Một số giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may việt nam vào các thị trường phi hạn ngạch
- 92 trang
- file .doc
Lêi nãi ®Çu
Ngµnh dÖt may ®ang cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn
kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia v× nã phôc vô nhu cÇu tÊt yÕu
cña con ngêi, gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng
x· héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn c©n b»ng xuÊt nhËp khÈu.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c níc c«ng nghiÖp tiªn
tiÕn nh Anh, Ph¸p, NhËt... tríc ®©y, còng nh Hµn Quèc,
§µi Loan, Singapore... hiÖn nay ®Òu ®· tr¶i qua bíc ph¸t
triÓn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm dÖt may nh lµ
mét ngµnh xuÊt khÈu chÝnh.
ë ViÖt Nam, ngµnh dÖt may còng ®· sím ph¸t triÓn
vµ trong c¸c n¨m qua ®îc quan t©m ®Çu t, më réng n¨ng
lùc s¶n xuÊt, tr¶i qua nh÷ng bíc th¨ng trÇm do nh÷ng diÔn
biÕn cña thÞ trêng quèc tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý trong níc,
®Õn nay, ngµnh dÖt may ®· t¹o ®îc sù æn ®Þnh vµ t¹o
®iÒu kiÖn cho bíc ph¸t triÓn míi.
§Ó thùc hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc tõ nay ®Õn n¨m 2005, 2010, ngµnh c«ng nghiÖp
nãi chung cÇn cã tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n 15%/n¨m
trong ®ã giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸, ngµnh dÖt may
lµ mét trong c¸c ngµnh cÇn cã tèc ®é t¨ng trëng cao h¬n,
nh»m ®¶m b¶o môc tiªu t¨ng trëng chung, gi¶m dÇn sù
chªnh lÖch víi c¸c níc trong vïng khi níc ta ®· hoµ nhËp thÞ
trêng khu vùc vµ quèc tÕ.
Riªng lÜnh vùc xuÊt khÈu, níc ta cßn kÐm xa c¸c níc
l¸ng giÒng cïng ®iÒu kiÖn, trong ®ã ngµnh dÖt may, tuy
1
®· cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín so víi c¸c ngµnh trong níc
(chiÕm kho¶ng 15%) vµ cã tèc ®é t¨ng trëng kh¸ trong
c¸c n¨m qua nhng vÉn cßn ë møc nhá bÐ, cha xøng víi vÞ
trÝ cña mét ngµnh xuÊt khÈu chñ yÕu cña ®Êt níc. V× vËy,
yªu cÇu cÊp b¸ch cho ngµnh dÖt may lµ ph¶i t×m gi¶i
ph¸p ®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu trong nh÷ng
n¨m tíi
V× lý do nªu trªn nªn luËn v¨n nµy em sÏ ®i vµo xem
xÐt thùc tr¹ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng
n¨m qua ®Ó tõ ®ã rót ra ®îc nh÷ng nguyªn nh©n vµ ®a
ra mét sè gi¶i ph¸p cho ngµnh trong lÜnh vùc xuÊt khÈu
vµo riªng nhãm thÞ trêng phi h¹n ng¹ch. Víi ®Ò tµi cô thÓ:
"Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu
hµng dÖt may ViÖt Nam vµo c¸c thÞ trêng phi h¹n
ng¹ch”. KÕt cÊu luËn v¨n bao gåm:
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt
khÈu
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña
ViÖt Nam vµo c¸c thÞ trêng phi h¹n ng¹ch thêi gian qua
Ch¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m thóc ®¶y
xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo c¸c thÞ trêng
phi h¹n ng¹ch
LuËn v¨n nµy ®îc hoµn thµnh díi sù gióp ®ì nhiÖt
t×nh cña Th¹c sü Ng« ThÞ TuyÕt Mai vµ tËp thÓ c¸n bé
c«ng nh©n viªn cña viÖn Ngiªn cøu chÝnh s¸ch chiÕn lîc
c«ng nghiÖp, Bé C«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, ®©y lµ m¶ng
®Ò tµi réng lín mµ víi kh¶ n¨ng cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi
viÕt kh«ng trµnh khái nhiÒu thiÕu sãt. Em mong r»ng sÏ
2
nhËn ®îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« vµ ban l·nh
®¹o ViÖn ®Ó em hoµn thiÖn h¬n vµ rót kinh nghiÖm.
Cuèi cïng, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sü Ng«
ThÞ TuyÕt Mai, c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa KT&KDQT tr-
êng §HKTQD cïng ban l·nh ®¹o, tËp thÓ c«ng nh©n viªn
cña ViÖn nghiªn cøu chÝnh s¸ch chiÕn lîc c«ng nghiÖp, Bé
C«ng nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh bµi
viÕt nµy.
3
ch¬ng I
nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
I. kh¸i niÖm, vai trß vµ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu.
1. Kh¸i niÖm.
XuÊt khÈu lµ viÖc cung cÊp hµng ho¸ hoÆc dÞch vô
cho níc ngoµi trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph¬ng tiÖn thanh
to¸n. C¬ së cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng mua
b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸ (Bao gåm c¶ hµng ho¸ h÷u
h×nh vµ hµng ho¸ v« h×nh) trong níc. Khi s¶n xuÊt ph¸t
triÓn vµ trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia cã lîi, ho¹t
®éng nµy më réng ph¹m vi ra ngoµi biªn giíi cña c¸c quèc
gia hoÆc thÞ trêng néi ®Þa vµ khu chÕ xuÊt ë trong níc.
XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng
ngo¹i th¬ng, xuÊt hiÖn tõ l©u ®êi, ngµy cµng ph¸t triÓn
m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. H×nh thøc c¬
b¶n ban ®Çu cña nã lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ gi÷a
c¸c quèc gia, cho ®Õn nay nã ®· rÊt ph¸t triÓn vµ ®îc thÓ
hiÖn th«ng qua nhiÒu h×nh thøc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu
ngµy nay diÔn ra trªn ph¹m vi toµn cÇu, trong tÊt c¶ c¸c
ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, kh«ng chØ lµ hµng
ho¸ h÷u h×nh mµ c¶ hµng ho¸ v« h×nh víi tû träng ngµy
cµng lín.
2. Vai trß.
XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ
®èi ngo¹i chñ yÕu cña mét quèc gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu
lµ mét nh©n tè c¬ b¶n thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn
cña mét quèc gia. Thùc tÕ lÞch sö ®· chøng minh, c¸c níc
4
®i nhanh trªn con ®êng t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn lµ nh÷ng
níc cã nÒn ngo¹i th¬ng m¹nh vµ n¨ng ®éng.
- §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®îc xem nh lµ mét yÕu tè
quan träng kÝch thÝch sù t¨ng trëng kinh tÕ. Nh chóng ta
biÕt, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cho phÐp më réng quy m«
s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh nghÒ míi ra ®êi phôc vô ho¹t ®éng
xuÊt khÈu, do ®ã g©y ph¶n øng d©y chuyÒn gióp cho c¸c
ngµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo. Vµ nh vËy kÕt qu¶ sÏ
lµ: T¨ng tæng s¶n phÈm x· héi vµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
nhanh. Ch¼ng h¹n nh gia c«ng, s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hµng
may mÆc ph¸t triÓn th× nã tÊt yÕu nã sÏ kÐo theo sù ph¸t
triÓn cña ngµnh dÖt, ngµnh trång b«ng, vµ c¸c ngµnh s¶n
xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ, t liÖu ... phôc vô cho ngµnh may
mÆc.
- XuÊt khÈu cã vai trß kÝch thÝch ®æi míi trang thiÕt
bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cao cña
thÞ trêng thÕ giíi vÒ quy c¸ch phÈm chÊt mÉu m·... cña
s¶n phÈm th× mét mÆt s¶n xuÊt ph¶i ®æi míi trang thiÕt
bÞ c«ng nghÖ, mÆt kh¸c ngêi lao ®éng ph¶i n©ng cao tay
nghÒ, ph¶i häc hái kinh nghiÖm. Thùc tiÔn cho thÊy khi
thay ®æi thÞ trêng buéc chóng ta ph¶i t×m hiÓu, nghiªn
cøu vµ viÖc ®ßi hái ph¶i thay ®æi mÉu m·, chÊt lîng s¶n
phÈm sÏ tÊt yÕu x¶y ra, ®iÒu nµy kÐo theo sù thay ®æi
trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ®éi ngò lao ®éng. XuÊt khÈu t¹o
ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ - kü thuËt nh»m ®æi míi thêng
xuyªn n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. Nãi c¸ch kh¸c, xuÊt
khÈu lµ c¬ së t¹o thªm vèn kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ
thÕ giíi bªn ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn
kinh tÕ ®Êt níc.
5
- §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¸c ®éng ®Õn sù
thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh theo híng sö dông cã hiÖu
qu¶ nhÊt lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc. §©y lµ yÕu tè then
chèt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §ång
thêi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o cho
phÐp c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ¸p dông kü
thuËt tiªn tiÕn, s¶n xuÊt ra hµng ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh
cao trªn thÞ trêng thÕ giíi, gióp cho ta cã nguån lùc c«ng
nghiÖp míi. §iÒu nµy, kh«ng nh÷ng cho phÐp t¨ng s¶n
xuÊt vÒ mÆt sè lîng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn tiÕt
kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi.
