Luận văn;luận văn thạc sĩ;luận án tiến sĩ;tài liệu; khóa luận tốt nghiệp; báo cáo khoa học;đồ án tốt nghiệp;khoán luận 19032015223529

  • 74 trang
  • file .pdf
MUÏC LUÏC
NOÄI DUNG TRANG
LÔØI NOÙI ÑAÀU
PHAÀN I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CHUNG .............................................................................1
1. Heä thoáng ngaân haøng thöông maïi taïi Vieät Nam.............................................................1
1.1 Khaùi nieäm veà ngaân haøng thöông maïi..........................................................................1
1.2 Vai troø, chöùc naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi ...........................................................2
1.3 Caùc nghieäp vuï cô baûn cuûa ngaân haøng thöông maïi ......................................................2
1.3.1 Nghieäp vuï nguoàn voán ...............................................................................................2
1.3.2 Nghieäp vuï söû duïng nguoàn voán .................................................................................3
1.3.3 Dòch vuï ngaân haøng vaø caùc hoïat ñoäng kinh doanh khaùc ...........................................4
2. Tính taát yeáu cuûa söï ña daïng hoùa saûn phaåm dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi ..........4
3. Saûn phaåm bao thanh toaùn (factoring)............................................................................7
3.1 Lòch söû hình thaønh saûn phaåm bao thanh toaùn ..............................................................7
3.2 Khaùi nieäm bao thanh toaùn ...........................................................................................9
3.2.1 Khaùi nieäm bao thanh toaùn trong quaù khöù.................................................................9
3.2.2 Khaùi nieäm bao thanh toaùn phoån bieán hieän nay........................................................9
3.3 Caùc loïai hình bao thanh toaùn ......................................................................................9
3.3.1 Caên cöù vaøo loïai hình bao thanh toaùn .......................................................................9
3.3.2 Caên cöù vaøo tính chaát coù truy ñoøi hay khoâng truy ñoøi .............................................10
3.3.3 Caên cöù vaøo phöông thöùc bao thanh toaùn ................................................................10
3.3.4 Caên cöù vaøo caùch thöùc thöïc hieän ............................................................................10
3.4 Caùc khoaûn phaûi thu khoâng ñöôïc aùp duïng bao thanh toaùn .........................................11
3.5 Caùc lôïi ích khi aùp duïng saûn phaåm bao thanh toaùn ...................................................12
3.5.1 Ñoái vôùi ñôn vò bao thanh toaùn ................................................................................12
3.5.2 Ñoái vôùi ñôn vò ñöôïc bao thanh toaùn .......................................................................13
3.5.3 Ñoái vôùi caùc quoác gia aùp duïng bao thanh toaùn ........................................................14
3.6 So saùnh saûn phaåm bao thanh toaùn vôùi hình thöùc cho vay baèng taøi saûn coù ................15
3.7 Bao thanh toaùn treân bình dieän quoác teá......................................................................18
3.8 Cô cheá hoaït ñoäng cuûa saûn phaåm bao thanh toaùn ......................................................22
3.8.1 Cô cheá hoaït ñoäng ñieån hình trong nghieäp vuï bao thanh toaùn noäi ñòa ....................22
3.8.2 Cô cheá hoaït ñoäng ñieån hình trong nghieäp vuï bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu ......24
3.9 Ñieàu kieän ôû caáp vó moâ ñeå thöïc hieän saûn phaåm bao thanh toaùn ................................27
PHAÀN II : THÖÏC TRAÏNG THÖÏC HIEÄN SAÛN PHAÅM BAO THANH TOAÙN TAÏI
VIEÄT NAM HIEÄN NAY ..................................................................................................29
1. Cô sôû phaùp lyù ñeå thöïc hieän saûn phaåm bao thanh toaùn taïi Vieät Nam hieän nay ...........29
1.1 Quy cheá hoïat ñoäng bao thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng (ban haønh keøm theo
quyeát ñònh soá 1096/2004/QÑ-NHNN ngaøy 6/6/2004) ....................................................30
1.2 Quy cheá hoaït ñoäng bao thanh toaùn taïi Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu .....32
1.3 Quy trình thöïc hieän saûn phaåm bao thanh toaùn taïi Ngaân haøng AÙ Chaâu .....................33
1.4 Löu ñoà thöïc hieän saûn phaåm bao thanh toaùn taïi ngaân haøng AÙ Chaâu.........................35
1.4.1 Löu ñoà thöïc hieän bao thanh toaùn ñoái vôùi beân mua haøng ......................................35
1.4.2 Löu ñoà thöïc hieän bao thanh toaùn ñoái vôùi beân baùn haøng ........................................37
2. Thöïc tieãn aùp duïng saûn phaåm bao thanh toaùn taïi ngaân haøng AÙ Chaâu hieän nay ..........38
2.1 Keát quaû thöïc hieän saûn phaåm bao thanh toaùn qua gaàn 2 thaùng hoaït ñoäng.................38
2.2 Nhöõng thaønh coâng böôùc ñaàu taïi Ngaân haøng AÙ Chaâu khi thöïc hieän bao thanh toaùn .39
2.3 Nhöõng haïn cheá taïi Ngaân haøng AÙ Chaâu khi thöïc hieän hoaït ñoäng bao thanh toaùn .....40
2.4 Nhöõng nguyeân nhaân chính cuûa söï haïn cheá trong vieäc thöïc hieän hoaït ñoäng bao
thanh toaùn taïi Ngaân haøng AÙ Chaâu hieän nay ...................................................................43
2.4.1 Veà phía caáp ñoä quaûn lyù vó moâ vaø Ngaân haøng nhaø nöôùc ........................................43
2.4.2 Veà phía ngaân haøng AÙ Chaâu...................................................................................45
PHAÀN III : NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP NHAÈM PHAÙT TRIEÅN VAØ HOAØN THIEÄN
HOAÏT ÑOÄNG BAO THANH TOAÙN TAÏI VIEÄT NAM HIEÄN NAY ..........................48
1. Söï caàn thieát phaûi duy trì vaø phaùt trieån saûn phaåm bao thanh toaùn ...............................48
2. Nhöõng giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vaø phaùt trieån saûn phaåm bao thanh toaùn taïi Vieät
Nam.................................................................................................................................50
2.1 Ñoái vôùi Ngaân haøng nhaø nöôùc
2.1.1 Ngaân haøng nhaø nöôùc caàn phaûi nghieân cöùu, xaây döïng quy cheá hoaïch toaùn keá
toaùn chuaån möïc daønh cho hoaït ñoäng bao thanh toaùn ......................................................50
2.1.2 Ban haønh caùc quy ñònh cuï theå roõ raøng veà gia haïn, chuyeån nôï quaù haïn aùp duïng
cho hoaït ñoäng bao thanh toaùn 51
2.1.3 Ngaân haøng nhaø nöôùc phoái hôïp vôùi caùc cô quan ban ngaønh höõu quan ñeå ban
haønh nhöõng quy ñònh cuï theå veà thueá ñoái vôùi hoaït ñoäng bao thanh toaùn.........................51
2.1.4 Ban haønh haønh lang phaùp lyù chung baûo veä quyeàn lôïi hoaït ñoäng cho ñôn vò bao
thanh toaùn 52
2.1.5 Xaây döïng trung taâm ñieàu tieát quaûn lyù thoâng tin tín duïng, ñaùnh giaù chaát löôïng
caùc beân mua, beân baùn nhaèm cung caáp nhöõng thoâng tin xaùc thöïc nhaát cho caùc ñôn vò
bao thanh toaùn .................................................................................................................52
2.1.6 Taïo cô sôû haï taàng cho saûn phaåm bao thanh toaùn phaùt trieån treân cô sôû taêng
cöôøng caùc bieän phaùp cheá taøi vaø khuyeán khích caùc doanh nghieäp thanh toaùn khoâng
duøng tieàn maët ..................................................................................................................53
2.2 Ñoái vôùi nhöõng ñôn vò ñaõ, ñang vaø seõ thöïc hieän nghieäp vuï bao thanh toaùn taïi
Vieät Nam ..........................................................................................................................54
2.2.1 Xaây döïng toát coâng taùc quaûn trò vaø ñieàu haønh.........................................................54
2.2.2 Ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ...................................................................55
2.2.3 Xaây döïng quy trình löïa choïn, kieåm soaùt ngöôøi baùn trong hoaït ñoäng bao thanh
toaùn moät caùch chaët cheõ vaø coù hieäu quaû 56
2.2.4 Xaây döïng quy trình kieåm soaùt ngöôøi mua trong hoaït ñoäng bao thanh toaùn coù
hieäu quaû...........................................................................................................................60
2.2.5 Xaây döïng quy trình ngaên ngöøa vaø xöû lyù tranh chaáp trong hoaït ñoäng bao thanh
toaùn..................................................................................................................................65
2.2.6 Xaây döïng moái lieân heä lieân keát vôùi caùc ñôn vò bao thanh toaùn khaùc nhaèm taïo ra
chuaån hoaït ñoäng chung veà saûn phaåm bao thanh toaùn .....................................................69
2.2.7 Xaây döïng heä thoáng coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi, ñaûm baûo söï lieân thoâng thoâng
tin trong heä thoáng caùc ñôn vò bao thanh toaùn vaø coù theå caäp nhaät thoâng tin kòp thôøi töø
beân ngoaøi.........................................................................................................................70
2.2.8 Xaây döïng chieán löôïc marketing phuø hôïp nhaèm taïo söï nhaän thöùc cuûa khaùch
haøng veà hoaït ñoäng bao thanh toaùn ..................................................................................70
KEÁT LUAÄN
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
PHUÏ LUÏC
LÔØI NOÙI ÑAÀU
Cuøng vôùi söï phaùt trieån chung cuûa theá giôùi, hoäi nhaäp neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc
vaøo khu vöïc noùi rieâng vaø theá giôùi noùi chung laø moät xu theá taát yeáu trong thôøi ñaïi
ngaøy nay. Hoäi nhaäp neàn kinh teá ñaõ trôû thaønhø moät yeâu caàu khaùch quan ñoái vôùi baát kyø
quoác gia naøo trong quaù trình phaùt trieån. Xu höôùng naøy ngaøy caøng hình thaønh roõ neùt ,
ñaëc bieät laø neàn kinh teá thò tröôøng ñang trôû thaønh moät saân chôi chung cho taát caû caùc
nöôùc, thò tröôøng taøi chính ñang môû roäng phaïm vi hoaït ñoäng gaàn nhö khoâng bieân
giôùi, vöøa taïo ñieàu kieän taêng cöôøng hôïp taùc, vöøa laøm saâu saéc vaø gaêy gaét theâm quaù
trình caõnh tranh.
