Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại cổ phần quân đội trong tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa bàn hà nội
- 115 trang
- file .pdf
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
LÊ VĂN QUÂN
NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI TRONG TÍN DỤNG
DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI ĐỊA BÀN HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
Hà Nội – 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
LÊ VĂN QUÂN
NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI TRONG TÍN DỤNG
DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI ĐỊA BÀN HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60 34 01 02
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHÓA HỌC: PGS.TS.TRẦN ANH TÀI
Hà Nội – 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả học tập, nghiên cứu của riêng
tôi. Luận văn này chƣa đƣợc công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu
nào. Số liệu đƣợc sử dụng trung thực, nguồn gốc rõ ràng. Việc sử dụng kết
quả, trích dẫn tài liệu của ngƣời khác đảm bảo theo đúng các quy định, liệt kê
theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn.
Tác giả luận văn
Lê Văn Quân
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới PGS.TS.Trần Anh Tài, giảng viên
Viện Quản trị kinh doanh – Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội đã
tận tình hƣớng dẫn cho tôi thực hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới các thầy, cô giảng viên trƣờng Đại
học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Quản trị Kinh doanh – Đại học
Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình hƣớng dẫn, giảng dạy trong suốt
quá trình tôi học tập, nghiên cứu tại trƣờng.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Đại học Kinh tế và Viện
Quản trị kinh doanh – Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội cùng tập thể
cán bộ, nhân viên Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo mọi điều
kiện giúp tôi hoàn thiện về mặt thủ tục và quy trình, thông tin, dữ liệu trong
suốt quá trình làm luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT ................................................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... iii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ .......................................................................... iv
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. v
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH TRONG TÍN DỤNG DNNVV
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .............................................................. 5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 5
1.1.1. Nghiên cứu quốc tế .............................................................................. 5
1.1.2. Nghiên cứu trong nước ........................................................................ 5
1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu .................................................................... 8
1.2. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 9
1.2.1. Tổng quan về DNNVV .......................................................................... 9
1.2.2. Tổng quan về ngân hàng thương mại ................................................ 14
1.2.3. Cạnh tranh trong ngân hàng thương mại .......................................... 16
1.2.4. Các ch tiêu ánh giá năng lực cạnh tranh trong tín dụng DNNVV
của NHTM .................................................................................................... 19
1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới năng lực cạnh tranh trong tín dụng
DNNVV của NHTM...................................................................................... 22
1.2.6. Vai trò của ầu tư nâng cao năng lực cạnh tranh tại các NHTM ..... 30
1.3. Bài học kinh nghiệm một số ngân hàng thành công trong nâng cao năng
lực cạnh tranh trong tín dụng DNNVV. .......................................................... 31
1.3.1. Ngân hàng quốc tế Citibank .............................................................. 31
1.3.2. Ngân hàng HSBC – Anh .................................................................... 32
1.3.3. Ngân hàng Techcombank................................................................... 33
1.3.4. Ngân hàng Vietinbank........................................................................ 34
1.3.5. Bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng TMCP Quân Đội ................... 35
CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP THIẾT KẾ VÀ NGHIÊN CỨU .................. 36
2.1. Thiết kế quy trình nghiên cứu .................................................................. 36
2.2. Lựa chọn phƣơng pháp nghiên cứu và thu thập thông tin ....................... 36
2.2.1. Phương pháp iều tra dữ liệu sơ cấp ................................................ 36
2.2.2. Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp .............................................. 40
2.3. Phƣơng pháp xử lý số liệu........................................................................ 40
2.3.1. Phương pháp thống kê ....................................................................... 40
2.3.2. Phương pháp phân tích ...................................................................... 40
2.3.3. Phương pháp so sánh ......................................................................... 41
2.3.4. Phương pháp tổng hợp....................................................................... 41
CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI TRONG TÍN DỤNG
DNNVV TẠI ĐỊA BÀN HÀ NỘI .................................................................. 43
3.1. Tổng quan về DNNVV và cấp tín dụng DNNVV của các NHTM tại địa
bàn Hà Nội ...................................................................................................... 43
3.2. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Quân đội ............................................. 45
3.2.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................... 45
3.2.2. Cơ cấu bộ máy tổ chức ...................................................................... 48
3.2.3. Tình hình hoạt ộng kinh doanh của MB giai oạn 2013-2018........ 49
3.3. Thực trạng năng lực cạnh tranh của NHTMCP Quân đội trong tính dụng
DNNVV tại địa bàn Hà Nội ............................................................................ 51
3.3.1. Cạnh tranh bằng giá .......................................................................... 52
3.3.2. Cạnh tranh bằng công nghệ............................................................... 56
3.3.3. Cạnh tranh bằng sản phẩm và chất lượng dịch vụ ............................ 60
3.3.4. Cạnh tranh bằng năng lực quản lý iều hành và chất lượng nguồn
nhân lực ........................................................................................................ 63
3.3.5. Cạnh tranh bằng mạng lưới và kênh phân phối ................................ 66
3.3.6. Cạnh tranh về nhận diện thương hiệu. .............................................. 67