- §Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ th×
sÏ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n v× nhê më réng
xuÊt khÈu mµ mét bé phËn ngêi lao ®éng cã c«ng ¨n viÖc
lµm vµ cã thu nhËp. Ngoµi ra mét phÇn kim ng¹ch xuÊt
khÈu dïng ®Ó nhËp khÈu c¸c hµng tiªu dïng thiÕt yÕu gãp
phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.
§Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng cêng sù hîp t¸c
quèc tÕ gi÷a c¸c níc, n©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña ®Êt níc
trªn th¬ng trêng. Nhê cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ
®Êt níc cã ®iÒu kiÖn ®Ó thiÕt lËp vµ më réng c¸c mèi
quan hÖ víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi trªn c¬ së ®«i bªn
cïng cã lîi.
XuÊt khÈu cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu
dïng cña mét níc, nã cho phÐp mét níc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c
mÆt hµng víi sè lîng lín h¬n møc tiªu dïng mµ kh¶ n¨ng
s¶n xuÊt trong níc cã thÓ cung cÊp ®îc.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá lµ
phæ biÕn, khu vùc n«ng nghiÖp chiÕm ®¹i bé phËn d©n
6
c, kh¶ n¨ng tÝch luü cña c«ng nghiÖp thÊp, xuÊt khÈu cã
vai trß ngµy cµng to lín. XuÊt khÈu trë thµnh nguån tÝch
luü chñ yÕu trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸.
Thùc tÕ chøng minh r»ng, thu nhËp ho¹t ®éng xuÊt
khÈu vît xa c¸c nguån vèn kh¸c. §iÒu ®ã chøng tá r»ng
trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn
chªnh lÖch rÊt lín th× ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ®ãng vµi trß
rÊt quan träng, chñ yÕu, chø kh«ng ph¶i nh÷ng ®iÒu kiÖn
u ¸i kh¸c nh viÖn trî ch¼ng h¹n. XuÊt khÈu cßn ®ãng vai
trß chñ ®¹o trong viÖc sö lý vÊn ®Ò sö dông cã hiÖu qu¶
h¬n c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn.ViÖc ®a ra nh÷ng
nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ sù ph©n c«ng kinh doanh
quèc tÕ th«ng qua c¸c ngµnh chÕ biÕn xuÊt khÈu ®· gãp
phÇn n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸, gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i
do ®iÒu kiÖn ngo¹i th¬ng ngµy cµng trë nªn bÊt lîi cho
hµng ho¸ vµ nguyªn liÖu xuÊt khÈu.
Nh vËy, ph¶i th«ng qua xuÊt nhËp khÈu gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt b»ng viÖc më réng trao ®æi
vµ thóc ®Èy viÖc tËn dông c¸c lîi thÕ, c¸c tiÒm n¨ng, c¸c
c¬ héi cña ®Êt níc trong viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ. Nã kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî
ph¸t triÓn mµ nã cã thÓ trë thµnh yÕu tè bªn trong cña sù
ph¸t triÓn, trùc tiÕp vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò
bªn trong cña nÒn kinh tÕ: vèn, kü thuËt, lao ®éng,
nguyªn liÖu, thÞ trêng....
3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu.
Víi môc tiªu ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh doanh
xuÊt khÈu nh»m ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro, c¸c doanh
7
nghiÖp ngo¹i th¬ng cã thÓ lùa chän nhiÒu h×nh thøc xuÊt
khÈu kh¸c nhau. §iÓn h×nh lµ mét sè h×nh thøc sau:
3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp.
XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ
dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua
tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc hoÆc tõ kh¸ch hµng níc
ngoµi th«ng qua tæ chøc cña m×nh. XuÊt khÈu trùc tiÕp
yªu cÇu ph¶i cã nguån vèn ®ñ lín vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng
nh©n viªn cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é ®Ó cã thÓ trùc tiÕp
tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. VÒ nguyªn
t¾c, xuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng thªm rñi ro trong
kinh doanh nhng nã l¹i cã nh÷ng u ®iÓm næi bËt sau:
- Gi¶m bít chi phÝ trung gian do ®ã t¨ng lîi nhuËn cho
doanh nghiÖp.
- Cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch hµng
vµ víi thÞ trêng níc ngoµi, tõ ®ã n¾m b¾t ngay ®îc nhu
cÇu còng nh t×nh h×nh cña kh¸ch hµng nªn cã thÓ thay
®æi s¶n phÈm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn b¸n hµng trong ®iÒu
kiÖn cÇn thiÕt.
3.2. XuÊt khÈu uû th¸c.
Lµ h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã ®¬n vÞ kinh doanh
xuÊt khÈu ®ãng vai trß lµ ngêi trung gian thay cho ®¬n vÞ
s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸,
tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸
cho nhµ s¶n xuÊt qua ®ã thu ®îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh
(theo tû lÖ % gi¸ trÞ l« hµng ).
8
¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp ,
®Æc biÖt lµ kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh, t¹o ®îc
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng ®ång thêi còng thu ®îc mét
kho¶n lîi nhuËn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra tr¸ch nhiÖm trong viÖc
tranh chÊp vµ khiÕu n¹i thuéc vÒ ngêi s¶n xuÊt .
Ph¬ng thøc xuÊt khÈu uû th¸c cã nhîc ®iÓm ph¶i qua
trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh,
n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ trêng chËm.V× vËy doanh
nghiÖp ph¶i lùa chän ph¬ng thøc phï hîp víi kh¶ n¨ng cña
chÝnh m×nh sao cho ®¹t hiªô qu¶ cao nhÊt, tiÕt kiÖm ®îc
chi phÝ, thu håi vèn nhanh, doanh sè b¸n hµng t¨ng, thÞ
trêng b¸n hµng ®îc më réng thuËn lîi trong qu¸ tr×nh xuÊt
nhËp khÈu cña m×nh.
3.3. Bu«n b¸n ®èi lu.
Bu«n b¸n ®èi lu lµ ph¬ng thøc giao dÞch, trong ®ã
xuÊt khÈu kÕt hîp víi nhËp khÈu, ngêi b¸n ®ång thêi lµ ng-
êi mua vµ hµng ho¸ mang ra trao ®æi thêng cã gi¸ trÞ t-
¬ng ®¬ng. Môc ®Ých xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng nh»m môc
®Ých thu ngo¹i tÖ mµ nh»m môc ®Ých cã ®îc lîng hµng
ho¸ cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng víi gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu.
Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi lu lµ nh»m tr¸nh nh÷ng rñi ro
vÒ biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ trêng ngo¹i hèi.
§ång thêi cßn cã lîi khi c¸c bªn kh«ng ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó
thanh to¸n cho l« hµng nhËp khÈu cña m×nh. Thªm vµo
®ã, ®èi víi mét quèc gia bu«n b¸n ®èi lu cã thÓ lµm c©n
b»ng h¹ng môc thêng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n.
Tuy nhiªn bu«n b¸n ®èi lu lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh trao
®æi hµng ho¸, viÖc giao nhËn hµng ho¸ khã tiÕn hµnh ®îc
thuËn lîi.
9
3.4. Giao dÞch qua trung gian.
§©y lµ giao dÞch mµ mäi viÖc kiÕn lËp quan hÖ gi÷a
ngêi b¸n víi ngêi mua ®Òu ph¶i th«ng qua mét ngêi thø
ba. Ngêi thø ba nµy lµ ®¹i lý m«i giíi hay lµ ngêi trung
gian.
§¹i lý lµ mét tæ chøc hoÆc mét c¸ nh©n tiÕn hµnh
mét hay nhiÒu hµnh vi theo sù uû th¸c cña ngêi uû th¸c,
quan hÖ nµy dùa trªn c¬ së hîp ®ång ®¹i lý. Cã rÊt nhiÒu
®¹i lý kh¸c nhau nh ®¹i lý hoa hång, ®¹i lý toµn quyÒn,
tæng ®¹i lý... M«i giíi lµ th¬ng nh©n trung gian gi÷a ngêi
mua vµ ngêi b¸n. Khi tiÕn hµnh nghiÖp vô, ngêi m«i giíi
kh«ng ®øng tªn cña chÝnh m×nh mµ ®øng tªn cña ngêi
uû th¸c.
Do qu¸ tr×nh trao ®æi gi÷a ngêi b¸n víi ngêi mua ph¶i
th«ng qua mét ngêi thø ba nªn tr¸nh ®îc nh÷ng rñi ro nh:
do kh«ng am hiÓu thÞ trêng hoÆc do sù biÕn ®éng cña
nÒn kinh tÕ .Tuy nhiªn ph¬ng thøc giao dÞch nµy còng
ph¶i qua trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt
®Þnh, nã lµm cho lîi nhuËn gi¶m xuèng.
3.5. Gia c«ng quèc tÕ.
Gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc kinh doanh, trong
®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn
liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn (bªn ®Æt gia
c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao l¹i cho bªn ®Æt
gia c«ng vµ qua ®ã thu l¹i mét kho¶n phÝ gäi lµ phÝ gia
c«ng.