Trong lónh vöïc ngaân haøng, coù theå hieåu hoäi nhaäp quoác teá laø vieäc môû cöûa veà
hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa neàn kinh teá ñoù vôùi coäng ñoàng taøi chính quoác teá nhö caùc
quan heä tín duïng, tieàn teä vaø caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng khaùc, cuõng nhö laø
vieäc dôõ boû nhöõng caûn trôû ngaên caùch khu vöïc naøy vôùi phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi.
Trong tieán trình hoäi nhaäp, caùc ngaàn haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân
haøng phaûi caïnh tranh tröïc tieäp vôùi nhau ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Ngaân haøng muoán
duy trì lôïi nhuaän vaø khaû naêng caïnh caàn phaûi luoân ñoåi môùi vaø phaùt trieån veà moïi maët :
Voán, coâng ngheä, dòch vuï, cô caáu toå chöùc, trình ñoä quaûn lyù , chaát löôïng hoaït ñoäng heä
thoáng kieåm soaùt ruûi ro…. Trong ñoù, vieäc xaây döïng môû roäng caùc saûn phaåm dòch vuï vaø
naâng cao chaát löôïng phuïc vuï laø con ñöôøng chuû yeáu ñeå caùc ngaân haøng coù theå naâng
cao söùc caïnh tranh, giöõ vöõng vaø phaùt trieån thöông hieäu cuûa mình trong moät moâi
tröôøng ñaày thuaän lôïi nhöõng cuõng khoâng ít thöû thaùch naøy.
Vôùi taàm quan troïng cuûa söï phaùt trieån ña daïng cuûa caùc loaïi saûn phaåm dòch vuï,
caùc ngaân haøng taïi Vieät Nam ñaõ vaø ñang nghieân cöùu xaây döïng moät saûn phaåm hoaøn
toaøn môùi : Ñoù laø saûn phaåm bao thanh toaùn. Cuøng söï phaùt tieån cuûa ngaønh ngaân haøng
treân theá giôùi, saûn phaûm bao thanh toaùn ñaõ trôû neân quen thuoäc vaø ñöôïc aùp duïng roäng
raõi hôn 100 naêm qua. Nhöng ñoái vôùi caùc ngaân haøng Vieät Nam, ñaây laø moät saûn phaåm
coøn khaù môùi meû, nhöõng nguyeân taéc, tính chaát vaø caùch thöùc vaän haønh saûn phaåm naøy
nhö theá naøo vaãn coøn laø moät vaán ñeà caàn ñöôïc nghieân cöùu lyõ löôõng tröôùc aùp duïng
vaøo thöïc tieãn.
Vaäy saûn phaåm bao thanh toaùn laø gì? Saûn phaåm naøy ñoùng vai troø quan troïng
nhö theà naøo? Caùch thöùc aùp duïng taïi Vieät Nam coù neân gioáng nhö caùch thöùc aùp duïng
treân toaøn theá giôùi khoâng hay phaûi xaây döïng moät caùch thöùc vaän haønh rieâng theo
phong caùch Vieät Nam ? ÔÛ Vieät Nam hieän taïi ñaõ coù nhöõng ngaân haøng Vieät Nam naøo
aùp duïng saûn phaåm naøy vaø hieäu quaû ñaït ñöôïc tôùi ñaâu? Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên
khi aùp duïng saûn phaåm naøy trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng taïi Vieät Nam vaø trong
xu theá hoäi nhaäp hoùa, toaøn caàu hoùa hieän nay nhö theá naøo?...
Taát caû nhöõng vaán ñeà treân coù lieân quan maät thieát ñeán ñeà taøi “ Saûn phaåm bao
thanh toaùn (factoring). Nhöõng giaûi phaùp hoaøn thieän vaø phaùt trieån saûn phaåm bao
thanh toaùn taïi Vieät Nam hieän nay”. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi naøy nhaèm xaây döïng moät
caùch nhìn cuï theå nhaát veà saûn phaåm bao thanh toaùn vaø vaán ñeà aùp duïng saûn phaåm
naøy trong ñieàu kieän Vieät Nam hieän nay.
Ñeà taøi döïa treân nhöõng cô sôû lyù luaän chung veà ngaønh ngaân haøng, saûn phaåm
bao thanh toaùn keát hôïp vôùi thöïc tieãn aùp duïng saûn phaåm bao thanh toaùn taïi ngaân
haøng Thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu ñeå ñaùnh giaù nhöõng maët ñöôïc vaø chöa ñöôïc trong
quaù trình thöïc hieän. Töø ñoù ñöa ra caùc giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vaø phaùt trieån saûn
phaåm bao thanh toaùn, taïo cô sôû ñeå saûn phaåm naøy phaùt trieån trôû thaønh moät trong
nhöõng saûn phaåm dòch vuï chuû löïc cuûa ngaân haøng Thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu noùi
rieâng vaø heä thoáng caùc ngaân haøng thöông maïi noùi chung
PHAÀN I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN
I. HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TAÏI VIEÄT NAM
I.1 Khaùi nieäm veà ngaân haøng thöông maïi
Ngaân haøng Thöông maïi (NHTM) laø loaïi ngaân haøng coù theå giao dòch tröïc tieáp
vôùi caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân… ,baèng caùch nhaän tieàn göûi,
tieàn tieát kieäm, roài söû duïng soá voán ñoù ñeå cho vay ,chieát khaáu ,cung caáp caùc phöông
tieän thanh toaùn vaø cung öùng dòch vuï ngaân haøng cho caùc ñoái töôïng noùi treân .
Luaät soá 02/1997/QH10 Luaät caùc toå chöùc tín duïng Vieät Nam khaúng ñònh
:“Ngaân haøng laø loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân
haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan ” (Ñieàu 10 Luaät caùc toå chöùc
tính duïng ).
Nghò ñònh cuûa chính phuû soá 49/2000/NÑ-CP ngaøy 12/9/2000 ñònh nghóa:
“Ngaân haøng thöông maïi laø ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng
vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan vì muïc tieâu lôïi nhuaän ,goùp phaàn
thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá cuûa nhaø nöôùc ”.
Nhö vaäy ,coù theå noùi raèng ngaân haøng thöông maïi laø moät loaïi ñònh cheá taøi chính
trung gian quan troïng vaøo loaïi baäc nhaát trong neàn kinh teá thò tröôøng vôùi naêm ñaëc
ñieåm cô baûn nhö sau :
• Thöù nhaát, ngaân haøng thöông maïi laø moät loaïi hình doanh nghieäp, vì muïc
ñích cuûa ngaân haøng thöông maïi laø ñeå kinh doanh, laø vì lôïi nhuaän. Ngaân
haøng thöông maïi coù cô caáu, toå chöùc boä maùy, quan heä kinh teá bình ñaúng,
töï chuû veà taøi chính vaø phaûi thöïc hieän nhöõng nghóa vuï quy ñònh ñoái vôùi nhaø
nöôùc.
• Thöù hai, lónh vöïc kinh doanh cuûa ngaân haøng laø tieàn teä ,tín duïng vaø dòch
vuï ngaân haøng .Ñaây laø lónh vöïc “ñaëc bieät ” vì noù lieân quan tröïc tieáp ñeán
taát caû caùc ngaønh ,lieân quan ñeán moïi maët cuûa ñôøi soáng kinh teá- xaõ hoäi vaø
laø lónh vöïc raát“nhaïy caûm”, noù ñoøi hoûi moät söï thaän troïng trong ñieàu haønh
hoaït ñoäng ngaân haøng ñeå traùnh nhöõng thieät haïi cho neàn kinh teá- xaõ hoäi.
• Thöù ba, nguoàn voán chuû yeáu maø ngaân haøng söû duïng trong kinh doanh laø
voán huy ñoäng töø beân ngoaøi ,trong khi ñoù voán rieâng cuûa ngaân haøng laïi
chieám tyû troïng raát thaáp trong toång nguoàn voán kinh doanh .
• Thöù tö, trong toång taøi saûn cuûa ngaân haøng, taøi saûn höõu hình chieám tyû troïng
raát thaáp, maø chuû yeáu laø taøi saûn voâ hình.
• Thöù naêm, hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng thöông maïi chòu söï chi
phoái raát lôùn bôûi chính saùch tieàn teä cuûa ngaân haøng Trung öông. Moät ngaân
haøng thöông maïi khoâng theå môû roäng hoaït ñoäng kinh doanh khi ngaân haøng
Trung öông ñang aùp duïng chính saùch ñoùng baêng tieàn teä ,haïn cheá laïm phaùt
vaø ngöôïc laïi .
I.2 Vai troø, chöùc naêng nhieäm vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi
Vôùi tính chaát ñaëc bieät trong hoaït ñoäng trong hoaït ñoäng cuûa mình, coù theå noùi
Ngaân haøng thöông maïi laø moät trung gian tín duïng ñoùng vai troø quan troïng baäc nhaát
trong neàn kinh teá thò tröôøng. Ngaân haøng thöông maïi laø nhòp caàu noái lieàn giöõa nhöõng
chuû theå thöøa voán (caùc caù nhaân coù thu nhaäp nhöng chöa coù nhu caàu söû duïng ,caùc
doanh nghieäp vöøa tieâu thuï ñöôïc saûn phaåm nhöng chöa coù nhu caàu nhaäp vaät tö ,haøng
hoùa) vôùi caùc chuû theå thieáu voán (nhöõng caù nhaân phaùt sinh nhu caàu tieâu duøng nhöng
thu nhaäp laïi chöa coù hay caùc doanh nghieäp ,caùc toå chöùc kinh teá ñang caàn nhaäp vaät tö
,nguyeân vaät lieäu nhöng chöa tieâu thuï ñöôïc saûn phaåm).
Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá luoân caàn coù söï hieän dieän vaø phaùt trieån cuûa caùc
ngaân haøng thöông maïi. Thoâng qua hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi, caùc
nguoàn tieàn nhaøn roãi naèm raûi raùc trong xaõ hoäi seõ ñöôïc huy ñoäng ,taäp trung laïi ,ñoàng
thôøi söû duïng soá voán ñoù ñeå caáp tín duïng cho caùc toå chöùc kinh teá ,caù nhaân ñeå phuïc vuï
phaùt trieån kinh teá –xaõ hoäi .
Ngoaøi ra, ngaân haøng thöông maïi coøn laø yeáu toá quan troïng, khoâng theå thieáu
khi ngaân haøng nhaø nöôùc, chính phuû caàn thöïc thi nhöõng chính saùch tieàn teä caàn thieát
ñeå ñaûm baûo vieäc thöïc hieän moät ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi- chính trò trong
moät giai ñoaïn nhaát ñònh.
I.3 Caùc nghieäp vuï cô baûn cuûa ngaân haøng thöông maïi
Trong suoái thôøi gian hoaït ñoäng cuûa mình, baát kyø moät ngaân haøng thöông maïi
naøo ñeàu thöïc hieänù ba nghieäp vuï cô baûn laø nghieäp vuï nguoàn voán, nghieäp vuï söû duïng
voán vaø caùc dòch vuï ngaân haøng.
I.3.1 Nghieäp vuï nguoàn voán
Nghieäp vuï nguoàn voán (nghieäp vuï nôï) laø nghieäp vuï hình thaønh neân caùc nguoàn
voán hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Ñeå hoaït ñoäng ngaân haøng thöông maïi caàn coù nhöõng
nguoàn voán sau :
a.Voán ñieàu leä vaø caùc quyõ:
Voán ñieàu leä: Laø nguoàn voán ban ñaàu khi ngaân haøng môùi baét ñaàu ñi vaøo hoaït
ñoäng vaø ñöôïc ghi vaøo baûn ñieàu leä hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng .Voán ñieàu leä phaûi ñaït
möùc toái thieåu theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Voán ñieàu leä coù theå ñöôïc thay ñoåi theo xu
höôùng taêng leân nhôø ñöôïc caáp boå sung ,hoaëc phaùt haønh coå phieáu boå sung ,hoaëc ñöôïc
keát chuyeån töø quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä theo quy ñònh phaùp luaät cuûa moãi nöôùc
.
Caùc quyõ cuûa ngaân haøng : ñöôïc hình thaønh khi ngaân haøng ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng
,bao goàm caùc quyõ ñöôïc trích töø laõi roøng haøng naêm cuûa ngaân haøng nhö: quyõ döï tröõ boå
sung voán ñieàu leä ,caùc quyõ döï phoøng (taøi chính ,trôï caáp maát vieäc laøm ),quyõ ñaàu tö
phaùt trieån ,quyõ khaùc (khen thöôûng ,phuùc lôïi) ….Ngoaøi ra, coøn coù caùc quyõ ñöôïc hình
thaønh baèng caùch trích vaø tính vaøo chi phí hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng nhö :quyõ khaáu
hao cô baûn ,söûa chöõa taøi saûn ,döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro ….
b. Voán huy ñoäng
Laø nguoàn voán chuû yeáu trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng thöông
maïi. Nguoàn voán huy ñoäng goàm coù
+ Tieàn gôûi khoâng kyø haïn
+ Tieàn gôûi coù kyø haïn
+ Nguoàn voán huy ñoäng qua phaùt haønh traùi phieáu ngaân haøng, kyø phieáu…
c. Nguoàn voán ñi vay
Ngaân haøng thöông maïi coù theå huy ñoäng theâm voán hoaït ñoäng baèng caùch vay
voán cuûa caùc chuû theå sau
+ Vay ngaân haøng nhaø nöôùc döôùi hình thöùc chieát khaáu, taùi chieát khaáu
chöùng töø coù giaù; caàm coá, taùi caàm coá thöông phieáu…
+ Vay caùc ngaân haøng thöông maïi khaùc thoâng qua thò tröôøng lieân ngaân
haøng, hôïp ñoàng mua laïi…
+ Vay cuûa caùc toå chöùc taøi chính, tín duïng quoác teá…
d. Nguoàn voán khaùc
Laø nguoàn voán ngaân haøng thöông maïi tieáp nhaän töø ngaân saùch nhaø nöôùc ñeå
thöïc hieän caùc chöông trình döï aùn cuûa nhaø nöôùc, voán chieám duïng trong quaù trình thöïc
hieän thanh toaùn khoâng thöïc hieän tieàn maët…
I.3.2 Nghieäp vuï söû duïng voán (nghieäp vuï coù)
Vôùi nguoàn voán coù ñöôïc, ngaân haøng thöông maïi söû duïng cho caùc nghieäp vuï
sau
a. Thieát laäp caùc quyõ döï tröõ
Ngaân haøng thöông maïi phaûi daønh moät phaàn nguoàn voán ñeå thieát laäp quyõ döï tröõ
nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu sau :
+ Thöïc hieän döï tröõ baét buoäc theo quy ñònh cuûa ngaân haøng nhaø nöôùc
+ Thöïc hieän caùc leänh ruùt tieàn vaø chuyeån khoaûn theo yeâu caàu cuûa
khaùch haøng
+ Chi traû caùc khoaûn tieàn gôûi ñeán haïn, tieàn laõi
+ Ñaùp öùng nhu caàu voán hôïp lyù trong ngaøy cuûa khaùch haøng
+ Thöïc hieän caùc khoaûn chi tieâu haøng ngaøy taïi ngaân haøng
b. Caáp tín duïng
Laø caùc khoaûn cho vay ngaén haïn, trung vaø daøi haïn, chieát khaáu thöông phieáu
vaø chöùng töø coù giaù, cho thueâ taøi chính, baûo laõnh…
c. Ñaàu tö
Ngaân haøng thöông maïi söû duïng caùc nguoàn voán oån ñònh ñeå thöïc hieän caùc hình
thöùc ñaàu tö nhaèm kieám lôøi vaø chia seõ ruûi ro vôùi nghieäp vuï tín duïng. Caùc hình thöùc
ñaàu tö bao goàm:
+ Goùp voán, lieân doanh, mua coå phaàn cuûa caùc doanh nghieäp khaùc
+ Mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn vaø chöùng töø coù giaù ñeå höôûng lôïi töùc
vaø cheânh leäch giaù
+ Mua saém thieát bò, xaây döïng truï sôû hoaït ñoäng…
I.3.3 Dòch vuï ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc
Ñaây laø nhöõng dòch vuï maø khi ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng seõ nhaän
ñöôïc caùc khoaûn hoa hoàng vaø leä phí nhö
+ Dòch vuï ngaân quyõ
+ Dòch vuï uûy thaùc
+ Toå chöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët
+ Nhaän quaûn lyù taøi saûn quyù giaù theo yeâu caàu
+ Kinh doanh vaøng baïc, ñaù quyù, ngoaïi teä…
+ Tö vaán taøi chính, ñaàu tö…
+ Mua baùn hoä chöùng khoaùn, phaùt haønh hoä coå phieáu, traùi phieáu cho caùc
coâng ty xí nghieäp…
Toùm laïi, vôùi nhöõng nghieäp vuï hoaït ñoäng cô baûn cuûa mình trong lónh vöïc taøi
chính nhieàu “nhaïy caûm”, ngaân haøng thöông maïi ñaõ trôû thaønh moät ñònh cheá taøi chính
trung gian ñoùng vai troø raát quan troïng trong neàn kinh teá. Söï taêng tröôûng phaùt trieån
hay thuït luøi cuûa neàn kinh teá ñeàu gaén lieàn vôùi vôùi hoïat ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông
maïi.
II. TÍNH TAÁT YEÁU CUÛA SÖÏ PHAÙT TRIEÅN ÑA DAÏNG HOÙA
SAÛN PHAÅM DÒCH VUÏ CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI
Keå töø khi ñaát nöôùc thoáng nhaát ( 30-04-1975), neàn kinh teá ñaát nöôùc noùi chung
vaø hoaït ñoäng cuûa ngaønh ngaân haøng noùi rieâng coøn ñaõ traûi qua nhieàu khoù khaên, thöû
thaùch treân con ñöôøng phaùt trieån vaø hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá khu vöïc, neàn kinh teá
theá giôùi
Ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng, so vôùi caùc nöôùc khaùc, coù theå noùi raèng trình ñoä
nöôùc ta coøn raát haïn cheá. Chaát löôïng dòch vuï yeáu keùm, phong caùch phuïc vuï chöa
chuyeân nghieäp, haïn cheá veà coâng ngheä vaø nhaân löïc, khoù khaên trong vieäc phaùt trieån
ña daïng hoùa saûn phaåm, chöa hình thaønh ñöôïc thoùi quen thanh toaùn khoâng duøng tieàn
maët trong daân chuùng, thieáu keá hoaïch kinh doanh daøi haïn … luoân ñöôïc coi laø nhöõng
caên beänh traàm kha cuûa ngaønh ngaân haøng.
Qua hôn 30 phaùt trieån, ngaønh ngaân haøng noùi chung ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt
trieån vöôït baäc. Söï ña daïng hoùa caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia vaøo hoaït ñoäng trong
lónh vöïc ngaân haøng ñaõ khieán lónh vöïc naøy trôû neân khôûi saéc hôn raát nhieàu. Chính söï
ra ñôøi cuûa caùc heä thoáng caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ñaõ goùp phaàn naêng cao
söùc caïnh tranh giöõa caùc heä thoáng ngaân haøng. Saûn phaåm dòch vuï ngaøy caøng ñöôïc caûi
thieän vaø môû roäng thoâng qua söï hieän ñaïi hoùa coâng ngheä, trình ñoä vaø chaát löôïng
nguoàn nhaân löïc ñöôïc naâng cao vaø aùp duïng caùc moâ hình quaûn lyù hieän ñaïi cuûa nhöõng
nöôùc phaùt trieån. Chöa bao giôø khaùch haøng laïi coù nhieàu cô hoäi ñöôïc söû duïng caùc saûn
phaåm dòch vuï cuûa ngaân haøng vôùi chaát löôïng cao ñeán vaäy.
Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng maët ñaït ñöôïc, hoaït ñoäng ngaân haøng coøn coù nhieàu
haïn cheá nhaát ñònh, nhaát laø trong hoaït ñoäng tín duïng. Nhöõng ñaëc tröng cô baûn trong
hoaït ñoäng tín duïng hieän nay taïi Vieät Nam laø :
Thöù nhaát, hoaït ñoäng tín duïng taïi Vieät Nam hieän nay ñöôïc xem laø
hoaït ñoäng coù nhieàu ruûi ro. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø nhöõng ñaëc ñieåm hieän coù cuûa
neàn kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc vaø söï phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc heä
thoáng ngaân haøng. Thoâng tin, yeáu toá quan troïng nhaát trong vieäc ra quyeát ñònh
tín duïng, khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñöôïc cung caáp ñaày ñuû, kòp thôøi vaø chính
xaùc. Trong khi ñoù, khoâng phaûi heä thoáng ngaân haøng naøo cuõng ñaày ñuû nhöõng
ñieàu kieän, phöông tieän ñeå thu nhaän thoâng tin. Söï ñieàu tieát, quaûn lyù cuûa ngaân
haøng nhaø nöôùc coøn baát caäp neân phaàn lôùn caùc heä thoáng ngaân haøng “ töï baûo veä
mình” laø chính.
Thöù hai, moâi tröôøng phaùp lyù hieän taïi chöa taïo ra moät haønh lang an
toaøn cho vieäc caáp tín duïng tín chaáp. Ñoái vôùi nhöõng nöôùc phaùt trieån vaø hieän
ñaïi, vieäc caáp tín duïng treân cô sôû tín chaáp laø chuyeän raát phoå bieán vì nhöõng
hoaït ñoäng mua baùn ñeàu thoâng qua ngaân haøng, söï phoái hôïp giöõa caùc cô quan
ban ngaønh vaø heä thoáng phaùp lyù chaët cheõ ñaõ haïn cheá nhöõng ruûi ro tín duïng
ñeán möùc thaáp nhaát. Ngöôïc laïi, vôùi heä thoáng phaùp lyù hieän haønh vaø thoùi quen
thanh toaùn vaãn duøng tieàn maët nhö hieän nay thì vieäc caáp tín duïng treân cô sôû tín
chaáp laø ñieàu khoù aùp duïng. Ngaân haøng thì thieáu thoâng tin, caùc cô quan chöùc
naêng höõu quan khoù coù theå kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng kinh teá vaø caùc chuû theå
tham gia … laø nhöõng caûn trôû lôùn trong vieäc caáp tín duïng treân cô sôû tín chaáp.
Trong giai ñoaïn hieän nay, vieäc chaáp nhaän caáp tín duïng treân cô sôû tín chaáp
cuõng ñoàng nghóa vieäc chaáp nhaän hoaøn toaøn ruûi ro coù theå xaûy ra.
Thöù ba, xuaát phaùt töø nhöõng haïn cheá treân, ñeå haïn cheá ruûi ro toån thaát
cho ngaân haøng, caùc ngaân haøng thöôøng ra quyeát ñònh tín duïng döïa treân taøi saûn
ñaûm baûo cuûa khaùch haøng. Ñieàu naøy seõ taïo trôû ngaïi cho nhöõng chuû theå tham
gia hoaït ñoäng kinh teá thöïc söï nhöng laïi haïn cheá veà taøi saûn ñaûm baûo, ngaân
haøng khoâng theå ñieàu tieát ñöôïc nguoàn voán vaø xaõ hoäi laïi xuaát hieän theâm nhöõng
hieän töôïng cô hoäi nhö duøng taøi saûn ñeå vay voán ngaân haøng ñoàng thôøi cho vay
laïi ñeå höôûng lôïi cheânh leäch…
Coù theå nhaän thaáy raèng, ba ñaëc tröng treân laø ba ñaëc tröng cô baûn nhaát trong hoaït
ñoäng tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam hieän nay.
Trong hoaøn caûnh nhö vaäy, neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc ñaõ coù söï thay ñoåi lôùn.
Toác ñoä phaùt trieån kinh teá haøng naêm luoân ñöôïc duy trì ôû möùc khoaûng 7%. Cô caáu
kinh teá töøng böôùc chuyeån dòch theo höôùng taêng tyû troïng saûn xuaát coâng nghieäp,
thöông maïi, xuaát nhaäp khaåu vaø dòch vuï…ñaõ laøm thay ñoåi boä maët kinh teá cuûa ñaát
nöôùc.
Kinh teá phaùt trieån vôùi toác ñoä cao cuõng ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho xaõ hoäi
phaùt trieån, heä thoáng phaùp lyù ñöôïc xaây döïng vaø caûi thieän thöôøng xuyeân nhaèm taïo ra
nhöõng nguyeân taéc hoaït ñoäng chung nhaát, cô baûn nhaát cho moät xaõ hoäi hieän ñaïi ñaõ cô
baûn ñöôïc thieát laäp. Chính phuû ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc ñieàu tieát
neàn kinh teá xaõ hoäi ôû taàm vó moâ. Ñaëc bieät trong lónh vöïc taøi chính, döôùc söï ñieàu tieát
quaûn lyù cuûa chính phuû, ñaõ phaùt trieån nhanh nhöng vaãn ñaûm baûo söï oån ñònh caàn thieát
veà tieàn teä vaø laõi suaát thò tröôøng.
Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, söï phaùt trieån ña daïng hoaù caùc doanh
nghieäp, coâng ty thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc nhau laø ñieàu ñaát yeáu. Ñoái vôùi
moät neàn kinh teá ñuôïc ñaùnh giaù laø ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam, ñaây laø ñieàu laïc
quan nhöõng ñoàng thôøi cuõng laø thaùch thöùc ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù trong vieäc oån ñònh
thò tröôøng taøi chính. Caùc doanh nghieäp môùi xuaát hieän ñeàu coù nhu caàu raát lôùn veà voán
vaø voán taøi trôï töø ngaân haøng laø moät keânh khoâng theå thieáu. Tuy nhieân do laø nhöõng
doanh nghieäp nôùi neân haïn cheá veà taøi saûn ñaûm baûo khi vay voán ngaân haøng laø chuyeän
ñöôïc nhieân. Caùc ngaân haøng ngaàn ngaïi khi quyeát ñònh caáp tín duïng do haïn cheá veà taøi
saûn ñaûm baûo, phaàn naøo cuõng caûn trôû söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá, khieán thò
tröôøng taøi chính coù nhöõng xaùo troän nhaát ñònh.
Beân caïnh ñoù, cuøng vôùi xu theá hoäi nhaäp neàn kinh teá vaøo khu vöïc vaø theá giôùi,
vieäc môû cöûa thò tröôøng trong lónh vöïc ngaân haøng trong nöôùc laø ñieàu taát yeáu. Môû cöûa
thò tröôøng trong lónh vöïc ngaàn haøng seõ laøm cho caùc toå chöùc tín duïng trong nöôùc phaûi
ñoái maët vôùi söùc eùp caïnh tranh lôùn hôn, nguoàn thu seõ giaûm vaø nhöõng ruûi ro cuûa thò
tröôøng môùi ngaøy caøng nhieàu hôn. Caùc ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc seõ phaûi
caïnh tranh bình ñaúng vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong boái caûnh hoï coù nhieàu lôïi
theá hôn veà maët taøi chính, kinh nghieäm quaûn lyù, coâng ngheä dòch vuï hieän ñaïi. Caùc
ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc seõ phaûi chaáp nhaän cuoäc caïnh tranh quyeát lieät ñeå
toàn taïi vaø phaùt trieån thoâng qua naâng cao vaø ña daïng hoùa saûn phaåm dòch vuï
Nhö vaäy, xuaát phaùt töø nhöõng yeáu toá noäi taïi vaø töø beân ngoaøi, caùc ngaân haøng
thöông maïi khoâng coøn con ñöôøng naøo khaùc laø phaûi tieáp tuïc nghieân cöùu phaùt trieån vaø
hình thaønh neân nhöõng saûn phaåm dòch vuï môùi ( nhö saûn phaåm bao thanh toaùn,
option…) nhaèm taïo lôïi theá nhaát ñònh so vôùi caùc ñoái thuû khaùc trong moät moâi tröôøng
caïnh tranh gay gaét nhö hieän nay.
III. SAÛN PHAÅM BAO THANH TOAÙN (FACTORING)
III.1. Lòch söû hình thaønh saûn phaåm bao thanh toaùn
Nhöõng nhaø söû hoïc thöôøng keát luaän raèng bao thanh toaùn xuaát phaùt töø ñaïi lyù
höôûng hoa hoàng, nhöõng ngöôøi thöïc hieän vieäc mua baùn vaø luaân chuyeån haøng hoùa
khoaûng 2000 naêm tröôùc döôùi thôøi ñeá cheá La Maõ. Do heä thoáng thoâng tin coøn sô khai,
ñaïi lyù hoa hoàng thöïc hieän chöùc naêng marketing quan troïng trong giao dòch thöông
maïi giöõa nhaø saûn xuaát nöôùc ngoaøi vaø ngöôøi mua trong nöôùc. Laø ñaïi lyù, hoï naém giöõ
quyeàn sôû höõu (chöù khoâng phaûi danh nghóa) cuûa haøng hoùa beân uyû nhieäm-nhaø saûn
xuaát nöôùc ngoaøi – roäi giao haøng hoùa ñoù cho ngöôøi mua trong nöôùc, ghi soå doanh
thu/thu nôï vaø thu nôï khi ñeán haïn, chuyeån dö nôï cho beân uyû nhieäm thu sau khi ñaõ tröø
phaàn hoa hoàng cuûa mình, thöôøng ñöôïc theå hieän baèng löôïng phaàn traêm cuûa toång
doanh thu.