3.4. Đánh giá về thực trạng năng lực cạnh tranh của NHTMCP Quân đội
trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội .................................................... 67
3.4.1. Điểm mạnh ......................................................................................... 67
3.4.2. Điểm yếu ............................................................................................ 68
3.4.3. Cơ hội ................................................................................................. 69
3.4.4. Thách thức.......................................................................................... 69
CHƢƠNG 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA
NHTMCP QUÂN ĐỘI TRONG TÍN DỤNG DNNVV TẠI ĐỊA BÀN HÀ NỘI 71
4.1. Định hƣớng hoạt động của ngân hàng TMCP Quân đội giai đoạn 2017-
2021. ................................................................................................................ 71
4.2. Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP Quân đội
trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội. ................................................... 73
4.2.1. Nâng cao năng lực tài chính .............................................................. 73
4.2.2. Nâng cao năng lực công nghệ thông tin, hiện ại hóa ngân hàng .... 77
4.2.3. Đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao chất lượng dịch vụ .................. 78
4.2.4. Hoàn thiện mô hình quản lý và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.... 80
4.2.5. Phát triển mạng lưới và kênh phân phối ........................................... 83
4.2.6. Tăng cường quảng bá và nhận diện thương hiệu. ............................. 84
4.3. Một số kiến nghị....................................................................................... 86
4.3.1. Kiến nghị ối với ngân hàng nhà nước.............................................. 86
4.3.2. Kiến nghị ối với nhà nước................................................................ 87
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 89
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 90
PHỤ LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT
STT KÝ HIỆU NGUYÊN NGHĨA
1 BCTC Báo cáo tài chính
Ngân hàng thƣơng mại cổ phần đầu tƣ và phát triển
2 BIDV
Việt Nam
3 CASA Current Account Savings Account; Tiền gửi không kỳ hạn
4 CIB Khách hàng lớn
5 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa
7 HĐV Huy động vốn
8 HSBC Tập đoàn ngân hàng Hồng Kong Thƣợng Hải
9 KHCN Khách hàng cá nhân
10 KHDN Khách hàng doanh nghiệp
11 KPIs Chỉ số đánh giá thực hiện công việc
12 LSCV Lãi suất cho vay
13 MB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội
14 NHNN Ngân hàng nhà nƣớc Việt Nam
15 NHTM Ngân hàng thƣơng mại
16 NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần
17 QTRR Quản trị rủi ro
18 RM Chuyên viên quan hệ khách hàng
19 ROA Return on Total Assets, Tỷ lệ thu nhập trên tổng tài sản
20 ROE Return on Common Equyty, Tỷ lệ thu nhập trên vốn tự có
21 SME Doanh nghiệp vừa và nhỏ
Tài trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa Ngân hàng Hợp tác
22 SMEFP
Quốc tế Nhật Bản
i
23 TCB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần kỹ thƣơng Việt Nam
24 VCB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam
25 Vietinbank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam
26 VPB Ngân hàng thƣơng mại cổ phầnViệt Nam thịnh vƣợng
ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
BẢNG NỘI DUNG TRANG
STT
Tiêu chí phân loại DNNVV theo nghị định
1 Bảng 1.1 10
56/2009/NĐ-CP
2 Bảng 1.2 Tiêu chí phân loại DNNVV của MB 11
Tiêu chí cấu thành năng lực cạnh tranh trong tín dụng
3 Bảng 1.3 21
của NHTMCP
4 Bảng 1.4 Các yếu tố NHTM sẽ sử dụng trong xu thế cạnh 29
5 Bảng 3.1 So sánh dƣ nợ cho vay DNNVV tại địa bàn Hà Nội 45
6 Bảng 3.2 So sánh dƣ bảo lãnh DNNVV tại địa bàn Hà Nội 45
7 Bảng 3.3 Các giai đoạn phát triển của MB 46
8 Bảng 3.4 Kết quả kinh doanh MB giai đoạn 2013-2018 49
Cơ cấu phân khúc DNNVV tại đại bàn Hà Nội năm
9 Bảng 3.5 51
2016
10 Bảng 3.6 Cơ cấu khách hàng SME tại Hà Nội của MB năm 2017 51
Tổng hợp điểm khảo sát năng lực cạnh tranh trong
11 Bảng 3.7 52
tín dụng DNNVV của MB
12 Bảng 3.8 Cơ cấu VCSH và HĐV của các NHTM năm 2017 55
Một số những ứng dụng ngân hàng lõi “core
13 Bảng 3.9 57
banking”
So sánh một số sản phẩm của MB với đối thủ cạnh
14 Bảng 3.10 62
tranh
Số lƣợng điểm giao dịch tại địa bàn Hà Nội năm
15 Bảng 3.11 66
2017
iii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
STT BIỂU ĐỒ NỘI DUNG TRANG
1 Biểu đồ 3.1 Cơ cấu cổ đông chính của MB 2017 47
Tăng trƣởng lợi nhuận của các ngân hàng
2 Biểu đồ 3.2 50
QI/2018
Cơ cấu dƣ nợ của MB tại Hà Nội giai đoạn
3 Biểu đồ 3.3 50
2015-2018
LSCV ngắn hạn bình quân 2017 của các
4 Biểu đồ 3.4 53
NHTM tại Hà Nội
Phí bảo lãnh bình quân 2017 của các NHTM
5 Biểu đồ 3.5 54
tại Hà Nội
6 Biểu đồ 3.6 Hệ số NIM của các ngân hàng 54
Lợi nhuận trƣớc thuế bình quân trên mỗi
7 Biểu đồ 3.7 65
nhân viên ngân hàng
iv
DANH MỤC CÁC HÌNH
STT HÌNH NỘI DUNG TRANG
Mô hình chuỗi giá trị của ngân hàng thƣơng
1 Hình 1.1. 23
mại
Các lực lƣợng điều khiển cuộc cạnh tranh
2 Hình 1.2. 27
trong ngành
3 Hình 2.1. Quy trình nghiên cứu 36
4 Hình 2.2. Quy trình điều tra bảng hỏi 37
5 Hình 3.1 Bộ máy tổ chức MB năm 2017 48
v
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế đất nƣớc qua các thời kỳ, hệ
thống Ngân hàng Việt Nam đã có những bƣớc phát triển vƣợt bậc. Các ngân
hàng ngày càng hoạt động hiệu quả và chứng tỏ đƣợc vai trò, vị trí huyết
mạch của mình trong nền kinh tế. Không nằm ngoài xu thế đó, Ngân hàng
thƣơng mại cổ phần Quân Đội cũng đã từng bƣớc khẳng định vị thế quan
trọng của mình trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. Với số lƣợng đông đảo
trải rộng khắp các lĩnh vực, ngành nghề và địa bàn, DNNVV đang là nhóm
khách hàng trọng tâm của rất nhiều ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam nói
chung và MB nói riêng. Tuy vậy, thực tế cho thấy năng lực cạnh tranh của
Ngân hàng TMCP Quân Đội vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong hoạt
động tín dụng DNNVV mà biểu hiện chủ yếu là các chỉ tiêu hiệu quả, thị phần
thấp, công nghệ thiếu hiện đại, năng lực quản lý và chất lƣợng nhân sự còn
hạn chế, chất lƣợng dịch vụ còn kém, sản phẩm chƣa linh hoạt, tinh gọn, khác
biệt… so với nhiều đối thủ cạnh tranh.
Trong điều kiện môi trƣờng kinh doanh không ngừng thay đổi cũng nhƣ
sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ, sự phát triển bền vững của Ngân hàng
TMCP Quân Đội sẽ có cơ sở vững chắc thông qua việc thực hiện đồng bộ
nhiều giải pháp nhằm không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh của mình.
Để đánh giá đúng những khó khăn, thách thức mà Ngân hàng TMCP Quân
Đội đang phải đối mặt, việc phân tích một cách toàn diện thực trạng năng lực
cạnh tranh của Ngân hàng TMCP Quân Đội trong tín dụng cho DNNVV để
thấy rõ những hạn chế cũng nhƣ các nguyên nhân của chúng, từ đó đề xuất
các giải pháp, kiến nghị có tính hiệu quả, khả thi, góp phần nâng cao năng lực
cạnh tranh của Ngân hàng Quân Đội đƣợc xem là hết sức cần thiết.
