Những biện pháp cơ bản để tăng cường huy động vốn đầu tư trong nước phục vụ cho phát triển kinh tế việt nam trong giai đoạn hiện nay
- 38 trang
- file .doc
Lêi më ®Çu
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, vèn lµ mét ho¹t ®éng vËt chÊt quan träng
cho mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Nhu cÇu vÒ vèn ®ang næi lªn nh mét
vÊn ®Ò cÊp b¸ch. §Çu t vµ t¨ng trëng vèn lµ mét cÆp ph¹m trï cña t¨ng tr-
ëng kinh tÕ, ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n
hiÖn nay ë níc ta cÇn ®Õn mét lîng vèn lín.
Vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi lu«n lµ vÊn ®Ò quan träng vµ cÊp
b¸ch trong cuéc sèng hiÖn nay vµ nhiÒu n¨m tíi ë níc ta. §¬ng nhiªn ®Ó
duy tr× nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®îc cña nÒn kinh tÕ nhê mÊy n¨m ®æi míi
võa qua, gi÷ v÷ng nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao, tr¸nh cho ®Êt níc r¬i vµo
t×nh tr¹ng l¹c “tôt hËu” so víi nhiÒu níc l¸ng giÒng trong khu vùc vµ trªn
thÕ giíi. Trong giai ®o¹n hiÖn nay níc ta ®ang t×m mäi c¸ch kh¬i dËy mäi
nguån vèn trong níc tõ b¶n th©n nh©n d©n vµ viÖc sö dông cã hiÖu qu¶
nguån vèn ®· cã t¹i c¸c c¬ së quèc doanh. Nguån níc ngoµi tõ ODA, NGO
vµ tõ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi FDI. Tuy nhiªn cÇn thÊy râ nguån vèn trong
níc lµ chñ yÕu, nguån vèn trong níc võa phong phó võa chñ ®éng n»m
trong tÇm tay. Nguån trong níc võa lµ tiÒn ®Ò võa lµ ®iÒu kiÖn ®Ó “ ®ãn”
c¸c nguån vèn tõ níc ngoµi. Nguån vèn níc ngoµi sÏ kh«ng huy ®éng ®îc
nhiÒu vµ sö dông cã hiÖu qu¶ khi thiÕu nguån vèn “b¹n hµng” trong níc.
MÆc dï ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi ®· më ra nh÷ng kh¶ n¨ng to lín ®Ó
huy ®éng nguån vèn tõ bªn ngoµi, nhng nguån vèn ë trong níc ®îc xem lµ
quyÕt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ®éc lËp cña nÒn kÞnh tÕ.
Qua nghiªn cøu thùc tÕ, vµ víi c¬ së kiÕn thøc ®· tÝch luü ®îc trong
thêi gian qua em nhËn thÊy tÇm quan träng cña viÖc huy ®éng nguån vèn
®Çu t trong níc phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt nam trong giai ®o¹n hiÖn
nay. Còng nh xuÊt ph¸t tõ tÝnh cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò nµy, em chän ®Ò tµi:
“Nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó t¨ng cêng huy ®éng vèn ®Çu t trong níc
phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt nam trong giai ®o¹n hiÖn nay”.
Néi dung cña ®Ò tµi nµy bao gåm c¸c néi dung sau:
PhÇn I: C¬ së ph¬ng ph¸p luËn ®Ó huy ®éng nguån vèn.
PHÇN II: Thùc tr¹ng huy ®éng vèn trong níc trong thêi gian qua ë
ViÖt nam.
PhÇn III: §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p huy ®éng vèn trong níc ë ViÖt
nam trong thêi gian tíi.
1
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« PGS.TS. Lu ThÞ H¬ng ®· tËn t×nh híng
dÉn em vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. V× thêi gian
còng nh kh¶ n¨ng cã h¹n, cho nªn bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng
thiÕu xãt . Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña thÇy, c« vµ cña c¸c b¹n.
Hµ néi, ngµy 10/ 2/2003
Sinh viªn thùc hiÖn.
§inh ThÞ Thu HuyÒn
2
PHÇN I:
C¬ së ph¬ng ph¸p luËn ®Ó huy ®éng nguån vèn
I/ Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ vèn phôc vô cho ph¸t triÓn kinh
tÕ ViÖt nam.
Tríc hÕt, vèn lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt,
®ång thêi lµ c¬ së ®Ó ph©n phèi lîi nhuËn vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qña c¸c ho¹t
®éng kinh tÕ, nã bao gåm nh÷ng nguån vËt t vµ tµi s¶n trong c¸c doanh
nghiÖp, nguån tiÒn mÆt hoÆc c¸c tµi s¶n kh¸c dù tr÷ trong d©n. V× vËy,
chÝnh s¸ch t¹o vèn c¬ b¶n ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c lîi Ých cña ngêi cã vèn
vµ do ®ã, viÖc sö dông vèn nhÊt thiÕt ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c hiÖu qu¶
kinh tÕ.
Môc tiªu cña chÝnh s¸ch t¹o vèn tríc hÕt vµ chñ yÕu lµ t¹o ra m«i tr-
êng kinh tÕ vµ tiÒn ®Ò ph¸p lý ®Îe biÕn mäi nguån tiÒn tÖ thµnh t b¶n sinh
lîi vµ t¨ng trëng trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· h«Þ. C¸c nguån chñ yÕu bao
gåm :vèn ®Çu t kinh tÕ cña nhµ níc, vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp, vèn
b»ng tiÒn vµ tiÒn nhµn rçi cña d©n c vµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµ tæ choc
tµi chÝnh quèc tÕ.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay vèn lµ yÕu tè vËt chÊt quan träng nhÊt cho
t¨ng trëng. §Ó tao ra tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ tõ 7-8% th× cÇn tÝch luü mét
lîng vèn tõ 20- 25% GDP. NÕu trong nh÷ng n¨m tíi môc tiªu t¨ng trëng
kinh tÕ lµ hai con sè trong vµi thËp niªn tíi th× cÇn th× tû lÖ tÝch luü vèn ph¶i
lªn tíi trªn 30% GDP. §©y lµ mét nhu cÇu lín cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó khai
th¸c nguån vèn ®Æc biÖt lµ nguån vèn trong níc.
Vèn ng©n s¸ch nhµ níc mét thêi gian gi¶m xuèng nay ®· b¾t ®Çu t¨ng
lªn. n¨m 1990 lµ 20% th× tíi n¨m 1994 ®· t¨ng lªn lµ 44% ng©n s¸ch. §Ó
®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã th× nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ chÝnh s¸ch thuÕ ®· ®îc c¶i
c¸ch mét c¸ch toµn diÖn vµ thu ®îc nhiÒu kÕt qu¶ cho ng©n s¸ch. N¨m1990
thu ng©n s¸ch tõ thuÕ phÝ chiÕm 73,69%, n¨m 1993 phÇn thu ®ã lµ 93,8%.
NÕu so víi GDP th× c¸c tû träng t¬ng tù lµ 17,3% vµ 17,06% vèn huy ®éng
tõ c¸c nguån kh¸c còng cã xu híng t¨ng do chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t,
t nh©n vµ t¹o dùng ®îc m«i trêng ®Çu t cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t
triÓn. §iÒu mµ ai còng cã thÓ ®ång ý víi nhau lµ mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t
triÓn cã thÓ cÊt c¸nh ®îc nÕu kh«ng cã sù tham gia cña c¸c nguån vèn tõ n-
íc ngoµi. Vai trß cña nguån vèn bªn ngoµi cã ý nghÜa quan träng nh»m hç
trî khai th«ng nh÷ng c¶n ng¹i, t¹o søc bËt cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. V× vËy
chóng ta nªn nç lùc huy ®éng nguån vèn tõ bªn ngoµi díi nhiÒu h×nh thøc
3
kh¸c nhau. Tuy nhiªn, chóng ta kh«ng nªn tr«ng chê vµ û l¹i vµo nguån vèn
tõ bªn ngoµi. Trong viÖc huy ®éng vèn ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn, chóng ta cÇn
ph¶i kh¼ng ®Þnh vai trß cña nguån vèn trong níc ®ãng vai trß quan träng
hay quyÕt ®Þnh. MÆc dï nguån vèn nµy cßn thÊp so víi vèn dµi h¹n ( cho
thêi kú 1996- 2000) vÉn cßn khã huy ®éng trong hiÖn t¹i. Theo ý kiÕn cña
c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi níc , cïng víi kinh nghiÖm cña c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn cho thÊy: Nguån vèn trong níc vÉn lµ nguån vèn cã tÝnh chÊt
quyÕt ®Þnh, ngêi d©n trong níc vÉn cha d¸m bá vèn ra ®Çu t th× ngêi níc
ngoµi còng cha m¹nh d¹n bá vèn dÇu t vµo ViÖt nam.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ kh«ng ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó huy ®éng cho ®îc c¸c
nguån vèn, mµ ph¶i coi träng viÖc qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn Êy cho
®Çu t ph¸t triÓn sao cho cã hiÖu qu¶ ®Ó nguån vèn Êy sinh s«i n¶y në vµ
®¹t ®îc chiÕn lîc hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi ®Ò ra.
§Çu t ph¸t triÓn ph¶i ®¶m b¶o ®îc c¸c yªu cÇu sau:
Ph¶i ®îc tÝnh bÒn v÷ng trong ®Çu t ph¸t triÓn, tøc lµ tù b¶n th©n nã
ph¶i cã mÇm mèng cho t¨ng trëng trong t¬ng lai, nh»m sö dông tµi nguyªn
mét c¸ch hîp lý ®Ó kh«ng ngõng khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña tiÒm n¨ng ®Êt
níc.
- Sö dông nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn ph¶i cã hiÖu qu¶ ®Ó t¸i t¹o vµ
ph¸t triÓn c¸c nguån vèn, t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc huy ®éng vèn ë giai ®o¹n tiÕp
theo.
- NÒn kinh tÕ ViÖt nam cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, thu nhËp b×nh qu©n
®Çu ngêi kho¶ng 300 ®« la/ n¨m, l¹i n»m trong khu vùc ASEAN cã tèc ®é
t¨ng trëng cao, nªn ViÖt nam ph¶t duy tr× tèc ®é t¨ng trëng cao ®Ó ®uæi kÞp
c¸c níc trong khu vùc trong vµi thËp niªn, mÆc dï chÞu t¸c ®«ng nhÊt ®Þnh
cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trong khu vùc .
V× vËy ChÝnh phñ ph¶i cã kÕ ho¹ch,huy ®éng vèn phï hîp víi kh¶
n¨ng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, tËp qu¸n tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm cña nh©n
d©n.
trong viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, nÕu kh«ng cã vèn th× mäi
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc.
. Vèn ®Çu t:
- Kh¸i niÖm: Vèn ®Çu t lµ nh÷ng chi phÝ ®Ó t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh
bao gåm c¸c chi phÝ ®Ó thay thÕ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh bÞ th¶i lo¹i ®Ó t¨ng
míi c¸c tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Ó gia t¨ng c¸c tµi s¶n cè ®Þnh tån kho.
- C¸c h×nh thøc ®Çu t:
4
+ §Çu t trùc tiÕp.
+ §Çu t gi¸n tiÕp.
. C¬ cÊu vèn ®Çu t:
a. Nguån vèn trong níc bao gåm c¸c lo¹i vèn chñ yÕu sau:
- Vèn huy ®éng tõ ng©n s¸ch nhµ níc.
- Vèn huy ®éng trong d©n c.
- Vèn huy ®éng tõ tiÕt kiÖm cña c¸c doanh nghiÖp.
b. Nguån vèn ngoµi níc bao gåm:
- Vèn ®Çu t trùc tiÕp
- Vèn ®Çu t gi¸n tiÕp
- Vèn hç trî vµ ph¸t triÓn chÝnh thøc.
II/ C¸c bé phËn cÊu thµnh vèn trong níc.
1/ Vèn huy ®éng tõ ng©n s¸ch nhµ níc
Lµ bé phËn quan träng trong toµn bé khèi lîng ®Çu t, nã cã vÞ trÝ rÊt
quan träng trong viÖc t¹o ra m«i trêng ®Çu t thuËn lîi nh»m thóc ®Èy m¹nh
®Çu t cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ theo ®Þnh híng chung cña kÕ ho¹ch.
ChÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt ®ång thêi trùc tiÕp t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt cña mét
sè lÜnh vùc quan träng cña nÒn kinh tÕ ®¶m b¶o theo ®óng ®Þnh híng cña
chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.
Nguån ng©n s¸ch bao gåm: Nguån thu trong níc vµ nguån thu bæ sung
tõ bªn ngoµi, chñ yÕu th«ng qua nguån vèn ODA vµ mét sè Ýt lµ vay nî cña
t nh©n níc ngoµi. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ nguån vèn tõ ng©n s¸ch nhµ níc
cÇn cã nh÷ng söa ®æi trong chÝnh s¸ch ®Çu t.
Nguån thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong níc:lµ c¸c nguån tµI
chÝnh cã kh¶ n¨mg t¹o lËp nªn quü ng©n s¸ch nhµ níc do kÕt qu¶ ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh trong níc mang l¹i.
-Nguån thu ®îc h×nh thµnh vµ thùc hiÖn trong kh©u s¶n xuÊt.
-Nguån thu ®îc thùc hiÖn trong kh©u lu th«ng-ph©n phèi.
-Nguån thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô.
Thu ng©n s¸ch nhµ níc bao gåm c¸c kho¶n:
-ThuÕ ,phÝ vµ lÖ phÝ.
-Thu vÒ b¸n vµ cho thuª c¸c tµi s¶n thuéc së h÷u cña Nhµ níc.
-Thu lîi tøc cæ phÇn cña Nhµ níc.
-C¸c kho¶n thu kh¸c theo luËt ®Þnh.
5
Trong c¸c kho¶n thu trªn, thuÕ lµ kho¶n thu quan träng nhÊt. ThuÕ kh«ng
chØ chiÕm mét tû träng lín trong tæng thu ng©n s¸ch Nhµ níc hµng n¨m mµ
cßn lµ c«ng cô cña Nhµ níc ®Ó qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Tû lÖ ®éng viªn GDP vµo ng©n s¸ch nhµ níc kh«ng ngõng t¨ng lªn
qua c¸c n¨m, b×nh qu©n tõ 13,1% GDP (thêi kú1986- 1990) lªn 20,5%
( thêi kú 1991- 1995) ng©n s¸ch nhµ níc tõ chç thu kh«ng ®ñ chi ®Õn nay
®· cã mét phÇn tÝch luü dµnh cho ®Çu t ph¸t triÓn tõ 2,3% GDP n¨m 1991
t¨ng lªn 6,1% GDP vµo n¨m 1996 ( nÕu c¶ do khÊu hao c¬ b¶n).
Nguyªn nh©n chñ yÕu cña nã lµ:
- Ng©n s¸ch nhµ níc ®· ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu ®Çu t nh»m t¹o ra c¸c
tiÒn ®Ò thu hót vèn ®Çu t.
- Chi cña ng©n s¸ch nhµ níc dµnh cho ®Çu t ph¸t triÓn chñ yÕu tËp
trung vµo c¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ x· héi.
- Ng©n s¸ch nhµ níc kh«ng cßn bao cÊp cho c¸c xÝ nghiÖp nhµ níc
th«ng qua cæ phÇn ho¸ vµ tËp trung ®Çu t vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp- l©m nghiÖp.
Môc tiªu cña huy ®éng vèn ng©n s¸ch nhµ níc ph¶i dµnh kho¶ng tõ
20- 25% tæng sè chi ng©n s¸ch cho ®Çu t ph¸t triÓn hµng n¨m. Khai th¸c cã
hiÖu qu¶ tÝn dông nhµ níc ®Çu t ph¸t triÓn, ®ång thêi ph¶i ®Èy m¹nh h×nh
thøc vay vèn trong nh©n d©n, cho ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ lµ quèc s¸ch hµng
®Çu. Muèn ®¹t ®îc c¸c hiÖu qu¶ trªn cÇn ph¶i thùc c¸c biÖn ph¸p sau:
H×nh thµnh nguån vèn ®Çu t trong ng©n s¸ch: C¸c biÖn ph¸p quan
träng nhÊt ®Ó t¨ng thu lµ thu ®óng, thu ®ñ c¸c kho¶n vay trong níc.
Thu ng©n s¸ch nhµ níc trong sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, tøc lµ thu nhng
kh«ng lµm suy yÕu c¸c nguån thu quan träng mµ ph¶i bæi dìng ph¸t triÓn
vµ më réng c¸c nguån thu mét c¸ch v÷ng ch¾c, l©u bÒn. §iÒu ®ã nghÜa lµ
cÇn x¸c ®Þnh møc thu hîp lý võa ®¶m b¶o NSNN cã nguån thu cao, võa
®¶m b¶o ®Ó c¸c ®èi tîng NSNN cã ®ñ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh tiÕp tôc ph¸t triÓn.