§©y lµ h×nh thøc kinh doanh chñ yÕu ¸p dông cho
nh÷ng níc n¬i cã nhiÒu lao ®éng, gi¸ rÎ, nhng l¹i thiÕu
10
vèn, thÞ trêng. Khi ®ã c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn c¶i
tiÕn vµ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m n©ng cao n¨ng
lùc s¶n xuÊt vµ th©m nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi.
MÆc dï ®©y lµ h×nh thøc kinh doanh mang l¹i kho¶n
tiÒn thï lao thÊp nhng nã gi¶i quyÕt ®îc c«ng ¨n viÖc lµm
cho níc nhËn gia c«ng khi kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
hµng ho¸ xuÊt khÈu c¶ vÒ vèn ,c«ng nghÖ vµ cã thÓ t¹o
®îc uy tÝn trªn thÞ trêng thÕ giíi. ®èi víi níc thuª gia c«ng
cã thÓ tËn dông ®îc lao ®éng cña c¸c níc nhËn gia c«ng vµ
th©m nhËp vµo thÞ trêng cña níc nµy.
3.6. T¸i xuÊt khÈu.
T¸i xuÊt khÈu lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tríc
®©y ®· nhËp nhng kh«ng tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ
biÕn.
¦u ®iÓm lµ doanh nghiÖp cã thÓ thu ®îc lîi nhuËn cao
mµ kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt. Chñ thÓ tham gia ho¹t
®éng t¸i xuÊt khÈu nhÊt thiÕt ph¶i cã sù tham gia cña ba
quèc gia: níc xuÊt khÈu, níc nhËp khÈu, vµ níc t¸i xuÊt
khÈu. H×nh thøc nµy gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu, bëi kh«ng ph¶i lóc nµo hµng ho¸
còng ®îc xuÊt khÈu trùc tiÕp, hoÆc th«ng qua trung gian
nh trêng hîp bÞ cÊm vËn, bao v©y kinh tÕ. Khi ®ã th«ng
qua ph¬ng ph¸p t¸i xuÊt c¸c níc vÉn cã thÓ tham gia bu«n
b¸n ®îc víi nhau.
II. néi dung cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
1. Nghiªn cøu thÞ trêng.
11
1.1. Lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu.
§©y lµ mét trong nh÷ng néi dung ban ®Çu, c¬ b¶n
nhng rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng
xuÊt khÈu. §Ó lùa chän ®îc mÆt hµng mµ thÞ trêng cÇn,
®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu,
ph©n tÝch cã hÖ thèng nhu cÇu thÞ trêng.
1.2. Lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu.
Sau khi ®· lùa chän ®îc mÆt hµng xuÊt khÈu, doanh
nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu
mÆt hµng ®ã. ViÖc lùa chän thÞ trêng ®ßi hái doanh
nghiÖp ph¶i ph©n tÝch tæng hîp nhiÒu yÕu tè bao gåm c¶
nh÷ng yÕu tè vi m« còng nh yÕu tè vÜ m« vµ kh¶ n¨ng
cña doanh nghiÖp. §©y lµ mét qu¸ tr×nh ®ßi hái nhiÒu
thêi gian vµ chi phÝ.
1.3. Lùa chän b¹n hµng.
Lùa chän b¹n hµng c¨n cø kh¶ n¨ng tµi chÝnh, thanh
to¸n cña b¹n hµng vµ c¨n cø vµo ph¬ng thøc, ph¬ng tiÖn
thanh to¸n. ViÖc lùa chän b¹n hµng lu«n theo nguyªn t¾c
®«i bªn cïng cã lîi. Th«ng thêng khi lùa chän b¹n hµng, c¸c
doanh nghiÖp thêng tríc hÕt lu t©m ®Õn nh÷ng mèi quan
hÖ cò cña m×nh. Sau ®ã, nh÷ng b¹n hµng cña c¸c doanh
nghiÖp kh¸c trong níc ®· quan hÖ còng lµ mét c¨n cø ®Ó
xem xÐt lùa chän ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. C¸c b¹n hµng
thêng ®îc ph©n theo khu vùc thÞ trêng mµ tuú thuéc vµo
12
s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp lùa chän ®Ó bu«n b¸n quèc
tÕ, mµ c¸c quèc gia u tiªn.
1.4. Lùa chän ph¬ng thøc giao dÞch.
Ph¬ng thøc giao dÞch lµ nh÷ng c¸ch thøc mµ doanh
nghiÖp sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ kÕ ho¹ch
kinh doanh cña m×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi.
HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu ph¬ng thøc giao dÞch kh¸c
nhau nh giao dÞch th«ng thêng, giao dÞch qua trung gian,
giao dÞch th«ng qua héi chî hay triÓn l·m. Tuú vµo kh¶
n¨ng cña mçi doanh nghiÖp mµ lùa chän ph¬ng thøc giao
dÞch sao cho ®¶m b¶o c¸c môc tiªu cña s¶n xuÊt kinh
doanh.
2. §µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång.
§©y lµ mét kh©u quan träng trong kinh doanh xuÊt
khÈu, v× nã quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh kh¶ thi hoÆc kh«ng
kh¶ thi cña kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt
qu¶ cña ®µm ph¸n sÏ lµ hîp ®ång ®îc ký kÕt. §µm ph¸n
cã thÓ th«ng qua th tÝn, ®iÖn tÝn vµ trùc tiÕp.
TiÕp theo c«ng viÖc ®µm ph¸n, c¸c bªn tiÕn hµnh ký
kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, trong ®ã, quy ®Þnh ngêi b¸n cã
nghÜa vô chuyÓn quyÒn së h÷u hµng ho¸ cho ngêi mua,
cßn ngêi mua cã nghÜa vô tr¶ cho ngêi b¸n mét kho¶n tiÒn
ngang gi¸ trÞ theo c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ.
Th«ng thêng trong mét hîp ®ång xuÊt khÈu cã
nh÷ng néi dung sau:
a./ PhÇn më ®Çu cña hîp ®ång xuÊt khÈu:
13
- Sè hîp ®ång
- Ngµy vµ n¬i ký kÕt hîp ®ång.
- Tªn, vµ ®Þa chØ ®Çy ®ñ, tel, fax, ®¹i diÖn cña c¸c bªn.
b./ §iÒu kiÖn tªn hµng.
c./ §iÒu kiÖn sè lîng
d./ §iÒu kiÖn vÒ quy c¸ch phÈm chÊt cña hµng ho¸.
e./ §iÒu kiÖn vÒ gi¸ c¶.
f./ §iÒu kiÖn vÒ bao b× , ®ãng gãi , ký m· hiÖu.
g./ §iÒu kiÖn vÒ c¬ së giao hµng.
h./ §iÒu kiÖn vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph¬ng tiÖn giao
hµng.
i./ §iÒu kiÖn vÒ thanh to¸n.
k./ §iÒu kiÖn b¶o hµnh (nÕu cã).
l./ §iÒu kiÖn vÒ khiÕu n¹i vµ träng tµi.
m./ §iÒu kiÖn vÒ c¸c trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng.
n./ Ch÷ ký cña c¸c bªn.
Víi nh÷ng hîp ®ång phøc t¹p, nhiÒu mÆt hµng th× cã
thÓ thªm c¸c phô kiÖn lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi cña hîp
®ång.
3. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh
to¸n.
14
Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång hai bªn thùc hiÖn nh÷ng
g× m×nh ®· cam kÕt trong hîp ®ång. Víi t c¸ch lµ nhµ
xuÊt khÈu, doanh nghiÖp sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc
sau:
S¬ ®å: Tr×nh tù c¸c bíc thùc hiÖn hîp ®ång.
Giôc më L/C Xin giÊy ChuÈn bÞ KiÓm tra
Giôc më L/C Xin giÊy ChuÈn bÞ KiÓm tra
vµ kiÓm tra phÐp xuÊt hµng ho¸ hµng ho¸
vµ kiÓm tra phÐp xuÊt hµng ho¸ hµng ho¸
L/C khÈu xuÊt khÈu
L/C khÈu xuÊt khÈu
Giao hµng lªn Lµm thñ tôc Mua b¶o Uû th¸c
Giao hµng lªn Lµm thñ tôc Mua b¶o Uû th¸c
tµu h¶i quan hiÓm hµng thuª tµu
tµu h¶i quan hiÓm hµng thuª tµu
ho¸
ho¸
Lµm thñ tôc Gi¶i quyÕt
Lµm thñ tôc Gi¶i quyÕt
thanh to¸n tranh chÊp
thanh to¸n tranh chÊp
(nÕu cã)
(nÕu cã)
§©y lµ tr×nh tù nh÷ng c«ng viÖc chung nhÊt cÇn thiÕt
®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ
tuú theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn trong hîp ®ång mµ ngêi
thùc hiÖn hîp ®ång cã thÓ bá qua mét hoÆc mét vµi c«ng
®o¹n
* Giôc më L/C vµ kiÓm tra L/C ®ã
Trong ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ hiÖn nay, viÖc sö
dông L/C ®· trë thµnh phæ biÕn h¬n c¶ ,do lîi Ých cña nã
mang l¹i. Sau khi ngêi nhËp khÈu më L/C, ngêi xuÊt khÈu
ph¶i kiÓm tra cÈn thËn, chi tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn trong L/C
xem cã phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång hay
kh«ng. NÕu kh«ng phï hîp hoÆc cã sai sãt th× cÇn ph¶i
th«ng b¸o cho ngêi nhËp khÈu biÕt ®Ó söa ch÷a kÞp thêi.
