Phân tích các cơ hội thị trường vận chuyển hàng khô, hàng bách hóa đa năng bằng đường thủy nội địa của công ty vận tải thuỷ bắc nosco
- 44 trang
- file .doc
1
Lêi më ®Çu
Xu thÕ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®ang diÔn ra kh¾p toµn cÇu
nh lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan víi møc ®é ngµy cµng m¹nh mÏ. Lµ mét quèc
gia cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ë §«ng Nam ¸, ViÖt Nam kh«ng thÓ ®øng
ngoµi tiÕn tr×nh chung nµy.
T¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam -
n¨m 2001, §¶ng ta tiÕp tôc chØ râ ®êng lèi vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x·
héi lµ: “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy
tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n
b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng. …. Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶
kinh tÕ ®èi ngo¹i. Cñng cè thÞ trêng ®· cã vµ më réng thªm thÞ trêng míi. Chñ
®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶, thùc hiÖn c¸c cam kÕt song ph ¬ng
vµ ®a ph¬ng. … Ph¸t triÓn th¬ng m¹i, c¶ néi th¬ng ngo¹i th¬ng, b¶o ®¶m hµng
ho¸ lu th«ng th«ng suèt trong thÞ trêng néi ®Þa vµ giao lu bu«n b¸n víi níc
ngoµi.”
Trong khi ®ã, C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c cßn nhá yÕu trong viÖc chuÈn bÞ
®Ó tham gia mét c¸ch s©u réng vµ v÷ng ch¾c vµo c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i vËn
t¶i thñy néi ®Þa. Khèi lîng hµng ho¸ vËn chuyÓn trong thÞ trong thÞ trêng néi
®Þa cña ViÖt Nam ngµy mét t¨ng nhanh nhng thÞ phÇn vËn t¶i cña ®éi tµu cña
c«ng ty ®èi víi tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ lu©n chuyÓn b»ng ®êng biÓn míi chiÕm tû
lÖ nhá.
Trong bèi c¶nh nµy, t×m kiÕm c¸c c¬ héi thÞ trêng lµ mét trong nh÷ng
®iÒu kiÖn sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô vËn t¶i thuû. Nh-
ng tõ tríc ®Õn nay, C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c cha cã sù ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét
c¸ch hÖ thèng ®Ó ®Ò ra chiÕn lîc c¹nh tranh cho ph¸t triÓn l©u dµi, mäi quyÕt
®Þnh kinh doanh ®îc ®a ra lµ do cã nh÷ng biÕn ®éng nhÊt thêi trªn thÞ trêng vµ
phô thuéc nhiÒu vµo c¸c yÕu tè bªn ngoµi.
Víi ý nghÜa trªn, em ®· lùa chän ®Ò tµi “Ph©n tÝch c¸c c¬ héi thÞ trêng
vËn chuyÓn hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng b»ng ®êng thñy néi ®Þa cña
c«ng ty vËn t¶i thuû B¾c Nosco”.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
2
Tõ viÖc t×m hiÓu, ph©n tÝch t×nh h×nh ho¹t ®éng cña ®éi tµu C«ng ty vËn
t¶i thuû B¾c trong xu híng ph¸t triÓn vËn t¶i biÓn trªn thÕ giíi vµ cña ®éi tµu
biÓn ViÖt Nam, ®Ó qua ®ã t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp nh»m n©ng cao søc
t¨ng trëng trong vËn t¶i thñy néi ®Þa cña C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c.
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
- §èi tîng nghiªn cøu: §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu c¸c c¬ héi thÞ trêng
trong vËn t¶i thñy néi ®Þa cña c«ng ty Thuû B¾c - mét doanh nghiÖp thµnh viªn
cña Tæng c«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam.
- Ph¹m vi nghiªn cøu: §Æt thùc tr¹ng kinh doanh vËn t¶i biÓn cña C«ng
ty vËn t¶i thuû B¾c trong bèi c¶nh thÞ trêng trong ngµnh tõ n¨m 1998 ®Õn nay.
4. KÕt cÊu cña b¸o c¸o:
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o vµ môc
lôc, LuËn v¨n ®îc chia lµm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I:Vµi nÐt c¬ b¶n vÒ vËn chuyÓn hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a
n¨ng trong vËn t¶i thñy néi ®Þa.
Ch¬ng II: Ph©n tÝch c¸c yÕu tè m«i trêng ¶nh hëng ho¹t ®éng vËn
chuyÓn hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng cña c«ng ty vËn t¶i thñy B¾c
Nosco.
Ch¬ng III: §¸nh gi¸ c¸c c¬ héi thÞ trêng cho ho¹t ®éng kinh doanh
dÞch vô vËn chuyÓn hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng cña c«ng ty vËn t¶i
biÓn thuû B¾c Nosco.
Ch¬ng I: Vµi nÐt c¬ b¶n vÒ vËn chuyÓn hµng
kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng trong vËn t¶i
thñy néi ®Þa.
I. §Æc ®iÓm vµ c¸c ph¬ng thøc kinh doanh vËn t¶i thñy néi ®Þa.
1. §Æc ®iÓm, vai trß vËn t¶i thñy néi ®Þa.
Th«ng thêng trong bu«n b¸n, ngêi b¸n, ngßi mua cã hµng nhng kh«ng
cã tµu, thuyÒn ®Ó chuyªn chë. V× vËy ®Ó hîp ®ång mua b¸n hµng hãa thùc hiÖn
®îc, th× ngêi b¸n hoÆc ngßi mua ph¶i ®i thuª tµu, thuyÒn….. ®Ó chë hµng. ViÖc
thuª tµu, thuyÒn … ®Ó chë hµng hãa ®ã chÝnh lµ viÖc kÝ kÕt hîp ®ång chuyªn
chë hµng hãa b»ng ®êng thñy.
Hîp ®ång chuyªn chë hµng hãa b»ng ®êng thñy chÝnh lµ sù tháa thuËn
vµ kÕt íc gi÷a hai bªn: bªn chuyªn chë vµ bªn thuª chë, theo ®ã ngêi chuyªn
3
chë cã nghÜa vô dïng tµu, thuyÒn… ®Ó chë hµng tõ mét c¶ng nµy ®Õn mét c¶ng
kh¸c nh»m thu tiÒn cíc do ngêi thuª chë cã nghÜa vô tr¶.
Ngµy nay khi xu thÕ héi nhËp hãa, toµn cÇu hãa ®ang ë xu híng m¹nh
mÏ, c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng bu«n b¸n víi bªn ngoµi, v× vËy
vËn t¶i biÓn chiÕm vÞ trÝ lín trong ho¹t ®éng vËn chuyÓn hµng hãa. ViÖt Nam
víi vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, víi bê biÓn dµi kho¶ng 3200 km l¹i cã nhiÒu vòng,
vÞnh, ch¾n giã tèt, níc s©u rÊt cã thÝch hîp cho c¸c tµu neo ®Ëu ®Ó x©y dùng
thµnh c¸c h¶i c¶ng lín, biÓn níc ta n»m däc ®êng hµng h¶i quèc tÕ tõ Ên ®é d-
¬ng sang Th¸i B×nh D¬ng, lµ n¬i giao lu bu«n b¸n quèc tÕ cña nhiÒu níc, cã
nhiÒu c¶ng biÓn cho viÖc ph¸t triÓn vÒ vËn t¶i biÓn. V× vËy viÖc n©ng cao kh¶
n¨ng khai th¸c vËn t¶i biÓn sÏ ®ãng gãp quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
nãi chung vµ nÒn ngo¹i th¬ng níc ta nãi riªng.
Bªn c¹nh vËn t¶i b»ng ®êng biÓn, vËn t¶i b»ng ®êng s«ng cña níc ta
còng ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Víi hÖ thèng s«ng ngßi dÇy dÆc vµ cã nh÷ng con
s«ng lín nèi liÒn víi c¸c quèc gia l©n cËn, thÕ cho nªn vËn t¶i ®êng s«ng còng
®ãng gãp mét phÇn rÊt quan träng trong viÖc vËn chuyÓn hµng hãa néi ®Þa vµ
quèc tÕ.
2. u nhîc ®iÓm cña vËn t¶i thñy
So víi mét sè ph¬ng thøc vËn chuyÓn kh¸c th× vËn chuyÓn b»ng ®êng
thñy cã mét sè u ®iÓm sau: t¬ng ®èi thuËn tiÖn v× ngêi thuª chë cã thÓ thuª bÊt
cø mét chiÕc tµu nµo víi kÝch cì vµ träng t¶i tõ vµi chôc tÊn ®Õn hµng v¹n tÊn
®Ó thuª chë hµng hãa cho m×nh vµ ®Õn bÊt cø c¶ng nµo m×nh muèn, vËn
chuyÓn ®îc hµng hãa cã khèi lîng lín, cång kÒnh, gi¸ cíc t¬ng ®èi rÎ v× ngµy
nay ngêi ta cã thÓ ®ãng nh÷ng con tµu rÊt lín tõ 200 ®Õn 400 ngh×n tÊn cho
nªn gi¸ cíc tÝnh trªn ®¬n vÞ hµng hãa mµ nã vËn chuyÓn xuèng rÊt thÊp.
C¨n cø ph¸p lý cña nghiÖp vô thuª tµu rÊt râ rµng, vÒ c¬ b¶n tu©n thñ
c¸c tËp qu¸n th¬ng m¹i vµ hµng h¶i thÓ hiÖn trong c¸c ®iÒu kiÖn c¬ së.
Giao hµng lµm cho c¸c tËp qu¸n c¸c lîi Ých khi giao kÕt hîp ®ång kinh
doanh th¬ng m¹i quèc tÕ cña c¸c ®¬ng sù ®îc cô thÓ h¬n vµ x¸c thùc h¬n.
VËn t¶i b»ng ®êng thñy cã thÓ chë ®îc hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng: tõ hµng
t¹p hãa, t¹p phÈm, ®Õn hµng láng, khÝ, hµnh kh¸ch cho ®Õn hµng ®«ng l¹nh,
hµng t¬i sèng.
Tuy nhiªn, khi chuyªn chë ®êng dµi th× vËn t¶i thñy l¹i kh«ng thÝch hîp
víi chuyªn chë nh÷ng hµng hãa ®ßi hái thêi gian giao hµng nhanh. H¬n n÷a,
4
chuyªn chë hµng hãa xuÊt nhËp khÈu b»ng ®êng biÓn thêng gÆp nhiÒu rñi ro
nguy hiÓm, v× vËn t¶i ®êng biÓn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn .
M«i trêng ho¹t ®éng, thêi tiÕt, ®iÒu kiÖn, thñy v¨n trªn mÆt biÓn lu«n lu«n ¶nh
hëng ®Õn qu¸ tr×nh chuyªn chë. Nh÷ng rñi ro, thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê trªn
biÓn thêng g©y ra nh÷ng tæn thÊt lín cho tµu hµng hãa , cho ngêi. Tuy nhiªn
nh÷ng rñi ro, tæn thÊt trong hµng h¶i ®ang ®îc kh¾c phôc dÇn b»ng nh÷ng ph-
¬ng tiÖn kÜ thuËt hiÖn ®¹i.
3. C¸c ph¬ng thøc kinh doanh vËn t¶i thñy néi ®Þa.
3.1. C¸c ph¬ng thøc kinh doanh vËn t¶i thñy néi ®Þa:
HiÖn nay, cã mét sè h×nh thøc ph©n lo¹i ®éi tµu vËn t¶i biÓn nh sau:
NÕu ph©n chia theo ®èi tîng vËn chuyÓn th× c¸c tµu vËn t¶i biÓn chia
thµnh ba lo¹i: Tµu hµng, tµu kh¸ch, tµu võa chë hµng võa chë kh¸ch.
C¸ch thøc tæ chøc khai th¸c c¸c lo¹i tµu mÆc dï cã nh÷ng ®iÓm chung
nhng vÉn cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau.
Trong néi dung bµi viÕt nµy, em chØ ®Ò cËp ®Õn tµu hµng.
C¨n cø vµo c¸ch thøc tæ chøc chuyÕn ®i (h×nh thøc tæ chøc ch¹y tµu) cña
c¸c tµu vËn t¶i biÓn mµ ngêi ta chia ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i biÓn thµnh
hai lo¹i: VËn chuyÓn theo h×nh thøc tµu chuyÕn (tramp) vµ vËn chuyÓn theo
h×nh thøc tµu chî (liner).
§Æc trng c¬ b¶n trong ngµnh vËn t¶i biÓn hiÖn nay lµ ngoµi nh÷ng tuyÕn
vËn t¶i thêng xuyªn ®îc tæ chøc theo h×nh thøc khai th¸c tµu chî, do cã nh÷ng
lîng hµng ho¸ kh«ng lín vÉn xuÊt hiÖn trong thÞ trêng vËn t¶i, nªn h×nh thøc
vËn t¶i tµu chuyÕn vÉn rÊt phï hîp víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn, kÐm ph¸t
triÓn, ®éi tµu vËn t¶i biÓn nhá bÐ, hÖ thèng c¶ng cha ph¸t triÓn.
C¨n cø theo d¹ng vËn chuyÓn, ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i biÓn ®îc
chia thµnh:
VËn chuyÓn ®êng biÓn riªng rÏ; vËn chuyÓn ®a ph¬ng thøc (vËn t¶i biÓn
chØ lµ mét bé phËn trong d©y chuyÒn vËn chuyÓn tõ kho tíi kho trªn c¬ së mét
hîp ®ång vËn t¶i ®¬n nhÊt gi÷a ngêi kinh doanh vËn chuyÓn vµ ngêi thuª vËn
chuyÓn); vËn chuyÓn biÓn pha s«ng; vËn chuyÓn sµ lan trªn c¸c tµu mÑ trªn
biÓn.
C¸c lo¹i tµu tham gia vËn chuyÓn bao gåm: tµu chë container; tµu dÇu;
tµu chë hµng rêi, ®æ ®èng; tµu mÑ chë sµ lan; tµu hµng kh«, tæng hîp.
5
Víi c¸c h×nh thøc ph©n lo¹i ®éi tµu nh trªn, trong hµng h¶i cã hai h×nh
thøc kinh doanh tµu: kinh doanh tµu ch¹y rçng (tramp) vµ kinh doanh tµu chî
(liner).
Tµu ch¹y rçng hay cßn gäi lµ tµu ch¹y kh«ng ®Þnh kú (Irregular) lµ tµu
kinh doanh chuyªn chë hµng ho¸ (chñ yÕu lµ hµng kh« cã khèi lîng lín vµ
hµng láng) trªn c¬ së hîp ®ång thuª tµu. Nã phôc vô theo yªu cÇu cña ngêi
thuª tµu.
Tµu chî cßn gäi lµ tµu ch¹y ®Þnh kú (Regular) lµ tµu kinh doanh thêng
xuyªn trªn mét luång nhÊt ®Þnh, ghÐ vµo c¸c c¶ng nhÊt ®Þnh vµ theo lÞch tr×nh
®· s¾p xÕp tõ tríc. H×nh thøc nµy xuÊt hiÖn cuèi thÕ kû XIX vµ ®îc ph¸t triÓn
nhanh chãng.
Qua hai ph¬ng thøc kinh doanh tµu chñ yÕu ë trªn, cã c¸c ph¬ng thøc
thuª tµu chñ yÕu:
- Ph¬ng thøc thuª tµu chî.
- Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn.
- Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n.
3.2. Ph¬ng thøc thuª tµu chî.
Thuª tµu chî cßn gäi lµ lu cíc tµu chî (Booking shipping space) lµ ngêi
chñ th«ng qua ngêi m«i giíi thuª tµu yªu cÇu chñ tµu hoÆc ngêi chuyªn chë
giµnh cho thuª mét phÇn chiÕc tµu chî ®Ó chuyªn chë hµng ho¸ tõ c¶ng nµy
®Õn c¶ng kh¸c. Mèi quan hÖ gi÷a ngêi chñ hµng vµ ngêi chuyªn chë ®îc ®iÒu
chØnh b»ng vËn ®¬n ®êng biÓn.
