Luận văn;luận văn thạc sĩ;luận án tiến sĩ;tài liệu; khóa luận tốt nghiệp; báo cáo khoa học;đồ án tốt nghiệp;khoán luận 16062015191626
- 56 trang
- file .pdf
ÑEÀ CÖÔNG OÂN TAÄP
KINH TEÁ CHÍNH TRÒ
Caâu 1: Ñoái Töôïng Nghieân Cöùu Cuûa Kinh Teá Hoïc Chính Trò
Khaùi nieäm: Kinh teá hoïc chính trò laø moân khoa hoïc xaõ hoäi nghieân cöùu caùc
cô sôû kinh teá chung cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi gaén vôùi moãi giai ñoaïn phaùt trieån
trong xaõ hoäi.
Ñoái töôïng nghieân cöùu:
. Quan heä xaõ hoäi(quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong tieâu duøng…) ñeå hieåu
baûn chaát trong quan heä con ngöôøi, hieåu baûn chaát xaõ hoäi, giai caáp khaùc.
. Cô sôû haï taàng, kieán truùc thöôïng taàng; Quy luaät kinh teá, phaïm truø kinh teá.
. Quy luaät kinh teá : laø quy luaät phaûn aùnh moái lieân heä taát yeáu, thöøông
xuyeân laëp laïi cuûa caùc ñoái töôïng kinh teá.
Phaïm truø kinh teá : laø nhöõng daáu hieäu ñaëc tröng bieåu hieän söï hoaït ñoäng
cuûa caùc quy luaät kinh teá (mang tính tröøu töôïng, khaùch quan).
So saùnh quy luaät kinh teá – quy luaät töï nhieân :
+ Gioáng nhau : Ñeàu mang tính khaùch quan khoâng phuï thuoäc vaøo con
ngöôøi.
+ Khaùc nhau :Quy luaät kinh teá mang tính hieän thöïc, gaén lieàn vôùi lòch söû.
Noù chæ bieåu hieän thoâng qua hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi; Quy luaät töï nhieân
mang tính beàn vöõng vaø töï noù phaùt huy taùc duïng.
Heä thoáng quy luaät kinh teá : coù 3 daïng
+ Caùc quy luaät kinh teá chung : toàn taïi trong moïi phöông thöùc saûn xuaát. Ví
duï : quy luaät taêng naêng suaát, quy luaät quan heä saûn xuaát…
+ Caùc quy luaät chung, toàn taïi trong moät soá phöông thöùc saûn xuaát( ví duï
quy luaät giaù trò).
+ Caùc quy luaät kinh teá ñaëc thuø : coù rieâng trong töøng phöông thöùc saûn xuaát.
Yeâu caàu nghieân cöùu quy luaät kinh teá :
+ Khaùi nieäm quy luaät.
+ Noäi dung quy luaät.
+ Söï vaän duïng quy luaät.
+ Phaïm truø ñaëc tröng cuûa quy luaät.
+ Yeâu caàu cuûa quy luaät .
+ Taùc duïng cuûa quy luaät.
Caâu 2 : Taùi Saûn Xuaát Xaõ Hoäi Laø Gì ?
Taùi saûn xuaát xaõ hoäi vaø caùc loaïi hình :
. Taùi saûn xuaát : Laø quaù trình saûn xuaát dieãn ra lieân tuïc vaø laëp laïi theo thôøi
gian.
. Taùi saûn xuaát xaõ hoäi : Laø toång theå cuûa nhöõng taùi saûn xuaát caù bieät trong
moái quan heä höõu cô vôùi nhau.
. Taùi saûn xuaát giaûn ñôn : Laø quaù trình taùi saûn xuaát ñöôïc laëp aïi thöôøng
xuyeân vôùi quy moâ khoâng ñoåi.
. Taùi saûn xuaát môû roäng : Laø quaù trình taùi saûn xuaát coù quy moâ taêng leân, coù
2 hình thöùc :
+ Phaùt trieån theo chieàu roäng
+ Phaùt trieån theo chieàu saâu.
Goïi W : naêng suaát lao ñoäng
L0 : hieäu quaû söû duïng voán.
S : soá saûn phaåm.
V : nhaân coâng lao ñoäng.
C : voán ñaàu tö saûn xuaát.
Ta coù : W = S S=W.V
L0 = S S = L0 . C
Gioáng nhau :
ñeàu laøm taêng soá löôïng saûn phaåm (S) vaø chieám lónh thò tröôøng.
Khaùc nhau :
Taùi saûn xuaát theo chieàu roäng taêng S chuû yeáu döïa vaøo taêng V vaø taêng C.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu saâu chuû yeáu döïa vaøo taêng W laø L0 töùc laø
chuù troïng ñeán taêng naêng suaát lao ñoäng vaø hieäu quaû söû duïng ñoàng voán.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu roäng taêng saûn phaåm ñaàu ra(S), vaø gia
taêng daân soá.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu saâu ngoaøi vieäc taêng daân soá coøn thöïc hieän
ña daïng hoùa saûn phaåm.
Noäi dung cuûa taùi saûn xuaát xaõ hoäi :goàm coù 4 noäi dung
. Taùi saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát, taùi saûn xuaát ra quan heä saûn xuaát, taùi saûn
xuaát söùc lao ñoäng, taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng.
. Taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát (quan troïng nhaát) : coù theå buø ñaép cuûa caûi
vaät chaát con ngöôøi ñaõ söû duïng, ñaùp öùng nhu caàu cuûa xaõ hoäi.
. Chæ tieâu ñaùnh giaù keát quaû taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát laø toång hôïp saûn
phaåm xaõ hoäi. . . Toång hôïp saûn phaåm xaõ hoäiù laø toaøn boä saûn phaåm do lao
ñoäng trong caùc ngaønh saûn xuaát ra trong moät naêm.
Taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng nhaèm :
. Duy trì löïc löôïng lao ñoäng.
. Baûo toàn phaùt trieån noøi gioáng.
Chuù yù ñeán : Soá löôïng lao ñoäng + chaát löôïng lao ñoäng( trình ñoä hoïc vaán…)
Taùi saûn xuaát quan heä saûn xuaát :
Taùi taïo laïi caùc quan heä saûn xuaát(giai caáp, con ngöôøi). Quan heä saûn xuaát
phaûi phaùt trieån, hoaøn thieän , quan heä saûn xu61t phuï thuoäc vaøo trình ñoä lao
ñoäng,vaø quan heä saûn xuaát theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa.
Taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng : söï chaïy ñua saûn xuaát, thöû nghieäm khoa
hoïc laøm moâi tröôøng oâ nhieãm. Vì vaäy phaûi quan taâm ñeán caûi thieän moâi
tröôøng.
Caùc khaâu taùi saûn xuaát xaõ hoäi : saûn xuaát, phaân phoái, trao ñoåi, tieâu duøng.
. Saûn xuaát : laø khaâu ñaàu tieân, taïo ra saûn phaåm, thoûa maõn nhu caàu cuûa con
ngöôøi, xaõ hoäi.Phuï thuoäc vaøo giôùi haïn, quy moâ nguoàn löïc, möùc ñoä khaû thi
phuông aùn,taøi naêng,trình ñoä nhaø quaûn lyù.
. Phaân phoái, trao ñoåi: laø khaâu trung gian, thuùc ñaåy toác ñoä gaëp gôõ nhaø saûn
xuaát vaø tieâu duøng.
. Tieâu duøng : laø khaâu cuoái cuøng cuûa taùi saûn xuaát. Laø ñoäng cô thuùc ñaåy saûn
xuaát phaùt trieån.
Tieâu duøng saûn phaåm, coù 2 loaïi : tieâu duøng caù nhaân vaø tieâu duøng saûn xuaát.