1
Xuất phát từ yêu cầu đó, tác giả mạnh dạn chọn đề tài “Năng lực cạnh
tranh của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội trong tín dụng
doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa bàn Hà Nội” làm luận văn nghiên cứu của
mình. Luận văn kỳ vọng đóng góp hoàn thiện các lý luận về năng lực cạnh
tranh của NHTMCP Quân đội trong cấp tín dụng cho DNNVV tại địa bàn Hà
Nội và thực tiễn cho việc vận dụng cho các ngân hàng khác tại các địa bàn.
Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi đặt ra đối với tác giả trong việc quyết định chọn đề tài này làm
luận văn thạc sĩ nhƣ sau:
Thực trạng năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP Quân Đội trong tín
dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội hiện nay nhƣ thế nào?
Giải pháp nào để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP
Quân Đội trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích: Đề xuất các giải pháp, kiến nghị để nâng cao năng lực cạnh tranh
của ngân hàng TMCP Quân Đội trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội
Xuất phát từ mục đích nghiên cứu, đề tài đặt ra các nhiệm vụ nghiên cứu sau:
- Hệ thống hóa, làm rõ và phát triển các về đề lý luận về cạnh tranh và
năng lực cạnh tranh trong cấp tín dụng của NHTM, xác định tác động của việc
đầu tƣ nâng cao năng lực cạnh tranh đến khả năng cạnh tranh, vị thê của ngân
hàng trong kinh doanh.
- Phân tích, đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng
TMCP Quân Đội trong tín dụng DNNVV.
- Đề xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao năng lực cạnh
tranh của Ngân hàng TMCP Quân Đội trong tín dụng DNNVV, cũng nhƣ xem
xét áp dụng cho các ngân hàng khác trong điều kiện phù hợp.
2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu: Năng lực cạnh tranh trong tín dụng DNNVV của
ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội.
Phạm vi nghiên cứu: Tập trung phân tích, đánh giá năng lực cạnh tranh
của ngân hàng TMCP Quân đội từ năm 2010-2018.
4. Đóng góp của đề tài
Thứ nhất, luận văn đã hệ thống hóa có chọn lọc những lý luận về DNNVV,
dành phần lớn cho nội dung lý luận tổng quan về tín dụng ngân hàng đối với
DNNVV, cạnh tranh giữa các NHTM tại Việt Nam. Bằng sự kết hợp giữa lý
luận và thực tế luận án đã đánh giá vai trò của DNNVV đối với các NHTM.
Từ đó cho thấy đƣợc sự cần thiết phải nâng cao năng lực cạnh tranh của các
NHTM trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Thứ hai, với nguồn số liệu đƣợc cập nhật phong phú, luận văn đã đi
sâu phân tích đánh giá thực trạng hoạt động của các DNNVV và hoạt động tín
dụng của các ngân hàng TMCP đối với DNNVV trên địa bàn thành phố Hà Nội
từ năm 2012 đến nay. Ngoài ra phân tích đƣợc những nhân tố ảnh hƣởng đến
hoạt động tín dụng của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần đối với DNNVV. Từ
đó luận văn đã rút ra những kết luận, những vấn đề hạn chế và những nguyên
nhân khách quan và chủ quan trong năng lực cạnh tranh của các NHTM trong
tín dụng DNNVV nói chung và NHTMCP Quân đội nói riêng.
Thứ ba, xuất phát từ những vấn đề hạn chế và những nguyên nhân khách
quan và chủ quan trong năng lực cạnh tranh của NHTMCP Quân Đội, cùng
với tình hình kinh tế xã hội của thành phố Hà Nội từ năm 2012 đến nay, luận
văn đã đề xuất các giải pháp có thể vận dụng trong thực tiễn đối với
NHTMCP Quân đội nói riêng và các NHTM tại Việt Nam nói chung để nâng
cao năng lực cạnh tranh trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội.
3
5. Kết cấu của luận văn
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lí luận về năng lực
cạnh tranh trong tín dụng DNNVV của ngân hàng thƣơng mại.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp thiết kế và nghiên cứu.
Chƣơng 3: Thực trạng năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP Quân
Đội trong tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa bàn Hà Nội.
Chƣơng 4: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP
Quân đội trong tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa bàn Hà Nội.
4
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH TRONG TÍN DỤNG DNNVV
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Nghiên cứu quốc tế
Ji- Li Hu, Chiang -Ping Chen và Yi- Yuan Su (2006) [34] áp dụng phƣơng
pháp phi tham số để nghiên cứu hiệu quả hoạt động và xem xét một số nhân tố
ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động của 12 ngân hàng Trung Quốc giai đoạn
1996-2003. Tác giả đã sử dụng mô hình DEA với ba biến đầu vào gồm có tiền
gửi, số nhân viên, tài sản cố định ròng và hai biến đầu ra gồm đầu tƣ, cho vay để
ƣớc lƣợng các độ đo hiệu quả. Dựa trên kết quả của các độ đo hiệu quả ƣớc
lƣợng đƣợc, các tác giả đã sử dụng mô hình hồi quy Tobit để xem xét ảnh hƣởng
của các biến: loại hình sở hữu, quy mô, các biến giả phản ánh những ảnh hƣởng
của quá trình tham gia WTO, khủng hoảng tài chính Châu Á ảnh hƣởng đến hiệu
quả hoạt động của 12 ngân hàng đƣợc lựa chọn trong nghiên cứu.
Allen N.Berger và Loretta J.Mester (2001) đã nghiên cứu tác động các yếu
tố kỹ thuật, cạnh tranh và quy định của Chính phủ đối với sự thay đổi hiệu quả
hoạt động của hệ thống ngân hàng Mỹ. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng lợi nhuận
đƣợc cải thiện một cách đáng kể trong khi chi phí sụt giảm, đặc biệt là các ngân
hàng tham gia vào quá trình sát nhập hay gia tăng các dịch vụ cao cấp. Tuy
nhiên, nghiên cứu cũng hạn chế là loại bỏ doanh thu ra khỏi quá trình nghiên
cứu. Điều đó có thể dẫn đến những sai sót trong kết quả nghiên cứu.
1.1.2. Nghiên cứu trong nước
Cuốn sách “Năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thƣơng mại trong xu
thế hội nhập” của PGS.TS. Nguyễn Thị Quy, Đại học Ngoại thƣơng Hà Nội
định nghĩa “năng lực cạnh tranh của NHTM là khả năng ngân hàng đó tạo ra,
5
duy trì và phát triển những lợi thế nhằm duy trì và mở rộng thị phần cũng nhƣ
đạt đƣợc mức lợi nhuận cao hơn mức trung bình của ngành và liên tục tăng
đồng thời đảm bảo sự hoạt động an toàn và lành mạnh có khả năng chống đỡ
và vƣợt qua những biến động bất lợi của môi trƣờng kinh doanh”. Điểm hạn
chế của cuốn sách là không nghiên cứu chuyên sâu về năng lực cạnh tranh của
một NHTM cụ thể tại Việt Nam.
