Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu của công ty xuất nhập khẩu và tư vấn dịch vụ đo đạc bản đồ
- 107 trang
- file .doc
Lêi nãi ®Çu
ViÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ më vËn hµnh theo c¬
chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa, cïng víi ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña hµng lo¹t c¸c
lo¹i h×nh doanh nghiÖp míi: doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn.. vµ kÐo theo sù s«i
®éng cña mét thÞ trêng trµn ngËp hµng ho¸. V× vËy,khã
kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh
khái. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
mang ®Çy tÝnh c¹nh tranh th× kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c
lµ ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh qua viÖc n©ng cao
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy
cµng mang tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
Th«ng qua xuÊt nhËp khÈu chóng ta cã ®iÒu kiÖn
n¾m b¾t vµ tiÕp cËn nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt
trªn thÕ giíi, thóc ®Èy s¶n xuÊt trong níc ngµy cµng hiÖn
®¹i ph¸t triÓn, kÝch thÝch vµ më réng nhu cÇu trong níc, ®a
cuéc sèng con ngêi ngµy cµng v¨n minh hiÖn ®¹i, khai th¸c
triÖt ®Ó tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña ®Êt níc vµ thÕ giíi trªn
c¬ së ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ chuyªn m«n ho¸ quèc
tÕ.
Xu híng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ viÖc
héi nhËp vµo c¸c tæ chøc tù do ho¸ mËu dÞch AFTA, APEC
®· ®a ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña níc ta sang
mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cã nhiÒu thuËn lîi nhng còng
kh«ng Ýt khã kh¨n. Do ®ã ®ßi hái ph¶i ®iÒu chØnh l¹i ho¹t
®éng xuÊt nhËp khÈu ®Ó ho¹t ®éngxuÊt nhËp khÈu thùc sù
mang l¹i hiÖu qu¶ to lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
®Êt níc.
NhËn thøc ®îc sù phøc t¹p vµ tÇm quan träng cña
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, còng nh tríc ®ßi hái thùc tÕ cña
viÖc hoµn thiÖn, n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xuÊt nhËp
1
khÈu, cïng víi kiÕn thøc ®îc trang bÞ t¹i nhµ trêng vµ nh÷ng
t×m hiÓu thùc tÕ trong ®ît thùc tËp cu«Ý kho¸ t¹i C«ng ty
XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å, ®Ó ®i
s©u nghiªn cøu vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu t«i m¹nh d¹n chän ®Ò tµi nghiªn cøu "Mét sè gi¶i
ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn -
DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å ". §Ò tµi nµy nh»m môc ®Ých
tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò cèt lâi cña nghiÖp vô kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu, thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë
C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å,
tõ ®ã ®a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t
®éng xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn
- DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å.
LuËn v¨n tèt nghiÖp ®îc chia lµm ba ch¬ng chÝnh:
Ch¬ng I : Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
Ch¬ng II : Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ë C«ng ty XuÊt nhËp
khÈu vµ T vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å.
Ch¬ng III : Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ë C«ng
ty XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å.
§Ò tµi nµy ®îc hoµn thµnh díi sù híng dÉn cña
PGS.TiÕn sü NguyÔn KÕ TuÊn vµ víi sù gióp ®ì cña c« TrÇn
thÞ Kim Dung- KÕ to¸n trëng - C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T
vÊn DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å.
§©y lµ mét ®Ò tµi réng vµ phøc t¹p, l¹i do nh÷ng h¹n
chÕ vÒ tr×nh ®é còng nh thêi gian nªn ch¾c ch¾n sÏ kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt.
KÝnh mong ®îc sù gãp ý, bæ sung cña c¸c thµy c«
®Ó ®Ò tµi ®îc hoµn thiÖn h¬n.
2
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt
NhËp khÈu
I. XuÊt nhËp khÈu vµ vai trß trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸.
1. B¶n chÊt vµ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu.
1.1 Kh¸i niÖm kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ sù trao ®æi hµng
ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c níc th«ng qua hµnh vi mua b¸n. Sù
trao ®æi ®ã lµ mét h×nh thøc cña mèi quan hÖ x· héi vµ
ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ngêi
s¶n xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c quèc gia.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ sù më réng cña c¸c
quan hÖ mua b¸n trong níc vµ ngoµi níc. Tríc ®©y, khi cha
cã quan hÖ trao ®æi hµng ho¸, c¸ nh©n mçi con ngêi còng
nh mçi quèc gia ®Òu tù tho¶ m·n lÊy c¸c nhu cÇu cña m×nh,
lóc ®ã mäi nhu cÇu cña con ngêi còng nh cña quèc gia bÞ
h¹n chÕ. Quan hÖ mua b¸n trao ®æi hµng ho¸ xuÊt hiÖn khi
cã sù ra ®êi cu¶ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ
chuyªn m«n ho¸, së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Cïng víi
sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt vµ t¸c ®éng cña nh÷ng
quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan, ph¹m vi chuyªn m«n hãa vµ
ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng réng, nã vît ra khái
mét níc vµ h×nh thµnh nªn c¸c mèi quan hÖ giao dÞch quèc
tÕ. Chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cµng
s©u s¾c, c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ cµng ®îc më réng, c¸c n-
3
íc cµng cã sù phô thuéc lÉn nhau vµ h×nh thµnh c¸c mèi
quan hÖ bu«n b¸n víi nhau.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ qu¸ tr×nh bu«n b¸n
gi÷a c¸c níc víi nhau, lµ lÜnh vùc ph©n phèi, lu th«ng hµng
ho¸ víi níc ngoµi .
1.2 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh doanh xuÊt
nhËp khÈu.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ qu¸ tr×nh trao ®æi
hµng ho¸ gi÷a c¸c níc th«ng qua bu«n b¸n nh»m môc ®Ých
kinh tÕ tèi ®a. Trao ®æi hµng ho¸ lµ mét h×nh thøc cña c¸c
mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn
nhau gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ riªng
biÖt cña c¸c quèc gia. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ lÜnh
vùc quan träng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c níc tham gia vµo
ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ lµm giµu
cho ®Êt níc.
Ngµy nay, khi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc
tÕ ®ang diÔn ra hÕt søc s©u s¾c, kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu ®îc xem nh lµ mét ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ cña mäi quèc gia. Thùc tÕ cho thÊy, kh«ng mét
quèc gia nµo cã thÓ tån t¹i chø cha nãi g× ®Õn ph¸t triÓn
nÕu tù c« lËp m×nh kh«ng quan hÖ kinh tÕ víi thÕ giíi. Kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu ®· trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn v× nã
cho phÐp thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ n©ng cao møc tiªu
dïng cu¶ d©n c mét quèc gia. BÝ quyÕt thµnh c«ng trong
chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhiÒu níc lµ më réng thÞ tr-
êng quèc tÕ vµ t¨ng nhanh xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸
qua chÕ biÕn cã hµm lîng kü thuËt cao.
4
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
X· héi cµng ph¸t triÓn, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ diÔn ra
ngµy cµng s©u s¾c. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh mèi quan hÖ phô
thuéc kinh tÕ ngµy cµng t¨ng lªn. Kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu còng v× thÕ mµ ngµy cµng më réng vµ phøc t¹p.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng
vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi gi÷a c¸c quèc gia. ChÝnh sù
kh¸c nhau ®ã nªn ®Òu cã lîi lµ mçi níc chuyªn m«n ho¸ s¶n
xuÊt nh÷ng mÆt hµng cô thÓ phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
vµ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cña m×nh ®Ó xuÊt nhËp khÈu
nh÷ng hµng ho¸ cÇn thiÕt kh¸c. §iÒu quan träng lµ mçi níc
ph¶i x¸c ®Þnh cho ®îc nh÷ng mÆt hµng nµo mµ níc m×nh
cã lîi nhÊt trªn thÞ trêng c¹nh tranh quèc tÕ. Sù gia t¨ng cña
ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu xÐt vÒ kim ng¹ch
còng nh chñng lo¹i hµng ho¸ ®· lµm cho vÊn ®Ò lîi Ých cña
mçi quèc gia ®îc xem xÐt mét c¸ch ®Æc biÖt chó träng h¬n.
NhiÒu c©u hái ®· ®îc ®Æt ra: T¹i sao Mü l¹i nhËp cµ phª vµ
xuÊt l¬ng thùc? T¹i sao NhËt l¹i xuÊt hµng c«ng nghiÖp vµ
chØ nhËp nguyªn liÖu th«? T¹i sao mét nÒn kinh tÕ kÐm
ph¸t triÓn nh ViÖt Nam l¹i cã thÓ hy väng ®Èy m¹nh kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu? Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña nhµ
kinh tÕ häc David Ricardo (1817 ) ®· gi¶i thÝch mét c¸ch c¨n
b¶n vµ cã hÖ thèng nh÷ng c©u hái nµy.
