi ro phát hiện.
2.1.1.3 Quy trình thực hiện kiểm toán nợ phải thu khách hàng
a. Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán
- Tiền kế hoạch
Là quá trình tiếp cận để thu thập những thông tin về các nhu cầu của khách
hàng, đánh giá về khả năng phục vụ và các vấn đề khác như thời gian thực hiện, giá
phí kiểm toán…
+ Tiếp nhận khách hàng
Trong bất kỳ một ngành nghề nào, việc giữ được một khách hàng tuy có thể
khá khó khăn, nhưng không vì vậy mà các doanh nghiệp xem nhẹ việc tìm hiểu cẩn
thận khách hàng. Vì vậy, kiểm toán viên cần thận trọng khi quyết định tiếp nhận
khách hàng. Bởi lẽ, rủi ro có thể phải gánh trách nhiệm pháp lý của kiểm toán viên
rất cao, do đó nếu tiếp nhận kiểm toán cho những khách hàng thiếu trung thực, hoặc
thường tranh luận về phạm vi kiểm toán và giá phí, hoặc nếu vi phạm đạo đức nghề
nghiệp, kiểm toán viên có thể sẽ gặp phải những bất lợi nghiêm trọng trong tương
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 7
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
lai…Chính vì thế, đoạn 12 VSA 220 – Kiểm toán chất lượng hoạt động kiểm toán –
nêu rõ:
“Trong quá trình duy trì khách hàng hiện có và đánh giá khách hàng tiềm
năng, công ty kiểm toán phải cân nhắc đến tính độc lập, năng lực phục vụ khách
hàng của công ty kiểm toán và tính chính trực của Ban quản lý của khách hàng.”
+ Phân công kiểm toán viên
Đoạn 12, VSA 220 yêu cầu: “Công việc kiểm toán phải được giao cho những
cán bộ, nhân viên chuyên nghiệp được đào tạo và có đầy đủ kỹ năng và năng lực
chuyên môn đáp ứng được yêu cầu thực tế.”
Đối với các khách hàng lâu năm, một mặt, tổ chức kiểm toán nên hạn chế
việc thường xuyên thay đổi kiểm toán viên, nhằm giúp cho họ nắm vững được
những nét đặc thù trong kinh doanh, duy trì được mối liên hệ mật thiết giữa hai
bên… Mặt khác, tổ chức kiểm toán phải có chính sách luân chuyển kiểm toán viên
để tránh việc quá quen thuộc với khách hàng, dễ dẫn đến sức ỳ về tâm lý và kiểm tra
theo lối mòn, hoặc mất đi tính khách quan, độc lập…
+ Thỏa thuận sơ bộ với khách hàng
Khi thấy rằng có thể nhận lời mời kiểm toán, kiểm toán viên sẽ trao đổi và
thỏa thuận sơ bộ với khách hàng về một số vấn đề, chẳng hạn như:
• Mục đích và phạm vi kiểm toán.
• Việc cung cấp tài liệu kế toán, và các phương tiện cần thiết cho cuộc kiểm
toán của khách hàng.
• Vấn đề sử dụng nhân viên của khách hàng để tiết kiệm thời gian và phí
kiểm toán .
• Vấn đề về kiểm tra số dư đầu kỳ với các khách hàng mới.
• Phí kiểm toán …
Trên cơ sở những thỏa thuận trên, hai bên sẽ xúc tiến việc ký hợp đồng kiểm
toán.
+ Hợp đồng Kiểm toán
“Hợp đồng kiểm toán: là sự thỏa thuận bằng văn bản giữa các bên tham gia
ký kết (công ty kiểm toán, khách hàng) về các điều khoản và điều kiện thực hiện
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 8
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
kiểm toán của khách hàng và công ty kiểm toán, trong đó mục tiêu kiểm toán, phạm
vi kiểm toán, quyền và trách nhiệm mỗi bên, hình thức báo cáo kiểm toán, thời gian
thực hiện và các điều khoản về phí, xử lý khi tranh chấp hợp đồng.” (Đoạn 4 VSA
210 – Hợp đồng kiểm toán).