X¸c ®Þnh møc thu t¹i diÓm “giíi h¹n tèi u”nµy kh«ng ®¬n gi¶n mµ cÇn ph©n
tÝch, c©n nh¾c nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau. Nh÷ng nguån thu thuéc khu vùc
kinh tÕ quèc doanh vµ cã ý nghÜa ®Æc biÖt th× cÇn chó ý båi dìng th«ng qua
c¸c biÖn ph¸p hç trî ®Çu t, trî gióp vÒ khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ vµ
nh©n lùc... trong mét chõng mùc kh«ng bao cÊp.
Kh«ng tËn thu NSNN qu¸ møc ®Ó bao cÊp trong cÊp ph¸t mµ chØ thu
trong chõng mùc tèt nhÊt ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu chi cña Nhµ níc. §èi víi
nh÷ng ngµnh , nh÷ng ®Þa ph¬ng cã thÊt thu lín th× cÇn t¨ng cêng thu vµ tËn
6
thu, nhng quan ®iÓm bao trïm th× kh«ng ph¶i lµ tËn thu-V× ®iÒu ®ã sÏ ¶nh
hëng ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ.
+ C¶i tiÕn c¸c hÖ thèng thuÕ, lµm cho diÖn thu thuÕ t¨ng lªn, nhng thuÕ
xuÊt ®¬n gi¶n ho¸. KÕt qu¶ lµ: gi¶m ®îc tû lÖ trèn lËu thuÕ, t¨ng nguån thu
cho ng©n s¸ch, ®¸p øng ®îc nhu cÇu chi thêng xuyªn vµ chi cho ®Çu t ph¸t
triÓn, ®ång thêi tr¸nh ®îc c¸c kho¶n l¹m thu, g©y khã kh¨n phiÒn hµ ®Õn
sinh ho¹t vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña ®êi sèng d©n c.
+ Qu¶n lý tèt vÊn ®Ò nî, ®¶m b¶o ®óng ®èi tîng tr¶ nî vµ tÝnh kü c¸c
®iÒu kiÖn tr¶ tríc khi ký hîp ®Þnh khung vay vèn, vµ hiÖp ®Þnh vay cho tõng
c«ng tr×nh, ch¬ng tr×nh dù ¸n ®Çu t.
C¸c chÝnh s¸ch vÒ ng©n s¸ch nh»m huy ®éng vèn dµI h¹n cho ph¸t triÓn
kinh tÕ -x· héi cÇn thêng xuyªn ®æi míi c¶I tiÕn c¸c h×nh thøc huy ®éng,
®Æc biÖt lµ hÖ thèng thuÕ.
- Ph©n bæ vµ sö dông tèt c¸c nguån vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc
+ T¨ng quy m« ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc vµ sö dông ®óng híng nguån
vèn nµy víi biÖn ph¸p bao chïm lµ chèng thÊt thu vµ tiÕt kiÖm chi thêng
xuyªn ®Ó t¨ng quy m« nguån ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc.
+ Tõng bíc xo¸ bá triÖt ®Ó c¬ chÕ bao cÊp trong lÜnh vùc cÊp ph¸t qu¶n
lý ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n b»ng nguån vèn cña nhµ níc.
+ T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý sau dù ¸n. Nh÷ng dù ¸n nµy dïng nguån
vèn nhµ níc thêng cã quy m« vèn rÊt lín, hiÖn nay viÖc thÈm ®Þnh c¸c dù
¸n lµ t¬ng ®èi chÆt chÏ th× tr¸i l¹i viÖc qu¶n lý sau dù ¸n l¹i bÞ bu«ng láng
dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chi tiÕt trªn danh nghÜa nhng l¹i l·ng phÝ trªn thùc tÕ. Sö
dông nhiÒu c¬ chÕ kh¸c nhau ®Ó qu¶n lý vèn, víi nguån vèn nhµ níc ®îc
th«ng qua vay níc ngoµi víi ®iÒu kiÖn u ®·i th× tiÕn hµnh cho vay l¹i ®Ó t¹o
®iÒu kiÖn b×nh ®¼ng trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¸i t¹o nguån vèn. TiÕt
kiÖm trong chi tiªu ng©n s¸ch hiÖn vÉn lµ mét kh¶ n¨ng rÊt lín cÇn tËn
dông, bëi lÏ so víi c¸c níc tû lÖ ®éng viªn thu nhËp quèc d©n vµo ng©n s¸ch
nhµ níc lµ t¬ng ®èi cao. Tû lÖ thuÕ ë c¸c níc so víi GDP lµ t¬ng ®èi cao
( thêng ®¹t møc díi 20% ).
2/ Nguån vèn huy ®éng tõ doanh nghiÖp nhµ níc.
Trong chiÕn lîc æn ®Þnh kinh tÕ ViÖt nam ®Õn n¨m 2000, §¶ng ta ®·
chØ râ “ chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia híng vµo viÖc huy ®éng vèn vµ sö
dông vèn cã hiÖu qu¶ trong toµn x· héi, t¨ng nhanh s¶n phÈm x· héi vµ thu
nhËp quèc d©n” . T¹o vèn vµ sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ lµ mét vÊn
7
®Ò mµ §¶ng vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc lu«n quan t©m. Bëi cã huy ®éng
®îc vèn míi tiÕn hµnh ®îc qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§èi víi doanh nghiÖp, chÝnh s¸ch tµi chÝnh híng vµo c¸c viÖc më réng
kh¶ n¨ng ho¹t ®éng m¹nh mÏ cã hiÖu qu¶ cao cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh
doanh, ®ã lµ nh÷ng tÕ bµo tµi chÝnh; lµm cho c¸c nguån vèn chu chuyÓn
nhanh vµ linh ho¹t, ®ång thêi t¹o ra c¬ së ®Ó nhµ níc cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t
®îc nÒn tµi chÝnh quèc gia.
Trong lÜnh vùc ®Çu t cho khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc cÇn ph¶i thùc
hiÖn mét sè gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch sau:
-C¸c doanh nghiÖp nhµ níc thuÇn tuý kinh doanh tù huy ®éng nguån
vèn trong x· héi hoÆc tÝn dông ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o ®îc ®iÒu kiÖn ®Çu t
b×nh ®¼ng víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña doanh nghiÖp.
-Sím s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ níc, chØ gi÷ l¹i mét sè doanh
nghiÖp thËt cÇn thiÕt, cßn cho phÐp chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u, víi së h÷u
®an xen, cæ phÇn ho¸" §ång thêi trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch cÇn ®¶m b¶o sù
b×nh ®¼ng tèi ®a, cïng lo¹i h×nh ho¹t ®éng, nÕu nh kh«ng cã c¸c quy chÕ
®Æc biÖt th× ®Òu cã c¬ chÕ vÒ thuÕ, tÝn dông vµ l·nh thæ.
- Cïng víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, cÇn x©y dùng c¬
chÕ chÝnh s¸ch ®ång bé ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thªm tÇng líp trung gian, g©y
khã kh¨n cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¸c bé
chuyÓn nhanh sang c¸c chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vµ chuyÓn nhanh vÒ c¬
chÕ Bé chñ qu¶n ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù chñ trong b¶o b¶o toµn vµ ph¸t
triÓn nguån vèn.
- HiÖn nay nguån tÝch luü cña c¸c doanh nghiÖp cßn rÊt h¹n chÕ. Bëi lÏ
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶ cßn thÊp, c«ng nghÖ cha ®-
îc ®æi míi, chÊt lîng cña s¶n phÈm cha cao, nªn kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm cho
®Çu t cha nhiÒu. MÆt kh¸c vèn khÊu hao cha ®îc qu¶n lý nghiªm ngÆt vµ
khÊu hao ®ñ. V× vËy ®Ó huy ®éng ®îc nguån vèn lín trong doand nghiÖp
nhµ níc th× ®ßi hái nhµ níc ph¶i tiÕn hµnh söa ®æi vµ ban hµnh c¸c chÝnh
s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu , ®Ó cã thÓ ®Çu t ph¸t
triªn s¶n xuÊt.
- Trong giai ®oan 1996- 2000 vèn cña doanh nghiÖp nhµ níc tù ®Çu t
kho¶ng14-15% tæng sè cña toµn x· héi. Më réng quyÕn tù chñ cña c¸c
doanh nghiÖp theo híng c¬ cÊu l¹i vèn s¶n xuÊt vµ tµi s¶n cña doanh
nghiÖp mét c¸ch hîp lý, tÝnh ®Çy ®ñ gi¸ trÞ quyÒn sö ®Êt vµo vèn vµo tµi
s¶n t¹i doanh nghiÖp.
8
3/ Nguån vèn huy ®éng tõ trong d©n c:
Theo íc tÝnh cña c¸c chuyªn gia vÒ kinh tÕ tµi chÝnh nguån vèn trong
d©n c cã kho¶ng 6 tû USD ®îc sö dông qua ®iÒu tra cña bé kÕ hoach kÕ
ho¹ch ®Çu t vµ tæng côc thèng kª nh sau:
- 44% ®Ó dµnh cña d©n lµ dïng ®Ó mua vµng vµ ngo¹i tÖ
- 20% ®Ó dµnh cña d©n ®îc dïng ®Ó mua nhµ ®Êt vµ c¶i thiÖn ®êi sèng
sinh ho¹t.
- Tuy nhµ níc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp nhµ níc huy ®éng vèn tõ
trong d©n víi nhiÒu chÝnh s¸ch kh¸c nhau, khi thùc tÕ ¸p dông cßn nhiÒu
rµng buéc. §Ó t¨ng cêng sö dông nguån vèn cña nh©n d©n hay vèn ngoµi
vïng ng©n s¸ch th× cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n
xuÊt, thùc hµnh tiÕt kiÖm, lµm giµu chÝnh ®¸ng t¹o lßng tin cho nh©n d©n
yªn t©m bá vèn ra ®Çu t, tiÒm lùc trong nh©n d©n cßn rÊt rÊt lín, muèn vËy
nhµ níc ph¶i æn dÞnh tiÒn tÖ.
Vèn ®Çu t cña t nh©n vµ d©n c cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc
ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, më mang ngµnh nghÒ ë n«ng th«n ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp thñ c«ng, th¬ng m¹i , dÞch vô, vËn t¶i…V× vËy chóng ta cÇn ph¶i
thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch sau:
- §a d¹ng ho¸ c¸c c«ng cô, huy ®éng vèn ®Ó cho mäi ngê d©n ë bÊt
cø n¬I nµo còng cã ®IÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh.
- T¨ng l·i xuÊt tiÕt kiÖm ®¶m b¶o l·i xuÊt d¬ng.
- KhuyÕn khÝch sö dông tµi s¶n c¸ nh©n, thùc hiÖn chÕ ®é thanh to¸n
tiÒn göi ë mét n¬i vµ rót ra bÊt cø lóc nµo, cã vËy chóng ta míi ®a ®îc
nguån vèn díi d¹ng cÊt giÊu vµo lu th«ng.
- Tao m«i trêng ®Çu t th«ng tho¸ng vµ thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña
luËt ph¸p ®Ó ngêi d©n dÔ dµng bá vèn ®Çu t.
- ChÝnh phñ ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c hé gia ®×nh ë
c¸c vïng n«ng th«n, vèn vµo s¶n xuÊt trªn c¬ s¬ khai th¸c thÕ m¹nh cña
tõng vïng, ph¸t huy truyÒn thèng hiÖn cã cña ®Þa ph¬ng.
- ChÝnh phñ ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t nh©n trong níc nh tù
®Çu t
- Thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi ho¸ dÇn ®Çu t ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ nh»m huy ®éng thªm nguån lùc cña nh©n d©n.
4. Thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi .
9
Nã cã tÇm quan träng ®Æc biÖt cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ víi phÇn lín
c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó nhang chãng thiÕt lËp cacad quan
hÖ kinh tÕ quèc tÕ, g¾n thÞ trêng néi dÞa víi thÞ trêng thÕ giíi trªn c¶ bèn
mÆt :thÞ trêng hµng ho¸, thÞ trêng tµI chÝnh, thÞ trêng lao ®éng vµ thÞ trêng
th«ng tin. V× vËy, ph¶I x©y dung mét chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i ®óng ®¾n,
phï hîp voÝ nh÷ng chuyÓn biÕn to lín vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ -x· héi vµ khoa
häc hiÖn nay. CÇn cã chÝnh s¸ch tµI chÝnh thÝch hîp ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu te
níc ngoµI díi h×nh thøc vay nî, ®Çu t tµI chinh, ®Çu t trùc tiÕp, më chi
nh¸nh kinh doanh, thuª chuyªn gia… Thùc hiÖn chÕ ®é tµI chÝnh u tiªn nh
thuÕ nhËp khÈu vËt t kü thuËt , dÞch vô th«ng tin, thuÕ xuÊt nhËp khÈu thµnh
phÈm, thuÕ thu nhËp , quyÒn ®îc ®¶m b¶o tµI s¶n, ®IÒu kiÖn chuyÓn lîi
nhuËn vµ vèn vÒ níc vµ c¸c dÞch vô ®Çu t u ®·I kh¸c. KhuyÕn khÝch ®Æc biÖt
®«i víi ®Çu t níc ngoµI cho c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng, th«ng tin liªn l¹c,
c«ng nghÖ mòi nhän, c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éngvµ nh÷ng dù ¸n
khai th¸c tµi nguyªn cã sè vèn khæng lå. Më réng thÞ trêng hèi ®o¸i b»ng
c¸ch cho phÐp nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ vèn vµ nghiÖp
vô, ®îc kinh doanh ngo¹i hèi vµ thùc hiÖn dÞch vô thanh to¸n ngo¹i th¬ong
nhanh chãng, thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi níc .
Tãm l¹i, viÖc kÕt hîp gi÷a “kh¬i trong “ vµ “hót ngoµi”;gi÷a vèn tËp
trung cña Nhµ níc vµ vèn doanh nghiÖp (cã ®îc tõ mäi nguån )theo mét
®Þnh híng ®Çu t ®óng ®¾n trong mét c¬ chÕ ho¹t ®éng tµi chÝnh thÝch hîp
víi tong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta lµ
yÕu tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc cñng cè vµ lµm lµnh m¹nh nÒn tµi
chÝnh quèc gia, ®ång thêi còng lµ nh©n tè t¹o nªn bíc chuyÓn biÕn cã ý
nghÜa c¬ b¶n cña c«ng cuéc ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ.
II/ Vai trß cña vèn trong níc víi ph¸t triÓn kinh
tÕ vµ ý nghÜa cña vÊn ®Ò huy ®éng vèn trong níc.
1/ Vèn trong níc víi vÊn ®Ò ®¸p øng nhu cÇu cña ®Èu t cho ph¸t triÓn
kinh tÕ.
- Chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cã tÝnh kÕ ho¹ch nhiÒu
thµnh phÇn , ®Þnh híng XHCX nh»m gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt cña
x· héi, khai th¸c vµ sö dông cã tiÒm n¨ng vèn cña ®Êt níc ®· ®Æt nÒn kinh
tÕ níc ta ®Õn mét lo¹t c¸c m©u thuÉn lín cÇn gi¶i quyÕt cÊp b¸ch. Trong ®ã
cã m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu ®Çu t vµ nguån vèn ®¸p øng cho nhu cÇu Êy.
ViÖc ®¸nh gi¸ ®óng nguån vèn vµ viÖc sö dông nã trong thêi gan võa qua
10
nã cho chóng ta nh÷ng c¬ së ®Ó t¹o ra chiÕn lîc t¹o vèn nh»m khai th¸c mäi
tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ ®Þnh híng chÝnh s¸ch sö dông nguån vèn cã hiÖu
- §èi víi viÖc huy ®éng vån trong níc th× ®©y chÝnh lµ nguån vèn
®ãng vai trß quan träng, quyÕt ®Þnh. Trong khi ®Êt níc nghÌo nµn, kh¶ n¨ng
tÝch luü cßn thÊp th× tiÕt kiÖm nh÷ng phÇn chi tiªu kh«ng mang l¹I hiÖu qu¶
th× nã kh«ng nh÷ng lµ quèc s¸ch mµ chóng ta cÇn cã c¸c gi¶I ph¸p ®Ó hoµn
thiÖn dÇn; Nhµ níc , c¸c doanh nghiÖp, hé gia d×nh, c¸c tæ chø tµi chÝnh…
Ph¶i g¾n tiÕt kiÖm víi tÝch luü trong sù t¸c ®éng cña c¸c c¸c nh©n tè kÝch
thÝch vÒ lîi Ých kinh tÕ ®· huy ®éng tèi ®a c¸c nguån vèn trong níc.