VËn ®¬n ®êng biÓn lµ b»ng chøng duy nhÊt x¸c nhËn hîp ®ång chuyªn
chë ®êng biÓn ®· ®îc ký kÕt, cã chøc n¨ng:
- Lµ biªn lai nhËn hµng cña ngêi chuyªn chë.
- Lµ chøng tõ x¸c nhËn quyÒn së h÷u hµng ho¸ ghi trong vËn ®¬n.
Ngêi cÇm vËn ®¬n hîp ph¸p cã quyÒn së h÷u hµng ho¸ vµ ®ßi ngêi
chuyªn chë giao hµng cho m×nh. Do ®ã nã lµ: chøng tõ cã gi¸ trÞ ®Ó mua b¸n,
chuyÓn nhîng, cÇm cè …. .
- VËn ®¬n lµ b»ng chøng x¸c nhËn hîp ®ång chuyªn chë ®· ký kÕt.
* §èi tîng chuyªn chë tµu ch¹y thêng xuyªn bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i
hµng: hµng láng, hµng kh« cã bao b× hay ®Ó trÇn, thµnh phÈm hoÆc b¸n thµnh
phÈm vµ c¸c mÆt hµng nguyªn liÖu … C¸c lo¹i hµng trong tµu ch¹y th êng
6
xuyªn bao gåm c¸c lo¹i hµng lÎ, hµng ®Æc biÖt ®ßi hái xÕp dì b»ng ph¬ng
ph¸p chuyªn m«n.
Tµu chî lµ lo¹i tµu thêng cÊu tróc nhiÒu tÇng boong, nhiÒu hÇm träng t¶i
võa ph¶i, tèc ®é tèi thiÓu lµ 14 h¶i lý/giê. §èi víi tuyÕn biÓn xa tèc ®é tèi
thiÓu lµ 16 h¶i lý/giê. Ngµy nay thêng ®¹t tíi 20 h¶i lý/giê. Tµu thêng cã thiÕt
bÞ xÕp dì riªng trªn tµu.
3.3. Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn.
Thuª tµu chuyÕn (voyage charter) lµ chñ tµu (ship's owner) cho ngêi
thuª tµu (charterer) thuª toµ bé hay mét phÇn chiÕc tµu ch¹y rçng (tramp) ®Ó
chuyªn chë hµng ho¸ tõ mét hay vµi c¶ng ®Õn mét hay vµi c¶ng kh¸c.
Mèi quan hÖ gi÷a chñ tµu vµ ngêi thuª tµu ®îc ®iÒu chØnh b»ng mét v¨n
b¶n gäi lµ hîp ®ång thuª tµu (Voyage charter party) viÕt t¾t lµ C/P.
* §èi tîng vËn chuyÓn cña tµu chuyÕn thêng lµ c¸c lo¹i hµng cã khèi l-
îng lín (hµng láng, hµng kh«) thêng chë ®Çy tµu bao gåm c¸c lo¹i hµng nh
than, hµng ngò cèc, quÆng, s¾t thÐp, ph©n bãn, ….
Trªn 80% hµng ho¸ ®îc vËn chuyÓn b»ng tµu chuyÕn, tËp trung ë c¸c
mÆt hµng sau: C¸c lo¹i quÆng, hµng h¹t, ph©n bãn rêi hoÆc ®ãng bao, than vµ
cèc, gç c¸c lo¹i, ®êng rêi hay ®ãng bao.
- §Æc ®iÓm cña hîp ®ång tµu chuyÕn lµ chñ hµng thêng thuª c¶ chuyÕn,
gi¸ c¶ th¬ng lîng th«ng qua ®¹i lý.
- Ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn bao gåm c¸c lo¹i tµu mét boong, miÖng hÇm
lín, tµu chuyªn dïng ®Ó vËn chuyÓn c¸c lo¹i hµng thÝch hîp vµ c¸c lo¹i tµu vËn
chuyÓn tæng hîp.
Cì tµu vËn chuyÓn chiÕm tû lÖ nhiÒu nhÊt lµ cì tµu 1 v¹n tÊn ®Õn 2 v¹n
tÊn. Tèc ®é trung b×nh tõ 14 - 16 h¶i lý/giê. ThÞ trêng tµu chuyÕn thêng chia
thµnh khu vùc, c¨n cø theo ph¹m vi ho¹t ®éng cña tµu.
* C¸ch thuª tµu chuyÕn: ViÖc giao dÞch thuª tµu chuyÕn, hai bªn tù do
th¬ng lîng vÒ c¶ gi¸ cíc vµ ®iÒu kiÖn chuyªn chë. Chñ tµu gi÷ quyÒn ®iÒu
®éng qu¶n lý con tµu, thuû thñ vµ tr¶ mäi chi phÝ kinh doanh, mäi rñi ro vÒ
kinh doanh khai th¸c tµu. Ngêi thuª tµu ph¶i tr¶ cíc theo khèi lîng hµng
chuyªn chë hoÆc theo cíc thuª bao c¶ tµu. Ngoµi ra cã chÞu chi phÝ bèc xÕp
hay kh«ng lµ do hîp ®ång quy ®Þnh.
- Thuª tµu chuyÕn cã c¸c d¹ng sau:
+ Thuª tµu chuyÕn ®¬n (Single voyage)
7
+ Thuª tµu chuyÕn khø håi (Round voyage)
+ Thuª nhiÒu chuyÕn liªn tôc (Consecutive voyages). Ph¬ng thøc nµy
®ßi hái hai bªn ph¶i quy ®Þnh chÆt chÏ trong hîp ®ång.
+ Thuª bao trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (general contract of
afreighetment) theo gi¸ cíc hai bªn tho¶ thuËn. Thêi gian thêng lµ thuª theo
quý hay n¨m.
+ Thuª theo hîp ®ång ®Þnh h¹n (Time charter).
3.4. Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n.
Thuª tµu ®Þnh h¹n lµ chñ tµu cho ngêi thuª tµu thuª chiÕc tµu ®Ó sö
dông vµo môc ®Ých chuyªn chë hµng ho¸ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Hai
bªn cïng nhau ký kÕt mét v¨n b¶n gäi lµ hîp ®ång thuª tµu ®Þnh h¹n (Time
charter party). Theo hîp ®ång nµy chñ tµu cã tr¸ch nhiÖm chuyÓn giao quyÒn
sö dông chiÕc tµu thuª cho ngêi thuª tµu vµ b¶o ®¶m "kh¶ n¨ng ®i biÓn" cña
chiÕc tµu ®ã trong suèt thêi gian thuª tµu. Cßn ngêi thuª tµu cã tr¸ch nhiÖm tr¶
tiÒn thuª vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc kinh doanh khai th¸c chiÕc tµu thuª, sau
khi hÕt thêi h¹n thuª ph¶i hoµn tr¶ cho chñ tµu trong t×nh tr¹ng kü thuËt tèt t¹i
c¶ng vµ trong thêi h¹n ®· quy ®Þnh.
Theo kh¸i niÖm trªn ta thÊy trong thêi gian thuª, quyÒn së h÷u chiÕc tµu
vÉn thuéc vÒ chñ tµu, nhng quyÒn sö dông l¹i ®îc chuyÓn sang ngêi thuª tµu.
ChÝnh v× vËy, quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña chñ tµu vµ ngêi thuª tµu trong hîp
®ång thuª tµu ®Þnh h¹n cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c so víi hîp ®ång thuª tµu
chuyÕn.
* Trong thùc tÕ ¸p dông hai h×nh thøc thuª tµu ®Þnh h¹n:
- Thuª tµu ®Þnh h¹n phæ th«ng, tøc lµ cho thuª tµu bao gåm c¶ sü quan
thuû thñ cña tµu trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
Theo h×nh thøc nµy l¹i chia ra:
+ Thuª thêi h¹n dµi (Period time charter)
+ Thuª ®Þnh h¹n chuyÕn (Trip time charter)
+ Thuª ®Þnh h¹n chuyÕn khø håi (Round voyage time charter)
+ Thuª ®Þnh h¹n chuyÕn liªn tôc (Consecutive - voyage time charter).
- Thuª tµu ®Þnh h¹n tr¬n: lµ h×nh thøc thuª tµu kh«ng cã sü quan thuû
thñ (thËm chÝ kh«ng cã trang thiÕt bÞ trªn tµu). H×nh thøc nµy cã tªn lµ "Bare-
boat charter".
8
3.5. So s¸nh u nhîc ®iÓm cña c¸c ph¬ng thøc thuª tµu.
- VÒ thñ tôc cho thuª tµu:
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chî: thñ tôc ®¬n gi¶n, nhanh chãng v× ngêi thuª
tµu kh«ng ®îc tù do tho¶ thuËn c¸c ®iÒu kiÖn chuyªn chë mµ ph¶i chÊp nhËn
c¸c ®iÒu kiÖn cã s½n trong vËn ®¬n vµ biÓu cíc cña chñ tµu.
+Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn: NghiÖp vô cho thuª tµu kh«ng nhanh
chãng, ®¬n gi¶n nh tµu chî. ViÖc ký kÕt hîp ®ång kh¸ phøc t¹p, chñ tµu vµ chñ
hµng trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ®Òu cã nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái kh¸c nhau.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n: ViÖc ký kÕt hîp ®ång còng phøc t¹p,
®ßi hái ph¶i cã nh÷ng rµng buéc chÆt chÏ trong qu¸ tr×nh cho thuª tµu. Th«ng
thêng, kÕt cÊu cña hîp ®ång cho thuª tµu ®Þnh h¹n lµ dµi nhÊt vµ chi tiÕt nhÊt.
- VÒ gi¸ c¶ cho thuª:
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chî: Gi¸ cíc tÝnh cho mét ®¬n vÞ hµng ho¸ vËn
chuyÓn thêng ®îc rÊt cao vµ t¬ng ®èi æn ®Þnh trªn thÞ trêng so víi c¸c h×nh
thøc cho thuª kh¸c.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn: Gi¸ cho thuª biÕn ®éng thêng xuyªn vµ
rÊt m¹nh do h×nh thøc thuª tµu nµy thêng ph¶i th«ng qua c¸c ®¹i lý, chÞu phÝ
dÞch vô m«i giíi. Chñ tµu vµ ngêi thuª tµu ®îc tù do th¬ng lîng tho¶ thuËn vÒ
cíc vµ c¸c c¸c ®iÒu kiÖn ®i kÌm nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi c¶ hai bªn mét c¸ch
tho¶ ®¸ng.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n: Tuú thuéc vµ mèi quan hÖ, uy tÝn vµ
kh¶ n¨ng ®µm ph¸n cña chñ tµu víi ngêi thuª. Ngêi thuª tµu thêng sö dông ph-
¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n khi cho r»ng gi¸ thuª tµu chî ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i
hoÆc trong t¬ng lai lµ sÏ lªn cao trong khi hä cã nguån hµng vËn chuyÓn t¬ng
®èi æn ®Þnh.
- VÒ thêi gian vËn chuyÓn:
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chî: §Æc trng quan träng cña h×nh thøc tµu chî lµ
tµu ho¹t ®éng cè ®Þnh, chuyªn tuyÕn gi÷a c¸c c¶ng x¸c ®Þnh; theo lÞch vËn
hµnh ®îc c«ng bè tõ tríc
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn: Hµng ho¸ ®îc chuyªn chë nhanh chãng
v× tµu ch¹y chuyªn tuyÕn kh«ng ph¶i ®ç c¸c c¶ng lÎ ®Ó lÊy hµng.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n: Thêi gian vËn chuyÓn phô thuéc nhiÒu
vµo c¶ chñ tµu vµ ngêi thuª tµu.
- VÒ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý vµ khai th¸c tµu:
9
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chî: lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao h¬n vµ hoµn thiÖn
h¬n cña h×nh thøc vËn t¶i tµu chuyÕn.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn: Linh ho¹t, thÝch hîp víi vËn chuyÓn
hµng ho¸ kh«ng thêng xuyªn vµ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, tËn dông ®îc hÕt
träng t¶i cña tµu lóc chë hµng trong tõng chuyÕn ®i cã hµng. NÕu tæ chøc t×m
hµng tèt th× h×nh thøc khai th¸c tµu chuyÕn lµ h×nh thøc khai th¸c cã hiÖu qu¶
kh«ng kÐm g× so víi h×nh thøc khai th¸c tµu chî.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n: Chñ tµu t¹m thêi cha ph¶i quan t©m ®Õn
viÖc t×m kiÕm nguån hµng ho¸ ®Ó chuyªn chë, cã môc ®Ých kinh doanh cho
thuª tµu ®Þnh h¹n víi t c¸ch lµ chñ tµu thuÇn tuý.
- VÒ ph©n chia chi phÝ gi÷a c¸c ph¬ng thøc thuª tµu:
+ H×nh thøc thuª tµu chî: Chñ tµu chÞu mäi kho¶n chi phÝ tõ khi nhËn
hµng ®Ó vËn chuyÓn cho ®Õn khi tr¶ hµng t¹i c¶ng cho chñ hµng theo lÞch tr×nh
vËn hµnh c«ng bè tõ tríc.
+ H×nh thøc thuª tµu chuyÕn vµ tµu ®Þnh h¹n ®îc ph©n chia nh sau:
B¶ng 1
Ph©n chia chi phÝ gi÷a chñ tµu vµ ngêi thuª
Lo¹i chi phÝ Tµu chuyÕn Tµu ®Þnh h¹n Tµu ®Þnh h¹n
phæ th«ng tr¬n (tµu trÇn)
- L¬ng sü quan, thuû thñ, Ngêi thuª
b¶o hiÓm x· héi.
- B¶o hiÓm tµu Chñ yÕu lµ chñ
Chñ Chñ tµu
- Chi phÝ vÒ tr¸ch nhiÖm Chñ yÕu lµ chñ
d©n sù tµu
Tµu Tµu
- KhÊu hao Chñ tµu
- Söa ch÷a ®Þnh kú, b¶o
qu¶n tµu
- Chi phÝ qu¶n lý hµnh Chñ tµu vµ ngêi
Ngêi
chÝnh thuª
10
- Nhiªn liÖu Ngêi thuª thuª
- DÇu mì Chñ tµu
- Níc trong nåi h¬i Ngêi tµu
- C¶ng phÝ
- §¹i lý phÝ
thuª
Tuú theo ®iÒu
- Chi phÝ xÕp dì
kiÖn trong hîp
®ång. tµu
- C¸c chi phÝ ®Æc biÖt
Chñ tµu
kh¸c (chi phÝ qua kªnh
®µo, eo biÓn, …)
4. Ph©n lo¹i vËn t¶i thñy.
Cã nhiÒu tiªu chÝ ®Ó ph©n lo¹i vËn t¶i thñy nhng th«ng thêng chóng ta
ph©n ra lµm vËn t¶i thñy quèc tÕ vµ vËn t¶i thñy néi ®Þa
VËn t¶i thñy quèc tÕ: lµ viÖc chuyªn chë hµng hãa, hµnh kh¸ch b»ng ®-
êng biÓn, ®êng s«ng gi÷a hai nhiÒu quèc gia, tøc lµ viÖc chuyªn chë hµng hãa,
hµnh kh¸ch ph¶i qua biªn giíi gi÷a hai quèc gia.
Cã hai h×nh thøc vËn t¶i quèc tÕ: vËn t¶i quèc tÕ trùc tiÕp lµ h×nh thøc
chuyªn chë ®îc tiÕn hµnh trùc tiÕp gi÷a hai níc. Cßn vËn t¶i quèc tÕ qu¸ c¶nh
lµ h×nh thøc chuyªn chë ®îc tiÕn hµnh qua l·nh thæ cña Ýt nhÊt mét níc thø ba
gäi lµ níc cho qu¸ c¶nh.