Theo thuyÕt lîi thÕ so s¸nh, nÕu mét quèc gia cã
hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi c¸c quèc gia kh¸c trong s¶n xuÊt
hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm, th× quèc gia ®ã vÉn cã thÓ
tham gia vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Ó t¹o ra lîi Ých
cña m×nh. NghÜa lµ, nÕu quèc gia nµy tham gia vµo kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu th× nã cã thÓ thu ®îc lîi Ých kh«ng
nhá. Khi tham gia vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, quèc gia
cã hiÖu qu¶ thÊp trong s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ sÏ
5
chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ
viÖc s¶n xuÊt chóng cã Ýt bÊt lîi nhÊt ( ®ã lµ nh÷ng hµng
hãa cã lîi thÕ t¬ng ®èi ) vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ
viÖc s¶n xuÊt chóng bÊt lîi lín nhÊt ( ®ã lµ c¸c hµng ho¸
kh«ng cã lîi thÕ t¬ng ®èi ). Khi tham gia vµo kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu, c¸c quèc gia nµy sÏ thu ®îc lîi Ých kh«ng
nhá.
Lý thuyÕt lîi thÕ t¬ng ®èi ( hay so s¸nh ) cña David
Ricardo ®· gi¶i thÝch ®îc c¬ chÕ lîi Ých khi kinh doanh xuÊt
nhËp khÈu diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ngêi ta còng thÊy r»ng, kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu vÉn diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia khi gi÷a chóng
cã c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸ gièng nhau. Ch¼ng h¹n, sù
trao ®æi bu«n b¸n « t« lµ kh¸ ph¸t triÓn gi÷a Mü vµ NhËt;
®iÒu t¬ng tù còng x¶y ra ®èi víi mÆt hµng ®iÖn tö gi÷a
c¸c níc T©y ¢u. Râ rµng lµ, kh«ng cã thÕ lùc nµo b¾t buéc
hai níc ph¶i bu«n b¸n víi nhau nÕu mét níc kh«ng cã lîi. C¸c
quèc gia hoµn toµn tù do trong viÖc lùa chän mÆt hµng còng
nh ®èi t¸c bu«n b¸n cã kh¶ n¨ng ®em l¹i lîi Ých cao cho hä.
Nh÷ng lîi Ých mµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®em
l¹i ®· lµm cho th¬ng m¹i vµ thÞ trêng thÕ giíi trë thµnh
nguån lùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ nguån tiÕt kiÖm níc
ngoµi, lµ nh©n tè kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n
xuÊt, cña khoa häc c«ng nghÖ. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu
võa lµ cÇu nèi kinh tÕ cña mçi quèc gia víi c¸c níc kh¸c trªn
toµn thÕ giíi, võa lµ nguån hËu cÇn cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng
cña toµn x· héi v¨n minh h¬n, thÞnh vîng h¬n. ChÝnh v×
vËy, nã ®îc coi lµ bé phËn cña ®êi sèng hµng ngµy.
NhËn thøc râ rµng nh÷ng ®iÒu ®ã, §¶ng vµ Nhµ níc ta
®· cã nh÷ng bíc ®i ®óng ®¾n trong ®êng lèi ®èi ngo¹i cña
m×nh. Víi chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ c¸c
quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, më cöa ®· lµm cho nÒn kinh tÕ n-
6
íc ta sèng dËy, ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng trong nh÷ng n¨m qua
®· thu hót ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. ChÝnh v× vËy, t¹i
§¹i héi §¶ng lÇn thø VIII, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh " TiÕp tôc
thùc hiÖn ®êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, më réng, ®a
ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i víi tinh thÇn
ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc trong céng ®ång
thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn. Hîp
t¸c nhiÒu mÆt song ph¬ng vµ ®a ph¬ng víi c¸c níc, c¸c tæ
chøc quèc tÕ vµ khu vùc trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp,
chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ cña nhau, gi¶i quyÕt c¸c
vÊn ®Ò tån t¹i vµ tranh chÊp b»ng th¬ng lîng." ( V¨n kiÖn
§¹i héi VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ).
2.C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu, nhËp khÈu chñ yÕu
2.1 C¸c h×nh thøc nhËp khÈu
- NhËp khÈu uû th¸c
- NhËp khÈu trùc tiÕp
- NhËp khÈu ®æi hµng
- NhËp khÈu t¸i xuÊt
2.2 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu
- XuÊt khÈu hµng ho¸ díi c¸c h×nh thøc trao ®æi
hµng ho¸, hîp t¸c s¶n xuÊt vµ gia c«ng quèc tÕ.
- XuÊt khÈu thiÕt bÞ toµn bé, thiÕt bÞ lÎ, vËt t phô
tïng cho s¶n xuÊt.
- ChuyÓn khÈu- t¹m nhËp t¸i xuÊt.
- C¸c dÞch vô nh lµm ®¹i lý, uû th¸c cho c¸c tæ chøc
níc ngoµi.
- Ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt
Nam ë níc ngoµi.
7
3.Néi dung c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ë
c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu .
3.1 Néi dung ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu .
Th«ng thêng néi dung ho¹t ®éng bao gåm c¸c néi
dung sau:
3.1.1. Nghiªn cøu thÞ trêng
Kh¸c víi mua b¸n trong níc, kinh doanh nhËp khÈu
diÔn ra trªn thÞ trêng thÕ giíi, ngêi kinh doanh thêng ë c¸c
níc kh¸c nhau, hµng ho¸ bu«n b¸n ®îc chuyÓn qua biªn giíi
cña mçi níc,mçi níc l¹i cã mét chÝnh s¸ch, thÓ lÖ vµ tËp qu¸n
th¬ng m¹i kh¸c nhau. Ngêi kinh doanh ph¶i gi¶i ®¸p nhiÒu
c©u hái nh: Mua b¸n hµng ho¸ g× ? ë ®©u ? víi ai ? vµo
thêi ®iÓm nµo ? gi¸ c¶ vµ chÊt lîng ra sao ? thanh to¸n b»ng
h×nh thøc g×, ®ång tiÒn nµo ? ... C«ng viÖc nghiªn cøu thÞ
trêng bao gåm:
a1. Nghiªn cøu thÞ trêng trong níc
Tríc hÕt doanh nghiÖp ph¶i n¾m ch¾c t×nh h×nh
trong níc vÒ c¸c mÆt cã liªn quan ®Õn viÖc xuÊt nhËp khÈu
- NhËn biÕt hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu
- Doanh nghiÖp n¾m ch¾c c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é tËp
qu¸n cña níc liªn quan ®Õn viÖc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.
a2. Nghiªn cøu thÞ trêng níc ngoµi
Nghiªn cøu thÞ trêng níc ngoµi theo c¸c khÝa c¹nh
chñ yÕu: ®Æc tÝnh hµng ho¸, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng,
chÝnh s¸ch tËp qu¸n th¬ng m¹i, t×nh h×nh tµi chÝnh, tÝn
dông, ®iÒu kiÖn chuyªn chë vµ bèc xÕp, n¾m ch¾c c¸c
®iÒu kiÖn vÒ phÈm chÊt vµ chñng lo¹i hµng, ®Æc tÝnh thÞ
trêng nh dung lîng thÞ trêng, gi¸ thÞ trêng.
8
a3. Lùa chän ®èi tîng giao dÞch.
Trªn cïng mét thÞ trêng, cïng mét lo¹i hµng cã rÊt
nhiÒu nhµ kinh doanh kh¸c nhau, v× vËy khi lùa chän cÇn
t×m hiÓu vÒ: th¸i ®é chÝnh trÞ cña ®èi tîng giao dÞch, kh¶
n¨ng kinh tÕ , lo¹i h×nh doanh nghiÖp, ph¹m vi kinh doanh,
vèn vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña ®èi t¸c , uy tÝn cña ®èi
t¸c trªn thÞ trêng ®ã. Lùa chän ®èi tîng giao dÞch nªn dïng
c¸c ph¬ng ph¸p nh qua s¸ch b¸o, tµi liÖu, qua t vÊn cña nhµ
níc , qua ®iÒu tra trùc tiÕp hoÆc bu«n b¸n thö ®Ó t×m
hiÓu dÇn.
3.1.2. LËp ph¬ng ¸n giao dÞch
LËp kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng giao
dÞch gåm nhiÒu chi tiÕt trong ®ã cã c¸c vÊn ®Ò sau:
- Lùa chän mÆt hµng kinh doanh xuÊt hoÆc nhËp khÈu
- X¸c ®Þnh sè lîng hµng xuÊt hoÆc nhËp khÈu
- Lùa chän thÞ trêng - kh¸ch hµng - ph¬ng thøc giao
dÞch .
- Lùa chän thêi ®iÓm, thêi gian giao dÞch.
- C¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¹t môc tiªu lùa chän trªn nh chiªu
®·i, mêi kh¸ch, qu¶ng c¸o, ®Çu t x©y dùng c¬ së vËt
chÊt...
- Nh÷ng tÝnh to¸n ®Ó luËn chøng cho c¸c môc tiªu vµ
c¸c biÖn ph¸p trªn dù b¸o kÕt qu¶ c«ng viÖc giao dÞch ph¶i
x¸c ®Þnh.
9
3.1.3. Giao dÞch, ®µm ph¸n tríc khi ký kÕt hîp ®ång.
3.1.4. Ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸
ViÖc giao dÞch ®µm ph¸n nÕu cã kÕt qu¶ sÏ dÉn tíi
viÖc ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. H×nh thøc v¨n
b¶n cña hîp ®ång lµ b¾t buéc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp
khÈu cña níc ta trong quan hÖ víi níc ngoµi
3.1.5. Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ångxuÊt nhËp khÈu
Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång, c¸c bªn cã nghÜa vô thùc
hiÖn hîp ®ång.