Trong 10 năm về đây có nhiều luận án tiến sĩ nghiên cứu chuyên sâu về
năng lực cạnh tranh của NHTM Việt Nam, cụ thể:
a/ Nghiên cứu về nâng cao năng lực cạnh tranh của các NHTM Việt Nam
nói chung:
Luận án “Nâng cao năng lực tài chính của các NHTM Việt Nam” của tác
giả Phạm Thị Thanh Nga bảo vệ năm 2013, tại trƣờng Đại học Ngân hàng TP
Hồ Chí Minh. Tác gỉa đã đi sâu phân tích và đánh giá năng lực tài chính của
các NHTM Việt Nam trong khoảng thời gian 2003-2012. Đề tài đƣa ra mô
hình về năng lực tài chính của các NHTM Việt Nam bị chi phối bởi 13 yếu tố.
Điểm hạn chế của đề tài là chỉ dừng ở việc nghiên cứu năng lực tài chính của
hệ thống các NHTM Việt Nam, chƣa có đánh giá toàn diện về năng lực cạnh
tranh trong tín dụng của các NHTM.
Luận án “Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng
thương mại Việt Nam trong iều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” của tác giả Lê
Đình Hạc, bảo vệ năm 2005 tại trƣờng Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí
Minh [9]. Tác giả đã hệ thống hóa một số lý luận về cạnh tranh, hoạt động
ngân hàng liên quan đến cạnh tranh, năng lực cạnh tranh của NHTM trong
nền kinh tế. Tuy nhiên các giải pháp đề xuất cách đây 9 năm không còn phù
hợp với hiện tại.
Luận án “Tín dụng ối với DNNVV của các NHTMCP trên ịa bàn Thành
phố Hồ Chí Minh” của tác giả Võ Đức Toàn bảo vệ năm 2012 tại trƣờng Đại
6
học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Trên cơ sở phân tích số liệu, tác giả đã đánh
giá thực trạng hoạt động của các DNNVV và hoạt động tín dụng của các
NHTMCP đối với DNNVV trên địa bàn TP Hồ Chí Minh từ năm 2016-2012,
tác giả đề xuất những giải pháp cho DNNVV tăng khả năng tiếp cận tín dụng
ngân hàng.
b/Nghiên cứu về nâng cao năng lực cạnh tranh của một NHTM cụ thể tại
Việt Nam.
Luận án “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Đầu tư và Phát
triển Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế”, của tác giả Phan
Hồng Quang bảo vệ năm 2007, tại Viện nghiên cứu thƣơng mại. Tác giả đã
nêu đƣợc những lý luận cơ bản về năng lực cạnh tranh của NHTM ở giai đoạn
trƣớc khi gia nhập WTO. Tuy nhiên nội dung chỉ phù với NHTM Nhà nƣớc,
không phù hợp với NHTMCP.
Nghiên cứu “Cơ sở lý luận và thực tiễn của một số giải pháp nâng cao
hiệu quả cạnh tranh và hợp tác trong hoạt ộng ngân hàng ở Việt Nam”. Đề
tài nghiên cứu khoa học cấp ngành, Mã số: KNH 2000 – 13 của tác giả TS.
Nguyễn Đắc Hƣng, bảo vệ tháng 2-2001 [32]. Đề tài tập trung vào phân tích
làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản, các đặc điểm chung và xu hƣớng cạnh
tranh của ngân hàng trên thế giới. Từ những phân tích, đánh giá thực trạng
môi trƣờng và hoạt động cạnh tranh, hợp tác của các ngân hàng trong 10 năm
qua, tá giả đã nêu lên những mặt tích cực, hạn chế, tìm ra các nguyên nhân và
đề xuất một số giải pháp nhằm khai thác các thế mạnh, hạn chế những điểm
yếu nhằm nâng cao hiệu quả cạnh tranh của các ngân hàng tại Việt Nam.
Nghiên cứu “Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng
Thương mại cổ phần trên ịa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” của Viện kinh tế
Thành phố Hồ Chí Minh năm 2005 do tiến sỹ Lê Hùng làm chủ nhiệm. Trong
kỷ yếu, các tác giả đã phân tích những cơ hội cũng nhƣ những thách thức đối
với hệ thống ngân hàng Việt nam khi hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên các
7
thực trạng và giải pháp đƣợc đề cập trong nghiên cứu có giá trị cách đây 13
năm đến nay đã khác nhiều so với thực tế.
Ngoài ra cũng có một số luận án tiến sĩ nghiên cứu về năng lực cạnh tranh
của VCB, VTB, Agribank hay các ngân hàng thƣơng mại. Đồng thời cũng có
khá nhiều bài viết đăng trên một số báo, tạp chí, kỷ yếu hội thảo nghiên cứu
về năng lực cạnh tranh và các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của
ngân hàng thƣơng mại Việt Nam. Tuy nhiên, đa phần các nghiên cứu mới chỉ
dừng lại ở việc phân tích một số khía cạnh nào đó của môi trƣờng cạnh tranh
ngân hàng, yêu cầu nâng cao năng lực và sức cạnh tranh cụ thể của ngân hàng
thƣơng mại Việt Nam trong xu hƣớng hội nhập quốc tế.
1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu
Nhƣ vậy, qua phần tổng kết các nghiên cứu trên cho thấy các nghiên cứu đều
có giá trị và ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của
NHTM. Tuy nhiên do bối cảnh kinh tế luôn luôn thay đổi nên việc ứng dụng các
nghiên cứu trên vào bối cảnh hiện tại sẽ không tránh khỏi một số hạn chế:
- Các tiêu chí đƣa ra nhiều nhƣng nhỏ lẻ, chƣa có tính kết nối cao. Vì vậy
chƣa có đánh giá tổng quan vị thế cạnh tranh của một ngân hàng so với các
đối thủ còn lại do năng lực cạnh tranh của mỗi ngân hàng đạt đƣợc là do tổng
hợp nhiều yếu tố cạnh tranh khác nhau.
- Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của NHTM trong các nghiên
cứu chƣa phản ánh một cách đầy đủ, phù hợp mang tính cập nhật đối với một
ngân hàng hiện đại cũng nhƣ xu thế phát triển hiện nay của NHTM Việt Nam;
- Các đánh giá đa phần mang tính chủ quan, định tính, thiếu định lƣợng
thông qua kết quả khảo sát thực tế từ khách hàng. Đây là đối tƣợng có đánh
giá khách quan trực tiếp nhất về năng lực cạnh tranh của ngân hàng cũng nhƣ
phản ánh đúng nhất sự phù hợp của năng lực cạnh tranh ngân hàng đối với xu
8
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
LÊ VĂN QUÂN
NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI TRONG TÍN DỤNG
DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI ĐỊA BÀN HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
Hà Nội – 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
LÊ VĂN QUÂN
NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI TRONG TÍN DỤNG
DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI ĐỊA BÀN HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60 34 01 02
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHÓA HỌC: PGS.TS.TRẦN ANH TÀI
Hà Nội – 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả học tập, nghiên cứu của riêng
tôi. Luận văn này chƣa đƣợc công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu
nào. Số liệu đƣợc sử dụng trung thực, nguồn gốc rõ ràng. Việc sử dụng kết
quả, trích dẫn tài liệu của ngƣời khác đảm bảo theo đúng các quy định, liệt kê
theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn.
Tác giả luận văn
Lê Văn Quân
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới PGS.TS.Trần Anh Tài, giảng viên
Viện Quản trị kinh doanh – Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội đã
tận tình hƣớng dẫn cho tôi thực hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới các thầy, cô giảng viên trƣờng Đại
học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Quản trị Kinh doanh – Đại học
Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình hƣớng dẫn, giảng dạy trong suốt
quá trình tôi học tập, nghiên cứu tại trƣờng.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Đại học Kinh tế và Viện
Quản trị kinh doanh – Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội cùng tập thể
cán bộ, nhân viên Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo mọi điều
kiện giúp tôi hoàn thiện về mặt thủ tục và quy trình, thông tin, dữ liệu trong
suốt quá trình làm luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT ................................................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... iii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ .......................................................................... iv
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. v
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH TRONG TÍN DỤNG DNNVV
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .............................................................. 5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 5
1.1.1. Nghiên cứu quốc tế .............................................................................. 5
1.1.2. Nghiên cứu trong nước ........................................................................ 5
1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu .................................................................... 8
1.2. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 9
1.2.1. Tổng quan về DNNVV .......................................................................... 9
1.2.2. Tổng quan về ngân hàng thương mại ................................................ 14
1.2.3. Cạnh tranh trong ngân hàng thương mại .......................................... 16
1.2.4. Các ch tiêu ánh giá năng lực cạnh tranh trong tín dụng DNNVV
của NHTM .................................................................................................... 19
1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới năng lực cạnh tranh trong tín dụng
DNNVV của NHTM...................................................................................... 22
1.2.6. Vai trò của ầu tư nâng cao năng lực cạnh tranh tại các NHTM ..... 30
1.3. Bài học kinh nghiệm một số ngân hàng thành công trong nâng cao năng
lực cạnh tranh trong tín dụng DNNVV. .......................................................... 31
1.3.1. Ngân hàng quốc tế Citibank .............................................................. 31
1.3.2. Ngân hàng HSBC – Anh .................................................................... 32
1.3.3. Ngân hàng Techcombank................................................................... 33
1.3.4. Ngân hàng Vietinbank........................................................................ 34
1.3.5. Bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng TMCP Quân Đội ................... 35
CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP THIẾT KẾ VÀ NGHIÊN CỨU .................. 36
2.1. Thiết kế quy trình nghiên cứu .................................................................. 36
2.2. Lựa chọn phƣơng pháp nghiên cứu và thu thập thông tin ....................... 36
2.2.1. Phương pháp iều tra dữ liệu sơ cấp ................................................ 36
2.2.2. Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp .............................................. 40
2.3. Phƣơng pháp xử lý số liệu........................................................................ 40
2.3.1. Phương pháp thống kê ....................................................................... 40
2.3.2. Phương pháp phân tích ...................................................................... 40
2.3.3. Phương pháp so sánh ......................................................................... 41
2.3.4. Phương pháp tổng hợp....................................................................... 41
CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI TRONG TÍN DỤNG
DNNVV TẠI ĐỊA BÀN HÀ NỘI .................................................................. 43
3.1. Tổng quan về DNNVV và cấp tín dụng DNNVV của các NHTM tại địa
bàn Hà Nội ...................................................................................................... 43
3.2. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Quân đội ............................................. 45
3.2.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................... 45
3.2.2. Cơ cấu bộ máy tổ chức ...................................................................... 48
3.2.3. Tình hình hoạt ộng kinh doanh của MB giai oạn 2013-2018........ 49
3.3. Thực trạng năng lực cạnh tranh của NHTMCP Quân đội trong tính dụng
DNNVV tại địa bàn Hà Nội ............................................................................ 51
3.3.1. Cạnh tranh bằng giá .......................................................................... 52
3.3.2. Cạnh tranh bằng công nghệ............................................................... 56
3.3.3. Cạnh tranh bằng sản phẩm và chất lượng dịch vụ ............................ 60
3.3.4. Cạnh tranh bằng năng lực quản lý iều hành và chất lượng nguồn
nhân lực ........................................................................................................ 63
