Ngân hàng với chức năng huy động vốn trong quá trình cnh hđh đất nước
- 27 trang
- file .doc
Môc lôc
lêi më ®Çu..................................................................................................................3
ch¬ng i : tæng quan vÒ ng©n hµng vµ chøc n¨ng huy ®éng
vèn..................................................................................................................................5
I. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng Ng©n hµng g¾n víi chøc
n¨ng huy ®éng vèn (H§V).................................................................5
II. Lý luËn c¬ b¶n chøc n¨ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng................6
III. Ng©n hµng -Huy ®éng vèn g¾n liÒn víi viÖc sö dông vèn ( chøc
n¨ng trung gian tÝn dông ).................................................................9
1. C¬ së h×nh thµnh chøc n¨ng..............................................................9
2. Vai trß quan träng cña huy ®éng vèn qua Ng©n hµng.....................10
2.1. Gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ x· héi, t¹o nh÷ng ®IÒu kiÖn thuËn
lîi cho c¸ nh©n vµ tæ chøc x· héi............................................10
2.2. Huy ®éng vèn lµm gia t¨ng vèn trong níc, kÝch thÝch huy ®éng
vèn níc ngoµi..........................................................................10
2.3. Huy ®éng vèn gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ quèc gia................................................................11
2.4. Huy ®éng vèn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña c¸c Ng©n hµng th¬ng
m¹i...........................................................................................11
IV. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn............................................................12
1. Vèn tiÒn göi:....................................................................................12
1.1. TiÒn göi kh«ng k× h¹n...............................................................12
1.2. TiÒn göi cã k× h¹n.....................................................................12
1.3. TiÒn göi tiÕt kiÖm.....................................................................12
2. Vèn ®i vay.......................................................................................13
2.1. Vay cña Ng©n hµng trung ¬ng (NHTW)..................................13
2.2. Vay cña c¸c Ng©n hµng hay tæ chøc tÝn dông trªn thÞ tr¬ng
Ng©n hµng...............................................................................13
2.3. Vay níc ngoµi...........................................................................13
2.4. Mét nguån vèn hÕt søc quan träng cña Ng©n hµng lµ vèn tù cã
.................................................................................................14
V. C¸c nh©n tè ¶nh hëng huy ®éng vèn qua Ng©n hµng.....................14
1. L·i suÊt ¶nh hëng rÊt lín ®Õn huy ®éng vèn...................................14
2. T×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ.....................................................................15
3. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng...................................................15
4. Thu nhËp vµ tµi s¶n cña d©n c..........................................................16
5. Dù tÝnh c¬ héi ®Çu t.........................................................................16
ch¬ng II: thùc tr¹ng huy ®éng vèn qua ng©n hµng th¬ng
m¹i trong nh÷ng n¨m qua.............................................................................17
-1-
I. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong c«ng t¸c huy ®éng vèn qua Ng©n hµng
...........................................................................................................17
1.1. Huy ®éng vèn ngµy cµng t¨ng víi sù ®a d¹ng ho¸ vÒ h×nh thøc
së h÷u, më réng m¹ng líi Ng©n hµng.....................................17
1.2. Nguån vèn huy ®éng qua Ng©n hµng ngµy cµng t¨ng..............18
1.3. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn................................19
II. Môc tiªu vµ kÕt qu¶ huy ®éng vèn ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh
tÕ n¨m 2000.......................................................................................21
Ch¬ng III: nh÷ng quan ®IÓm, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p...................24
huy ®éng vèn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng...............................24
I. Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n hiÖn nay....................................................24
II. Nh÷ng ®Þnh híng mang tÝnh chiÕn lîc............................................25
1. Nh÷ng ®Þnh híng chung..................................................................25
2. Môc tiªu c¬ b¶n giai ®o¹n 2000 - 2010...........................................26
3. Môc tiªu tríc m¾t vµ mét sè vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra..............................26
3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p.......................................................27
phÇn kÕt luËn........................................................................................................30
danh môc tµi liÖu tham kh¶o.....................................................................32
-2-
lêi më ®Çu
"Tõ nay ®Õn n¨m 2010 ph¶i x©y dùng níc ta tõ mét níc n«ng nghiÖp
l¹c hËu, c«ng cô th« s¬, lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu trë thµnh mét níc c¬
khÝ ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ víi trang thiÕt bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹I, d©n giµu, níc
m¹nh, an ninh v÷ng ch¾c.. " §ã lµ môc tiªu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ -
hiÖn ®¹i ho¸ (CNH- H§H) mµ §¶ng ta ®Æt ra.
§Æc biÖt níc ta ®ang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ trêng, x©y
dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸, mét mÆt n©ng cao ®êi sèng ngêi d©n, ®Èy m¹nh
tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ .. mÆt kh¸c ®¶m b¶o theo ®Þnh híng XHCN.
§Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu trªn, hoµn thµnh qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt
níc lµ c¶ mét vµ nhiÖm vô nÆng nÒ. V× vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ ViÖt nam xuÊt
ph¸t tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu, nghÌo nµn, c¬ së vËt chÊt thÊp kÐm,
ng©n s¸ch h¹n hÑp.. thÕ nhng viÖc chuyÓn tõ c«ng cô th« s¬ thµnh trang
thiÕt bÞ, m¸y mãc hiÖn ®¹i cÇn ph¶i cã vèn, viÖc ®Çu t tõ kû thuËt l¹c hËu
sang KH-CN hiÖn ®¹i còng cÇn cã vèn, viÖc ®Çu t ph¸t triÓn còng cÇn cã
vèn. Nh vËy, ®Ó hoµn thµnh qu¸ tr×nh CNH-H§H, ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu
trªn cÇn cã vèn, vèn lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp thiÕt. VËy vèn tõ ®©u ra ?
T¹i nghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIIi ®· chØ rá "§Ó
CNH-H§H cÇn huy ®éng nhiÒu nguån vèn g¾n víi sù sö dông cã hiÖu qu¶,
trong ®ã nguån vèn trong níc lµ quyÕt ®Þnh, nguån vèn trong níc lµ quan
träng". Nguån vèn níc ngoµi lµ quan träng nhng lÞch sö cho thÊy kh«ng cã
mét níc nµo ph¸t triÓn nhê vµo nguån vèn níc ngoµi. Do ®ã, ph¶i huy ®éng
nguån vèn trong níc lµ chñ yÕu, ph¸t huy néi lùc, khai th¸c tèi ®a nguån
vèn nhµn ræi trong x· héi.
ë ViÖt nam hiÖn nay ®· h×nh thµnh hai kªnh huy ®éng vèn, ®ã lµ qua
thÞ trêng chøng kho¸n vµ qua hÖ thèng Ng©n hµng. Song, thÞ trêng chøng
kho¸n ë ViÖt nam míi thµnh lËp, cßn míi mÎ vµ cha thùc sù trë thµnh mét
kªnh huy ®éng vèn (H§V) lín. Do vËy, H§V qua hÖ thèng Ng©n hµng lµ
quan träng vµ chñ yÕu.
Ng©n hµng lµ tæ chøc trung gian tµi chÝnh, thùc hiÖn huy ®éng nguån
vèn nhµn ræi trong x· héi, ®¸p øng nhu cÇu cho ®Çu t vµ ph¸t triÓn trong n-
íc.
-3-
Nh vËy, lµm thÕ nµo ®Ó huy ®éng ®îc nguån vèn tèi ®a, hiÖu qu¶ an
toµn nhÊt , ®¸p øng nhu cÇu vèn ngµy cµng t¨ng lµ vÊn ®Ò nãng báng trong
qu¸ tr×nh ®æi míi hÖ thèng Ng©n hµng ®· ®ang vµ tiÕp tôc thùc hiÖn.
Trong bµi viÕt nµy, em xin nghiªn cøu chuyªn ®Ò "Ng©n hµng víi
chøc n¨ng huy ®éng vèn trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt níc" Ng©n hµng
hµng ®· huy ®éng vèn nh thÕ nµo, díi h×nh thøc g×, vai trß cña Ng©n hµng
trong hÖ thèng huy ®éng vèn ? ë níc ta viÖc huy ®éng vèn cña Ng©n hµng
®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ g× ? Nh÷ng khã kh¨n cÇn gi¶i quyÕt vµ biÖn ph¸p
®Ó kh¾c phôc nh»m huy ®éng vèn ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n, ®¸p øng nhu
cÇu vÒ vèn ngµy cµng cao cña ®Êt níc.
§Ó viÖc ®îc thuËn lîi em chñ yÕu ph©n tÝch chøc n¨ng H§V v× thÓ
hiÖn b¶n chÊt Ng©n hµng lµ huy ®éng vèn vµ cho vay vèn, l¹i chiÕm sè lîng
vµ nguån vèn huy ®éng vèn.
Bµi viÕt cña em cßn cã nhiÒu sai sãt, mong c« gi¸o gãp ý vµ bæ xung
thªm cho em.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
ch¬ng i :
tæng quan vÒ ng©n hµng vµ chøc n¨ng huy ®éng vèn
I. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng Ng©n hµng g¾n
víi chøc n¨ng huy ®éng vèn (H§V)
Ng©n hµng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tr¶i qua mét qu¸ tr×nh l©u dµI, b¾t
®Çu tõ nh÷ng nghiªp vô Ng©n hµng s¬ khai sau ®ã Ng©n hµng ngµy cµng
ph¸t triÓn, ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ Ng©n hµng ph¸t triÓn trë
thµnh Ng©n hµng hiÖn ®¹i.
Nguån gèc Ng©n hµng b¾t nguån tõ nh÷ng thî kim hoµn, nh÷ng thî
®óc vµng, hä chuyªn lµm c«ng viÖc cÊt giö nh÷ng vËt quÝ gi¸, ®å trang søc,
cÊt giö tiÒn, thanh to¸n hé vho kh¸ch ®Ó hëng mét kho¶n thï lao nhÊt ®Þnh.
-4-
Nhng sau ®ã hä ph¸t hiÖn ra tÝnh chÊt "v« danh" cña ®ång tiÒn vµ tÊt c¶
nh÷ng ngêi göi tiÒn ®Òu kh«ng rót tiÒn ra cïng mét lóc, v× vËy lu«n lu«n cã
kho¶n tiÒn d thõa cã thÓ ®em cho vay vµ lÊy l¶i. NghiÖp vô nhËn tiÒn göi vµ
cho vay b¾t ®Çu ®îc h×nh thµnh.
Khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn,thóc ®Èy Ng©n hµng ph¸t triÓn,
sù c¹nh tranh giöa c¸c Ng©n hµng cµng t¨ng th× c¸c tæ chøc nµy thay b»ng
thu phÝ tiÒn göi hä khuyÕn khÝch göi tiÒn b»ng c¸ch kh«ng thu phÝ vµ h¬n
nöa Ng©n hµng sÎ ®îc tr¶ mét phÇn lîi tøc gäi lµ l¶i suÊt tiÒn göi.
Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c Ng©n hµng thùc hiÖn nhiÒu ®a d¹ng
ho¸ c¸c h×nh thøc H§V, øng dông KØ thuËt - C«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Èy m¹nh
chøc n¨ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng.
Nh vËy, Ng©n hµng ®· huy ®éng nguån vèn nhµn ræi trong x· héi, vµ
dïng nguån vèn huy ®éng ®îc ®Ó cho vay.
Ng©n hµng trë thµnh cÇu nèi trung gian gi÷a ngêi thõa vèn vµ ngêi
thiÕu vèn, gi÷a ngêi tiÕt kiÖm vµ ngêi ®Çu t, gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho
vay.
KÕt luËn: Ng©n hµng lµ tæ chøc tµi chÝnh, nhËn tiÒn gØ vµ cho vay
tiÒn.
VËy, chøc n¨ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng thÓ hiÖn nh thÕ nµo ta
sÎ ®i ph©n tÝch s©u vÒ vÊn ®Ò nµy
II. Lý luËn c¬ b¶n chøc n¨ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng
Ng©n hµng lµ con ®Î, lµ s¶n phÈm tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ
hµng ho¸. Khi ra ®êi Ng©n hµng l¹i thóc ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t
triÓn. Do ®ã, ®èi víi h×nh th¸i kinh tÕ nµo, ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
ho¹t ®éng ng©n hµng lµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc nã giö vai trß ®Æc biÖt quan
träng trong nÒn kinh tÕ.
Do vËy muèn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× ®IÒu ®Çu tiªn lµ ph¸t
triÓn ho¹t ®éng ng©n hµng.
NÕu coi c¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ thÓ sèng th× ng©n hµng lµ huyÕt m¹ch
cña c¬ thÓ sèng ®ã.
LËt l¹i lÞch sö ph¸t triÓn, chóng ta cã thÓ thÊy, sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn
cña hÖ thèng Ng©n hµng g¾n víi t b¶n ho¸ tiÒn tÖ, mµ tiÒn th©n cña nã lµ t
b¶n cho vay nÆng l¶i ®· tõng tån t¹i trong thêi k× ph©n r¶ cña chÕ ®é nguyªn
-5-
thuû. Sù ph¸t triÓn m¹nh cña quan hÖ hµng hãa-tiÒn tÖ ®· ®ßi hái kh¸ch
quan sù ra ®êi cña c¸c tæ chøc vµ häat ®éng Ng©n hµng . Lóc nµy t b¶n tiÒn
tÖ nhµn ræi ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn phôc vô t b¶n c«ng nghiÖp víi l¶i suÊt thÊp.
Nh vËy, t b¶n c«ng nghiÖp ®· tr¶ mét phÇn lîi thu ®îc cho ngêi cho
vay do viÖc sö dông vèn vay vµo s¶n xuÊt díi h×nh thøc lîi tøc. C¬ chÕ ph©n
chia lîi tøc vµ lîi nhuËn lóc ®µu kinh doanh lµ ngÈu nhiªn, nhng khi t b¶n
ho¹t ®éng vµ t b¶n së höu ®îc ph©n ®Þnh rá rµng th× c¬ chÕ ph©n chia ®îc
®IÒu chØnh, mét nhãm t b¶n nhËn lîi tøc vµ bªn kia nhËn lîi nhuËn. Sù ph¸t
triÓn trong quan hÖ hµng-tiÒn trong c«ng nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn
Ng©n hµng, t b¶n trong th¬ng nghiÖp. T b¶n trong th¬ng nghiÖp lµ tiÒn th©n
cña t b¶n cã kh¶ n¨ng ®em l¹i l¶i xuÊt. Tuy bu«n b¸n tiÒn tÖ lµ chøc n¨ng
chñ yÕu, c¸c chøc n¨ng kh¸c cña ng©n hµng ®îc bæ sung dÇnvíi sù ph¸t
triÓn cña quan hÖ hµng-tiÒn vµ cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸.