3.2 Quy tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.
Quy tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ®îc biÓu diÔn qua
s¬ ®å sau:
T¹o nguån hµng vµ kh¸ch hµng
xuÊt khÈu
§µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång xuÊt
khÈu
Nh÷ng thñ tôc cÇn thiÕt cho hîp ®ång
xuÊt khÈu
Buéc bªn nhËp khÈu më L/C nÕu thanh
Xin giÊy phÐp xuÊt
ChuÈn bÞ hµng xuÊt
khÈu
KiÓm tra chÊt lîng hµng xuÊt
Thuª tµu lu cíc nÕu gi¸ CIF
10
Mua b¶o hiÓm
Lµm thñ tôc h¶i quan
Giao nhËn hµng víi
tµu
Lµm thñ tôc thanh
Quy tr×nh nhËp khÈu hµng ho¸ ®îc biÓu diÔn qua
s¬ ®å sau:
Lùa chän ®èi t¸c
Ký kÕt hîp ®ång
Nh÷ng híng dÉn cÇn thiÕt lµm giÊy
Më tÝn dông
Ph¸i tµu ®Õn tiÕp nhËn vËn chuyÓn
hµng ho¸
Lµm b¶o hiÓm vËn chuyÓn
hµng ho¸
Hµng ®Õn
11
KiÓm tra chøng tõ vµ tr¶
Thñ tôc h¶i
Khai b¸o h¶i NghiÖm thu hµng Lµm thñ tôc h¶i
Båi thêng nhËp
NÕu nhËp khÈu uû th¸c thØ tõ bíc thñ tôc h¶i quan
ta thªm bíc:
Giao hµng QuyÕt TÝnh ra tiÒn Thêi gian
cho kh¸ch to¸n b»ng trong níc quyªt
hµng ngo¹i tÖ (theo néi to¸n
tÖ )
Kh¸ch hµng nhËn, kiÓm tra, xö lý
NhËn tiÒn hoa hång ( tiÒn mÆt hoÆc chøng
tõ)
Thêi kú thanh to¸n chøng tõ
4. Vai trß xuÊt nhËp khÈu trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta.
12
XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ lµ mét ho¹t ®éng n»m
trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ lu th«ng hµng ho¸ cña mét qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n
xuÊt víi tiªu dïng cña níc nµy víi níc kh¸c. Ho¹t ®éng ®ã
kh«ng chØ diÔn ra gi÷a c¸c c¸ thÓ riªng biÖt mµ lµ cã sù
tham gia cña toµn bé hÖ thèng kinh tÕ víi sù ®iÒu hµnh cña
Nhµ níc.
ChÝnh v× vËy, xuÊt nhËp khÈu cã vai trß to lín
trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. NÒn s¶n
xuÊt x· héi mét níc ph¸t triÓn nh thÕ nµo phô thuéc rÊt lín
vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh nµy. Th«ng qua xuÊt
nhËp khÈu cã thÓ lµm t¨ng ngo¹i tÖ thu ®îc, c¶i thiÖn c¸n
c©n thanh to¸n, t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhµ níc, kÝch thÝch
®æi míi c«ng nghÖ, tiÕp cËn ®îc ph¬ng thøc qu¶n lý vµ kinh
doanh míi, c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc
lµm, t¹o sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ néi vµ ngo¹i, n©ng cao
møc sèng cña ngêi d©n.
§èi víi nh÷ng níc mµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ
cßn thÊp nh níc ta, nh÷ng nh©n tè tiÒm n¨ng : tµi nguyªn
thiªn nhiªn, lao ®éng. Nh÷ng yÕu tè thiÕu hôt : vèn, kü
thuËt, thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý. ChiÕn lîc xuÊt nhËp
khÈu cã vai trß quan träng ®èi víi níc ta, ®Æc biÖt trong qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay. VÒ thùc
chÊt chiÕn lîc nµy lµ gi¶i ph¸p më cöa nÒn kinh tÕ nh»m
tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña níc ngoµi, kÕt hîp chóng víi
tiÒm n¨ng trong níc vÒ lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn
®Ó t¹o ra sù t¨ng trëng m¹nh cho nÒn kinh tÕ gãp phÇn rót
ng¾n kho¶ng c¸ch chªnh lÖch víi c¸c níc giµu.
Víi ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña §¶ng,
chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ th¬ng m¹i nãi
riªng ph¶i ®îc coi lµ mét chÝnh s¸ch c¬ cÊu cã tÇm quan
träng chiÕn lîc nh»m phôc vô qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n. ChÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu ph¶i tranh
13
thñ ®îc tíi møc cao nhÊt nguån vèn kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn
tiÕn cña níc ngoµi nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t
triÓn, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
I. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt
nhËp khÈu.
1. Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶.
1.1. HiÖu qu¶ kinh doanh
Khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò hiÖu qu¶ cã thÓ ®øng
trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau ®Ó xem xÐt. NÕu xÐt theo
hiÖu qu¶ cuèi cïng th× hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ hiÖu sè gi÷a kÕt
qu¶ thu vÒ vµ chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã, trong
®ã kÕt qu¶ chØ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh tÕ thu ®îc nh doanh
thu b¸n hµng. §øng trªn gãc ®é nµy th× ph¹m trï hiÖu qu¶
®ång nhÊt víi ph¹m trï lîi nhuËn. HiÖu qu¶ kinh doanh cao
hay thÊp tuú thuéc vµo tr×nh ®é tæ chøc ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh vµ tæ chøc qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp.
NÕu ®øng trªn gãc ®é yÕu tè riªng lÎ ®Ó xem xÐt
th× hiÖu qu¶ thÓ hiÖn tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng sö dông c¸c
yÕu tè ®ã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh, nã ph¶n
¶nh kÕt qu¶ kinh tÕ thu ®îc tõ viÖc sö dông c¸c yÕu tè tham
gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
ChØ tiªu hiÖu qu¶ lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp
ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c yÕu tè tham gia qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, kinh doanh ®ång thêi lµ ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn
víi s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh tr×nh ®é cña nÒn s¶n xuÊt
hµng ho¸, s¶n xuÊt hµng ho¸ cã ph¸t triÓn hay kh«ng lµ do
hiÖu qu¶ ®¹t ®îc cao hay thÊp, chØ tiªu hiÖu qu¶ ph¶n ¸nh
c¶ vÒ mÆt ®Þnh lîng vµ c¶ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh. VÒ mÆt
®Þnh lîng, hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt kinh doanh ph¶n
¸nh mèi t¬ng quan gi÷a kÕt qu¶ thu ®îc vµ chi phÝ bá ra.
VÒ mÆt ®Þnh tÝnh, nã ph¶n ¸nh ¶nh hëng cña ho¹t ®éng
14
s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu
vµ môc tiªu kinh tÕ, nh÷ng môc tiªu vµ yªu cÇu chÝnh trÞ -
x· héi.
Khi ®øng trªn ph¹m vi kh¸c nhau ®Ó xem xÐt vÊn
®Ò hiÖu qu¶ th× cã thÓ chia hiÖu qu¶ ra nhiÒu lo¹i kh¸c
nhau:
- NÕu ®øng trªn ph¹m vi toµn x· héi vµ nÒn kinh tÕ
quèc d©n ®Ó xem xÐt th× ph¹m vi hiÖu qu¶ sÏ lµ hiÖu qu¶
kinh tÕ x· héi vµ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ. C¶ hai hiÖu qu¶ nµy
®Òu cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
®Êt níc. Trong thêi kú bao cÊp níc ta qu¸ coi träng hai hiÖu
qu¶ nµy trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong ®iÒu
kiÖn hiÖn nay thùc hiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ
c¸c doanh nghiÖp nhµ níc bªn c¹nh viÖc b¶o ®¶m hiÖu qu¶
kinh tÕ, hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn ph¶i chó ý ®Õn hiÖu qu¶
kinh tÕ x· héi vµ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ. §èi víi c¸c níc t b¶n chñ
nghÜa, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®Òu nh»m môc ®Ých
hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ kinh doanh, cßn mét sè doanh
nghiÖp nhµ níc nh»m thùc hiÖn mét sè chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶
kinh tÕ x· héi.
- NÕu ®øng trªn ph¹m vi tõng yÕu tè, tõng doanh
nghiÖp riªng lÎ th× cã ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ ph¹m trï
hiÖu qu¶ kinh doanh.
HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®¹t ®îc
sau khi bï ®¾p c¸c kho¶n chi vÒ lao ®éng x· héi. HiÖu qu¶
kinh tÕ ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua so s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu
ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh doanh víi chi phÝ bá ra.
HiÖu qu¶ kinh doanh lµ ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh
nh÷ng lîi Ých ®¹t ®îc tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c
doanh nghiÖp, hiÖu qu¶ kinh doanh chÝnh lµ hiÖu qu¶ lao
15
®éng x· héi ®îc x¸c ®Þnh b»ng viÖc so s¸nh gi÷a lîng lao
®éng h÷u Ých cuèi cïng thu ®îc víi hao phÝ lao ®éng x· héi.
Nh vËy ®øng trªn c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau ngêi ta
cã thÓ cã quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kh¸c nhau. Tuy nhiªn
trong lÜnh vùc qu¶n lý khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hiÖu qu¶ cÇn
ph¶i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých tríc m¾t víi lîi Ých l©u dµi,
gi÷a lîi Ých trung ¬ng víi lîi Ých ®Þa ph¬ng, gi÷a lîi Ých c¸
nh©n, lîi Ých tËp thÓ víi lîi Ých quèc gia.