- Vèn ®Çu t trong níc ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån vèn trong c¸c khu
vùc: Nh ng©n s¸ch nhµ níc, tÝn dông nhµ níc, doanh nghiÖp nhµ níc vµ c¸c
tæ chøc tÝn dông t nh©n.
- Vèn ®Çu t tõ khu vùc nhµ gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®Çu t vµo
khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, kinh tÕ x· héi,
c¸c c«ng tr×nh c«ng céng, hç trî c¸c vïng chËm ph¸t triÓn, vïng s©u, vïng
xa, h¶i ®¶o...
Vèn ®Çu t cña t nh©n cã vai trß cùc kú quan träng trong viÖc ph¸t triÓn
kinh tÕ n«ng nghiÖp- n«ng th«n,më mang c¸c ngµnh nghÒ ë n«ng h«n ph¸t
triÓn, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, vËn t¶i, dÞch vô vµ th¬ng nghiÖp.
Nguån vèn trong níc tiÕp tôc t¨ng c¶ vÒ tèc ®é tuyÖt ®èi vµ tèc ®é t-
¬ng ®èi trong GDP tõ 10,1% n¨m 1991 lªn tíi 19% n¨m 1995, sau ®ã æn
®Þnh ë møc 16-17% GDP vµ lµ ®éng lùc chñ yÕu gia t¨ng tæng nguån vèn
®Çu t toµn x· héi mµ kÕt qu¶ cu¶ nã lµ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Tæng
s¶n phÈm trong níc thêi kú 1991- 1995 t¨ng lªn víi tèc ®é 8,5% trong ®ã
n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n t¨ng 4,4% , c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng 13,2%,
dÞch vô t¨ng 8,6%. Trong t¬ng lai cÇn tiÕn hµnh lµm th«ng tho¸ng thÞ trêng
vèn, tÝch cùc h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n ®Ó ®Çu t. Nguån vèn trong
d©n c cßn rÊt bÐ, vèn nhµn rçi trong d©n c kh«ng huy ®éng ®îc, theo kÕt
qu¶ ®IÒu tra møc sèng gÇn ®©y cña uû ban nhµ níc vµ tæng côc thèng kª
cho thÊy sè tiÒn cña ngêi d©n ®îc tÝch luü díi nhiÒu h×nh thøc.
V× vËy viÖc b¸n tÝn phiÕu víi l·i xuÊt thÝch hîp ®ang thu hót nhanh
nguån vèn nhµn rçi trong d©n c. Vµ gÇn ®©y chÝnh phñ cho phÐp thµnh lËp
quü tÝn dông nh©n nh©n, còng nh ng©n hµng dµnh cho ngêi nghÌo ®Ó hç trî
cho c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu khã kh¨n.
2/ Huy ®éng vèn trong níc víi vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ.
11
Trong n¨m n¨m 1991- 1995 vèn ®Çu t x· héi kho¶ng 18 tû USD, trong
®ã ®ã ®Çu t nhµ níc chiÕm kho¶ng 43%. §Çu t cña khu vùc t nh©n chiÕm
khoang 1/3 tæng sè vèn ®Çu t.Tæng møc tiÕt kiÖm mµ c¸c tæ chøc huy ®éng
dîc t¨ng tõ 5300 tû ®ång n¨m 1990 lªn trªn 24000 tû ®ång, chiÕm 35,5%
tæng ®Çu t x· héi . Sang kÕ ho¹ch 1996- 2000 lîng vèn dù b¸o cÇn cho ®Çu
t ph¸t triÓn kho¶ng 41- 43 tû USD trong ®ã th× 50% tõ nguån vèn trong níc.
PhÇn vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch Nhµ níc dù kiÕn chØ chiÕm 12,6%, do ®ã ph¶i
®Èy m¹nh viÖc huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong d©n c, khuyÕn khÝch c¸c
doanh nghiÖp nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c tù bá vèn ra ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh. Tríc yªu cÇu míi, vÊn ®Ò huy ®éng vµ sö dông vèn vÉn
®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p cÇn ph¶i kh¾c phôc. Ng©n s¸ch nhµ níc
lu«n ë trong t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng, kh«ng thÓ ®¸p øng ®ñ cho nhu cÇu ®Çu
t ph¸t triÓn. §Çu t cña nhµ níc bÞ ph©n t¸n do ph¶i ®¸p øng nhiÒu nhiÖm vô,
c¸c nguån thu tõ thuÕ, c¸c kho¶n lÖ phÝ, dÞch vô c«ng céng cßn nhiÒu thÊt
tho¸t vµ l·ng phÝ. Sè vèn huy ®éng ®îc th«ng qua tÝn dông chñ yÕu lµ vèn
vay ng¾n h¹n kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn vµ chuyÓn ®æi c¬
cÊu s¶n xuÊt. Vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ khu vùc t nh©n h·y cßn chiÕm tû lÖ nhá
tËp trung chñ yÕu (80%) vµo c¸c lÜnh vùc th¬ng m¹i dÞch vô, phôc vô tiªu
dïng. Mét bé phËn kh«ng nhá nguån vèn huy ®éng ë trong níc cßn ®ang
n»m ë ng©n hµng th¬ng m¹i ®ang bÞ ø ®äng kh«ng trë thµnh nguån vèn ®Çu
t ®îc.
Theo c¸c ý kiÕn dù b¸o th× kho¶ng 50- 70 ngh×n tû ®ång cña nh©n d©n
®ang cÊt gi÷ díi d¹ng tiÒn mÆt, ngo¹I tÖ, tµI s¶n cã gi¸ trÞ cao …Ch a chuyÓn
®îc thµnh nguån vèn ®Çu t vµ kinh doanh. Kho¶n tiÒn kiÒu hèi hµng n¨m
göi vÒ níc kho¶ng tõ 0,6- 1 tû USD cha ®îc khai th¸c vµ sö dông hîp lý.
Nguyªn nh©n cña c¸c yÕu kÐm trªn lµ do:
- Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta vÉn cßn thÊp, møc ®é tiÒn tÖ
ho¸ nÒn kinh tÕ vµ c¸c quan hÖ tµi chÝnh tiÒn tÖ míi ë giai ®o¹n ®Çu cña sù
ph¸t triÓn, møc ®é ph©n t¸n ë trong níc võa nhá võa ph©n t¸n.
- C¬ cÊu s¶n xuÊt nãi chung kÐm hiÖu qu¶, sau h¬n 10 n¨m ®æi míi
cÇu vÒ nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng gÇn nh ®· b·o hoµ cÇn ph¶i thay b»ng
nh÷ng s¶n phÈm míi cã chÊt lîng vµ h×nh thøc cao h¬n.
- ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cha hoµn thiÖn vµ ®ång bé, cha khuyÕn
khÝch mäi ngêi bá vèn ra më réng s¶n xuÊt, m«i trêng ®Çu t cha æn ®Þnh
cßn nhiÒu rñi ro cho c¸c nhµ ®©ï t.
12
- Kh¶ n¨ng kinh doanh sinh lîi cao h¬n l·i tr¶ ng©n hµng cña nhiÒu
doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ. §iÒu ®ã còng kÐo theo c¸c ng©n hµng còng gÆp
rñi ro khi cho vay, khã thu håi vèn, ph¶i sö dông thÕ chÊp nh mét c«ng cô
chñ yÕu. §©y chÝnh lµ yÕu tè h¹n chÕ ph©n bæ cã hiÖu qu¶ nguån vèn
§Ó huy ®éng nguån vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× chóng ta nªn ¸p
dông mét sè biÖn ph¸p sau:
- §Èy m¹nh thu hót vèn trùc tiÕp tõ d©n c vµ doanh nghiÖp, thóc ®Èy
®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t.
- ñng hé chñ tr¬ng cña nhµ níc ®ang dù th¶o vÒ c¬ chÕ” §æi quyÒn sö
dông ®Êt lÊy c«ng tr×nh”. BiÖn ph¸p cã thÓ lµ nhµ níc giao quyÒn sö dông
®Êt (cã thêi h¹n) cho chñ ®Çu t ®Ó lÊy c«ng tr×nh do chñ ®Çu t x©y dùng theo
yªu cÇu cña nhµ níc.
- Cñng cè c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ tÝn dông theo híng b¶o ®¶m
môc tiªu an toµn vèn cho göi tiÕt kiÖm. Më thªm c¸c ®iÓm göi thuËn lîi cho
ngêi göi vµ rót tiÒn linh ho¹t khi xö lý c¸c møc thêi h¹n
- Qu¸n triÖt chñ tr¬ng cña §¶ng nguån vèn trong níc lµ quyÕt ®Þnh
cuèi cïng víi viÖc tÝch cùc tranh thñ c¸c nguån vèn bªn ngoµi, nh©n d©n ta
gãp tiÒn cña vµ sÏ tiÕp tôc bá tiÒn cña ®Ó x©y dùng ®Êt níc nhanh chãng
thiÕt lËp c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch thÝch hîp ®ång bé ho¸ c¸c thñ tôc hµnh
chÝnh vµ c¸c gi¶i ph¸p vi m« ®Ó lËp m«i trêng ®Çu t lµnh m¹nh, an toµn,
hiÖu qu¶.
3/ Huy ®éng vèn trong níc víi c¸c vÊn ®Ò x· héi.
Trong 5 n¨m (1991- 1995) vèn ®Çu t thùc hiÖn toµn x· héi lµ 193,537
tû ®ång ( tÝnh theo gi¸ hiÖn hµnh) t¬ng ®¬ng 18,6 tû USD. Trong ®ã vèn
®Çu t trong níc lµ 137,305 tû ®ång chiÕm 29%. Vèn ®Çu t trong níc thuéc
khu vùc nhµ níc lµ: 70.011 tû ®ång ( bao gåm vèn ng©n s¸ch, tÝn dông nhµ
níc, doanh nghiÖp nhµ níc ®Çu t ), chiÕm 31,6%, b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng
16%. Khu vùc ngoµI nhµ níc ®· ®Çu t 67,294 tû ®ång chiÕm 37,7% so víi
vèn ®Çu t trong níc.
Trong 3 n¨m (1996- 1998) tæng møc vèn ®Çu t toµn x· héi thùc hiÖn
lµ253,614 tû ®ång t¬ng ®¬ng kho¶ng 20- 21 tû USD. So víi môc tiªu toµn
x· héi cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996- 2000 lµ 41- 42 tû USD th× 3 n¨m1996-
1998 ®· thùc hiÖn ®îc kho¶ng 40- 50%.
Nguån vèn ®Çu t huy ®éng toµn x· héi ngµy cµng t¨ng so víi GDP.
Naawm 1989 chØ ®¹t 8-9% GDP, th× ®Õn n¨m 1991 ®¹t 15,22%, n¨m 1993
13
®¹t 21%, n¨m 1995 ®¹t 26,3%, n¨m 1996 ®¹t 26,9% , nawm 1997 ®¹t
27,5% vµ n¨m 1998 ®¹t28,2%.
Nguån vèn ®Çu t toµn x· héi ngµy cµng ®a d¹ng ho¸, h×nh thøc huy
®éng ®îc huy ®éng qua nhiÒu kªnh nh vèn ng©n s¸ch nhµ níc, ph¸t hµnh
tr¸I phiÕu c«ng tr×nh. HiÖn nay h×nh thøc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ
níc ®Ó t¸i ®Çu t hoÆc ®Çu t x©y dùng míi ®ang ®îc më réng. H×nh thøc
doanh nghiÖp tù vay vèn cña níc ngoµo ®Ó ®Çu t cã sù b¶o l·nh cña nhµ níc
còng ®· ®îc më réng vµ hoµn thiÖn dÇn. Nh÷ng n¨m gÇn ®ay ®· triÓn khai
nhiÒu dù ¸n ®Çu t theo h×nh thøc BOT ( x©y dùng- chuyÓn giao- kinh
doanh), BTO ( x©y dùng – kinh doanh- chuyÓn giao). §èi tîng sö dông
vèn ®Çu t ®· cã sù thay ®æi c¨n b¶n, theo híng xo¸ bá dÇn bao cÊp.
Vèn ®Çu t tõ nguån ngoµi quèc doanh cos tèc ®é t¨ng trëng râ rÖt vµ
ngµy cµng chiÕm tû träng quan träng trong tæng vèn ®Çu t toµn x· héi.
Nguån vèn nµy chñi yÕu tËp trung trong lÜnh vùc th¬ng m¹i, dÞch vô, nhµ
®Êt, kh¸ch s¹n nhµ hµng...
Vèn ®Çu t thùc hiÖn toµn x· héi 1996- 1998
Nguån vèn huy 1996 1997 1998 1996- 1998
®éng Tû % Tû % Tû % Tû ®ång %
®ång ®ång ®ång
Tæng vèn ®Çu t. 778,14 100 90800 100 85000 100 253614 100
Vèn nhµ níc 30614 39,4 38000 41,9 39000 45,9 107614 42,43
Vèn ngoµi QD 21773 28,0 22000 24,2 20000 23,5 63733 25,19
Vèn d©n c 15600 20,1 14743 16,2 13500 15,9 43843 17,28
Vèn FDI 26400 33,9 30800 33,9 26000 30,6 83200 32,80
HÖ sè icor - 3,04 - 3,49 - 3,6 - -
§Ó ®¶m b¶o ®Çu t ®óng ®Þnh híng, phï hîp víi quy ho¹ch ph¸t triÓn
kinh tÕ cña vïng, l·nh thæ, n©ng cao sö dông vèn tÝn dông ®Çu t u ®·i, cÇn
®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch ®Çu t theo ch¬ng tr×nh dù ¸n. TÊt c¶
c¸c c«ng tr×nh dù ¸n ®Òu ph¶i t©n thñ mét c¸ch nghiªm ngÆt c¸c tr×nh tù ®Çu
t x©y dùng c¬ b¶n.
IV/ Kinh nghiÖm cña mét sè níc vÒ huy ®éng vèn
®Çu t trong níc.
Nguån vèn lu«n lµ mét vÊn ®Ò ®Æt ra hµng ®Çu cho mäi nÒn kinh tÕ
c«ng nghiÖp ho¸. Tuy nhiªn do lîi thÕ cña mçi mét quèc gia lµ kh¸c nhau
14
vµ do sù kh¸c nhau vÒ lîi thÕ so s¸nh nªn con ®êng ®Ó kiÕn t¹o nguån vèn
s¶n xuÊt lµ hÕt søc ®a d¹ng.
1/ Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n.
NhËt b¶n lµ mét cêng quèc kinh tÕ ë Ch©u ¸ víi c¸ch t¹o nguån vèn
cho ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c víi nhiÒu níc kh¸c. Nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XIX
díi thêi Minh TrÞ, NhËt cßn lµ mét níc rÊt nghÌo, nÒn kinh tÕ míi ®i vµo
c«ng cuéc c¶i c¸ch. §Ó cã kho¶n tÝch luü vèn ®Çu t ban ®Çu cho c«ng cuéc
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. NhËt ®· dùa vµo c¬ cÊu chÝnh quyÒn rÊt m¹nh
céng víi thu thuÕ rÊt lín tõ nh©n d©n. Th«ng qua biÖn ph¸p nµy NhËt ®·
huy ®éng ®îc nguån vèn rÊt lín cho ph¸t triÓn kinh tÕ
C¸c nhµ kinh tÕ ®· tæng kÕt vµ ®a ra c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña NhËt lµ:
- Sù gia t¨ng nguån vèn nhanh chãng, ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu s¶n xuÊt,
®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu vµ øng dông khoa häc kü thuËt vµo trong s¶n
xuÊt, t¨ng cêng ®iÒu tiÕt vµ vai trß cña chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ quèc
d©n, më réng thÞ trêng.
- Bíc ®µu bíc vµo thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ NhËt ®· cã tû lÖ tÝch luü
vèn hµng n¨m lµ 21,8% ®Õn n¨m 1968 lµ 29,2% lín h¬n hai lÇn so víi Mü
vµ gÇn b»ng 2 lÇn cña Anh.
N¨m 1959 GDP cña NhËt b»ng 81% cña §øc nhng tæng ®Çu t vµo t
b¶n cè ®Þnh cña NhËt ®· vît §øc.
- NhËt duy tr× ®îc møc tÝch luü cao lµ nhê møc l¬ng thÊp trong khi
n¨ng xuÊt lao ®éng th× rÊt cao vµ cã xu híng ngµy cµng t¨ng nhanh. Huy
®éng ®îc khèi lîng lín nguån vèn tõ ngêi d©n vµo trong kinh doanh, chi
phÝ cho quan sù thÊp, chi phÝ sö dông nguån vèn thÊp vµ khèng chÕ ®îc
møc chi tiªu c«ng céng ë møc thÊp.