Sùu ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña vËn t¶i quèc tÕ g¾n liÒn víi sù ph©n c«ng lao
®éng trong x· héi vµ trong quan hÖ bu«n b¸n gi÷a c¸c níc víi nhau. Sù h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i tõng níc hoÆc mét nhãm níc cã ¶nh hëng
rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi.
VËn t¶i thñy quèc tÕ chiÕm tíi 80% vËn chuyÓn hµng hãa bu«n b¸n
quèc tÕ. VËn t¶i thñy quèc tÕ ®îc ph¸t triÓn trªn c¬ së ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ
trao ®æi hµng ho¸. Ngîc l¹i hoµn thiÖn hÖ thèng vËn t¶i quèc tÕ ®Æc biÖt lµ vËn
t¶i b»ng ®êng biÓn quèc tÕ gi¶m gi¸ thµnh vËn t¶i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn quan hÖ
bu«n b¸n quèc tÕ, ®¸p øng nhu cÇu ®i l¹i tiªu dïng cña mäi ngêi cña nhiÒu
11
quèc gia kh¸c nhau. Thùc tÕ ®· chøng minh vËn t¶i quèc tÕ b»ng ®êng thñy
gãp phÇn lín vµo khuyÕn khÝch bu«n b¸n gi÷a c¸c níc.
VËn t¶i thñy néi ®Þa: lµ mét ho¹t ®éng dÞch vô trong ®ã ngêi cung cÊp
dÞch vô (hay ngêi vËn chuyÓn) thùc hiÖn c¸c hµng hãa tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c
trong vïng níc mµ ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi cña qu¸ tr×nh chuyªn chë kh«ng ®i
ra ngoµi l·nh thæ cña mét quèc gia
Theo kh¸i niÖm trªn th× vËn t¶i thñy néi ®Þa lµ viÖc ngêi thuª tµu chë
hµng hãa trªn c¸c vïng biÓn, trªn c¸c s«ng ngßi trong ph¹m vi mét quèc gia
®ã. Ngêi thuª chë vµ ngêi chuyªn chë kh«ng ph¶i lµm c¸c thñ tôc xuÊt nhËp
khÈu hay c¸c thñ tôc qu¸ c¶nh. Th«ng thêng ®ång tiÒn thanh to¸n trong vËn t¶i
thñy néi ®Þa lµ ®ång néi tÖ.
HiÖn nay, trong vËn t¶i thuû néi ®Þa thêng chËm ph¸t triÓn vµ chØ chiÕm
mét tû lÖ nhá trong vËn chuyÓn hµng hãa, v× nã bÞ c¹nh tranh quyÕt liÖt bëi c¸c
ph¬ng thøc vËn t¶i kh¸c cã tèc ®é nhanh h¬n nh ®êng s¾t, ®êng kh«ng, ®êng
bé.
§èi víi mét ®Êt níc cã bê biÓn dµi tõ b¾c ®Õn nam vµ hÖ thèng s«ng
ngßi dµy ®Æc víi nhiÒu con s«ng lín nh s«ng Hång, s«ng Mª K«ng th× vËn t¶i
thñy néi ®Þa chiÕm mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng cuéc x©y
dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. V× thÕ §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n quan t©m ph¸t huy
n¨ng lùc vËn t¶i thuû néi ®Þa ®ång thêi ®Èy m¹nh ph¸t triÓn ®éi tµu biÓn ®Ó võa
vËn t¶i ven biÓn vµ vËn t¶i viÔn d¬ng phôc vô cho c«ng cuéc CNH –H§H níc
ta hiÖn nay. §iÒu ®¸ng mõng lµ hiÖn nay ®éi tµu trong níc ®· ®¸p øng ®îc
phÇn nµo thÞ phÇn vËn t¶i thñy néi ®Þa gãp phÇn lín cho viÖc tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ
cho ®Êt níc.
II. §Æc ®iÓm vµ c¸c ph¬ng thøc göi hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng
b»ng container trong vËn t¶i thñy néi ®Þa.
Tµu chë hµng b¸ch hãa: lµ tµu chë c¸c hµng hãa do c«ng nghiÖp s¶n
xuÊt, thêng lµ cã bao b× vµ cã gi¸ trÞ cao. Lo¹i tµu chë hµng nµy thêng cã nhiÒu
boong, nhiÒu hÇm, cã cÇn cÈu riªng ®Ó xÕp dì, tèc ®é t¬ng ®èi cao.
Tµu chë hµng cã khèi lîng lín: hµng kh« cã khèi lîng lín lµ nh÷nglo¹i
hµng ë thÓ r¾n kh«ng cã bao b× nh than, s¾t thÐp, ngò cèc, ph©n bãn, xi m¨ng,
…thêng ®îc chë b»ng lo¹i tµu riªng. Lo¹i tµu nµy thêng lµ tµu mét boong, cã
12
nhiÒu hÇm, träng t¶i lín, ®îc trang bÞ c¶ m¸y b¬m hót Èm hµng rêi, tèc ®é
chËm
VÒ container chë hµng cã:
Nhóm 1: Container chở hàng bách hóa.
Nhóm này bao gồm các container kín có cửa ở một đầu, container kín
có cửa ở một đầu và các bên, có cửa ở trên nóc, mở cạnh, mở trên nóc - mở
bên cạnh, mở trên nóc - mở bên cạnh - mở ở đầu; những container có hai nửa
(half-heigh container), những container có lỗ thông hơi.....
Nhóm 2: Container chở hàng rời (Dry Bulk/Bulker freight container)
Là loại container dùng để chở hàng rời (ví dụ như thóc hạt, xà phòng
bột, các loại hạt nhỏ....). Đôi khi loại container này có thể được sử dụng để
chuyên chở hàng hóa có miệng trên mái để xếp hàng và có cửa container để
dỡ hàng ra. Tiện lợi của kiểu container này là tiết kiệm sức lao động khi xếp
hàng vào và dỡ hàng ra, nhưng nó cũng có điểm bất lợi là trọng lượng vỏ
nặng, số cửa và nắp có thể gây khó khăn trong việc giữ an toàn và kín nước
cho container vì nếu nắp nhồi hàng vào nhỏ quá thì sẽ gây khó khăn trong việc
xếp hàng có thứ tự.
13
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng t×nh h×nh vËn t¶i hµng kh«, hµng
rêi cña c«ng ty vËn t¶i ThñyB¾c
I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c -
NOSCO.
1. Sù h×nh thµnh, chøc n¨ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña C«ng ty NOSCO.
C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c lµ doanh nghiÖp Nhµ níc, ®îc chuyÓn ®æi tõ
V¨n phßng Tæng c«ng ty vËn t¶i s«ng 1, tiÒn th©n lµ Côc ®êng s«ng ViÖt Nam
tríc ®©y theo quyÕt ®Þnh sè 284/Q§-TCCB-L§ ngµy 27/2/1993 vµ ®îc thµnh
lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 1108/Q§-TCCB cña Bé Giao th«ng vËn t¶i ngµy
03/6/1993.
T¹i QuyÕt ®Þnh sè 597/TTg ngµy 30/7/1997 cña Thñ tíng ChÝnh phñ,
C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c ®îc chuyÓn vÒ lµ ®¬n vÞ trùc thuéc Tæng c«ng ty
Hµng h¶i ViÖt Nam - Vinalines.
- Trô së chÝnh: 278 T«n §øc Th¾ng, §èng §a, Hµ néi.
- Tªn giao dÞch tiÕng ViÖt: C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c.
- Tªn giao dÞch tiÕng Anh: NORTHERN SHIPPING COMPANY - nosco
- §iÖn tho¹i: 84-4-8515805, 84-4-8516706; Fax: 84-4-5113347.
- Email: [email protected]
LÜnh vùc kinh doanh chñ yÕu theo giÊy phÐp kinh doanh sè 108568
ngµy 14/06/1993 do Träng tµi kinh tÕ thµnh phè Hµ Néi cÊp vµ GiÊy phÐp kinh
doanh XNK sè 1031/GP do Bé Th¬ng m¹i cÊp ngµy 23/6/1995 lµ:
VËn t¶i hµng ho¸ ®êng s«ng, ®êng biÓn: ®©y lµ nhiÖm vô s¶n xuÊt chÝnh
cña C«ng ty.
Vµ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c lµ: VËn t¶i hµnh kh¸ch ®êng
s«ng vµ ven biÓn; XNK, cung øng vËt t, phô tïng, thiÕt bÞ chuyªn ngµnh vËn
14
t¶i thuû; §¹i lý vµ m«i giíi hµng h¶i phôc vô ngµnh giao th«ng vËn t¶i; Söa
ch÷a, s¶n xuÊt, l¾p ®Æt c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ c«ng tr×nh giao th«ng ®êng
thuû. Khai th¸c, s¶n xuÊt kinh doanh cÊu kiÖn bª t«ng ®óc s½n, vËt liÖu x©y
dùng; Cung øng lao ®éng cho níc ngoµi; Kinh doanh dÞch vô du lÞch l÷ hµnh
quèc tÕ.
- Ngoµi khu v¨n phßng gåm 8 phßng ban cßn cã 4 Trung t©m, 3 Chi
nh¸nh, vµ 1 XÝ nghiÖp trùc thuéc C«ng ty, ®ã lµ:
+ Trung t©m xuÊt nhËp khÈu CKD.
+ Trung t©m xuÊt nhËp khÈu §«ng Phong.
+ Trung t©m DÞch vô vµ XKL§.
+ Trung t©m Du lÞch Hµng h¶i.
+ Chi nh¸nh C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c t¹i H¶i Phßng - 102 Lý Thêng
KiÖt, Hång Bµng, H¶i Phßng.
+ Chi nh¸nh C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c t¹i Qu¶ng Ninh - 29 Lª Th¸nh
T«ng, H¹ Long, Qu¶ng Ninh.
+ Chi nh¸nh C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c t¹i TP. Hå ChÝ Minh - HABOUR
VIEW TOWER #1420C - 35 §êng NguyÔn HuÖ, QuËn 1, TP. Hå ChÝ Minh.
+ XÝ nghiÖp SCCK&VLXD - X· Liªn M¹c, HuyÖn Tõ Liªm, Hµ néi.
II. Ph©n tÝch c¸c yÕu tè m«i trêng ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng vËn t¶i hµng
kh«, hµng rêi cña c«ng ty vËn t¶i Thñy B¾c
1. Ph©n tÝch bªn ngoµi:
1.1. Kh¸ch hµng.
Nhu cÇu thÞ trêng lµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ,
còng nh cña c¸c ngµnh kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, bëi c¬ cÊu, tÝnh
chÊt ®Æc ®iÓm vµ xu híng vËn ®éng cña nhu cÇu t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c
ngµnh s¶n xuÊt - lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh vËn t¶i nãi chung còng
nh cña ngµnh ®¹i lý vËn t¶i nãi riªng. Do ®ã ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh nghiªm tóc,
thËn träng c«ng t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu nhu cÇu thÞ trêng, ph©n tÝch m«i trêng
kinh tÕ x· héi, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nhËn thøc cña kh¸ch hµng, thãi quen phong
tôc tËp qu¸n, truyÒn thèng v¨n ho¸ lèi sèng, môc ®Ých tiªu thô s¶n phÈm, dÞch
vô, kh¶ n¨ng thanh to¸n. Khi x¸c ®Þnh dÞch vô cña m×nh th× doanh nghiÖp cÇn
ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng ph©n ®o¹n thÞ trêng phï hîp ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p cô
15
thÓ nh÷ng chØ tiªu chÊt lîng ®Æt ra. Cã nh vËy th× míi mang l¹i ®îc hiÖu qu¶
tèt trong kinh doanh.
2. §èi thñ c¹nh tranh.
ThÞ trêng vËn t¶i thñy néi ®Þa hiÖn nay ®ang diÔn ra v« cïng s«i ®éng,
víi kho¶ng 20 c«ng ty Nhµ níc vµ trªn 30 c«ng ty TNHH c¶ ViÖt Nam vµ liªn
doanh ®ang cïng cè g¾ng ®Ó giµnh thÞ phÇn lín h¬n vÒ m×nh. Trong ®iÒu kiÖn
kinh tÕ thÞ trêng nh hiÖn nay, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ngµy cµng v÷ng
m¹nh, c¸c c«ng ty ph¶i c¹nh tranh víi nhau trong mét m«i trêng hÕt søc gay
g¾t. Víi quy m« cña m×nh, Nosco hiÖn nay ®ang ®îc xem lµ mét c«ng ty cã vÞ
thÕ kh¸ nhá trªn thÞ trêng. §èi thñ c¹nh tranh lín nhÊt cña c«ng ty hiÖn nay lµ
VINAFCO - C«ng ty cæ phÇn vËn t¶i Trung ¬ng, ®©y lµ mét ®èi thñ cã nhiÒu
kinh nghiÖm trªn thÞ trêng. VINAFCO hiÖn ®ang chiÕm gi÷ kho¶ng trªn 5,3%
thÞ phÇn cña thÞ trêng, doanh thu hµng n¨m cña VINAFCO ®Òu ®¹t trªn 50 tû
®ång, thÞ trêng cña VINAFCO kh«ng chØ ph¸t triÓn m¹nh ë thÞ trêng ®¹i lý vËn
t¶i néi ®Þa mµ cßn lµ mét ®¬n vÞ cã vÞ thÕ lín trong vËn chuyÓn quèc tÕ.
VINAFCO cã mét hÖ thèng ph¬ng tiÖn kh¸ tèt, m¹nh nhÊt lµ trong lÜnh vùc
®¹i lý vËn t¶i b»ng ®êng s¾t vµ vËn t¶i «t« b»ng container. HiÖn nay,
VINAFCO ®· cã phßng ThÞ trêng riªng biÖt, ho¹t ®éng kh¸ n¨ng ®éng vµ hiÖu
qu¶. Phßng ThÞ trêng cña VINAFCO qu¶n lý toµn bé thÞ trêng cña c«ng ty, c¸c
®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh tù t×m kiÕm kh¸ch hµng nhng hµng th¸ng vÉn ph¶i
cã b¸o c¸o t×nh h×nh kh¸ch hµng lªn phßng ThÞ trêng; phßng ThÞ trêng sÏ tËp
hîp c¸c sè liÖu do tÊt c¶ c¸c phßng göi lªn, tËp trung nghiªn cøu nhu cÇu thÞ tr-
êng ®Ó ®a ra luËn chøng ®Çu t hoÆc ®iÒu phèi kh¸ch hµng gi÷a c¸c ®¬n vÞ trong
toµn c«ng ty. Phßng ThÞ trêng cßn xem xÐt c¸c vÊn ®Ò næi cém trong c«ng ty
vÒ nh©n lùc, tr×nh ®é CBCNV, ph¬ng tiÖn thiÕt bÞ, kho b·i, nhµ cöa, v¨n
phßng ... tõ ®ã cã híng ®Çu t, tuyÓn dông ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp. C¸c nh©n
viªn trong phßng ThÞ trêng ®Òu chñ ®éng trong viÖc thu thËp c¸c tin tøc tõ thÞ
trêng, tiÕp cËn vµ giíi thiÖu víi kh¸ch hµng vÒ dÞch vô cña c«ng ty, vÒ gi¸ c¶
c¹nh tranh vµ tinh thÇn phôc vô còng nh kh¶ n¨ng ®¸p øng mäi nhu cÇu cña
kh¸ch hµng ®Ó thu hót kh¸ch hµng vÒ víi c«ng ty. Khi cã hîp ®ång, phßng lªn
c«ng t¸c ký kÕt hîp ®ång vµ ph¬ng ¸n vËn chuyÓn sao cho t×m ®îc ph¬ng ¸n
tèi u vÒ lo¹i h×nh, thêi gian vËn chuyÓn còng nh tèi u vÒ tiÕt kiÖm chi phÝ cho
c¶ c«ng ty còng nh kh¸ch hµng, ®¶m b¶o cung cÊp cho kh¸ch hµng lîi Ých tèi
®a tõ chi phÝ bá ra. V× vËy, vÞ thÕ cña VINAFCO cã thÓ coi lµ m¹nh nhÊt trªn
16
thÞ trêng hiÖn nay. Ngoµi ra, ph¶i kÓ ®Õn mét sè c«ng ty kh¸c nh C«ng ty vËn
t¶i biÓn §«ng - Tæng c«ng ty c«ng nghiÖp Tµu thñy ViÖt Nam, c«ng ty XuÊt
nhËp khÈu Seaprodex Hµ Néi - Bé thñy s¶n, c«ng ty ®êng BiÓn Hµ Néi, c«ng
ty vËn t¶i B¾c Nam, c«ng ty cæ phÇn vËn t¶i 1-TRACO HANOI, c«ng ty cæ
phÇn §¹i lý vËn t¶i SAFI, c«ng ty §¹i lý vËn t¶i quèc tÕ phÝa B¾c, c«ng ty Cæ
phÇn Hng §¹o Container, c«ng ty vËn t¶i vµ thuª tµu Vietfracht - Bé Giao
th«ng vËn t¶i, c«ng ty vËn t¶i «t« sè 2, sè 3, sè 8 - Côc ®êng bé ViÖt Nam,
c«ng ty vËn t¶i thñy1-Tæng c«ng ty ®êng S«ng miÒn B¾c, c«ng ty vËn t¶i thñy
Hµ Néi ... §©y ®Òu lµ nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh m¹nh, cã uy tÝn trong c¸c hîp
®ång vËn t¶i trong níc còng nh vËn t¶i quèc tÕ. C¸c c«ng ty nµy, bªn c¹nh viÖc
lµ ®èi thñ c¹nh tranh cña c«ng ty, còng cßn lµ nh÷ng b¹n hµng liªn kÕt cña
c«ng ty trong mét sè trêng hîp ®¹i lý vËn t¶i cña c«ng ty trªn c¸c tuyÕn ®êng
thñy, ®êng s¾t, ®êng «t« ... ®Æc biÖt trªn tuyÕn ®êng thñy. Mçi c«ng ty ®Òu cã
ph¬ng thøc kinh doanh kh¸c nhau, gãp phÇn cho thÞ trêng nµy ngµy cµng s«i
®éng.