Caâu 3 : Haøng Hoùa Vaø Thuoäc Tính Cuûa Haøng Hoùa? Tính Chaát Hai Maët
Cuûa Lao Ñoäng Saûn Xuaát Haøng Hoùa ?Phaân Bieät Lao Ñoäng Xaõ Hoäi –
Lao Ñoäng Tö Nhaân , Lao Ñoäng Giaûn Ñôn – Lao Ñoäng Phöùc Taïp ?
Haøng hoaù : laø saûn phaåm cuûa lao ñoäng coù khaû naêng thoaû maõn nhu caàu naøo
ñoù cuûa con ngöôøi trong tieâu duøng ñeå trao ñoåi.Coù 2 thuoäc tính : Giaù trò söû
duïng & Giaù trò trao ñoåi.
. Giaù trò söû duïng : laø coâng duïng cuûa saûn phaåm coù khaû naêng thoûa maõn nhu
caàu cuûa con ngöôøi trong tieâu duøng.
Ñaëc ñieåm :
+ Boäc loä thoâng qua quaù trình thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi.
+ Moät haøng hoaù coù theå coù nhieàu coâng duïng
+ Giaù trò söû duïng laø moät phaïm truø vónh vieãn gaén lieàn vôùi cuoäc soáng.
Hình thaùi:
+ Bieåu hieän ôû caùc tö lieäu saûn xuaát ( nhö nguyeân lieäu, maùy moùc)
+ Bieåu hieän ôû caùc vaät phaåm phuïc vuï tieâu duøng caù nhaân ( nhö löông
thöïc, thöïc phaåm).
. Giaù trò trao ñoåi : mang tính tröøu töôïng, laø töông quan veà soá löôïng giöõa
haøng hoaù naøy vôùi haøng hoaù khaùc trong trao ñoåi. Noù laø moät phaïm truø tröøu
töôïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát, chæ thoâng qua trao ñoåi.
Ñaëc ñieåm : Giaù trò haøng hoaù laø lao ñoäng tröøu töôïng ñaõ keát tinh trong haøng
hoaù.
Giaù trò do lao ñoäng keát tinh, thöôùc ño laø thôøi gian.Giaù trò ñöôïc coi laø cô sôû
trao ñoåi.Noù laø moät phaïm truø tröøu töôïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát.Chæ
thoâng qua trao ñoåi môùi coù giaù trò.
Baûn chaát cuûa trao ñoåi haøng hoaù : ngöôøi ta chæ ñoåi cho nhau nhöõng vaät coù
coâng duïng khaùc nhau nhöng giaù trò baèng nhau. Qua trao ñoåi giaù trò ñöôïc
bieåu hieän baèng tieàn(giaù caû).
Tính chaát hai maët cuûa haøng hoaù :
Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù coù tính 2 maët : lao ñoäng cuï theå vaø lao ñoäng
tröøu töôïng.
+ Lao ñoäng cuï theå : laø lao ñoäng cuûa moät ngheà chuyeân moân nhaát ñònh coù
ñoái töôïng, muïc ñích, phöông phaùp, coâng cuï lao ñoäng rieâng ñaït keát quaû
rieâng.
+ Lao ñoäng tröøu töôïng : laø lao ñoäng xaõ hoäi cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù
khoâng keå ñeán hình thöùc cuï theå cuûa noù. Noù taïo ra giaù trò cuûa haøng hoaù.
Maâu thuaãn vôùi lao ñoäng cuï theå cuûa noù thoâng qua 2 thuoäc tính.
So saùnh lao ñoäng giaûn ñôn – lao ñoäng phöùc taïp :
. Lao ñoäng giaûn ñôn : ai cuõng tieán haønh ñöôïc, khoâng ñoøi hoûi chuyeân moân.
. Lao ñoäng phöùc taïp : laø lao ñoäng qua ñaøo taïo kyõ thuaät, caàn kyõ naêng
chuyeân moân.
So saùnh lao ñoäng tö nhaân – lao ñoäng xaõ hoäi :
Lao ñoäng tö nhaân : laø lao ñoäng cuûa töøng caù nhaân, saûn phaåm cuûa moãi caù
nhaân. Laø lao ñoäng mang tính töï phaùt.
Lao ñoäng xaõ hoäi : laø lao ñoäng do caù nhaân hôïp thaønh, caàn phaûi coù ñieàu
kieän saûn phaåm cuûa caù nhaân.
Caâu 4: Trình Baøy Noäi Dung Yeâu Caàu Vaø Taùc Duïng Cuûa Quy Luaät Giaù
Trò ?
Noäi dung yeâu caàu cuûa quy luaät giaù trò :
Quy luaät giaù trò laø quy luaät kinh teá cuûa saûn xuaát haøng hoaù. Noù quyeát ñònh
caùc phöông phaùp vaø caùc nguyeân taéc ño löôøng phaân phoái, kích thìch lao
ñoäng xaõ hoäi trong caùc ñieàu kieän cuûa saûn xuaát haøng hoaù. Ôû ñaâu coù saûn
xuaát haøng hoaù thì ôû ñoù coù quy luaät giaù trò hoaït ñoäng.
Theo quy luaät giaù trò vieäc saûn xuaát haøng hoaù vaø trao ñoåi haøng hoaù phaûi
döïa treân cô sôû hao phí lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát, trao ñoåi phaûi döïa treân cô
sôû ngang giaù.
Taùc duïng cuûa quy luaät giaù trò :
Quy luaät giaù trò toàn taïi vaø hoaït ñoäng ôû caùc phöông thöùc saûn xuaát coù saûn
xuaát haøng hoaù vaø coù nhöõng ñaëc ñieåm hoaït ñoäng rieâng bieät tuøy thuoäc vaøo
quan heä saûn xuaát thoáng trò. Nhöng nhìn chung, quy luaät giaù trò ñeàu coù
nhöõng taùc duïng chuû yeáu :
. Ñieàu tieát saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù : Treân thöïc teá haøng hoaù bao giôø
cuõng vaän ñoäng töø nôi giaù thaáp ñeán nôi giaù cao. Quy luaät giaù trò coù taùc
duïng ñieàu tieát söï vaän ñoäng ñoù, phaân phoái caùc nguoàn haøng hoaù moät caùch
hôïp lyù hôn giöõa caùc vuøng, giöõa cung vaø caàu ñoái vôùi caùc loaïi haøng hoaù
trong xaõ hoäi.
. Thuùc ñaåy caûi tieán kyõ thuaät, taêng naêng suaát lao ñoäng :Trong saûn xuaát haøng
hoaù ñeå thu nhieàu lôïi nhuaän , ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù phaûi thöôøng xuyeân
thay ñoåi, caûi tieán chaát löôïng maãu maõ haøng hoaù cho phuø hôïpnhu caàu thò
hieáu ngöôøi tieâu duøng, caûi tieán caùc bieän phaùp löu thoâng, baùn haøng ñeå tieát
kieäm chi phí löu thoâng vaø tieâu thuï saûn phaåm nhanh hôn.
. Phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù : Söï taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù
trò beân caïnh maët tích cöïc cuøng daãn ñeán söï phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn xuaát
haøng hoaù thaønh ngöôøi giaøu, ngöôøi ngheøo. Döôùi taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù
trò vaø caùc quy luaät khaùc taát yeáu daãn ñeán keát quaû : nhöõng ngöôøi coù ñieàu
kieän saûn xuaát thuaän lôïi, coù trình ñoä cao, … seõ phaùt taøi laøm giaøu. Ngöôïc laïi,
nhöõng ngöôøi khoâng coù ñieàu kieän treân hoaëc gaëp ruûi ro tai naïn seõ bò maát heát
voán, phaù saûn. Taùc duïng naøy cuûa quy luaät giaù trò moät maët ñaøo thaûi caùc yeáu
keùm, kích thích caùc nhaân toá tích cöïc phaùt trieån .
Caâu 5: Söï Chuyeån Hoùa Thaønh Tö Baûn ?
