Nghiên cứu thực trạng và một số giải pháp phòng chống cận thị ở học sinh trung học cơ sở khu vực trung du tỉnh thái nguyên

  • 11 trang
  • file .pdf
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
-------------------Z”Y------------------
VŨ QUANG DŨNG
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
PHÒNG CHỐNG CẬN THỊ Ở HỌC SINH
TRUNG HỌC CƠ SỞ KHU VỰC TRUNG DU
TỈNH THÁI NGUYÊN
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
THÁI NGUYÊN, 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
-------------------Z”Y------------------
VŨ QUANG DŨNG
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
PHÒNG CHỐNG CẬN THỊ Ở HỌC SINH
TRUNG HỌC CƠ SỞ KHU VỰC TRUNG DU
TỈNH THÁI NGUYÊN
CHUYÊN NGÀNH: VỆ SINH XÃ HỘI HỌC VÀ TCYT
MÃ SỐ: 62.72.01.64
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. Hoàng Thị Phúc
2. GS.TS. Đỗ Văn Hàm
THÁI NGUYÊN, 2013
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố
trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
Vũ Quang Dũng
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án này, tôi xin trân trọng cảm ơn Bộ Giáo dục và
Đào tạo, Đại học Thái Nguyên, Trường Đại học Y Dược đã tạo mọi điều kiện
giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu tại cơ sở đào tạo.
Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn
PGS.TS Hoàng Thị Phúc và GS.TS Đỗ Văn Hàm, những người Thầy đã trực
tiếp hướng dẫn, tận tâm chỉ bảo và định hướng cho tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận án.
Đặc biệt, tôi vô cùng cảm ơn sự giúp đỡ quí báu của Ban giám hiệu, các
thầy cô giáo và các em học sinh tại các trường THCS Tân Thành, Phú Xá,
Hóa Thượng, Quyết Thắng đã hợp tác, giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu
tại trường.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô, đồng nghiệp ở Trường Đại học
Y Dược Thái Nguyên đã hỗ trợ về tài liệu, tư vấn về chuyên môn trong quá
trình triển khai các hoạt động nghiên cứu của đề tài luận án.
Cuối cùng, tôi xin chia sẻ thành quả đạt được ngày hôm nay với vợ con
tôi và những người thân trong gia đình đã có những đóng góp, hy sinh cho sự
thành công của luận án này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 7 năm 2013
Vũ Quang Dũng
iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BXD Bộ Xây dựng
BYT Bộ Y tế
CSHQ Chỉ số hiệu quả
CSHQCT Chỉ số hiệu quả của nhóm can thiệp
CSHQĐC Chỉ số hiệu quả của nhóm đối chứng
CT Can thiệp
D Diop
ĐC Đối chứng
ĐNT Đếm ngón tay
HQCT Hiệu quả can thiệp
HS Học sinh
ICEE Tổ chức Giáo dục chăm sóc mắt Quốc tế
(International Centre for Eyecare Education)
OR Tỷ xuất chênh
QCXDVN Quy chuẩn xây dựng Việt nam
QĐ Quyết định
SL Số lượng
THCS Trung học cơ sở
TL Tỷ lệ
WHO Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization)
iv
MỤC LỤC
Nội dung Trang
Lời cam đoan......................................................................................... i
Lời cảm ơn............................................................................................. ii
Danh mục các chữ viết tắt.................................................................... iii
Mục lục................................................................................................ iv
Danh mục bảng.................................................................................... vi
Danh mục hình, biểu đồ....................................................................... I
ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................... 1
Chương 1- TỔNG QUAN.................................................................. 3
1.1. Thực trạng bệnh cận thị học đường hiện nay.............................. 3
1.1.1. Khái niệm, nguyên nhân và cách đánh giá cận thị học đường. 3
1.1.2. Thực trạng cận thị học đường hiện nay................................ 6
1.2. Các yếu tố nguy cơ gây cận thị học đường................................... 11
1.2.1. Các yếu tố nguy cơ có tính chất gia đình, bẩm sinh, di truyền 11
1.2.2. Các yếu tố nguy cơ do điều kiện vệ sinh trường học và thực 13
hiện vệ sinh trong học tập..................................................................
1.2.3. Các yếu tố nguy cơ do mắt phải nhìn gần kéo dài................. 15
1.2.4. Do công tác phòng chống cận thị học đường chưa tốt........... 18
1.2.5. Một số yếu tố nguy cơ khác................................................... 20
1.3. Một số giải pháp phòng chống cận thị học đường........................... 22
1.3.1. Các giải pháp dự phòng cận thị học đường............................... 22
1.3.2. Can thiệp điều trị bệnh cận thị học đường.................................. 27
1.3.3. Một vài nét sơ lược về tình hình phòng chống cận thị học 32
đường tại tỉnh Thái Nguyên......................................................................