3.3.5. Cạnh tranh bằng mạng lưới và kênh phân phối ................................ 66
3.3.6. Cạnh tranh về nhận diện thương hiệu. .............................................. 67
3.4. Đánh giá về thực trạng năng lực cạnh tranh của NHTMCP Quân đội
trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội .................................................... 67
3.4.1. Điểm mạnh ......................................................................................... 67
3.4.2. Điểm yếu ............................................................................................ 68
3.4.3. Cơ hội ................................................................................................. 69
3.4.4. Thách thức.......................................................................................... 69
CHƢƠNG 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA
NHTMCP QUÂN ĐỘI TRONG TÍN DỤNG DNNVV TẠI ĐỊA BÀN HÀ NỘI 71
4.1. Định hƣớng hoạt động của ngân hàng TMCP Quân đội giai đoạn 2017-
2021. ................................................................................................................ 71
4.2. Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP Quân đội
trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội. ................................................... 73
4.2.1. Nâng cao năng lực tài chính .............................................................. 73
4.2.2. Nâng cao năng lực công nghệ thông tin, hiện ại hóa ngân hàng .... 77
4.2.3. Đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao chất lượng dịch vụ .................. 78
4.2.4. Hoàn thiện mô hình quản lý và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.... 80
4.2.5. Phát triển mạng lưới và kênh phân phối ........................................... 83
4.2.6. Tăng cường quảng bá và nhận diện thương hiệu. ............................. 84
4.3. Một số kiến nghị....................................................................................... 86
4.3.1. Kiến nghị ối với ngân hàng nhà nước.............................................. 86
4.3.2. Kiến nghị ối với nhà nước................................................................ 87
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 89
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 90
PHỤ LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT
STT KÝ HIỆU NGUYÊN NGHĨA
1 BCTC Báo cáo tài chính
Ngân hàng thƣơng mại cổ phần đầu tƣ và phát triển
2 BIDV
Việt Nam
3 CASA Current Account Savings Account; Tiền gửi không kỳ hạn
4 CIB Khách hàng lớn
5 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa
7 HĐV Huy động vốn
8 HSBC Tập đoàn ngân hàng Hồng Kong Thƣợng Hải
9 KHCN Khách hàng cá nhân
10 KHDN Khách hàng doanh nghiệp
11 KPIs Chỉ số đánh giá thực hiện công việc
12 LSCV Lãi suất cho vay
13 MB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội
14 NHNN Ngân hàng nhà nƣớc Việt Nam
15 NHTM Ngân hàng thƣơng mại
16 NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần
17 QTRR Quản trị rủi ro
18 RM Chuyên viên quan hệ khách hàng
19 ROA Return on Total Assets, Tỷ lệ thu nhập trên tổng tài sản
20 ROE Return on Common Equyty, Tỷ lệ thu nhập trên vốn tự có
21 SME Doanh nghiệp vừa và nhỏ
Tài trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa Ngân hàng Hợp tác
22 SMEFP
Quốc tế Nhật Bản
i
23 TCB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần kỹ thƣơng Việt Nam
24 VCB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam
25 Vietinbank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam
26 VPB Ngân hàng thƣơng mại cổ phầnViệt Nam thịnh vƣợng
ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
BẢNG NỘI DUNG TRANG
STT
Tiêu chí phân loại DNNVV theo nghị định
1 Bảng 1.1 10
56/2009/NĐ-CP
2 Bảng 1.2 Tiêu chí phân loại DNNVV của MB 11
Tiêu chí cấu thành năng lực cạnh tranh trong tín dụng
3 Bảng 1.3 21
của NHTMCP
4 Bảng 1.4 Các yếu tố NHTM sẽ sử dụng trong xu thế cạnh 29
5 Bảng 3.1 So sánh dƣ nợ cho vay DNNVV tại địa bàn Hà Nội 45
6 Bảng 3.2 So sánh dƣ bảo lãnh DNNVV tại địa bàn Hà Nội 45
7 Bảng 3.3 Các giai đoạn phát triển của MB 46
8 Bảng 3.4 Kết quả kinh doanh MB giai đoạn 2013-2018 49
Cơ cấu phân khúc DNNVV tại đại bàn Hà Nội năm
9 Bảng 3.5 51
2016
10 Bảng 3.6 Cơ cấu khách hàng SME tại Hà Nội của MB năm 2017 51
Tổng hợp điểm khảo sát năng lực cạnh tranh trong
11 Bảng 3.7 52
tín dụng DNNVV của MB
12 Bảng 3.8 Cơ cấu VCSH và HĐV của các NHTM năm 2017 55
Một số những ứng dụng ngân hàng lõi “core
13 Bảng 3.9 57
banking”
So sánh một số sản phẩm của MB với đối thủ cạnh
14 Bảng 3.10 62
tranh
Số lƣợng điểm giao dịch tại địa bàn Hà Nội năm
15 Bảng 3.11 66
2017
iii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
STT BIỂU ĐỒ NỘI DUNG TRANG
1 Biểu đồ 3.1 Cơ cấu cổ đông chính của MB 2017 47
Tăng trƣởng lợi nhuận của các ngân hàng
2 Biểu đồ 3.2 50
QI/2018
Cơ cấu dƣ nợ của MB tại Hà Nội giai đoạn
3 Biểu đồ 3.3 50
2015-2018
LSCV ngắn hạn bình quân 2017 của các
4 Biểu đồ 3.4 53
NHTM tại Hà Nội
Phí bảo lãnh bình quân 2017 của các NHTM
5 Biểu đồ 3.5 54
tại Hà Nội
6 Biểu đồ 3.6 Hệ số NIM của các ngân hàng 54
Lợi nhuận trƣớc thuế bình quân trên mỗi
7 Biểu đồ 3.7 65
nhân viên ngân hàng
iv
DANH MỤC CÁC HÌNH
STT HÌNH NỘI DUNG TRANG
Mô hình chuỗi giá trị của ngân hàng thƣơng
1 Hình 1.1. 23
mại
Các lực lƣợng điều khiển cuộc cạnh tranh
2 Hình 1.2. 27
trong ngành
3 Hình 2.1. Quy trình nghiên cứu 36
4 Hình 2.2. Quy trình điều tra bảng hỏi 37
5 Hình 3.1 Bộ máy tổ chức MB năm 2017 48
v
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế đất nƣớc qua các thời kỳ, hệ
thống Ngân hàng Việt Nam đã có những bƣớc phát triển vƣợt bậc. Các ngân
hàng ngày càng hoạt động hiệu quả và chứng tỏ đƣợc vai trò, vị trí huyết
mạch của mình trong nền kinh tế. Không nằm ngoài xu thế đó, Ngân hàng
thƣơng mại cổ phần Quân Đội cũng đã từng bƣớc khẳng định vị thế quan
trọng của mình trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. Với số lƣợng đông đảo
trải rộng khắp các lĩnh vực, ngành nghề và địa bàn, DNNVV đang là nhóm
khách hàng trọng tâm của rất nhiều ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam nói
chung và MB nói riêng. Tuy vậy, thực tế cho thấy năng lực cạnh tranh của
Ngân hàng TMCP Quân Đội vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong hoạt
động tín dụng DNNVV mà biểu hiện chủ yếu là các chỉ tiêu hiệu quả, thị phần
thấp, công nghệ thiếu hiện đại, năng lực quản lý và chất lƣợng nhân sự còn
hạn chế, chất lƣợng dịch vụ còn kém, sản phẩm chƣa linh hoạt, tinh gọn, khác
biệt… so với nhiều đối thủ cạnh tranh.
Trong điều kiện môi trƣờng kinh doanh không ngừng thay đổi cũng nhƣ
sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ, sự phát triển bền vững của Ngân hàng
TMCP Quân Đội sẽ có cơ sở vững chắc thông qua việc thực hiện đồng bộ
nhiều giải pháp nhằm không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh của mình.
Để đánh giá đúng những khó khăn, thách thức mà Ngân hàng TMCP Quân
Đội đang phải đối mặt, việc phân tích một cách toàn diện thực trạng năng lực
cạnh tranh của Ngân hàng TMCP Quân Đội trong tín dụng cho DNNVV để
thấy rõ những hạn chế cũng nhƣ các nguyên nhân của chúng, từ đó đề xuất
các giải pháp, kiến nghị có tính hiệu quả, khả thi, góp phần nâng cao năng lực
cạnh tranh của Ngân hàng Quân Đội đƣợc xem là hết sức cần thiết.