2/ Kinh nghiÖm cña Hµn Quèc.
Kinh tÕ Hµn Quèc b¾t ®Çu cÊt c¸ch tõ thËp kû 60, kÓ tõ kÕ ho¹ch ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m lÇn thø nhÊt ra ®êi n¨m 1962, nÒn kinh tÕ ®· duy
tr× ®îc tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ nhanh. B×nh qu©n tèc ®é t¨ng GDP hµng
n¨m lµ 9% cao h¬n rÊt nhiÒu so tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cña thÕ giíi. Trong
cïng thêi gian c«ng nghiÖp, nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã tèc ®é t¨ng
trªn 20% n¨m, dÞch vô t¨ng trªn 14%/ n¨m. Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ
nhanh ®· gióp cho Hµn Quèc gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu vÊn ®Ò nh gi¶m thÊt
nghiÖp, gi¶m tû lÖ nghÌo ®ãi, gi¶m møc chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a n«ng
th«n vµ thµnh thÞ.
15
- Tµi trî cho c¸c nhu cÇu ®Çu t tríc t×nh h×nh kinh tÕ trong níc kÐm
phÊt triÓn, nguån tÝch luü tõ néi bé Ýt, nguån tµi trî bªn ngoµi gi¶m sót
chÝnh phñ ®· khuyÕn khÝch ®Çu t lµm t¨ng viÖc sö dông nguyªn liÖu trong
c«ng nghiÖp, khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi, khuyÕn khÝch du nhËp c«ng
nghÖ kü thuËt míi.
- Sö dông c«ng cô thuÕ vµ t¨ng cêng tiÕt kiÖm cña chÝnh phñ, sö dông
c«ng cô thuÕ nh mét c«ng cô kÝch thÝch ®Çu t, t¨ng cêng sö dông chÝnh s¸ch
l·i suÊt thÊp, chÝnh phñ ®a ra c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn l¹i vèn vµ tr¶ l·i cho c¸c
nhµ ®Çu t. §Ó tËp trung vèn cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh mòi nhän.
16
3/ Kinh nghiÖm ë Anh.
Häc thuyÕt M¸c ®· nhËn ®Þnh lµ sù tÝch luü t b¶n nguyªn thuû nhÊt
thiÕt ph¶i diÔn ra tríc khi cã sù ph¸t triÓn kinh tÕ. C¬ së thùc tiÔn cña häc
thuyÕt nµy b¾t nguån tõ thùc tiÔn kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc
Anh, n¬i mµ bu«n b¸n, bãc lét thuéc ®Þa vµ mét sè h×nh thøc kh¸c ®· t¹o
cho níc Anh cã ®îc nguån vèn tÝch luü khæng lå. §Õn cuèi thÕ kû XIIX
nguån vèn tÝch luü cña níc Anh biÕn thµnh t b¶n ®Çu t vµo c«ng nghiÖp. Tõ
thùc tiÔn ®ã cho thÊy, tríc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp níc Anh ®· tr¶i qua chñ
nghÜa t b¶n th¬ng m¹i hµng thÕ kû. Nh vËy th× con ®êng vµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n
®Ó t¹o dùng vèn ®Çu t vµo c«ng nghiÖp ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ph¸t triÓn
m¹nh tù do th¬ng m¹i nh»m t¹o ra tõ tÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ kÕt hîp víi
sù cíp bãc tõ c¸c níc thuéc ®Þa.
4/ Nh÷ng bµi häc vËn dông vµo ViÖt nam.
Kinh nghiÖm huy ®éng vèn tõ c¸c níc rÊt ®a d¹ng kh«ng theo mét
khu«n mÉu ®Þnh tríc nµo. §iÓm chung cã thÓ rót ra lµ c¸c níc thµnh c«ng
trong chÝnh s¸ch nµy ®Òu t©n thñ nh÷ng quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n, tËn dông
tèi ®a c¸c lîi thÕ so s¸nh cña níc m×nh vµ tÝnh ®Õn mét c¸ch cÆn kÏ ®IÒu
kiÖn tù nhiªn, ®Þa lý, c¸c nguån lùc tù nhiªn còng nh c¸c phong tôc tËp
qu¸n, t©m lý ngêi d©n, ®Æc ®IÓm riªng cña d©n téc m×nh. Tuy nhiªn cã
nh÷ng ®iÓm riªng ®¸ng chó ý cña tõng níc ®îc nghiªn cøu cã thÓ mang l¹i
nhiÒu lîi Ých cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta.
Kinh nghiÖm ë mét sè níc cßn cho thÊy quü ®Çu t cßn lµ mét ®Þnh chÕ
tµi chÝnh trung gian t¬ng ®èi thÝch hîp ®Ó huy ®éng vµ sö dông nguån vèn
lín. §©y lµ mét m« h×nh kinh tÕ bæ Ých cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë
ViÖt nam v× vËy chóng ta ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c nghiªn cøu nã mét c¸ch tØ
mû xem c¸i g× cã thÓ vËn dông ®îc vµ c¸i g× kh«ng ¸p dông ®îc.
Nã gãp phÇn vµo gi¶i quyÕt bµi to¸n khã vÒ huy ®éng vèn ®Çu t trong
níc, tÝch luü trong níc chØ ®îc c¶i thiÖn nhê chÝnh s¸ch l·i suÊt mµ cßn
nhê tiÕt kiÖm chi tiªu cña chÝnh phñ. ViÖc h¹n chÕ phÇn chi tiªu nµy gãp
phÇn tÝch cùc trë l¹i víi vÊn ®Ò huy ®éng vèn trong níc. Mét chÝnh phñ gän
nhÑ víi nh÷ng nguyªn t¸c chi tiªu mét c¸ch hîp lý cã ý nghi· thùc sù ®èi
víi tÝch luü cho néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
17
phÇn II.
Thùc tr¹ng cña viÖc huy ®éng vèn trong níc cña viÖt
nam trong thêi gian võa qua.
I /Tthùc tr¹ng cña viÖc huy ®éng vèn trong níc.
1. T×nh h×nh chung
NÒn kinh tÕ níc ta míi bíc ra khái cuéc chiÕn tranh trªn m×nh cßn
mang ®Çy th¬ng tÝch, khñng ho¶ng trÇm träng. V× thÕ nÒn kinh tÕ níc ta
mang nÆng tÝnh tËp trung , quan liªu, bao cÊp cho nªn cha t¹o ra ®éng lùc
kinh doanh ph¸t triÓn. ChÝnh Phñ tiÕn hµnh ®æi tiÒn theo tû lÖ 10 ®ång tiÒn
cò lÊy mét ®ång tiÒn míi, mçi ngêi d©n chØ ®îc ®æi ë mét møc ®é giíi h¹n,
nÕu vît qua giíi h¹n th× bÞ gi÷ l¹i ë ng©n hµng mét thêi gian kh¸ dµi sau ®ã
míi ®îc rót ra. B»ng viÖc ®æi tiÒn sÏ hy väng sím c¶i thiÖn ®îc c¸n c©n tiÒn
tÖ trong nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn biÖn ph¸p nµy chØ c¾t gi¶m ®îc lîng tiÒn
tÝch tr÷ ngoµi sæ s¸ch cña c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc kinh tÕ quèc
doanh cßn trong khu vùc t nh©n vµ trong nh©n d©n kÕt qu¶ thu ®îc rÊt h¹n
chÕ v× phÇn lín tiÒn tån t¹i díi d¹ng vµng vµ ®« la Mü. Sau khi tiÕn hµnh
®æi tiÒn mÆt th× c¸c doanh nghiÖp quèc doanh gµn nh bÞ tª liÖt, g©y nªn t×nh
tr¹ng thiÕu tiÒn mÆt nghiªm träng. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy buéc ChÝnh
phñ ph¶i ph¸t hµnh tiÒn ®Ó duy tr× sù ho¹t ®éng cho c¸c doanh nghiÖp quèc
doanh vµ v× vËy lµm t¨ng thªm møc ®é l¹m ph¸t. Trong khi ®ã:
- C«ng suÊt sö dông thùc tÕ m¸y mãc thiÕt bÞ thÊp, chØ ®¹t 30%, riªng
ngµnh c¬ khÝ ®¹t 20% c«ng suÊt thiÕt kÕ.
- Chi phÝ n¨ng lîng ®Ó lµm ra mét s¶n phÈm cao h¬n so víi tiªu chuÈn
tiªn tiÕn cña thÕ giíi tõ 1,5- 2 lÇn.
- ChÊt lîng s¶n phÈm thÊp, so víi tiªu chuÈn xuÊt khÈu chØ ®¹t 15%.
S¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ
- T×nh tr¹ng thua lç cña c¸c xÝ nghiÖp kh¸ phæ biÕn, gÇn 30% trong sè
1695 xÝ nghiÖp quèc doanh trung ¬ng vµ 40% trong sè 10389 xÝ nghiÖp
quèc doanh ®Þa ph¬ng ho¹t ®éng bÞ lç vèn.
Nguyªn nh©n cña viÖc sö dông nguån vèn kÐm hiÖu qu¶ lµ do qu¶n lý
vµ sö dông vèn theo c¬ chÕ quan niªu bao cÊp, thÓ hiÖn:
- L·ng phÝ vèn do bao cÊp vµ bao cÊp tÝn dông thÓ hiÖn:
+Tû träng vèn ®Çu t cho thiÕt bÞ qu¸ thÊp, c«ng nghÖ l¹c hËu vµ kh«ng
®ång bé.
+ Chi phÝ qu¸ lín, 1 ®ång vèn bá ra chØ cã 0,54 ®ång chuyÓn thµnh tµi
s¶n cè ®Þnh.
18
- §Çu t trµn lan thiÕu träng ®iÓm, kh«ng tÝnh to¸n râ hiÖu qu¶ ®Çu t.
Cßn nguyªn nh©n kh¸c quan lµ do c¸c nguån vèn vay vµ c¸c kho¶n viÖn trî,
ta kh«ng cã toµn quyÒn lùa chän vµ quyÕt ®Þnh c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶, thËm
trÝ nhiÒu trêng hîp ph¶i nhËn c¸c thiÕt bÞ l¹c hËu.
Nguån vèn trong níc trong thêi gian qua cßn nhiÒu h¹n chÕ, mét phµn
lµ do tÝch luü néi bé lµ cha lín, nhng nguyªn nh©n quan träng lµ cha cã c¸c
chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ,
trong ®ã cã kinh tÕ t nh©n vµ kinh tÕ hé gia ®×nh.
2/ Sau c¶ c¸ch kinh tÕ (tõ 1996- 1999).
ChÝnh s¸ch ®æi míi nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®· bíc ®Çu
kh¬i ®Ëy nh÷ng tiÒm n¨ng, ®éng lùc to lín cßn tiÒm tµng trong d©n c. Tuy
nhiªn, kÕt qu¶ quan träng nã còng cßn cã nhiÒu h¹n chÕ vµ thaaps xa so víi
tiÒm n¨ng vµ kh¶ n¨ng khaio th¸c cña níc ta, còng nh cha t¬ng xøng víi
c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta ®ang trong giai ®o¹n thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nã ®ßi hái ph¶i
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ víi tèc ®é cao, æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng, ®ång thêi ph¶i
chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ mét c¸ch m¹nh mÏ theo híng c¸c níc c«ng
nghiÖp ph¸t triÓn. Bªn c¹nh nguån vån níc ngoµi, nguån vèn trong níc
phaior ®îc huy ®éng mét c¸ch tèi ®a, ®¶m b¶o vai trß cã ý nghÜa to lín cho
c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc .
Nh×n vµo b¶ng c¬ cÊu tèc ®é nguån vèn trong níc ta thÊy c¬ cÊu vèn
trong níc t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, cßn vèn ngoµi quèc doanh vµ c¸c vèn kh¸c
th× gi¶m dÇn c¶ vÒ tû träng vµ tèc ®é. Qua ®ã cho ta thÊy ®îc tÇm quan
träng cña vèn ®Çu t trong níc ngµy cµng quan träng vµ quyÕt ®Þnh mäi
ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ kinh tÕ. Giai ®o¹n 1991- 1997 c¸c
chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t ®· thùc sù ph¸t huy t¸c dông thu hót mäi tÇng líp d©n
c vµ mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn s¶n
xuÊt kinh doanh b»ng tÊt c¶ c¸c nguån lùc cña m×nh, nhiÒu ngêi ®· bá c¶
phÇn cña c¶i tÝch luü vµo ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tæng céng trong 7 n¨m
tõ n¨m 1991- 1997 c¶ níc ®· huy ®éng ®îc 386 ngh×n tû ®ång ( tÝnh theo
mÆt b»ng gi¸ c¶ n¨m 1995) t¬ng ®¬ng víi kho¶ng 35 tû ®« la. Trong ®ã vèn
b×nh qu©n trong níc chiÕm trung b×nh tõ 52- 53%. N¨m 1998 tæng vèn ®Çu
t ph¸t triÓn ®¹t 9200 tû ®ång, kÕ ho¹ch n¨m 1999 lµ 120.000 tû ®ång. Muèn
®¹t ®îc kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra th× nhµ níc nªn Ên ®Þnh møc l·i suÊt cao ®Ó hÊp
d·n ngêi göi. Trªn thùc tÕ viÖc ¸p dông biÖn ph¸p nµy bíc ®Çu ®· mang l¹i
19
mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan ®Æc biÖt lµ sè ngêi göi tiÕt kiÖm ngµy cµng gia t¨ng
c¶ vÒ quy m« vµ khèi lîng.
II/ HiÖu qu¶ sö dông nguån vèn trong níc trong
thêi gian qua .
1/ Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp.
Sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ cã ®îc nh trªn lµ do hÇu hÕt c¸c ngµnh
vµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ chñ yÕu ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu râ nÐt vµ t¬ng
®èi ®ång bé. N«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®¹t ®îc thµnh tùu nhÊt
trong nh÷ng n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ trong nh÷ng n¨m 1991-
1997 nãi riªng. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp lµ t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ
v÷ng ch¾c ®Æc biÖt lµ ngµnh s¶n xuÊt l¬ng thùc. Møc ®é huy ®éng vµ sö
dông vèn n«ng nghiÖp h·y cßn phô thuéc vµo c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc
®èi víi n«ng nghiÖp. Khu vùc n«ng nghiÖp lµ khu vùc Ýt chÞu ¶nh hëng cña
cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ nªn s¶n xuÊt gia t¨ng, quy m«
gia t¨ng ®ång ®Òu qua c¸c n¨m. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho ngµnh n«ng
nghiÖp tiÕp tôc gia t¨ng lµ do c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nªn s¶n l¬ng thùc t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m nh sau:
N¨m 1995 ®¹t 27,4 triÖu tÊn, n¨m 1996 ®¹t 29,2 triÖu tÊn, n¨m 1997 ®¹t
30,6 triÖu tÊn, n¨m 1998 ®¹t 31,5 triÖu tÊn íc ®Õn n¨m 1999 ®¹t 33,8 triÖu
tÊn.
2/ Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· dÇn thÝch øng víi
c¬ chÕ qu¶n lý míi vµ ®ang ®i vµo thÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh. Sù ph¸t triÓn gi÷a
c¸c ngµnh c¸c khu vùc vµ c¸c lo¹i s¶n phÈm c«ng nghiÖp tuy ë møc ®é kh¸c
nhau nhng nh×n chung xu híng t¨ng t¬ng ®èi râ nÐt. C«ng nghiÖp ngoµi
quèc doanh tuy cã chËm ph¸t triÓn h¬n do chËm thÝch øng víi c¬ chÕ qu¶n
lý míi vµ ph¶i kh¾c phôc sù tan vì cña c«ng nghiÖp tËp thÓ nhng ®Õn nay
vÉn ®¹t tèc ®é t¨ng trëng kh¸ cao. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp
trong nh÷ng n¨m qua b¾t nguån tõ sù ®Çu t lín vµ cã kÕ ho¹ch cña nhµ níc
cña nhiÒu n¨m tríc ®©y cho mét sè ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nh: DÇu
khÝ, ®iÖn, xi m¨ng. ViÖc ®Èy m¹nh khai th¸c dÇu th« vµ n©ng cao hiÖu suÊt
sö dông cña c¸c nhµ m¸y lín nh xi m¨ng BØm s¬n, xi m¨ng Hoµng Th¹ch,
thuû ®iÖn TrÞ An, Hoµ B×nh.
3/ Trong lÜnh vùc dÞch vô.