1.2. HiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
HiÖn nay ë níc ta kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ cã vai
trß ngµy cµng quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. V×
vËy, NghÞ QuyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII nhÊn m¹nh:" Më
réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Më réng thÞ
trêng xuÊt nhËp khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c mÆt
hµng ®· qua chÕ biÕn s©u, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng
ho¸ vµ dÞch vô..."( V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VIII- Nhµ xuÊt b¶n
ChÝnh trÞ Quèc gia - 1996)
V× vËy, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh th¬ng m¹i quèc
tÕ lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Ó tham gia ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ, th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi. N©ng cao
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹I quèc tÕ cßn lµ
yªu cÇu tÊt yÕu cña viÖc thùc hiÖn quy luËt tiÕt kiÖm.
Kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ chiÕm mét vÞ trÝ quan
träng trong t¸i s¶n xuÊt x· héi.
Khi s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu, c¸c quèc gia
bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh. C¸c tû lÖ trao ®æi ( mua
b¸n ) ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ c¶ quèc tÕ. Møc gi¸ vµ
t¬ng quan cña nã kh¸c víi gi¸ trong néi bé cña níc xuÊt khÈu.
MÆt kh¸c, s¶n phÈm nhËp khÈu tham gia vµo lu th«ng hµng
ho¸ trong níc vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi,
thùc tÕ kh«ng t¸i s¶n xuÊt t¹i níc ®ã.
16
Kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua ho¹t ®éng
xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi
chung b»ng c¸ch lµm ®a d¹ng ho¸ hoÆc lµm t¨ng khèi lîng
gi¸ trÞ sö dông cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ mÆt kh¸c lµm
t¨ng thu nhËp quèc d©n nhê tranh thñ ®îc lîi thÕ so s¸nh
trong trao ®æi ®èi víi níc ngoµi, t¹o thªm tÝch luü cho qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt trong níc, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng
nh©n d©n trong níc.
Víi ®Æc thï cña kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ho¹t ®éng
kinh doanh nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ,
chÝnh trÞ, x· héi, m«i trêng v¨n ho¸ cña c¸c t¸c nh©n níc
ngoµi. V× vËy, khi thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh nµy cÇn
ph¶i xem xÐt tæng quan c¸c t¸c nh©n ¶nh hëng ®Õn nã ®Ó
cã c¸c ph¬ng ph¸p lµm viÖc vµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc tèi u,
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh nµy ngµy
cµng ph¸t triÓn phï hîp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i vµ
®Þnh híng cña §¶ng vµ Nhµ níc ta.
XÐt vÒ mÆt lý luËn, néi dung c¬ b¶n cña hiÖu qu¶ kinh
tÕ trong kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ lµ gãp phÇn ®¾c lùc
thóc ®Èy nhanh n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ t¨ng thu nhËp
quèc d©n cã thÓ sö dông, qua ®ã t¹o thªm nguån tÝch lòy
cho s¶n xuÊt vµ n©ng cao møc sèng trong níc.
2. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
2.1 C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n trong viÖc ®¸nh gi¸
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét chØ tiªu chÊt
lîng tæng hîp cã liªn quan ®Õn nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, do
®ã khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cÇn qu¸n triÖt nh÷ng quan ®iÓm
sau:
17
- B¶o ®¶m thèng nhÊt gi÷a nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ
nhiÖm vô kinh doanh trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh.
Do ®Æc ®iÓm cña níc ta lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cho nªn ®ßi hái
viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc
tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña §¶ng vµ Nhµ níc.
Nã thÓ hiÖn tríc hÕt c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ doanh
nghiÖp nhµ níc ph¶i thùc hiÖn c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh hoÆc
c¸c ®¬n hµng nhµ níc giao hoÆc c¸c hîp ®ång kinh tÕ nhµ
níc ký kÕt víi c¸c doanh nghiÖp v× ®ã lµ nhu cÇu, lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c©n ®èi nÒn kinh tÕ quèc d©n, nÒn
kinh tÕ hµng ho¸. Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ vµ chÝnh trÞ nhµ
níc giao cho doanh nghiÖp ®ßi hái doanh nghiÖp tríc hÕt
viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i híng tíi ®¸p øng ®îc nhu
cÇu cña nÒn kinh tÕ, cña thÞ trêng trong níc, lîi Ých quèc gia.
- B¶o ®¶m sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých c¸ nh©n,
lîi Ých tËp thÓ víi lîi Ých x· héi
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh. tríc hÕt nh»m ®¸p øng b¶o ®¶m lîi Ých
c¸ nh©n, tËp thÓ ngêi lao ®éng nhng còng kh«ng ph¶i v×
thÕ mµ g©y tæn th¬ng ®Õn lîi Ých quèc gia mµ cÇn ph¶i
g¾n chÆt lîi Ých quèc gia khi n©ng cao lîi Ých c¸ nh©n, lîi
Ých tËp thÓ. §ång thêi còng kh«ng v× lîi Ých x· héi mµ lµm
tæn th¬ng ®Õn lîi Ých tËp thÓ, lîi Ých c¸ nh©n ngêi lao
®éng.
- B¶o ®¶m tÝnh toµn diÖn vµ hÖ thèng trong viÖc
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶
kinh doanh cÇn ph¶i xuÊt ph¸t vµ b¶o ®¶m yªu cÇu n©ng
cao hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng
vµ c¬ së. Trong tõng ®¬n vÞ c¬ së khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
18
kinh doanh cÇn ph¶i xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c mèi quan hÖ qua
l¹i, t¸c ®éng cña c¸c tæ chøc , lÜnh vùc trong mét hÖ thèng
theo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh.
- B¶o ®¶m tÝnh thùc tiÔn trong viÖc n©ng cao hiÖu
qu¶ kinh doanh.
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh
c¸c môc tiªu, biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn
ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña ngµnh, cña
®Þa ph¬ng vµ nh÷ng kh¶ n¨ng thùc tÕ cña doanh nghiÖp
trong tõng thêi kú. Cã nh vËy c¸c chØ tiªu n©ng cao hiÖu
qu¶ kinh doanh mµ doanh nghiÖp ®Ò ra míi cã c¬ së khoa
häc vµ thùc tiÔn ®Ó thùc hiÖn.
- Ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶ cuèi cïng c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ
hiÖn vËt ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh.
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
kinh doanh mét mÆt cÇn ph¶i c¨n cø vµo sè lîng s¶n phÈm
®· tiªu thô, mÆt kh¸c ph¶i c¨n cø vµo sè lîng s¶n phÈm ®·
s¶n xuÊt ra, sè lîng s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm ®Ó
x¸c ®Þnh chØ tiªu hiÖu qu¶ vÒ mÆt hiÖn vËt.
2.2 C¸c mèi quan hÖ kinh tÕ chñ yÕu cÇn ph¶i gi¶i
quyÕt khi n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
trong c¸c doanh nghiÖp.
HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp,
cã liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp do ®ã chÞu t¸c ®éng cña
nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh trong c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c mèi
quan hÖ kinh tÕ chñ yÕu sau ®©y:
- Mèi quan hÖ gi÷a c¸c hµng ho¸ tiªu thô trªn thÞ tr-
êng víi hµng ho¸ s¶n xuÊt ra vµ tæng s¶n lîng.Trong ®ã ph¶i
19
t¨ng tèc ®é tiªu thô hµng ho¸ trªn thÞ trêng, gi¶m hµng ho¸
tån kho, b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm dë dang.
- Mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ lao ®éng
sèng vµ chi phÝ chi ra ®Óduy tr× vµ ph¸t triÓn søc lao
®éng.Trong ®ã tèc ®é t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng ph¶i nhanh
h¬n tèc ®é t¨ng l¬ng b×nh qu©n vµ t¨ng tiÒn c«ng lao
®éng.
- Mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh vµ t¨ng c¸c nguån chi phÝ ®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã.
Trong ®ã t¨ng kÕt qu¶ ph¶i nhanh h¬n t¨ng chi phÝ.
- Mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ
t¨ng chi phÝ sö dông tµi s¶n lu ®éng ®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã.
Trong ®ã tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ nhanh h¬n chi phÝ tµi s¶n cè
®Þnh ®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã.
- Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng vèn ®Çu t vµ t¨ng n¨ng lùc
s¶n xuÊt míi.Trong ®ã tèc ®é t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi
nhanh h¬n tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t ®Ó ®¹t t¨ng n¨ng lùc
míi.
3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh.
Khi xem xÐt hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi
doanh nghiÖp cÇn ph¶i dùa vµo hÖ thèng tiªu chuÈn sau:
- Doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng
nhng ph¶i tu©n thñ sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc.
- Ph¶i kÕt hîp hµi hoµ ba lîi Ých kinh tÕ: c¸ nh©n, tËp
thÓ, nhµ níc. TuyÖt ®èi kh«ng v× lîi Ých c¸ nh©n lµm tæn
h¹i lîi Ých tËp thÓ.
- Lîi nhuËn doanh nghiÖp kiÕm ®îc ph¶i dùa trªn c¬
së vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o c¸c quy luËt cña nÒn s¶n
xuÊt hµng ho¸.