Coâng thöùc chung cuûa tö baûn: T- H – T ‘
MÑ tìm coâng thöùc chung, khaùi quaùt söï vaän ñoäng cuûa tö baûn
So saùnh CT löu thoâng haøng hoaù giaûn ñôn vaø CT chung cuûa tö baûn:
Gioáng:
Ñeàu goàm coù:Haøng&tieàn;Mua&baùnÆ Phaûn aùnh söï vaän ñoäng cuûa neàn kinh
teá haøng hoaù
Khaùc:
Trình töï haønh vi mua baùn: H –T –H (CT löu thoâng haøng hoaù giaûn ñôn)
baùn tröôùc, mua sau. T-H-T’ (CT löu thoâng cuûa tö baûn) mua tröôùc , baùn
sau.
. Muïc ñích: H- T- H giaù trò söû duïng. T-H-T’ giaù trò.
. Tính chaát: H-T-H coù giôùi haïn, haønh vi keát thuùc. T-H-T’ khoâng giôùi haïn,
lieân tuïc.
Vaây: Tö baûn laø tieàn coù baûn naêng töï lôùn leân. Tö baûn laø tieàn ñöôïc söû duïng
laø phöông tieän ñeå boùc loät lao ñoäng cuûa ngöôøi khaùc. Laø GT coù khaû naêng
mang laïi GT thaëng dö.
T-H-T’ laø coâng thöùc chung cuûa tö baûn.
Maâu thuaån cuûa coâng thöùc chung:
Döïa vaøo lyù luaän tieàn teä vaø caên cöù vaøo lyù luaän giaù trò:
Giaù trò haøng hoaù do con ngöôøi laøm ra. Nhöng nhìn coâng thöùc T-H-T’ , ta
deã laàm töôûng tieàn cuõng taïo ra giaù trò khi löu thoâng. Thöïc chaát tieàn khoâng
töï lôùn leân. Tieàn khoâng coù theå töï sinh ra tieàn.Coøn löu thoâng khoâng taïo ra
giaù trò thaëng dö, chæ coù söï phaân phoái laïi löôïng giaù trò Æ Coâng thöùc chung
maâu thuaån ôû choå: Löu thoâng khoâng taïo ra giaù trò , nhöng giaù trò chæ ñöôïc
taïo ra töø löu thoâng.Löu thoâng laø ñieàu kieän, moâi tröôøng taïo ra giaù trò, coøn
nguoàn goùc cuûa giaù trò laø töø lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
Haøng hoaù söùc lao ñoäng:
-Ñieàu kieän söùc lao ñoäng trôû thaønh haøng hoaù :
Ngöôøi lao ñoäng töï do veà thaân theå , ñöôïc quyeàn baùn söùc lao ñoäng.
Ngöôøi lao ñoäng töï do veà thaân theå nhöng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát . Söùc
lao ñoäng cuõng coù hai thuoäc tính nhö haøng hoaù , vaø coøn theâm nhöõng ñaëc
tính rieân.
-Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng: laø coâng duïng cuûa noù ñeå thoaû maõn nhu caàu
cuûa ngöôøi mua .Noù bao goàm:Giaù trò tö lieäu ñeå nuoâi soáng coâng nhaân vaø gia
ñình coâng nhaân.
Chöùa ñöïng chi phí ñaøo taïo , trang bò ngheà nghieäp.
Nhaän xeùt:
Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng chòu söï chi phoái cuûa 2 khuynh höôùng:
Khuynh höôùng laøm taêng (do nhu caàu)
Khuynh höôùng laøm giaûm (do daân soá taêng daãn ñeán giaù trò haøng hoaù giaûm)
Khaùc vôùi haøng hoaù thoâng thöôøng : giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng mang
tính thinh thaàn, tính lòch söû. Haøng thoâng thöôøng coù söï tieâu duøng neân coâng
duïng giaûm ñeán 0.
Chuùng gioáng nhau ôû choå : ñeàu thoaû maõn nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng.
Ngöôøi coâng nhaân lao ñoäng saûn xuaát, thoânh qua ñoù taïo ra giaù trò thaëng dö.
Keát luaän:
Tieàn chuyeån hoaù thaønh tö baûn khi söùc lao ñoäng bieåu hieän qua haøng hoaù
hay tieàn, vaän ñoäng theo coâng thöùc chung: T-H-T’
Caâu 6: Saûn Xuaát Giaù Trò Thaëng Dö – Quy Luaät Kinh Teá Cô Baûn Cuûa
Chuû Nghóa Tö Baûn ?
Quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö :
Cô sôû kinh teá cuûa cheá ñoä TBCN laø cheá ñoä tö höõu veà tö lieäu saûn xuaát neân
quaù trình lao ñoäng döôùi chuû nghóa TB coù ñaëc ñieåm :
Xem xeùt trong khuoân khoå töøng doanh nghieäp:
. Phaûn aùnh moái quan heä quaûn lyù giöõa nhaø TB vôùi lao ñoäng laøm thueâ, ñieàu
kieän toå chöùc kinh doanh thuoäc veà nhaø tö baûn, coâng nhaân laø ngöôøi phuïc vuï.
. Phaûn aùnh caùc quan heä phaân phoái, phaân chia lao ñoäng, toaøn boä saûn phaåm
laøm ra thuoäc veà chi phoái cuûa nhaø tö baûn, coâng nhaân chæ ñöôïc nhaän tieàn
löông.
Xem xeùt trong toaøn boä neàn saûn xuaát Tö baûn :
. Saûn xuaát TBCN laø quaù trình taïo ra giaù trò söû duïng, coâng duïng cho xaõ hoäi
tieâu duøng.
. Saûn xuaát ra giaù trò vaø giaù trò thaëng dö, muïc ñích vaø ñoäng cô cuûa saûn xuaát
tö baûn laø saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu tieàn.
Ñònh nghóa giaù trò thaëng dö :
. Giaù trò thaëng dö laø phaàn giaù trò doâi ra ngoaøi giaù trò söùc lao ñoäng do coâng
nhaân taïo ratrong quaù trình saûn xuaát bò nhaø tö baûn chieám duïng. Kí hieäu : m
Nhaän xeùt :
Qua nhieân cöùu cho thaáy giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá, chæ roõ
ngheà lao ñoäng cuûa coâng nhaân chia laøm 2 phaàn :
+ Phaàn thôøi gian caàn thieát taïo ra söùc lao ñoäng cho coâng nhaân.
+ Phaàn thôøi gian thaëng dö taïo ra söï thaëng dö cho nhaø tö baûn.
. Giaù trò thaëng dö laø phaïm truø kinh teá phaûn aùnh quan heä boùc loät giöõa Tö
baûn ñoái vôùi lao ñoäng laøm thueâ.
. Giaù trò thaëng dö phaûn aùnh baûn chaát cuûa neàn saûn xuaát TBCN.
. Giaù trò thaëng dö laø ñieàu kieän ñeå tích luõy tö baûn vaø ñeå taùi saûn xuaát môû
roäng, thuùc ñaåy xaõ hoäi phaùt trieån.
Baûn chaát cuûa Tö baûn, tö baûn baát bieán vaø tö baûn khaû bieán :
Baûn chaát cuûa tö baûn :
. Tö baûn laø quan heä saûn xuaát xaõ hoäi töùc tö baûn laø khaùi nieäm duøng ñeå chæ
quan heä xaõ hoäi cuûa 2 giai caáp ñoái khaùng : giai caáp tö saûn vaø giai caáp voâ
saûn.
. Tö baûn laø khaùi nieäm ñeå chæ phöông thöùc saûn xuaát trong lòch söû.
Söï phaân chia tö baûn thaønh tö baûn khaû bieán vaø tö baûn baát bieán:
. Caên cöù cuûa vieäc phaân chia : döïa vaøo tính chaát lyù luaän 2 maët cuûa lao
ñoäng saûn xuaát haøng hoaù cuûa Maùc chia ra 2 loaïi Tö baûn baát bieán vaø Tö baûn
khaû bieán.