Më réng nhiÒu ho¹t ®éng dÞch vô trong n«ng th«n nhÊt lµ ho¹t ®éng
cung øng vËt t kü thuËt, dÞch vô tiªu thô s¶n phÈm, dÞch vô tµi chÝnh tÝn
dông, dÞch vô du lÞch, dÞch vô y tÕ, gi¸o dôc …§· ®¹t ® îc møc t¨ng trëng
20
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, vèn lµ mét ho¹t ®éng vËt chÊt quan träng
cho mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Nhu cÇu vÒ vèn ®ang næi lªn nh mét
vÊn ®Ò cÊp b¸ch. §Çu t vµ t¨ng trëng vèn lµ mét cÆp ph¹m trï cña t¨ng tr-
ëng kinh tÕ, ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n
hiÖn nay ë níc ta cÇn ®Õn mét lîng vèn lín.
Vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi lu«n lµ vÊn ®Ò quan träng vµ cÊp
b¸ch trong cuéc sèng hiÖn nay vµ nhiÒu n¨m tíi ë níc ta. §¬ng nhiªn ®Ó
duy tr× nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®îc cña nÒn kinh tÕ nhê mÊy n¨m ®æi míi
võa qua, gi÷ v÷ng nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao, tr¸nh cho ®Êt níc r¬i vµo
t×nh tr¹ng l¹c “tôt hËu” so víi nhiÒu níc l¸ng giÒng trong khu vùc vµ trªn
thÕ giíi. Trong giai ®o¹n hiÖn nay níc ta ®ang t×m mäi c¸ch kh¬i dËy mäi
nguån vèn trong níc tõ b¶n th©n nh©n d©n vµ viÖc sö dông cã hiÖu qu¶
nguån vèn ®· cã t¹i c¸c c¬ së quèc doanh. Nguån níc ngoµi tõ ODA, NGO
vµ tõ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi FDI. Tuy nhiªn cÇn thÊy râ nguån vèn trong
níc lµ chñ yÕu, nguån vèn trong níc võa phong phó võa chñ ®éng n»m
trong tÇm tay. Nguån trong níc võa lµ tiÒn ®Ò võa lµ ®iÒu kiÖn ®Ó “ ®ãn”
c¸c nguån vèn tõ níc ngoµi. Nguån vèn níc ngoµi sÏ kh«ng huy ®éng ®îc
nhiÒu vµ sö dông cã hiÖu qu¶ khi thiÕu nguån vèn “b¹n hµng” trong níc.
MÆc dï ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi ®· më ra nh÷ng kh¶ n¨ng to lín ®Ó
huy ®éng nguån vèn tõ bªn ngoµi, nhng nguån vèn ë trong níc ®îc xem lµ
quyÕt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ®éc lËp cña nÒn kÞnh tÕ.
Qua nghiªn cøu thùc tÕ, vµ víi c¬ së kiÕn thøc ®· tÝch luü ®îc trong
thêi gian qua em nhËn thÊy tÇm quan träng cña viÖc huy ®éng nguån vèn
®Çu t trong níc phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt nam trong giai ®o¹n hiÖn
nay. Còng nh xuÊt ph¸t tõ tÝnh cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò nµy, em chän ®Ò tµi:
“Nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó t¨ng cêng huy ®éng vèn ®Çu t trong níc
phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt nam trong giai ®o¹n hiÖn nay”.
Néi dung cña ®Ò tµi nµy bao gåm c¸c néi dung sau:
PhÇn I: C¬ së ph¬ng ph¸p luËn ®Ó huy ®éng nguån vèn.
PHÇN II: Thùc tr¹ng huy ®éng vèn trong níc trong thêi gian qua ë
ViÖt nam.
PhÇn III: §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p huy ®éng vèn trong níc ë ViÖt
nam trong thêi gian tíi.
1
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« PGS.TS. Lu ThÞ H¬ng ®· tËn t×nh híng
dÉn em vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. V× thêi gian
còng nh kh¶ n¨ng cã h¹n, cho nªn bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng
thiÕu xãt . Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña thÇy, c« vµ cña c¸c b¹n.
Hµ néi, ngµy 10/ 2/2003
Sinh viªn thùc hiÖn.
§inh ThÞ Thu HuyÒn
2
PHÇN I:
C¬ së ph¬ng ph¸p luËn ®Ó huy ®éng nguån vèn
I/ Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ vèn phôc vô cho ph¸t triÓn kinh
tÕ ViÖt nam.
Tríc hÕt, vèn lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt,
®ång thêi lµ c¬ së ®Ó ph©n phèi lîi nhuËn vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qña c¸c ho¹t
®éng kinh tÕ, nã bao gåm nh÷ng nguån vËt t vµ tµi s¶n trong c¸c doanh
nghiÖp, nguån tiÒn mÆt hoÆc c¸c tµi s¶n kh¸c dù tr÷ trong d©n. V× vËy,
chÝnh s¸ch t¹o vèn c¬ b¶n ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c lîi Ých cña ngêi cã vèn
vµ do ®ã, viÖc sö dông vèn nhÊt thiÕt ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c hiÖu qu¶
kinh tÕ.
Môc tiªu cña chÝnh s¸ch t¹o vèn tríc hÕt vµ chñ yÕu lµ t¹o ra m«i tr-
êng kinh tÕ vµ tiÒn ®Ò ph¸p lý ®Îe biÕn mäi nguån tiÒn tÖ thµnh t b¶n sinh
lîi vµ t¨ng trëng trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· h«Þ. C¸c nguån chñ yÕu bao
gåm :vèn ®Çu t kinh tÕ cña nhµ níc, vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp, vèn
b»ng tiÒn vµ tiÒn nhµn rçi cña d©n c vµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµ tæ choc
tµi chÝnh quèc tÕ.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay vèn lµ yÕu tè vËt chÊt quan träng nhÊt cho
t¨ng trëng. §Ó tao ra tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ tõ 7-8% th× cÇn tÝch luü mét
lîng vèn tõ 20- 25% GDP. NÕu trong nh÷ng n¨m tíi môc tiªu t¨ng trëng
kinh tÕ lµ hai con sè trong vµi thËp niªn tíi th× cÇn th× tû lÖ tÝch luü vèn ph¶i
lªn tíi trªn 30% GDP. §©y lµ mét nhu cÇu lín cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó khai
th¸c nguån vèn ®Æc biÖt lµ nguån vèn trong níc.
Vèn ng©n s¸ch nhµ níc mét thêi gian gi¶m xuèng nay ®· b¾t ®Çu t¨ng
lªn. n¨m 1990 lµ 20% th× tíi n¨m 1994 ®· t¨ng lªn lµ 44% ng©n s¸ch. §Ó
®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã th× nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ chÝnh s¸ch thuÕ ®· ®îc c¶i
c¸ch mét c¸ch toµn diÖn vµ thu ®îc nhiÒu kÕt qu¶ cho ng©n s¸ch. N¨m1990
thu ng©n s¸ch tõ thuÕ phÝ chiÕm 73,69%, n¨m 1993 phÇn thu ®ã lµ 93,8%.
NÕu so víi GDP th× c¸c tû träng t¬ng tù lµ 17,3% vµ 17,06% vèn huy ®éng
tõ c¸c nguån kh¸c còng cã xu híng t¨ng do chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t,
t nh©n vµ t¹o dùng ®îc m«i trêng ®Çu t cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t
triÓn. §iÒu mµ ai còng cã thÓ ®ång ý víi nhau lµ mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t
triÓn cã thÓ cÊt c¸nh ®îc nÕu kh«ng cã sù tham gia cña c¸c nguån vèn tõ n-
íc ngoµi. Vai trß cña nguån vèn bªn ngoµi cã ý nghÜa quan träng nh»m hç
trî khai th«ng nh÷ng c¶n ng¹i, t¹o søc bËt cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. V× vËy
chóng ta nªn nç lùc huy ®éng nguån vèn tõ bªn ngoµi díi nhiÒu h×nh thøc
3
kh¸c nhau. Tuy nhiªn, chóng ta kh«ng nªn tr«ng chê vµ û l¹i vµo nguån vèn
tõ bªn ngoµi. Trong viÖc huy ®éng vèn ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn, chóng ta cÇn
ph¶i kh¼ng ®Þnh vai trß cña nguån vèn trong níc ®ãng vai trß quan träng
hay quyÕt ®Þnh. MÆc dï nguån vèn nµy cßn thÊp so víi vèn dµi h¹n ( cho
thêi kú 1996- 2000) vÉn cßn khã huy ®éng trong hiÖn t¹i. Theo ý kiÕn cña
c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi níc , cïng víi kinh nghiÖm cña c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn cho thÊy: Nguån vèn trong níc vÉn lµ nguån vèn cã tÝnh chÊt
quyÕt ®Þnh, ngêi d©n trong níc vÉn cha d¸m bá vèn ra ®Çu t th× ngêi níc
ngoµi còng cha m¹nh d¹n bá vèn dÇu t vµo ViÖt nam.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ kh«ng ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó huy ®éng cho ®îc c¸c
nguån vèn, mµ ph¶i coi träng viÖc qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn Êy cho
®Çu t ph¸t triÓn sao cho cã hiÖu qu¶ ®Ó nguån vèn Êy sinh s«i n¶y në vµ
®¹t ®îc chiÕn lîc hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi ®Ò ra.
§Çu t ph¸t triÓn ph¶i ®¶m b¶o ®îc c¸c yªu cÇu sau:
Ph¶i ®îc tÝnh bÒn v÷ng trong ®Çu t ph¸t triÓn, tøc lµ tù b¶n th©n nã
ph¶i cã mÇm mèng cho t¨ng trëng trong t¬ng lai, nh»m sö dông tµi nguyªn
mét c¸ch hîp lý ®Ó kh«ng ngõng khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña tiÒm n¨ng ®Êt
níc.
- Sö dông nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn ph¶i cã hiÖu qu¶ ®Ó t¸i t¹o vµ
ph¸t triÓn c¸c nguån vèn, t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc huy ®éng vèn ë giai ®o¹n tiÕp
theo.
- NÒn kinh tÕ ViÖt nam cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, thu nhËp b×nh qu©n
®Çu ngêi kho¶ng 300 ®« la/ n¨m, l¹i n»m trong khu vùc ASEAN cã tèc ®é
t¨ng trëng cao, nªn ViÖt nam ph¶t duy tr× tèc ®é t¨ng trëng cao ®Ó ®uæi kÞp
c¸c níc trong khu vùc trong vµi thËp niªn, mÆc dï chÞu t¸c ®«ng nhÊt ®Þnh
cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trong khu vùc .
V× vËy ChÝnh phñ ph¶i cã kÕ ho¹ch,huy ®éng vèn phï hîp víi kh¶
n¨ng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, tËp qu¸n tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm cña nh©n
d©n.
trong viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, nÕu kh«ng cã vèn th× mäi
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc.
. Vèn ®Çu t:
- Kh¸i niÖm: Vèn ®Çu t lµ nh÷ng chi phÝ ®Ó t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh
bao gåm c¸c chi phÝ ®Ó thay thÕ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh bÞ th¶i lo¹i ®Ó t¨ng
míi c¸c tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Ó gia t¨ng c¸c tµi s¶n cè ®Þnh tån kho.
- C¸c h×nh thøc ®Çu t:
4
+ §Çu t trùc tiÕp.
+ §Çu t gi¸n tiÕp.
. C¬ cÊu vèn ®Çu t:
a. Nguån vèn trong níc bao gåm c¸c lo¹i vèn chñ yÕu sau:
- Vèn huy ®éng tõ ng©n s¸ch nhµ níc.
- Vèn huy ®éng trong d©n c.
- Vèn huy ®éng tõ tiÕt kiÖm cña c¸c doanh nghiÖp.
b. Nguån vèn ngoµi níc bao gåm:
- Vèn ®Çu t trùc tiÕp
- Vèn ®Çu t gi¸n tiÕp
- Vèn hç trî vµ ph¸t triÓn chÝnh thøc.
II/ C¸c bé phËn cÊu thµnh vèn trong níc.
1/ Vèn huy ®éng tõ ng©n s¸ch nhµ níc
Lµ bé phËn quan träng trong toµn bé khèi lîng ®Çu t, nã cã vÞ trÝ rÊt
quan träng trong viÖc t¹o ra m«i trêng ®Çu t thuËn lîi nh»m thóc ®Èy m¹nh
®Çu t cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ theo ®Þnh híng chung cña kÕ ho¹ch.
ChÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt ®ång thêi trùc tiÕp t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt cña mét
sè lÜnh vùc quan träng cña nÒn kinh tÕ ®¶m b¶o theo ®óng ®Þnh híng cña
chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.
Nguån ng©n s¸ch bao gåm: Nguån thu trong níc vµ nguån thu bæ sung
tõ bªn ngoµi, chñ yÕu th«ng qua nguån vèn ODA vµ mét sè Ýt lµ vay nî cña
t nh©n níc ngoµi. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ nguån vèn tõ ng©n s¸ch nhµ níc
cÇn cã nh÷ng söa ®æi trong chÝnh s¸ch ®Çu t.
Nguån thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong níc:lµ c¸c nguån tµI
chÝnh cã kh¶ n¨mg t¹o lËp nªn quü ng©n s¸ch nhµ níc do kÕt qu¶ ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh trong níc mang l¹i.
-Nguån thu ®îc h×nh thµnh vµ thùc hiÖn trong kh©u s¶n xuÊt.
-Nguån thu ®îc thùc hiÖn trong kh©u lu th«ng-ph©n phèi.
-Nguån thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô.
Thu ng©n s¸ch nhµ níc bao gåm c¸c kho¶n:
-ThuÕ ,phÝ vµ lÖ phÝ.
-Thu vÒ b¸n vµ cho thuª c¸c tµi s¶n thuéc së h÷u cña Nhµ níc.
-Thu lîi tøc cæ phÇn cña Nhµ níc.
-C¸c kho¶n thu kh¸c theo luËt ®Þnh.
5
Trong c¸c kho¶n thu trªn, thuÕ lµ kho¶n thu quan träng nhÊt. ThuÕ kh«ng
chØ chiÕm mét tû träng lín trong tæng thu ng©n s¸ch Nhµ níc hµng n¨m mµ
cßn lµ c«ng cô cña Nhµ níc ®Ó qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Tû lÖ ®éng viªn GDP vµo ng©n s¸ch nhµ níc kh«ng ngõng t¨ng lªn
qua c¸c n¨m, b×nh qu©n tõ 13,1% GDP (thêi kú1986- 1990) lªn 20,5%
( thêi kú 1991- 1995) ng©n s¸ch nhµ níc tõ chç thu kh«ng ®ñ chi ®Õn nay
®· cã mét phÇn tÝch luü dµnh cho ®Çu t ph¸t triÓn tõ 2,3% GDP n¨m 1991
t¨ng lªn 6,1% GDP vµo n¨m 1996 ( nÕu c¶ do khÊu hao c¬ b¶n).
Nguyªn nh©n chñ yÕu cña nã lµ:
- Ng©n s¸ch nhµ níc ®· ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu ®Çu t nh»m t¹o ra c¸c
tiÒn ®Ò thu hót vèn ®Çu t.
- Chi cña ng©n s¸ch nhµ níc dµnh cho ®Çu t ph¸t triÓn chñ yÕu tËp
trung vµo c¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ x· héi.
- Ng©n s¸ch nhµ níc kh«ng cßn bao cÊp cho c¸c xÝ nghiÖp nhµ níc
th«ng qua cæ phÇn ho¸ vµ tËp trung ®Çu t vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp- l©m nghiÖp.
Môc tiªu cña huy ®éng vèn ng©n s¸ch nhµ níc ph¶i dµnh kho¶ng tõ
20- 25% tæng sè chi ng©n s¸ch cho ®Çu t ph¸t triÓn hµng n¨m. Khai th¸c cã
hiÖu qu¶ tÝn dông nhµ níc ®Çu t ph¸t triÓn, ®ång thêi ph¶i ®Èy m¹nh h×nh
thøc vay vèn trong nh©n d©n, cho ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ lµ quèc s¸ch hµng
®Çu. Muèn ®¹t ®îc c¸c hiÖu qu¶ trªn cÇn ph¶i thùc c¸c biÖn ph¸p sau:
H×nh thµnh nguån vèn ®Çu t trong ng©n s¸ch: C¸c biÖn ph¸p quan
träng nhÊt ®Ó t¨ng thu lµ thu ®óng, thu ®ñ c¸c kho¶n vay trong níc.
Thu ng©n s¸ch nhµ níc trong sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, tøc lµ thu nhng
kh«ng lµm suy yÕu c¸c nguån thu quan träng mµ ph¶i bæi dìng ph¸t triÓn
vµ më réng c¸c nguån thu mét c¸ch v÷ng ch¾c, l©u bÒn. §iÒu ®ã nghÜa lµ
cÇn x¸c ®Þnh møc thu hîp lý võa ®¶m b¶o NSNN cã nguån thu cao, võa
®¶m b¶o ®Ó c¸c ®èi tîng NSNN cã ®ñ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh tiÕp tôc ph¸t triÓn.