Theo M¸c, c¸c bé phËn cÊu thµnh t b¶n Ng©n hµng bao gåm: vµng,
giÊy b¹c vµ c¸c chøng kho¸n. §Õn lîc m×nh ng©n hµng l¹i ph©n thµnh vèn
tù cã vµ vèn ®i vay. ChÝnh v× lÝ do ®ã mµ cã thÓ kÕt luËn r»ng tiÒn göi lµ yÕu
tè cÊu thµnh nghiÖp vô tÝn dông-ng©n hµng. C¸c thµnh phÇn cña nÒn t¶ng
trªn bao gåm:
- Vèn nhµn ræi
- C¸c lo¹i quØ ®îc huy ®éng
- Thanh to¸n trung gian cho kh¸ch hµng trªn tµi kho¶n
- Vèn tù cã cña ng©n hµng
Ho¹t ®éng huy ®éng vèn tõ tiÒn cña c«ng chóng lµ ®Æc trng c¬ b¶n
nhÊt cña ho¹t ®éng Ng©n hµng, lµ tiªu thøc ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ph©n biÖt Ng©n
hµngvíi c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c. Do ®Æc trng nµy mµ chøc n¨ng c¬ b¶n
cña Ng©n hµng lµ ®i vay vµ cho vay. V× thÕ vèn huy ®éng chiÕm tû lÖ cao
trong tæng sè vèn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Nh vËy vèn tù cã cña Ng©n
hµng sÎ Ýt h¬n rÊt nhiÒu so víi vèn huy ®éng nhng nã rÊt quan träng.
Ng©n hµng ra ®êi thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, víi chøc n¨ng huy
®éng vèn, Ng©n hµng thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi vµ t¸i ph©n phèi vèn,
tiÒn tÖ x· héi, t¸c ®éng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ hµng
ho¸ nhÊt lµ trong nÒn c¬ chÕ thÞ trêng mäi hµng ho¸ ®Òu ®îc biÓu thÞ b»ng
gi¸ c¶ th«ng qua tiÒn tÖ. Vèn huy ®éng vµ vèn cho vay cña Ng©n hµng còng
lµ mét lo¹i hµng ho¸. Nã còng ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn vµ gi¸ c¶ trong qu¸
tr×nh sö dông vèn. Gi¸ c¶ ®ã chÝnh lµ l¶i su¸t tiÒn vay mµ Ng©n hµng ph¶i
-6-
tr¶ cho ngêi cho vay vµ ®ßi l¹i ë ngêi vay vèn tõ Ng©n hµng. Chóng ta biÕt
r»ng, viÖc ph©n chia lîi nhuËn thµnh lîi nhuËn th¬ng nghiÖp, lîi nhuËn
c«ng nghiÖp vµ l¶i xuÊt lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i lîi nhuËn x· héi ®èi víi
ngêi trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
§Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, kh¸i niÖm " tiÒn ®Î ra tiÒn " ®îc
xem nh lµ mét qui luËt. ChÝnh v× vËy, nhê qui luËt nµy mµ nã t¸c ®éng vµo
nh÷ng ngêi cã vèn nhµn ræi muèn cã kho¶n thu tiÒn lín h¬n (thu nhËp tõ
tiÒn nhµn ræi cña m×nh) sÎ ®em ®µu t trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh
doanh hoÆc göi tiÒn tiÕt kiÖm vµo Ng©n hµng, ®Ó sau mét kho¶ng thêi gian
nhÊt ®Þnh thu dîc mét sè lîi tøc nµo ®ã. §©y lµ c¬ së vµ nguån gèc ®Ó c¸c
Ng©n hµng thùc hiÖn ®îc c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña m×nh, ®ã lµ huy ®éng
vèn nhµn ræi tõ c¸c líp d©n c vµ c¸c tæ chøc trong nÒn kinh tÕ. Qua ®ã Ng©n
hµng ®· thùc hiÖn ®îc vai trß rÊt quan träng cña m×nh víi t c¸ch lµ mét
trung gian tµi chÝnh, gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh chu chuyÓn vèn n»m r¶i r¸c
trong d©n c ®Ó trë thµnh kho¶n vèn lín mµ nhu cÇu ®Çu t trong nÒn kinh tÕ
®ßi hái.
TÝnh tÊt yÕu cña Ng©n hµng trong vai trß trung gian tµi chÝnh ®îc thÓ
hiÖn theo chu k× khÐp kÝn:
Huy ®éng vèn- Trung gian tµi chÝnh-Sö dông vèn.
Trong ®ã Ng©n hµng ®ãng vai trß chñ yÕu trong mèi quan hÖ rµng
buéc gi÷a ngêi vay tiÒn, ngêi göi tiÒn vµ Ng©n hµng. §ång thêi, Ng©n hµng
cßn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh viÖc kÝch thÝch t¨ng trëng nguån vèn huy ®éng
vµo Ng©n hµng th«ng qua gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ vµ quyÒn lîi cña c¶ ba
bªn
Ngêi göi tiÒn Ngêi vay tiÒn
Ng©n hµng
III. Ng©n hµng -Huy ®éng vèn g¾n liÒn víi viÖc sö dông vèn
( chøc n¨ng trung gian tÝn dông )
Huy ®éng vèn cña Ng©n hµng lµ nh»m môc ®Ých cho vay hay nãi
c¸nh kh¸c lµ sö dông vèn.
-7-
Th«ng qua viÖc huy ®éng c¸c kho¶n tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn ræi trong
nÒn kinh tÕ, Ng©n hµng h×nh thµnh nªn quû cho vay cña nã råi ®em cho ®èi
víi nÒn kinh tÕ, bao gåm c¶ cho vay ng¾n h¹n vµ cho vay dµi h¹n. Víi chøc
n¨ng nµyNg©n hµng ®ãng vai trß võa lµ ngêi ®i vay, võa lµ ngêi cho vay.
1. C¬ së h×nh thµnh chøc n¨ng
Thø nhÊt, do yªu cÇu hoµn vèn trong x· héi, cã chñ thÓ t¹m thêi nhµn
vèn. VÝ dô: tiÒn dïng ®Ó mua nguyªn vËt liÖu nhng cha mua, tiÒn trÝch khÊu
hao nhng cha sö dông ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn l¬ng cha ®Õn k× tr¶,..
Ngîc l¹i cã nhiÒu chñ thÓ l¹i cÇn cã vèn ®Ó bæ sung cho s¶n xuÊt. M©u
thuÈn nµy cÇn ®îc gi¶i quyÕt ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn trong nÒn kinh
tÕ, ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn vèn.
Thø hai, do nhu cÇu tiÕt kiÖm vµ ®Çu t.
Thø ba, do h¹n chÕ tÝn dông trùc tiÕp, tøc lµ rÊt khã ®Ó chñ thÓ thõa
vèn gÆp chñ thÓ thiÕu vèn, hoÆc nhu cÇu vèn vµ kh¶ n¨ng cho vay vèn
kh«ng gÆp nhau, hay ®ßi hái ph¶i cã mét sù tin tëng lÈn nhau mµ kh«ng cã
vËt thÕ chÊp nªn rñi ro rÊt lín..
V× vËy, Ng©n hµng ®øng ra víi t c¸ch lµ mét tæ chøc trung gian tµi
chÝnh, thùc hiÖn chøc n¨ng huy ®éng vèn vµ sö dông vèn, lµ cÇu nèi trung
gian giöa ngêi thõa vèn vµ ngêi thiÕu vèn.
Huy ®éng vèn vµ sö dông vèn lµ hai ho¹t ®éng g¾n liÒn víi nhau, thÓ
hiÖn b¶n chÊt cña Ng©n hµng. Huy ®éng vèn cµng nhiÒu th× sö dông vèn
cµng tèt, ®¸p øng nhhuh cÇu ®µu t vµ ph¸t triÓn. Ngîc l¹I, sö dông vèn cã
hiÖu qu¶ lµ lµ c¬ së ®Ó huy ®éng vèn ®îc thuËn lîi.
2. Vai trß quan träng cña huy ®éng vèn qua Ng©n hµng
2.1. Gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ x· héi, t¹o nh÷ng ®IÒu kiÖn thuËn lîi
cho c¸ nh©n vµ tæ chøc x· héi
Qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cña Ng©n hµng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tÝch tô vµ
tËp trung c¸c nguån vèn trong x· héi, sau ®ã cho vay ®¸p øng nhu cÇu vÒ
vèn cho s¶n xuÊt, ®Çu t vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh vËy, huy ®éng vèn lµ kÞp
thêi ®· tiÕt kiÖm thêi gian, chi phÝ nguån lùc, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
vµ lu th«ng hµng ho¸, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn.
MÆt kh¸c, nh÷ng ngêi tiÕt kiÖm thu thªm ®îc mét phÇn l¶i tõ tiÒn göi
cña m×nh, tøc ®ång tiÒn cña hä tõ chæ d thõa ®· cã kh¶ n¨ng sinh lêi. Ngîc
l¹I, nh÷ng ngêi thiÕu vèn th× cã vèn kÞp thêi cho s¶n xuÊt, t¨ng lîi nhuËn.
-8-
2.2. Huy ®éng vèn lµm gia t¨ng vèn trong níc, kÝch thÝch huy ®éng
vèn níc ngoµi.
Nguån vèn huy ®éng cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i, ngoµi nguån vèn
huy ®éng trong níc cßn nguån vèn huy ®éng tõ níc ngoµi. Trong ®ã vèn
trong níc lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh, vèn níc ngoµi lµ quan träng.
VËy trß quyÕt ®Þnh cña nguån vèn trong níc thÓ hiÖn:
Thø nhÊt, t¹o tÝnh chñ ®éng trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn, chi phÝ
huy ®éng vèn thÊp, hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi x· héi cao.
Thø hai, t¹o c¸c ®IÒu kiÖn thuËnlîi ®Ó hÊp thô vµ khai th¸c cã hiÖu
qu¶ nguån vèn ®Çu t níc ngoµi.
Thø ba, h×nh thµnh vµ t¹o lËp søc m¹nh håi sinh cho nÒn kinh tÕ, h¹n
chÕ c¸c tiªu cùc ph¸t sinh vÒ kinh tÕ -x· héi do ®Çu t níc ngoµi mang l¹i.
Nhê vËy tÝnh ®éc lËp tù chñ cña ®Êt níc ®îc b¶o ®¶m, tr¸nh lÖ thuéc níc
ngoµi do quan hÖ vay mîn.
XÐt vÒ b¶n chÊt, huy ®éng vèn cña c¸c NHTM lµ trùc tiÕp lµm cho
qui m« tÝch luü trong níc ngµy cµng t¨ng chuyÓn tèi ®a nguån vèn ®ang
nhµn ræi thµnh nguån vèn h÷u Ých cã kh¶ n¨ng sinh lêi. Cßn huy ®éng vèn
níc ngoµi cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt
trong ®IÒu kiÖn kinh tÕ cßn nghÌo, thiÕu vèn mµ nhu cÇu ®Çu t ph¸p triÓn l¹i
cao.
ViÖc huy ®éng vèn níc ngoµi qua c¸c NHTM mµ tæ chøc kh¸c kh«ng
cã nh: kh¶ n¨ng tÝnh to¸n c¸c ®iÒu kiÖn vµ lîi Ých cho vay tr¶, kh¶ n¨ng
qu¶n lý cã hiÖu qu¶ vènvay vµ vai trß qu¶n lý ngo¹i tÖ ®Ó thùc hiÖn chÝnh
s¸ch ngo¹i hèi cña mét quèc gia.
2.3. Huy ®éng vèn gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ quèc gia.
Ho¹t ®éng huy ®éng vèn qua Ng©n hµng gãp phÇn kiÒm chÕ vµ kiÓm
so¸t møc l¹m ph¸t th«ng qua viÖc ®IÒu chØnh lîng tiÒn tham gia vµo qu¸
tr×nh lu th«ng, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn. Ch¼ng h¹n: Ng©n hµng lu«n lµ n¬i
cung cÊp mét lîng vèn tÝn dông lín, ®s¶n phÈm øng c¸c kho¶n chi tªu vµ
®Çu t cña chÝnh phñ cho c¸c dù ¸n vÒ s¶n xuÊt kinh doanh vµ nh÷ng dù ¸n
thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi, bï ®¾p nh÷ng sù thiÕu hôt t¹m thêi cña ng©n
s¸ch th«ng qua h×nh thøc vay nî gi÷a ng©n s¸ch víi Ng©n hµng.
2.4. Huy ®éng vèn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña c¸c Ng©n hµng th¬ng
m¹i.
-9-
ë níc ta hiÖn nay, thÞ phÇn ho¹t ®éng cña tÝn dông chiÕm kho¶ng
90%. Con sè nµy kh¸ cao chøng tá ho¹t ®éng tÝn dông lµ chñ yÕu, quyÕt
®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mæi NHTM.
Mµ muèn cã ho¹t ®éng tÝn dông ph¶i cã vèn,muèn cã vèn ph¶i huy
®éng vèn vµ chñ yÕu tõ nÒn kinh tÕ. Nh vËy huy ®éng vèn ph¶i lµ bíc khëi
®Çu quan träng nhÊt ®Ó cã ®îc bíc khëi ®éng tiÕp theo trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn ho¹t ®éng tÝn dông.
Qua qu¸ tr×nh huy ®éng vèn, Ng©n hµng sÎ cã vèn ®Ó cho vay vµ thu
lîi nhuËn, gãp phÇn thóc ®Èy sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng.
IV. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn.
§Ó t¹o nguån vèn cho ho¹t ®éng, Ng©n hµng huy ®éng vèn díi c¸c
h×nh thøc chñ yÕu sau:
1. Vèn tiÒn göi:
1.1. TiÒn göi kh«ng k× h¹n
Kh¸i niÖm: TiÒn göi kh«ng k× h¹n lµ tiÒn göi mµ kh¸ch hµng cã thÓ
rót ra bÊt cø lóc nµo.
§èi víi lo¹i tiÒn göi nµy, Ng©n hµng ®ãng vai trß "thñ quû" võa thùc
hiÖn trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n ra ®Ó chi tr¶ cho hµng ho¸, dÞch vô theo yªu cÇu
cña kh¸ch hµng, võa nhËp kho¶n tiÒn mµ kh¸ch hµng ®îc hëng vµo tµi
kho¶n. Lo¹i tiÒn göi nµy ®îc gäi lµ tiÒn göi cã ph¸t hµnh sÐc hay tiÒn göi
thanh to¸n.
Môc ®Ých cña ngêi göi tiÒn: an toµn vµ thuËn tiÖn cho thanh to¸n qua
Ng©n hµng.
§ång thêi, ®èi víi Ng©n hµng th× Ng©n hµng thu ®îc mét kho¶n phÝ
rÊt lín tõ kh¸ch hµng, t¹o nguån thu vµ t¨ng cêng vèn cho Ng©n hµng.
1.2. TiÒn göi cã k× h¹n
Kh¸i niÖm: TiÒn göi cã k× h¹n lµ lo¹i tiÒn göi mµ kh¸ch hµng cã thÓ
rót ra sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh, cã thÓ vµi th¸ng ®Õn vµi n¨m .
TiÒn göi cã k× h¹n gåm 3 lo¹I: ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n.