20
ViÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ më vËn hµnh theo c¬
chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa, cïng víi ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña hµng lo¹t c¸c
lo¹i h×nh doanh nghiÖp míi: doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn.. vµ kÐo theo sù s«i
®éng cña mét thÞ trêng trµn ngËp hµng ho¸. V× vËy,khã
kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh
khái. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
mang ®Çy tÝnh c¹nh tranh th× kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c
lµ ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh qua viÖc n©ng cao
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy
cµng mang tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
Th«ng qua xuÊt nhËp khÈu chóng ta cã ®iÒu kiÖn
n¾m b¾t vµ tiÕp cËn nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt
trªn thÕ giíi, thóc ®Èy s¶n xuÊt trong níc ngµy cµng hiÖn
®¹i ph¸t triÓn, kÝch thÝch vµ më réng nhu cÇu trong níc, ®a
cuéc sèng con ngêi ngµy cµng v¨n minh hiÖn ®¹i, khai th¸c
triÖt ®Ó tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña ®Êt níc vµ thÕ giíi trªn
c¬ së ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ chuyªn m«n ho¸ quèc
tÕ.
Xu híng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ viÖc
héi nhËp vµo c¸c tæ chøc tù do ho¸ mËu dÞch AFTA, APEC
®· ®a ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña níc ta sang
mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cã nhiÒu thuËn lîi nhng còng
kh«ng Ýt khã kh¨n. Do ®ã ®ßi hái ph¶i ®iÒu chØnh l¹i ho¹t
®éng xuÊt nhËp khÈu ®Ó ho¹t ®éngxuÊt nhËp khÈu thùc sù
mang l¹i hiÖu qu¶ to lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
®Êt níc.
NhËn thøc ®îc sù phøc t¹p vµ tÇm quan träng cña
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, còng nh tríc ®ßi hái thùc tÕ cña
viÖc hoµn thiÖn, n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xuÊt nhËp
1
khÈu, cïng víi kiÕn thøc ®îc trang bÞ t¹i nhµ trêng vµ nh÷ng
t×m hiÓu thùc tÕ trong ®ît thùc tËp cu«Ý kho¸ t¹i C«ng ty
XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å, ®Ó ®i
s©u nghiªn cøu vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu t«i m¹nh d¹n chän ®Ò tµi nghiªn cøu "Mét sè gi¶i
ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn -
DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å ". §Ò tµi nµy nh»m môc ®Ých
tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò cèt lâi cña nghiÖp vô kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu, thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë
C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å,
tõ ®ã ®a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t
®éng xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn
- DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å.
LuËn v¨n tèt nghiÖp ®îc chia lµm ba ch¬ng chÝnh:
Ch¬ng I : Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
Ch¬ng II : Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ë C«ng ty XuÊt nhËp
khÈu vµ T vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å.
Ch¬ng III : Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ë C«ng
ty XuÊt nhËp khÈu vµ T vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å.
§Ò tµi nµy ®îc hoµn thµnh díi sù híng dÉn cña
PGS.TiÕn sü NguyÔn KÕ TuÊn vµ víi sù gióp ®ì cña c« TrÇn
thÞ Kim Dung- KÕ to¸n trëng - C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T
vÊn DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å.
§©y lµ mét ®Ò tµi réng vµ phøc t¹p, l¹i do nh÷ng h¹n
chÕ vÒ tr×nh ®é còng nh thêi gian nªn ch¾c ch¾n sÏ kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt.
KÝnh mong ®îc sù gãp ý, bæ sung cña c¸c thµy c«
®Ó ®Ò tµi ®îc hoµn thiÖn h¬n.
2
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt
NhËp khÈu
I. XuÊt nhËp khÈu vµ vai trß trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸.
1. B¶n chÊt vµ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu.
1.1 Kh¸i niÖm kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ sù trao ®æi hµng
ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c níc th«ng qua hµnh vi mua b¸n. Sù
trao ®æi ®ã lµ mét h×nh thøc cña mèi quan hÖ x· héi vµ
ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ngêi
s¶n xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c quèc gia.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ sù më réng cña c¸c
quan hÖ mua b¸n trong níc vµ ngoµi níc. Tríc ®©y, khi cha
cã quan hÖ trao ®æi hµng ho¸, c¸ nh©n mçi con ngêi còng
nh mçi quèc gia ®Òu tù tho¶ m·n lÊy c¸c nhu cÇu cña m×nh,
lóc ®ã mäi nhu cÇu cña con ngêi còng nh cña quèc gia bÞ
h¹n chÕ. Quan hÖ mua b¸n trao ®æi hµng ho¸ xuÊt hiÖn khi
cã sù ra ®êi cu¶ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ
chuyªn m«n ho¸, së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Cïng víi
sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt vµ t¸c ®éng cña nh÷ng
quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan, ph¹m vi chuyªn m«n hãa vµ
ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng réng, nã vît ra khái
mét níc vµ h×nh thµnh nªn c¸c mèi quan hÖ giao dÞch quèc
tÕ. Chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cµng
s©u s¾c, c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ cµng ®îc më réng, c¸c n-
3
íc cµng cã sù phô thuéc lÉn nhau vµ h×nh thµnh c¸c mèi
quan hÖ bu«n b¸n víi nhau.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ qu¸ tr×nh bu«n b¸n
gi÷a c¸c níc víi nhau, lµ lÜnh vùc ph©n phèi, lu th«ng hµng
ho¸ víi níc ngoµi .
1.2 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh doanh xuÊt
nhËp khÈu.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ qu¸ tr×nh trao ®æi
hµng ho¸ gi÷a c¸c níc th«ng qua bu«n b¸n nh»m môc ®Ých
kinh tÕ tèi ®a. Trao ®æi hµng ho¸ lµ mét h×nh thøc cña c¸c
mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn
nhau gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ riªng
biÖt cña c¸c quèc gia. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ lÜnh
vùc quan träng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c níc tham gia vµo
ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ lµm giµu
cho ®Êt níc.
Ngµy nay, khi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc
tÕ ®ang diÔn ra hÕt søc s©u s¾c, kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu ®îc xem nh lµ mét ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ cña mäi quèc gia. Thùc tÕ cho thÊy, kh«ng mét
quèc gia nµo cã thÓ tån t¹i chø cha nãi g× ®Õn ph¸t triÓn
nÕu tù c« lËp m×nh kh«ng quan hÖ kinh tÕ víi thÕ giíi. Kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu ®· trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn v× nã
cho phÐp thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ n©ng cao møc tiªu
dïng cu¶ d©n c mét quèc gia. BÝ quyÕt thµnh c«ng trong
chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhiÒu níc lµ më réng thÞ tr-
êng quèc tÕ vµ t¨ng nhanh xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸
qua chÕ biÕn cã hµm lîng kü thuËt cao.
4
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
X· héi cµng ph¸t triÓn, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ diÔn ra
ngµy cµng s©u s¾c. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh mèi quan hÖ phô
thuéc kinh tÕ ngµy cµng t¨ng lªn. Kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu còng v× thÕ mµ ngµy cµng më réng vµ phøc t¹p.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng
vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi gi÷a c¸c quèc gia. ChÝnh sù
kh¸c nhau ®ã nªn ®Òu cã lîi lµ mçi níc chuyªn m«n ho¸ s¶n
xuÊt nh÷ng mÆt hµng cô thÓ phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
vµ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cña m×nh ®Ó xuÊt nhËp khÈu
nh÷ng hµng ho¸ cÇn thiÕt kh¸c. §iÒu quan träng lµ mçi níc
ph¶i x¸c ®Þnh cho ®îc nh÷ng mÆt hµng nµo mµ níc m×nh
cã lîi nhÊt trªn thÞ trêng c¹nh tranh quèc tÕ. Sù gia t¨ng cña
ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu xÐt vÒ kim ng¹ch
còng nh chñng lo¹i hµng ho¸ ®· lµm cho vÊn ®Ò lîi Ých cña
mçi quèc gia ®îc xem xÐt mét c¸ch ®Æc biÖt chó träng h¬n.
NhiÒu c©u hái ®· ®îc ®Æt ra: T¹i sao Mü l¹i nhËp cµ phª vµ
xuÊt l¬ng thùc? T¹i sao NhËt l¹i xuÊt hµng c«ng nghiÖp vµ
chØ nhËp nguyªn liÖu th«? T¹i sao mét nÒn kinh tÕ kÐm
ph¸t triÓn nh ViÖt Nam l¹i cã thÓ hy väng ®Èy m¹nh kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu? Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña nhµ
kinh tÕ häc David Ricardo (1817 ) ®· gi¶i thÝch mét c¸ch c¨n
b¶n vµ cã hÖ thèng nh÷ng c©u hái nµy.
Theo thuyÕt lîi thÕ so s¸nh, nÕu mét quèc gia cã
hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi c¸c quèc gia kh¸c trong s¶n xuÊt
hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm, th× quèc gia ®ã vÉn cã thÓ
tham gia vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Ó t¹o ra lîi Ých
cña m×nh. NghÜa lµ, nÕu quèc gia nµy tham gia vµo kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu th× nã cã thÓ thu ®îc lîi Ých kh«ng
nhá. Khi tham gia vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, quèc gia
cã hiÖu qu¶ thÊp trong s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ sÏ
5
chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ
viÖc s¶n xuÊt chóng cã Ýt bÊt lîi nhÊt ( ®ã lµ nh÷ng hµng
hãa cã lîi thÕ t¬ng ®èi ) vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ
viÖc s¶n xuÊt chóng bÊt lîi lín nhÊt ( ®ã lµ c¸c hµng ho¸
kh«ng cã lîi thÕ t¬ng ®èi ). Khi tham gia vµo kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu, c¸c quèc gia nµy sÏ thu ®îc lîi Ých kh«ng
nhá.