X¸c ®Þnh møc thu t¹i diÓm “giíi h¹n tèi u”nµy kh«ng ®¬n gi¶n mµ cÇn ph©n
tÝch, c©n nh¾c nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau. Nh÷ng nguån thu thuéc khu vùc
kinh tÕ quèc doanh vµ cã ý nghÜa ®Æc biÖt th× cÇn chó ý båi dìng th«ng qua
c¸c biÖn ph¸p hç trî ®Çu t, trî gióp vÒ khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ vµ
nh©n lùc... trong mét chõng mùc kh«ng bao cÊp.
Kh«ng tËn thu NSNN qu¸ møc ®Ó bao cÊp trong cÊp ph¸t mµ chØ thu
trong chõng mùc tèt nhÊt ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu chi cña Nhµ níc. §èi víi
nh÷ng ngµnh , nh÷ng ®Þa ph¬ng cã thÊt thu lín th× cÇn t¨ng cêng thu vµ tËn
6
thu, nhng quan ®iÓm bao trïm th× kh«ng ph¶i lµ tËn thu-V× ®iÒu ®ã sÏ ¶nh
hëng ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ.
+ C¶i tiÕn c¸c hÖ thèng thuÕ, lµm cho diÖn thu thuÕ t¨ng lªn, nhng thuÕ
xuÊt ®¬n gi¶n ho¸. KÕt qu¶ lµ: gi¶m ®îc tû lÖ trèn lËu thuÕ, t¨ng nguån thu
cho ng©n s¸ch, ®¸p øng ®îc nhu cÇu chi thêng xuyªn vµ chi cho ®Çu t ph¸t
triÓn, ®ång thêi tr¸nh ®îc c¸c kho¶n l¹m thu, g©y khã kh¨n phiÒn hµ ®Õn
sinh ho¹t vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña ®êi sèng d©n c.
+ Qu¶n lý tèt vÊn ®Ò nî, ®¶m b¶o ®óng ®èi tîng tr¶ nî vµ tÝnh kü c¸c
®iÒu kiÖn tr¶ tríc khi ký hîp ®Þnh khung vay vèn, vµ hiÖp ®Þnh vay cho tõng
c«ng tr×nh, ch¬ng tr×nh dù ¸n ®Çu t.
C¸c chÝnh s¸ch vÒ ng©n s¸ch nh»m huy ®éng vèn dµI h¹n cho ph¸t triÓn
kinh tÕ -x· héi cÇn thêng xuyªn ®æi míi c¶I tiÕn c¸c h×nh thøc huy ®éng,
®Æc biÖt lµ hÖ thèng thuÕ.
- Ph©n bæ vµ sö dông tèt c¸c nguån vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc
+ T¨ng quy m« ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc vµ sö dông ®óng híng nguån
vèn nµy víi biÖn ph¸p bao chïm lµ chèng thÊt thu vµ tiÕt kiÖm chi thêng
xuyªn ®Ó t¨ng quy m« nguån ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc.
+ Tõng bíc xo¸ bá triÖt ®Ó c¬ chÕ bao cÊp trong lÜnh vùc cÊp ph¸t qu¶n
lý ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n b»ng nguån vèn cña nhµ níc.
+ T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý sau dù ¸n. Nh÷ng dù ¸n nµy dïng nguån
vèn nhµ níc thêng cã quy m« vèn rÊt lín, hiÖn nay viÖc thÈm ®Þnh c¸c dù
¸n lµ t¬ng ®èi chÆt chÏ th× tr¸i l¹i viÖc qu¶n lý sau dù ¸n l¹i bÞ bu«ng láng
dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chi tiÕt trªn danh nghÜa nhng l¹i l·ng phÝ trªn thùc tÕ. Sö
dông nhiÒu c¬ chÕ kh¸c nhau ®Ó qu¶n lý vèn, víi nguån vèn nhµ níc ®îc
th«ng qua vay níc ngoµi víi ®iÒu kiÖn u ®·i th× tiÕn hµnh cho vay l¹i ®Ó t¹o
®iÒu kiÖn b×nh ®¼ng trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¸i t¹o nguån vèn. TiÕt
kiÖm trong chi tiªu ng©n s¸ch hiÖn vÉn lµ mét kh¶ n¨ng rÊt lín cÇn tËn
dông, bëi lÏ so víi c¸c níc tû lÖ ®éng viªn thu nhËp quèc d©n vµo ng©n s¸ch
nhµ níc lµ t¬ng ®èi cao. Tû lÖ thuÕ ë c¸c níc so víi GDP lµ t¬ng ®èi cao
( thêng ®¹t møc díi 20% ).
2/ Nguån vèn huy ®éng tõ doanh nghiÖp nhµ níc.
Trong chiÕn lîc æn ®Þnh kinh tÕ ViÖt nam ®Õn n¨m 2000, §¶ng ta ®·
chØ râ “ chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia híng vµo viÖc huy ®éng vèn vµ sö
dông vèn cã hiÖu qu¶ trong toµn x· héi, t¨ng nhanh s¶n phÈm x· héi vµ thu
nhËp quèc d©n” . T¹o vèn vµ sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ lµ mét vÊn
7
®Ò mµ §¶ng vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc lu«n quan t©m. Bëi cã huy ®éng
®îc vèn míi tiÕn hµnh ®îc qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§èi víi doanh nghiÖp, chÝnh s¸ch tµi chÝnh híng vµo c¸c viÖc më réng
kh¶ n¨ng ho¹t ®éng m¹nh mÏ cã hiÖu qu¶ cao cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh
doanh, ®ã lµ nh÷ng tÕ bµo tµi chÝnh; lµm cho c¸c nguån vèn chu chuyÓn
nhanh vµ linh ho¹t, ®ång thêi t¹o ra c¬ së ®Ó nhµ níc cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t
®îc nÒn tµi chÝnh quèc gia.
Trong lÜnh vùc ®Çu t cho khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc cÇn ph¶i thùc
hiÖn mét sè gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch sau:
-C¸c doanh nghiÖp nhµ níc thuÇn tuý kinh doanh tù huy ®éng nguån
vèn trong x· héi hoÆc tÝn dông ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o ®îc ®iÒu kiÖn ®Çu t
b×nh ®¼ng víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña doanh nghiÖp.
-Sím s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ níc, chØ gi÷ l¹i mét sè doanh
nghiÖp thËt cÇn thiÕt, cßn cho phÐp chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u, víi së h÷u
®an xen, cæ phÇn ho¸" §ång thêi trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch cÇn ®¶m b¶o sù
b×nh ®¼ng tèi ®a, cïng lo¹i h×nh ho¹t ®éng, nÕu nh kh«ng cã c¸c quy chÕ
®Æc biÖt th× ®Òu cã c¬ chÕ vÒ thuÕ, tÝn dông vµ l·nh thæ.
- Cïng víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, cÇn x©y dùng c¬
chÕ chÝnh s¸ch ®ång bé ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thªm tÇng líp trung gian, g©y
khã kh¨n cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¸c bé
chuyÓn nhanh sang c¸c chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vµ chuyÓn nhanh vÒ c¬
chÕ Bé chñ qu¶n ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù chñ trong b¶o b¶o toµn vµ ph¸t
triÓn nguån vèn.
- HiÖn nay nguån tÝch luü cña c¸c doanh nghiÖp cßn rÊt h¹n chÕ. Bëi lÏ
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶ cßn thÊp, c«ng nghÖ cha ®-
îc ®æi míi, chÊt lîng cña s¶n phÈm cha cao, nªn kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm cho
®Çu t cha nhiÒu. MÆt kh¸c vèn khÊu hao cha ®îc qu¶n lý nghiªm ngÆt vµ
khÊu hao ®ñ. V× vËy ®Ó huy ®éng ®îc nguån vèn lín trong doand nghiÖp
nhµ níc th× ®ßi hái nhµ níc ph¶i tiÕn hµnh söa ®æi vµ ban hµnh c¸c chÝnh
s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu , ®Ó cã thÓ ®Çu t ph¸t
triªn s¶n xuÊt.
- Trong giai ®oan 1996- 2000 vèn cña doanh nghiÖp nhµ níc tù ®Çu t
kho¶ng14-15% tæng sè cña toµn x· héi. Më réng quyÕn tù chñ cña c¸c
doanh nghiÖp theo híng c¬ cÊu l¹i vèn s¶n xuÊt vµ tµi s¶n cña doanh
nghiÖp mét c¸ch hîp lý, tÝnh ®Çy ®ñ gi¸ trÞ quyÒn sö ®Êt vµo vèn vµo tµi
s¶n t¹i doanh nghiÖp.
8
3/ Nguån vèn huy ®éng tõ trong d©n c:
Theo íc tÝnh cña c¸c chuyªn gia vÒ kinh tÕ tµi chÝnh nguån vèn trong
d©n c cã kho¶ng 6 tû USD ®îc sö dông qua ®iÒu tra cña bé kÕ hoach kÕ
ho¹ch ®Çu t vµ tæng côc thèng kª nh sau:
- 44% ®Ó dµnh cña d©n lµ dïng ®Ó mua vµng vµ ngo¹i tÖ
- 20% ®Ó dµnh cña d©n ®îc dïng ®Ó mua nhµ ®Êt vµ c¶i thiÖn ®êi sèng
sinh ho¹t.
- Tuy nhµ níc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp nhµ níc huy ®éng vèn tõ
trong d©n víi nhiÒu chÝnh s¸ch kh¸c nhau, khi thùc tÕ ¸p dông cßn nhiÒu
rµng buéc. §Ó t¨ng cêng sö dông nguån vèn cña nh©n d©n hay vèn ngoµi
vïng ng©n s¸ch th× cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n
xuÊt, thùc hµnh tiÕt kiÖm, lµm giµu chÝnh ®¸ng t¹o lßng tin cho nh©n d©n
yªn t©m bá vèn ra ®Çu t, tiÒm lùc trong nh©n d©n cßn rÊt rÊt lín, muèn vËy
nhµ níc ph¶i æn dÞnh tiÒn tÖ.
Vèn ®Çu t cña t nh©n vµ d©n c cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc
ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, më mang ngµnh nghÒ ë n«ng th«n ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp thñ c«ng, th¬ng m¹i , dÞch vô, vËn t¶i…V× vËy chóng ta cÇn ph¶i
thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch sau:
- §a d¹ng ho¸ c¸c c«ng cô, huy ®éng vèn ®Ó cho mäi ngê d©n ë bÊt
cø n¬I nµo còng cã ®IÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh.
- T¨ng l·i xuÊt tiÕt kiÖm ®¶m b¶o l·i xuÊt d¬ng.
- KhuyÕn khÝch sö dông tµi s¶n c¸ nh©n, thùc hiÖn chÕ ®é thanh to¸n
tiÒn göi ë mét n¬i vµ rót ra bÊt cø lóc nµo, cã vËy chóng ta míi ®a ®îc
nguån vèn díi d¹ng cÊt giÊu vµo lu th«ng.
- Tao m«i trêng ®Çu t th«ng tho¸ng vµ thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña
luËt ph¸p ®Ó ngêi d©n dÔ dµng bá vèn ®Çu t.
- ChÝnh phñ ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c hé gia ®×nh ë
c¸c vïng n«ng th«n, vèn vµo s¶n xuÊt trªn c¬ s¬ khai th¸c thÕ m¹nh cña
tõng vïng, ph¸t huy truyÒn thèng hiÖn cã cña ®Þa ph¬ng.
- ChÝnh phñ ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t nh©n trong níc nh tù
®Çu t
- Thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi ho¸ dÇn ®Çu t ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ nh»m huy ®éng thªm nguån lùc cña nh©n d©n.
4. Thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi .
9
Nã cã tÇm quan träng ®Æc biÖt cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ víi phÇn lín
c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó nhang chãng thiÕt lËp cacad quan
hÖ kinh tÕ quèc tÕ, g¾n thÞ trêng néi dÞa víi thÞ trêng thÕ giíi trªn c¶ bèn
mÆt :thÞ trêng hµng ho¸, thÞ trêng tµI chÝnh, thÞ trêng lao ®éng vµ thÞ trêng
th«ng tin. V× vËy, ph¶I x©y dung mét chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i ®óng ®¾n,
phï hîp voÝ nh÷ng chuyÓn biÕn to lín vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ -x· héi vµ khoa
häc hiÖn nay. CÇn cã chÝnh s¸ch tµI chÝnh thÝch hîp ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu te
níc ngoµI díi h×nh thøc vay nî, ®Çu t tµI chinh, ®Çu t trùc tiÕp, më chi
nh¸nh kinh doanh, thuª chuyªn gia… Thùc hiÖn chÕ ®é tµI chÝnh u tiªn nh
thuÕ nhËp khÈu vËt t kü thuËt , dÞch vô th«ng tin, thuÕ xuÊt nhËp khÈu thµnh
phÈm, thuÕ thu nhËp , quyÒn ®îc ®¶m b¶o tµI s¶n, ®IÒu kiÖn chuyÓn lîi
nhuËn vµ vèn vÒ níc vµ c¸c dÞch vô ®Çu t u ®·I kh¸c. KhuyÕn khÝch ®Æc biÖt
®«i víi ®Çu t níc ngoµI cho c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng, th«ng tin liªn l¹c,
c«ng nghÖ mòi nhän, c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éngvµ nh÷ng dù ¸n
khai th¸c tµi nguyªn cã sè vèn khæng lå. Më réng thÞ trêng hèi ®o¸i b»ng
c¸ch cho phÐp nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ vèn vµ nghiÖp
vô, ®îc kinh doanh ngo¹i hèi vµ thùc hiÖn dÞch vô thanh to¸n ngo¹i th¬ong
nhanh chãng, thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi níc .
Tãm l¹i, viÖc kÕt hîp gi÷a “kh¬i trong “ vµ “hót ngoµi”;gi÷a vèn tËp
trung cña Nhµ níc vµ vèn doanh nghiÖp (cã ®îc tõ mäi nguån )theo mét
®Þnh híng ®Çu t ®óng ®¾n trong mét c¬ chÕ ho¹t ®éng tµi chÝnh thÝch hîp
víi tong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta lµ
yÕu tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc cñng cè vµ lµm lµnh m¹nh nÒn tµi
chÝnh quèc gia, ®ång thêi còng lµ nh©n tè t¹o nªn bíc chuyÓn biÕn cã ý
nghÜa c¬ b¶n cña c«ng cuéc ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ.
II/ Vai trß cña vèn trong níc víi ph¸t triÓn kinh
tÕ vµ ý nghÜa cña vÊn ®Ò huy ®éng vèn trong níc.
1/ Vèn trong níc víi vÊn ®Ò ®¸p øng nhu cÇu cña ®Èu t cho ph¸t triÓn
kinh tÕ.
- Chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cã tÝnh kÕ ho¹ch nhiÒu
thµnh phÇn , ®Þnh híng XHCX nh»m gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt cña
x· héi, khai th¸c vµ sö dông cã tiÒm n¨ng vèn cña ®Êt níc ®· ®Æt nÒn kinh
tÕ níc ta ®Õn mét lo¹t c¸c m©u thuÉn lín cÇn gi¶i quyÕt cÊp b¸ch. Trong ®ã
cã m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu ®Çu t vµ nguån vèn ®¸p øng cho nhu cÇu Êy.
ViÖc ®¸nh gi¸ ®óng nguån vèn vµ viÖc sö dông nã trong thêi gan võa qua
10
nã cho chóng ta nh÷ng c¬ së ®Ó t¹o ra chiÕn lîc t¹o vèn nh»m khai th¸c mäi
tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ ®Þnh híng chÝnh s¸ch sö dông nguån vèn cã hiÖu
- §èi víi viÖc huy ®éng vån trong níc th× ®©y chÝnh lµ nguån vèn
®ãng vai trß quan träng, quyÕt ®Þnh. Trong khi ®Êt níc nghÌo nµn, kh¶ n¨ng
tÝch luü cßn thÊp th× tiÕt kiÖm nh÷ng phÇn chi tiªu kh«ng mang l¹I hiÖu qu¶
th× nã kh«ng nh÷ng lµ quèc s¸ch mµ chóng ta cÇn cã c¸c gi¶I ph¸p ®Ó hoµn
thiÖn dÇn; Nhµ níc , c¸c doanh nghiÖp, hé gia d×nh, c¸c tæ chø tµi chÝnh…
Ph¶i g¾n tiÕt kiÖm víi tÝch luü trong sù t¸c ®éng cña c¸c c¸c nh©n tè kÝch
thÝch vÒ lîi Ých kinh tÕ ®· huy ®éng tèi ®a c¸c nguån vèn trong níc.