Môc ®Ých cña kh¸ch hµng lµ göi tiÒn ®Ó hëng l¶i. Cßn ®èi víi Ng©n
hµng, tiÒn göi cã k× h¹n t¹o ra nguån vèn lín cho Ng©n hµng vµ Ng©n hµng
cã thÓ chñ ®éng cho vay kiÕm lêi.
§©y lµ nguån vèn lín vµ rÊt quan träng, cèt yÕu cña Ng©n hµng.
- 10 -
1.3. TiÒn göi tiÕt kiÖm
Kh¸i niÖm: TiÒn göi tiÕt kiÖm lµ tiÒn ®Ó dµnh cho d©n c ®îc göi vµo
Ng©n hµng nh»m môc ®Ých hëng l¶i.
H×nh thøc phæ biÕn nhÊt cña tiÒn göi tiÕt kiÖm co së. Cô thÓ lµ: Ng©n
hµng sÎ cÊp cho kh¸ch hµng mét cuèn sæ, dïng ®Ó ghi sè tiÒn göi vµo vµ rót
ra cña kh¸ch hµng.
Môc ®Ých: Ngêi göi tiÒn tiÕt kiÖm nh»m hëng l¶i
Ng©n hµng nhËn tiÒn göi ®· lµm t¨ng nguån vèn huy ®éng lªn, phôc
vô tèt h¬n cho vay tiÒn, thÓ hiÖn b¶n chÊt Ng©n hµng: ®i vay vµ cho vay
2. Vèn ®i vay
Ng©n hµng cã thÓ huy ®éng vèn tõ NHTW, c¸c NHTM kh¸c hoÆc tõ
c¸c tæ chøc níc ngoµi.
2.1. Vay cña Ng©n hµng trung ¬ng (NHTW)
BÊt k× Ng©n hµng nµo dîc phÐp thµnh lËp cña NHTW ®Òu cã quyÒn
vay cña NHTW.
Vay cña NHTW díi h×nh thøc: chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu c¸c giÊy tê
cã gi¸, vay cã c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n ®¶m b¶o...
NHTM vay nh»m môc ®Ých chi tr¶, thiÕu hôt trong thanh to¸n.
Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i lóc nµo NHTW còng cho vay mµ cã nh÷ng
®IÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, cô thÓ: NHTW lµ ngêi cho vay cu«Ý cïng nh»m cøu
v¶n c¶ hÖ thèng Ng©n hµng khái nguy c¬ sôp ®æ.
2.2. Vay cña c¸c Ng©n hµng hay tæ chøc tÝn dông trªn thÞ tr¬ng Ng©n
hµng
Ng©n hµng cã thÓ ®i vay cña c¸c Ng©n hµng hay tæ chøc tÝn dông ®Ó
b¶o ®¶m dù trö theo qui ®Þnh cña NHTW, bï ®¾p kh¶ n¨ng thanh to¸n, kh¶
n¨ng chi tr¶..
2.3. Vay níc ngoµi
Ng©n hµng còng cã thÓ vay Ng©n hµng hay tæ chøc níc ngoµi b»ng
c¸ch ph¸t hµnh c¸c phiÕu nî, lµm t¨ng vèn ngo¹i tÖ cña Ng©n hµng.
2.4. Mét nguån vèn hÕt søc quan träng cña Ng©n hµng lµ vèn tù cã
Vèn tù cã cña Ng©n hµng bao gåm:
- 11 -
+Vèn cè ®Þnh: lµ vèn qui ®Þnh trong v¨n b¶n ®Ó Ng©n hµng ®îc thµnh
lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng.
Tuú vµo tõng lo¹i Ng©n hµng mµ vèn ph¸p ®Þnh còng kh¸c nhau, cô
thÓ: Ng©n hµng quèc doanh do ng©n s¸ch cÊp, Ng©n hµng cæ phÇn do c¸c cæ
®«ng ®ãng gãp..
+Thø hai lµ c¸c quû gåm: quû dù phßng rñi ro, quû dù trö ®Æc biÖt,
phÇn lîi nhuËn cha ®îc chia, c¸c quû kh¸c cha sö dông..
Vèn tù cã cña Ng©n hµng mang tÝnh chÊt æn ®Þnh, nã chØ chiÕm mét
tØ träng nhá trong tæng nguån vèn Ng©n hµng nhng chiÕm mét vÞ trÝ rÊt
quan träng, quyÕt ®Þnh quy m« ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, lµ c¬ së Ng©n
hµng tiÕn hµnh kinh doanh, thÓ hiÖn uy tÝn cña Ng©n hµng, ®¶m b¶o chèng
rñi ro trong thanh to¸n Ng©n hµng.
Nãi tãm l¹I, nguån vèn huy ®éng Ng©n hµng lµ rÊt quan träng, Ng©n
hµng cã thÓ sö dông nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng, trong ®ã vè tiÒn göi lµ chñ
yÕu vµ chiÕm tØ träng lín. Vèn tù cã rÊt nhá nhng rÊt quan träng, quyÕt ®Þnh
qui m« ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
V. C¸c nh©n tè ¶nh hëng huy ®éng vèn qua Ng©n hµng
Nguån vèn huy ®éng qua Ng©n hµng t¨ng hay gi¶m, phô thuéc vµo
nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau
1. L·i suÊt ¶nh hëng rÊt lín ®Õn huy ®éng vèn
L·i suÊt trªn thÞ trêng ¶nh hëng rÊt lín ®Õn huy ®éng nguån vèn, cô
thÓ :
L·i suÊt tiÒn göi t¨ng, nhu cÇu göi tiÒn tiÕt kiÖm t¨ng, tiªu dïng
gi¶m, nguån vèn huy ®éng Ng©n hµng t¨ng.
L·i suÊt tiÒn göi gi¶m th× ngîc l¹i.
L¶i suÊt(i ) i
i2 i2
i1 i1
C2 C1 Tiªu dïng (C ) S1 S2 TiÕt kiÖm(S)
2. T×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ
- 12 -
NÒn kinh tÕ ®ang ë t×nh tr¹ng l¹m ph¸t, ®ång thêi tiÒn mÊt gi¸, tiªu
dïng gi¶m, nhu cÇu göi tiÒn vµo Ng©n hµng t¨ng, nguån vèn huy ®éng t¨ng,
nhng l¹i g©y ra tæn thÊt cho Ng©n hµng. Vèn huy ®éng nhiÒu nhng l¹i
kh«ng sö dông ®îc, cho vay ®îc.
NÒn kinh tÕ t¨ng trëng, nhu cÇu ®Çu t t¨ng, sö dông cho vay vèn rÊt
thuËn lîi, t¹o nguån thu cho Ng©n hµng, lµ c¬ së ®Ó huy ®éng vèn ®îc thùc
hiÖn tèt h¬n.
3. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng
NÕu NHTW sö dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt nh»m gi¶m bít lîng
tiÒn cung øng trong lu th«ng,b»ng c¸ch gi¶m bít h¹n møc tÝn dông, t¨ng tØ
lÖ dù trö b¾t buéc hay t¨ng l¶i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu cña NHTM t¹i
NHTW, dÈn ®Õn kh¶ n¨ng huy ®éng vèn gi¶m, kh¶ n¨ng cho vay gi¶m,
gi¶m kh¶ n¨ng t¹o tiÒn dÈn ®Õn gi¶m lîng tiÒn cung øng trong lu th«ng.
Ngîc l¹i, NHTW sö dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ më réng, sÎ dÈn ®Õn kh¶
n¨ng huy ®éng nguån vèn qua Ng©n hµng gi¶m.
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHTW ¶nh hëng rÊt lín, ¶nh hëng vÜ m« ®Õn
kÕt qu¶ huy ®éng vèn, sö dông vèn cña NHTM.
4. Thu nhËp vµ tµi s¶n cña d©n c
NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thu nhËp d©n c t¨ng, ngoµi nhu cÇu tiªu dïng,
cßn d«i ra göi vµo c¸c tæ chøc tiÕt kiÖm, nguån vèn huy ®éng t¨ng kh¶ n¨ng
cho vay Ng©n hµng t¨ng.
NÕu thu nhËp d©n c thÊp, tiÒn göi tiÕt kiÖm vµo tæ chøc Ng©n hµng
gi¶m, nguån vèn huy ®éng cña Ng©n hµng gi¶m.
5. Dù tÝnh c¬ héi ®Çu t
NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, c¸c nhµ ®Çu t dù tÝnh trong t¬ng lai sÎ rÊt
nhiÒu c¬ héi ®Çu t, hä sÎ vay vèn ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn, thu nhËp t¨ng, c¬ së ®Ó
c¸c Ng©n hµng huy ®éng vèn tõ c¸c tæ chøckinh tÕ nµy.
NÕu trong t¬ng lai nÒn kinh tÕ cã vÊn ®Ò, c¸c nhµ ®Çu t thÊy kh«ng
thÓ liÒu lØnh,rót lui ®Çu t, hä sÎ göi tiÒn vµo c¸c Ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o an
toµn vµ hëng l¶i suÊt, do ®ã nguån vèn huy ®éng cña c¸c Ng©n hµng t¨ng.
Trªn ®©y lµ tÊt c¶ c¸c nh©n tè chñ yÕu ¶nh hëng nguån vèn huy ®éng
qua Ng©n hµng, nguån vèn cã thÓ t¨ng hay gi¶m, lín hay bÐ, phô thuéc vµo
rÊt nhiÒu nh©n tè vµ sù biÕn ®éng cña thÞ trêng.
- 13 -
Nãi tãm l¹i, qua ch¬ngi ta ®· hiÓu ®îc nguån gèc ra ®êi vµ ph¸t triÓn
chøc n¨ng huy ®éng vèn qua Ng©n hµng, c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn, ¶nh
hëng cña c¸c nh©n tè ®Õn viÖc huy ®éng vèn, vai trß quan träng cña viÖc
huy ®éng vèn qua Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ. VËy c«ng t¸c huy ®éng
vèn qua Ng©n hµng ë ViÖt nam ra sao ? §¹t ®îc kÕt qu¶ g× ? Nh÷ng tån t¹i
vµ biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc. ta sÎ tiÕp tôc t×m hiÓu qua ch¬ngII.
ch¬ng II:
thùc tr¹ng huy ®éng vèn qua ng©n hµng th¬ng m¹i
trong nh÷ng n¨m qua
ViÖt nam ph¸t triÓn ®i lªn theo nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®¶m b¶o theo
®Þnh híng XHCN, thùc hiÖn CNH-H§H ®Êt níc, nh»m ®a ®Êt níc ta trë
thµnh mét ®Êt níc giµu m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Ng©n hµng ®ãng
mét vai trß rÊt quan träng, lµ nh©n tè ¶nh hëng ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt
b¹i cña mét ®Êt níc.
" Sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc ®ßi hái Ng©n hµng ph¶i trë thµnh
nh÷ng trung gian tµi chÝnh hiÖu qu¶ ®Ó cã thÓ huy ®éng ®îc nhiÒu nguån
lùc c¶ trong vµ ngoµi níc, më réng ®Çu t thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ gãp
phÇn æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. VËy ngoµi nghiÖp vô Ng©n hµng truyÒn thèng,
ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c nghiÖp vô ®Ó ph¸t triÓn søc m¹nh vµ tiÒm lùc cho hÖ
thèng Ng©n hµng, ®ã lµ yªu cÇu cÊp thiÕt cho sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n-
íc".
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, c«ng t¸c huy ®éng vèn qua Ng©n hµng ®·
®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ.
I. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong c«ng t¸c huy ®éng vèn qua
Ng©n hµng
1.1. Huy ®éng vèn ngµy cµng t¨ng víi sù ®a d¹ng ho¸ vÒ h×nh thøc së
h÷u, më réng m¹ng líi Ng©n hµng.
- 14 -
HiÖn nay hÖ thèng NHTM ViÖt nam rÊt ®a d¹ng bao gåm: NHTM
quèc doanh, NHTM cæ phÇn, Ng©n hµng liªn doanh, c¸c quØ tÝn dông c¸c tæ
chøc tµi chÝnh kh¸c, cô thÓ:
+ Cã 6 NHTM,trong ®ã: 4 NHTM quèc doanh ( Ng©n hµng N«ng
nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt nam, Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn
ViÖt nam, Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt nam, Ng©n hµng ngo¹i th¬ng ViÖt
nam )
Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo
Ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng S«ng Cöu Long
+ Cã 31 chi nh¸nh cña 26 Ng©n hµng níc ngoµI
+ Cã 4 Ng©n hµng liªn doanh
+ Cã 47 NHTM cæ phÇn
+ Cã 595 Qñi tÝn dông nh©n d©n vµ mét sè c«ng ty tµi chÝnh
( Theo b¸o t¹p chÝ Ng©n hµng sè 3-2001 )
Víi sè lîng ng©n hµng ngµy cµng t¨ng ®· huy ®éng ®îc nguån vèn
nhµn ræi trong d©n, t¹o nguån vèn ®¸ng kÓ ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ.
1.2. Nguån vèn huy ®éng qua Ng©n hµng ngµy cµng t¨ng
Theo b¸o thêng niªn c¸c NHTM vÒ huy ®éng vèn trong níc, nÕu
ph©n theo lo¹i h×nh NHTM, ta cã sè liÖu sau:
( §¬n vÞ: ngh×n tû ®ång )
C¸c lo¹i h×nh NHTM 1991 1992 1993 1994 1995 1996
NHTM Quèc doanh 18,1 25,9 32,6 58,2 75,1 99,2
NHTM Cæ phÇn, QuØ tÝn dông 1,7 2,1 16,1 11,8 12,9 18,2
Chi nh¸nh NHNN vµ NH liªn doanh _ 0,7 2,1 11,8 20,1 26,8
Nh vËy, tõ n¨m 1991, khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng, hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt nam ®· nhanh chãng ph¸t triÓn m¹ng líi vµ
thùc hiÖn biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó thu nguån vèn nhµn ræi cña mäi thµnh phÇn
kinh tÕ ®¸p øng nhu cÇu cho vay. Sè vèn huy ®éng dîc cña c¸c NHTM t¨ng
tõ 4 ®Õn 7 lÇn so víi vèn cña Ng©n hµng trong nh÷ng n¨m 1990 - 1999.
- 15 -
XÐt vÒ c¬ cÊu huy ®éng vèn trong nh÷ng n¨m qua còng cã nhiÒu biÕn
®éng, ta cã sè liÖu cô thÓ sau:
ThÞ phÇn huy ®éng vèn c¸c Ng©n hµng
( §¬n vÞ: % )
Lo¹i h×nh Ng©n hµng 1995 1999
NHTM Quèc doanh 81,8 79,1
NHTM Cæ phÇn 11,5 10,4
Chi nh¸nh NH níc ngoµi 4,4 7,9
NH liªn doanh 2,3 1,2
HiÖn nay, ë níc ta kh«ng chØ tån t¹i c¸c Ng©n hµng quèc doanh lµ
chñ yÕu, mµ c¸c Ng©n hµng níc ngoµi ®· ®Çu t vµ ph¸t triÓn víi thÞ phÇn
ngµy cµng t¨ng.