Vôùi söï phaùt trieån toaøn caàu cuûa ngaønh coâng nghieäp Anh vaøo theá kyû 14 vaø theá
kyû 15 laø söõ lôùn maïnh trong taàm quan troïng cuûa ñaïi lyù bao thanh toaùn. Khi hoï daàn
daàn tin caäy vaøo khaû naêng traû nôï cuûa ngöôøi mua trong nöôùc maø hoï giao dòch cuøng,
hoï baét ñaàu caáp tín duïng cho ngöôøi uyû nhieäm mình ñeå laáy hoa hoàng cao hôn.Thöïc teá
laø, vôùi khoaûn hoa hoàng nhieàu hôn, ñaïi lyù bao thanh toaùn baét ñaàu baûo ñaûm khaû naêng
traû nôï cuûa ngöôøi mua baèng caùch höùa traû cho ngöôøi uyû nhieäm trong töông lai, neáu
ngöôøi mua khoâng theã traû nôï ñuùhng haïn do khaû naêng taøi chính khoâng cho pheùp.
Khoâng laâu tröôùc ñoù, laø keát quaû töï nhieân cuûa vieäc baûo laõnh tín duïng, ñaïi lyù thanh
toaùn coù ñuû voán baét ñaàu traû tröôùc moät phaàn (taïm öùng) cho ngöôøi uyû nhieäm cuûa mình
döïa treân khoaûn thanh toaùn cuûa ngöôøi mua trong töông lai hoaëc laø cuûa ñaïi lyù bao
thanh toaùn, neáu ngöôøi mua khoâng traû tieàn vaø neáu noù baûo laõnh khoaûn tín duïng ñoù
cuûa ngöôøi mua. Do coù nhöõng khoaûn taïm öùng naøy maø ñaïi lyù bao thanh toaùn tính
theâm phí hoa hoàng hay laõi suaát. Thoâng thöôøng, ñeå traùnh khoaûi tình traïng khoâng
thanh toaùn hay thanh toaùn khoâng ñuû do nhöõng vaán ñeà khoâng thuoäc phaïm truø tín
duïng nhö laø ngöôøi mua khieáu naïi nguôøi baùn veà soá löôïng, chaát löôïng haøng hoùa hay
thôøi gian giao haïn khoâng ñuùng haïn, ñaïi lyù bao thanh toaùn khoâng taïm öùng toaøn boä soá
tieàn doanh thu baùn haøng. Thay vaøo ñoù, hoï seõ giöõ laïi moät phaàn ñeå döï tröõ phaûi traû
cho ngöôøi baùn cho tôùi khi taát caû nhöõng söï vieäc khoâng thanh toaùn khoâng coøn toàn taïi
nöõa. Ngöôøi mua thöôøng ñöôïc thoâng baùo laø ñaïi lyù bao thanh toaùn ñaõ mau quyeàn nhaän
thanh toaùn cuûa hoï. Vaøo thôøi ñieåm Columbus phaùt hieän ra Chaâu Myõ naêm 1492, ñaïi
lyù bao thanh toaùn ñaõ phaùt trieån töø vai troø duy nhaât vôùi chöùc naêng marketing thaønh
ñoùng hai vai troø vöøa coù chöùc naêng marketing vöøa coù chöùc naêng taøi chính.
Theá kyû 16 chöùng kieán söï baét ñaàu cuûa cheá ñoä thöïc daân Myõ, vaø cuøng vôùi noù laø
vai troø ngaøy caøng taêng vaø nhieàu cô hoäi môùi cho bao thanh toaùn- ñaëc bieät laø ñoái vôùi
nhöõng ngöôøi thieát laäp hoaït ñoäng kinh doanh ôû Myõ. Khoaûng caùch giöõa Chaâu Aâu vaø
thò tröôøng thöïc daân raát lôùn vaø caøng trôû neân lôùn hôn khi Myõ môû roäng bieân giôùi phía
Taây cuûa noù. Khoaûng caùch lôùn naøy khieán cho caùc nhaø saûn xuaát Chaâu Aâu khoù quen
vôùi thò tröôøng Chaâu Myõ vaø söï tin caäy veà tín duïng cuûa nhöõng khaùch haøng tieàm naêng.
Vaø ñieàu naøy cuõng laøm cho voøng tuaàn hoaøn töø khi baét ñaàu saûn xuaát ñeán khi nhaän
ñöôïc thanh toaùn cuoái cuøng daøi hôn. Keát hôïp nhöõng yeáu toá treân taïo neân söï caêng
thaúng ñaùng keå ñoái vôùi nhöõng nhaø saûn xuaát naøy. Vì vaäy, nhöõng ñaïi lyù bao thanh toaùn
ngöôøi Myõ quen thuoäc vôùi thò tröôøng vaø ngöôøi mau trong nöôùc hoï , ñöôïc toå chöùc ñeå
cung caáp cho caùc nhaø saûn xuaát Chaâu Aâu nhöõng dòch vuï marketing vaø taøi chính töông
töï nhö tröôùc ñaây nhöõng ngöôøi anh em cuûa hoï ôû nöôùc khaùc ñaõ töøng laøm.
Ñeán cuoái theá kyû 19, moät söï thay ñoåi quan troïng trong theá giôùi thöông maïi ñaõ
xaûy ra. ÔÛ trong nöôùc, thöïc daân Myõ phaùt trieån thaønh moät quoác gia chuû quyeàn vaø trôû
neân ít bò phuï thuoäc vaøo haøng hoùa nöôùc ngoaøi. Söï phaùt trieån cuûa ngaønh coâng nghieäp
trong nöôùc laø do daân soá vaø löïc luôïng lao ñoäng trong nöôùc taêng raát nhanh, taøi nguyeân
thieân nhieân dö thöøa,vaø söï aùp ñaët bieåu thueá gaét gao ñoái vôùi haøng hoùa nöôùc ngoaøi.
Ñoàng thôøi, nhöõng nhaø saûn xuaát Myõ phaùt trieån ñoäi nguõ kinh doanh (marketing) cuûa
mình vaø vì vaäy, nhu caàu chöùc naêng marketing maø tröôùc ñaây caùc ñaïi lyù bao thanh
toaùn thöôøng thöïc hieän giaûm ñi. Tuy nhieân, moât laàn nöõa, caùc ñaïi lyù bao thanh toaùn
laïi phaùt trieån vaø ñieàu chænh theo nhu caàu cuûa neàn kinh teá môùi trong nöôùc, taäp trung
vaøo tín duïng, thu nôï, keá toaùn vaø caùc chöùc naêng taøi chính (thöôøng laø thoâng baùo cho
ngöôøi mua vieäc baùn caùc khoaûn phaûi thu) Vieäc giao cho caùc ñaïi lyù bao thanh toaùn
thöïc hieän caùc chöùc naêng naøy cho pheùp caùc nhaø saûn xuaát ngaønh deät cuûa Myõ taäp trung
vaøo saûn xuaát vaø tieáp thò trong thôøi kyø phaùt trieån raát nhanh naøy. Khi caùc nhaø saûn
xuaát Myõ môû roäng vaøo ñaàu theá kyû 20 sang caùc saûn phaåm may maëc vaø phuï kieän, ñoà
noäi thaát vaø thaûm thì caùc ñaïi lyù bao thanh toaùn cuûa Myõ cuõng môû roäng chuyeân moân
vaø dòch vuï sang ngaønh coâng nghieäp naøy.
Ñeán giöõa theá kyû 20, bao thanh toaùn cuûa Myõ phaùt trieån sang nhöõng ngaønh
coâng nghieäp môùi ñang phaùt trieån nhö ñieän, hoaù chaát, vaø sôïi toång hôïp. Ngaøy nay, ñeå
laøm dòu bôùt nhu caàu kieåm soaùt haøng hoùa veà maët vaät lyù, bao thanh toaùn ñaõ môû roäng
sang nhieàu ngaønh ngheà khaùc nhö giao nhaän, cung caáp nhaân söï taïm thôøi, quaûng caùo,
thieát keá ñoà hoïa… Duø coù nhöõng tình caûnh ñaëc bieät naøy, tuy nhieân chuùng ta cuõng seõ
thaáy moät soá löôïng giôùi haïn caùc ñaïi lyù bao thanh toaùn cung caáp nhöõng dòch vuï cuûa
mình trong nhöõng ngaønh coâng nghieäp coù aûnh höôûng lieân quan naøy.
II.2. Khaùi nieäm bao thanh toaùn
II.2.1 Khaùi nieäm bao thanh toaùn trong quaù khöù
Trong lòch söû, ñaõ coù nhieàu ñònh bao thanh toaùn khaùc nhau moâ taû veà nghieäp
vuï bao thanh toaùn qua lòch söû bieán hoùa cuûa nghieäp vuï naøy. Nhöõng nghieäp vuï naøy
khaùc nhau khaù nhieàu phuï thuoäc vaøo thôøi gian vaø hoaøn caûnh. “ Ñònh nghóa thuaàn
tuùy” nhaát ôû Myõ ñaõ ñònh nghóa nghieäp vuï bao thanh toaùn moät caùch truyeàn thoáng nhö
sau : “Bao thanh toaùn laø moät thoaû thuaän tieáp theo giöõa beân lieân quan ñeán bao thanh
toaùn vaø ngöôøi baùn haøng hay laø ngöôøi cung caáp dòch vuï veà môû moät taøi khoaûn, chieáu
theo ñoù beân bao thanh toaùn tieán haønh taát caû nhöõng dòch vuï lieân quan ñeán taøi khoaûn
phaûi thu phaùt sinh töø vieäc baùn haøng hoùa dòch vuï nhö
+ Mua laïi taát caû nhöõng khoaûn phaûi thu vaø neáu caàn thieát thì öùng tröôùc
tieàn maët döïa treân caùc khoaûn phaûi thu naøy tröôùc khi thu nôï
+ Duy trì ghi soå caùi vaø thöïc hieän caùc nhieäm vuï ghi soå saùch khaùc lieân
quan khoaûn phaûi thu naøy
+ Thu nôï caùc khoaûn phaûi thu naøy
+ Döï tính caùc toån thaát coù theå xaûy ra khi tình hình taøi chính cuûa khaùch
haøng khoâng theå traû ñöôïc nôï (toån thaát tín duïng)
Caùc khoaûn phaûi thu coù theå ñöôïc mua baùn treân cô sôû “ khoâng coù quyeàn truy
ñoøi”, do ñoù beân bao thanh toaùn döï tính ruûi ro toån thaát coù theå xaûy ra do khoâng coù
khaû naêng veà maët taøi chính cuûa khaùch haøng hay treân cô sôû “ coù quyeàn truy ñoøi”
trong ñoù khaùch haøng cuûa bao thanh toaùn chòu phaàn ruûi ro naøy.