15
*Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu.
Trong mét sè trêng hîp, mÆt hµng xuÊt khÈu thuéc
danh môc nhµ níc qu¶n lý, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn
hµng xin giÊy phÐp xuÊt khÈu do phßng cÊp giÊy phÐp
xuÊt khÈu cña Bé Th¬ng m¹i qu¶n lý.
*ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu.
§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, sau khi thu mua nguyªn
phô liÖu s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, cÇn ph¶i lùa chän, kiÓm
tra, ®ãng gãi bao b× hµng ho¸ xuÊt khÈu, kÎ ký m· hiÖu
sao cho phï hîp víi hîp ®ång ®· ký vµ phï hîp víi luËt ph¸p
cña níc nhËp khÈu.
*KiÓm ®Þnh hµng ho¸.
Tríc khi xuÊt khÈu, c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i cã nghÜa
vô kiÓm tra sè lîng, träng lîng cña hµng ho¸. ViÖc kiÓm tra
®îc tiÕn hµnh ë hai cÊp: c¬ së vµ ë cöa khÈu nh»m b¶o
®¶m quyÒn lîi cho kh¸ch hµng vµ uy tÝn cña nhµ s¶n
xuÊt.
* Thuª ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ tù thuª ph¬ng tiÖn
vËn chuyÓn hoÆc uû th¸c cho mét c«ng ty uû th¸c thuª
tµu. §iÒu nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng
trong hîp ®ång.
C¬ së ph¸p lý ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn uû
th¸c thuª tµu víi bªn nhËn uû th¸c lµ hîp ®ång uû th¸c
thuª tµu. Cã hai lo¹i hîp ®ång uû th¸c thuª tµu: Hîp ®ång
uû th¸c thuª tµu c¶ n¨m vµ hîp ®ång thuª tµu chuyÕn.
16
Nhµ xuÊt khÈu c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ ®Ó
lùa chän hîp ®ång thuª tµu cho thÝch hîp.
*Mua b¶o hiÓm hµng ho¸.
Hµng ho¸ trong bu«n b¸n quèc tÕ thêng xuyªn ®îc
chuyªn chë b»ng ®êng biÓn, ®iÒu nµy thêng gÆp rÊt
nhiÒu rñi ro, do ®ã cÇn ph¶i mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸.
C«ng viÖc nµy cÇn ®îc thùc hiÖn th«ng qua hîp ®ång b¶o
hiÓm. Cã hai lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm: hîp ®ång b¶o hiÓm
bao vµ hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn. Khi mua b¶o hiÓm cÇn
lu ý nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm vµ lùa chän c«ng ty b¶o
hiÓm.
*Lµm thñ tôc h¶i quan.
Hµng ho¸ khi vît qua biªn giíi quèc gia ®Ó xuÊt khÈu
®Òu ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan. ViÖc lµm thñ tôc h¶i quan
gåm ba bíc chñ yÕu sau:
- Khai b¸o h¶i quan: Doanh nghiÖp khai b¸o tÊt c¶ c¸c
®Æc ®iÓm hµng ho¸ vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ trÞ, tªn ph-
¬ng tiÖn vËn chuyÓn, níc nhËp khÈu. C¸c chøng tõ cÇn
thiÕt, ph¶i xuÊt tr×nh kÌm theo lµ: GiÊy phÐp xuÊt khÈu,
phiÕu ®ãng gãi, b¶ng kª chi tiÕt...
- XuÊt tr×nh hµng ho¸.
- Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan.
*Giao hµng lªn tµu.
Trong bíc nµy doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh c¸c c«ng
viÖc sau:
- LËp b¶n ®¨ng ký hµng chuyªn chë.
17
- XuÊt tr×nh b¶n ®¨ng ký cho ngêi vËn t¶i ®Ó lÊy hå
s¬ xÕp hµng .
- Trao ®æi víi c¬ quan ®iÒu ®é c¶ng ®Ó n¾m
v÷ng ngµy giê lµm hµng.
Bè chÝ ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®a hµng vµo c¶ng, xÕp
hµng lªn tµu.
- LÊy biªn lai thuyÒn phã, sau ®ã ®æi biªn lai
thuyÒn phã lÊy vËn ®¬n ®êng biÓn hoµn h¶o vµ chuyÓn
nhîng ®îc, sau ®ã lËp bé chøng tõ thanh to¸n.
* Thanh to¸n.
Thanh to¸n lµ bíc cuèi cïng cña viÖc thùc hiÖn hîp
®ång nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp, khiÕu n¹i. Trong bu«n
b¸n quèc tÕ, cã rÊt nhiÒu ph¬ng thøc thanh to¸n kh¸c
nhau.
- Ph¬ng thøc chuyÓn tiÒn.
- Ph¬ng thøc thanh to¸n më tµi kho¶n.
- Ph¬ng thøc thanh to¸n nhê thu.
- Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ.
§èi víi nhµ xuÊt khÈu, vÒ ph¬ng tiÖn thanh to¸n cÇn
ph¶i xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò sau:
- Ngêi b¸n muèn b¶o ®¶m r»ng, ngêi mua cã c¸c ph-
¬ng tiÖn tµi chÝnh ®Ó tr¶ tiÒn mua hµng theo ®óng hîp
®ång ®· ký.
18
- Ngêi b¸n muèn viÖc thanh to¸n ®îc thùc hiÖn ®óng
h¹n.
Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, hai ph¬ng tiÖn thanh to¸n lµ
nhê thu ( D/P vµ D/A) vµ th tÝn dông (chñ yÕu lµ L/C
kh«ng huû ngang ) ®îc ¸p dông phæ biÕn h¬n c¶.
§Õn ®©y nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp vµ khiÕu l¹i,
mét th¬ng vô xuÊt khÈu coi nh ®· kÕt thóc vµ doanh
nghiÖp l¹i tiÕn hµnh mét th¬ng vô míi.
III. c¸c yÕu tè ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
1. YÕu tè chÝnh trÞ.
YÕu tè chÝnh trÞ lµ nh÷ng nh©n tè khuyÕn khÝch
hoÆc h¹n chÕ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ho¹t ®éng kinh
doanh. Ch¼ng h¹n, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cã thÓ lµm
t¨ng sù liªn kÕt c¸c thÞ trêng vµ thóc ®Èy tèc ®é t¨ng tr-
ëng ho¹t ®éng xuÊt khÈu b»ng viÖc dì bá c¸c hµng rµo
thuÕ quan, phi thuÕ quan, thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trong
c¬ së h¹ tÇng cña thÞ trêng. Khi kh«ng æn ®Þnh vÒ chÝnh
trÞ sÏ c¶n trë sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc vµ t¹o ra
t©m lý kh«ng tèt cho c¸c nhµ kinh doanh.
2. YÕu tè kinh tÕ .
YÕu tè kinh tÕ nh tû gi¸ hèi ®o¸i, l·i suÊt ng©n
hµng... t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë tÇm vÜ m«
vµ vi m«. ë tÇm vÜ m«, chóng t¸c ®éng ®Õn ®Æc ®iÓm
vµ sù ph©n bæ c¸c c¬ héi kinh doanh quèc tÕ còng nh quy
m« cña thÞ trêng. ë tÇm vi m« c¸c yÕu tè kinh tÕ l¹i ¶nh
hëng ®Õn c¬ cÊu tæ chøc vµ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp.
C¸c yÕu tè gi¸ c¶ vµ sù ph©n bæ tµi nguyªn ë c¸c thÞ tr-
19
êng kh¸c nhau còng ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
ph©n bè nguyªn vËt liÖu, vèn, lao ®éng vµ do ®ã ¶nh h-
ëng tíi gi¸ c¶ vµ chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu.
3. YÕu tè luËt ph¸p.
Mçi quèc gia cã hÖ thèng luËt ph¸p riªng dÔ ®iÒu
chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ rµng buéc c¸c
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè luËt ph¸p ¶nh h-
ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu trªn nh÷ng mÆt sau:
- Quy ®Þnh vÒ giao dÞch hîp ®ång, vÒ b¶o hé quyÒn
t¸c gi¶, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.
- Quy ®Þnh vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng, thêi gian lao
®éng, nghØ ng¬i, ®×nh c«ng, b·i c«ng.
- Quy ®Þnh vÒ c¹nh tranh, ®éc quyÒn,vÒ c¸c lo¹i
thuÕ.
- Quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng, tiªu chuÈn
chÊt lîng, giao hµng, thùc hiÖn hîp ®ång.
- Quy ®Þnh vÒ qu¶ng c¸o, híng dÉn sö dông.