Theo sè liÖu ®IÒu tra míi nhÊt trªn t¹p chÝ Ng©n hµng, kÕt qu¶ huy
®éng vèn nh sau:
TÝnh ®Õn ngµy 06/05/2001.
Huy ®éng vèn t¨ng gÊp trªn 1000 lÇn so víi n¨m 1986, gÊp kho¶ng
21 lÇn so víi 1990.
Cho vay vèn t¨ng trªn 1000 lÇn so víi 1986, trªn 28 lÇn so víi 1990.
Nh vËy, tõ khi ®æi míi sang c¬ chÕ thÞ trêng ( KÓ tõ n¨m 1986 ) vµ tõ
khi cã hai ph¸p lÖnh Ng©n hµng ra ®êi n¨m 1990 nguån vèn huy ®éng cña
Ng©n hµng t¨ng vµ t¨ng rÊt nhiÒu lÇn ®s¶n phÈm øng ngµy cµng t¨ng nhu
cÇu ®Çu t vµ ph¸t triÓn ®Êt níc.
1.3. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn.
Trong c«ng t¸c huy ®éng vèn c¸c NHTM ®· ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh
thøc huy ®éng vèn, cô thÓ:
Huy ®éng vèn b»ng c¸nh göi tiÕt kiÖm ng¾n, trung vµ dµi h¹n, ®ay lµ
nguån vèn lín, chñ yÕu cña hÖ thèng Ng©n hµng.
Thø hai, lµ ph¸t hµnh c¸c giÊy tê cã gi¸ nh: k× phiÕu Ng©n hµng,
nh»m huy ®oäng dîc tèi ®a c¸c nguån vèn nhµn ræi trong d©n. §Æc biÖt vay
c¸c tæ chøc níc ngoµI, nh vãn tõ c¸c tæ chøc ODA, FDI, WB, ngêi ViÖt
nam ë níc ngoµi göi tiÒn vÒ. §©y lµ nh÷ng nguån ngo¹i tÖ rÊt quan träng,
gãp phÇn t¨ng nguån vèn ngo¹i tÖ trong Ng©n hµng.
- 16 -
Võa qua, ViÖt nam ®· kÝ kÕt mét hiÖp ®Þnh thu hót nguån ngo¹i tÖ
lín, cô thÓ: Vµo ngµy 05/07/2001 , kÝ kÕt 3 hiÖp ®Þnh tÝn dôngvíi ng©n
hµng thÕ giíi, trÞ gi¸: 526 triÖu USD. Tæng vèn ®Çu t cña Ng©n hµng thÕ
giíi vµo ViÖt nam t¨ng 629 triÖu, lín nhÊt tõ tríc ®Õn nay.
Theo dù tÝnh, vèn vay u ®¶i cña WD cam kÕt dµnh cho ViÖt nam lµ
3,2 tû USD, cho 31 dù ¸n vµ ch¬ng tr×nh ®Çu t, 81 kho¶n hæ trî kh«ng hoµn
l¹i trÞ gi¸ 91 triÖu USD.
Thø t, Ng©n hµng nhËn tiÒn göi thanh to¸n cña c¸c tæ chøc, c¸
nh©n,thùc hiÖn më c¸c tµi kho¶n Ng©n hµng, lµm trung gian thanh to¸n cho
c¸c tæ chøc nµy.
Qua ®©y Ng©n hµng còng thu dîc mét nguån phÝ, gãp phÇn t¨ng phÝ
Ng©n hµng.
Ng©n hµng ®· sö dông nhiÒu h×nh thøc huy ®éng vèn, nhng nguån
vèn chñ yÕu cña ng©n hµng vÈn lµ tiÒn göi, tû träng tiÒn göi vÈn tiÕp tôc
t¨ng qua hµng n¨m.
( §¬n vÞ : %)
N¨m 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99
Tèc ®é t¨ng trëng n¨m 82 19 9,1 34,9 37 34 25 34,5 31 34
sau so víi n¨m tríc
II. Môc tiªu vµ kÕt qu¶ huy ®éng vèn ®¸p øng yªu cÇu ph¸t
triÓn kinh tÕ n¨m 2000.
"NhiÖm vô träng t©m n¨m 2000 lµ ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn hiÖu qu¶
chiÕn lîc huy ®éng vèn trong níc vµ tranh thñ c¸c nguån vèn bªn ngoµi ®Ó
®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cña nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh cho vay kh¾c phôc t×nh
tr¹ng ø ®éng vèn trong hÖ thèng Ng©n hµng,®ång thêi ph¶i tËp trung gi¶m
thÊp nî qu¸ h¹n vµ kiÓm so¸t chÊt lîng tÝn dông ".
Qu¸n triÖt nhiÖm vô trªn, ngay tõ ®Çu n¨m c¸c tæ chøc tÝn dông tÝch
cùc n¾m b¾t thÞ trêng vµ t×nh h×nh tiÒn tÖ trong níc vµ thÕ giíi, cã nhiÒu gi¶i
ph¸p nh ®IÒu chØnh l¶i suÊt huy ®éng néi, ngo¹i tÖ ®Ó ®¶y m¹nh huy ®éng
vèn ®¸p øng cho nÒn kinh tÕ. s¶n phÈm dông c¸c h×nh thøc ®a d¹ng nh ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu Ng©n hµng ®Ó n©ng cao tû lÖ huy ®éng dµi h¹n.
Tæng sè d tiÒn göi t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông ®Õn 30/11/2000 lµ 185.000
tû ®ång t¨ng 28,7% so víi ®Çu n¨m, trong ®ã tiÒn göi b»ng ®ång ViÖt nam
- 17 -
t¨ng 16,2%, tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ t¨ng 52,1%, vèn huy ®éng cã k× h¹n tõ
12 th¸ng trë lªn chiÕm 18,4% trong tæng nguån vèn huy ®éng, cao h¬n so
víi cïng k× n¨m tríc 15%, íc ®Õn 31/12/2001 sè d tiÒn göi t¨ng 30% so víi
®Çu n¨m, cao h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng cña n¨m 1999 còng nh kÕ hoÆch
®Ò ra lµ 25%.
Bªn c¹nh viÖc huy ®éng vèn trong nÒn kinh tÕcña c¸c tæ chøc tÝn
dông, víi vay trß lµ c¬ quan ®Çu mèi trong quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi
chÝnh, tiinÌ tÖ quèc tÕ, Ng©n hµng Nhµ níc ®· cã nhiÒu cè g¾ng ph¸t huy
mèi quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ vµ Ng©n hµng Nhµ n-
íc, qua ®ã tranh thñ nguån vèn bªn ngoµi.
Trong n¨m 2000, Ng©n hµng Nhµ níc ®· phèi hîp víi c¸c bé,
nghµnh h÷u quan ®Ó ®µm ph¸n vµ kÝ kÕt víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ
quèc tÕ, c¸c ch¬ng tr×nh tµi trî víi sè tiÒn gÇn 800 triÖu USD vµ nhiÒu
kho¶n hæ trî kû thuËt kh¸c. Trong bèi c¶nh ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo
ViÖt nam ®ang gi¶m sót, viÖc tranh thñ c¸c kho¶n vay cña c¸c tæ chøc quèc
tÕ cã ý nghÜa rÊt quan träng ®Ó duy tr× ®éng lùc ph¸t triÓn ®Êt níc.
Trªn ®©y lµ mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong c«ng t¸c huy ®éng vèn cña
Ng©n hµng trong n¨m 2000.
Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i hay nh÷ng khã kh¨n cÇn kh¾c phôc ®Ó huy
®éng vèn cã hiÖu qu¶.
Bªn c¹nh c«ng t¸c thu ®îc, c«ng t¸c huy ®éng vèn cßn cã nh÷ng vÊn
®Ò cÇn kh¾c phôc:
Thø nhÊt, " ThÞ trêng tµi chÝnh cßn s¬ khai, c¸c c«ng cô tµi chÝnh cßn
cha ph¸t huy ®Çy ®ñ, lµm kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ ph©n bæ nguån lùc tµi
chÝnh trong níc cha ®îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶, c«ng nghÖ vµ nghiÖp vô
Ng©n hµng cha theo kÞp tr×nh ®é tiÕn tiÕn trong khu vùc vµ quèc tÕ ". Thùc
tÕ mµ nãi th× tr¬ng tµi chÝnh cña ta cha thùc sù ph¸t triÓn m¹nh, nhiÒu ®IÒu
cha rá rµng, bÊt cËp, nªn c«ng t¸c huy ®éng vèn cha thùc sù t¹o kÕt qu¶
cao, huy ®éng tèi ®a nguån vèn nhµn ræi trong d©n c.
Thø hai, n¨ng lùc tæ chøc vµ qu¶n lý cßn h¹n chÕ nªn kh¶ n¨ng c¹nh
tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ héi nhËp quèc tÕ lµ rÊt khã kh¨n. Mµ hiÖn
nay c¸c NHTM ®· mì chi nh¸nh t¹i ViÖt nam vµ ®ang chiÕm tû träng ngµy
cµng t¨ng.
- 18 -
Thø ba, tr×nh ®é c¸c bé Ng©n hµng cha cao, sè c¸c bé tr×nh ®é ®¹i
häc chiÕm sè lîng Ýt, cha ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn, sù canh tranh ngµy
cµng gay g¾t hiÖn nay.
Thø t, bé m¸y cßn rêm rµ, l¾m thñ tôc cha gän nhÑ nªn viÖc huy
®éng vèn vµ cho vay vèn cha thuËn tiÖn, do ®ã Ng©n hµng cha huy ®éng ®-
îc tèi ®a nguån vèn nhµn ræi trong d©n.
Thø n¨m, h×nh thøc huy ®éng vèn cha ®a d¹ng, chñ yÕu vÈn lµ nhËn
tiÒn göi tiÕt kiÖm cña c¸ nh©n vµ c¸c c«ng tæ chøc kinh tÕ, cha ph¸t huy ®îc
c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn kh¸c.
Thø s¸u, mét vÊn ®Ò vµ ®ang ®îc tá chøc trong hÖ thèng Ng©n hµng.
®ã lµ c«ng nghÖ Ng©n hµng. HiÖn nay m¹ng líi th«ng tin computer, nèi
m¹ng trªn thÞ trêng Ng©n hµng ®· dîc thùc hiÖn, c¸c kØ thuËt - c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i ®îc ®Çu t. Tuy nhiªn, nã vÈn chØ ®îc h¹n chÕ trong c¸c trung t©m,
thµnh phè lín, mÆt kh¸c l¹i mang tÝnh chÊt s¬ khai, do ®ã so víi Ngan hµng
thÕ giíi th× cßn thua kÐm rÊt nhiÒu, ®ã còng chÝnh lµ h¹n chÕ lín ¶nh h ëng
®Õn c«ng t¸c huy ®éng vèn qua Ng©n hµng.
Thø b¶y, c¸c dÞch vô, s¶n phÈm qua Ng©n hµng cßn h¹n chÕ. VËy c¸c
nghiÖp vô s¸n phÈm Ng©n hµng lµ g× ? §ã lµ qu¸ tr×nh cung cÊp nhiÒu
chñng lo¹i dÞch vô cho kh¸ch hµng trong lØnh vùc tÝn dông - tiÒn tÖ - Ng©n
hµng, vÝ dô: nhËn vËn chuyÓn tiÒn trong ngµy ë c¸c tØnh, thµnh phè, lµm
trung gian thanh to¸n chi tr¶ tiÒn trªn tµi kho¶n Ng©n hµng, lµm c¸c dÞch vô
bao thanh to¸n, thanh to¸n bï trõ, cho phÐp Ng©n hµng truy cËp vµo tµi
kho¶n 24/24,..
Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨nvÈn cßn tån t¹i vµ
cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc trong c«ng t¸c huy ®éng vèn qua
Ng©n hµng. VËy nh÷ng ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ®Ó huy ®éng vèn ®îc tèt
h¬n, chóng ta sÎ ®îc t×m hiÓu trong ch¬ng III.
- 19 -
Ch¬ng III:
nh÷ng quan ®IÓm, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p
huy ®éng vèn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng
" NhËn thÊy vai trß quan träng cña Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÐ
tiÒn tÖ nãi riªng vµ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nãi chung. Héi ®ång bé tr-
ëng chñ tr¬ng ®æi míi hÖ thèng Ng©n hµng vµ coi ®ã nh mòi ®ét ph¸ trong
giai ®o¹n ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ s¾p tíi".
(Tê tr×nh cña H§BT lªn H§NN ngµy 28/04/1990)
Trong qua tr×nh ®æi míi, ngµnh Ng©n hµng ®· ®Ò ra nh÷ng quan
®IÓm, ®Þnh híng gi¶i ph¸p ®Ó ®æi míi ngµnh Ng©n hµng nãi chung vµ ®Ó
c«ng t¸c huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ nãi riªng.
I. Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n hiÖn nay.
Môc tiªu kinh tÕ x· héi tõ nay ®Õn n¨m 2010 còng nh l©u dµi ë ViÖt
nam ta lµ ph¸t triÓn kinh tÕ trªn c¬ së æn ®Þnh tiÒn tÖ, lµnh m¹nh ho¸ c¸c
ho¹t ®éng tæ chøc tÝn dông, t¨ng cêng ®µu t, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng huy ®éng
vèn phôc vô nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc.
VÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cÇn ®îc tËp trung ®Èy m¹nh ®Ó t¹o ra
nh÷ng sù chuyÓn biÕn míi, t¨ng cêng huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n trªn
c¬ së ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña tiÒn tÖ vµ ®æi míi ho¹t ®éng Ng©n hµng, ®Æc
biÖt lµ sù c¶i c¸ch ho¹t ®éng cña hÖ thèng thanh to¸n, g¾n liÒn viÖc huy
®éng víi víi viÖc cung cÊp c¸c tiÖn Ých Ng©n hµng cho kh¸ch hµng, më
réng vµ t¨ng cêng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô Ng©n hµng.
HiÖn nay, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã vµ th× rÊt cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c
nhau, cïng híng ®Õn môc tiªu lµ b»ng mäi biÖn ph¸p ®ång bé vµ cã hiÖu
qu¶ ®Ó thu hót tèi ®a tiÒn göi cña c«ng chóng, khai th¸c mäi nguån vèn
nhµn ræi trong x· héi, ®¸p øng nhu cÇu vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ phôc
vô sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc, cô thÓ:
- Huy ®éng vèn tèi ®a mäi nguån lùc trong vµ ngoµi níc lµ nhiÖm
vô quan träng nhÊt trong sù nghiÖp CNH-H§H.
- Ph¶i cã sù kÕt hîp huy ®éng vèn tõ c¸c kªnh kh¸c, cô thÓ nh kªnh
thÞ trêng chøng kho¸n,.. ®Ó d¾p øng nhu cµu vÒ vèn cña nÒn kinh tÕ.