3. M«i trêng kinh doanh.
HiÖn nay Tæng c«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam cã 7 ®¬n vÞ thµnh viªn lµ :
C«ng ty vËn t¶i Thuû B¾c NOSCO, VOSCO,VITRANSTRAT,VINASHIP , XÝ
nghiÖp liªn hîp vËn t¶i biÓn pha s«ng, FALCON, MAPETRANSCO.
Trong t×nh h×nh thêng xuyªn thiÕu hµng, c¸c c«ng ty ®· chñ ®éng t×m
hµng vËn chuyÓn. Hµng trong níc Ýt, c¸c ®¬n vÞ vËn t¶i ®· chñ ®éng t×m hµng
chë thuª trªn tuyÕn níc ngoµi vµ chë thuª hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu theo ®iÒu
kiÖn FOB cho chñ hµng níc ngoµi. Trong n¨m 1996 c«ng ty VOSCO,
VITRANSTRART ®· kÝ hîp ®ång víi chñ hµng trong níc vµ níc ngoµi ®Ó vËn
chuyÓn mét sè l« hµng lín g¹o, than ViÖt Nam xuÊt khÈu. Trong 2 n¨m 1997
vµ 1998 s¶n lîng vËn t¶i t¨ng lªn ®¸ng kÓ: N¨m 1997 t¨ng 26% so víi n¨m
1996, n¨m 1998 t¨ng 15% so víi n¨m 1997. §¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng nµy lµ
do t¨ng c¸c tuyÕn vËn t¶i trong níc víi tØ lÖ cao, n¨m 1997 b»ng 164% so víi
n¨m 1996, n¨m 1998 b»ng 145% n¨m 1997. Tr¸i l¹i, vËn t¶i níc ngoµi hÇu nh
t¨ng chËm, trong khi ®ã vËn t¶i dÇu th« xuÊt khÈu gi¶m ®¸ng kÓ nguyªn nh©n
do gi¸ dÇu th« trªn thÕ giíi gi¶m m¹nh vµ Tæng c«ng ty kh«ng cã hµng ®Ó
chuyªn chë. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®íi sù c¹nh tranh gay g¾t cña ®éi tµu níc
17
ngoµi, viÖc t¨ng thÞ phÇn vËn t¶i níc ngoµi còng nh vËn t¶i xuÊt nhËp khÈu lµ
viÖc hÕt søc khã kh¨n.
II. Ph©n tÝch bªn trong
1. Nh©n sù vµ tr×nh ®é qu¶n lý.
Con ngêi lu«n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña mçi doanh
nghiÖp. §Ó thµnh c«ng trong ®µm ph¸n, c¹nh tranh th¾ng lîi víi c¸c nhµ cung
cÊp dÞch vô níc ngoµi th× ngêi lµm hµng h¶i ph¶i võa cã tr×nh ®é kiÕn thøc vËn
t¶i biÓn, ngo¹i th¬ng, hiÓu biÕt vÒ luËt lÖ quèc tÕ … võa ph¶i cã tr×nh ®é ngo¹i
ng÷ tèt.
Theo nghiªn cøu cña c¬ quan b¶o hiÓm Anh quèc th× 80% sè vô tai n¹n
hµng h¶i lµ do con ngêi g©y ra. Tû lÖ m¾c lçi cao cña nh÷ng ngêi lµm viÖc trªn
tµu biÓn ®· dÉn ®Õn nh÷ng lo l¾ng vÒ vÊn ®Ò an toµn hµng h¶i.
Mét doanh nghiÖp sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n khi cã ®éi ngò c¸n
bé lao ®éng ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc, kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n tèt vµ mÉn c¸n
trong c«ng viÖc. Môc ®Ých cña viÖc tæ chøc lµ nhiÒu ngêi phèi hîp thùc hiÖn
cïng mét c«ng viÖc nh»m gi¶m thiÓu nguy c¬ tõng ngêi vËn hµnh riªng lÎ,
hµnh ®éng sai. §o¹n 6.7 cña Bé luËt qu¶n lý an toµn quèc tÕ ISM Code quy
®Þnh: “C«ng ty ph¶i ®¶m b¶o r»ng thuyÒn viªn cña tµu ph¶i cã kh¶ n¨ng giao
tiÕp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh»m thùc thi c¸c nhiÖm vô liªn quan tíi hÖ thèng
an toµn”.
Mét tæ chøc tèt cã nghÜa lµ ph©n chia lao ®éng hîp lý, nhiÒu ngêi vËn
hµnh sö dông c¸c th«ng tin thu nhËn ®îc, cïng nhau ®¸nh gi¸, quan s¸t vµ
kiÓm tra hµnh ®éng cña nhau. §iÒu nµy dùa trªn c¬ së nhiÒu ngêi sÏ cã nhiÒu
kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm h¬n mét ngêi.
2. Kh¶ n¨ng vËt chÊt, tµi chÝnh:
- Ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt chÝnh cña doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn lµ ®éi tµu. V×
vËy, khi xem xÐt vÒ kh¶ n¨ng vËt chÊt th× chñ yÕu lµ ph©n tÝch t×nh h×nh sö
dông vµ ph¸t triÓn ®éi tµu.
Mét sè tiªu thøc ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña ®éi tµu ®ã lµ:
+ Theo vËt liÖu ®ãng tµu: tµu gç, tµu xi m¨ng líi thÐp vµ tµu thÐp.
+ Theo ®éng lùc tµu: tµu ch¹y b»ng ®éng c¬ ®èt trong, ®éng c¬ h¬i níc
vµ ®éng lùc nguyªn tö.
18
+ Theo tèc ®é tµu: tµu ch¹y chËm (nhá h¬n hoÆc b»ng 12 h¶i lý/giê,
ch¹y trung b×nh (13 – 16 h¶i lý/giê), ch¹y nhanh (17-22 h¶i lý/giê) vµ tµu cùc
nhanh (tèc ®é lín h¬n 22 h¶i lý/giê).
+ Theo tuæi tµu: Díi 15 n¨m th× gäi lµ trÎ, trªn 15 n¨m lµ giµ.
+ Theo lo¹i hµng vËn chuyÓn: hµng rêi, hµng b¸ch ho¸, hµng láng.
+ Theo h×nh thøc vËn chuyÓn: chuyªn tuyÕn vµ kh«ng chuyªn tuyÕn.
+ Theo ph¹m vi ho¹t ®éng: tµu viÔn d¬ng, tµu ven biÓn, tµu néi ®Þa.
+ Theo kÕt cÊu th©n tµu: tµu cã kÕt cÊu däc vµ kÕt cÊu ngang, tµu cã mét
tÇng boong vµ nhiÒu tÇng boong, tµu cã ®¸y ®«i vµ kh«ng cã ®¸y ®«i.
+ Theo quan ®iÓm khai th¸c: tµu th«ng dông vµ tµu chuyªn dông.
- Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cho thÊy møc thu nhËp hiÖn t¹i,
sù c©n ®èi cña c¸c nguån vèn, møc ®é huy ®éng vµ qu¶n lý tµi s¶n, kh¶ n¨ng
thanh to¸n c«ng nî cña doanh nghiÖp. Th«ng qua viÖc ph©n tÝch kh¶ n¨ng tµi
chÝnh ngêi qu¶n lý cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc tr×nh ®é qu¶n lý, sö dông vèn vµ nh÷ng
triÓn väng kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
Kh¶ n¨ng vËt chÊt, tµi chÝnh m¹nh mÏ lµ ®iÒu kiÖn quan träng vµ thuËn
lîi ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn thµnh c«ng nh÷ng chiÕn lîc c¹nh tranh
cña m×nh.
* §éi tµu cña c«ng ty.
Víi chøc n¨ng chÝnh vµ nguån thu chñ yÕu lµ tõ vËn t¶i thñy, nªn c«ng
ty rÊt chó träng ®Çu t mua s¾m, ®ãng míi thªm c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i nh»m
t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt. HiÖn nay c«ng ty cã c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn vËn t¶i:
19
B¶ng 2 : §éi tµu cña c«ng ty vËn t¶i Thñy B¾c
Ph¬ng tiÖn vËn t¶i C«ng suÊt N¨m sö Møc khÊu Nguyªn gi¸
(tÊn) dông hao c¬ b¶n VN§
Tµu Thuû B¾c 02 800 12/1/1997 12 2347636805
Tµu s«ng Thuû 800 12/1/1998 12 2369484974
B¾c 03
Tµu Thuû B¾c 04 800 12/1/1998 12 2369484974
Tµu Livaso 02 400 12/1/1990 1083267852
Tµu Thuû b¾c 500 1/4/2000 8 4811704931
Fuling
Tµu Thuû B¾c 500 5/1/2001 8 4045389038
xtandrich
Tµu Quèc Tö 7115 3/1/2002 9 26238087221
Gi¸m
Tµu ThiÒn Quang 6082 12/1/2000 9 23991499479
M¸y I c«m 70t/y 700 8 35700000
Tµu s«ng Thuû 800 12/2000 12 2251298426
B¾c 05
Tµu s«ng Thuû 800 10 1545851678
B¾c 01 QN
Tµu Long Biªn 6864 13/2/2003 8 3550000000
Nguån B¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty vËn t¶i Thuû B¾c
III. Ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng vËn t¶i hµng kh« hµng rêi, cña c«ng ty
vËn t¶i Thñy B¾c NOSCO.
1. T×nh h×nh sö dông ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
Ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn cña c«ng ty NOSCO lµ ®éi tµu vËn chuyÓn hµng
ho¸, lµ tµi s¶n cè ®Þnh chñ yÕu cña c«ng ty. T×nh h×nh sö dông ph¬ng tiÖn vËn
chuyÓn quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh nãi riªng vµ quyÕt ®Þnh hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh cña c«ng ty. T×nh h×nh sö dông ph¬ng tiÖn vËn
chuyÓn lµ mét nh©n tè t¸c ®éng ®Õn chØ tiªu s¶n lîng vËn chuyÓn cña c«ng ty.
B¶ng 3: T×nh h×nh thùc hiÖn chØ tiªu s¶n lîng theo tªn tµu.
20
Sè chuyÕn ®i S¶n lîng(tÊn)
Tªn tµu Tû lÖ Tû lÖ
KH TH KH TH
Thuû B¾c 02 13 14 107.7 126,000 130,047 103,21
Tµu s«ng Thuû B¾c 03 13 13 100 114,000 132,266 116,02
Tµu Thuû B¾c 04 17 17 100 107,500 112,122 104,3
Tµu Livaso 02 17 17 100 105,000 101,664 96,82
Tµu thuû B¾c Fulling 17 17 100 104,500 115,652 110,67
Tµu thuû b¾c Xtandrich 21 23 109.5 79,000 81,008 102,54
Tµu Quèc Tö Gi¸m 19 19 100 106,000 107,083 101,02
Tµu ThiÒn Quang 21 24 114.3 94,700 107,921 113,96
Tµu Thuû B¾c 05 21 24 114.3 74,000 81,801 110,62
Tµu Thuû B¾c 01 QN 24 24 100 42,700 44,323 103,8
Tµu Long Biªn 12 7 58.33 26,400 16,206 61,39
(Nguån: C«ng ty vËn t¶i Thuû B¾c Nosco )
Sè lîng chuyÕn ®i cña tµu bÞ ¶nh hëng nhiÒu bëi thêi tiÕt. Trong n¨m
2003 cã kh¸ nhiÒu ®ît giã mïa liªn tiÕp ®· ¶nh hëng rÊt lín thêi gian hµnh
tr×nh cña chuyªn ®i hÇu hÕt c¸c tµu kÐo theo thêi gian quay vßng cña c¸c ph-
¬ng tiÖn vËn chuyÓn còng bÞ ¶nh hëng. MÆc dï ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng thuËn
lîi nhng 11 tµu ®a vµo khai th¸c trong n¨m th× 10 tµu ®· hoµn thµnh sè chuyÕn
®i theo kÕ ho¹ch chiÕm 91%.
Tµu ThiÒn Quang vµ tµu Thuû B¾c 05 ®· vît møc kÕ ho¹ch giao lµ
14,3% sè chuyÕn ®i. Riªng tµu Long Biªn ph¶i ngõng thêi gian khai th¸c ®Ó
söa ch÷a hÖ thèng ®éng lùc, nåi h¬i, chong chãng. H¬n n÷a, do c¸c thiÕt bÞ
trªn tµu ®· cò cã chuyÕn ®ang vËn chuyÓn däc ®êng ph¶i ngõng ch¹y ®Ó söa
ch÷a nªn tµu Long Biªn ®· kh«ng hoµn thµnh sè chuyÕn ®i trong n¨m vµ chØ
®¹t cã 58,33% theo kÕ ho¹ch. N¨m 2003 ®éi tµu cña c«ng ty ®· vËn chuyÓn ® -
îc 1009771 tÊn hµng ho¸ nh vËy ®· vît møc kÕ ho¹ch lµ 29971 tÊn. Tµu Thuû
B¾c 03, Thuû B¾c Fulling, ThiÒn Quang, Thuû B¾c 05 lµ c¸c tµu ®· vît møc kÕ
ho¹ch cao vÒ s¶n lîng vËn chuyÓn. Tµu Thuû B¾c 03 lµ 16,02%, Thñy B¾c
Fulling lµ 10,67%, ThiÒn Quang 03 lµ 13,96% vµ Thuû B¾c 05 lµ 10,62%. S¶n
lîng cña c«ng ty ®· hoµn thµnh vµ vît møc kÕ ho¹ch giao cho ®ã lµ do c«ng ty
®· n©ng cao chØ tiªu sö dông chÊt lîng ®éi tµu cña c«ng ty b»ng mäi c¸ch t¨ng
Lêi më ®Çu
Xu thÕ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®ang diÔn ra kh¾p toµn cÇu
nh lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan víi møc ®é ngµy cµng m¹nh mÏ. Lµ mét quèc
gia cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ë §«ng Nam ¸, ViÖt Nam kh«ng thÓ ®øng
ngoµi tiÕn tr×nh chung nµy.
T¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam -
n¨m 2001, §¶ng ta tiÕp tôc chØ râ ®êng lèi vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x·
héi lµ: “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy
tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n
b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng. …. Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶
kinh tÕ ®èi ngo¹i. Cñng cè thÞ trêng ®· cã vµ më réng thªm thÞ trêng míi. Chñ
®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶, thùc hiÖn c¸c cam kÕt song ph ¬ng
vµ ®a ph¬ng. … Ph¸t triÓn th¬ng m¹i, c¶ néi th¬ng ngo¹i th¬ng, b¶o ®¶m hµng
ho¸ lu th«ng th«ng suèt trong thÞ trêng néi ®Þa vµ giao lu bu«n b¸n víi níc
ngoµi.”
Trong khi ®ã, C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c cßn nhá yÕu trong viÖc chuÈn bÞ
®Ó tham gia mét c¸ch s©u réng vµ v÷ng ch¾c vµo c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i vËn
t¶i thñy néi ®Þa. Khèi lîng hµng ho¸ vËn chuyÓn trong thÞ trong thÞ trêng néi
®Þa cña ViÖt Nam ngµy mét t¨ng nhanh nhng thÞ phÇn vËn t¶i cña ®éi tµu cña
c«ng ty ®èi víi tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ lu©n chuyÓn b»ng ®êng biÓn míi chiÕm tû
lÖ nhá.
Trong bèi c¶nh nµy, t×m kiÕm c¸c c¬ héi thÞ trêng lµ mét trong nh÷ng
®iÒu kiÖn sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô vËn t¶i thuû. Nh-
ng tõ tríc ®Õn nay, C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c cha cã sù ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét
c¸ch hÖ thèng ®Ó ®Ò ra chiÕn lîc c¹nh tranh cho ph¸t triÓn l©u dµi, mäi quyÕt
®Þnh kinh doanh ®îc ®a ra lµ do cã nh÷ng biÕn ®éng nhÊt thêi trªn thÞ trêng vµ
phô thuéc nhiÒu vµo c¸c yÕu tè bªn ngoµi.
Víi ý nghÜa trªn, em ®· lùa chän ®Ò tµi “Ph©n tÝch c¸c c¬ héi thÞ trêng
vËn chuyÓn hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng b»ng ®êng thñy néi ®Þa cña
c«ng ty vËn t¶i thuû B¾c Nosco”.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
2
Tõ viÖc t×m hiÓu, ph©n tÝch t×nh h×nh ho¹t ®éng cña ®éi tµu C«ng ty vËn
t¶i thuû B¾c trong xu híng ph¸t triÓn vËn t¶i biÓn trªn thÕ giíi vµ cña ®éi tµu
biÓn ViÖt Nam, ®Ó qua ®ã t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp nh»m n©ng cao søc
t¨ng trëng trong vËn t¶i thñy néi ®Þa cña C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c.
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
- §èi tîng nghiªn cøu: §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu c¸c c¬ héi thÞ trêng
trong vËn t¶i thñy néi ®Þa cña c«ng ty Thuû B¾c - mét doanh nghiÖp thµnh viªn
cña Tæng c«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam.
- Ph¹m vi nghiªn cøu: §Æt thùc tr¹ng kinh doanh vËn t¶i biÓn cña C«ng
ty vËn t¶i thuû B¾c trong bèi c¶nh thÞ trêng trong ngµnh tõ n¨m 1998 ®Õn nay.
4. KÕt cÊu cña b¸o c¸o:
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o vµ môc
lôc, LuËn v¨n ®îc chia lµm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I:Vµi nÐt c¬ b¶n vÒ vËn chuyÓn hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a
n¨ng trong vËn t¶i thñy néi ®Þa.
Ch¬ng II: Ph©n tÝch c¸c yÕu tè m«i trêng ¶nh hëng ho¹t ®éng vËn
chuyÓn hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng cña c«ng ty vËn t¶i thñy B¾c
Nosco.
Ch¬ng III: §¸nh gi¸ c¸c c¬ héi thÞ trêng cho ho¹t ®éng kinh doanh
dÞch vô vËn chuyÓn hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng cña c«ng ty vËn t¶i
biÓn thuû B¾c Nosco.
Ch¬ng I: Vµi nÐt c¬ b¶n vÒ vËn chuyÓn hµng
kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng trong vËn t¶i
thñy néi ®Þa.
I. §Æc ®iÓm vµ c¸c ph¬ng thøc kinh doanh vËn t¶i thñy néi ®Þa.
1. §Æc ®iÓm, vai trß vËn t¶i thñy néi ®Þa.
Th«ng thêng trong bu«n b¸n, ngêi b¸n, ngßi mua cã hµng nhng kh«ng
cã tµu, thuyÒn ®Ó chuyªn chë. V× vËy ®Ó hîp ®ång mua b¸n hµng hãa thùc hiÖn
®îc, th× ngêi b¸n hoÆc ngßi mua ph¶i ®i thuª tµu, thuyÒn….. ®Ó chë hµng. ViÖc
thuª tµu, thuyÒn … ®Ó chë hµng hãa ®ã chÝnh lµ viÖc kÝ kÕt hîp ®ång chuyªn
chë hµng hãa b»ng ®êng thñy.
Hîp ®ång chuyªn chë hµng hãa b»ng ®êng thñy chÝnh lµ sù tháa thuËn
vµ kÕt íc gi÷a hai bªn: bªn chuyªn chë vµ bªn thuª chë, theo ®ã ngêi chuyªn
3
chë cã nghÜa vô dïng tµu, thuyÒn… ®Ó chë hµng tõ mét c¶ng nµy ®Õn mét c¶ng
kh¸c nh»m thu tiÒn cíc do ngêi thuª chë cã nghÜa vô tr¶.
Ngµy nay khi xu thÕ héi nhËp hãa, toµn cÇu hãa ®ang ë xu híng m¹nh
mÏ, c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng bu«n b¸n víi bªn ngoµi, v× vËy
vËn t¶i biÓn chiÕm vÞ trÝ lín trong ho¹t ®éng vËn chuyÓn hµng hãa. ViÖt Nam
víi vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, víi bê biÓn dµi kho¶ng 3200 km l¹i cã nhiÒu vòng,
vÞnh, ch¾n giã tèt, níc s©u rÊt cã thÝch hîp cho c¸c tµu neo ®Ëu ®Ó x©y dùng
thµnh c¸c h¶i c¶ng lín, biÓn níc ta n»m däc ®êng hµng h¶i quèc tÕ tõ Ên ®é d-
¬ng sang Th¸i B×nh D¬ng, lµ n¬i giao lu bu«n b¸n quèc tÕ cña nhiÒu níc, cã
nhiÒu c¶ng biÓn cho viÖc ph¸t triÓn vÒ vËn t¶i biÓn. V× vËy viÖc n©ng cao kh¶
n¨ng khai th¸c vËn t¶i biÓn sÏ ®ãng gãp quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
nãi chung vµ nÒn ngo¹i th¬ng níc ta nãi riªng.
Bªn c¹nh vËn t¶i b»ng ®êng biÓn, vËn t¶i b»ng ®êng s«ng cña níc ta
còng ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Víi hÖ thèng s«ng ngßi dÇy dÆc vµ cã nh÷ng con
s«ng lín nèi liÒn víi c¸c quèc gia l©n cËn, thÕ cho nªn vËn t¶i ®êng s«ng còng
®ãng gãp mét phÇn rÊt quan träng trong viÖc vËn chuyÓn hµng hãa néi ®Þa vµ
quèc tÕ.
2. u nhîc ®iÓm cña vËn t¶i thñy
So víi mét sè ph¬ng thøc vËn chuyÓn kh¸c th× vËn chuyÓn b»ng ®êng
thñy cã mét sè u ®iÓm sau: t¬ng ®èi thuËn tiÖn v× ngêi thuª chë cã thÓ thuª bÊt
cø mét chiÕc tµu nµo víi kÝch cì vµ träng t¶i tõ vµi chôc tÊn ®Õn hµng v¹n tÊn
®Ó thuª chë hµng hãa cho m×nh vµ ®Õn bÊt cø c¶ng nµo m×nh muèn, vËn
chuyÓn ®îc hµng hãa cã khèi lîng lín, cång kÒnh, gi¸ cíc t¬ng ®èi rÎ v× ngµy
nay ngêi ta cã thÓ ®ãng nh÷ng con tµu rÊt lín tõ 200 ®Õn 400 ngh×n tÊn cho
nªn gi¸ cíc tÝnh trªn ®¬n vÞ hµng hãa mµ nã vËn chuyÓn xuèng rÊt thÊp.
C¨n cø ph¸p lý cña nghiÖp vô thuª tµu rÊt râ rµng, vÒ c¬ b¶n tu©n thñ
c¸c tËp qu¸n th¬ng m¹i vµ hµng h¶i thÓ hiÖn trong c¸c ®iÒu kiÖn c¬ së.
Giao hµng lµm cho c¸c tËp qu¸n c¸c lîi Ých khi giao kÕt hîp ®ång kinh
doanh th¬ng m¹i quèc tÕ cña c¸c ®¬ng sù ®îc cô thÓ h¬n vµ x¸c thùc h¬n.
VËn t¶i b»ng ®êng thñy cã thÓ chë ®îc hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng: tõ hµng
t¹p hãa, t¹p phÈm, ®Õn hµng láng, khÝ, hµnh kh¸ch cho ®Õn hµng ®«ng l¹nh,
hµng t¬i sèng.
Tuy nhiªn, khi chuyªn chë ®êng dµi th× vËn t¶i thñy l¹i kh«ng thÝch hîp
víi chuyªn chë nh÷ng hµng hãa ®ßi hái thêi gian giao hµng nhanh. H¬n n÷a,
4
chuyªn chë hµng hãa xuÊt nhËp khÈu b»ng ®êng biÓn thêng gÆp nhiÒu rñi ro
nguy hiÓm, v× vËn t¶i ®êng biÓn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn .
M«i trêng ho¹t ®éng, thêi tiÕt, ®iÒu kiÖn, thñy v¨n trªn mÆt biÓn lu«n lu«n ¶nh
hëng ®Õn qu¸ tr×nh chuyªn chë. Nh÷ng rñi ro, thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê trªn
biÓn thêng g©y ra nh÷ng tæn thÊt lín cho tµu hµng hãa , cho ngêi. Tuy nhiªn
nh÷ng rñi ro, tæn thÊt trong hµng h¶i ®ang ®îc kh¾c phôc dÇn b»ng nh÷ng ph-
¬ng tiÖn kÜ thuËt hiÖn ®¹i.
3. C¸c ph¬ng thøc kinh doanh vËn t¶i thñy néi ®Þa.
3.1. C¸c ph¬ng thøc kinh doanh vËn t¶i thñy néi ®Þa:
HiÖn nay, cã mét sè h×nh thøc ph©n lo¹i ®éi tµu vËn t¶i biÓn nh sau:
NÕu ph©n chia theo ®èi tîng vËn chuyÓn th× c¸c tµu vËn t¶i biÓn chia
thµnh ba lo¹i: Tµu hµng, tµu kh¸ch, tµu võa chë hµng võa chë kh¸ch.
C¸ch thøc tæ chøc khai th¸c c¸c lo¹i tµu mÆc dï cã nh÷ng ®iÓm chung
nhng vÉn cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau.
Trong néi dung bµi viÕt nµy, em chØ ®Ò cËp ®Õn tµu hµng.
C¨n cø vµo c¸ch thøc tæ chøc chuyÕn ®i (h×nh thøc tæ chøc ch¹y tµu) cña
c¸c tµu vËn t¶i biÓn mµ ngêi ta chia ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i biÓn thµnh
hai lo¹i: VËn chuyÓn theo h×nh thøc tµu chuyÕn (tramp) vµ vËn chuyÓn theo
h×nh thøc tµu chî (liner).
§Æc trng c¬ b¶n trong ngµnh vËn t¶i biÓn hiÖn nay lµ ngoµi nh÷ng tuyÕn
vËn t¶i thêng xuyªn ®îc tæ chøc theo h×nh thøc khai th¸c tµu chî, do cã nh÷ng
lîng hµng ho¸ kh«ng lín vÉn xuÊt hiÖn trong thÞ trêng vËn t¶i, nªn h×nh thøc
vËn t¶i tµu chuyÕn vÉn rÊt phï hîp víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn, kÐm ph¸t
triÓn, ®éi tµu vËn t¶i biÓn nhá bÐ, hÖ thèng c¶ng cha ph¸t triÓn.
C¨n cø theo d¹ng vËn chuyÓn, ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i biÓn ®îc
chia thµnh:
VËn chuyÓn ®êng biÓn riªng rÏ; vËn chuyÓn ®a ph¬ng thøc (vËn t¶i biÓn
chØ lµ mét bé phËn trong d©y chuyÒn vËn chuyÓn tõ kho tíi kho trªn c¬ së mét
hîp ®ång vËn t¶i ®¬n nhÊt gi÷a ngêi kinh doanh vËn chuyÓn vµ ngêi thuª vËn
chuyÓn); vËn chuyÓn biÓn pha s«ng; vËn chuyÓn sµ lan trªn c¸c tµu mÑ trªn
biÓn.
C¸c lo¹i tµu tham gia vËn chuyÓn bao gåm: tµu chë container; tµu dÇu;
tµu chë hµng rêi, ®æ ®èng; tµu mÑ chë sµ lan; tµu hµng kh«, tæng hîp.
5
Víi c¸c h×nh thøc ph©n lo¹i ®éi tµu nh trªn, trong hµng h¶i cã hai h×nh
thøc kinh doanh tµu: kinh doanh tµu ch¹y rçng (tramp) vµ kinh doanh tµu chî
(liner).
Tµu ch¹y rçng hay cßn gäi lµ tµu ch¹y kh«ng ®Þnh kú (Irregular) lµ tµu
kinh doanh chuyªn chë hµng ho¸ (chñ yÕu lµ hµng kh« cã khèi lîng lín vµ
hµng láng) trªn c¬ së hîp ®ång thuª tµu. Nã phôc vô theo yªu cÇu cña ngêi
thuª tµu.
Tµu chî cßn gäi lµ tµu ch¹y ®Þnh kú (Regular) lµ tµu kinh doanh thêng
xuyªn trªn mét luång nhÊt ®Þnh, ghÐ vµo c¸c c¶ng nhÊt ®Þnh vµ theo lÞch tr×nh
®· s¾p xÕp tõ tríc. H×nh thøc nµy xuÊt hiÖn cuèi thÕ kû XIX vµ ®îc ph¸t triÓn
nhanh chãng.
Qua hai ph¬ng thøc kinh doanh tµu chñ yÕu ë trªn, cã c¸c ph¬ng thøc
thuª tµu chñ yÕu:
- Ph¬ng thøc thuª tµu chî.
- Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn.
- Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n.
3.2. Ph¬ng thøc thuª tµu chî.
Thuª tµu chî cßn gäi lµ lu cíc tµu chî (Booking shipping space) lµ ngêi
chñ th«ng qua ngêi m«i giíi thuª tµu yªu cÇu chñ tµu hoÆc ngêi chuyªn chë
giµnh cho thuª mét phÇn chiÕc tµu chî ®Ó chuyªn chë hµng ho¸ tõ c¶ng nµy
®Õn c¶ng kh¸c. Mèi quan hÖ gi÷a ngêi chñ hµng vµ ngêi chuyªn chë ®îc ®iÒu
chØnh b»ng vËn ®¬n ®êng biÓn.