II.2.2 Khaùi nieäm bao thanh toaùn phoå bieán hieän nay
Bao thanh toaùn laø vieäc moät toå chöùc taøi chính mua caùc taøi khoaûn phaûi thu cuûa
moät coâng ty, maø toå chöùc taøi chính ñoù coù theå laø moät ngaân haøng hay laø moät coâng ty
taøi chính chuyeân nghieäp.
Hay noùi moät caùch khaùc, döôùi goùc ñoä hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi,
bao thanh toaùn laø vieäc caáp tín duïng cho khaùch haøng laø beân baùn thoâng qua vieäc
mua laïi caùc khoaûn phaûi thu cuûa beân baùn haøng phaùt sinh töø vieäc mua baùn ñaõ ñöôïc
beân baùn haøng vaø beân mua haøng thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua baùn haøng hoùa.
Nhö vaäy, ñôn vò bao thanh toaùn laøm chöùc naêng laø moät ñôn vò chaáp thuaän tín
duïng ñoàng thôøi laø moät ñôn vò cung caáp tieän ích vaø baûo laõnh thanh toaùn.
II.3. Caùc loaïi hình bao thanh toaùn
II.3.1 Caên cöù vaøo loaïi hình bao thanh toaùn : coù 2 loaïi
- Bao thanh toaùn trong nöôùc : laø hình thöùc caáp tín duïng cuûa moät ngaân haøng
thöông maïi hay moät coâng ty taøi chính chuyeân nghieäp cho beân baùn haøng thoâng qua
vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø vieäc mua baùn haøng hoùa ñaõ ñöôïc beân
baùn haøng vaø beân mua haøng hoùa thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua baùn haøng hoùa,
trong ñoù, beân baùn haøng vaø beân mua haøng laø ngöôøi cö truù trong phaïm vi moät quoác
gia.
- Bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu : laø hình thöùc caáp tín duïng cuûa ngaân haøng
thöông maïi hay moät coâng ty taøi chính chuyeân nghieäp cho beân baùn haøng thoâng qua
vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø vieäc mua baùn haøng hoùa ñaõ ñöôïc beân
baùn haøng vaø beân mua haøng hoùa thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua baùn haøng hoùa, maø
vieäc mua baùn haøng hoùa vöôït ra khoûi phaïm vi moät quoác gia.
II.3.2 Caên cöù vaøo tính chaát coù truy ñoøi hay khoâng truy ñoøi
- Bao thanh toaùn coù quyeàn truy ñoøi laø hình thöùc bao thanh toaùn maø ñôn vò
thöïc hieän bao thanh toaùn coù quyeàn truy ñoøi laïi soá tieàn ñaõ öùng tröôùc cho beân baùn
haøng khi beân mua haøng khoâng coù khaû naêng hoaøn thaønh nghóa vuï thanh toaùn caùc
khoaûn phaûi thu.
- Bao thanh toaùn khoâng truy ñoøi : laø hình thöùc bao thanh toaùn maø ñôn vò
thöïc hieän bao thanh toaùn chòu toaøn boä ruûi ro khi beân mua haøng khoâng coù khaû naêng
hoaøn thaønh nghóa cuï thanh toaùn caùc khoaûn phaûi thu. Ñôn vò bao thanh toaùn chæ coù
quyeàn ñoøi laïi soá tieàn öùng tröôùc cho beân baùn haøng trong truôøng hôïp beân mua haøng töø
choái thanh toaùn khoaûn phaûi thu do beân baùn haøng giao haøng khoâng ñuùng hôïp ñoàng
hay moät lyù do naøo khaùc khoâng lieân quan ñeán khaû naêng thanh toaùn cuûa beân mua
haøng.
II.3.3 Caên cöù vaøo phöông thöùc bao thanh toaùn
- Phöông thöùc bao thanh toaùn töøng laàn : laø phöông thöùc bao thanh toaùn maø
töông öùng vôùi töøng laàn thöïc hieän mua baùn haøng hoùa giöõa beân baùn haøng vaø beân mua
haøng theo nhöõng thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua baùn, ñôn vò thöïc hieän bao thanh
toaùn seõ öùng tröôùc moät soá tieàn taïm öùng caên cöù treân giaù trò giao dòch cuûa laàn mua baùn
haøng hoùa ñoù.
- Phöông thöùc bao thanh toaùn haïn möùc : laø phöông thöùc bao thanh toaùn maø
ñôn vò thöïc hieän bao thanh toaùn seõ xem xeùt caáp moät haïn möùc bao thanh toaùn toái ña
cho beân baùn haøng. Caên cöù vaøo vieäc giao dòch mua baùn haøng hoùa ñöôïc thöïc hieän
giöõa beân baùn vaø beân mua maø ñôn vò thöïc hieän bao thanh toaùn seõ öùng tröôùc moät soá
tieàn taïm öùng caên cöù treân giao dòch mieãn laø toång soá tieàn öùng tröôùc taïi moät thôøi ñieåm
khoâng ñöôïc vöôït quaù haïn möùc bao thanh toaùn ñaõ ñöôïc caáp.
- Ñoàng bao thanh toaùn : laø phöông thöùc bao thanh toaùn maø caùc ñôn vò bao
thanh toaùn phaûi lieân keát vôùi nhau ñeå thöïc hieän bao thanh toaùn cho beân baùn haøng do
soá tieàn öùng tröôùc cho beân baùn haøng lôùn hôn tyû leä an toaøn treân voán ñieàu leä hoaït ñoäng
cuûa ñôn vò bao thanh toaùn ñoù theo quy ñònh cuûa phaùp luaät.
II.3.4 Caên cöù vaøo caùch thöùc thöïc hieän
- Phöông thöùc thöïc hieän truyeàn thoáng (factoring) : Beân baùn vaø beân mua seõ
lieân heä vôùi ñôn vò bao thanh toaùn ñeå bieát chaéc raèng ñôn vò bao thanh toaùn coù mua
laïi caùc khoaûn phaûi thu cho beân baùn hay khoâng tröôùc khi thöïc hieän mua baùn theo
thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua baùn.
- Phöông thöùc thöïc hieän phi truyeàn thoáng (reverse factoring) : ñôn vò bao
thanh toaùn seõ tieán haønh xaây döïng nhöõng tieâu chuaån chung cho beân mua vaø beân baùn
ñuû ñieàu kieän thöïc hieän bao thanh toaùn taïi ñôn vò bao thanh toaùn ñoù. Treân cô sôû
chuaån xeáp haïng, ñôn vò bao thanh toaùn seõ caáp haïn möùc bao thanh toaùn cho caû beân
baùn vaø beân mua. Neáu nhöõng quan heä giao dòch mua baùn phaùt sinh maø beân mua vaø
beân baùn naèm trong tieâu chuaån chung thì ñôn vò naøy seõ tieán haønh thöïc hieän bao thanh
toaùn, mieãn laø toång soá tieàn öùng tröôùc khoâng ñöôïc vöôït quaù haïn möùc bao thanh toaùn
ñaõ ñöôïc caáp cho beân mua hay beân baùn.
III.4 Caùc khoaûn phaûi thu khoâng ñöôïc aùp duïng bao thanh toaùn
Cô sôû ñeå aùp duïng saûn phaåm bao thanh toaùn laø caùc khoaûn phaûi thu. Tuy nhieân
khoâng phaûi khoaûn thu naøo cuõng ñöôïc bao thanh toaùn. Ñieàu kieän cô baûn ñeå caùc
khoaûn phaûi thu ñöôïc bao thanh toaùn laø nhöõng khoaûn phaûi thu phaûi hôïp phaùp, hôïp leä,
minh baïch vaø khoâng naèm trong caùc tröôøng hôïp sau ( haïn cheá ruûi ro cho nhöõng ñôn vò
bao thanh toaùn) :
- Phaùt sinh töø hôïp ñoàng mua baùn haøng hoùa bò phaùp luaät caám
- Phaùt sinh töø caùc giao dòch, thoûa thuaän baát hôïp phaùp
- Phaùt sinh töø caùc giao dòch, thoûa thuaän ñang coù tranh chaáp
- Phaùt sinh töø caùc hôïp ñoàng mua baùn döôùi hình thöùc kyù gôûi. Töùc laø hình
thöùc ngöôøi mua khoâng phaûi traû tieàn haøng cho ñeán khi haøng hoùa ñöôïc baùn
ñi. Neáu sau thôøi gian hôïp lyù maø haøng chöa baùn ñöôïc, ngöôøi mua hoaøn laïi
haøng cho ngöôøi baùn.
- Caùc khoaûn phaûi thu ñaõ ñöôïc gaùn nôï hay caàm coá, theá chaáp
- Caùc khoaûn phaûi thu ñaõ quaù haïn thanh toaùn theo hôïp ñoàng mua baùn haøng
hoùa.
- Caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh sau quaù trình laép ñaët thieát bò saûn xuaát. Quaù
trình laép ñaët thieát bò saûn xuaát luoân ñoøi oûi caàn coù quaù trình chaïy thöû vaø baûo
haønh theo thôøi gian. Neáu nhö trong quaù trình baûo haønh, phaùt sinh nhöõng
vaán ñeà veà maùy moùc thieát bò thì ngöôøi mua coù quyeàn khoâng thanh toaùn
phaàn coøn laïi cuûa hôïp ñoàng
- Caùc khoaûn phaûi thu ñöôïc thanh toaùn theo tieán ñoä vaø giöõ laïi moät phaàn tieàn-
ngaønh xaây döïng : Ngöôøi mua coù quyeàn giöõ laïi moät phaàn tieàn cho ñeán khi
keát thuùc thôøi gian hôïp ñoàng. Trong tröôøng hôïp coù söï coá phaùt sinh, ngöôøi
mua seõ khaáu tröø phaàn giaù trò giöõa laïi vaø caùc chi phí phaùt sinh sinh theâm
vaøo caùc hoùa ñôn chöa thanh toaùn.