- 20 -
lêi më ®Çu..................................................................................................................3
ch¬ng i : tæng quan vÒ ng©n hµng vµ chøc n¨ng huy ®éng
vèn..................................................................................................................................5
I. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng Ng©n hµng g¾n víi chøc
n¨ng huy ®éng vèn (H§V).................................................................5
II. Lý luËn c¬ b¶n chøc n¨ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng................6
III. Ng©n hµng -Huy ®éng vèn g¾n liÒn víi viÖc sö dông vèn ( chøc
n¨ng trung gian tÝn dông ).................................................................9
1. C¬ së h×nh thµnh chøc n¨ng..............................................................9
2. Vai trß quan träng cña huy ®éng vèn qua Ng©n hµng.....................10
2.1. Gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ x· héi, t¹o nh÷ng ®IÒu kiÖn thuËn
lîi cho c¸ nh©n vµ tæ chøc x· héi............................................10
2.2. Huy ®éng vèn lµm gia t¨ng vèn trong níc, kÝch thÝch huy ®éng
vèn níc ngoµi..........................................................................10
2.3. Huy ®éng vèn gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ quèc gia................................................................11
2.4. Huy ®éng vèn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña c¸c Ng©n hµng th¬ng
m¹i...........................................................................................11
IV. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn............................................................12
1. Vèn tiÒn göi:....................................................................................12
1.1. TiÒn göi kh«ng k× h¹n...............................................................12
1.2. TiÒn göi cã k× h¹n.....................................................................12
1.3. TiÒn göi tiÕt kiÖm.....................................................................12
2. Vèn ®i vay.......................................................................................13
2.1. Vay cña Ng©n hµng trung ¬ng (NHTW)..................................13
2.2. Vay cña c¸c Ng©n hµng hay tæ chøc tÝn dông trªn thÞ tr¬ng
Ng©n hµng...............................................................................13
2.3. Vay níc ngoµi...........................................................................13
2.4. Mét nguån vèn hÕt søc quan träng cña Ng©n hµng lµ vèn tù cã
.................................................................................................14
V. C¸c nh©n tè ¶nh hëng huy ®éng vèn qua Ng©n hµng.....................14
1. L·i suÊt ¶nh hëng rÊt lín ®Õn huy ®éng vèn...................................14
2. T×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ.....................................................................15
3. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng...................................................15
4. Thu nhËp vµ tµi s¶n cña d©n c..........................................................16
5. Dù tÝnh c¬ héi ®Çu t.........................................................................16
ch¬ng II: thùc tr¹ng huy ®éng vèn qua ng©n hµng th¬ng
m¹i trong nh÷ng n¨m qua.............................................................................17
-1-
I. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong c«ng t¸c huy ®éng vèn qua Ng©n hµng
...........................................................................................................17
1.1. Huy ®éng vèn ngµy cµng t¨ng víi sù ®a d¹ng ho¸ vÒ h×nh thøc
së h÷u, më réng m¹ng líi Ng©n hµng.....................................17
1.2. Nguån vèn huy ®éng qua Ng©n hµng ngµy cµng t¨ng..............18
1.3. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn................................19
II. Môc tiªu vµ kÕt qu¶ huy ®éng vèn ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh
tÕ n¨m 2000.......................................................................................21
Ch¬ng III: nh÷ng quan ®IÓm, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p...................24
huy ®éng vèn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng...............................24
I. Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n hiÖn nay....................................................24
II. Nh÷ng ®Þnh híng mang tÝnh chiÕn lîc............................................25
1. Nh÷ng ®Þnh híng chung..................................................................25
2. Môc tiªu c¬ b¶n giai ®o¹n 2000 - 2010...........................................26
3. Môc tiªu tríc m¾t vµ mét sè vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra..............................26
3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p.......................................................27
phÇn kÕt luËn........................................................................................................30
danh môc tµi liÖu tham kh¶o.....................................................................32
-2-
lêi më ®Çu
"Tõ nay ®Õn n¨m 2010 ph¶i x©y dùng níc ta tõ mét níc n«ng nghiÖp
l¹c hËu, c«ng cô th« s¬, lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu trë thµnh mét níc c¬
khÝ ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ víi trang thiÕt bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹I, d©n giµu, níc
m¹nh, an ninh v÷ng ch¾c.. " §ã lµ môc tiªu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ -
hiÖn ®¹i ho¸ (CNH- H§H) mµ §¶ng ta ®Æt ra.
§Æc biÖt níc ta ®ang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ trêng, x©y
dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸, mét mÆt n©ng cao ®êi sèng ngêi d©n, ®Èy m¹nh
tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ .. mÆt kh¸c ®¶m b¶o theo ®Þnh híng XHCN.
§Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu trªn, hoµn thµnh qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt
níc lµ c¶ mét vµ nhiÖm vô nÆng nÒ. V× vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ ViÖt nam xuÊt
ph¸t tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu, nghÌo nµn, c¬ së vËt chÊt thÊp kÐm,
ng©n s¸ch h¹n hÑp.. thÕ nhng viÖc chuyÓn tõ c«ng cô th« s¬ thµnh trang
thiÕt bÞ, m¸y mãc hiÖn ®¹i cÇn ph¶i cã vèn, viÖc ®Çu t tõ kû thuËt l¹c hËu
sang KH-CN hiÖn ®¹i còng cÇn cã vèn, viÖc ®Çu t ph¸t triÓn còng cÇn cã
vèn. Nh vËy, ®Ó hoµn thµnh qu¸ tr×nh CNH-H§H, ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu
trªn cÇn cã vèn, vèn lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp thiÕt. VËy vèn tõ ®©u ra ?
T¹i nghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIIi ®· chØ rá "§Ó
CNH-H§H cÇn huy ®éng nhiÒu nguån vèn g¾n víi sù sö dông cã hiÖu qu¶,
trong ®ã nguån vèn trong níc lµ quyÕt ®Þnh, nguån vèn trong níc lµ quan
träng". Nguån vèn níc ngoµi lµ quan träng nhng lÞch sö cho thÊy kh«ng cã
mét níc nµo ph¸t triÓn nhê vµo nguån vèn níc ngoµi. Do ®ã, ph¶i huy ®éng
nguån vèn trong níc lµ chñ yÕu, ph¸t huy néi lùc, khai th¸c tèi ®a nguån
vèn nhµn ræi trong x· héi.
ë ViÖt nam hiÖn nay ®· h×nh thµnh hai kªnh huy ®éng vèn, ®ã lµ qua
thÞ trêng chøng kho¸n vµ qua hÖ thèng Ng©n hµng. Song, thÞ trêng chøng
kho¸n ë ViÖt nam míi thµnh lËp, cßn míi mÎ vµ cha thùc sù trë thµnh mét
kªnh huy ®éng vèn (H§V) lín. Do vËy, H§V qua hÖ thèng Ng©n hµng lµ
quan träng vµ chñ yÕu.
Ng©n hµng lµ tæ chøc trung gian tµi chÝnh, thùc hiÖn huy ®éng nguån
vèn nhµn ræi trong x· héi, ®¸p øng nhu cÇu cho ®Çu t vµ ph¸t triÓn trong n-
íc.
-3-
Nh vËy, lµm thÕ nµo ®Ó huy ®éng ®îc nguån vèn tèi ®a, hiÖu qu¶ an
toµn nhÊt , ®¸p øng nhu cÇu vèn ngµy cµng t¨ng lµ vÊn ®Ò nãng báng trong
qu¸ tr×nh ®æi míi hÖ thèng Ng©n hµng ®· ®ang vµ tiÕp tôc thùc hiÖn.
Trong bµi viÕt nµy, em xin nghiªn cøu chuyªn ®Ò "Ng©n hµng víi
chøc n¨ng huy ®éng vèn trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt níc" Ng©n hµng
hµng ®· huy ®éng vèn nh thÕ nµo, díi h×nh thøc g×, vai trß cña Ng©n hµng
trong hÖ thèng huy ®éng vèn ? ë níc ta viÖc huy ®éng vèn cña Ng©n hµng
®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ g× ? Nh÷ng khã kh¨n cÇn gi¶i quyÕt vµ biÖn ph¸p
®Ó kh¾c phôc nh»m huy ®éng vèn ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n, ®¸p øng nhu
cÇu vÒ vèn ngµy cµng cao cña ®Êt níc.
§Ó viÖc ®îc thuËn lîi em chñ yÕu ph©n tÝch chøc n¨ng H§V v× thÓ
hiÖn b¶n chÊt Ng©n hµng lµ huy ®éng vèn vµ cho vay vèn, l¹i chiÕm sè lîng
vµ nguån vèn huy ®éng vèn.
Bµi viÕt cña em cßn cã nhiÒu sai sãt, mong c« gi¸o gãp ý vµ bæ xung
thªm cho em.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
ch¬ng i :
tæng quan vÒ ng©n hµng vµ chøc n¨ng huy ®éng vèn
I. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng Ng©n hµng g¾n
víi chøc n¨ng huy ®éng vèn (H§V)
Ng©n hµng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tr¶i qua mét qu¸ tr×nh l©u dµI, b¾t
®Çu tõ nh÷ng nghiªp vô Ng©n hµng s¬ khai sau ®ã Ng©n hµng ngµy cµng
ph¸t triÓn, ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ Ng©n hµng ph¸t triÓn trë
thµnh Ng©n hµng hiÖn ®¹i.
Nguån gèc Ng©n hµng b¾t nguån tõ nh÷ng thî kim hoµn, nh÷ng thî
®óc vµng, hä chuyªn lµm c«ng viÖc cÊt giö nh÷ng vËt quÝ gi¸, ®å trang søc,
cÊt giö tiÒn, thanh to¸n hé vho kh¸ch ®Ó hëng mét kho¶n thï lao nhÊt ®Þnh.
-4-
Nhng sau ®ã hä ph¸t hiÖn ra tÝnh chÊt "v« danh" cña ®ång tiÒn vµ tÊt c¶
nh÷ng ngêi göi tiÒn ®Òu kh«ng rót tiÒn ra cïng mét lóc, v× vËy lu«n lu«n cã
kho¶n tiÒn d thõa cã thÓ ®em cho vay vµ lÊy l¶i. NghiÖp vô nhËn tiÒn göi vµ
cho vay b¾t ®Çu ®îc h×nh thµnh.
Khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn,thóc ®Èy Ng©n hµng ph¸t triÓn,
sù c¹nh tranh giöa c¸c Ng©n hµng cµng t¨ng th× c¸c tæ chøc nµy thay b»ng
thu phÝ tiÒn göi hä khuyÕn khÝch göi tiÒn b»ng c¸ch kh«ng thu phÝ vµ h¬n
nöa Ng©n hµng sÎ ®îc tr¶ mét phÇn lîi tøc gäi lµ l¶i suÊt tiÒn göi.
Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c Ng©n hµng thùc hiÖn nhiÒu ®a d¹ng
ho¸ c¸c h×nh thøc H§V, øng dông KØ thuËt - C«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Èy m¹nh
chøc n¨ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng.
Nh vËy, Ng©n hµng ®· huy ®éng nguån vèn nhµn ræi trong x· héi, vµ
dïng nguån vèn huy ®éng ®îc ®Ó cho vay.
Ng©n hµng trë thµnh cÇu nèi trung gian gi÷a ngêi thõa vèn vµ ngêi
thiÕu vèn, gi÷a ngêi tiÕt kiÖm vµ ngêi ®Çu t, gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho
vay.
KÕt luËn: Ng©n hµng lµ tæ chøc tµi chÝnh, nhËn tiÒn gØ vµ cho vay
tiÒn.
VËy, chøc n¨ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng thÓ hiÖn nh thÕ nµo ta
sÎ ®i ph©n tÝch s©u vÒ vÊn ®Ò nµy
II. Lý luËn c¬ b¶n chøc n¨ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng
Ng©n hµng lµ con ®Î, lµ s¶n phÈm tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ
hµng ho¸. Khi ra ®êi Ng©n hµng l¹i thóc ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t
triÓn. Do ®ã, ®èi víi h×nh th¸i kinh tÕ nµo, ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
ho¹t ®éng ng©n hµng lµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc nã giö vai trß ®Æc biÖt quan
träng trong nÒn kinh tÕ.
Do vËy muèn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× ®IÒu ®Çu tiªn lµ ph¸t
triÓn ho¹t ®éng ng©n hµng.
NÕu coi c¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ thÓ sèng th× ng©n hµng lµ huyÕt m¹ch
cña c¬ thÓ sèng ®ã.
LËt l¹i lÞch sö ph¸t triÓn, chóng ta cã thÓ thÊy, sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn
cña hÖ thèng Ng©n hµng g¾n víi t b¶n ho¸ tiÒn tÖ, mµ tiÒn th©n cña nã lµ t
b¶n cho vay nÆng l¶i ®· tõng tån t¹i trong thêi k× ph©n r¶ cña chÕ ®é nguyªn
-5-
thuû. Sù ph¸t triÓn m¹nh cña quan hÖ hµng hãa-tiÒn tÖ ®· ®ßi hái kh¸ch
quan sù ra ®êi cña c¸c tæ chøc vµ häat ®éng Ng©n hµng . Lóc nµy t b¶n tiÒn
tÖ nhµn ræi ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn phôc vô t b¶n c«ng nghiÖp víi l¶i suÊt thÊp.
Nh vËy, t b¶n c«ng nghiÖp ®· tr¶ mét phÇn lîi thu ®îc cho ngêi cho
vay do viÖc sö dông vèn vay vµo s¶n xuÊt díi h×nh thøc lîi tøc. C¬ chÕ ph©n
chia lîi tøc vµ lîi nhuËn lóc ®µu kinh doanh lµ ngÈu nhiªn, nhng khi t b¶n
ho¹t ®éng vµ t b¶n së höu ®îc ph©n ®Þnh rá rµng th× c¬ chÕ ph©n chia ®îc
®IÒu chØnh, mét nhãm t b¶n nhËn lîi tøc vµ bªn kia nhËn lîi nhuËn. Sù ph¸t
triÓn trong quan hÖ hµng-tiÒn trong c«ng nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn
Ng©n hµng, t b¶n trong th¬ng nghiÖp. T b¶n trong th¬ng nghiÖp lµ tiÒn th©n
cña t b¶n cã kh¶ n¨ng ®em l¹i l¶i xuÊt. Tuy bu«n b¸n tiÒn tÖ lµ chøc n¨ng
chñ yÕu, c¸c chøc n¨ng kh¸c cña ng©n hµng ®îc bæ sung dÇnvíi sù ph¸t
triÓn cña quan hÖ hµng-tiÒn vµ cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸.