VËn ®¬n ®êng biÓn lµ b»ng chøng duy nhÊt x¸c nhËn hîp ®ång chuyªn
chë ®êng biÓn ®· ®îc ký kÕt, cã chøc n¨ng:
- Lµ biªn lai nhËn hµng cña ngêi chuyªn chë.
- Lµ chøng tõ x¸c nhËn quyÒn së h÷u hµng ho¸ ghi trong vËn ®¬n.
Ngêi cÇm vËn ®¬n hîp ph¸p cã quyÒn së h÷u hµng ho¸ vµ ®ßi ngêi
chuyªn chë giao hµng cho m×nh. Do ®ã nã lµ: chøng tõ cã gi¸ trÞ ®Ó mua b¸n,
chuyÓn nhîng, cÇm cè …. .
- VËn ®¬n lµ b»ng chøng x¸c nhËn hîp ®ång chuyªn chë ®· ký kÕt.
* §èi tîng chuyªn chë tµu ch¹y thêng xuyªn bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i
hµng: hµng láng, hµng kh« cã bao b× hay ®Ó trÇn, thµnh phÈm hoÆc b¸n thµnh
phÈm vµ c¸c mÆt hµng nguyªn liÖu … C¸c lo¹i hµng trong tµu ch¹y th êng
6
xuyªn bao gåm c¸c lo¹i hµng lÎ, hµng ®Æc biÖt ®ßi hái xÕp dì b»ng ph¬ng
ph¸p chuyªn m«n.
Tµu chî lµ lo¹i tµu thêng cÊu tróc nhiÒu tÇng boong, nhiÒu hÇm träng t¶i
võa ph¶i, tèc ®é tèi thiÓu lµ 14 h¶i lý/giê. §èi víi tuyÕn biÓn xa tèc ®é tèi
thiÓu lµ 16 h¶i lý/giê. Ngµy nay thêng ®¹t tíi 20 h¶i lý/giê. Tµu thêng cã thiÕt
bÞ xÕp dì riªng trªn tµu.
3.3. Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn.
Thuª tµu chuyÕn (voyage charter) lµ chñ tµu (ship's owner) cho ngêi
thuª tµu (charterer) thuª toµ bé hay mét phÇn chiÕc tµu ch¹y rçng (tramp) ®Ó
chuyªn chë hµng ho¸ tõ mét hay vµi c¶ng ®Õn mét hay vµi c¶ng kh¸c.
Mèi quan hÖ gi÷a chñ tµu vµ ngêi thuª tµu ®îc ®iÒu chØnh b»ng mét v¨n
b¶n gäi lµ hîp ®ång thuª tµu (Voyage charter party) viÕt t¾t lµ C/P.
* §èi tîng vËn chuyÓn cña tµu chuyÕn thêng lµ c¸c lo¹i hµng cã khèi l-
îng lín (hµng láng, hµng kh«) thêng chë ®Çy tµu bao gåm c¸c lo¹i hµng nh
than, hµng ngò cèc, quÆng, s¾t thÐp, ph©n bãn, ….
Trªn 80% hµng ho¸ ®îc vËn chuyÓn b»ng tµu chuyÕn, tËp trung ë c¸c
mÆt hµng sau: C¸c lo¹i quÆng, hµng h¹t, ph©n bãn rêi hoÆc ®ãng bao, than vµ
cèc, gç c¸c lo¹i, ®êng rêi hay ®ãng bao.
- §Æc ®iÓm cña hîp ®ång tµu chuyÕn lµ chñ hµng thêng thuª c¶ chuyÕn,
gi¸ c¶ th¬ng lîng th«ng qua ®¹i lý.
- Ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn bao gåm c¸c lo¹i tµu mét boong, miÖng hÇm
lín, tµu chuyªn dïng ®Ó vËn chuyÓn c¸c lo¹i hµng thÝch hîp vµ c¸c lo¹i tµu vËn
chuyÓn tæng hîp.
Cì tµu vËn chuyÓn chiÕm tû lÖ nhiÒu nhÊt lµ cì tµu 1 v¹n tÊn ®Õn 2 v¹n
tÊn. Tèc ®é trung b×nh tõ 14 - 16 h¶i lý/giê. ThÞ trêng tµu chuyÕn thêng chia
thµnh khu vùc, c¨n cø theo ph¹m vi ho¹t ®éng cña tµu.
* C¸ch thuª tµu chuyÕn: ViÖc giao dÞch thuª tµu chuyÕn, hai bªn tù do
th¬ng lîng vÒ c¶ gi¸ cíc vµ ®iÒu kiÖn chuyªn chë. Chñ tµu gi÷ quyÒn ®iÒu
®éng qu¶n lý con tµu, thuû thñ vµ tr¶ mäi chi phÝ kinh doanh, mäi rñi ro vÒ
kinh doanh khai th¸c tµu. Ngêi thuª tµu ph¶i tr¶ cíc theo khèi lîng hµng
chuyªn chë hoÆc theo cíc thuª bao c¶ tµu. Ngoµi ra cã chÞu chi phÝ bèc xÕp
hay kh«ng lµ do hîp ®ång quy ®Þnh.
- Thuª tµu chuyÕn cã c¸c d¹ng sau:
+ Thuª tµu chuyÕn ®¬n (Single voyage)
7
+ Thuª tµu chuyÕn khø håi (Round voyage)
+ Thuª nhiÒu chuyÕn liªn tôc (Consecutive voyages). Ph¬ng thøc nµy
®ßi hái hai bªn ph¶i quy ®Þnh chÆt chÏ trong hîp ®ång.
+ Thuª bao trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (general contract of
afreighetment) theo gi¸ cíc hai bªn tho¶ thuËn. Thêi gian thêng lµ thuª theo
quý hay n¨m.
+ Thuª theo hîp ®ång ®Þnh h¹n (Time charter).
3.4. Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n.
Thuª tµu ®Þnh h¹n lµ chñ tµu cho ngêi thuª tµu thuª chiÕc tµu ®Ó sö
dông vµo môc ®Ých chuyªn chë hµng ho¸ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Hai
bªn cïng nhau ký kÕt mét v¨n b¶n gäi lµ hîp ®ång thuª tµu ®Þnh h¹n (Time
charter party). Theo hîp ®ång nµy chñ tµu cã tr¸ch nhiÖm chuyÓn giao quyÒn
sö dông chiÕc tµu thuª cho ngêi thuª tµu vµ b¶o ®¶m "kh¶ n¨ng ®i biÓn" cña
chiÕc tµu ®ã trong suèt thêi gian thuª tµu. Cßn ngêi thuª tµu cã tr¸ch nhiÖm tr¶
tiÒn thuª vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc kinh doanh khai th¸c chiÕc tµu thuª, sau
khi hÕt thêi h¹n thuª ph¶i hoµn tr¶ cho chñ tµu trong t×nh tr¹ng kü thuËt tèt t¹i
c¶ng vµ trong thêi h¹n ®· quy ®Þnh.
Theo kh¸i niÖm trªn ta thÊy trong thêi gian thuª, quyÒn së h÷u chiÕc tµu
vÉn thuéc vÒ chñ tµu, nhng quyÒn sö dông l¹i ®îc chuyÓn sang ngêi thuª tµu.
ChÝnh v× vËy, quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña chñ tµu vµ ngêi thuª tµu trong hîp
®ång thuª tµu ®Þnh h¹n cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c so víi hîp ®ång thuª tµu
chuyÕn.
* Trong thùc tÕ ¸p dông hai h×nh thøc thuª tµu ®Þnh h¹n:
- Thuª tµu ®Þnh h¹n phæ th«ng, tøc lµ cho thuª tµu bao gåm c¶ sü quan
thuû thñ cña tµu trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
Theo h×nh thøc nµy l¹i chia ra:
+ Thuª thêi h¹n dµi (Period time charter)
+ Thuª ®Þnh h¹n chuyÕn (Trip time charter)
+ Thuª ®Þnh h¹n chuyÕn khø håi (Round voyage time charter)
+ Thuª ®Þnh h¹n chuyÕn liªn tôc (Consecutive - voyage time charter).
- Thuª tµu ®Þnh h¹n tr¬n: lµ h×nh thøc thuª tµu kh«ng cã sü quan thuû
thñ (thËm chÝ kh«ng cã trang thiÕt bÞ trªn tµu). H×nh thøc nµy cã tªn lµ "Bare-
boat charter".
8
3.5. So s¸nh u nhîc ®iÓm cña c¸c ph¬ng thøc thuª tµu.
- VÒ thñ tôc cho thuª tµu:
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chî: thñ tôc ®¬n gi¶n, nhanh chãng v× ngêi thuª
tµu kh«ng ®îc tù do tho¶ thuËn c¸c ®iÒu kiÖn chuyªn chë mµ ph¶i chÊp nhËn
c¸c ®iÒu kiÖn cã s½n trong vËn ®¬n vµ biÓu cíc cña chñ tµu.
+Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn: NghiÖp vô cho thuª tµu kh«ng nhanh
chãng, ®¬n gi¶n nh tµu chî. ViÖc ký kÕt hîp ®ång kh¸ phøc t¹p, chñ tµu vµ chñ
hµng trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ®Òu cã nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái kh¸c nhau.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n: ViÖc ký kÕt hîp ®ång còng phøc t¹p,
®ßi hái ph¶i cã nh÷ng rµng buéc chÆt chÏ trong qu¸ tr×nh cho thuª tµu. Th«ng
thêng, kÕt cÊu cña hîp ®ång cho thuª tµu ®Þnh h¹n lµ dµi nhÊt vµ chi tiÕt nhÊt.
- VÒ gi¸ c¶ cho thuª:
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chî: Gi¸ cíc tÝnh cho mét ®¬n vÞ hµng ho¸ vËn
chuyÓn thêng ®îc rÊt cao vµ t¬ng ®èi æn ®Þnh trªn thÞ trêng so víi c¸c h×nh
thøc cho thuª kh¸c.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn: Gi¸ cho thuª biÕn ®éng thêng xuyªn vµ
rÊt m¹nh do h×nh thøc thuª tµu nµy thêng ph¶i th«ng qua c¸c ®¹i lý, chÞu phÝ
dÞch vô m«i giíi. Chñ tµu vµ ngêi thuª tµu ®îc tù do th¬ng lîng tho¶ thuËn vÒ
cíc vµ c¸c c¸c ®iÒu kiÖn ®i kÌm nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi c¶ hai bªn mét c¸ch
tho¶ ®¸ng.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n: Tuú thuéc vµ mèi quan hÖ, uy tÝn vµ
kh¶ n¨ng ®µm ph¸n cña chñ tµu víi ngêi thuª. Ngêi thuª tµu thêng sö dông ph-
¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n khi cho r»ng gi¸ thuª tµu chî ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i
hoÆc trong t¬ng lai lµ sÏ lªn cao trong khi hä cã nguån hµng vËn chuyÓn t¬ng
®èi æn ®Þnh.
- VÒ thêi gian vËn chuyÓn:
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chî: §Æc trng quan träng cña h×nh thøc tµu chî lµ
tµu ho¹t ®éng cè ®Þnh, chuyªn tuyÕn gi÷a c¸c c¶ng x¸c ®Þnh; theo lÞch vËn
hµnh ®îc c«ng bè tõ tríc
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn: Hµng ho¸ ®îc chuyªn chë nhanh chãng
v× tµu ch¹y chuyªn tuyÕn kh«ng ph¶i ®ç c¸c c¶ng lÎ ®Ó lÊy hµng.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n: Thêi gian vËn chuyÓn phô thuéc nhiÒu
vµo c¶ chñ tµu vµ ngêi thuª tµu.
- VÒ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý vµ khai th¸c tµu:
9
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chî: lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao h¬n vµ hoµn thiÖn
h¬n cña h×nh thøc vËn t¶i tµu chuyÕn.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu chuyÕn: Linh ho¹t, thÝch hîp víi vËn chuyÓn
hµng ho¸ kh«ng thêng xuyªn vµ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, tËn dông ®îc hÕt
träng t¶i cña tµu lóc chë hµng trong tõng chuyÕn ®i cã hµng. NÕu tæ chøc t×m
hµng tèt th× h×nh thøc khai th¸c tµu chuyÕn lµ h×nh thøc khai th¸c cã hiÖu qu¶
kh«ng kÐm g× so víi h×nh thøc khai th¸c tµu chî.
+ Ph¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n: Chñ tµu t¹m thêi cha ph¶i quan t©m ®Õn
viÖc t×m kiÕm nguån hµng ho¸ ®Ó chuyªn chë, cã môc ®Ých kinh doanh cho
thuª tµu ®Þnh h¹n víi t c¸ch lµ chñ tµu thuÇn tuý.
- VÒ ph©n chia chi phÝ gi÷a c¸c ph¬ng thøc thuª tµu:
+ H×nh thøc thuª tµu chî: Chñ tµu chÞu mäi kho¶n chi phÝ tõ khi nhËn
hµng ®Ó vËn chuyÓn cho ®Õn khi tr¶ hµng t¹i c¶ng cho chñ hµng theo lÞch tr×nh
vËn hµnh c«ng bè tõ tríc.
+ H×nh thøc thuª tµu chuyÕn vµ tµu ®Þnh h¹n ®îc ph©n chia nh sau:
B¶ng 1
Ph©n chia chi phÝ gi÷a chñ tµu vµ ngêi thuª
Lo¹i chi phÝ Tµu chuyÕn Tµu ®Þnh h¹n Tµu ®Þnh h¹n
phæ th«ng tr¬n (tµu trÇn)
- L¬ng sü quan, thuû thñ, Ngêi thuª
b¶o hiÓm x· héi.
- B¶o hiÓm tµu Chñ yÕu lµ chñ
Chñ Chñ tµu
- Chi phÝ vÒ tr¸ch nhiÖm Chñ yÕu lµ chñ
d©n sù tµu
Tµu Tµu
- KhÊu hao Chñ tµu
- Söa ch÷a ®Þnh kú, b¶o
qu¶n tµu
- Chi phÝ qu¶n lý hµnh Chñ tµu vµ ngêi
Ngêi
chÝnh thuª
10
- Nhiªn liÖu Ngêi thuª thuª
- DÇu mì Chñ tµu
- Níc trong nåi h¬i Ngêi tµu
- C¶ng phÝ
- §¹i lý phÝ
thuª
Tuú theo ®iÒu
- Chi phÝ xÕp dì
kiÖn trong hîp
®ång. tµu
- C¸c chi phÝ ®Æc biÖt
Chñ tµu
kh¸c (chi phÝ qua kªnh
®µo, eo biÓn, …)
4. Ph©n lo¹i vËn t¶i thñy.
Cã nhiÒu tiªu chÝ ®Ó ph©n lo¹i vËn t¶i thñy nhng th«ng thêng chóng ta
ph©n ra lµm vËn t¶i thñy quèc tÕ vµ vËn t¶i thñy néi ®Þa
VËn t¶i thñy quèc tÕ: lµ viÖc chuyªn chë hµng hãa, hµnh kh¸ch b»ng ®-
êng biÓn, ®êng s«ng gi÷a hai nhiÒu quèc gia, tøc lµ viÖc chuyªn chë hµng hãa,
hµnh kh¸ch ph¶i qua biªn giíi gi÷a hai quèc gia.
Cã hai h×nh thøc vËn t¶i quèc tÕ: vËn t¶i quèc tÕ trùc tiÕp lµ h×nh thøc
chuyªn chë ®îc tiÕn hµnh trùc tiÕp gi÷a hai níc. Cßn vËn t¶i quèc tÕ qu¸ c¶nh
lµ h×nh thøc chuyªn chë ®îc tiÕn hµnh qua l·nh thæ cña Ýt nhÊt mét níc thø ba
gäi lµ níc cho qu¸ c¶nh.