4. YÕu tè c¹nh tranh.
C¹nh tranh, mét mÆt thóc ®Èy cho c¸c doanh nghiÖp
®Çu t m¸y mãc thiÕt bÞ, n©ng cÊp chÊt lîng vµ h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm...Nhng mét mÆt nã dÔ dµng ®Èy lïi c¸c
doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¶n øng hoÆc chËm
20
Ngµnh dÖt may ®ang cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn
kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia v× nã phôc vô nhu cÇu tÊt yÕu
cña con ngêi, gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng
x· héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn c©n b»ng xuÊt nhËp khÈu.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c níc c«ng nghiÖp tiªn
tiÕn nh Anh, Ph¸p, NhËt... tríc ®©y, còng nh Hµn Quèc,
§µi Loan, Singapore... hiÖn nay ®Òu ®· tr¶i qua bíc ph¸t
triÓn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm dÖt may nh lµ
mét ngµnh xuÊt khÈu chÝnh.
ë ViÖt Nam, ngµnh dÖt may còng ®· sím ph¸t triÓn
vµ trong c¸c n¨m qua ®îc quan t©m ®Çu t, më réng n¨ng
lùc s¶n xuÊt, tr¶i qua nh÷ng bíc th¨ng trÇm do nh÷ng diÔn
biÕn cña thÞ trêng quèc tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý trong níc,
®Õn nay, ngµnh dÖt may ®· t¹o ®îc sù æn ®Þnh vµ t¹o
®iÒu kiÖn cho bíc ph¸t triÓn míi.
§Ó thùc hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc tõ nay ®Õn n¨m 2005, 2010, ngµnh c«ng nghiÖp
nãi chung cÇn cã tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n 15%/n¨m
trong ®ã giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸, ngµnh dÖt may
lµ mét trong c¸c ngµnh cÇn cã tèc ®é t¨ng trëng cao h¬n,
nh»m ®¶m b¶o môc tiªu t¨ng trëng chung, gi¶m dÇn sù
chªnh lÖch víi c¸c níc trong vïng khi níc ta ®· hoµ nhËp thÞ
trêng khu vùc vµ quèc tÕ.
Riªng lÜnh vùc xuÊt khÈu, níc ta cßn kÐm xa c¸c níc
l¸ng giÒng cïng ®iÒu kiÖn, trong ®ã ngµnh dÖt may, tuy
1
®· cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín so víi c¸c ngµnh trong níc
(chiÕm kho¶ng 15%) vµ cã tèc ®é t¨ng trëng kh¸ trong
c¸c n¨m qua nhng vÉn cßn ë møc nhá bÐ, cha xøng víi vÞ
trÝ cña mét ngµnh xuÊt khÈu chñ yÕu cña ®Êt níc. V× vËy,
yªu cÇu cÊp b¸ch cho ngµnh dÖt may lµ ph¶i t×m gi¶i
ph¸p ®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu trong nh÷ng
n¨m tíi
V× lý do nªu trªn nªn luËn v¨n nµy em sÏ ®i vµo xem
xÐt thùc tr¹ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng
n¨m qua ®Ó tõ ®ã rót ra ®îc nh÷ng nguyªn nh©n vµ ®a
ra mét sè gi¶i ph¸p cho ngµnh trong lÜnh vùc xuÊt khÈu
vµo riªng nhãm thÞ trêng phi h¹n ng¹ch. Víi ®Ò tµi cô thÓ:
"Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu
hµng dÖt may ViÖt Nam vµo c¸c thÞ trêng phi h¹n
ng¹ch”. KÕt cÊu luËn v¨n bao gåm:
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt
khÈu
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña
ViÖt Nam vµo c¸c thÞ trêng phi h¹n ng¹ch thêi gian qua
Ch¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m thóc ®¶y
xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo c¸c thÞ trêng
phi h¹n ng¹ch
LuËn v¨n nµy ®îc hoµn thµnh díi sù gióp ®ì nhiÖt
t×nh cña Th¹c sü Ng« ThÞ TuyÕt Mai vµ tËp thÓ c¸n bé
c«ng nh©n viªn cña viÖn Ngiªn cøu chÝnh s¸ch chiÕn lîc
c«ng nghiÖp, Bé C«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, ®©y lµ m¶ng
®Ò tµi réng lín mµ víi kh¶ n¨ng cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi
viÕt kh«ng trµnh khái nhiÒu thiÕu sãt. Em mong r»ng sÏ
2
nhËn ®îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« vµ ban l·nh
®¹o ViÖn ®Ó em hoµn thiÖn h¬n vµ rót kinh nghiÖm.
Cuèi cïng, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sü Ng«
ThÞ TuyÕt Mai, c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa KT&KDQT tr-
êng §HKTQD cïng ban l·nh ®¹o, tËp thÓ c«ng nh©n viªn
cña ViÖn nghiªn cøu chÝnh s¸ch chiÕn lîc c«ng nghiÖp, Bé
C«ng nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh bµi
viÕt nµy.
3
ch¬ng I
nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
I. kh¸i niÖm, vai trß vµ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu.
1. Kh¸i niÖm.
XuÊt khÈu lµ viÖc cung cÊp hµng ho¸ hoÆc dÞch vô
cho níc ngoµi trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph¬ng tiÖn thanh
to¸n. C¬ së cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng mua
b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸ (Bao gåm c¶ hµng ho¸ h÷u
h×nh vµ hµng ho¸ v« h×nh) trong níc. Khi s¶n xuÊt ph¸t
triÓn vµ trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia cã lîi, ho¹t
®éng nµy më réng ph¹m vi ra ngoµi biªn giíi cña c¸c quèc
gia hoÆc thÞ trêng néi ®Þa vµ khu chÕ xuÊt ë trong níc.
XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng
ngo¹i th¬ng, xuÊt hiÖn tõ l©u ®êi, ngµy cµng ph¸t triÓn
m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. H×nh thøc c¬
b¶n ban ®Çu cña nã lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ gi÷a
c¸c quèc gia, cho ®Õn nay nã ®· rÊt ph¸t triÓn vµ ®îc thÓ
hiÖn th«ng qua nhiÒu h×nh thøc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu
ngµy nay diÔn ra trªn ph¹m vi toµn cÇu, trong tÊt c¶ c¸c
ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, kh«ng chØ lµ hµng
ho¸ h÷u h×nh mµ c¶ hµng ho¸ v« h×nh víi tû träng ngµy
cµng lín.
2. Vai trß.
XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ
®èi ngo¹i chñ yÕu cña mét quèc gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu
lµ mét nh©n tè c¬ b¶n thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn
cña mét quèc gia. Thùc tÕ lÞch sö ®· chøng minh, c¸c níc
4
®i nhanh trªn con ®êng t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn lµ nh÷ng
níc cã nÒn ngo¹i th¬ng m¹nh vµ n¨ng ®éng.
- §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®îc xem nh lµ mét yÕu tè
quan träng kÝch thÝch sù t¨ng trëng kinh tÕ. Nh chóng ta
biÕt, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cho phÐp më réng quy m«
s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh nghÒ míi ra ®êi phôc vô ho¹t ®éng
xuÊt khÈu, do ®ã g©y ph¶n øng d©y chuyÒn gióp cho c¸c
ngµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo. Vµ nh vËy kÕt qu¶ sÏ
lµ: T¨ng tæng s¶n phÈm x· héi vµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
nhanh. Ch¼ng h¹n nh gia c«ng, s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hµng
may mÆc ph¸t triÓn th× nã tÊt yÕu nã sÏ kÐo theo sù ph¸t
triÓn cña ngµnh dÖt, ngµnh trång b«ng, vµ c¸c ngµnh s¶n
xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ, t liÖu ... phôc vô cho ngµnh may
mÆc.
- XuÊt khÈu cã vai trß kÝch thÝch ®æi míi trang thiÕt
bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cao cña
thÞ trêng thÕ giíi vÒ quy c¸ch phÈm chÊt mÉu m·... cña
s¶n phÈm th× mét mÆt s¶n xuÊt ph¶i ®æi míi trang thiÕt
bÞ c«ng nghÖ, mÆt kh¸c ngêi lao ®éng ph¶i n©ng cao tay
nghÒ, ph¶i häc hái kinh nghiÖm. Thùc tiÔn cho thÊy khi
thay ®æi thÞ trêng buéc chóng ta ph¶i t×m hiÓu, nghiªn
cøu vµ viÖc ®ßi hái ph¶i thay ®æi mÉu m·, chÊt lîng s¶n
phÈm sÏ tÊt yÕu x¶y ra, ®iÒu nµy kÐo theo sù thay ®æi
trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ®éi ngò lao ®éng. XuÊt khÈu t¹o
ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ - kü thuËt nh»m ®æi míi thêng
xuyªn n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. Nãi c¸ch kh¸c, xuÊt
khÈu lµ c¬ së t¹o thªm vèn kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ
thÕ giíi bªn ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn
kinh tÕ ®Êt níc.
5
- §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¸c ®éng ®Õn sù
thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh theo híng sö dông cã hiÖu
qu¶ nhÊt lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc. §©y lµ yÕu tè then
chèt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §ång
thêi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o cho
phÐp c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ¸p dông kü
thuËt tiªn tiÕn, s¶n xuÊt ra hµng ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh
cao trªn thÞ trêng thÕ giíi, gióp cho ta cã nguån lùc c«ng
nghiÖp míi. §iÒu nµy, kh«ng nh÷ng cho phÐp t¨ng s¶n
xuÊt vÒ mÆt sè lîng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn tiÕt
kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi.