Theo M¸c, c¸c bé phËn cÊu thµnh t b¶n Ng©n hµng bao gåm: vµng,
giÊy b¹c vµ c¸c chøng kho¸n. §Õn lîc m×nh ng©n hµng l¹i ph©n thµnh vèn
tù cã vµ vèn ®i vay. ChÝnh v× lÝ do ®ã mµ cã thÓ kÕt luËn r»ng tiÒn göi lµ yÕu
tè cÊu thµnh nghiÖp vô tÝn dông-ng©n hµng. C¸c thµnh phÇn cña nÒn t¶ng
trªn bao gåm:
- Vèn nhµn ræi
- C¸c lo¹i quØ ®îc huy ®éng
- Thanh to¸n trung gian cho kh¸ch hµng trªn tµi kho¶n
- Vèn tù cã cña ng©n hµng
Ho¹t ®éng huy ®éng vèn tõ tiÒn cña c«ng chóng lµ ®Æc trng c¬ b¶n
nhÊt cña ho¹t ®éng Ng©n hµng, lµ tiªu thøc ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ph©n biÖt Ng©n
hµngvíi c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c. Do ®Æc trng nµy mµ chøc n¨ng c¬ b¶n
cña Ng©n hµng lµ ®i vay vµ cho vay. V× thÕ vèn huy ®éng chiÕm tû lÖ cao
trong tæng sè vèn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Nh vËy vèn tù cã cña Ng©n
hµng sÎ Ýt h¬n rÊt nhiÒu so víi vèn huy ®éng nhng nã rÊt quan träng.
Ng©n hµng ra ®êi thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, víi chøc n¨ng huy
®éng vèn, Ng©n hµng thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi vµ t¸i ph©n phèi vèn,
tiÒn tÖ x· héi, t¸c ®éng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ hµng
ho¸ nhÊt lµ trong nÒn c¬ chÕ thÞ trêng mäi hµng ho¸ ®Òu ®îc biÓu thÞ b»ng
gi¸ c¶ th«ng qua tiÒn tÖ. Vèn huy ®éng vµ vèn cho vay cña Ng©n hµng còng
lµ mét lo¹i hµng ho¸. Nã còng ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn vµ gi¸ c¶ trong qu¸
tr×nh sö dông vèn. Gi¸ c¶ ®ã chÝnh lµ l¶i su¸t tiÒn vay mµ Ng©n hµng ph¶i
-6-
tr¶ cho ngêi cho vay vµ ®ßi l¹i ë ngêi vay vèn tõ Ng©n hµng. Chóng ta biÕt
r»ng, viÖc ph©n chia lîi nhuËn thµnh lîi nhuËn th¬ng nghiÖp, lîi nhuËn
c«ng nghiÖp vµ l¶i xuÊt lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i lîi nhuËn x· héi ®èi víi
ngêi trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
§Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, kh¸i niÖm " tiÒn ®Î ra tiÒn " ®îc
xem nh lµ mét qui luËt. ChÝnh v× vËy, nhê qui luËt nµy mµ nã t¸c ®éng vµo
nh÷ng ngêi cã vèn nhµn ræi muèn cã kho¶n thu tiÒn lín h¬n (thu nhËp tõ
tiÒn nhµn ræi cña m×nh) sÎ ®em ®µu t trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh
doanh hoÆc göi tiÒn tiÕt kiÖm vµo Ng©n hµng, ®Ó sau mét kho¶ng thêi gian
nhÊt ®Þnh thu dîc mét sè lîi tøc nµo ®ã. §©y lµ c¬ së vµ nguån gèc ®Ó c¸c
Ng©n hµng thùc hiÖn ®îc c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña m×nh, ®ã lµ huy ®éng
vèn nhµn ræi tõ c¸c líp d©n c vµ c¸c tæ chøc trong nÒn kinh tÕ. Qua ®ã Ng©n
hµng ®· thùc hiÖn ®îc vai trß rÊt quan träng cña m×nh víi t c¸ch lµ mét
trung gian tµi chÝnh, gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh chu chuyÓn vèn n»m r¶i r¸c
trong d©n c ®Ó trë thµnh kho¶n vèn lín mµ nhu cÇu ®Çu t trong nÒn kinh tÕ
®ßi hái.
TÝnh tÊt yÕu cña Ng©n hµng trong vai trß trung gian tµi chÝnh ®îc thÓ
hiÖn theo chu k× khÐp kÝn:
Huy ®éng vèn- Trung gian tµi chÝnh-Sö dông vèn.
Trong ®ã Ng©n hµng ®ãng vai trß chñ yÕu trong mèi quan hÖ rµng
buéc gi÷a ngêi vay tiÒn, ngêi göi tiÒn vµ Ng©n hµng. §ång thêi, Ng©n hµng
cßn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh viÖc kÝch thÝch t¨ng trëng nguån vèn huy ®éng
vµo Ng©n hµng th«ng qua gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ vµ quyÒn lîi cña c¶ ba
bªn
Ngêi göi tiÒn Ngêi vay tiÒn
Ng©n hµng
III. Ng©n hµng -Huy ®éng vèn g¾n liÒn víi viÖc sö dông vèn
( chøc n¨ng trung gian tÝn dông )
Huy ®éng vèn cña Ng©n hµng lµ nh»m môc ®Ých cho vay hay nãi
c¸nh kh¸c lµ sö dông vèn.
-7-
Th«ng qua viÖc huy ®éng c¸c kho¶n tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn ræi trong
nÒn kinh tÕ, Ng©n hµng h×nh thµnh nªn quû cho vay cña nã råi ®em cho ®èi
víi nÒn kinh tÕ, bao gåm c¶ cho vay ng¾n h¹n vµ cho vay dµi h¹n. Víi chøc
n¨ng nµyNg©n hµng ®ãng vai trß võa lµ ngêi ®i vay, võa lµ ngêi cho vay.
1. C¬ së h×nh thµnh chøc n¨ng
Thø nhÊt, do yªu cÇu hoµn vèn trong x· héi, cã chñ thÓ t¹m thêi nhµn
vèn. VÝ dô: tiÒn dïng ®Ó mua nguyªn vËt liÖu nhng cha mua, tiÒn trÝch khÊu
hao nhng cha sö dông ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn l¬ng cha ®Õn k× tr¶,..
Ngîc l¹i cã nhiÒu chñ thÓ l¹i cÇn cã vèn ®Ó bæ sung cho s¶n xuÊt. M©u
thuÈn nµy cÇn ®îc gi¶i quyÕt ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn trong nÒn kinh
tÕ, ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn vèn.
Thø hai, do nhu cÇu tiÕt kiÖm vµ ®Çu t.
Thø ba, do h¹n chÕ tÝn dông trùc tiÕp, tøc lµ rÊt khã ®Ó chñ thÓ thõa
vèn gÆp chñ thÓ thiÕu vèn, hoÆc nhu cÇu vèn vµ kh¶ n¨ng cho vay vèn
kh«ng gÆp nhau, hay ®ßi hái ph¶i cã mét sù tin tëng lÈn nhau mµ kh«ng cã
vËt thÕ chÊp nªn rñi ro rÊt lín..
V× vËy, Ng©n hµng ®øng ra víi t c¸ch lµ mét tæ chøc trung gian tµi
chÝnh, thùc hiÖn chøc n¨ng huy ®éng vèn vµ sö dông vèn, lµ cÇu nèi trung
gian giöa ngêi thõa vèn vµ ngêi thiÕu vèn.
Huy ®éng vèn vµ sö dông vèn lµ hai ho¹t ®éng g¾n liÒn víi nhau, thÓ
hiÖn b¶n chÊt cña Ng©n hµng. Huy ®éng vèn cµng nhiÒu th× sö dông vèn
cµng tèt, ®¸p øng nhhuh cÇu ®µu t vµ ph¸t triÓn. Ngîc l¹I, sö dông vèn cã
hiÖu qu¶ lµ lµ c¬ së ®Ó huy ®éng vèn ®îc thuËn lîi.
2. Vai trß quan träng cña huy ®éng vèn qua Ng©n hµng
2.1. Gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ x· héi, t¹o nh÷ng ®IÒu kiÖn thuËn lîi
cho c¸ nh©n vµ tæ chøc x· héi
Qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cña Ng©n hµng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tÝch tô vµ
tËp trung c¸c nguån vèn trong x· héi, sau ®ã cho vay ®¸p øng nhu cÇu vÒ
vèn cho s¶n xuÊt, ®Çu t vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh vËy, huy ®éng vèn lµ kÞp
thêi ®· tiÕt kiÖm thêi gian, chi phÝ nguån lùc, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
vµ lu th«ng hµng ho¸, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn.
MÆt kh¸c, nh÷ng ngêi tiÕt kiÖm thu thªm ®îc mét phÇn l¶i tõ tiÒn göi
cña m×nh, tøc ®ång tiÒn cña hä tõ chæ d thõa ®· cã kh¶ n¨ng sinh lêi. Ngîc
l¹I, nh÷ng ngêi thiÕu vèn th× cã vèn kÞp thêi cho s¶n xuÊt, t¨ng lîi nhuËn.
-8-
2.2. Huy ®éng vèn lµm gia t¨ng vèn trong níc, kÝch thÝch huy ®éng
vèn níc ngoµi.
Nguån vèn huy ®éng cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i, ngoµi nguån vèn
huy ®éng trong níc cßn nguån vèn huy ®éng tõ níc ngoµi. Trong ®ã vèn
trong níc lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh, vèn níc ngoµi lµ quan träng.
VËy trß quyÕt ®Þnh cña nguån vèn trong níc thÓ hiÖn:
Thø nhÊt, t¹o tÝnh chñ ®éng trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn, chi phÝ
huy ®éng vèn thÊp, hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi x· héi cao.
Thø hai, t¹o c¸c ®IÒu kiÖn thuËnlîi ®Ó hÊp thô vµ khai th¸c cã hiÖu
qu¶ nguån vèn ®Çu t níc ngoµi.
Thø ba, h×nh thµnh vµ t¹o lËp søc m¹nh håi sinh cho nÒn kinh tÕ, h¹n
chÕ c¸c tiªu cùc ph¸t sinh vÒ kinh tÕ -x· héi do ®Çu t níc ngoµi mang l¹i.
Nhê vËy tÝnh ®éc lËp tù chñ cña ®Êt níc ®îc b¶o ®¶m, tr¸nh lÖ thuéc níc
ngoµi do quan hÖ vay mîn.
XÐt vÒ b¶n chÊt, huy ®éng vèn cña c¸c NHTM lµ trùc tiÕp lµm cho
qui m« tÝch luü trong níc ngµy cµng t¨ng chuyÓn tèi ®a nguån vèn ®ang
nhµn ræi thµnh nguån vèn h÷u Ých cã kh¶ n¨ng sinh lêi. Cßn huy ®éng vèn
níc ngoµi cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt
trong ®IÒu kiÖn kinh tÕ cßn nghÌo, thiÕu vèn mµ nhu cÇu ®Çu t ph¸p triÓn l¹i
cao.
ViÖc huy ®éng vèn níc ngoµi qua c¸c NHTM mµ tæ chøc kh¸c kh«ng
cã nh: kh¶ n¨ng tÝnh to¸n c¸c ®iÒu kiÖn vµ lîi Ých cho vay tr¶, kh¶ n¨ng
qu¶n lý cã hiÖu qu¶ vènvay vµ vai trß qu¶n lý ngo¹i tÖ ®Ó thùc hiÖn chÝnh
s¸ch ngo¹i hèi cña mét quèc gia.
2.3. Huy ®éng vèn gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ quèc gia.
Ho¹t ®éng huy ®éng vèn qua Ng©n hµng gãp phÇn kiÒm chÕ vµ kiÓm
so¸t møc l¹m ph¸t th«ng qua viÖc ®IÒu chØnh lîng tiÒn tham gia vµo qu¸
tr×nh lu th«ng, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn. Ch¼ng h¹n: Ng©n hµng lu«n lµ n¬i
cung cÊp mét lîng vèn tÝn dông lín, ®s¶n phÈm øng c¸c kho¶n chi tªu vµ
®Çu t cña chÝnh phñ cho c¸c dù ¸n vÒ s¶n xuÊt kinh doanh vµ nh÷ng dù ¸n
thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi, bï ®¾p nh÷ng sù thiÕu hôt t¹m thêi cña ng©n
s¸ch th«ng qua h×nh thøc vay nî gi÷a ng©n s¸ch víi Ng©n hµng.
2.4. Huy ®éng vèn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña c¸c Ng©n hµng th¬ng
m¹i.
-9-
ë níc ta hiÖn nay, thÞ phÇn ho¹t ®éng cña tÝn dông chiÕm kho¶ng
90%. Con sè nµy kh¸ cao chøng tá ho¹t ®éng tÝn dông lµ chñ yÕu, quyÕt
®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mæi NHTM.
Mµ muèn cã ho¹t ®éng tÝn dông ph¶i cã vèn,muèn cã vèn ph¶i huy
®éng vèn vµ chñ yÕu tõ nÒn kinh tÕ. Nh vËy huy ®éng vèn ph¶i lµ bíc khëi
®Çu quan träng nhÊt ®Ó cã ®îc bíc khëi ®éng tiÕp theo trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn ho¹t ®éng tÝn dông.
Qua qu¸ tr×nh huy ®éng vèn, Ng©n hµng sÎ cã vèn ®Ó cho vay vµ thu
lîi nhuËn, gãp phÇn thóc ®Èy sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng.
IV. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn.
§Ó t¹o nguån vèn cho ho¹t ®éng, Ng©n hµng huy ®éng vèn díi c¸c
h×nh thøc chñ yÕu sau:
1. Vèn tiÒn göi:
1.1. TiÒn göi kh«ng k× h¹n
Kh¸i niÖm: TiÒn göi kh«ng k× h¹n lµ tiÒn göi mµ kh¸ch hµng cã thÓ
rót ra bÊt cø lóc nµo.
§èi víi lo¹i tiÒn göi nµy, Ng©n hµng ®ãng vai trß "thñ quû" võa thùc
hiÖn trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n ra ®Ó chi tr¶ cho hµng ho¸, dÞch vô theo yªu cÇu
cña kh¸ch hµng, võa nhËp kho¶n tiÒn mµ kh¸ch hµng ®îc hëng vµo tµi
kho¶n. Lo¹i tiÒn göi nµy ®îc gäi lµ tiÒn göi cã ph¸t hµnh sÐc hay tiÒn göi
thanh to¸n.
Môc ®Ých cña ngêi göi tiÒn: an toµn vµ thuËn tiÖn cho thanh to¸n qua
Ng©n hµng.
§ång thêi, ®èi víi Ng©n hµng th× Ng©n hµng thu ®îc mét kho¶n phÝ
rÊt lín tõ kh¸ch hµng, t¹o nguån thu vµ t¨ng cêng vèn cho Ng©n hµng.
1.2. TiÒn göi cã k× h¹n
Kh¸i niÖm: TiÒn göi cã k× h¹n lµ lo¹i tiÒn göi mµ kh¸ch hµng cã thÓ
rót ra sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh, cã thÓ vµi th¸ng ®Õn vµi n¨m .
TiÒn göi cã k× h¹n gåm 3 lo¹I: ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n.