1
Xuất phát từ yêu cầu đó, tác giả mạnh dạn chọn đề tài “Năng lực cạnh
tranh của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội trong tín dụng
doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa bàn Hà Nội” làm luận văn nghiên cứu của
mình. Luận văn kỳ vọng đóng góp hoàn thiện các lý luận về năng lực cạnh
tranh của NHTMCP Quân đội trong cấp tín dụng cho DNNVV tại địa bàn Hà
Nội và thực tiễn cho việc vận dụng cho các ngân hàng khác tại các địa bàn.
Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi đặt ra đối với tác giả trong việc quyết định chọn đề tài này làm
luận văn thạc sĩ nhƣ sau:
Thực trạng năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP Quân Đội trong tín
dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội hiện nay nhƣ thế nào?
Giải pháp nào để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP
Quân Đội trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích: Đề xuất các giải pháp, kiến nghị để nâng cao năng lực cạnh tranh
của ngân hàng TMCP Quân Đội trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội
Xuất phát từ mục đích nghiên cứu, đề tài đặt ra các nhiệm vụ nghiên cứu sau:
- Hệ thống hóa, làm rõ và phát triển các về đề lý luận về cạnh tranh và
năng lực cạnh tranh trong cấp tín dụng của NHTM, xác định tác động của việc
đầu tƣ nâng cao năng lực cạnh tranh đến khả năng cạnh tranh, vị thê của ngân
hàng trong kinh doanh.
- Phân tích, đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng
TMCP Quân Đội trong tín dụng DNNVV.
- Đề xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao năng lực cạnh
tranh của Ngân hàng TMCP Quân Đội trong tín dụng DNNVV, cũng nhƣ xem
xét áp dụng cho các ngân hàng khác trong điều kiện phù hợp.
2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu: Năng lực cạnh tranh trong tín dụng DNNVV của
ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội.
Phạm vi nghiên cứu: Tập trung phân tích, đánh giá năng lực cạnh tranh
của ngân hàng TMCP Quân đội từ năm 2010-2018.
4. Đóng góp của đề tài
Thứ nhất, luận văn đã hệ thống hóa có chọn lọc những lý luận về DNNVV,
dành phần lớn cho nội dung lý luận tổng quan về tín dụng ngân hàng đối với
DNNVV, cạnh tranh giữa các NHTM tại Việt Nam. Bằng sự kết hợp giữa lý
luận và thực tế luận án đã đánh giá vai trò của DNNVV đối với các NHTM.
Từ đó cho thấy đƣợc sự cần thiết phải nâng cao năng lực cạnh tranh của các
NHTM trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Thứ hai, với nguồn số liệu đƣợc cập nhật phong phú, luận văn đã đi
sâu phân tích đánh giá thực trạng hoạt động của các DNNVV và hoạt động tín
dụng của các ngân hàng TMCP đối với DNNVV trên địa bàn thành phố Hà Nội
từ năm 2012 đến nay. Ngoài ra phân tích đƣợc những nhân tố ảnh hƣởng đến
hoạt động tín dụng của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần đối với DNNVV. Từ
đó luận văn đã rút ra những kết luận, những vấn đề hạn chế và những nguyên
nhân khách quan và chủ quan trong năng lực cạnh tranh của các NHTM trong
tín dụng DNNVV nói chung và NHTMCP Quân đội nói riêng.
Thứ ba, xuất phát từ những vấn đề hạn chế và những nguyên nhân khách
quan và chủ quan trong năng lực cạnh tranh của NHTMCP Quân Đội, cùng
với tình hình kinh tế xã hội của thành phố Hà Nội từ năm 2012 đến nay, luận
văn đã đề xuất các giải pháp có thể vận dụng trong thực tiễn đối với
NHTMCP Quân đội nói riêng và các NHTM tại Việt Nam nói chung để nâng
cao năng lực cạnh tranh trong tín dụng DNNVV tại địa bàn Hà Nội.
3
5. Kết cấu của luận văn
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lí luận về năng lực
cạnh tranh trong tín dụng DNNVV của ngân hàng thƣơng mại.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp thiết kế và nghiên cứu.
Chƣơng 3: Thực trạng năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP Quân
Đội trong tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa bàn Hà Nội.
Chƣơng 4: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP
Quân đội trong tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa bàn Hà Nội.
4
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH TRONG TÍN DỤNG DNNVV
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Nghiên cứu quốc tế
Ji- Li Hu, Chiang -Ping Chen và Yi- Yuan Su (2006) [34] áp dụng phƣơng
pháp phi tham số để nghiên cứu hiệu quả hoạt động và xem xét một số nhân tố
ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động của 12 ngân hàng Trung Quốc giai đoạn
1996-2003. Tác giả đã sử dụng mô hình DEA với ba biến đầu vào gồm có tiền
gửi, số nhân viên, tài sản cố định ròng và hai biến đầu ra gồm đầu tƣ, cho vay để
ƣớc lƣợng các độ đo hiệu quả. Dựa trên kết quả của các độ đo hiệu quả ƣớc
lƣợng đƣợc, các tác giả đã sử dụng mô hình hồi quy Tobit để xem xét ảnh hƣởng
của các biến: loại hình sở hữu, quy mô, các biến giả phản ánh những ảnh hƣởng
của quá trình tham gia WTO, khủng hoảng tài chính Châu Á ảnh hƣởng đến hiệu
quả hoạt động của 12 ngân hàng đƣợc lựa chọn trong nghiên cứu.
Allen N.Berger và Loretta J.Mester (2001) đã nghiên cứu tác động các yếu
tố kỹ thuật, cạnh tranh và quy định của Chính phủ đối với sự thay đổi hiệu quả
hoạt động của hệ thống ngân hàng Mỹ. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng lợi nhuận
đƣợc cải thiện một cách đáng kể trong khi chi phí sụt giảm, đặc biệt là các ngân
hàng tham gia vào quá trình sát nhập hay gia tăng các dịch vụ cao cấp. Tuy
nhiên, nghiên cứu cũng hạn chế là loại bỏ doanh thu ra khỏi quá trình nghiên
cứu. Điều đó có thể dẫn đến những sai sót trong kết quả nghiên cứu.
1.1.2. Nghiên cứu trong nước
Cuốn sách “Năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thƣơng mại trong xu
thế hội nhập” của PGS.TS. Nguyễn Thị Quy, Đại học Ngoại thƣơng Hà Nội
định nghĩa “năng lực cạnh tranh của NHTM là khả năng ngân hàng đó tạo ra,
5
duy trì và phát triển những lợi thế nhằm duy trì và mở rộng thị phần cũng nhƣ
đạt đƣợc mức lợi nhuận cao hơn mức trung bình của ngành và liên tục tăng
đồng thời đảm bảo sự hoạt động an toàn và lành mạnh có khả năng chống đỡ
và vƣợt qua những biến động bất lợi của môi trƣờng kinh doanh”. Điểm hạn
chế của cuốn sách là không nghiên cứu chuyên sâu về năng lực cạnh tranh của
một NHTM cụ thể tại Việt Nam.