- §Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ th×
sÏ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n v× nhê më réng
xuÊt khÈu mµ mét bé phËn ngêi lao ®éng cã c«ng ¨n viÖc
lµm vµ cã thu nhËp. Ngoµi ra mét phÇn kim ng¹ch xuÊt
khÈu dïng ®Ó nhËp khÈu c¸c hµng tiªu dïng thiÕt yÕu gãp
phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.
§Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng cêng sù hîp t¸c
quèc tÕ gi÷a c¸c níc, n©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña ®Êt níc
trªn th¬ng trêng. Nhê cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ
®Êt níc cã ®iÒu kiÖn ®Ó thiÕt lËp vµ më réng c¸c mèi
quan hÖ víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi trªn c¬ së ®«i bªn
cïng cã lîi.
XuÊt khÈu cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu
dïng cña mét níc, nã cho phÐp mét níc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c
mÆt hµng víi sè lîng lín h¬n møc tiªu dïng mµ kh¶ n¨ng
s¶n xuÊt trong níc cã thÓ cung cÊp ®îc.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá lµ
phæ biÕn, khu vùc n«ng nghiÖp chiÕm ®¹i bé phËn d©n
6
c, kh¶ n¨ng tÝch luü cña c«ng nghiÖp thÊp, xuÊt khÈu cã
vai trß ngµy cµng to lín. XuÊt khÈu trë thµnh nguån tÝch
luü chñ yÕu trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸.
Thùc tÕ chøng minh r»ng, thu nhËp ho¹t ®éng xuÊt
khÈu vît xa c¸c nguån vèn kh¸c. §iÒu ®ã chøng tá r»ng
trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn
chªnh lÖch rÊt lín th× ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ®ãng vµi trß
rÊt quan träng, chñ yÕu, chø kh«ng ph¶i nh÷ng ®iÒu kiÖn
u ¸i kh¸c nh viÖn trî ch¼ng h¹n. XuÊt khÈu cßn ®ãng vai
trß chñ ®¹o trong viÖc sö lý vÊn ®Ò sö dông cã hiÖu qu¶
h¬n c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn.ViÖc ®a ra nh÷ng
nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ sù ph©n c«ng kinh doanh
quèc tÕ th«ng qua c¸c ngµnh chÕ biÕn xuÊt khÈu ®· gãp
phÇn n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸, gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i
do ®iÒu kiÖn ngo¹i th¬ng ngµy cµng trë nªn bÊt lîi cho
hµng ho¸ vµ nguyªn liÖu xuÊt khÈu.
Nh vËy, ph¶i th«ng qua xuÊt nhËp khÈu gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt b»ng viÖc më réng trao ®æi
vµ thóc ®Èy viÖc tËn dông c¸c lîi thÕ, c¸c tiÒm n¨ng, c¸c
c¬ héi cña ®Êt níc trong viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ. Nã kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî
ph¸t triÓn mµ nã cã thÓ trë thµnh yÕu tè bªn trong cña sù
ph¸t triÓn, trùc tiÕp vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò
bªn trong cña nÒn kinh tÕ: vèn, kü thuËt, lao ®éng,
nguyªn liÖu, thÞ trêng....
3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu.
Víi môc tiªu ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh doanh
xuÊt khÈu nh»m ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro, c¸c doanh
7
nghiÖp ngo¹i th¬ng cã thÓ lùa chän nhiÒu h×nh thøc xuÊt
khÈu kh¸c nhau. §iÓn h×nh lµ mét sè h×nh thøc sau:
3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp.
XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ
dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua
tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc hoÆc tõ kh¸ch hµng níc
ngoµi th«ng qua tæ chøc cña m×nh. XuÊt khÈu trùc tiÕp
yªu cÇu ph¶i cã nguån vèn ®ñ lín vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng
nh©n viªn cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é ®Ó cã thÓ trùc tiÕp
tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. VÒ nguyªn
t¾c, xuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng thªm rñi ro trong
kinh doanh nhng nã l¹i cã nh÷ng u ®iÓm næi bËt sau:
- Gi¶m bít chi phÝ trung gian do ®ã t¨ng lîi nhuËn cho
doanh nghiÖp.
- Cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch hµng
vµ víi thÞ trêng níc ngoµi, tõ ®ã n¾m b¾t ngay ®îc nhu
cÇu còng nh t×nh h×nh cña kh¸ch hµng nªn cã thÓ thay
®æi s¶n phÈm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn b¸n hµng trong ®iÒu
kiÖn cÇn thiÕt.
3.2. XuÊt khÈu uû th¸c.
Lµ h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã ®¬n vÞ kinh doanh
xuÊt khÈu ®ãng vai trß lµ ngêi trung gian thay cho ®¬n vÞ
s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸,
tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸
cho nhµ s¶n xuÊt qua ®ã thu ®îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh
(theo tû lÖ % gi¸ trÞ l« hµng ).
8
¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp ,
®Æc biÖt lµ kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh, t¹o ®îc
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng ®ång thêi còng thu ®îc mét
kho¶n lîi nhuËn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra tr¸ch nhiÖm trong viÖc
tranh chÊp vµ khiÕu n¹i thuéc vÒ ngêi s¶n xuÊt .
Ph¬ng thøc xuÊt khÈu uû th¸c cã nhîc ®iÓm ph¶i qua
trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh,
n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ trêng chËm.V× vËy doanh
nghiÖp ph¶i lùa chän ph¬ng thøc phï hîp víi kh¶ n¨ng cña
chÝnh m×nh sao cho ®¹t hiªô qu¶ cao nhÊt, tiÕt kiÖm ®îc
chi phÝ, thu håi vèn nhanh, doanh sè b¸n hµng t¨ng, thÞ
trêng b¸n hµng ®îc më réng thuËn lîi trong qu¸ tr×nh xuÊt
nhËp khÈu cña m×nh.
3.3. Bu«n b¸n ®èi lu.
Bu«n b¸n ®èi lu lµ ph¬ng thøc giao dÞch, trong ®ã
xuÊt khÈu kÕt hîp víi nhËp khÈu, ngêi b¸n ®ång thêi lµ ng-
êi mua vµ hµng ho¸ mang ra trao ®æi thêng cã gi¸ trÞ t-
¬ng ®¬ng. Môc ®Ých xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng nh»m môc
®Ých thu ngo¹i tÖ mµ nh»m môc ®Ých cã ®îc lîng hµng
ho¸ cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng víi gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu.
Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi lu lµ nh»m tr¸nh nh÷ng rñi ro
vÒ biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ trêng ngo¹i hèi.
§ång thêi cßn cã lîi khi c¸c bªn kh«ng ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó
thanh to¸n cho l« hµng nhËp khÈu cña m×nh. Thªm vµo
®ã, ®èi víi mét quèc gia bu«n b¸n ®èi lu cã thÓ lµm c©n
b»ng h¹ng môc thêng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n.
Tuy nhiªn bu«n b¸n ®èi lu lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh trao
®æi hµng ho¸, viÖc giao nhËn hµng ho¸ khã tiÕn hµnh ®îc
thuËn lîi.
9
3.4. Giao dÞch qua trung gian.
§©y lµ giao dÞch mµ mäi viÖc kiÕn lËp quan hÖ gi÷a
ngêi b¸n víi ngêi mua ®Òu ph¶i th«ng qua mét ngêi thø
ba. Ngêi thø ba nµy lµ ®¹i lý m«i giíi hay lµ ngêi trung
gian.
§¹i lý lµ mét tæ chøc hoÆc mét c¸ nh©n tiÕn hµnh
mét hay nhiÒu hµnh vi theo sù uû th¸c cña ngêi uû th¸c,
quan hÖ nµy dùa trªn c¬ së hîp ®ång ®¹i lý. Cã rÊt nhiÒu
®¹i lý kh¸c nhau nh ®¹i lý hoa hång, ®¹i lý toµn quyÒn,
tæng ®¹i lý... M«i giíi lµ th¬ng nh©n trung gian gi÷a ngêi
mua vµ ngêi b¸n. Khi tiÕn hµnh nghiÖp vô, ngêi m«i giíi
kh«ng ®øng tªn cña chÝnh m×nh mµ ®øng tªn cña ngêi
uû th¸c.
Do qu¸ tr×nh trao ®æi gi÷a ngêi b¸n víi ngêi mua ph¶i
th«ng qua mét ngêi thø ba nªn tr¸nh ®îc nh÷ng rñi ro nh:
do kh«ng am hiÓu thÞ trêng hoÆc do sù biÕn ®éng cña
nÒn kinh tÕ .Tuy nhiªn ph¬ng thøc giao dÞch nµy còng
ph¶i qua trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt
®Þnh, nã lµm cho lîi nhuËn gi¶m xuèng.
3.5. Gia c«ng quèc tÕ.
Gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc kinh doanh, trong
®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn
liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn (bªn ®Æt gia
c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao l¹i cho bªn ®Æt
gia c«ng vµ qua ®ã thu l¹i mét kho¶n phÝ gäi lµ phÝ gia
c«ng.