Môc ®Ých cña kh¸ch hµng lµ göi tiÒn ®Ó hëng l¶i. Cßn ®èi víi Ng©n
hµng, tiÒn göi cã k× h¹n t¹o ra nguån vèn lín cho Ng©n hµng vµ Ng©n hµng
cã thÓ chñ ®éng cho vay kiÕm lêi.
§©y lµ nguån vèn lín vµ rÊt quan träng, cèt yÕu cña Ng©n hµng.
- 10 -
1.3. TiÒn göi tiÕt kiÖm
Kh¸i niÖm: TiÒn göi tiÕt kiÖm lµ tiÒn ®Ó dµnh cho d©n c ®îc göi vµo
Ng©n hµng nh»m môc ®Ých hëng l¶i.
H×nh thøc phæ biÕn nhÊt cña tiÒn göi tiÕt kiÖm co së. Cô thÓ lµ: Ng©n
hµng sÎ cÊp cho kh¸ch hµng mét cuèn sæ, dïng ®Ó ghi sè tiÒn göi vµo vµ rót
ra cña kh¸ch hµng.
Môc ®Ých: Ngêi göi tiÒn tiÕt kiÖm nh»m hëng l¶i
Ng©n hµng nhËn tiÒn göi ®· lµm t¨ng nguån vèn huy ®éng lªn, phôc
vô tèt h¬n cho vay tiÒn, thÓ hiÖn b¶n chÊt Ng©n hµng: ®i vay vµ cho vay
2. Vèn ®i vay
Ng©n hµng cã thÓ huy ®éng vèn tõ NHTW, c¸c NHTM kh¸c hoÆc tõ
c¸c tæ chøc níc ngoµi.
2.1. Vay cña Ng©n hµng trung ¬ng (NHTW)
BÊt k× Ng©n hµng nµo dîc phÐp thµnh lËp cña NHTW ®Òu cã quyÒn
vay cña NHTW.
Vay cña NHTW díi h×nh thøc: chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu c¸c giÊy tê
cã gi¸, vay cã c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n ®¶m b¶o...
NHTM vay nh»m môc ®Ých chi tr¶, thiÕu hôt trong thanh to¸n.
Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i lóc nµo NHTW còng cho vay mµ cã nh÷ng
®IÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, cô thÓ: NHTW lµ ngêi cho vay cu«Ý cïng nh»m cøu
v¶n c¶ hÖ thèng Ng©n hµng khái nguy c¬ sôp ®æ.
2.2. Vay cña c¸c Ng©n hµng hay tæ chøc tÝn dông trªn thÞ tr¬ng Ng©n
hµng
Ng©n hµng cã thÓ ®i vay cña c¸c Ng©n hµng hay tæ chøc tÝn dông ®Ó
b¶o ®¶m dù trö theo qui ®Þnh cña NHTW, bï ®¾p kh¶ n¨ng thanh to¸n, kh¶
n¨ng chi tr¶..
2.3. Vay níc ngoµi
Ng©n hµng còng cã thÓ vay Ng©n hµng hay tæ chøc níc ngoµi b»ng
c¸ch ph¸t hµnh c¸c phiÕu nî, lµm t¨ng vèn ngo¹i tÖ cña Ng©n hµng.
2.4. Mét nguån vèn hÕt søc quan träng cña Ng©n hµng lµ vèn tù cã
Vèn tù cã cña Ng©n hµng bao gåm:
- 11 -
+Vèn cè ®Þnh: lµ vèn qui ®Þnh trong v¨n b¶n ®Ó Ng©n hµng ®îc thµnh
lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng.
Tuú vµo tõng lo¹i Ng©n hµng mµ vèn ph¸p ®Þnh còng kh¸c nhau, cô
thÓ: Ng©n hµng quèc doanh do ng©n s¸ch cÊp, Ng©n hµng cæ phÇn do c¸c cæ
®«ng ®ãng gãp..
+Thø hai lµ c¸c quû gåm: quû dù phßng rñi ro, quû dù trö ®Æc biÖt,
phÇn lîi nhuËn cha ®îc chia, c¸c quû kh¸c cha sö dông..
Vèn tù cã cña Ng©n hµng mang tÝnh chÊt æn ®Þnh, nã chØ chiÕm mét
tØ träng nhá trong tæng nguån vèn Ng©n hµng nhng chiÕm mét vÞ trÝ rÊt
quan träng, quyÕt ®Þnh quy m« ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, lµ c¬ së Ng©n
hµng tiÕn hµnh kinh doanh, thÓ hiÖn uy tÝn cña Ng©n hµng, ®¶m b¶o chèng
rñi ro trong thanh to¸n Ng©n hµng.
Nãi tãm l¹I, nguån vèn huy ®éng Ng©n hµng lµ rÊt quan träng, Ng©n
hµng cã thÓ sö dông nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng, trong ®ã vè tiÒn göi lµ chñ
yÕu vµ chiÕm tØ träng lín. Vèn tù cã rÊt nhá nhng rÊt quan träng, quyÕt ®Þnh
qui m« ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
V. C¸c nh©n tè ¶nh hëng huy ®éng vèn qua Ng©n hµng
Nguån vèn huy ®éng qua Ng©n hµng t¨ng hay gi¶m, phô thuéc vµo
nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau
1. L·i suÊt ¶nh hëng rÊt lín ®Õn huy ®éng vèn
L·i suÊt trªn thÞ trêng ¶nh hëng rÊt lín ®Õn huy ®éng nguån vèn, cô
thÓ :
L·i suÊt tiÒn göi t¨ng, nhu cÇu göi tiÒn tiÕt kiÖm t¨ng, tiªu dïng
gi¶m, nguån vèn huy ®éng Ng©n hµng t¨ng.
L·i suÊt tiÒn göi gi¶m th× ngîc l¹i.
L¶i suÊt(i ) i
i2 i2
i1 i1
C2 C1 Tiªu dïng (C ) S1 S2 TiÕt kiÖm(S)
2. T×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ
- 12 -
NÒn kinh tÕ ®ang ë t×nh tr¹ng l¹m ph¸t, ®ång thêi tiÒn mÊt gi¸, tiªu
dïng gi¶m, nhu cÇu göi tiÒn vµo Ng©n hµng t¨ng, nguån vèn huy ®éng t¨ng,
nhng l¹i g©y ra tæn thÊt cho Ng©n hµng. Vèn huy ®éng nhiÒu nhng l¹i
kh«ng sö dông ®îc, cho vay ®îc.
NÒn kinh tÕ t¨ng trëng, nhu cÇu ®Çu t t¨ng, sö dông cho vay vèn rÊt
thuËn lîi, t¹o nguån thu cho Ng©n hµng, lµ c¬ së ®Ó huy ®éng vèn ®îc thùc
hiÖn tèt h¬n.
3. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng
NÕu NHTW sö dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt nh»m gi¶m bít lîng
tiÒn cung øng trong lu th«ng,b»ng c¸ch gi¶m bít h¹n møc tÝn dông, t¨ng tØ
lÖ dù trö b¾t buéc hay t¨ng l¶i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu cña NHTM t¹i
NHTW, dÈn ®Õn kh¶ n¨ng huy ®éng vèn gi¶m, kh¶ n¨ng cho vay gi¶m,
gi¶m kh¶ n¨ng t¹o tiÒn dÈn ®Õn gi¶m lîng tiÒn cung øng trong lu th«ng.
Ngîc l¹i, NHTW sö dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ më réng, sÎ dÈn ®Õn kh¶
n¨ng huy ®éng nguån vèn qua Ng©n hµng gi¶m.
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHTW ¶nh hëng rÊt lín, ¶nh hëng vÜ m« ®Õn
kÕt qu¶ huy ®éng vèn, sö dông vèn cña NHTM.
4. Thu nhËp vµ tµi s¶n cña d©n c
NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thu nhËp d©n c t¨ng, ngoµi nhu cÇu tiªu dïng,
cßn d«i ra göi vµo c¸c tæ chøc tiÕt kiÖm, nguån vèn huy ®éng t¨ng kh¶ n¨ng
cho vay Ng©n hµng t¨ng.
NÕu thu nhËp d©n c thÊp, tiÒn göi tiÕt kiÖm vµo tæ chøc Ng©n hµng
gi¶m, nguån vèn huy ®éng cña Ng©n hµng gi¶m.
5. Dù tÝnh c¬ héi ®Çu t
NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, c¸c nhµ ®Çu t dù tÝnh trong t¬ng lai sÎ rÊt
nhiÒu c¬ héi ®Çu t, hä sÎ vay vèn ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn, thu nhËp t¨ng, c¬ së ®Ó
c¸c Ng©n hµng huy ®éng vèn tõ c¸c tæ chøckinh tÕ nµy.
NÕu trong t¬ng lai nÒn kinh tÕ cã vÊn ®Ò, c¸c nhµ ®Çu t thÊy kh«ng
thÓ liÒu lØnh,rót lui ®Çu t, hä sÎ göi tiÒn vµo c¸c Ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o an
toµn vµ hëng l¶i suÊt, do ®ã nguån vèn huy ®éng cña c¸c Ng©n hµng t¨ng.
Trªn ®©y lµ tÊt c¶ c¸c nh©n tè chñ yÕu ¶nh hëng nguån vèn huy ®éng
qua Ng©n hµng, nguån vèn cã thÓ t¨ng hay gi¶m, lín hay bÐ, phô thuéc vµo
rÊt nhiÒu nh©n tè vµ sù biÕn ®éng cña thÞ trêng.
- 13 -
Nãi tãm l¹i, qua ch¬ngi ta ®· hiÓu ®îc nguån gèc ra ®êi vµ ph¸t triÓn
chøc n¨ng huy ®éng vèn qua Ng©n hµng, c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn, ¶nh
hëng cña c¸c nh©n tè ®Õn viÖc huy ®éng vèn, vai trß quan träng cña viÖc
huy ®éng vèn qua Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ. VËy c«ng t¸c huy ®éng
vèn qua Ng©n hµng ë ViÖt nam ra sao ? §¹t ®îc kÕt qu¶ g× ? Nh÷ng tån t¹i
vµ biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc. ta sÎ tiÕp tôc t×m hiÓu qua ch¬ngII.
ch¬ng II:
thùc tr¹ng huy ®éng vèn qua ng©n hµng th¬ng m¹i
trong nh÷ng n¨m qua
ViÖt nam ph¸t triÓn ®i lªn theo nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®¶m b¶o theo
®Þnh híng XHCN, thùc hiÖn CNH-H§H ®Êt níc, nh»m ®a ®Êt níc ta trë
thµnh mét ®Êt níc giµu m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Ng©n hµng ®ãng
mét vai trß rÊt quan träng, lµ nh©n tè ¶nh hëng ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt
b¹i cña mét ®Êt níc.
" Sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc ®ßi hái Ng©n hµng ph¶i trë thµnh
nh÷ng trung gian tµi chÝnh hiÖu qu¶ ®Ó cã thÓ huy ®éng ®îc nhiÒu nguån
lùc c¶ trong vµ ngoµi níc, më réng ®Çu t thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ gãp
phÇn æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. VËy ngoµi nghiÖp vô Ng©n hµng truyÒn thèng,
ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c nghiÖp vô ®Ó ph¸t triÓn søc m¹nh vµ tiÒm lùc cho hÖ
thèng Ng©n hµng, ®ã lµ yªu cÇu cÊp thiÕt cho sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n-
íc".
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, c«ng t¸c huy ®éng vèn qua Ng©n hµng ®·
®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ.
I. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong c«ng t¸c huy ®éng vèn qua
Ng©n hµng
1.1. Huy ®éng vèn ngµy cµng t¨ng víi sù ®a d¹ng ho¸ vÒ h×nh thøc së
h÷u, më réng m¹ng líi Ng©n hµng.
- 14 -
HiÖn nay hÖ thèng NHTM ViÖt nam rÊt ®a d¹ng bao gåm: NHTM
quèc doanh, NHTM cæ phÇn, Ng©n hµng liªn doanh, c¸c quØ tÝn dông c¸c tæ
chøc tµi chÝnh kh¸c, cô thÓ:
+ Cã 6 NHTM,trong ®ã: 4 NHTM quèc doanh ( Ng©n hµng N«ng
nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt nam, Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn
ViÖt nam, Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt nam, Ng©n hµng ngo¹i th¬ng ViÖt
nam )
Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo
Ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng S«ng Cöu Long
+ Cã 31 chi nh¸nh cña 26 Ng©n hµng níc ngoµI
+ Cã 4 Ng©n hµng liªn doanh
+ Cã 47 NHTM cæ phÇn
+ Cã 595 Qñi tÝn dông nh©n d©n vµ mét sè c«ng ty tµi chÝnh
( Theo b¸o t¹p chÝ Ng©n hµng sè 3-2001 )
Víi sè lîng ng©n hµng ngµy cµng t¨ng ®· huy ®éng ®îc nguån vèn
nhµn ræi trong d©n, t¹o nguån vèn ®¸ng kÓ ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ.
1.2. Nguån vèn huy ®éng qua Ng©n hµng ngµy cµng t¨ng
Theo b¸o thêng niªn c¸c NHTM vÒ huy ®éng vèn trong níc, nÕu
ph©n theo lo¹i h×nh NHTM, ta cã sè liÖu sau:
( §¬n vÞ: ngh×n tû ®ång )
C¸c lo¹i h×nh NHTM 1991 1992 1993 1994 1995 1996
NHTM Quèc doanh 18,1 25,9 32,6 58,2 75,1 99,2
NHTM Cæ phÇn, QuØ tÝn dông 1,7 2,1 16,1 11,8 12,9 18,2
Chi nh¸nh NHNN vµ NH liªn doanh _ 0,7 2,1 11,8 20,1 26,8
Nh vËy, tõ n¨m 1991, khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng, hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt nam ®· nhanh chãng ph¸t triÓn m¹ng líi vµ
thùc hiÖn biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó thu nguån vèn nhµn ræi cña mäi thµnh phÇn
kinh tÕ ®¸p øng nhu cÇu cho vay. Sè vèn huy ®éng dîc cña c¸c NHTM t¨ng
tõ 4 ®Õn 7 lÇn so víi vèn cña Ng©n hµng trong nh÷ng n¨m 1990 - 1999.
- 15 -
XÐt vÒ c¬ cÊu huy ®éng vèn trong nh÷ng n¨m qua còng cã nhiÒu biÕn
®éng, ta cã sè liÖu cô thÓ sau:
ThÞ phÇn huy ®éng vèn c¸c Ng©n hµng
( §¬n vÞ: % )
Lo¹i h×nh Ng©n hµng 1995 1999
NHTM Quèc doanh 81,8 79,1
NHTM Cæ phÇn 11,5 10,4
Chi nh¸nh NH níc ngoµi 4,4 7,9
NH liªn doanh 2,3 1,2
HiÖn nay, ë níc ta kh«ng chØ tån t¹i c¸c Ng©n hµng quèc doanh lµ
chñ yÕu, mµ c¸c Ng©n hµng níc ngoµi ®· ®Çu t vµ ph¸t triÓn víi thÞ phÇn
ngµy cµng t¨ng.