Trong 10 năm về đây có nhiều luận án tiến sĩ nghiên cứu chuyên sâu về
năng lực cạnh tranh của NHTM Việt Nam, cụ thể:
a/ Nghiên cứu về nâng cao năng lực cạnh tranh của các NHTM Việt Nam
nói chung:
Luận án “Nâng cao năng lực tài chính của các NHTM Việt Nam” của tác
giả Phạm Thị Thanh Nga bảo vệ năm 2013, tại trƣờng Đại học Ngân hàng TP
Hồ Chí Minh. Tác gỉa đã đi sâu phân tích và đánh giá năng lực tài chính của
các NHTM Việt Nam trong khoảng thời gian 2003-2012. Đề tài đƣa ra mô
hình về năng lực tài chính của các NHTM Việt Nam bị chi phối bởi 13 yếu tố.
Điểm hạn chế của đề tài là chỉ dừng ở việc nghiên cứu năng lực tài chính của
hệ thống các NHTM Việt Nam, chƣa có đánh giá toàn diện về năng lực cạnh
tranh trong tín dụng của các NHTM.
Luận án “Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng
thương mại Việt Nam trong iều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” của tác giả Lê
Đình Hạc, bảo vệ năm 2005 tại trƣờng Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí
Minh [9]. Tác giả đã hệ thống hóa một số lý luận về cạnh tranh, hoạt động
ngân hàng liên quan đến cạnh tranh, năng lực cạnh tranh của NHTM trong
nền kinh tế. Tuy nhiên các giải pháp đề xuất cách đây 9 năm không còn phù
hợp với hiện tại.
Luận án “Tín dụng ối với DNNVV của các NHTMCP trên ịa bàn Thành
phố Hồ Chí Minh” của tác giả Võ Đức Toàn bảo vệ năm 2012 tại trƣờng Đại
6
học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Trên cơ sở phân tích số liệu, tác giả đã đánh
giá thực trạng hoạt động của các DNNVV và hoạt động tín dụng của các
NHTMCP đối với DNNVV trên địa bàn TP Hồ Chí Minh từ năm 2016-2012,
tác giả đề xuất những giải pháp cho DNNVV tăng khả năng tiếp cận tín dụng
ngân hàng.
b/Nghiên cứu về nâng cao năng lực cạnh tranh của một NHTM cụ thể tại
Việt Nam.
Luận án “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Đầu tư và Phát
triển Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế”, của tác giả Phan
Hồng Quang bảo vệ năm 2007, tại Viện nghiên cứu thƣơng mại. Tác giả đã
nêu đƣợc những lý luận cơ bản về năng lực cạnh tranh của NHTM ở giai đoạn
trƣớc khi gia nhập WTO. Tuy nhiên nội dung chỉ phù với NHTM Nhà nƣớc,
không phù hợp với NHTMCP.
Nghiên cứu “Cơ sở lý luận và thực tiễn của một số giải pháp nâng cao
hiệu quả cạnh tranh và hợp tác trong hoạt ộng ngân hàng ở Việt Nam”. Đề
tài nghiên cứu khoa học cấp ngành, Mã số: KNH 2000 – 13 của tác giả TS.
Nguyễn Đắc Hƣng, bảo vệ tháng 2-2001 [32]. Đề tài tập trung vào phân tích
làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản, các đặc điểm chung và xu hƣớng cạnh
tranh của ngân hàng trên thế giới. Từ những phân tích, đánh giá thực trạng
môi trƣờng và hoạt động cạnh tranh, hợp tác của các ngân hàng trong 10 năm
qua, tá giả đã nêu lên những mặt tích cực, hạn chế, tìm ra các nguyên nhân và
đề xuất một số giải pháp nhằm khai thác các thế mạnh, hạn chế những điểm
yếu nhằm nâng cao hiệu quả cạnh tranh của các ngân hàng tại Việt Nam.
Nghiên cứu “Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng
Thương mại cổ phần trên ịa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” của Viện kinh tế
Thành phố Hồ Chí Minh năm 2005 do tiến sỹ Lê Hùng làm chủ nhiệm. Trong
kỷ yếu, các tác giả đã phân tích những cơ hội cũng nhƣ những thách thức đối
với hệ thống ngân hàng Việt nam khi hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên các
7
thực trạng và giải pháp đƣợc đề cập trong nghiên cứu có giá trị cách đây 13
năm đến nay đã khác nhiều so với thực tế.
Ngoài ra cũng có một số luận án tiến sĩ nghiên cứu về năng lực cạnh tranh
của VCB, VTB, Agribank hay các ngân hàng thƣơng mại. Đồng thời cũng có
khá nhiều bài viết đăng trên một số báo, tạp chí, kỷ yếu hội thảo nghiên cứu
về năng lực cạnh tranh và các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của
ngân hàng thƣơng mại Việt Nam. Tuy nhiên, đa phần các nghiên cứu mới chỉ
dừng lại ở việc phân tích một số khía cạnh nào đó của môi trƣờng cạnh tranh
ngân hàng, yêu cầu nâng cao năng lực và sức cạnh tranh cụ thể của ngân hàng
thƣơng mại Việt Nam trong xu hƣớng hội nhập quốc tế.
1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu
Nhƣ vậy, qua phần tổng kết các nghiên cứu trên cho thấy các nghiên cứu đều
có giá trị và ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của
NHTM. Tuy nhiên do bối cảnh kinh tế luôn luôn thay đổi nên việc ứng dụng các
nghiên cứu trên vào bối cảnh hiện tại sẽ không tránh khỏi một số hạn chế:
- Các tiêu chí đƣa ra nhiều nhƣng nhỏ lẻ, chƣa có tính kết nối cao. Vì vậy
chƣa có đánh giá tổng quan vị thế cạnh tranh của một ngân hàng so với các
đối thủ còn lại do năng lực cạnh tranh của mỗi ngân hàng đạt đƣợc là do tổng
hợp nhiều yếu tố cạnh tranh khác nhau.
- Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của NHTM trong các nghiên
cứu chƣa phản ánh một cách đầy đủ, phù hợp mang tính cập nhật đối với một
ngân hàng hiện đại cũng nhƣ xu thế phát triển hiện nay của NHTM Việt Nam;
- Các đánh giá đa phần mang tính chủ quan, định tính, thiếu định lƣợng
thông qua kết quả khảo sát thực tế từ khách hàng. Đây là đối tƣợng có đánh
giá khách quan trực tiếp nhất về năng lực cạnh tranh của ngân hàng cũng nhƣ
phản ánh đúng nhất sự phù hợp của năng lực cạnh tranh ngân hàng đối với xu
8