§©y lµ h×nh thøc kinh doanh chñ yÕu ¸p dông cho
nh÷ng níc n¬i cã nhiÒu lao ®éng, gi¸ rÎ, nhng l¹i thiÕu
10
vèn, thÞ trêng. Khi ®ã c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn c¶i
tiÕn vµ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m n©ng cao n¨ng
lùc s¶n xuÊt vµ th©m nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi.
MÆc dï ®©y lµ h×nh thøc kinh doanh mang l¹i kho¶n
tiÒn thï lao thÊp nhng nã gi¶i quyÕt ®îc c«ng ¨n viÖc lµm
cho níc nhËn gia c«ng khi kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
hµng ho¸ xuÊt khÈu c¶ vÒ vèn ,c«ng nghÖ vµ cã thÓ t¹o
®îc uy tÝn trªn thÞ trêng thÕ giíi. ®èi víi níc thuª gia c«ng
cã thÓ tËn dông ®îc lao ®éng cña c¸c níc nhËn gia c«ng vµ
th©m nhËp vµo thÞ trêng cña níc nµy.
3.6. T¸i xuÊt khÈu.
T¸i xuÊt khÈu lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tríc
®©y ®· nhËp nhng kh«ng tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ
biÕn.
¦u ®iÓm lµ doanh nghiÖp cã thÓ thu ®îc lîi nhuËn cao
mµ kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt. Chñ thÓ tham gia ho¹t
®éng t¸i xuÊt khÈu nhÊt thiÕt ph¶i cã sù tham gia cña ba
quèc gia: níc xuÊt khÈu, níc nhËp khÈu, vµ níc t¸i xuÊt
khÈu. H×nh thøc nµy gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu, bëi kh«ng ph¶i lóc nµo hµng ho¸
còng ®îc xuÊt khÈu trùc tiÕp, hoÆc th«ng qua trung gian
nh trêng hîp bÞ cÊm vËn, bao v©y kinh tÕ. Khi ®ã th«ng
qua ph¬ng ph¸p t¸i xuÊt c¸c níc vÉn cã thÓ tham gia bu«n
b¸n ®îc víi nhau.
II. néi dung cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
1. Nghiªn cøu thÞ trêng.
11
1.1. Lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu.
§©y lµ mét trong nh÷ng néi dung ban ®Çu, c¬ b¶n
nhng rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng
xuÊt khÈu. §Ó lùa chän ®îc mÆt hµng mµ thÞ trêng cÇn,
®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu,
ph©n tÝch cã hÖ thèng nhu cÇu thÞ trêng.
1.2. Lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu.
Sau khi ®· lùa chän ®îc mÆt hµng xuÊt khÈu, doanh
nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu
mÆt hµng ®ã. ViÖc lùa chän thÞ trêng ®ßi hái doanh
nghiÖp ph¶i ph©n tÝch tæng hîp nhiÒu yÕu tè bao gåm c¶
nh÷ng yÕu tè vi m« còng nh yÕu tè vÜ m« vµ kh¶ n¨ng
cña doanh nghiÖp. §©y lµ mét qu¸ tr×nh ®ßi hái nhiÒu
thêi gian vµ chi phÝ.
1.3. Lùa chän b¹n hµng.
Lùa chän b¹n hµng c¨n cø kh¶ n¨ng tµi chÝnh, thanh
to¸n cña b¹n hµng vµ c¨n cø vµo ph¬ng thøc, ph¬ng tiÖn
thanh to¸n. ViÖc lùa chän b¹n hµng lu«n theo nguyªn t¾c
®«i bªn cïng cã lîi. Th«ng thêng khi lùa chän b¹n hµng, c¸c
doanh nghiÖp thêng tríc hÕt lu t©m ®Õn nh÷ng mèi quan
hÖ cò cña m×nh. Sau ®ã, nh÷ng b¹n hµng cña c¸c doanh
nghiÖp kh¸c trong níc ®· quan hÖ còng lµ mét c¨n cø ®Ó
xem xÐt lùa chän ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. C¸c b¹n hµng
thêng ®îc ph©n theo khu vùc thÞ trêng mµ tuú thuéc vµo
12
s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp lùa chän ®Ó bu«n b¸n quèc
tÕ, mµ c¸c quèc gia u tiªn.
1.4. Lùa chän ph¬ng thøc giao dÞch.
Ph¬ng thøc giao dÞch lµ nh÷ng c¸ch thøc mµ doanh
nghiÖp sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ kÕ ho¹ch
kinh doanh cña m×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi.
HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu ph¬ng thøc giao dÞch kh¸c
nhau nh giao dÞch th«ng thêng, giao dÞch qua trung gian,
giao dÞch th«ng qua héi chî hay triÓn l·m. Tuú vµo kh¶
n¨ng cña mçi doanh nghiÖp mµ lùa chän ph¬ng thøc giao
dÞch sao cho ®¶m b¶o c¸c môc tiªu cña s¶n xuÊt kinh
doanh.
2. §µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång.
§©y lµ mét kh©u quan träng trong kinh doanh xuÊt
khÈu, v× nã quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh kh¶ thi hoÆc kh«ng
kh¶ thi cña kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt
qu¶ cña ®µm ph¸n sÏ lµ hîp ®ång ®îc ký kÕt. §µm ph¸n
cã thÓ th«ng qua th tÝn, ®iÖn tÝn vµ trùc tiÕp.
TiÕp theo c«ng viÖc ®µm ph¸n, c¸c bªn tiÕn hµnh ký
kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, trong ®ã, quy ®Þnh ngêi b¸n cã
nghÜa vô chuyÓn quyÒn së h÷u hµng ho¸ cho ngêi mua,
cßn ngêi mua cã nghÜa vô tr¶ cho ngêi b¸n mét kho¶n tiÒn
ngang gi¸ trÞ theo c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ.
Th«ng thêng trong mét hîp ®ång xuÊt khÈu cã
nh÷ng néi dung sau:
a./ PhÇn më ®Çu cña hîp ®ång xuÊt khÈu:
13
- Sè hîp ®ång
- Ngµy vµ n¬i ký kÕt hîp ®ång.
- Tªn, vµ ®Þa chØ ®Çy ®ñ, tel, fax, ®¹i diÖn cña c¸c bªn.
b./ §iÒu kiÖn tªn hµng.
c./ §iÒu kiÖn sè lîng
d./ §iÒu kiÖn vÒ quy c¸ch phÈm chÊt cña hµng ho¸.
e./ §iÒu kiÖn vÒ gi¸ c¶.
f./ §iÒu kiÖn vÒ bao b× , ®ãng gãi , ký m· hiÖu.
g./ §iÒu kiÖn vÒ c¬ së giao hµng.
h./ §iÒu kiÖn vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph¬ng tiÖn giao
hµng.
i./ §iÒu kiÖn vÒ thanh to¸n.
k./ §iÒu kiÖn b¶o hµnh (nÕu cã).
l./ §iÒu kiÖn vÒ khiÕu n¹i vµ träng tµi.
m./ §iÒu kiÖn vÒ c¸c trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng.
n./ Ch÷ ký cña c¸c bªn.
Víi nh÷ng hîp ®ång phøc t¹p, nhiÒu mÆt hµng th× cã
thÓ thªm c¸c phô kiÖn lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi cña hîp
®ång.
3. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh
to¸n.
14
Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång hai bªn thùc hiÖn nh÷ng
g× m×nh ®· cam kÕt trong hîp ®ång. Víi t c¸ch lµ nhµ
xuÊt khÈu, doanh nghiÖp sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc
sau:
S¬ ®å: Tr×nh tù c¸c bíc thùc hiÖn hîp ®ång.
Giôc më L/C Xin giÊy ChuÈn bÞ KiÓm tra
Giôc më L/C Xin giÊy ChuÈn bÞ KiÓm tra
vµ kiÓm tra phÐp xuÊt hµng ho¸ hµng ho¸
vµ kiÓm tra phÐp xuÊt hµng ho¸ hµng ho¸
L/C khÈu xuÊt khÈu
L/C khÈu xuÊt khÈu
Giao hµng lªn Lµm thñ tôc Mua b¶o Uû th¸c
Giao hµng lªn Lµm thñ tôc Mua b¶o Uû th¸c
tµu h¶i quan hiÓm hµng thuª tµu
tµu h¶i quan hiÓm hµng thuª tµu
ho¸
ho¸
Lµm thñ tôc Gi¶i quyÕt
Lµm thñ tôc Gi¶i quyÕt
thanh to¸n tranh chÊp
thanh to¸n tranh chÊp
(nÕu cã)
(nÕu cã)
§©y lµ tr×nh tù nh÷ng c«ng viÖc chung nhÊt cÇn thiÕt
®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ
tuú theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn trong hîp ®ång mµ ngêi
thùc hiÖn hîp ®ång cã thÓ bá qua mét hoÆc mét vµi c«ng
®o¹n
* Giôc më L/C vµ kiÓm tra L/C ®ã
Trong ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ hiÖn nay, viÖc sö
dông L/C ®· trë thµnh phæ biÕn h¬n c¶ ,do lîi Ých cña nã
mang l¹i. Sau khi ngêi nhËp khÈu më L/C, ngêi xuÊt khÈu
ph¶i kiÓm tra cÈn thËn, chi tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn trong L/C
xem cã phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång hay
kh«ng. NÕu kh«ng phï hîp hoÆc cã sai sãt th× cÇn ph¶i
th«ng b¸o cho ngêi nhËp khÈu biÕt ®Ó söa ch÷a kÞp thêi.