Tö baûn toàn taïi 2 boä phaän :
+ boä phaän 1 : Tö lieäu saûn xuaát goàm maùy moùc, nguyeân lieäu, vaät lieäu, naêng
löôïng, ñoäng löïc, nhaø xöôûng, kho. Noù coù ñaëc ñieåm laø ñieàu kieän cuûa saûn
xuaát. Trong quaù trình tham gia saûn xuaát giaù trò cuûa noù ñöôïc baûo toàn vaø
chuyeån dòch vaøo saûn phaåm môùi. Ñoù laø tö baûn baát bieán, kí hieäu laø C.
+ boä phaän 2 : laø söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân, coù ñaëc ñieåm laø tham gia vaøo
saûn xuaát, luoân bieán ñoåi vaø taêng leân veà löôïng neân goïi laø tö baûn khaû bieán,
kí hieäu V.
. Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa söï phaân chia :
Giuùp ta hieåu roõvai troø vaø vò trí cuûa töøng boä phaän TB.Tö lieäu saûn xuaát laø
ñieàu kieän cuûa saûn xuaát.
Giuùp ta phaân tích vaø hieåu roõ keát caáu cuûa giaù trò haøng hoaù. Haøng hoaù goàm
3 boä phaän baèng toång C + V + m
Trong ñoù: C laø giaù trò TLSX ñaõ hao phí trong saûn xuaát.
V laø giaù trò söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
m laø giaù trò thaëng dö( thu nhaäp cuûa nhaø tö baûn)
Vieäc phaân chia Tb nhö treân giuùp ta hieåu roõ baûn chaát cuûa TB ñoàng thôøi
goùp phaàn vaøo giaûi quyeát maâu thuaãn coâng thöùc chung cuûa tö baûn.
Thoâng qua nghieân cöùu giuùp ta hieåu roõ baûn chaát vaø nguoàn goác cuûa giaù trò
thaëng dö chính laø töø lao ñoäng laøm thueâ cuûa coâng nhaân.
Ngaøy lao ñoäng, tyû suaát vaø khoái löôïng cuûa giaù trò thaëng dö :
Ngaøy lao ñoäng laø moät khaùi nieäm chæ ñoä daøi thôøi gian laøm vieäc moãi ngaøy
cuûa ngöôøi lao ñoäng.
Ñaëc ñieåm :
+ Thôøi gian caàn thieát taïo ra giaù trò söùc lao ñoäng hay tieàn löông cuûa coâng
nhaân vaø phaàn thôøi gian thaëng dö taïo ra giaù trò thaëng dö cho nhaø tö baûn.
+ Ngaøy lao ñoäng coù ñaëc ñieåm lôùn hôn so vôùi thôøi gian caàn thieát ñieàu naøy
ñaûm baûoTö baûn coù lôïi vaø thueâ coâng nhaân. Ngaøy lao ñoäng phaûi ngaén hôn
24 giôø. Toùm laïi ngaøy lao ñoäng naèm trong khoaûng lôùn hôn thôøi gian caàn
thieát nhöng phaûi ngaén hôn 24 giôø.
+ Ngaøy lao ñoäng laø moät phaïm truø phaûn aùnh töông quan thôøi gian laøm vieäc
cho mình vaø nhaø tö baûn cuûa coâng nhaân. Thoâng thöôøng ngöôøi thueâ coâng
nhaân muoán keùo daøi ngaøy lao ñoäng vì muïc ñích laøm cho tyû suaát giaù trò
thaëng dö taêng leân.
Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø tyû soá tính theo % giöõa giaù trò thaëng dö vaø giaù trò
söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
Coâng thöùc : m’ = m . 100%
Trong ñoù : m’ laø tyû suaát giaù trò thaëng dö.
m laø giaù trò thaëng dö
V laø giaù trò söùc lao ñoäng.
Nhaän xeùt :
+ Tyû soá naøy noùi leân raèng nhaø TB boû ra 1 löôïng tieàn laø bao nhieâu thueâ
coâng nhaân thì seõ thu ñöôïc 1 giaù trò thaëng dö baèng baáy nhieâu ( m = V).
+ Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá phaûn aùnh trình ñoä saûn
xuaát giaù trò thaëng dö cuûa nhaø TB. Tyû suaát caøng cao thì trình ñoä saûn xuaát
cao, tyû suaát thaáp thì trình ñoä saûn xuaát thaáp.
Khoái löôïng giaù trò thaëng dö : laø tích soá giöõa tyû suaát giaù trò thaëng dö vôùi
toång giaù trò söùc lao ñoäng ñöôïc duïng.
M = m’ . ?V
Trong ñoù : M laø khoái löôïng GTTD
m’laø tyû suaát GTTD
V laø toång giaù trò söùc lao ñoäng.
Nhaän xeùt :
Khoái löôïng giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá phaûn aùnh töông quan
thu nhaäp cuûa 2 giai caáp Tö saûn vaø Voâ saûn ( phaûn aùnh quy moâ boùc loät
GTTD cuûa giai caáp tö saûn ñoái vôùi giai caáp coâng nhaân laøm thueâ).
Hai phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö :
. Saûn xuaát giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái : laø GTTD thu ñöôïc nhôø keùo daøi
ngaøy lao ñoäng. Trong khi thôøi gian lao ñoäng caàn thieát khoâng thay ñoåi.
Nhaän xeùt : nhôø keùo daøi thôøi gian lao ñoäng, maø thôøi gian lao ñoäng thaëng dö
taêng leân töông öùng. Tyû suaát GTTD seõ taêng leân. Bieän phaùp cô baûn ñeå thöïc
hieän phöông phaùp naøy laø : taêng cöôøng ñoä lao ñoäng vaø keùo daøi thôøi gian
lao ñoäng. Nhöng phöông phaùp naøy luoân bò giôùi haïn vì ngaøy lao ñoäng luoân
coù giôùi haïn vaø bò coâng nhaân phaûn ñoái.
. Saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái : duøng ñeå chæ GTTD thu ñöôïc nhôø
ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát, trong khi ñoä daøi ngaøy lao ñoäng
khoâng ñoåi.
Nhaän xeùt : Nhôø ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát maø giaù trò thaëng dö
taêng leân, bieän phaùp thöïc hieän phöông phaùp naøy laø taêng naêng suaát lao
ñoäng. Phöông phaùp naøy khoâng bò giôùi haïn, luoân ñaùp öùng nhu caàu, tham
voïng cuûa nhaø TB, thöïc hieän phöông phaùp naøy khoâng bò phaïm luaät keùo daøi
thôøi gian lao ñoäng. Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu ôû caùc nöôùc
phaùt trieån, trình ñoä daân trí cao, coù tieàm naêng veà khoa hoïc kyõ thuaät.
Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch :
. Khaùi nieäm : GTTD sieâu ngaïch laø GTTD thu ñöôïc troäi vöôït hôn so vôùi
GTTD bình thöôøng, noù laø soá cheânh leäch giöõa thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi
caàn thieát ( hay chi phí saûn xuaát trung bình ) vôùi thôøi gian lao ñoäng caù bieät
( chi phí caù bieät ).
msn = CPSXXH – CPCB
Toùm laïi : söï hình thaønh GTTD sieâu ngaïch laø do chi phí saûn xuaát caù bieät.
GTTD sieâu ngaïch coù baûn chaát laø hình thaùi bieán töôùng cuûa GTTD töông
ñoái.
Vai troø vaø ñaëc ñieåm cuûa GTTD sieâu ngaïch :
GTTD sieâu ngaïch laø ñoäng löïc, laø söùc huùt ñoái vôùi caùc doanh nghieäp.
GTTD sieâu ngaïch coù ñaëc ñieåm laø luoân di chuyeån, bieán ñoåi trong xaõ hoäi, di
chuyeån theo höôùng töø doanh nghieäp naøy sang doanh nghieäp khaùc ( caùc
doanh nhieäp coù chi phí caù bieät < chi phí xaõ hoäi ).