Lý thuyÕt lîi thÕ t¬ng ®èi ( hay so s¸nh ) cña David
Ricardo ®· gi¶i thÝch ®îc c¬ chÕ lîi Ých khi kinh doanh xuÊt
nhËp khÈu diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ngêi ta còng thÊy r»ng, kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu vÉn diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia khi gi÷a chóng
cã c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸ gièng nhau. Ch¼ng h¹n, sù
trao ®æi bu«n b¸n « t« lµ kh¸ ph¸t triÓn gi÷a Mü vµ NhËt;
®iÒu t¬ng tù còng x¶y ra ®èi víi mÆt hµng ®iÖn tö gi÷a
c¸c níc T©y ¢u. Râ rµng lµ, kh«ng cã thÕ lùc nµo b¾t buéc
hai níc ph¶i bu«n b¸n víi nhau nÕu mét níc kh«ng cã lîi. C¸c
quèc gia hoµn toµn tù do trong viÖc lùa chän mÆt hµng còng
nh ®èi t¸c bu«n b¸n cã kh¶ n¨ng ®em l¹i lîi Ých cao cho hä.
Nh÷ng lîi Ých mµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®em
l¹i ®· lµm cho th¬ng m¹i vµ thÞ trêng thÕ giíi trë thµnh
nguån lùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ nguån tiÕt kiÖm níc
ngoµi, lµ nh©n tè kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n
xuÊt, cña khoa häc c«ng nghÖ. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu
võa lµ cÇu nèi kinh tÕ cña mçi quèc gia víi c¸c níc kh¸c trªn
toµn thÕ giíi, võa lµ nguån hËu cÇn cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng
cña toµn x· héi v¨n minh h¬n, thÞnh vîng h¬n. ChÝnh v×
vËy, nã ®îc coi lµ bé phËn cña ®êi sèng hµng ngµy.
NhËn thøc râ rµng nh÷ng ®iÒu ®ã, §¶ng vµ Nhµ níc ta
®· cã nh÷ng bíc ®i ®óng ®¾n trong ®êng lèi ®èi ngo¹i cña
m×nh. Víi chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ c¸c
quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, më cöa ®· lµm cho nÒn kinh tÕ n-
6
íc ta sèng dËy, ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng trong nh÷ng n¨m qua
®· thu hót ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. ChÝnh v× vËy, t¹i
§¹i héi §¶ng lÇn thø VIII, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh " TiÕp tôc
thùc hiÖn ®êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, më réng, ®a
ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i víi tinh thÇn
ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc trong céng ®ång
thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn. Hîp
t¸c nhiÒu mÆt song ph¬ng vµ ®a ph¬ng víi c¸c níc, c¸c tæ
chøc quèc tÕ vµ khu vùc trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp,
chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ cña nhau, gi¶i quyÕt c¸c
vÊn ®Ò tån t¹i vµ tranh chÊp b»ng th¬ng lîng." ( V¨n kiÖn
§¹i héi VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ).
2.C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu, nhËp khÈu chñ yÕu
2.1 C¸c h×nh thøc nhËp khÈu
- NhËp khÈu uû th¸c
- NhËp khÈu trùc tiÕp
- NhËp khÈu ®æi hµng
- NhËp khÈu t¸i xuÊt
2.2 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu
- XuÊt khÈu hµng ho¸ díi c¸c h×nh thøc trao ®æi
hµng ho¸, hîp t¸c s¶n xuÊt vµ gia c«ng quèc tÕ.
- XuÊt khÈu thiÕt bÞ toµn bé, thiÕt bÞ lÎ, vËt t phô
tïng cho s¶n xuÊt.
- ChuyÓn khÈu- t¹m nhËp t¸i xuÊt.
- C¸c dÞch vô nh lµm ®¹i lý, uû th¸c cho c¸c tæ chøc
níc ngoµi.
- Ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt
Nam ë níc ngoµi.
7
3.Néi dung c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ë
c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu .
3.1 Néi dung ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu .
Th«ng thêng néi dung ho¹t ®éng bao gåm c¸c néi
dung sau:
3.1.1. Nghiªn cøu thÞ trêng
Kh¸c víi mua b¸n trong níc, kinh doanh nhËp khÈu
diÔn ra trªn thÞ trêng thÕ giíi, ngêi kinh doanh thêng ë c¸c
níc kh¸c nhau, hµng ho¸ bu«n b¸n ®îc chuyÓn qua biªn giíi
cña mçi níc,mçi níc l¹i cã mét chÝnh s¸ch, thÓ lÖ vµ tËp qu¸n
th¬ng m¹i kh¸c nhau. Ngêi kinh doanh ph¶i gi¶i ®¸p nhiÒu
c©u hái nh: Mua b¸n hµng ho¸ g× ? ë ®©u ? víi ai ? vµo
thêi ®iÓm nµo ? gi¸ c¶ vµ chÊt lîng ra sao ? thanh to¸n b»ng
h×nh thøc g×, ®ång tiÒn nµo ? ... C«ng viÖc nghiªn cøu thÞ
trêng bao gåm:
a1. Nghiªn cøu thÞ trêng trong níc
Tríc hÕt doanh nghiÖp ph¶i n¾m ch¾c t×nh h×nh
trong níc vÒ c¸c mÆt cã liªn quan ®Õn viÖc xuÊt nhËp khÈu
- NhËn biÕt hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu
- Doanh nghiÖp n¾m ch¾c c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é tËp
qu¸n cña níc liªn quan ®Õn viÖc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.
a2. Nghiªn cøu thÞ trêng níc ngoµi
Nghiªn cøu thÞ trêng níc ngoµi theo c¸c khÝa c¹nh
chñ yÕu: ®Æc tÝnh hµng ho¸, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng,
chÝnh s¸ch tËp qu¸n th¬ng m¹i, t×nh h×nh tµi chÝnh, tÝn
dông, ®iÒu kiÖn chuyªn chë vµ bèc xÕp, n¾m ch¾c c¸c
®iÒu kiÖn vÒ phÈm chÊt vµ chñng lo¹i hµng, ®Æc tÝnh thÞ
trêng nh dung lîng thÞ trêng, gi¸ thÞ trêng.
8
a3. Lùa chän ®èi tîng giao dÞch.
Trªn cïng mét thÞ trêng, cïng mét lo¹i hµng cã rÊt
nhiÒu nhµ kinh doanh kh¸c nhau, v× vËy khi lùa chän cÇn
t×m hiÓu vÒ: th¸i ®é chÝnh trÞ cña ®èi tîng giao dÞch, kh¶
n¨ng kinh tÕ , lo¹i h×nh doanh nghiÖp, ph¹m vi kinh doanh,
vèn vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña ®èi t¸c , uy tÝn cña ®èi
t¸c trªn thÞ trêng ®ã. Lùa chän ®èi tîng giao dÞch nªn dïng
c¸c ph¬ng ph¸p nh qua s¸ch b¸o, tµi liÖu, qua t vÊn cña nhµ
níc , qua ®iÒu tra trùc tiÕp hoÆc bu«n b¸n thö ®Ó t×m
hiÓu dÇn.
3.1.2. LËp ph¬ng ¸n giao dÞch
LËp kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng giao
dÞch gåm nhiÒu chi tiÕt trong ®ã cã c¸c vÊn ®Ò sau:
- Lùa chän mÆt hµng kinh doanh xuÊt hoÆc nhËp khÈu
- X¸c ®Þnh sè lîng hµng xuÊt hoÆc nhËp khÈu
- Lùa chän thÞ trêng - kh¸ch hµng - ph¬ng thøc giao
dÞch .
- Lùa chän thêi ®iÓm, thêi gian giao dÞch.
- C¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¹t môc tiªu lùa chän trªn nh chiªu
®·i, mêi kh¸ch, qu¶ng c¸o, ®Çu t x©y dùng c¬ së vËt
chÊt...
- Nh÷ng tÝnh to¸n ®Ó luËn chøng cho c¸c môc tiªu vµ
c¸c biÖn ph¸p trªn dù b¸o kÕt qu¶ c«ng viÖc giao dÞch ph¶i
x¸c ®Þnh.
9
3.1.3. Giao dÞch, ®µm ph¸n tríc khi ký kÕt hîp ®ång.
3.1.4. Ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸
ViÖc giao dÞch ®µm ph¸n nÕu cã kÕt qu¶ sÏ dÉn tíi
viÖc ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. H×nh thøc v¨n
b¶n cña hîp ®ång lµ b¾t buéc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp
khÈu cña níc ta trong quan hÖ víi níc ngoµi
3.1.5. Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ångxuÊt nhËp khÈu
Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång, c¸c bªn cã nghÜa vô thùc
hiÖn hîp ®ång.