15
*Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu.
Trong mét sè trêng hîp, mÆt hµng xuÊt khÈu thuéc
danh môc nhµ níc qu¶n lý, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn
hµng xin giÊy phÐp xuÊt khÈu do phßng cÊp giÊy phÐp
xuÊt khÈu cña Bé Th¬ng m¹i qu¶n lý.
*ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu.
§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, sau khi thu mua nguyªn
phô liÖu s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, cÇn ph¶i lùa chän, kiÓm
tra, ®ãng gãi bao b× hµng ho¸ xuÊt khÈu, kÎ ký m· hiÖu
sao cho phï hîp víi hîp ®ång ®· ký vµ phï hîp víi luËt ph¸p
cña níc nhËp khÈu.
*KiÓm ®Þnh hµng ho¸.
Tríc khi xuÊt khÈu, c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i cã nghÜa
vô kiÓm tra sè lîng, träng lîng cña hµng ho¸. ViÖc kiÓm tra
®îc tiÕn hµnh ë hai cÊp: c¬ së vµ ë cöa khÈu nh»m b¶o
®¶m quyÒn lîi cho kh¸ch hµng vµ uy tÝn cña nhµ s¶n
xuÊt.
* Thuª ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ tù thuª ph¬ng tiÖn
vËn chuyÓn hoÆc uû th¸c cho mét c«ng ty uû th¸c thuª
tµu. §iÒu nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng
trong hîp ®ång.
C¬ së ph¸p lý ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn uû
th¸c thuª tµu víi bªn nhËn uû th¸c lµ hîp ®ång uû th¸c
thuª tµu. Cã hai lo¹i hîp ®ång uû th¸c thuª tµu: Hîp ®ång
uû th¸c thuª tµu c¶ n¨m vµ hîp ®ång thuª tµu chuyÕn.
16
Nhµ xuÊt khÈu c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ ®Ó
lùa chän hîp ®ång thuª tµu cho thÝch hîp.
*Mua b¶o hiÓm hµng ho¸.
Hµng ho¸ trong bu«n b¸n quèc tÕ thêng xuyªn ®îc
chuyªn chë b»ng ®êng biÓn, ®iÒu nµy thêng gÆp rÊt
nhiÒu rñi ro, do ®ã cÇn ph¶i mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸.
C«ng viÖc nµy cÇn ®îc thùc hiÖn th«ng qua hîp ®ång b¶o
hiÓm. Cã hai lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm: hîp ®ång b¶o hiÓm
bao vµ hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn. Khi mua b¶o hiÓm cÇn
lu ý nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm vµ lùa chän c«ng ty b¶o
hiÓm.
*Lµm thñ tôc h¶i quan.
Hµng ho¸ khi vît qua biªn giíi quèc gia ®Ó xuÊt khÈu
®Òu ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan. ViÖc lµm thñ tôc h¶i quan
gåm ba bíc chñ yÕu sau:
- Khai b¸o h¶i quan: Doanh nghiÖp khai b¸o tÊt c¶ c¸c
®Æc ®iÓm hµng ho¸ vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ trÞ, tªn ph-
¬ng tiÖn vËn chuyÓn, níc nhËp khÈu. C¸c chøng tõ cÇn
thiÕt, ph¶i xuÊt tr×nh kÌm theo lµ: GiÊy phÐp xuÊt khÈu,
phiÕu ®ãng gãi, b¶ng kª chi tiÕt...
- XuÊt tr×nh hµng ho¸.
- Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan.
*Giao hµng lªn tµu.
Trong bíc nµy doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh c¸c c«ng
viÖc sau:
- LËp b¶n ®¨ng ký hµng chuyªn chë.
17
- XuÊt tr×nh b¶n ®¨ng ký cho ngêi vËn t¶i ®Ó lÊy hå
s¬ xÕp hµng .
- Trao ®æi víi c¬ quan ®iÒu ®é c¶ng ®Ó n¾m
v÷ng ngµy giê lµm hµng.
Bè chÝ ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®a hµng vµo c¶ng, xÕp
hµng lªn tµu.
- LÊy biªn lai thuyÒn phã, sau ®ã ®æi biªn lai
thuyÒn phã lÊy vËn ®¬n ®êng biÓn hoµn h¶o vµ chuyÓn
nhîng ®îc, sau ®ã lËp bé chøng tõ thanh to¸n.
* Thanh to¸n.
Thanh to¸n lµ bíc cuèi cïng cña viÖc thùc hiÖn hîp
®ång nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp, khiÕu n¹i. Trong bu«n
b¸n quèc tÕ, cã rÊt nhiÒu ph¬ng thøc thanh to¸n kh¸c
nhau.
- Ph¬ng thøc chuyÓn tiÒn.
- Ph¬ng thøc thanh to¸n më tµi kho¶n.
- Ph¬ng thøc thanh to¸n nhê thu.
- Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ.
§èi víi nhµ xuÊt khÈu, vÒ ph¬ng tiÖn thanh to¸n cÇn
ph¶i xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò sau:
- Ngêi b¸n muèn b¶o ®¶m r»ng, ngêi mua cã c¸c ph-
¬ng tiÖn tµi chÝnh ®Ó tr¶ tiÒn mua hµng theo ®óng hîp
®ång ®· ký.
18
- Ngêi b¸n muèn viÖc thanh to¸n ®îc thùc hiÖn ®óng
h¹n.
Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, hai ph¬ng tiÖn thanh to¸n lµ
nhê thu ( D/P vµ D/A) vµ th tÝn dông (chñ yÕu lµ L/C
kh«ng huû ngang ) ®îc ¸p dông phæ biÕn h¬n c¶.
§Õn ®©y nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp vµ khiÕu l¹i,
mét th¬ng vô xuÊt khÈu coi nh ®· kÕt thóc vµ doanh
nghiÖp l¹i tiÕn hµnh mét th¬ng vô míi.
III. c¸c yÕu tè ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
1. YÕu tè chÝnh trÞ.
YÕu tè chÝnh trÞ lµ nh÷ng nh©n tè khuyÕn khÝch
hoÆc h¹n chÕ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ho¹t ®éng kinh
doanh. Ch¼ng h¹n, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cã thÓ lµm
t¨ng sù liªn kÕt c¸c thÞ trêng vµ thóc ®Èy tèc ®é t¨ng tr-
ëng ho¹t ®éng xuÊt khÈu b»ng viÖc dì bá c¸c hµng rµo
thuÕ quan, phi thuÕ quan, thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trong
c¬ së h¹ tÇng cña thÞ trêng. Khi kh«ng æn ®Þnh vÒ chÝnh
trÞ sÏ c¶n trë sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc vµ t¹o ra
t©m lý kh«ng tèt cho c¸c nhµ kinh doanh.
2. YÕu tè kinh tÕ .
YÕu tè kinh tÕ nh tû gi¸ hèi ®o¸i, l·i suÊt ng©n
hµng... t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë tÇm vÜ m«
vµ vi m«. ë tÇm vÜ m«, chóng t¸c ®éng ®Õn ®Æc ®iÓm
vµ sù ph©n bæ c¸c c¬ héi kinh doanh quèc tÕ còng nh quy
m« cña thÞ trêng. ë tÇm vi m« c¸c yÕu tè kinh tÕ l¹i ¶nh
hëng ®Õn c¬ cÊu tæ chøc vµ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp.
C¸c yÕu tè gi¸ c¶ vµ sù ph©n bæ tµi nguyªn ë c¸c thÞ tr-
19
êng kh¸c nhau còng ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
ph©n bè nguyªn vËt liÖu, vèn, lao ®éng vµ do ®ã ¶nh h-
ëng tíi gi¸ c¶ vµ chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu.
3. YÕu tè luËt ph¸p.
Mçi quèc gia cã hÖ thèng luËt ph¸p riªng dÔ ®iÒu
chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ rµng buéc c¸c
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè luËt ph¸p ¶nh h-
ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu trªn nh÷ng mÆt sau:
- Quy ®Þnh vÒ giao dÞch hîp ®ång, vÒ b¶o hé quyÒn
t¸c gi¶, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.
- Quy ®Þnh vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng, thêi gian lao
®éng, nghØ ng¬i, ®×nh c«ng, b·i c«ng.
- Quy ®Þnh vÒ c¹nh tranh, ®éc quyÒn,vÒ c¸c lo¹i
thuÕ.
- Quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng, tiªu chuÈn
chÊt lîng, giao hµng, thùc hiÖn hîp ®ång.
- Quy ®Þnh vÒ qu¶ng c¸o, híng dÉn sö dông.
4. YÕu tè c¹nh tranh.
C¹nh tranh, mét mÆt thóc ®Èy cho c¸c doanh nghiÖp
®Çu t m¸y mãc thiÕt bÞ, n©ng cÊp chÊt lîng vµ h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm...Nhng mét mÆt nã dÔ dµng ®Èy lïi c¸c
doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¶n øng hoÆc chËm
20