Quy luaät kinh teá cô baûn cuûa CNTB :
Khaùi nieäm : Quy luaät kinh teá cô baûn laø quy luaät kinh teá phaûn aùnh baûn chaát,
ñoäng cô vaø nhöõng phöông tieän ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa neàn kinh teá gaén
vôùi moãi cheá ñoä nhaát ñònh. Thöôøng thì cheá ñoä xaõ hoäi bò chi phoái bôûi moät
quy luaät kinh teá cô baûn.
Noäi dung vaø yeâu caàu cuûa quy luaät : saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu GTTD cho
xaõ hoäi Tö baûn, baát luaän vieäc saûn xuaát ra caùi gì vaø baèng phöông phaùp naøo.
Trong xaõ hoäi tö baûn quaù trình kinh doanh trong thò tröôøng GTTD bieåu
hieän thoâng qua lôïi nhuaän. Lôïi nhuaän laø keát quaû cuûa vieäc saûn xuaát kinh
doanh ñöôïc tính baèng hieäu soá daân soá vôùi chi phí.
Kí hieäu : P = DS – CP = ñaàu ra – ñaàu vaøo.
Muïc tieâu cuûa lôïi nhuaän : muïc tieâu soá moät cuûa doanh nghieäp doanh nhaân
laø toái ña hoaù lôïi nhuaän.
Söï ra ñôøi cuûa phöông thöùc saûn xuaát Tö baûn chuû nghóa :
Tö baûn chuû nghóa laø moät trong 5 phöông thöùc saûn xuaát, ñaây laø phöông
thöùc saûn xuaát thöù tö. Xuaát hieän döïa vaøo 2 ñieàu kieän :
+ Trong xaõ hoäi xuaát hieän moät lôùp ngöôøi maø hoï tích luõy ñöôïc trong tay moät
löôïng taøi chính coù ñuû khaû naêng môû nhaø maùy, coâng xöôûng, ñaây laø giai caáp
chuû xöôûng.
+ Trong xaõ hoäi coù ñoâng ñaûo ngöôøi lao ñoäng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát ñaây
laø giai caáp voâ saûn laøm thueâ.
Chuû nghóa tö baûn xuaát hieän ñaây laø giai ñoaïn hôïp taùc giaûn ñôn.
Chuû nghóa tö baûn ra ñôøi döïa vaøo quaù trình tích luõy nguyeân thuûy tö baûn,
quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän baèng coâng cuï baïo löïc.
Caâu 7: Tích Luõy Tö Baûn ? Quy Luaät Tích Luõy Tö Baûn ?
Thöïc chaát vaø ñoäng cô cuûa tích luyõ tö baûn :
. Ñieàu kieän ñeå tích luyõ : Thu nhaäp > so vôùi möùc tieâu thuï caàn thieát
. Ñoäng cô tích luyõ: Mô roäng qui moâ saûn xuaát , toái ña hoaù lôïi nhuaän.
Thöïc chaát laø quaù trình tö baûn hoaù giaù trò thaëng dö, taùi saûn xuaát môû roäng.
. Phaïm vi: töøng doanh nghieäp (caù bieät ) , ôû neàn khinh teá(roäng)
Ñeå tích luyõ: khoâng ñöôïc tieâu duøng lôïi nhuaän lôïi nhuaän thu ñöôïc, phaûi
daønh moät phaàn ñeå laøm voán môû roäng cô sôû saûn xuaát.
Nhaân toá aûnh höôûng ñeán tích luyõ tö baûn:
Phuï thuoäc vaøo 3 nhoùm:
+Khoái löôïng giaù trò thaëng dö thu ñöôïc (M) maø (M) laïi phuï thuoäc:
+Tæ suaát giaù trò thaëng dö.
+Naêng suaát lao ñoäng.
Qui moâ cuûa tö baûn öùng tröôùc.
. Tæ leä phaân chia giaù trò thaëng dö.
. Söï cheânh leäch giöõa tö baûn söû duïng vaø tö baûn tieâu duøng.
. Qui luaät tích luyõ tö baûn:
Tích tuï vaø taäp trung tö baûn.
a/ Tích tuï: laø quaù trình taêng qui moâ cuûa tö baûn caù bieät baèng caùch gom goùp
, tích luyõ giaø trò thaëng dö ñeå thöïc hieän taùi saûn xuaát môû roäng. Noù phuï thuoäc
vaøo khoái löôïng giaù trò thaëng dö vaø töøng doanh nghieäp. Noù phaûn aùnh moái
quan heä giöõa tö baûn vaø lao ñoäng.
Tích tuï luoân phuï thuoäc vaøo lôïi nhuaän.
Ñaëc ñieåm: Dieãn ra nhanh trong thôøi kyø caïch tranh töï do.
Keát quaû: Tích tuï hình thaønh neân ñaïi coâng ty, môû roäng qui moâ saûn
xuaát.
b/ Taäp trung tö baûn: laø quaù trình laøm taêng qui moâ cuûa tö baûn caù bieät.
Tieán haønh döïa vaøo 2 bieän phaùp:
Hôïp löïc veø voán & Cöôõng böùc, thoân thính kinh teá.
Taäp trung tö baûn phaûn aùnh moái quan heä giöõa caùc coå ñoâng lôùn trong hoäi
ñoàng quaûn trò.
. Phaïm vi: toaøn xaõ hoäi, khoâng giôùi haïn. Coù theå dieãn ra treân töøng ngaønh,
töøng lónh vöïc .
. Ñaëc ñieåm: Laø bieåu hieän cuûa taäp trung hoaù saûn xuaát laø ñieàu kieän ñeå xaõ
hoäi hoaù neàn kinh teá.Keát quaû: laøm taêng voán taäp trung .Nhaän xeùt: Tích tuï
vaø taäp trung ñaùp öùng moät phaàn nhu caàu cuûa nhaø saûn xuaát lôùn.
Caáu taïo höõu cô tö baûn: goàm coù hai maët: maët vaät chaát vaø giaù trò.
Caáu taïo tö baûn veà vaät chaát vaø kyõ thuaät: Goàm TLSX vaø söùc lao ñoäng . Tæ
leä giöõa soá löôïng tö lieäu saûn xuaát vaø soá lao ñoäng söû duïng laø caáu taïo kyõ
thuaät.
Caáu taïo tö baûn veà maët giaù trò : goàm giaù trò söùc lao ñoäng . Tæ leä giöõa 2 boä
phaän naøy goïi laø caáu taïo giaù trò tö baûn .Hai maët vaät chaát vaø kyõ thuaät luoân
coù quan heä vôùi nhau , dieãn taû moái quan heä ñoù Mac duøng khaùi nieäm : Caáu
taïo höõu cô .
Caáu taïo höõu cô tö baûn : laø caáu taïo giaù trò do caáu taïo kinh teá quyeát ñònh vaø
phaûn aùnh nhöõng bieán ñoåi cuûa kinh teá ñoù. Caáu taïo höõu cô tö baûn = C/V
C: giaù trò tö lieäu saûn xuaát V: giaù trò söùc lao ñoäng.
Caâu 8: Lôïi Nhuaän Bình Quaân Vaø Giaù Caû Saûn Xuaát ? Söï Hình Thaønh
Giaù Trò Thò Tröôøng ? Caïnh Tranh Ngaønh ?Söï Chuyeån Hoùa Giaù Trò
Haøng Hoùa Thaønh Giaù Trò
Chi phí saûn xuaát ,lôïi nhuaän vaø tæ suaát lôïi nhuaän :
a/ Chi phí saûn xuaát: Kí hieäu (K)
Giaù trò haøng hoaù = c + v + m
K=c+v
Giaù trò haøng hoaù = K = m
Muïc ñích: nghieân cöùu ñeå vaïch traàn baûn chaát cuûa tö baûn . Khi xuaát hieän K,
giaù trò thaëng dö chuyeån hoaù mang hình thöùc tö baûn môùi laø lôïi nhuaän (P).
Töø ñoù GTHH = K + P
b/ Lôïi nhuaän : töùc laø giaù trò thaêng dö ñöôïc so saùnh vôùi toaøn boä tö baûn öùng
tröôùc. Laø keát quaû cuûa ñaàu tö kinh doanh.