Theo sè liÖu ®IÒu tra míi nhÊt trªn t¹p chÝ Ng©n hµng, kÕt qu¶ huy
®éng vèn nh sau:
TÝnh ®Õn ngµy 06/05/2001.
Huy ®éng vèn t¨ng gÊp trªn 1000 lÇn so víi n¨m 1986, gÊp kho¶ng
21 lÇn so víi 1990.
Cho vay vèn t¨ng trªn 1000 lÇn so víi 1986, trªn 28 lÇn so víi 1990.
Nh vËy, tõ khi ®æi míi sang c¬ chÕ thÞ trêng ( KÓ tõ n¨m 1986 ) vµ tõ
khi cã hai ph¸p lÖnh Ng©n hµng ra ®êi n¨m 1990 nguån vèn huy ®éng cña
Ng©n hµng t¨ng vµ t¨ng rÊt nhiÒu lÇn ®s¶n phÈm øng ngµy cµng t¨ng nhu
cÇu ®Çu t vµ ph¸t triÓn ®Êt níc.
1.3. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn.
Trong c«ng t¸c huy ®éng vèn c¸c NHTM ®· ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh
thøc huy ®éng vèn, cô thÓ:
Huy ®éng vèn b»ng c¸nh göi tiÕt kiÖm ng¾n, trung vµ dµi h¹n, ®ay lµ
nguån vèn lín, chñ yÕu cña hÖ thèng Ng©n hµng.
Thø hai, lµ ph¸t hµnh c¸c giÊy tê cã gi¸ nh: k× phiÕu Ng©n hµng,
nh»m huy ®oäng dîc tèi ®a c¸c nguån vèn nhµn ræi trong d©n. §Æc biÖt vay
c¸c tæ chøc níc ngoµI, nh vãn tõ c¸c tæ chøc ODA, FDI, WB, ngêi ViÖt
nam ë níc ngoµi göi tiÒn vÒ. §©y lµ nh÷ng nguån ngo¹i tÖ rÊt quan träng,
gãp phÇn t¨ng nguån vèn ngo¹i tÖ trong Ng©n hµng.
- 16 -
Võa qua, ViÖt nam ®· kÝ kÕt mét hiÖp ®Þnh thu hót nguån ngo¹i tÖ
lín, cô thÓ: Vµo ngµy 05/07/2001 , kÝ kÕt 3 hiÖp ®Þnh tÝn dôngvíi ng©n
hµng thÕ giíi, trÞ gi¸: 526 triÖu USD. Tæng vèn ®Çu t cña Ng©n hµng thÕ
giíi vµo ViÖt nam t¨ng 629 triÖu, lín nhÊt tõ tríc ®Õn nay.
Theo dù tÝnh, vèn vay u ®¶i cña WD cam kÕt dµnh cho ViÖt nam lµ
3,2 tû USD, cho 31 dù ¸n vµ ch¬ng tr×nh ®Çu t, 81 kho¶n hæ trî kh«ng hoµn
l¹i trÞ gi¸ 91 triÖu USD.
Thø t, Ng©n hµng nhËn tiÒn göi thanh to¸n cña c¸c tæ chøc, c¸
nh©n,thùc hiÖn më c¸c tµi kho¶n Ng©n hµng, lµm trung gian thanh to¸n cho
c¸c tæ chøc nµy.
Qua ®©y Ng©n hµng còng thu dîc mét nguån phÝ, gãp phÇn t¨ng phÝ
Ng©n hµng.
Ng©n hµng ®· sö dông nhiÒu h×nh thøc huy ®éng vèn, nhng nguån
vèn chñ yÕu cña ng©n hµng vÈn lµ tiÒn göi, tû träng tiÒn göi vÈn tiÕp tôc
t¨ng qua hµng n¨m.
( §¬n vÞ : %)
N¨m 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99
Tèc ®é t¨ng trëng n¨m 82 19 9,1 34,9 37 34 25 34,5 31 34
sau so víi n¨m tríc
II. Môc tiªu vµ kÕt qu¶ huy ®éng vèn ®¸p øng yªu cÇu ph¸t
triÓn kinh tÕ n¨m 2000.
"NhiÖm vô träng t©m n¨m 2000 lµ ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn hiÖu qu¶
chiÕn lîc huy ®éng vèn trong níc vµ tranh thñ c¸c nguån vèn bªn ngoµi ®Ó
®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cña nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh cho vay kh¾c phôc t×nh
tr¹ng ø ®éng vèn trong hÖ thèng Ng©n hµng,®ång thêi ph¶i tËp trung gi¶m
thÊp nî qu¸ h¹n vµ kiÓm so¸t chÊt lîng tÝn dông ".
Qu¸n triÖt nhiÖm vô trªn, ngay tõ ®Çu n¨m c¸c tæ chøc tÝn dông tÝch
cùc n¾m b¾t thÞ trêng vµ t×nh h×nh tiÒn tÖ trong níc vµ thÕ giíi, cã nhiÒu gi¶i
ph¸p nh ®IÒu chØnh l¶i suÊt huy ®éng néi, ngo¹i tÖ ®Ó ®¶y m¹nh huy ®éng
vèn ®¸p øng cho nÒn kinh tÕ. s¶n phÈm dông c¸c h×nh thøc ®a d¹ng nh ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu Ng©n hµng ®Ó n©ng cao tû lÖ huy ®éng dµi h¹n.
Tæng sè d tiÒn göi t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông ®Õn 30/11/2000 lµ 185.000
tû ®ång t¨ng 28,7% so víi ®Çu n¨m, trong ®ã tiÒn göi b»ng ®ång ViÖt nam
- 17 -
t¨ng 16,2%, tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ t¨ng 52,1%, vèn huy ®éng cã k× h¹n tõ
12 th¸ng trë lªn chiÕm 18,4% trong tæng nguån vèn huy ®éng, cao h¬n so
víi cïng k× n¨m tríc 15%, íc ®Õn 31/12/2001 sè d tiÒn göi t¨ng 30% so víi
®Çu n¨m, cao h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng cña n¨m 1999 còng nh kÕ hoÆch
®Ò ra lµ 25%.
Bªn c¹nh viÖc huy ®éng vèn trong nÒn kinh tÕcña c¸c tæ chøc tÝn
dông, víi vay trß lµ c¬ quan ®Çu mèi trong quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi
chÝnh, tiinÌ tÖ quèc tÕ, Ng©n hµng Nhµ níc ®· cã nhiÒu cè g¾ng ph¸t huy
mèi quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ vµ Ng©n hµng Nhµ n-
íc, qua ®ã tranh thñ nguån vèn bªn ngoµi.
Trong n¨m 2000, Ng©n hµng Nhµ níc ®· phèi hîp víi c¸c bé,
nghµnh h÷u quan ®Ó ®µm ph¸n vµ kÝ kÕt víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ
quèc tÕ, c¸c ch¬ng tr×nh tµi trî víi sè tiÒn gÇn 800 triÖu USD vµ nhiÒu
kho¶n hæ trî kû thuËt kh¸c. Trong bèi c¶nh ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo
ViÖt nam ®ang gi¶m sót, viÖc tranh thñ c¸c kho¶n vay cña c¸c tæ chøc quèc
tÕ cã ý nghÜa rÊt quan träng ®Ó duy tr× ®éng lùc ph¸t triÓn ®Êt níc.
Trªn ®©y lµ mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong c«ng t¸c huy ®éng vèn cña
Ng©n hµng trong n¨m 2000.
Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i hay nh÷ng khã kh¨n cÇn kh¾c phôc ®Ó huy
®éng vèn cã hiÖu qu¶.
Bªn c¹nh c«ng t¸c thu ®îc, c«ng t¸c huy ®éng vèn cßn cã nh÷ng vÊn
®Ò cÇn kh¾c phôc:
Thø nhÊt, " ThÞ trêng tµi chÝnh cßn s¬ khai, c¸c c«ng cô tµi chÝnh cßn
cha ph¸t huy ®Çy ®ñ, lµm kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ ph©n bæ nguån lùc tµi
chÝnh trong níc cha ®îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶, c«ng nghÖ vµ nghiÖp vô
Ng©n hµng cha theo kÞp tr×nh ®é tiÕn tiÕn trong khu vùc vµ quèc tÕ ". Thùc
tÕ mµ nãi th× tr¬ng tµi chÝnh cña ta cha thùc sù ph¸t triÓn m¹nh, nhiÒu ®IÒu
cha rá rµng, bÊt cËp, nªn c«ng t¸c huy ®éng vèn cha thùc sù t¹o kÕt qu¶
cao, huy ®éng tèi ®a nguån vèn nhµn ræi trong d©n c.
Thø hai, n¨ng lùc tæ chøc vµ qu¶n lý cßn h¹n chÕ nªn kh¶ n¨ng c¹nh
tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ héi nhËp quèc tÕ lµ rÊt khã kh¨n. Mµ hiÖn
nay c¸c NHTM ®· mì chi nh¸nh t¹i ViÖt nam vµ ®ang chiÕm tû träng ngµy
cµng t¨ng.
- 18 -
Thø ba, tr×nh ®é c¸c bé Ng©n hµng cha cao, sè c¸c bé tr×nh ®é ®¹i
häc chiÕm sè lîng Ýt, cha ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn, sù canh tranh ngµy
cµng gay g¾t hiÖn nay.
Thø t, bé m¸y cßn rêm rµ, l¾m thñ tôc cha gän nhÑ nªn viÖc huy
®éng vèn vµ cho vay vèn cha thuËn tiÖn, do ®ã Ng©n hµng cha huy ®éng ®-
îc tèi ®a nguån vèn nhµn ræi trong d©n.
Thø n¨m, h×nh thøc huy ®éng vèn cha ®a d¹ng, chñ yÕu vÈn lµ nhËn
tiÒn göi tiÕt kiÖm cña c¸ nh©n vµ c¸c c«ng tæ chøc kinh tÕ, cha ph¸t huy ®îc
c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn kh¸c.
Thø s¸u, mét vÊn ®Ò vµ ®ang ®îc tá chøc trong hÖ thèng Ng©n hµng.
®ã lµ c«ng nghÖ Ng©n hµng. HiÖn nay m¹ng líi th«ng tin computer, nèi
m¹ng trªn thÞ trêng Ng©n hµng ®· dîc thùc hiÖn, c¸c kØ thuËt - c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i ®îc ®Çu t. Tuy nhiªn, nã vÈn chØ ®îc h¹n chÕ trong c¸c trung t©m,
thµnh phè lín, mÆt kh¸c l¹i mang tÝnh chÊt s¬ khai, do ®ã so víi Ngan hµng
thÕ giíi th× cßn thua kÐm rÊt nhiÒu, ®ã còng chÝnh lµ h¹n chÕ lín ¶nh h ëng
®Õn c«ng t¸c huy ®éng vèn qua Ng©n hµng.
Thø b¶y, c¸c dÞch vô, s¶n phÈm qua Ng©n hµng cßn h¹n chÕ. VËy c¸c
nghiÖp vô s¸n phÈm Ng©n hµng lµ g× ? §ã lµ qu¸ tr×nh cung cÊp nhiÒu
chñng lo¹i dÞch vô cho kh¸ch hµng trong lØnh vùc tÝn dông - tiÒn tÖ - Ng©n
hµng, vÝ dô: nhËn vËn chuyÓn tiÒn trong ngµy ë c¸c tØnh, thµnh phè, lµm
trung gian thanh to¸n chi tr¶ tiÒn trªn tµi kho¶n Ng©n hµng, lµm c¸c dÞch vô
bao thanh to¸n, thanh to¸n bï trõ, cho phÐp Ng©n hµng truy cËp vµo tµi
kho¶n 24/24,..
Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨nvÈn cßn tån t¹i vµ
cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc trong c«ng t¸c huy ®éng vèn qua
Ng©n hµng. VËy nh÷ng ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ®Ó huy ®éng vèn ®îc tèt
h¬n, chóng ta sÎ ®îc t×m hiÓu trong ch¬ng III.
- 19 -
Ch¬ng III:
nh÷ng quan ®IÓm, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p
huy ®éng vèn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng
" NhËn thÊy vai trß quan träng cña Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÐ
tiÒn tÖ nãi riªng vµ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nãi chung. Héi ®ång bé tr-
ëng chñ tr¬ng ®æi míi hÖ thèng Ng©n hµng vµ coi ®ã nh mòi ®ét ph¸ trong
giai ®o¹n ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ s¾p tíi".
(Tê tr×nh cña H§BT lªn H§NN ngµy 28/04/1990)
Trong qua tr×nh ®æi míi, ngµnh Ng©n hµng ®· ®Ò ra nh÷ng quan
®IÓm, ®Þnh híng gi¶i ph¸p ®Ó ®æi míi ngµnh Ng©n hµng nãi chung vµ ®Ó
c«ng t¸c huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ nãi riªng.
I. Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n hiÖn nay.
Môc tiªu kinh tÕ x· héi tõ nay ®Õn n¨m 2010 còng nh l©u dµi ë ViÖt
nam ta lµ ph¸t triÓn kinh tÕ trªn c¬ së æn ®Þnh tiÒn tÖ, lµnh m¹nh ho¸ c¸c
ho¹t ®éng tæ chøc tÝn dông, t¨ng cêng ®µu t, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng huy ®éng
vèn phôc vô nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc.
VÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cÇn ®îc tËp trung ®Èy m¹nh ®Ó t¹o ra
nh÷ng sù chuyÓn biÕn míi, t¨ng cêng huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n trªn
c¬ së ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña tiÒn tÖ vµ ®æi míi ho¹t ®éng Ng©n hµng, ®Æc
biÖt lµ sù c¶i c¸ch ho¹t ®éng cña hÖ thèng thanh to¸n, g¾n liÒn viÖc huy
®éng víi víi viÖc cung cÊp c¸c tiÖn Ých Ng©n hµng cho kh¸ch hµng, më
réng vµ t¨ng cêng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô Ng©n hµng.
HiÖn nay, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã vµ th× rÊt cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c
nhau, cïng híng ®Õn môc tiªu lµ b»ng mäi biÖn ph¸p ®ång bé vµ cã hiÖu
qu¶ ®Ó thu hót tèi ®a tiÒn göi cña c«ng chóng, khai th¸c mäi nguån vèn
nhµn ræi trong x· héi, ®¸p øng nhu cÇu vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ phôc
vô sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc, cô thÓ:
- Huy ®éng vèn tèi ®a mäi nguån lùc trong vµ ngoµi níc lµ nhiÖm
vô quan träng nhÊt trong sù nghiÖp CNH-H§H.
- Ph¶i cã sù kÕt hîp huy ®éng vèn tõ c¸c kªnh kh¸c, cô thÓ nh kªnh
thÞ trêng chøng kho¸n,.. ®Ó d¾p øng nhu cµu vÒ vèn cña nÒn kinh tÕ.
- 20 -