3.2 Quy tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.
Quy tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ®îc biÓu diÔn qua
s¬ ®å sau:
T¹o nguån hµng vµ kh¸ch hµng
xuÊt khÈu
§µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång xuÊt
khÈu
Nh÷ng thñ tôc cÇn thiÕt cho hîp ®ång
xuÊt khÈu
Buéc bªn nhËp khÈu më L/C nÕu thanh
Xin giÊy phÐp xuÊt
ChuÈn bÞ hµng xuÊt
khÈu
KiÓm tra chÊt lîng hµng xuÊt
Thuª tµu lu cíc nÕu gi¸ CIF
10
Mua b¶o hiÓm
Lµm thñ tôc h¶i quan
Giao nhËn hµng víi
tµu
Lµm thñ tôc thanh
Quy tr×nh nhËp khÈu hµng ho¸ ®îc biÓu diÔn qua
s¬ ®å sau:
Lùa chän ®èi t¸c
Ký kÕt hîp ®ång
Nh÷ng híng dÉn cÇn thiÕt lµm giÊy
Më tÝn dông
Ph¸i tµu ®Õn tiÕp nhËn vËn chuyÓn
hµng ho¸
Lµm b¶o hiÓm vËn chuyÓn
hµng ho¸
Hµng ®Õn
11
KiÓm tra chøng tõ vµ tr¶
Thñ tôc h¶i
Khai b¸o h¶i NghiÖm thu hµng Lµm thñ tôc h¶i
Båi thêng nhËp
NÕu nhËp khÈu uû th¸c thØ tõ bíc thñ tôc h¶i quan
ta thªm bíc:
Giao hµng QuyÕt TÝnh ra tiÒn Thêi gian
cho kh¸ch to¸n b»ng trong níc quyªt
hµng ngo¹i tÖ (theo néi to¸n
tÖ )
Kh¸ch hµng nhËn, kiÓm tra, xö lý
NhËn tiÒn hoa hång ( tiÒn mÆt hoÆc chøng
tõ)
Thêi kú thanh to¸n chøng tõ
4. Vai trß xuÊt nhËp khÈu trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta.
12
XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ lµ mét ho¹t ®éng n»m
trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ lu th«ng hµng ho¸ cña mét qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n
xuÊt víi tiªu dïng cña níc nµy víi níc kh¸c. Ho¹t ®éng ®ã
kh«ng chØ diÔn ra gi÷a c¸c c¸ thÓ riªng biÖt mµ lµ cã sù
tham gia cña toµn bé hÖ thèng kinh tÕ víi sù ®iÒu hµnh cña
Nhµ níc.
ChÝnh v× vËy, xuÊt nhËp khÈu cã vai trß to lín
trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. NÒn s¶n
xuÊt x· héi mét níc ph¸t triÓn nh thÕ nµo phô thuéc rÊt lín
vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh nµy. Th«ng qua xuÊt
nhËp khÈu cã thÓ lµm t¨ng ngo¹i tÖ thu ®îc, c¶i thiÖn c¸n
c©n thanh to¸n, t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhµ níc, kÝch thÝch
®æi míi c«ng nghÖ, tiÕp cËn ®îc ph¬ng thøc qu¶n lý vµ kinh
doanh míi, c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc
lµm, t¹o sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ néi vµ ngo¹i, n©ng cao
møc sèng cña ngêi d©n.
§èi víi nh÷ng níc mµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ
cßn thÊp nh níc ta, nh÷ng nh©n tè tiÒm n¨ng : tµi nguyªn
thiªn nhiªn, lao ®éng. Nh÷ng yÕu tè thiÕu hôt : vèn, kü
thuËt, thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý. ChiÕn lîc xuÊt nhËp
khÈu cã vai trß quan träng ®èi víi níc ta, ®Æc biÖt trong qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay. VÒ thùc
chÊt chiÕn lîc nµy lµ gi¶i ph¸p më cöa nÒn kinh tÕ nh»m
tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña níc ngoµi, kÕt hîp chóng víi
tiÒm n¨ng trong níc vÒ lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn
®Ó t¹o ra sù t¨ng trëng m¹nh cho nÒn kinh tÕ gãp phÇn rót
ng¾n kho¶ng c¸ch chªnh lÖch víi c¸c níc giµu.
Víi ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña §¶ng,
chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ th¬ng m¹i nãi
riªng ph¶i ®îc coi lµ mét chÝnh s¸ch c¬ cÊu cã tÇm quan
träng chiÕn lîc nh»m phôc vô qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n. ChÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu ph¶i tranh
13
thñ ®îc tíi møc cao nhÊt nguån vèn kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn
tiÕn cña níc ngoµi nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t
triÓn, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
I. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt
nhËp khÈu.
1. Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶.
1.1. HiÖu qu¶ kinh doanh
Khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò hiÖu qu¶ cã thÓ ®øng
trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau ®Ó xem xÐt. NÕu xÐt theo
hiÖu qu¶ cuèi cïng th× hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ hiÖu sè gi÷a kÕt
qu¶ thu vÒ vµ chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã, trong
®ã kÕt qu¶ chØ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh tÕ thu ®îc nh doanh
thu b¸n hµng. §øng trªn gãc ®é nµy th× ph¹m trï hiÖu qu¶
®ång nhÊt víi ph¹m trï lîi nhuËn. HiÖu qu¶ kinh doanh cao
hay thÊp tuú thuéc vµo tr×nh ®é tæ chøc ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh vµ tæ chøc qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp.
NÕu ®øng trªn gãc ®é yÕu tè riªng lÎ ®Ó xem xÐt
th× hiÖu qu¶ thÓ hiÖn tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng sö dông c¸c
yÕu tè ®ã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh, nã ph¶n
¶nh kÕt qu¶ kinh tÕ thu ®îc tõ viÖc sö dông c¸c yÕu tè tham
gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
ChØ tiªu hiÖu qu¶ lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp
ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c yÕu tè tham gia qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, kinh doanh ®ång thêi lµ ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn
víi s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh tr×nh ®é cña nÒn s¶n xuÊt
hµng ho¸, s¶n xuÊt hµng ho¸ cã ph¸t triÓn hay kh«ng lµ do
hiÖu qu¶ ®¹t ®îc cao hay thÊp, chØ tiªu hiÖu qu¶ ph¶n ¸nh
c¶ vÒ mÆt ®Þnh lîng vµ c¶ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh. VÒ mÆt
®Þnh lîng, hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt kinh doanh ph¶n
¸nh mèi t¬ng quan gi÷a kÕt qu¶ thu ®îc vµ chi phÝ bá ra.
VÒ mÆt ®Þnh tÝnh, nã ph¶n ¸nh ¶nh hëng cña ho¹t ®éng
14
s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu
vµ môc tiªu kinh tÕ, nh÷ng môc tiªu vµ yªu cÇu chÝnh trÞ -
x· héi.
Khi ®øng trªn ph¹m vi kh¸c nhau ®Ó xem xÐt vÊn
®Ò hiÖu qu¶ th× cã thÓ chia hiÖu qu¶ ra nhiÒu lo¹i kh¸c
nhau:
- NÕu ®øng trªn ph¹m vi toµn x· héi vµ nÒn kinh tÕ
quèc d©n ®Ó xem xÐt th× ph¹m vi hiÖu qu¶ sÏ lµ hiÖu qu¶
kinh tÕ x· héi vµ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ. C¶ hai hiÖu qu¶ nµy
®Òu cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
®Êt níc. Trong thêi kú bao cÊp níc ta qu¸ coi träng hai hiÖu
qu¶ nµy trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong ®iÒu
kiÖn hiÖn nay thùc hiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ
c¸c doanh nghiÖp nhµ níc bªn c¹nh viÖc b¶o ®¶m hiÖu qu¶
kinh tÕ, hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn ph¶i chó ý ®Õn hiÖu qu¶
kinh tÕ x· héi vµ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ. §èi víi c¸c níc t b¶n chñ
nghÜa, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®Òu nh»m môc ®Ých
hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ kinh doanh, cßn mét sè doanh
nghiÖp nhµ níc nh»m thùc hiÖn mét sè chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶
kinh tÕ x· héi.
- NÕu ®øng trªn ph¹m vi tõng yÕu tè, tõng doanh
nghiÖp riªng lÎ th× cã ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ ph¹m trï
hiÖu qu¶ kinh doanh.
HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®¹t ®îc
sau khi bï ®¾p c¸c kho¶n chi vÒ lao ®éng x· héi. HiÖu qu¶
kinh tÕ ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua so s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu
ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh doanh víi chi phÝ bá ra.
HiÖu qu¶ kinh doanh lµ ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh
nh÷ng lîi Ých ®¹t ®îc tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c
doanh nghiÖp, hiÖu qu¶ kinh doanh chÝnh lµ hiÖu qu¶ lao
15
®éng x· héi ®îc x¸c ®Þnh b»ng viÖc so s¸nh gi÷a lîng lao
®éng h÷u Ých cuèi cïng thu ®îc víi hao phÝ lao ®éng x· héi.
Nh vËy ®øng trªn c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau ngêi ta
cã thÓ cã quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kh¸c nhau. Tuy nhiªn
trong lÜnh vùc qu¶n lý khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hiÖu qu¶ cÇn
ph¶i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých tríc m¾t víi lîi Ých l©u dµi,
gi÷a lîi Ých trung ¬ng víi lîi Ých ®Þa ph¬ng, gi÷a lîi Ých c¸
nh©n, lîi Ých tËp thÓ víi lîi Ých quèc gia.