-Lôïi nhuaän = P = Doanh soá – Chi phí
Doanh soá = G * Q (G :giaù caû Q : saûn löôïng)
Ñaët ñieåm: Lôïi nhuaän phuï thuoäc tæ suaát lôïi nhuaän P = P’ * K
Tæ suaát lôïi nhuaän laø tæ soá tính theo % giöõa lôïi nhuaän (giaù trò thaêng dö) vôùi
tö baûn öùng tröôùc.
P’ = m/K * 100% = P / K
Caïnh tranh ngaønh vaø söï hình thaønh giaù trò thò tröôøng:
Coù hai hình thöùc caïnh tranh: + Trong noäi boä ngaønh + Giöõa caùc
ngaønh
a/ Caïch tranh noäi boä ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc doanh nghieäp trong
cuøng moät ngaønh saûn xuaát cuøng moät loaïi saûn phaåm. Vd: Giöõa caùc xí
nghieäp may trong ngaønh may.
Muïc ñích: chieám laáy ñieàu kieän thuaän lôïi trong kinh doanh ( coâng ngheä,
qui moâ, nhaâ löïc)
Ñoäng cô: lôïi nhuaän sieâu ngaïch.
Bieän phaùp caïnh tranh: nhieàu caùch. Cô baûn nhaát laø caûi tieán kyõ thuaät, ñoåi
môùi quaûn lyù – naâng cao naêng suaát – giaûm giaù saûn phaåm.
Keát quaû: Hình thaønh giaù trò thò tröôøng cuûa haøng hoaù. Giaù trò thò tröôøng do
ngöôøi cung öùng qui ñònh.
b/ Caïch tranh ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc ngaønh saûn xuaát vôùi nhau
trong neàn kinh teá.
Bieän phaùp töï do di chuyeå tö baûn , voán töø ngaønh naøy sang ngaønh khaùc.
Quaù trình naøy dieãn ra töï phaùt do lôïi nhuaän taùc ñoäng.
Quaù trình naûy laøm cho cô caáu kinh teá ñieàu chænh laïi thöôøng xuyeân.
Keát quaû daãn ñeán hình thaønh lôïi nhuaän bình quaân.
Söï chuyeån hoaù giaù trò haøng hoaù thaønh giaù trò saûn xuaát:
Nguyeân nhaân: do caïch tranh giöõa caùc ngaønh daãn ñeán söï chuyeån hoaù cuûa
qui luaät giaù trò thaêng dö thaønh qui luaät lôïi nhuaän bình quaân. GTHH
chuyeån thaønh giaù caû saûn xuaát.
Giaù caø saûn xuaát = chi phí + lôïi nhuaän bình quaân = K + P
Lôïi nhuaän bình quaân: laø lôïi nhuaän baèng nhau cho nhöõng nhaø tö baûn
ñöôïc ñaàu tö vaøo caùc ngaønh saûn xuaát khaùc nhau. Coâng thöùc: P
= P’ * K
Caâu 9: Tö Baûn Cho Vay ,Lôïi Töùc ? Coâng Ty Coå Phaàn ? Thò Tröôøng
Chöùng Khoaùn ?
Tö baûn cho vay, lôïi töùc (Z), tyû suaát lôïi töùc (Z’) :
Tö baûn cho vay : laø tö baûn tieàn teä maø ngöôøi chuû cuûa noù cho nhaø tö baûn
khaùc vay ñeå kinh doanh, sau moät thôøi gian thu veà keøm theo moät soá tieàn
lôøi ( lôïi töùc ).
Lôïi töùc : laø moät phaàn cuûa lôïi nhuaän bình quaân maø ngöôøi vay phaûi traû cho
ngöôøi cho vay veà quyeàn sôû höõu tieàn teä. Lôïi töùc laø moät phaàn cuûa giaù trò
thaëng dö. Kí hieäu: Z
Lôïi töùc phuï thuoäc vaøo tyû suaát lôïi töùc : Z = Z’ . K
Tyû suaát lôïi töùc laø tyû soá tính theo phaàn traêm giöõa lôïi töùc vaø soá tieàn cho
vay
Z’ = Z/K * 100%
Trong thò tröôøng Z’ luoân dao ñoäng phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá
+ Quan heä cung - caàu soá tieàn cho vay
+ Chæ soá laïm phaùt cuûa neàn kinh teá
+ Tình hình saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù
+ Laõi suaát naèm trong khoaûng vaän ñoäng 0 < Z’ < P’
Tín duïng tö baûn chuû nghóa :
Quan heä tín duïng laø quan heä vay möôïn, kinh doanh tieàn teä. Coù 2 hình
thöùc :
Tín duïng thöông nghieäp : laø quan heägiöõa caùc nhaø tö baûn vôùi nhau.
Tín duïng ngaân haøng : Laø quan heä giöõa ngaân haøng vaø caùc nhaø tö baûn
Ngaân haøng laø moät loaïi doanh nghieäp chuyeân kinh doanh tieàn teä vaø laøm
moâi giôùi giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay. Heä thoáng ngaân haøng coù 2
loaïi : moät caáp vaø hai caáp.
+ Moät caáp :chæ coù ngaân haøng trung öông.
+ Hai caáp : goàm ngaân haøng trung öông vaø ngaân haøng thöông maïi.
Ngaân haøng laø trung taâm tieàn maët, laø thuû quyõ cuûa xaõ hoäi, laø trung taâm
thanh toaùn.
Hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng : coù 2 nghieäp vuï
Nhaän göûi (Z tg) : huy ñoäng voán , thu huùt voán. Ñeå thöïc hieän chöùc naêng naøy
phaûi thöïc hieän chính saùch laõi suaát tieàn göûi cho ngöôøi göûi.
Cho vay ( Z cv) : phaân boå voán cho caùc doanh nghieäp, caùc hoä vay ñeå kinh
doanh. Taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc vay voán nhöng phaûi thoaû ñieàu kieän :
+ Coù döï aùn khaû thi
+ Coù theá chaáp taøi saûn
+ Nhaän ñöôïc söï baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba.
Ngaân haøng quy ñònh laõi suaát cho vay, ñoàng thôøi cam keát traû laõi ñuùng kyø.
Lôïi nhuaän ngaânhaøng : Toång lôïi töùc cho vay tröø ñi toång lôïi töùc tieàn göûi
Lôïi nhuaän ngaân haøng = ? Z cv - ? Z tg
Coâng ty coå phaàn, thò tröôøng chöùng khoaùn :
Coâng ty coå phaàn :
Laø 1 hình doanh nghieäp maø voán do nhöõng ngöôøi tham gia ( coå ñoâng) ñoùng
goùp.
Ñaëc ñieåm :
+ Laø moät toå chöùc kinh doanh nhieàu chuû theå
+ Laø moät loaïi hình cuûa coâng ty traùch nhieäm höõu haïn
+ Quan heä trong coâng ty phuï thuoäc vaøo tyû leä goùp voán.
Coå ñoâng : Ngöôøi sôû höõu coå phieáu trong coâng ty. Coù 2 loaïi
+ Coå ñoâng saùng laäp : ngöôøi laäp coâng ty, phaùt haønh coå phieáu.
+ Coå ñoâng thöôøng : goùp voán.
Quyeàn lôïi : ñöôïc chia laõi, ñöôïc tham gia döï ñaïi hoäi coå ñoâng.
Coå phieáu : laø moät loaïi chöùng khoaùn, laø vaên töï ghi nhaän söï goùp voán cuûa coå
ñoâng. Coù nhieàu loaïi coå phieáu : coù teân, khoâng teân, loaïi ñöôïc sang nhöôïng,
loaïi khoâng ñöôïc sang nhöôïng. Coå phieáu ñöôïc giao dòch teân thò tröôøng
chöùng khoaùn.
Thò tröôøng chöùng khoaùn :laø nôi mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn.