Sùu ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña vËn t¶i quèc tÕ g¾n liÒn víi sù ph©n c«ng lao
®éng trong x· héi vµ trong quan hÖ bu«n b¸n gi÷a c¸c níc víi nhau. Sù h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i tõng níc hoÆc mét nhãm níc cã ¶nh hëng
rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi.
VËn t¶i thñy quèc tÕ chiÕm tíi 80% vËn chuyÓn hµng hãa bu«n b¸n
quèc tÕ. VËn t¶i thñy quèc tÕ ®îc ph¸t triÓn trªn c¬ së ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ
trao ®æi hµng ho¸. Ngîc l¹i hoµn thiÖn hÖ thèng vËn t¶i quèc tÕ ®Æc biÖt lµ vËn
t¶i b»ng ®êng biÓn quèc tÕ gi¶m gi¸ thµnh vËn t¶i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn quan hÖ
bu«n b¸n quèc tÕ, ®¸p øng nhu cÇu ®i l¹i tiªu dïng cña mäi ngêi cña nhiÒu
11
quèc gia kh¸c nhau. Thùc tÕ ®· chøng minh vËn t¶i quèc tÕ b»ng ®êng thñy
gãp phÇn lín vµo khuyÕn khÝch bu«n b¸n gi÷a c¸c níc.
VËn t¶i thñy néi ®Þa: lµ mét ho¹t ®éng dÞch vô trong ®ã ngêi cung cÊp
dÞch vô (hay ngêi vËn chuyÓn) thùc hiÖn c¸c hµng hãa tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c
trong vïng níc mµ ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi cña qu¸ tr×nh chuyªn chë kh«ng ®i
ra ngoµi l·nh thæ cña mét quèc gia
Theo kh¸i niÖm trªn th× vËn t¶i thñy néi ®Þa lµ viÖc ngêi thuª tµu chë
hµng hãa trªn c¸c vïng biÓn, trªn c¸c s«ng ngßi trong ph¹m vi mét quèc gia
®ã. Ngêi thuª chë vµ ngêi chuyªn chë kh«ng ph¶i lµm c¸c thñ tôc xuÊt nhËp
khÈu hay c¸c thñ tôc qu¸ c¶nh. Th«ng thêng ®ång tiÒn thanh to¸n trong vËn t¶i
thñy néi ®Þa lµ ®ång néi tÖ.
HiÖn nay, trong vËn t¶i thuû néi ®Þa thêng chËm ph¸t triÓn vµ chØ chiÕm
mét tû lÖ nhá trong vËn chuyÓn hµng hãa, v× nã bÞ c¹nh tranh quyÕt liÖt bëi c¸c
ph¬ng thøc vËn t¶i kh¸c cã tèc ®é nhanh h¬n nh ®êng s¾t, ®êng kh«ng, ®êng
bé.
§èi víi mét ®Êt níc cã bê biÓn dµi tõ b¾c ®Õn nam vµ hÖ thèng s«ng
ngßi dµy ®Æc víi nhiÒu con s«ng lín nh s«ng Hång, s«ng Mª K«ng th× vËn t¶i
thñy néi ®Þa chiÕm mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng cuéc x©y
dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. V× thÕ §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n quan t©m ph¸t huy
n¨ng lùc vËn t¶i thuû néi ®Þa ®ång thêi ®Èy m¹nh ph¸t triÓn ®éi tµu biÓn ®Ó võa
vËn t¶i ven biÓn vµ vËn t¶i viÔn d¬ng phôc vô cho c«ng cuéc CNH –H§H níc
ta hiÖn nay. §iÒu ®¸ng mõng lµ hiÖn nay ®éi tµu trong níc ®· ®¸p øng ®îc
phÇn nµo thÞ phÇn vËn t¶i thñy néi ®Þa gãp phÇn lín cho viÖc tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ
cho ®Êt níc.
II. §Æc ®iÓm vµ c¸c ph¬ng thøc göi hµng kh«, hµng b¸ch hãa ®a n¨ng
b»ng container trong vËn t¶i thñy néi ®Þa.
Tµu chë hµng b¸ch hãa: lµ tµu chë c¸c hµng hãa do c«ng nghiÖp s¶n
xuÊt, thêng lµ cã bao b× vµ cã gi¸ trÞ cao. Lo¹i tµu chë hµng nµy thêng cã nhiÒu
boong, nhiÒu hÇm, cã cÇn cÈu riªng ®Ó xÕp dì, tèc ®é t¬ng ®èi cao.
Tµu chë hµng cã khèi lîng lín: hµng kh« cã khèi lîng lín lµ nh÷nglo¹i
hµng ë thÓ r¾n kh«ng cã bao b× nh than, s¾t thÐp, ngò cèc, ph©n bãn, xi m¨ng,
…thêng ®îc chë b»ng lo¹i tµu riªng. Lo¹i tµu nµy thêng lµ tµu mét boong, cã
12
nhiÒu hÇm, träng t¶i lín, ®îc trang bÞ c¶ m¸y b¬m hót Èm hµng rêi, tèc ®é
chËm
VÒ container chë hµng cã:
Nhóm 1: Container chở hàng bách hóa.
Nhóm này bao gồm các container kín có cửa ở một đầu, container kín
có cửa ở một đầu và các bên, có cửa ở trên nóc, mở cạnh, mở trên nóc - mở
bên cạnh, mở trên nóc - mở bên cạnh - mở ở đầu; những container có hai nửa
(half-heigh container), những container có lỗ thông hơi.....
Nhóm 2: Container chở hàng rời (Dry Bulk/Bulker freight container)
Là loại container dùng để chở hàng rời (ví dụ như thóc hạt, xà phòng
bột, các loại hạt nhỏ....). Đôi khi loại container này có thể được sử dụng để
chuyên chở hàng hóa có miệng trên mái để xếp hàng và có cửa container để
dỡ hàng ra. Tiện lợi của kiểu container này là tiết kiệm sức lao động khi xếp
hàng vào và dỡ hàng ra, nhưng nó cũng có điểm bất lợi là trọng lượng vỏ
nặng, số cửa và nắp có thể gây khó khăn trong việc giữ an toàn và kín nước
cho container vì nếu nắp nhồi hàng vào nhỏ quá thì sẽ gây khó khăn trong việc
xếp hàng có thứ tự.
13
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng t×nh h×nh vËn t¶i hµng kh«, hµng
rêi cña c«ng ty vËn t¶i ThñyB¾c
I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c -
NOSCO.
1. Sù h×nh thµnh, chøc n¨ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña C«ng ty NOSCO.
C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c lµ doanh nghiÖp Nhµ níc, ®îc chuyÓn ®æi tõ
V¨n phßng Tæng c«ng ty vËn t¶i s«ng 1, tiÒn th©n lµ Côc ®êng s«ng ViÖt Nam
tríc ®©y theo quyÕt ®Þnh sè 284/Q§-TCCB-L§ ngµy 27/2/1993 vµ ®îc thµnh
lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 1108/Q§-TCCB cña Bé Giao th«ng vËn t¶i ngµy
03/6/1993.
T¹i QuyÕt ®Þnh sè 597/TTg ngµy 30/7/1997 cña Thñ tíng ChÝnh phñ,
C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c ®îc chuyÓn vÒ lµ ®¬n vÞ trùc thuéc Tæng c«ng ty
Hµng h¶i ViÖt Nam - Vinalines.
- Trô së chÝnh: 278 T«n §øc Th¾ng, §èng §a, Hµ néi.
- Tªn giao dÞch tiÕng ViÖt: C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c.
- Tªn giao dÞch tiÕng Anh: NORTHERN SHIPPING COMPANY - nosco
- §iÖn tho¹i: 84-4-8515805, 84-4-8516706; Fax: 84-4-5113347.
- Email: [email protected]
LÜnh vùc kinh doanh chñ yÕu theo giÊy phÐp kinh doanh sè 108568
ngµy 14/06/1993 do Träng tµi kinh tÕ thµnh phè Hµ Néi cÊp vµ GiÊy phÐp kinh
doanh XNK sè 1031/GP do Bé Th¬ng m¹i cÊp ngµy 23/6/1995 lµ:
VËn t¶i hµng ho¸ ®êng s«ng, ®êng biÓn: ®©y lµ nhiÖm vô s¶n xuÊt chÝnh
cña C«ng ty.
Vµ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c lµ: VËn t¶i hµnh kh¸ch ®êng
s«ng vµ ven biÓn; XNK, cung øng vËt t, phô tïng, thiÕt bÞ chuyªn ngµnh vËn
14
t¶i thuû; §¹i lý vµ m«i giíi hµng h¶i phôc vô ngµnh giao th«ng vËn t¶i; Söa
ch÷a, s¶n xuÊt, l¾p ®Æt c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ c«ng tr×nh giao th«ng ®êng
thuû. Khai th¸c, s¶n xuÊt kinh doanh cÊu kiÖn bª t«ng ®óc s½n, vËt liÖu x©y
dùng; Cung øng lao ®éng cho níc ngoµi; Kinh doanh dÞch vô du lÞch l÷ hµnh
quèc tÕ.
- Ngoµi khu v¨n phßng gåm 8 phßng ban cßn cã 4 Trung t©m, 3 Chi
nh¸nh, vµ 1 XÝ nghiÖp trùc thuéc C«ng ty, ®ã lµ:
+ Trung t©m xuÊt nhËp khÈu CKD.
+ Trung t©m xuÊt nhËp khÈu §«ng Phong.
+ Trung t©m DÞch vô vµ XKL§.
+ Trung t©m Du lÞch Hµng h¶i.
+ Chi nh¸nh C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c t¹i H¶i Phßng - 102 Lý Thêng
KiÖt, Hång Bµng, H¶i Phßng.
+ Chi nh¸nh C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c t¹i Qu¶ng Ninh - 29 Lª Th¸nh
T«ng, H¹ Long, Qu¶ng Ninh.
+ Chi nh¸nh C«ng ty vËn t¶i thuû B¾c t¹i TP. Hå ChÝ Minh - HABOUR
VIEW TOWER #1420C - 35 §êng NguyÔn HuÖ, QuËn 1, TP. Hå ChÝ Minh.
+ XÝ nghiÖp SCCK&VLXD - X· Liªn M¹c, HuyÖn Tõ Liªm, Hµ néi.
II. Ph©n tÝch c¸c yÕu tè m«i trêng ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng vËn t¶i hµng
kh«, hµng rêi cña c«ng ty vËn t¶i Thñy B¾c
1. Ph©n tÝch bªn ngoµi:
1.1. Kh¸ch hµng.
Nhu cÇu thÞ trêng lµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ,
còng nh cña c¸c ngµnh kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, bëi c¬ cÊu, tÝnh
chÊt ®Æc ®iÓm vµ xu híng vËn ®éng cña nhu cÇu t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c
ngµnh s¶n xuÊt - lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh vËn t¶i nãi chung còng
nh cña ngµnh ®¹i lý vËn t¶i nãi riªng. Do ®ã ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh nghiªm tóc,
thËn träng c«ng t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu nhu cÇu thÞ trêng, ph©n tÝch m«i trêng
kinh tÕ x· héi, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nhËn thøc cña kh¸ch hµng, thãi quen phong
tôc tËp qu¸n, truyÒn thèng v¨n ho¸ lèi sèng, môc ®Ých tiªu thô s¶n phÈm, dÞch
vô, kh¶ n¨ng thanh to¸n. Khi x¸c ®Þnh dÞch vô cña m×nh th× doanh nghiÖp cÇn
ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng ph©n ®o¹n thÞ trêng phï hîp ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p cô
15
thÓ nh÷ng chØ tiªu chÊt lîng ®Æt ra. Cã nh vËy th× míi mang l¹i ®îc hiÖu qu¶
tèt trong kinh doanh.
2. §èi thñ c¹nh tranh.
ThÞ trêng vËn t¶i thñy néi ®Þa hiÖn nay ®ang diÔn ra v« cïng s«i ®éng,
víi kho¶ng 20 c«ng ty Nhµ níc vµ trªn 30 c«ng ty TNHH c¶ ViÖt Nam vµ liªn
doanh ®ang cïng cè g¾ng ®Ó giµnh thÞ phÇn lín h¬n vÒ m×nh. Trong ®iÒu kiÖn
kinh tÕ thÞ trêng nh hiÖn nay, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ngµy cµng v÷ng
m¹nh, c¸c c«ng ty ph¶i c¹nh tranh víi nhau trong mét m«i trêng hÕt søc gay
g¾t. Víi quy m« cña m×nh, Nosco hiÖn nay ®ang ®îc xem lµ mét c«ng ty cã vÞ
thÕ kh¸ nhá trªn thÞ trêng. §èi thñ c¹nh tranh lín nhÊt cña c«ng ty hiÖn nay lµ
VINAFCO - C«ng ty cæ phÇn vËn t¶i Trung ¬ng, ®©y lµ mét ®èi thñ cã nhiÒu
kinh nghiÖm trªn thÞ trêng. VINAFCO hiÖn ®ang chiÕm gi÷ kho¶ng trªn 5,3%
thÞ phÇn cña thÞ trêng, doanh thu hµng n¨m cña VINAFCO ®Òu ®¹t trªn 50 tû
®ång, thÞ trêng cña VINAFCO kh«ng chØ ph¸t triÓn m¹nh ë thÞ trêng ®¹i lý vËn
t¶i néi ®Þa mµ cßn lµ mét ®¬n vÞ cã vÞ thÕ lín trong vËn chuyÓn quèc tÕ.
VINAFCO cã mét hÖ thèng ph¬ng tiÖn kh¸ tèt, m¹nh nhÊt lµ trong lÜnh vùc
®¹i lý vËn t¶i b»ng ®êng s¾t vµ vËn t¶i «t« b»ng container. HiÖn nay,
VINAFCO ®· cã phßng ThÞ trêng riªng biÖt, ho¹t ®éng kh¸ n¨ng ®éng vµ hiÖu
qu¶. Phßng ThÞ trêng cña VINAFCO qu¶n lý toµn bé thÞ trêng cña c«ng ty, c¸c
®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh tù t×m kiÕm kh¸ch hµng nhng hµng th¸ng vÉn ph¶i
cã b¸o c¸o t×nh h×nh kh¸ch hµng lªn phßng ThÞ trêng; phßng ThÞ trêng sÏ tËp
hîp c¸c sè liÖu do tÊt c¶ c¸c phßng göi lªn, tËp trung nghiªn cøu nhu cÇu thÞ tr-
êng ®Ó ®a ra luËn chøng ®Çu t hoÆc ®iÒu phèi kh¸ch hµng gi÷a c¸c ®¬n vÞ trong
toµn c«ng ty. Phßng ThÞ trêng cßn xem xÐt c¸c vÊn ®Ò næi cém trong c«ng ty
vÒ nh©n lùc, tr×nh ®é CBCNV, ph¬ng tiÖn thiÕt bÞ, kho b·i, nhµ cöa, v¨n
phßng ... tõ ®ã cã híng ®Çu t, tuyÓn dông ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp. C¸c nh©n
viªn trong phßng ThÞ trêng ®Òu chñ ®éng trong viÖc thu thËp c¸c tin tøc tõ thÞ
trêng, tiÕp cËn vµ giíi thiÖu víi kh¸ch hµng vÒ dÞch vô cña c«ng ty, vÒ gi¸ c¶
c¹nh tranh vµ tinh thÇn phôc vô còng nh kh¶ n¨ng ®¸p øng mäi nhu cÇu cña
kh¸ch hµng ®Ó thu hót kh¸ch hµng vÒ víi c«ng ty. Khi cã hîp ®ång, phßng lªn
c«ng t¸c ký kÕt hîp ®ång vµ ph¬ng ¸n vËn chuyÓn sao cho t×m ®îc ph¬ng ¸n
tèi u vÒ lo¹i h×nh, thêi gian vËn chuyÓn còng nh tèi u vÒ tiÕt kiÖm chi phÝ cho
c¶ c«ng ty còng nh kh¸ch hµng, ®¶m b¶o cung cÊp cho kh¸ch hµng lîi Ých tèi
®a tõ chi phÝ bá ra. V× vËy, vÞ thÕ cña VINAFCO cã thÓ coi lµ m¹nh nhÊt trªn
16
thÞ trêng hiÖn nay. Ngoµi ra, ph¶i kÓ ®Õn mét sè c«ng ty kh¸c nh C«ng ty vËn
t¶i biÓn §«ng - Tæng c«ng ty c«ng nghiÖp Tµu thñy ViÖt Nam, c«ng ty XuÊt
nhËp khÈu Seaprodex Hµ Néi - Bé thñy s¶n, c«ng ty ®êng BiÓn Hµ Néi, c«ng
ty vËn t¶i B¾c Nam, c«ng ty cæ phÇn vËn t¶i 1-TRACO HANOI, c«ng ty cæ
phÇn §¹i lý vËn t¶i SAFI, c«ng ty §¹i lý vËn t¶i quèc tÕ phÝa B¾c, c«ng ty Cæ
phÇn Hng §¹o Container, c«ng ty vËn t¶i vµ thuª tµu Vietfracht - Bé Giao
th«ng vËn t¶i, c«ng ty vËn t¶i «t« sè 2, sè 3, sè 8 - Côc ®êng bé ViÖt Nam,
c«ng ty vËn t¶i thñy1-Tæng c«ng ty ®êng S«ng miÒn B¾c, c«ng ty vËn t¶i thñy
Hµ Néi ... §©y ®Òu lµ nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh m¹nh, cã uy tÝn trong c¸c hîp
®ång vËn t¶i trong níc còng nh vËn t¶i quèc tÕ. C¸c c«ng ty nµy, bªn c¹nh viÖc
lµ ®èi thñ c¹nh tranh cña c«ng ty, còng cßn lµ nh÷ng b¹n hµng liªn kÕt cña
c«ng ty trong mét sè trêng hîp ®¹i lý vËn t¶i cña c«ng ty trªn c¸c tuyÕn ®êng
thñy, ®êng s¾t, ®êng «t« ... ®Æc biÖt trªn tuyÕn ®êng thñy. Mçi c«ng ty ®Òu cã
ph¬ng thøc kinh doanh kh¸c nhau, gãp phÇn cho thÞ trêng nµy ngµy cµng s«i
®éng.