Chương 2- ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........ 34
2.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................... 34
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu................................................ 34
2.3. Phương pháp nghiên cứu.............................................................. 36
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu............................................................... 36
2.3.2. Cỡ mẫu và kỹ thuật chọn mẫu.............................................. 36
2.3.3. Nội dung can thiệp................................................................. 41
v
2.3.4. Chỉ số nghiên cứu.................................................................... 43
2.3.5. Tiêu chuẩn đánh giá................................................................. 44
2.4. Phương pháp thu thập thông tin................................................... 46
2.5. Vật liệu nghiên cứu......................................................................... 49
2.6. Phương pháp xử lý số liệu............................................................ 49
2.7. Phương pháp khống chế sai số...................................................... 51
2.8. Đạo đức trong nghiên cứu............................................................ 51
Chương 3- KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU............................................... 52
3.1. Thực trạng và một số yếu tố nguy cơ cận thị ở học sinh THCS 52
khu vực trung du tỉnh Thái Nguyên.....................................................
3.1.1. Thực trạng cận thị ở học sinh THCS khu vực trung du 52
tỉnh Thái Nguyên..................................................................................
3.1.2. Một số yếu tố nguy cơ cận thị ở học sinh THCS tại Thái 56
Nguyên...........................................................................................
3.2. Hiệu quả một số biện pháp can thiệp phòng chống cận thị học đường 69
3.2.1. Kết quả các hoạt động can thiệp phòng chống cận thị học 72
đường ............................................................................................................
3.2.2. Hiệu quả can thiệp phòng chống cận thị học đường .............. 78
Chương 4 - BÀN LUẬN..................................................................... 91
4.1. Thực trạng và một số yếu tố nguy cơ cận thị ở học sinh THCS 91
khu vực trung du tỉnh Thái Nguyên.....................................................
4.1.1. Thực trạng cận thị ở học sinh THCS khu vực trung du 91
tỉnh Thái Nguyên .............................................................................
4.1.2. Một số yếu tố nguy cơ đối với cận thị học đường.......... 97
4.2. Hiệu quả một số biện pháp can thiệp phòng chống cận thị học đường 107
4.2.1. Mô hình can thiệp 107
4.3.2. Kết quả can thiệp 113
4.3.3. Hạn chế của đề tài luận án 117
KẾT LUẬN......................................................................................... 119
KHUYẾN NGHỊ................................................................................. 121
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................... 122
PHỤ LỤC............................................................................................
vi
DANH MỤC BẢNG
Tên bảng Trang
Bảng 3.1. Kết quả đo thị lực học sinh ở các trường điều tra 52
Bảng 3.2. Phân loại nguyên nhân gây giảm thị lực 52
Bảng 3.3. Tỷ lệ cận thị học đường ở các trường điều tra 53
Bảng 3.4. Tỷ lệ cận thị học đường theo khối lớp học 54
Bảng 3.5. Tỷ lệ cận thị học đường theo giới tính 54
Bảng 3.6. Phân bố học sinh cận thị theo thời điểm phát hiện 54
Bảng 3.7 Phân bố học sinh cận thị theo mắt cận thị 55
Bảng 3.8. Mức độ cận thị 55
Bảng 3.9. Thị lực của học sinh mắc cận thị 56
Bảng 3.10. Hệ số chiếu sáng tự nhiên trung bình tại các trường THCS 57
Bảng 3.11. Cường độ chiếu sáng trung bình tại các trường THCS 58
Bảng 3.12. Mối liên quan giữa cường độ chiếu sáng và cận thị học đường 58
Bảng 3.13. Hiệu số chiều cao bàn ghế trung bình tại các trường THCS 59
Bảng 3.14. Mối liên quan giữa kích thước bàn ghế và cận thị học đường 60
Bảng 3.15. Mối liên quan giữa tư thế ngồi học và cận thị học đường 60
Bảng 3.16. Kích thước và cách kê bảng tại các trường THCS 61
Bảng 3.17. Mối liên quan giữa góc học tập tại nhà và cận thị học đường 61
Bảng 3.18. Mối liên quan giữa loại bàn ghế và đèn chiếu sáng nơi ngồi 62
học tại gia đình của học sinh với cận thị học đường
Bảng 3.19. Mối liên quan giữa thời gian học tập trên lớp của học sinh 63
THCS và cận thị học đường
Bảng 3.20. Mối liên quan giữa thời gian tự học tại nhà và học thêm 63
của học sinh THCS và cận thị học đường
Bảng 3.21. Mối liên quan giữa thời gian dành cho các hoạt động nhìn 64
gần của học sinh THCS và cận thị học đường
Bảng 3.22. Mối liên quan giữa thời gian dành cho các hoạt động giải 65
trí ngoài trời của học sinh THCS và cận thị học đường