Đoạn 16 VSA 210 quy định: “Hợp đồng kiểm toán phải có các điều khoản
chung của hợp đồng kinh tế theo quy định hiện hành, có thể thay đổi phù hợp với sự
thỏa thuận của các bên, nhưng phải bao gồm các yếu tố chủ yếu sau đây:
• Số liệu văn bản, ngày, tháng, năm ký hợp đồng;
• Tên, địa chỉ, số tài khoản và ngân hàng giao dịch của các bên;
• Nội dung dịch vụ;
• Chất lượng hoặc yêu cầu kỹ thuật của công việc…
Ngoài những yếu tố chủ yếu nói trên, hợp đồng kiểm toán còn có các nội
dung sau:
• Mục đích, phạm vi và nội dung kiểm toán hoặc dịch vụ khác;
• Trách nhiệm của Giám đốc (hoặc những người đứng đầu) đơn vị được kiểm
toán trong việc lập và trình bày BCTC;
• Trách nhiệm của khách hàng trong việc cung cấp chứng từ, số liệu kế toán
và những thông tin khác liên quan đến công việc kiểm toán;
• Phạm vi kiểm toán phải phù hợp và tuân thủ pháp luật và các chính sách
chế độ hiện hành;
• Hình thức báo cáo kiểm toán, hoặc hình thức khác thể hiện kết quả kiểm
toán...”
Trong hợp đồng, kiểm toán viên cần nêu rõ loại báo cáo kiểm toán được phát
hành sẽ tùy theo mức độ trung thực và hợp lý và phù hợp với các chuẩn mực và chế
độ kế toán hiện hành. Đồng thời, cần khẳng định với đơn vị là kiểm toán viên không
có trách nhiệm phát hiện mọi gian lận và sai sót, bởi lẽ Giam đốc (hoặc người đứng
đầu) đơn vị mới chính là người chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc ngăn ngừa, phát
hiện và xử lý các gian lận và sai sót trong đơn vị.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 9
Luận văn tốt nghiệp GVHD: Nguyễn Hữu Đặng
- Lập kế hoạch kiểm toán
Là bước kế tiếp và bao gồm một số công việc như tìm hiểu khách hàng, tìm
hiểu về kiểm soát nội bộ, xác lập mức trọng yếu và đánh giá rủi ro kiểm toán để lập
kế hoạch và chương trình kiểm toán.
Theo đoạn 02, VSA 300 – Lập kế hoạch kiểm toán, “Kiểm toán viên và công
ty kiểm toán phải lập kế hoạch kiểm toán để đảm bảo cuộc kiểm toán được tiến hành
một cách có hiệu quả.” Kế hoạch kiểm toán phải dựa trên cơ sở những hiểu biết về
đặc điểm hoạt động kinh doanh của khách hàng và được xây dựng tùy theo quy mô,
độ phức tạp của công việc kiểm toán, kinh nghiệm của kiểm toán viên… Quá trình
này bao gồm việc lập kế hoạch chiến lược, kế hoạch kiểm toán tổng thể và thiết kế
chương trình kiểm toán.
+ Kế hoạch chiến lược
Kế hoạch chiến lược thường được lập cho các cuộc kiểm toán lớn về quy mô,
tính chất phức tạp, địa bàn rộng hoặc kiểm toán BCTC của nhiều năm, còn trong
những cuộc kiểm toán khác thì không nhất thiết phải lập kế hoạch này.
Kế hoạch chiến lược bao gồm “…định hướng cơ bản, nội dung trọng tâm và
phương pháp tiếp cận chung của cuộc kiểm toán do cấp chỉ đạo vạch ra dựa trên
hiểu biết về tình hình hoạt động và môi trường kinh doanh của đơn vị được kiểm
toán.” (Đoạn 04, VSA 300).
+ Kế hoạch kiểm toán tổng thể
“Kế hoạch kiểm toán tổng thể: là việc cụ thể hóa kế hoạch chiến lược và
phương pháp tiếp cận chi tiết về nội dung, lịch trình và phạm vi dự kiến của các thủ
tục kiểm toán. Mục tiêu của việc lập kế hoạch kiểm toán tổng thể là để có thể thực
hiện công việc kiểm toán một cách có hiệu quả và theo đúng thời gian dự kiến”
(Đoạn 05 VSA 300).
Kế hoạch kiểm toán tổng thể thường bao gồm các nội dung sau đây:
• Hiểu biết của kiểm toán viên về hoạt động của khách hàng.
• Hiểu biết của kiểm toán viên về HTKSNB của khách hàng.
• Xác lập mức trọng yếu và đánh giá rủi ro kiểm toán.
• Nội dung, thời gian và phạm vi của các thủ tục kiểm toán.
SVTH: Lê Thị Phương Trâm Trang 10