3. M«i trêng kinh doanh.
HiÖn nay Tæng c«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam cã 7 ®¬n vÞ thµnh viªn lµ :
C«ng ty vËn t¶i Thuû B¾c NOSCO, VOSCO,VITRANSTRAT,VINASHIP , XÝ
nghiÖp liªn hîp vËn t¶i biÓn pha s«ng, FALCON, MAPETRANSCO.
Trong t×nh h×nh thêng xuyªn thiÕu hµng, c¸c c«ng ty ®· chñ ®éng t×m
hµng vËn chuyÓn. Hµng trong níc Ýt, c¸c ®¬n vÞ vËn t¶i ®· chñ ®éng t×m hµng
chë thuª trªn tuyÕn níc ngoµi vµ chë thuª hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu theo ®iÒu
kiÖn FOB cho chñ hµng níc ngoµi. Trong n¨m 1996 c«ng ty VOSCO,
VITRANSTRART ®· kÝ hîp ®ång víi chñ hµng trong níc vµ níc ngoµi ®Ó vËn
chuyÓn mét sè l« hµng lín g¹o, than ViÖt Nam xuÊt khÈu. Trong 2 n¨m 1997
vµ 1998 s¶n lîng vËn t¶i t¨ng lªn ®¸ng kÓ: N¨m 1997 t¨ng 26% so víi n¨m
1996, n¨m 1998 t¨ng 15% so víi n¨m 1997. §¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng nµy lµ
do t¨ng c¸c tuyÕn vËn t¶i trong níc víi tØ lÖ cao, n¨m 1997 b»ng 164% so víi
n¨m 1996, n¨m 1998 b»ng 145% n¨m 1997. Tr¸i l¹i, vËn t¶i níc ngoµi hÇu nh
t¨ng chËm, trong khi ®ã vËn t¶i dÇu th« xuÊt khÈu gi¶m ®¸ng kÓ nguyªn nh©n
do gi¸ dÇu th« trªn thÕ giíi gi¶m m¹nh vµ Tæng c«ng ty kh«ng cã hµng ®Ó
chuyªn chë. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®íi sù c¹nh tranh gay g¾t cña ®éi tµu níc
17
ngoµi, viÖc t¨ng thÞ phÇn vËn t¶i níc ngoµi còng nh vËn t¶i xuÊt nhËp khÈu lµ
viÖc hÕt søc khã kh¨n.
II. Ph©n tÝch bªn trong
1. Nh©n sù vµ tr×nh ®é qu¶n lý.
Con ngêi lu«n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña mçi doanh
nghiÖp. §Ó thµnh c«ng trong ®µm ph¸n, c¹nh tranh th¾ng lîi víi c¸c nhµ cung
cÊp dÞch vô níc ngoµi th× ngêi lµm hµng h¶i ph¶i võa cã tr×nh ®é kiÕn thøc vËn
t¶i biÓn, ngo¹i th¬ng, hiÓu biÕt vÒ luËt lÖ quèc tÕ … võa ph¶i cã tr×nh ®é ngo¹i
ng÷ tèt.
Theo nghiªn cøu cña c¬ quan b¶o hiÓm Anh quèc th× 80% sè vô tai n¹n
hµng h¶i lµ do con ngêi g©y ra. Tû lÖ m¾c lçi cao cña nh÷ng ngêi lµm viÖc trªn
tµu biÓn ®· dÉn ®Õn nh÷ng lo l¾ng vÒ vÊn ®Ò an toµn hµng h¶i.
Mét doanh nghiÖp sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n khi cã ®éi ngò c¸n
bé lao ®éng ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc, kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n tèt vµ mÉn c¸n
trong c«ng viÖc. Môc ®Ých cña viÖc tæ chøc lµ nhiÒu ngêi phèi hîp thùc hiÖn
cïng mét c«ng viÖc nh»m gi¶m thiÓu nguy c¬ tõng ngêi vËn hµnh riªng lÎ,
hµnh ®éng sai. §o¹n 6.7 cña Bé luËt qu¶n lý an toµn quèc tÕ ISM Code quy
®Þnh: “C«ng ty ph¶i ®¶m b¶o r»ng thuyÒn viªn cña tµu ph¶i cã kh¶ n¨ng giao
tiÕp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh»m thùc thi c¸c nhiÖm vô liªn quan tíi hÖ thèng
an toµn”.
Mét tæ chøc tèt cã nghÜa lµ ph©n chia lao ®éng hîp lý, nhiÒu ngêi vËn
hµnh sö dông c¸c th«ng tin thu nhËn ®îc, cïng nhau ®¸nh gi¸, quan s¸t vµ
kiÓm tra hµnh ®éng cña nhau. §iÒu nµy dùa trªn c¬ së nhiÒu ngêi sÏ cã nhiÒu
kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm h¬n mét ngêi.
2. Kh¶ n¨ng vËt chÊt, tµi chÝnh:
- Ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt chÝnh cña doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn lµ ®éi tµu. V×
vËy, khi xem xÐt vÒ kh¶ n¨ng vËt chÊt th× chñ yÕu lµ ph©n tÝch t×nh h×nh sö
dông vµ ph¸t triÓn ®éi tµu.
Mét sè tiªu thøc ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña ®éi tµu ®ã lµ:
+ Theo vËt liÖu ®ãng tµu: tµu gç, tµu xi m¨ng líi thÐp vµ tµu thÐp.
+ Theo ®éng lùc tµu: tµu ch¹y b»ng ®éng c¬ ®èt trong, ®éng c¬ h¬i níc
vµ ®éng lùc nguyªn tö.
18
+ Theo tèc ®é tµu: tµu ch¹y chËm (nhá h¬n hoÆc b»ng 12 h¶i lý/giê,
ch¹y trung b×nh (13 – 16 h¶i lý/giê), ch¹y nhanh (17-22 h¶i lý/giê) vµ tµu cùc
nhanh (tèc ®é lín h¬n 22 h¶i lý/giê).
+ Theo tuæi tµu: Díi 15 n¨m th× gäi lµ trÎ, trªn 15 n¨m lµ giµ.
+ Theo lo¹i hµng vËn chuyÓn: hµng rêi, hµng b¸ch ho¸, hµng láng.
+ Theo h×nh thøc vËn chuyÓn: chuyªn tuyÕn vµ kh«ng chuyªn tuyÕn.
+ Theo ph¹m vi ho¹t ®éng: tµu viÔn d¬ng, tµu ven biÓn, tµu néi ®Þa.
+ Theo kÕt cÊu th©n tµu: tµu cã kÕt cÊu däc vµ kÕt cÊu ngang, tµu cã mét
tÇng boong vµ nhiÒu tÇng boong, tµu cã ®¸y ®«i vµ kh«ng cã ®¸y ®«i.
+ Theo quan ®iÓm khai th¸c: tµu th«ng dông vµ tµu chuyªn dông.
- Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cho thÊy møc thu nhËp hiÖn t¹i,
sù c©n ®èi cña c¸c nguån vèn, møc ®é huy ®éng vµ qu¶n lý tµi s¶n, kh¶ n¨ng
thanh to¸n c«ng nî cña doanh nghiÖp. Th«ng qua viÖc ph©n tÝch kh¶ n¨ng tµi
chÝnh ngêi qu¶n lý cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc tr×nh ®é qu¶n lý, sö dông vèn vµ nh÷ng
triÓn väng kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
Kh¶ n¨ng vËt chÊt, tµi chÝnh m¹nh mÏ lµ ®iÒu kiÖn quan träng vµ thuËn
lîi ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn thµnh c«ng nh÷ng chiÕn lîc c¹nh tranh
cña m×nh.
* §éi tµu cña c«ng ty.
Víi chøc n¨ng chÝnh vµ nguån thu chñ yÕu lµ tõ vËn t¶i thñy, nªn c«ng
ty rÊt chó träng ®Çu t mua s¾m, ®ãng míi thªm c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i nh»m
t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt. HiÖn nay c«ng ty cã c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn vËn t¶i:
19
B¶ng 2 : §éi tµu cña c«ng ty vËn t¶i Thñy B¾c
Ph¬ng tiÖn vËn t¶i C«ng suÊt N¨m sö Møc khÊu Nguyªn gi¸
(tÊn) dông hao c¬ b¶n VN§
Tµu Thuû B¾c 02 800 12/1/1997 12 2347636805
Tµu s«ng Thuû 800 12/1/1998 12 2369484974
B¾c 03
Tµu Thuû B¾c 04 800 12/1/1998 12 2369484974
Tµu Livaso 02 400 12/1/1990 1083267852
Tµu Thuû b¾c 500 1/4/2000 8 4811704931
Fuling
Tµu Thuû B¾c 500 5/1/2001 8 4045389038
xtandrich
Tµu Quèc Tö 7115 3/1/2002 9 26238087221
Gi¸m
Tµu ThiÒn Quang 6082 12/1/2000 9 23991499479
M¸y I c«m 70t/y 700 8 35700000
Tµu s«ng Thuû 800 12/2000 12 2251298426
B¾c 05
Tµu s«ng Thuû 800 10 1545851678
B¾c 01 QN
Tµu Long Biªn 6864 13/2/2003 8 3550000000
Nguån B¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty vËn t¶i Thuû B¾c
III. Ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng vËn t¶i hµng kh« hµng rêi, cña c«ng ty
vËn t¶i Thñy B¾c NOSCO.
1. T×nh h×nh sö dông ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
Ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn cña c«ng ty NOSCO lµ ®éi tµu vËn chuyÓn hµng
ho¸, lµ tµi s¶n cè ®Þnh chñ yÕu cña c«ng ty. T×nh h×nh sö dông ph¬ng tiÖn vËn
chuyÓn quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh nãi riªng vµ quyÕt ®Þnh hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh cña c«ng ty. T×nh h×nh sö dông ph¬ng tiÖn vËn
chuyÓn lµ mét nh©n tè t¸c ®éng ®Õn chØ tiªu s¶n lîng vËn chuyÓn cña c«ng ty.
B¶ng 3: T×nh h×nh thùc hiÖn chØ tiªu s¶n lîng theo tªn tµu.
20
Sè chuyÕn ®i S¶n lîng(tÊn)
Tªn tµu Tû lÖ Tû lÖ
KH TH KH TH
Thuû B¾c 02 13 14 107.7 126,000 130,047 103,21
Tµu s«ng Thuû B¾c 03 13 13 100 114,000 132,266 116,02
Tµu Thuû B¾c 04 17 17 100 107,500 112,122 104,3
Tµu Livaso 02 17 17 100 105,000 101,664 96,82
Tµu thuû B¾c Fulling 17 17 100 104,500 115,652 110,67
Tµu thuû b¾c Xtandrich 21 23 109.5 79,000 81,008 102,54
Tµu Quèc Tö Gi¸m 19 19 100 106,000 107,083 101,02
Tµu ThiÒn Quang 21 24 114.3 94,700 107,921 113,96
Tµu Thuû B¾c 05 21 24 114.3 74,000 81,801 110,62
Tµu Thuû B¾c 01 QN 24 24 100 42,700 44,323 103,8
Tµu Long Biªn 12 7 58.33 26,400 16,206 61,39
(Nguån: C«ng ty vËn t¶i Thuû B¾c Nosco )
Sè lîng chuyÕn ®i cña tµu bÞ ¶nh hëng nhiÒu bëi thêi tiÕt. Trong n¨m
2003 cã kh¸ nhiÒu ®ît giã mïa liªn tiÕp ®· ¶nh hëng rÊt lín thêi gian hµnh
tr×nh cña chuyªn ®i hÇu hÕt c¸c tµu kÐo theo thêi gian quay vßng cña c¸c ph-
¬ng tiÖn vËn chuyÓn còng bÞ ¶nh hëng. MÆc dï ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng thuËn
lîi nhng 11 tµu ®a vµo khai th¸c trong n¨m th× 10 tµu ®· hoµn thµnh sè chuyÕn
®i theo kÕ ho¹ch chiÕm 91%.
Tµu ThiÒn Quang vµ tµu Thuû B¾c 05 ®· vît møc kÕ ho¹ch giao lµ
14,3% sè chuyÕn ®i. Riªng tµu Long Biªn ph¶i ngõng thêi gian khai th¸c ®Ó
söa ch÷a hÖ thèng ®éng lùc, nåi h¬i, chong chãng. H¬n n÷a, do c¸c thiÕt bÞ
trªn tµu ®· cò cã chuyÕn ®ang vËn chuyÓn däc ®êng ph¶i ngõng ch¹y ®Ó söa
ch÷a nªn tµu Long Biªn ®· kh«ng hoµn thµnh sè chuyÕn ®i trong n¨m vµ chØ
®¹t cã 58,33% theo kÕ ho¹ch. N¨m 2003 ®éi tµu cña c«ng ty ®· vËn chuyÓn ® -
îc 1009771 tÊn hµng ho¸ nh vËy ®· vît møc kÕ ho¹ch lµ 29971 tÊn. Tµu Thuû
B¾c 03, Thuû B¾c Fulling, ThiÒn Quang, Thuû B¾c 05 lµ c¸c tµu ®· vît møc kÕ
ho¹ch cao vÒ s¶n lîng vËn chuyÓn. Tµu Thuû B¾c 03 lµ 16,02%, Thñy B¾c
Fulling lµ 10,67%, ThiÒn Quang 03 lµ 13,96% vµ Thuû B¾c 05 lµ 10,62%. S¶n
lîng cña c«ng ty ®· hoµn thµnh vµ vît møc kÕ ho¹ch giao cho ®ã lµ do c«ng ty
®· n©ng cao chØ tiªu sö dông chÊt lîng ®éi tµu cña c«ng ty b»ng mäi c¸ch t¨ng