Chia laøm 2 loaïi : thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng thöù caáp.
+ Thò tröôøng sô caáp : mua ban coå phieáu thöôøng
+ Thò tröôøng thöù caáp : laø nôi trao ñoåi maø giaù coå phieáu khoâng nhaát thieát ghi
treân ñoù. Thöôøng phuï thuoäc vaøo 2 yeáu toá :
Lôïi nhuaän coå phieáu mang laïi
Tyû suaát lôïi töùc, tieàn göûi ngaân haøng
Gcoå phieáu = Pcoå phieáu / Z’
Caâu 10: Neâu Caùc Hình Thöùc Ñòa Toâ ?
Coù 2 hình thöùc ñòa toâ : ñòa toâ cheânh leäch vaø ñòa toâ tuyeät ñoái.
Ñòa toâ cheânh leäch :
. Ñòa toâ cheânh leäch laø giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch thu ñöôïc treân nhöõng
maûnh ruoäng coù ñieàu kieän saûn xuaát thuaän lôïi.
Ñòa toâ cheânh leäch : laø soá cheânh leäch giöõa giaù caû saûn xuaát chung ñöôïc quy
ñònh bôûi chi phí saûn xuaát treân ruoâng ñaát xaáu nhaát vôùi giaù caû caù bieät treân
caùc ruoäng ñaát trung bình vaø xaáu.
Phaân loaïi ñòa toâ : goàm coù Ñòa toâ cheânh leäch1 vaø Ñòa toâ cheânh leäch 2
Ñòa toâ cheânh leäch 1 : phuï thuoäc vaøo vò trí ñòa lyù thuaän lôïi, vaøo töï
nhieân
Ñòa toâ cheânh leäch 2 : phuï thuoäc vaøo quaù trình thaâm canh
So saùnh ñieàu kieän thuaän lôïi giöõa coâng nghieäp vaø noâng nghieäp :
Coâng nghieäp Noâng nghieäp
Coâng cuï lao ñoäng hieän ñaïi
- Quaûn lyù tieán tieán, nguoàn nhaân löïc lôùn, deã thay ñoåi. - Phuï thuoäc vaøo
ñoä phì nhieâu ñaát ñai, vò trí ñòa lyù thuaän lôïi.
Ñòa toâ tuyeät ñoái :
Ñòa toâ tuyeät ñoái : laø khoaûn lôïi nhuaän sieâu ngaïch ngoaøi lôïi nhuaän bình
quaân do caáu taïo höõu cô cuûa tö baûn trong noâng nghieäp thaáp hôn trong coâng
nghieäp maø nhaø tö baûn thueâ ruoäng ñaát noäp cho ñòa chuû. Trong thöïc teá ñòa
toâ tuyeät ñoái laø toaøn boä soá cheânh leäch giöõa giaù trò vaø giaù caû saûn xuaát.
Caâu 11: Taêng Tröôûng Kinh Teá Vaø Hieäu Quaû Kinh Teá ?
Taêng tröôûng kinh teá :
Taêng tröôûng kinh teá laø moät khaùi nieäm duøng ñeå chæ söï gia taêng cuûa cuûa caûi
vaät chaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm. Nhòp ñieäu taêng tröôûng kinh teá thöôøng
bieåu thò ôû toác ñoä taêng tröôûng toång saûn phaåm xaõ hoäi vaø thu nhaäp quoác daân.
Ñeå ñaùnh giaù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ngöôøi ta duøng caùc chæ tieâu sau :
+ Chæ tieâu cuûa Caùc Maùc : 2 chæ tieâu
Toång saûn phaåm xaõ hoäi : laø toång soá cuûa caûi vaät chaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng
naêm. Theo Mac nghieân cöùu treân 2 maët : hieän vaät vaø giaù trò
. Hieän vaät : thöïc theå hieän vaät, caáu truùc, goàm 2 boä phaän : toaøn boä tö lieäu
saûn xuaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm, toaøn boä tö lieäu tieâu duøng taïo ra haøng
naêm.
KINH TEÁ CHÍNH TRÒ
Caâu 1: Ñoái Töôïng Nghieân Cöùu Cuûa Kinh Teá Hoïc Chính Trò
Khaùi nieäm: Kinh teá hoïc chính trò laø moân khoa hoïc xaõ hoäi nghieân cöùu caùc
cô sôû kinh teá chung cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi gaén vôùi moãi giai ñoaïn phaùt trieån
trong xaõ hoäi.
Ñoái töôïng nghieân cöùu:
. Quan heä xaõ hoäi(quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong tieâu duøng…) ñeå hieåu
baûn chaát trong quan heä con ngöôøi, hieåu baûn chaát xaõ hoäi, giai caáp khaùc.
. Cô sôû haï taàng, kieán truùc thöôïng taàng; Quy luaät kinh teá, phaïm truø kinh teá.
. Quy luaät kinh teá : laø quy luaät phaûn aùnh moái lieân heä taát yeáu, thöøông
xuyeân laëp laïi cuûa caùc ñoái töôïng kinh teá.
Phaïm truø kinh teá : laø nhöõng daáu hieäu ñaëc tröng bieåu hieän söï hoaït ñoäng
cuûa caùc quy luaät kinh teá (mang tính tröøu töôïng, khaùch quan).
So saùnh quy luaät kinh teá – quy luaät töï nhieân :
+ Gioáng nhau : Ñeàu mang tính khaùch quan khoâng phuï thuoäc vaøo con
ngöôøi.
+ Khaùc nhau :Quy luaät kinh teá mang tính hieän thöïc, gaén lieàn vôùi lòch söû.
Noù chæ bieåu hieän thoâng qua hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi; Quy luaät töï nhieân
mang tính beàn vöõng vaø töï noù phaùt huy taùc duïng.
Heä thoáng quy luaät kinh teá : coù 3 daïng
+ Caùc quy luaät kinh teá chung : toàn taïi trong moïi phöông thöùc saûn xuaát. Ví
duï : quy luaät taêng naêng suaát, quy luaät quan heä saûn xuaát…
+ Caùc quy luaät chung, toàn taïi trong moät soá phöông thöùc saûn xuaát( ví duï
quy luaät giaù trò).
+ Caùc quy luaät kinh teá ñaëc thuø : coù rieâng trong töøng phöông thöùc saûn xuaát.
Yeâu caàu nghieân cöùu quy luaät kinh teá :
+ Khaùi nieäm quy luaät.
+ Noäi dung quy luaät.
+ Söï vaän duïng quy luaät.
+ Phaïm truø ñaëc tröng cuûa quy luaät.
+ Yeâu caàu cuûa quy luaät .
+ Taùc duïng cuûa quy luaät.
Caâu 2 : Taùi Saûn Xuaát Xaõ Hoäi Laø Gì ?
Taùi saûn xuaát xaõ hoäi vaø caùc loaïi hình :
. Taùi saûn xuaát : Laø quaù trình saûn xuaát dieãn ra lieân tuïc vaø laëp laïi theo thôøi
gian.
. Taùi saûn xuaát xaõ hoäi : Laø toång theå cuûa nhöõng taùi saûn xuaát caù bieät trong
moái quan heä höõu cô vôùi nhau.
. Taùi saûn xuaát giaûn ñôn : Laø quaù trình taùi saûn xuaát ñöôïc laëp aïi thöôøng
xuyeân vôùi quy moâ khoâng ñoåi.
. Taùi saûn xuaát môû roäng : Laø quaù trình taùi saûn xuaát coù quy moâ taêng leân, coù
2 hình thöùc :
+ Phaùt trieån theo chieàu roäng
+ Phaùt trieån theo chieàu saâu.
Goïi W : naêng suaát lao ñoäng
L0 : hieäu quaû söû duïng voán.
S : soá saûn phaåm.
V : nhaân coâng lao ñoäng.
C : voán ñaàu tö saûn xuaát.
Ta coù : W = S S=W.V
L0 = S S = L0 . C
Gioáng nhau :
ñeàu laøm taêng soá löôïng saûn phaåm (S) vaø chieám lónh thò tröôøng.