- Vèn ®Çu t trong níc ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån vèn trong c¸c khu
vùc: Nh ng©n s¸ch nhµ níc, tÝn dông nhµ níc, doanh nghiÖp nhµ níc vµ c¸c
tæ chøc tÝn dông t nh©n.
- Vèn ®Çu t tõ khu vùc nhµ gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®Çu t vµo
khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, kinh tÕ x· héi,
c¸c c«ng tr×nh c«ng céng, hç trî c¸c vïng chËm ph¸t triÓn, vïng s©u, vïng
xa, h¶i ®¶o...
Vèn ®Çu t cña t nh©n cã vai trß cùc kú quan träng trong viÖc ph¸t triÓn
kinh tÕ n«ng nghiÖp- n«ng th«n,më mang c¸c ngµnh nghÒ ë n«ng h«n ph¸t
triÓn, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, vËn t¶i, dÞch vô vµ th¬ng nghiÖp.
Nguån vèn trong níc tiÕp tôc t¨ng c¶ vÒ tèc ®é tuyÖt ®èi vµ tèc ®é t-
¬ng ®èi trong GDP tõ 10,1% n¨m 1991 lªn tíi 19% n¨m 1995, sau ®ã æn
®Þnh ë møc 16-17% GDP vµ lµ ®éng lùc chñ yÕu gia t¨ng tæng nguån vèn
®Çu t toµn x· héi mµ kÕt qu¶ cu¶ nã lµ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Tæng
s¶n phÈm trong níc thêi kú 1991- 1995 t¨ng lªn víi tèc ®é 8,5% trong ®ã
n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n t¨ng 4,4% , c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng 13,2%,
dÞch vô t¨ng 8,6%. Trong t¬ng lai cÇn tiÕn hµnh lµm th«ng tho¸ng thÞ trêng
vèn, tÝch cùc h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n ®Ó ®Çu t. Nguån vèn trong
d©n c cßn rÊt bÐ, vèn nhµn rçi trong d©n c kh«ng huy ®éng ®îc, theo kÕt
qu¶ ®IÒu tra møc sèng gÇn ®©y cña uû ban nhµ níc vµ tæng côc thèng kª
cho thÊy sè tiÒn cña ngêi d©n ®îc tÝch luü díi nhiÒu h×nh thøc.
V× vËy viÖc b¸n tÝn phiÕu víi l·i xuÊt thÝch hîp ®ang thu hót nhanh
nguån vèn nhµn rçi trong d©n c. Vµ gÇn ®©y chÝnh phñ cho phÐp thµnh lËp
quü tÝn dông nh©n nh©n, còng nh ng©n hµng dµnh cho ngêi nghÌo ®Ó hç trî
cho c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu khã kh¨n.
2/ Huy ®éng vèn trong níc víi vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ.
11
Trong n¨m n¨m 1991- 1995 vèn ®Çu t x· héi kho¶ng 18 tû USD, trong
®ã ®ã ®Çu t nhµ níc chiÕm kho¶ng 43%. §Çu t cña khu vùc t nh©n chiÕm
khoang 1/3 tæng sè vèn ®Çu t.Tæng møc tiÕt kiÖm mµ c¸c tæ chøc huy ®éng
dîc t¨ng tõ 5300 tû ®ång n¨m 1990 lªn trªn 24000 tû ®ång, chiÕm 35,5%
tæng ®Çu t x· héi . Sang kÕ ho¹ch 1996- 2000 lîng vèn dù b¸o cÇn cho ®Çu
t ph¸t triÓn kho¶ng 41- 43 tû USD trong ®ã th× 50% tõ nguån vèn trong níc.
PhÇn vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch Nhµ níc dù kiÕn chØ chiÕm 12,6%, do ®ã ph¶i
®Èy m¹nh viÖc huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong d©n c, khuyÕn khÝch c¸c
doanh nghiÖp nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c tù bá vèn ra ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh. Tríc yªu cÇu míi, vÊn ®Ò huy ®éng vµ sö dông vèn vÉn
®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p cÇn ph¶i kh¾c phôc. Ng©n s¸ch nhµ níc
lu«n ë trong t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng, kh«ng thÓ ®¸p øng ®ñ cho nhu cÇu ®Çu
t ph¸t triÓn. §Çu t cña nhµ níc bÞ ph©n t¸n do ph¶i ®¸p øng nhiÒu nhiÖm vô,
c¸c nguån thu tõ thuÕ, c¸c kho¶n lÖ phÝ, dÞch vô c«ng céng cßn nhiÒu thÊt
tho¸t vµ l·ng phÝ. Sè vèn huy ®éng ®îc th«ng qua tÝn dông chñ yÕu lµ vèn
vay ng¾n h¹n kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn vµ chuyÓn ®æi c¬
cÊu s¶n xuÊt. Vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ khu vùc t nh©n h·y cßn chiÕm tû lÖ nhá
tËp trung chñ yÕu (80%) vµo c¸c lÜnh vùc th¬ng m¹i dÞch vô, phôc vô tiªu
dïng. Mét bé phËn kh«ng nhá nguån vèn huy ®éng ë trong níc cßn ®ang
n»m ë ng©n hµng th¬ng m¹i ®ang bÞ ø ®äng kh«ng trë thµnh nguån vèn ®Çu
t ®îc.
Theo c¸c ý kiÕn dù b¸o th× kho¶ng 50- 70 ngh×n tû ®ång cña nh©n d©n
®ang cÊt gi÷ díi d¹ng tiÒn mÆt, ngo¹I tÖ, tµI s¶n cã gi¸ trÞ cao …Ch a chuyÓn
®îc thµnh nguån vèn ®Çu t vµ kinh doanh. Kho¶n tiÒn kiÒu hèi hµng n¨m
göi vÒ níc kho¶ng tõ 0,6- 1 tû USD cha ®îc khai th¸c vµ sö dông hîp lý.
Nguyªn nh©n cña c¸c yÕu kÐm trªn lµ do:
- Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta vÉn cßn thÊp, møc ®é tiÒn tÖ
ho¸ nÒn kinh tÕ vµ c¸c quan hÖ tµi chÝnh tiÒn tÖ míi ë giai ®o¹n ®Çu cña sù
ph¸t triÓn, møc ®é ph©n t¸n ë trong níc võa nhá võa ph©n t¸n.
- C¬ cÊu s¶n xuÊt nãi chung kÐm hiÖu qu¶, sau h¬n 10 n¨m ®æi míi
cÇu vÒ nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng gÇn nh ®· b·o hoµ cÇn ph¶i thay b»ng
nh÷ng s¶n phÈm míi cã chÊt lîng vµ h×nh thøc cao h¬n.
- ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cha hoµn thiÖn vµ ®ång bé, cha khuyÕn
khÝch mäi ngêi bá vèn ra më réng s¶n xuÊt, m«i trêng ®Çu t cha æn ®Þnh
cßn nhiÒu rñi ro cho c¸c nhµ ®©ï t.
12
- Kh¶ n¨ng kinh doanh sinh lîi cao h¬n l·i tr¶ ng©n hµng cña nhiÒu
doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ. §iÒu ®ã còng kÐo theo c¸c ng©n hµng còng gÆp
rñi ro khi cho vay, khã thu håi vèn, ph¶i sö dông thÕ chÊp nh mét c«ng cô
chñ yÕu. §©y chÝnh lµ yÕu tè h¹n chÕ ph©n bæ cã hiÖu qu¶ nguån vèn
§Ó huy ®éng nguån vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× chóng ta nªn ¸p
dông mét sè biÖn ph¸p sau:
- §Èy m¹nh thu hót vèn trùc tiÕp tõ d©n c vµ doanh nghiÖp, thóc ®Èy
®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t.
- ñng hé chñ tr¬ng cña nhµ níc ®ang dù th¶o vÒ c¬ chÕ” §æi quyÒn sö
dông ®Êt lÊy c«ng tr×nh”. BiÖn ph¸p cã thÓ lµ nhµ níc giao quyÒn sö dông
®Êt (cã thêi h¹n) cho chñ ®Çu t ®Ó lÊy c«ng tr×nh do chñ ®Çu t x©y dùng theo
yªu cÇu cña nhµ níc.
- Cñng cè c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ tÝn dông theo híng b¶o ®¶m
môc tiªu an toµn vèn cho göi tiÕt kiÖm. Më thªm c¸c ®iÓm göi thuËn lîi cho
ngêi göi vµ rót tiÒn linh ho¹t khi xö lý c¸c møc thêi h¹n
- Qu¸n triÖt chñ tr¬ng cña §¶ng nguån vèn trong níc lµ quyÕt ®Þnh
cuèi cïng víi viÖc tÝch cùc tranh thñ c¸c nguån vèn bªn ngoµi, nh©n d©n ta
gãp tiÒn cña vµ sÏ tiÕp tôc bá tiÒn cña ®Ó x©y dùng ®Êt níc nhanh chãng
thiÕt lËp c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch thÝch hîp ®ång bé ho¸ c¸c thñ tôc hµnh
chÝnh vµ c¸c gi¶i ph¸p vi m« ®Ó lËp m«i trêng ®Çu t lµnh m¹nh, an toµn,
hiÖu qu¶.
3/ Huy ®éng vèn trong níc víi c¸c vÊn ®Ò x· héi.
Trong 5 n¨m (1991- 1995) vèn ®Çu t thùc hiÖn toµn x· héi lµ 193,537
tû ®ång ( tÝnh theo gi¸ hiÖn hµnh) t¬ng ®¬ng 18,6 tû USD. Trong ®ã vèn
®Çu t trong níc lµ 137,305 tû ®ång chiÕm 29%. Vèn ®Çu t trong níc thuéc
khu vùc nhµ níc lµ: 70.011 tû ®ång ( bao gåm vèn ng©n s¸ch, tÝn dông nhµ
níc, doanh nghiÖp nhµ níc ®Çu t ), chiÕm 31,6%, b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng
16%. Khu vùc ngoµI nhµ níc ®· ®Çu t 67,294 tû ®ång chiÕm 37,7% so víi
vèn ®Çu t trong níc.
Trong 3 n¨m (1996- 1998) tæng møc vèn ®Çu t toµn x· héi thùc hiÖn
lµ253,614 tû ®ång t¬ng ®¬ng kho¶ng 20- 21 tû USD. So víi môc tiªu toµn
x· héi cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996- 2000 lµ 41- 42 tû USD th× 3 n¨m1996-
1998 ®· thùc hiÖn ®îc kho¶ng 40- 50%.
Nguån vèn ®Çu t huy ®éng toµn x· héi ngµy cµng t¨ng so víi GDP.
Naawm 1989 chØ ®¹t 8-9% GDP, th× ®Õn n¨m 1991 ®¹t 15,22%, n¨m 1993
13
®¹t 21%, n¨m 1995 ®¹t 26,3%, n¨m 1996 ®¹t 26,9% , nawm 1997 ®¹t
27,5% vµ n¨m 1998 ®¹t28,2%.
Nguån vèn ®Çu t toµn x· héi ngµy cµng ®a d¹ng ho¸, h×nh thøc huy
®éng ®îc huy ®éng qua nhiÒu kªnh nh vèn ng©n s¸ch nhµ níc, ph¸t hµnh
tr¸I phiÕu c«ng tr×nh. HiÖn nay h×nh thøc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ
níc ®Ó t¸i ®Çu t hoÆc ®Çu t x©y dùng míi ®ang ®îc më réng. H×nh thøc
doanh nghiÖp tù vay vèn cña níc ngoµo ®Ó ®Çu t cã sù b¶o l·nh cña nhµ níc
còng ®· ®îc më réng vµ hoµn thiÖn dÇn. Nh÷ng n¨m gÇn ®ay ®· triÓn khai
nhiÒu dù ¸n ®Çu t theo h×nh thøc BOT ( x©y dùng- chuyÓn giao- kinh
doanh), BTO ( x©y dùng – kinh doanh- chuyÓn giao). §èi tîng sö dông
vèn ®Çu t ®· cã sù thay ®æi c¨n b¶n, theo híng xo¸ bá dÇn bao cÊp.
Vèn ®Çu t tõ nguån ngoµi quèc doanh cos tèc ®é t¨ng trëng râ rÖt vµ
ngµy cµng chiÕm tû träng quan träng trong tæng vèn ®Çu t toµn x· héi.
Nguån vèn nµy chñi yÕu tËp trung trong lÜnh vùc th¬ng m¹i, dÞch vô, nhµ
®Êt, kh¸ch s¹n nhµ hµng...
Vèn ®Çu t thùc hiÖn toµn x· héi 1996- 1998
Nguån vèn huy 1996 1997 1998 1996- 1998
®éng Tû % Tû % Tû % Tû ®ång %
®ång ®ång ®ång
Tæng vèn ®Çu t. 778,14 100 90800 100 85000 100 253614 100
Vèn nhµ níc 30614 39,4 38000 41,9 39000 45,9 107614 42,43
Vèn ngoµi QD 21773 28,0 22000 24,2 20000 23,5 63733 25,19
Vèn d©n c 15600 20,1 14743 16,2 13500 15,9 43843 17,28
Vèn FDI 26400 33,9 30800 33,9 26000 30,6 83200 32,80
HÖ sè icor - 3,04 - 3,49 - 3,6 - -
§Ó ®¶m b¶o ®Çu t ®óng ®Þnh híng, phï hîp víi quy ho¹ch ph¸t triÓn
kinh tÕ cña vïng, l·nh thæ, n©ng cao sö dông vèn tÝn dông ®Çu t u ®·i, cÇn
®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch ®Çu t theo ch¬ng tr×nh dù ¸n. TÊt c¶
c¸c c«ng tr×nh dù ¸n ®Òu ph¶i t©n thñ mét c¸ch nghiªm ngÆt c¸c tr×nh tù ®Çu
t x©y dùng c¬ b¶n.
IV/ Kinh nghiÖm cña mét sè níc vÒ huy ®éng vèn
®Çu t trong níc.
Nguån vèn lu«n lµ mét vÊn ®Ò ®Æt ra hµng ®Çu cho mäi nÒn kinh tÕ
c«ng nghiÖp ho¸. Tuy nhiªn do lîi thÕ cña mçi mét quèc gia lµ kh¸c nhau
14
vµ do sù kh¸c nhau vÒ lîi thÕ so s¸nh nªn con ®êng ®Ó kiÕn t¹o nguån vèn
s¶n xuÊt lµ hÕt søc ®a d¹ng.
1/ Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n.
NhËt b¶n lµ mét cêng quèc kinh tÕ ë Ch©u ¸ víi c¸ch t¹o nguån vèn
cho ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c víi nhiÒu níc kh¸c. Nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XIX
díi thêi Minh TrÞ, NhËt cßn lµ mét níc rÊt nghÌo, nÒn kinh tÕ míi ®i vµo
c«ng cuéc c¶i c¸ch. §Ó cã kho¶n tÝch luü vèn ®Çu t ban ®Çu cho c«ng cuéc
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. NhËt ®· dùa vµo c¬ cÊu chÝnh quyÒn rÊt m¹nh
céng víi thu thuÕ rÊt lín tõ nh©n d©n. Th«ng qua biÖn ph¸p nµy NhËt ®·
huy ®éng ®îc nguån vèn rÊt lín cho ph¸t triÓn kinh tÕ
C¸c nhµ kinh tÕ ®· tæng kÕt vµ ®a ra c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña NhËt lµ:
- Sù gia t¨ng nguån vèn nhanh chãng, ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu s¶n xuÊt,
®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu vµ øng dông khoa häc kü thuËt vµo trong s¶n
xuÊt, t¨ng cêng ®iÒu tiÕt vµ vai trß cña chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ quèc
d©n, më réng thÞ trêng.
- Bíc ®µu bíc vµo thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ NhËt ®· cã tû lÖ tÝch luü
vèn hµng n¨m lµ 21,8% ®Õn n¨m 1968 lµ 29,2% lín h¬n hai lÇn so víi Mü
vµ gÇn b»ng 2 lÇn cña Anh.
N¨m 1959 GDP cña NhËt b»ng 81% cña §øc nhng tæng ®Çu t vµo t
b¶n cè ®Þnh cña NhËt ®· vît §øc.
- NhËt duy tr× ®îc møc tÝch luü cao lµ nhê møc l¬ng thÊp trong khi
n¨ng xuÊt lao ®éng th× rÊt cao vµ cã xu híng ngµy cµng t¨ng nhanh. Huy
®éng ®îc khèi lîng lín nguån vèn tõ ngêi d©n vµo trong kinh doanh, chi
phÝ cho quan sù thÊp, chi phÝ sö dông nguån vèn thÊp vµ khèng chÕ ®îc
møc chi tiªu c«ng céng ë møc thÊp.
2/ Kinh nghiÖm cña Hµn Quèc.