1.2. HiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
HiÖn nay ë níc ta kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ cã vai
trß ngµy cµng quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. V×
vËy, NghÞ QuyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII nhÊn m¹nh:" Më
réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Më réng thÞ
trêng xuÊt nhËp khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c mÆt
hµng ®· qua chÕ biÕn s©u, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng
ho¸ vµ dÞch vô..."( V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VIII- Nhµ xuÊt b¶n
ChÝnh trÞ Quèc gia - 1996)
V× vËy, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh th¬ng m¹i quèc
tÕ lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Ó tham gia ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ, th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi. N©ng cao
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹I quèc tÕ cßn lµ
yªu cÇu tÊt yÕu cña viÖc thùc hiÖn quy luËt tiÕt kiÖm.
Kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ chiÕm mét vÞ trÝ quan
träng trong t¸i s¶n xuÊt x· héi.
Khi s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu, c¸c quèc gia
bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh. C¸c tû lÖ trao ®æi ( mua
b¸n ) ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ c¶ quèc tÕ. Møc gi¸ vµ
t¬ng quan cña nã kh¸c víi gi¸ trong néi bé cña níc xuÊt khÈu.
MÆt kh¸c, s¶n phÈm nhËp khÈu tham gia vµo lu th«ng hµng
ho¸ trong níc vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi,
thùc tÕ kh«ng t¸i s¶n xuÊt t¹i níc ®ã.
16
Kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua ho¹t ®éng
xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi
chung b»ng c¸ch lµm ®a d¹ng ho¸ hoÆc lµm t¨ng khèi lîng
gi¸ trÞ sö dông cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ mÆt kh¸c lµm
t¨ng thu nhËp quèc d©n nhê tranh thñ ®îc lîi thÕ so s¸nh
trong trao ®æi ®èi víi níc ngoµi, t¹o thªm tÝch luü cho qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt trong níc, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng
nh©n d©n trong níc.
Víi ®Æc thï cña kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ho¹t ®éng
kinh doanh nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ,
chÝnh trÞ, x· héi, m«i trêng v¨n ho¸ cña c¸c t¸c nh©n níc
ngoµi. V× vËy, khi thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh nµy cÇn
ph¶i xem xÐt tæng quan c¸c t¸c nh©n ¶nh hëng ®Õn nã ®Ó
cã c¸c ph¬ng ph¸p lµm viÖc vµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc tèi u,
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh nµy ngµy
cµng ph¸t triÓn phï hîp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i vµ
®Þnh híng cña §¶ng vµ Nhµ níc ta.
XÐt vÒ mÆt lý luËn, néi dung c¬ b¶n cña hiÖu qu¶ kinh
tÕ trong kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ lµ gãp phÇn ®¾c lùc
thóc ®Èy nhanh n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ t¨ng thu nhËp
quèc d©n cã thÓ sö dông, qua ®ã t¹o thªm nguån tÝch lòy
cho s¶n xuÊt vµ n©ng cao møc sèng trong níc.
2. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
2.1 C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n trong viÖc ®¸nh gi¸
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét chØ tiªu chÊt
lîng tæng hîp cã liªn quan ®Õn nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, do
®ã khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cÇn qu¸n triÖt nh÷ng quan ®iÓm
sau:
17
- B¶o ®¶m thèng nhÊt gi÷a nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ
nhiÖm vô kinh doanh trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh.
Do ®Æc ®iÓm cña níc ta lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cho nªn ®ßi hái
viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc
tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña §¶ng vµ Nhµ níc.
Nã thÓ hiÖn tríc hÕt c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ doanh
nghiÖp nhµ níc ph¶i thùc hiÖn c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh hoÆc
c¸c ®¬n hµng nhµ níc giao hoÆc c¸c hîp ®ång kinh tÕ nhµ
níc ký kÕt víi c¸c doanh nghiÖp v× ®ã lµ nhu cÇu, lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c©n ®èi nÒn kinh tÕ quèc d©n, nÒn
kinh tÕ hµng ho¸. Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ vµ chÝnh trÞ nhµ
níc giao cho doanh nghiÖp ®ßi hái doanh nghiÖp tríc hÕt
viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i híng tíi ®¸p øng ®îc nhu
cÇu cña nÒn kinh tÕ, cña thÞ trêng trong níc, lîi Ých quèc gia.
- B¶o ®¶m sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých c¸ nh©n,
lîi Ých tËp thÓ víi lîi Ých x· héi
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh. tríc hÕt nh»m ®¸p øng b¶o ®¶m lîi Ých
c¸ nh©n, tËp thÓ ngêi lao ®éng nhng còng kh«ng ph¶i v×
thÕ mµ g©y tæn th¬ng ®Õn lîi Ých quèc gia mµ cÇn ph¶i
g¾n chÆt lîi Ých quèc gia khi n©ng cao lîi Ých c¸ nh©n, lîi
Ých tËp thÓ. §ång thêi còng kh«ng v× lîi Ých x· héi mµ lµm
tæn th¬ng ®Õn lîi Ých tËp thÓ, lîi Ých c¸ nh©n ngêi lao
®éng.
- B¶o ®¶m tÝnh toµn diÖn vµ hÖ thèng trong viÖc
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶
kinh doanh cÇn ph¶i xuÊt ph¸t vµ b¶o ®¶m yªu cÇu n©ng
cao hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng
vµ c¬ së. Trong tõng ®¬n vÞ c¬ së khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
18
kinh doanh cÇn ph¶i xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c mèi quan hÖ qua
l¹i, t¸c ®éng cña c¸c tæ chøc , lÜnh vùc trong mét hÖ thèng
theo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh.
- B¶o ®¶m tÝnh thùc tiÔn trong viÖc n©ng cao hiÖu
qu¶ kinh doanh.
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh
c¸c môc tiªu, biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn
ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña ngµnh, cña
®Þa ph¬ng vµ nh÷ng kh¶ n¨ng thùc tÕ cña doanh nghiÖp
trong tõng thêi kú. Cã nh vËy c¸c chØ tiªu n©ng cao hiÖu
qu¶ kinh doanh mµ doanh nghiÖp ®Ò ra míi cã c¬ së khoa
häc vµ thùc tiÔn ®Ó thùc hiÖn.
- Ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶ cuèi cïng c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ
hiÖn vËt ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh.
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
kinh doanh mét mÆt cÇn ph¶i c¨n cø vµo sè lîng s¶n phÈm
®· tiªu thô, mÆt kh¸c ph¶i c¨n cø vµo sè lîng s¶n phÈm ®·
s¶n xuÊt ra, sè lîng s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm ®Ó
x¸c ®Þnh chØ tiªu hiÖu qu¶ vÒ mÆt hiÖn vËt.
2.2 C¸c mèi quan hÖ kinh tÕ chñ yÕu cÇn ph¶i gi¶i
quyÕt khi n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
trong c¸c doanh nghiÖp.
HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp,
cã liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp do ®ã chÞu t¸c ®éng cña
nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh trong c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c mèi
quan hÖ kinh tÕ chñ yÕu sau ®©y:
- Mèi quan hÖ gi÷a c¸c hµng ho¸ tiªu thô trªn thÞ tr-
êng víi hµng ho¸ s¶n xuÊt ra vµ tæng s¶n lîng.Trong ®ã ph¶i
19
t¨ng tèc ®é tiªu thô hµng ho¸ trªn thÞ trêng, gi¶m hµng ho¸
tån kho, b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm dë dang.
- Mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ lao ®éng
sèng vµ chi phÝ chi ra ®Óduy tr× vµ ph¸t triÓn søc lao
®éng.Trong ®ã tèc ®é t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng ph¶i nhanh
h¬n tèc ®é t¨ng l¬ng b×nh qu©n vµ t¨ng tiÒn c«ng lao
®éng.
- Mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh vµ t¨ng c¸c nguån chi phÝ ®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã.
Trong ®ã t¨ng kÕt qu¶ ph¶i nhanh h¬n t¨ng chi phÝ.
- Mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ
t¨ng chi phÝ sö dông tµi s¶n lu ®éng ®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã.
Trong ®ã tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ nhanh h¬n chi phÝ tµi s¶n cè
®Þnh ®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã.
- Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng vèn ®Çu t vµ t¨ng n¨ng lùc
s¶n xuÊt míi.Trong ®ã tèc ®é t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi
nhanh h¬n tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t ®Ó ®¹t t¨ng n¨ng lùc
míi.
3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh.
Khi xem xÐt hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi
doanh nghiÖp cÇn ph¶i dùa vµo hÖ thèng tiªu chuÈn sau:
- Doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng
nhng ph¶i tu©n thñ sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc.
- Ph¶i kÕt hîp hµi hoµ ba lîi Ých kinh tÕ: c¸ nh©n, tËp
thÓ, nhµ níc. TuyÖt ®èi kh«ng v× lîi Ých c¸ nh©n lµm tæn
h¹i lîi Ých tËp thÓ.
- Lîi nhuËn doanh nghiÖp kiÕm ®îc ph¶i dùa trªn c¬
së vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o c¸c quy luËt cña nÒn s¶n
xuÊt hµng ho¸.
20