III.5 Caùc lôïi ích khi aùp duïng saûn phaåm bao thanh toùan
Qua lòch söû phaùt trieån haøng traêm naêm cuûa saûn phaûm bao thanh toùan, caùc nhaø
phaân tích ñeàu nhaän ñònh raèng ñaây moät saûn phaåm coù nhieàu ích lôïi cho û ñôn vò bao
thanh toùan, ñôn vò ñöôïc bao thanh toùan vaø caû nhöõng quoác gia coù saûn phaåm dòch vuï
bao thanh toùan ñöôïc thöïc hieän.
III.5.1 Ñoái vôùi ñôn vò bao thanh toùan
Thöù nhaát, caùc khoûan tieàn thu ñöôïc töø vieäc thöïc hieän saûn phaåm bao thanh
toùan (laõi suaát, phí …) laø moât phaàn quan trong giuùp doanh thu hoïat ñoäng haøng naêm
cuûa ñôn vò thöïc hieän bao thanh toùan taêng leân nhanh choùng.
Vôùi moät heä thoáng cô caáu quaûn lyù khaù chaët cheõ nhö caùc ngaân haøng thöôùng
maïi hay caùc coâng ty taøi chính chuyeân nghieäp thì vieäc gia taêng doanh thu seõ ñoàng
nghóa vôùi vieäc gia taêng lôïi nhuaän hoïat ñoäng. Treân cô sôû ñoù, caùc quyõ trích laäp ñöôïc
gia taêng vaø nguoàn voán hoïat ñoäng ngaøy caøng ñöôïc môû roäng. Ñaây laø ñieàu raát quan
troïng ñoái vôùi caùc ñònh cheá taøi chính trung gian
Thöù hai, treân cô sôû nguoàn voán hoïat ñoäng gia taêng, luoàng tieàn maët cuûa ñôn
vò bao thanh toùan ñöôïc cuûng coá, khaû naêng ñaàu tö kinh doanh vaø thanh khoûan cao seõ
giuùp ñôn vò bao thanh toùan coù nhieàu choïn löïa trong kinh doanh.
Thöù ba, thöïc hieän nghieäp vuï bao thanh toùan goùp phaàn taïo neân söï ña daïng
hoùa caùc saûn phaåm dòch vuï cho caùc ñôn vò bao thanh toùan (thoâng thöôøng laø caùc ngaân
haøng thöông maïi, coâng ty taøi chính…).
Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân, ña daïng hoùa saûn phaåm dòch vuï ñoùng vai troø raát
quan troïng ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi vì moät ngaân haøng caøng coù nhieàu saûn
phaåm dòch vuï thì khoâng nhöõng coù nhieàu nguoàn thu maø coøn naâng cao hình aûnh
thöông hieäu, taêng söùc caïnh tranh cuûa mình. Coù theå nhaän thaáy raèng, hieän taïi saûn
phaåm bao thanh toùan ñaõ khoâng ñôn thuaàn laø moät saûn phaåm dòch vuï taïo nguoàn thu
cho ngaân haøng maø coøn laø moät yeáu toá quan troïng, mang tính “marketing” giuùp caùc
ngaân haøng naâng cao khaû naêng caïnh tranh, muïc tieâu raát quan troïng cuûa ngaønh ngheà
ngaân haøng.
Thöù tö, caùc ñôn vò bao thanh toùan coù theå loïai tröø ñöôïc caùc khoûan nôï xaáu
thoâng qua vieäc thöïc hieän bao thanh toùan coù quyeàn truy ñoøi. Ngoøai ra, quy trình thöïc
hieän saûn phaåm bao thanh toùan ñeàu yeâu caàu ñôn vò bao thanh toùan xem xeùt ñeán khaû
naêng taøi chính cuûa beân baùn vaø beân mua, hoïat ñoäng mua baùn phaûi thöïc hieän ñuùng
nhöõng thoûa thuaän vaø khoâng traùi phaùp luaät; ñaây laø cô sôû vöõng chaéc trong vieäc thu
hoài caùc khoûan phaûi thu sau khi ñôn vò bao thanh toùan ñaõ mua laïi töø beân baùn.
Thöù naêm, treân cô sôû öôùc tính caùc khoûan chi phí lieân quan ñeán saûn phaåm
dòch vuï, lôïi nhuaän mong ñôïi, kieåm tra tín duïng vaø chaáp nhaän ruûi ro tín duïng; caùc
ngaân haøng seõ quyeát ñònh moät tyû leä öùng tröôùc phuø hôïp vôùi töøng laàn bao thanh toùan.
Ñieàu naøy cho pheùp ngaân haøng coù theå haïn cheá nhöõng ruûi ro tín duïng ñeán möùc coù theå.
Thöù saùu, thöïc hieän nghieäp vuï bao thanh toùan ñoàng nghóa vôùi vieäc ngaân haøng
cung caáp taøi chính ñeå ñoåi laáy caùc khoûan phaûi thu, löu giöõ soå caùi baùn haøng vaø tieán
haønh thu nôï caùc hoùa ñôn baùn haøng chöa thanh toùan. Neáu thöïc hieän bao thanh toùan
thöôøng xuyeân, ngaân haøng coù theå kieåm soùat chaët cheõ hoïat ñoäng kinh doanh cuûa caùc
khaùch haøng hieän coù, môû roäng quy moâ hoïat ñoäng vaø coù theå tieáp thò ñöôïc nhöõng
khaùch haøng tieàm naêng trong töông lai.
III.5.2 Ñoái vôùi ñôn vò ñöôïc bao thanh toùan (beân baùn)
Thöù nhaát, beân baùn ñöôïc caûi thieän luoàng tieàn maët, ñöôïc cung caáp nguoàn taøi
chính ñeå ñaûm baûo hoïat ñoäng saûn xuaát kinh doanh oån ñònh. Bao thanh toùan truyeàn
thoáng cho pheùp khaùch haøng vay tieàn ngay laäp töùc döïa treân soá löôïng baùn haøng cuûa
hoï, trong khi ñoàng thôøi cuõng cho pheùp khaùch haøng coù thôøi haïn baùn haùng bình
thöôøng. Keát quaû laø, luoàng tieàn maët cuûa beân baùn haøng taêng do thôøi haïn baùn haøng
ñöôïc duy trì. Ñieàu naøy cho pheùp beân baùn ñöôïc taän duïng lôïi theá chieát khaáu khi baùn
haøng, ñöông ñaàu vôùi nhu caàu haøng hoùa löu kho taêng cao vaø ñaùp öùng ñöôïc nhöõng
yeâu caàu taøi trôï mang tính thôøi vuï.
Thöù hai, beân baùn cuõng loïai tröø ñöôïc nhöõng khoûan nôï xaáu. Nguyeân nhaân laø do
ñôn vò bao thanh toùan luoân döï truø moät khoûan toån thaát tín duïng phoøng tröø khaû naêng
khoâng traû ñöôïc nôï cuûa beân mua, vaø coù traùch nhieäm tö vaán nhöõng ruûi ro trong quan
heä mua baùn cho beân baùn, theo soõi soå saùch thu hoài coâng nôï…. Vì vaäy, beân baùn seõ
ñöôïc baûo veä khoûi nhöõng ruûi ro nôï xaáu. Vieäc naøy raát coù lôïi cho beân baùn haøng khi
quan heä mua baùn ñöôïc thöïc hieän ra khoûi phaïm vi moät quoác gia hay laø ñoái vôùi
nhöõng ngaønh coâng nghieäp môùi.
Thöù ba, beân baùn coù theå giaûm chi phí quaûn lyù trong vieäc theo doõi soå saùch
coâng nôï. Bao thanh toùan ñaùnh ñoåi chí phí coá ñònh cao do duy trì hoïat ñoäng döï
phoøng tín duïng vaø thu nôï, laáy chi phí baát bieán döïa treân khoái löôïng doanh thu. Ngoøai
ra, caùc ñôn vò bao thanh toùan coøn coù theå laäp caùc baùo caùo quaûn lyù thu nôï vaø baùn
haøng maø khoâng phaûi khaùch haøng ñöôïc bao thanh toùan naøo cuõng coù theå thöïc hieän
ñöôïc.
Thöù tö, beân baùn coù ñöôïc nhöõng lôïi theá nhaát ñònh trong kinh doanh vaø quan
heä thöông maïi. Khoûan öùng tröôùc cuûa ñôn vò bao thanh toùan trong vieäc caáp tín duïng
vaø döï truø ruûi ro tín duïng thöôøng cho pheùp khaùch haøng xeáp theâm nhieàu haøng hoùa
cho khaùch haøng hôn. Cuõng nhö vaäy, khaùch haøng coù theå choïn löïa gia haïn thôøi gian
baùn haøng cho khaùch haøng, cho pheùp hoï tieán haønh coâng vieäc kinh doanh môùi hoaëc laø
tieán haønh nhieàu phi vuï kinh doanh hôn vôùi caùc khaùch haøng hieän taïi. Ñieàu ñoù cuõng
ñoàng nghóa vôùi vieäc beân baùn coù theå taän duïng hoïat ñoäng kinh doanh cuûa mình moät
caùch hieäu quaû nhaát, taïo ñöôïc nhieàu lôïi theá trong kinh doanh vaø naâng cao taàm aûnh
höôûng vaø uy tín cuûa mình ñoái vôùi caùc ñoái taùc kinh doanh.
Thöù naêm, beân baùn coù theå giaûi quyeát ñöôïc nhu caàu caáp baùch veà voán nhöng
bò haïn cheá veà taøi saûn ñaûm baûo. Ñaây coù theå ñöôïc coi laø vaán ñeà raát quan troïng ñoái
vôùi nhöõng quoác gia maø coâng ngheä ngaân haøng chöa phaùt trieån ñeán trình ñoä cao, vieäc
quyeát ñònh caáp tín duïng hay khoâng phaàn lôùn phuï thuoäc vaøo taøi saûn ñaûm baûo cuûa
khaùch haøng.