Kinh tÕ Hµn Quèc b¾t ®Çu cÊt c¸ch tõ thËp kû 60, kÓ tõ kÕ ho¹ch ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m lÇn thø nhÊt ra ®êi n¨m 1962, nÒn kinh tÕ ®· duy
tr× ®îc tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ nhanh. B×nh qu©n tèc ®é t¨ng GDP hµng
n¨m lµ 9% cao h¬n rÊt nhiÒu so tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cña thÕ giíi. Trong
cïng thêi gian c«ng nghiÖp, nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã tèc ®é t¨ng
trªn 20% n¨m, dÞch vô t¨ng trªn 14%/ n¨m. Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ
nhanh ®· gióp cho Hµn Quèc gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu vÊn ®Ò nh gi¶m thÊt
nghiÖp, gi¶m tû lÖ nghÌo ®ãi, gi¶m møc chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a n«ng
th«n vµ thµnh thÞ.
15
- Tµi trî cho c¸c nhu cÇu ®Çu t tríc t×nh h×nh kinh tÕ trong níc kÐm
phÊt triÓn, nguån tÝch luü tõ néi bé Ýt, nguån tµi trî bªn ngoµi gi¶m sót
chÝnh phñ ®· khuyÕn khÝch ®Çu t lµm t¨ng viÖc sö dông nguyªn liÖu trong
c«ng nghiÖp, khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi, khuyÕn khÝch du nhËp c«ng
nghÖ kü thuËt míi.
- Sö dông c«ng cô thuÕ vµ t¨ng cêng tiÕt kiÖm cña chÝnh phñ, sö dông
c«ng cô thuÕ nh mét c«ng cô kÝch thÝch ®Çu t, t¨ng cêng sö dông chÝnh s¸ch
l·i suÊt thÊp, chÝnh phñ ®a ra c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn l¹i vèn vµ tr¶ l·i cho c¸c
nhµ ®Çu t. §Ó tËp trung vèn cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh mòi nhän.
16
3/ Kinh nghiÖm ë Anh.
Häc thuyÕt M¸c ®· nhËn ®Þnh lµ sù tÝch luü t b¶n nguyªn thuû nhÊt
thiÕt ph¶i diÔn ra tríc khi cã sù ph¸t triÓn kinh tÕ. C¬ së thùc tiÔn cña häc
thuyÕt nµy b¾t nguån tõ thùc tiÔn kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc
Anh, n¬i mµ bu«n b¸n, bãc lét thuéc ®Þa vµ mét sè h×nh thøc kh¸c ®· t¹o
cho níc Anh cã ®îc nguån vèn tÝch luü khæng lå. §Õn cuèi thÕ kû XIIX
nguån vèn tÝch luü cña níc Anh biÕn thµnh t b¶n ®Çu t vµo c«ng nghiÖp. Tõ
thùc tiÔn ®ã cho thÊy, tríc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp níc Anh ®· tr¶i qua chñ
nghÜa t b¶n th¬ng m¹i hµng thÕ kû. Nh vËy th× con ®êng vµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n
®Ó t¹o dùng vèn ®Çu t vµo c«ng nghiÖp ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ph¸t triÓn
m¹nh tù do th¬ng m¹i nh»m t¹o ra tõ tÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ kÕt hîp víi
sù cíp bãc tõ c¸c níc thuéc ®Þa.
4/ Nh÷ng bµi häc vËn dông vµo ViÖt nam.
Kinh nghiÖm huy ®éng vèn tõ c¸c níc rÊt ®a d¹ng kh«ng theo mét
khu«n mÉu ®Þnh tríc nµo. §iÓm chung cã thÓ rót ra lµ c¸c níc thµnh c«ng
trong chÝnh s¸ch nµy ®Òu t©n thñ nh÷ng quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n, tËn dông
tèi ®a c¸c lîi thÕ so s¸nh cña níc m×nh vµ tÝnh ®Õn mét c¸ch cÆn kÏ ®IÒu
kiÖn tù nhiªn, ®Þa lý, c¸c nguån lùc tù nhiªn còng nh c¸c phong tôc tËp
qu¸n, t©m lý ngêi d©n, ®Æc ®IÓm riªng cña d©n téc m×nh. Tuy nhiªn cã
nh÷ng ®iÓm riªng ®¸ng chó ý cña tõng níc ®îc nghiªn cøu cã thÓ mang l¹i
nhiÒu lîi Ých cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta.
Kinh nghiÖm ë mét sè níc cßn cho thÊy quü ®Çu t cßn lµ mét ®Þnh chÕ
tµi chÝnh trung gian t¬ng ®èi thÝch hîp ®Ó huy ®éng vµ sö dông nguån vèn
lín. §©y lµ mét m« h×nh kinh tÕ bæ Ých cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë
ViÖt nam v× vËy chóng ta ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c nghiªn cøu nã mét c¸ch tØ
mû xem c¸i g× cã thÓ vËn dông ®îc vµ c¸i g× kh«ng ¸p dông ®îc.
Nã gãp phÇn vµo gi¶i quyÕt bµi to¸n khã vÒ huy ®éng vèn ®Çu t trong
níc, tÝch luü trong níc chØ ®îc c¶i thiÖn nhê chÝnh s¸ch l·i suÊt mµ cßn
nhê tiÕt kiÖm chi tiªu cña chÝnh phñ. ViÖc h¹n chÕ phÇn chi tiªu nµy gãp
phÇn tÝch cùc trë l¹i víi vÊn ®Ò huy ®éng vèn trong níc. Mét chÝnh phñ gän
nhÑ víi nh÷ng nguyªn t¸c chi tiªu mét c¸ch hîp lý cã ý nghi· thùc sù ®èi
víi tÝch luü cho néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
17
phÇn II.
Thùc tr¹ng cña viÖc huy ®éng vèn trong níc cña viÖt
nam trong thêi gian võa qua.
I /Tthùc tr¹ng cña viÖc huy ®éng vèn trong níc.
1. T×nh h×nh chung
NÒn kinh tÕ níc ta míi bíc ra khái cuéc chiÕn tranh trªn m×nh cßn
mang ®Çy th¬ng tÝch, khñng ho¶ng trÇm träng. V× thÕ nÒn kinh tÕ níc ta
mang nÆng tÝnh tËp trung , quan liªu, bao cÊp cho nªn cha t¹o ra ®éng lùc
kinh doanh ph¸t triÓn. ChÝnh Phñ tiÕn hµnh ®æi tiÒn theo tû lÖ 10 ®ång tiÒn
cò lÊy mét ®ång tiÒn míi, mçi ngêi d©n chØ ®îc ®æi ë mét møc ®é giíi h¹n,
nÕu vît qua giíi h¹n th× bÞ gi÷ l¹i ë ng©n hµng mét thêi gian kh¸ dµi sau ®ã
míi ®îc rót ra. B»ng viÖc ®æi tiÒn sÏ hy väng sím c¶i thiÖn ®îc c¸n c©n tiÒn
tÖ trong nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn biÖn ph¸p nµy chØ c¾t gi¶m ®îc lîng tiÒn
tÝch tr÷ ngoµi sæ s¸ch cña c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc kinh tÕ quèc
doanh cßn trong khu vùc t nh©n vµ trong nh©n d©n kÕt qu¶ thu ®îc rÊt h¹n
chÕ v× phÇn lín tiÒn tån t¹i díi d¹ng vµng vµ ®« la Mü. Sau khi tiÕn hµnh
®æi tiÒn mÆt th× c¸c doanh nghiÖp quèc doanh gµn nh bÞ tª liÖt, g©y nªn t×nh
tr¹ng thiÕu tiÒn mÆt nghiªm träng. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy buéc ChÝnh
phñ ph¶i ph¸t hµnh tiÒn ®Ó duy tr× sù ho¹t ®éng cho c¸c doanh nghiÖp quèc
doanh vµ v× vËy lµm t¨ng thªm møc ®é l¹m ph¸t. Trong khi ®ã:
- C«ng suÊt sö dông thùc tÕ m¸y mãc thiÕt bÞ thÊp, chØ ®¹t 30%, riªng
ngµnh c¬ khÝ ®¹t 20% c«ng suÊt thiÕt kÕ.
- Chi phÝ n¨ng lîng ®Ó lµm ra mét s¶n phÈm cao h¬n so víi tiªu chuÈn
tiªn tiÕn cña thÕ giíi tõ 1,5- 2 lÇn.
- ChÊt lîng s¶n phÈm thÊp, so víi tiªu chuÈn xuÊt khÈu chØ ®¹t 15%.
S¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ
- T×nh tr¹ng thua lç cña c¸c xÝ nghiÖp kh¸ phæ biÕn, gÇn 30% trong sè
1695 xÝ nghiÖp quèc doanh trung ¬ng vµ 40% trong sè 10389 xÝ nghiÖp
quèc doanh ®Þa ph¬ng ho¹t ®éng bÞ lç vèn.
Nguyªn nh©n cña viÖc sö dông nguån vèn kÐm hiÖu qu¶ lµ do qu¶n lý
vµ sö dông vèn theo c¬ chÕ quan niªu bao cÊp, thÓ hiÖn:
- L·ng phÝ vèn do bao cÊp vµ bao cÊp tÝn dông thÓ hiÖn:
+Tû träng vèn ®Çu t cho thiÕt bÞ qu¸ thÊp, c«ng nghÖ l¹c hËu vµ kh«ng
®ång bé.
+ Chi phÝ qu¸ lín, 1 ®ång vèn bá ra chØ cã 0,54 ®ång chuyÓn thµnh tµi
s¶n cè ®Þnh.
18
- §Çu t trµn lan thiÕu träng ®iÓm, kh«ng tÝnh to¸n râ hiÖu qu¶ ®Çu t.
Cßn nguyªn nh©n kh¸c quan lµ do c¸c nguån vèn vay vµ c¸c kho¶n viÖn trî,
ta kh«ng cã toµn quyÒn lùa chän vµ quyÕt ®Þnh c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶, thËm
trÝ nhiÒu trêng hîp ph¶i nhËn c¸c thiÕt bÞ l¹c hËu.
Nguån vèn trong níc trong thêi gian qua cßn nhiÒu h¹n chÕ, mét phµn
lµ do tÝch luü néi bé lµ cha lín, nhng nguyªn nh©n quan träng lµ cha cã c¸c
chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ,
trong ®ã cã kinh tÕ t nh©n vµ kinh tÕ hé gia ®×nh.
2/ Sau c¶ c¸ch kinh tÕ (tõ 1996- 1999).
ChÝnh s¸ch ®æi míi nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®· bíc ®Çu
kh¬i ®Ëy nh÷ng tiÒm n¨ng, ®éng lùc to lín cßn tiÒm tµng trong d©n c. Tuy
nhiªn, kÕt qu¶ quan träng nã còng cßn cã nhiÒu h¹n chÕ vµ thaaps xa so víi
tiÒm n¨ng vµ kh¶ n¨ng khaio th¸c cña níc ta, còng nh cha t¬ng xøng víi
c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta ®ang trong giai ®o¹n thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nã ®ßi hái ph¶i
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ víi tèc ®é cao, æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng, ®ång thêi ph¶i
chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ mét c¸ch m¹nh mÏ theo híng c¸c níc c«ng
nghiÖp ph¸t triÓn. Bªn c¹nh nguån vån níc ngoµi, nguån vèn trong níc
phaior ®îc huy ®éng mét c¸ch tèi ®a, ®¶m b¶o vai trß cã ý nghÜa to lín cho
c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc .
Nh×n vµo b¶ng c¬ cÊu tèc ®é nguån vèn trong níc ta thÊy c¬ cÊu vèn
trong níc t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, cßn vèn ngoµi quèc doanh vµ c¸c vèn kh¸c
th× gi¶m dÇn c¶ vÒ tû träng vµ tèc ®é. Qua ®ã cho ta thÊy ®îc tÇm quan
träng cña vèn ®Çu t trong níc ngµy cµng quan träng vµ quyÕt ®Þnh mäi
ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ kinh tÕ. Giai ®o¹n 1991- 1997 c¸c
chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t ®· thùc sù ph¸t huy t¸c dông thu hót mäi tÇng líp d©n
c vµ mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn s¶n
xuÊt kinh doanh b»ng tÊt c¶ c¸c nguån lùc cña m×nh, nhiÒu ngêi ®· bá c¶
phÇn cña c¶i tÝch luü vµo ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tæng céng trong 7 n¨m
tõ n¨m 1991- 1997 c¶ níc ®· huy ®éng ®îc 386 ngh×n tû ®ång ( tÝnh theo
mÆt b»ng gi¸ c¶ n¨m 1995) t¬ng ®¬ng víi kho¶ng 35 tû ®« la. Trong ®ã vèn
b×nh qu©n trong níc chiÕm trung b×nh tõ 52- 53%. N¨m 1998 tæng vèn ®Çu
t ph¸t triÓn ®¹t 9200 tû ®ång, kÕ ho¹ch n¨m 1999 lµ 120.000 tû ®ång. Muèn
®¹t ®îc kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra th× nhµ níc nªn Ên ®Þnh møc l·i suÊt cao ®Ó hÊp
d·n ngêi göi. Trªn thùc tÕ viÖc ¸p dông biÖn ph¸p nµy bíc ®Çu ®· mang l¹i
19
mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan ®Æc biÖt lµ sè ngêi göi tiÕt kiÖm ngµy cµng gia t¨ng
c¶ vÒ quy m« vµ khèi lîng.
II/ HiÖu qu¶ sö dông nguån vèn trong níc trong
thêi gian qua .
1/ Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp.
Sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ cã ®îc nh trªn lµ do hÇu hÕt c¸c ngµnh
vµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ chñ yÕu ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu râ nÐt vµ t¬ng
®èi ®ång bé. N«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®¹t ®îc thµnh tùu nhÊt
trong nh÷ng n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ trong nh÷ng n¨m 1991-
1997 nãi riªng. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp lµ t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ
v÷ng ch¾c ®Æc biÖt lµ ngµnh s¶n xuÊt l¬ng thùc. Møc ®é huy ®éng vµ sö
dông vèn n«ng nghiÖp h·y cßn phô thuéc vµo c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc
®èi víi n«ng nghiÖp. Khu vùc n«ng nghiÖp lµ khu vùc Ýt chÞu ¶nh hëng cña
cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ nªn s¶n xuÊt gia t¨ng, quy m«
gia t¨ng ®ång ®Òu qua c¸c n¨m. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho ngµnh n«ng
nghiÖp tiÕp tôc gia t¨ng lµ do c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nªn s¶n l¬ng thùc t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m nh sau:
N¨m 1995 ®¹t 27,4 triÖu tÊn, n¨m 1996 ®¹t 29,2 triÖu tÊn, n¨m 1997 ®¹t
30,6 triÖu tÊn, n¨m 1998 ®¹t 31,5 triÖu tÊn íc ®Õn n¨m 1999 ®¹t 33,8 triÖu
tÊn.
2/ Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· dÇn thÝch øng víi
c¬ chÕ qu¶n lý míi vµ ®ang ®i vµo thÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh. Sù ph¸t triÓn gi÷a
c¸c ngµnh c¸c khu vùc vµ c¸c lo¹i s¶n phÈm c«ng nghiÖp tuy ë møc ®é kh¸c
nhau nhng nh×n chung xu híng t¨ng t¬ng ®èi râ nÐt. C«ng nghiÖp ngoµi
quèc doanh tuy cã chËm ph¸t triÓn h¬n do chËm thÝch øng víi c¬ chÕ qu¶n
lý míi vµ ph¶i kh¾c phôc sù tan vì cña c«ng nghiÖp tËp thÓ nhng ®Õn nay
vÉn ®¹t tèc ®é t¨ng trëng kh¸ cao. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp
trong nh÷ng n¨m qua b¾t nguån tõ sù ®Çu t lín vµ cã kÕ ho¹ch cña nhµ níc
cña nhiÒu n¨m tríc ®©y cho mét sè ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nh: DÇu
khÝ, ®iÖn, xi m¨ng. ViÖc ®Èy m¹nh khai th¸c dÇu th« vµ n©ng cao hiÖu suÊt
sö dông cña c¸c nhµ m¸y lín nh xi m¨ng BØm s¬n, xi m¨ng Hoµng Th¹ch,
thuû ®iÖn TrÞ An, Hoµ B×nh.
3/ Trong lÜnh vùc dÞch vô.
Më réng nhiÒu ho¹t ®éng dÞch vô trong n«ng th«n nhÊt lµ ho¹t ®éng
cung øng vËt t kü thuËt, dÞch vô tiªu thô s¶n phÈm, dÞch vô tµi chÝnh tÝn
dông, dÞch vô du lÞch, dÞch vô y tÕ, gi¸o dôc …§· ®¹t ® îc møc t¨ng trëng
20