ÔÛ nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån, nhu caàu veà voán hoïat ñoäng ñoái vôùi caùc doanh
nghieäp luoân laø vaán ñeà quan taâm haøng ñaàu. Tuy nhieân, do trình ñoä phaùt trieån ngaân
haøng ôû nhöõng quoác gia naøy vaø khoâng phaûi doanh nghieäp naøo cuõng coù taøi saûn ñaûm
baûo, neân vieäc ngaân haøng caáp tín duïng cho doanh nghieäp hoïat ñoäng coøn nhieàu haïn
cheá vaø keùo daøi, ñoâi khi boû phí nhöõng cô hoäi kinh doanh cuûa doanh nghieäp.
Vì vaäy, bao thanh toùan phaàn naøo giaûi quyeát ñöôïc nhöõng haïn cheá neâu treân,
caùc ñôn vò bao thanh toùan seõ thaåm ñònh caùc quan heä mua baùn vaø quyeát ñònh coù caáp
soá tieàn öùng tröôùc hay khoâng moät caùch nhanh choùng. Nguyeân nhaân laø do caùc ñôn vò
bao thanh toùan thöôøng lieân quan nhieàu ñeán khaû naêng traû nôï cuûa beân mua, chaát
löôïng cuûa haøng hoùa dòch vuï cuûa beân baùn hôn laø khaû naêng taøi chính cuûa beân baùn vaø
taøi saûn ñaûm baûo cuûa hoï.
Thöù saùu, beân baùn coù cô hoäi tieáp caän vôùi nhöõng cô hoäi giao thöông quoác teá
môùi khi bao thanh toùan ñöôïc aùp duïng roäng raõi, ñöôïc söï tö vaán cuûa ñôn vò bao thanh
toùan ñeå haïn cheá nhöõng ruûi ro trong quan heä mua baùn vôùi caùc nöôùc khaùc tôùi möùc
thaáp nhaát.
III.5.3 Ñoái vôùi caùc quoác gia aùp duïng bao thanh toùan
Thöù nhaát, bao thanh toùan coù theå taïo ra lôïi theá caïnh tranh vaø thu huùt giao
thöông quoác teá trong ñieàu kieän quoác gia ñoù coøn nhieàu haïn cheá veà luaät thöông maïi
vaø thöïc thi luaät thöông maïi, heä thoáng luaät phaù saûn vaø kinh nghieäm quaûn lyù.
Ñoái vôùi nhöõng quoác gia naøy, söï haïn cheá veà phaùp luaät vaø haønh lang phaùp lyù
vöõng chaéc vaø trình ñoä kinh nghieäm laø trôû ngaïi lôùn cho hoaït ñoäng giao thöông trong
vaø ngoaøi nöôùc. Ñaêïc bieät laø trong hoaït ñoäng giao thöông quoác teá, caùc beân baùn raát
haïn cheá giao dòch vôùi ñoái vôùi beân mua taïi caùc quoác gia coù luaät thöông maïi yeáu keùm
vì cô sôû giao dòch khoâng ñöôïc baûo ñaûm. Ñieàu naøy cuõng ñoàng nghóa vôùi söï phaùt trieån
cuûa quoác gia ñoù coù nhieàu haïn cheá, söï haáp daãn ñaàu tö cuõng giaûm suùt.
Thoâng qua vieäc aùp duïng bao thanh toaùn, vaán ñeà naøy ñöôïc caûi thieän raát nhieàu.
Vôùi vai troø hoaït ñoäng cuûa mình, caùc ñôn vò bao thanh toaùn phaûi coù traùch nhieäm tö
vaán, kieåm tra nhöõng nghieäp vuï mua baùn chung nhaèm ñaûm baûo coù theå kieåm soaùt theo
doõi khoaûn phaûi thu trong töông lai ñöôïc chaët cheõ vaø loaïi tröø ñöôïc nôï xaáu. Ñieàu naøy
cuõng goùp phaàn caûi thieän hình aûnh caùc beân mua taïi nhöõng quoác gia coù luaät thöông
maïi keùm ñoái vôùi beân baùn nhôø vaøo söï ñaûm baûo veà maët taøi chính vaø uy tín cuûa caùc
ñôn vò bao thanh toaùn (thoâng thöôøng laø caùc ngaân haøng hay caùc coâng ty taøi chính
chuyeân nghieäp)
Vieäc aùp duïng saûn phaåm bao thanh toaùn thöôøng xuyeân vaø hieäu quaû seõ giuùp
taêng cao lôïi theá caïnh tranh vaø thu huùt giao thöông quoác teá.
Thöù hai, bao thanh toaùn ñem laïi lôïi theá ñoái vôùi vieäc taøi trôï caùc khoaûn phaûi
thu giöõa caùc quoác gia.
Trong xu theá toaøn caàu hoùa, hoäi nhaäp hoùa nhö hieän nay thì vieäc giao thöông
mua baùn giöõa caùc quoác gia, giöõa caùc coâng ty cuûa quoác gia naøy vôùi caùc coâng ty cuûa
caùc quoác gia khaùc, khu vöïc khaùc laø ñieàu raát thöôøng xuyeân. Thoâng qua saûn phaåm bao
thanh toaùn, nhöõng quoác gia cuûa beân baùn coù theå taêng cöôøng taøi trôï tröïc tieáp cho beân
baùn ñeå taêng cöôøng phaùt trieån kinh teá nhöõng cuõng ñoàng thôøi ñaûm baûo nguoàn thu
ngoaïi teä cho ñaát nöôùc.
Ngoaøi ra, chính phuû caùc nöôùc coù theå tham gia taøi trôï qua caùc lieân minh bao
thanh toaùn quoác teá nhaèm taêng cöôøng cô hoäi giao thöông quoác teá vaø cuûng coá vò theá
ñaát nöôùc trong khu vöïc noùi rieâng vaø toaøn caàu noùi chung.
Ñieån hình nhaát cho lieân minh bao thanh toaùn quoác teá laø laø toå chöùc FCI (
maïng löôùi bao thanh toaùn quoác teá). Toå chöùc naøy ñöôïc thaønh laäp naêm 1968 vaø phaùt
trieån thaønh maïng löôùi bao thanh toaùn lôùn nhaát theá giôùi.Khaùi nieäm FCI ñöôïc hình
thaønh treân cô sôû söï hieåu bieát khu vöïc sôû taïi vaø söï naêng ñoäng veà caùch tieáp caän. Moãi
nöôùc hoaït ñoäng theo moät caùch rieâng, nhaïy caûm vôùi taäp quaùn vaø vaên hoùa sôû taïi, boå
sung moät khía caïnh ñoäc ñaùo cho hoaït ñoäng bao thanh toaùn quoác teá. Tuy hieân, ñieàu
quan troïng laø ñeàu söû duïng moät heä thoáng thoâng tin lieân laïc tieâu chuaån hoaït ñoäng
theo quy taéc haønh ngheà toaøn caàu. Caùc thaønh vieân trong FCI phaûi tuaân thuû nghieâm
ngaët caùc tieâu chíveà naêng löïc taøi chính vaø tieâu chuaån dòch vuï cao.
III.6 So saùnh saûn phaåm bao thanh toaùn vôùi hình thöùc cho vay baèng taøi saûn
coù
Nhìn chung, veà caùch thöùc thöïc hieän, ñoái töôïng aùp duïng vaø nguyeân lyù hoaït
ñoäng cuûa 2 loaïi saûn phaåm dòch vuï naøy coù veû hoaøn toaøn gioáng nhau. Tuy nhieân, khi
xem xeùt döôùi nhieàu khía caïnh môû roäng thì hai saûn phaàm naøy hoaøn toaøn khaùc nhau.
Saûn phaåm bao thanh toaùn vaø saûn phaåm cho vay baèng taøi saûn coù gioáng nhau ôû choã:
Thöù nhaát, caû hai saûn phaåm ñeàu cung caáp voán löu ñoäng cho beân baùn
döïa treân caùc khoaûn phaûi thu. Khoaûn phaûi thu laø yeáu toá coát loõi ñeå ngaân haøng
quyeát ñònh coù taøi trôï hay khoâng taøi trôï voán cho beân baùn. Khoaûn phaûi thu naøy
phaûi hôïp phaùp, töùc laø nhöõng khoaûn mua baùn phaûi minh baïch, coù chöùng töø hôïp
ñoàng chöùng minh vaø thöïc hieän ñuùng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät.
Thöù hai, caû hai saûn phaåm ñeàu coù theå söû duïng ñeå taøi trôï cho caùc coâng
ty coù ruûi ro vaø hoaït ñoäng khoâng minh baïch. Thoâng thöôøng, ñoái vôùi ngaân
haøng khi ra quyeát ñònh tín duïng thöôøng caên cöù treân tình hình hoaït ñoäng cuï
theå cuûa doanh nghieäp ñoù cuõng nhö khaû naêng kieåm soaùt cuûa ngaân haøng veà
hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Vì vaäy, ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp coù hoaït
ñoäng khoâng minh baïch, ñeå haïn cheá ruûi ro, ngaân haøng thöôøng töø choái taøi trôï.
Ngaân haøng dö voán nhöng khoâng daùm cho vay, coøn doanh nghieäp thieáu voán
nhöng khoâng theå vay ñöôïc. Cung caàu voán trôû neân xa vôøi do söï khoâng tin
töôûng laãn nhau giöõa nguoàn cung vaø nguoàn caàu veà voán.
Khi aùp duïng saûn phaåm bao thanh toaùn hay saûn phaåm cho vay theá chaáp
baèng taøi saûn coù thì vaán ñeà naøy ñöôïc haïn cheá trieät ñeå. Ñoái vôùi saûn phaåm bao
thanh toaùn ñôn vò thöïc hieän bao thanh toaùn khoâng caàn nhaát thieát phaûi quan
taâm ñeán toaøn boä hoaït ñoäng cuûa beân baùn, beân mua maø chæ caàn quan taâm tôùi
tính minh baïch, hôïp phaùp cuûa laàn giao dòch mua baùn caàn ñöôïc bao thanh toaùn