Khaùc nhau :
Taùi saûn xuaát theo chieàu roäng taêng S chuû yeáu döïa vaøo taêng V vaø taêng C.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu saâu chuû yeáu döïa vaøo taêng W laø L0 töùc laø
chuù troïng ñeán taêng naêng suaát lao ñoäng vaø hieäu quaû söû duïng ñoàng voán.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu roäng taêng saûn phaåm ñaàu ra(S), vaø gia
taêng daân soá.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu saâu ngoaøi vieäc taêng daân soá coøn thöïc hieän
ña daïng hoùa saûn phaåm.
Noäi dung cuûa taùi saûn xuaát xaõ hoäi :goàm coù 4 noäi dung
. Taùi saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát, taùi saûn xuaát ra quan heä saûn xuaát, taùi saûn
xuaát söùc lao ñoäng, taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng.
. Taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát (quan troïng nhaát) : coù theå buø ñaép cuûa caûi
vaät chaát con ngöôøi ñaõ söû duïng, ñaùp öùng nhu caàu cuûa xaõ hoäi.
. Chæ tieâu ñaùnh giaù keát quaû taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát laø toång hôïp saûn
phaåm xaõ hoäi. . . Toång hôïp saûn phaåm xaõ hoäiù laø toaøn boä saûn phaåm do lao
ñoäng trong caùc ngaønh saûn xuaát ra trong moät naêm.
Taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng nhaèm :
. Duy trì löïc löôïng lao ñoäng.
. Baûo toàn phaùt trieån noøi gioáng.
Chuù yù ñeán : Soá löôïng lao ñoäng + chaát löôïng lao ñoäng( trình ñoä hoïc vaán…)
Taùi saûn xuaát quan heä saûn xuaát :
Taùi taïo laïi caùc quan heä saûn xuaát(giai caáp, con ngöôøi). Quan heä saûn xuaát
phaûi phaùt trieån, hoaøn thieän , quan heä saûn xu61t phuï thuoäc vaøo trình ñoä lao
ñoäng,vaø quan heä saûn xuaát theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa.
Taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng : söï chaïy ñua saûn xuaát, thöû nghieäm khoa
hoïc laøm moâi tröôøng oâ nhieãm. Vì vaäy phaûi quan taâm ñeán caûi thieän moâi
tröôøng.
Caùc khaâu taùi saûn xuaát xaõ hoäi : saûn xuaát, phaân phoái, trao ñoåi, tieâu duøng.
. Saûn xuaát : laø khaâu ñaàu tieân, taïo ra saûn phaåm, thoûa maõn nhu caàu cuûa con
ngöôøi, xaõ hoäi.Phuï thuoäc vaøo giôùi haïn, quy moâ nguoàn löïc, möùc ñoä khaû thi
phuông aùn,taøi naêng,trình ñoä nhaø quaûn lyù.
. Phaân phoái, trao ñoåi: laø khaâu trung gian, thuùc ñaåy toác ñoä gaëp gôõ nhaø saûn
xuaát vaø tieâu duøng.
. Tieâu duøng : laø khaâu cuoái cuøng cuûa taùi saûn xuaát. Laø ñoäng cô thuùc ñaåy saûn
xuaát phaùt trieån.
Tieâu duøng saûn phaåm, coù 2 loaïi : tieâu duøng caù nhaân vaø tieâu duøng saûn xuaát.
Caâu 3 : Haøng Hoùa Vaø Thuoäc Tính Cuûa Haøng Hoùa? Tính Chaát Hai Maët
Cuûa Lao Ñoäng Saûn Xuaát Haøng Hoùa ?Phaân Bieät Lao Ñoäng Xaõ Hoäi –
Lao Ñoäng Tö Nhaân , Lao Ñoäng Giaûn Ñôn – Lao Ñoäng Phöùc Taïp ?
Haøng hoaù : laø saûn phaåm cuûa lao ñoäng coù khaû naêng thoaû maõn nhu caàu naøo
ñoù cuûa con ngöôøi trong tieâu duøng ñeå trao ñoåi.Coù 2 thuoäc tính : Giaù trò söû
duïng & Giaù trò trao ñoåi.
. Giaù trò söû duïng : laø coâng duïng cuûa saûn phaåm coù khaû naêng thoûa maõn nhu
caàu cuûa con ngöôøi trong tieâu duøng.
Ñaëc ñieåm :
+ Boäc loä thoâng qua quaù trình thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi.
+ Moät haøng hoaù coù theå coù nhieàu coâng duïng
+ Giaù trò söû duïng laø moät phaïm truø vónh vieãn gaén lieàn vôùi cuoäc soáng.
Hình thaùi:
+ Bieåu hieän ôû caùc tö lieäu saûn xuaát ( nhö nguyeân lieäu, maùy moùc)
+ Bieåu hieän ôû caùc vaät phaåm phuïc vuï tieâu duøng caù nhaân ( nhö löông
thöïc, thöïc phaåm).
. Giaù trò trao ñoåi : mang tính tröøu töôïng, laø töông quan veà soá löôïng giöõa
haøng hoaù naøy vôùi haøng hoaù khaùc trong trao ñoåi. Noù laø moät phaïm truø tröøu
töôïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát, chæ thoâng qua trao ñoåi.
Ñaëc ñieåm : Giaù trò haøng hoaù laø lao ñoäng tröøu töôïng ñaõ keát tinh trong haøng
hoaù.
Giaù trò do lao ñoäng keát tinh, thöôùc ño laø thôøi gian.Giaù trò ñöôïc coi laø cô sôû
trao ñoåi.Noù laø moät phaïm truø tröøu töôïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát.Chæ
thoâng qua trao ñoåi môùi coù giaù trò.
Baûn chaát cuûa trao ñoåi haøng hoaù : ngöôøi ta chæ ñoåi cho nhau nhöõng vaät coù
coâng duïng khaùc nhau nhöng giaù trò baèng nhau. Qua trao ñoåi giaù trò ñöôïc
bieåu hieän baèng tieàn(giaù caû).
Tính chaát hai maët cuûa haøng hoaù :
Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù coù tính 2 maët : lao ñoäng cuï theå vaø lao ñoäng
tröøu töôïng.
+ Lao ñoäng cuï theå : laø lao ñoäng cuûa moät ngheà chuyeân moân nhaát ñònh coù
ñoái töôïng, muïc ñích, phöông phaùp, coâng cuï lao ñoäng rieâng ñaït keát quaû
rieâng.
+ Lao ñoäng tröøu töôïng : laø lao ñoäng xaõ hoäi cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù
khoâng keå ñeán hình thöùc cuï theå cuûa noù. Noù taïo ra giaù trò cuûa haøng hoaù.
Maâu thuaãn vôùi lao ñoäng cuï theå cuûa noù thoâng qua 2 thuoäc tính.
So saùnh lao ñoäng giaûn ñôn – lao ñoäng phöùc taïp :
. Lao ñoäng giaûn ñôn : ai cuõng tieán haønh ñöôïc, khoâng ñoøi hoûi chuyeân moân.
. Lao ñoäng phöùc taïp : laø lao ñoäng qua ñaøo taïo kyõ thuaät, caàn kyõ naêng
chuyeân moân.
So saùnh lao ñoäng tö nhaân – lao ñoäng xaõ hoäi :
Lao ñoäng tö nhaân : laø lao ñoäng cuûa töøng caù nhaân, saûn phaåm cuûa moãi caù
nhaân. Laø lao ñoäng mang tính töï phaùt.
Lao ñoäng xaõ hoäi : laø lao ñoäng do caù nhaân hôïp thaønh, caàn phaûi coù ñieàu
kieän saûn phaåm cuûa caù nhaân.
Caâu 4: Trình Baøy Noäi Dung Yeâu Caàu Vaø Taùc Duïng Cuûa Quy Luaät Giaù
Trò ?
Noäi dung yeâu caàu cuûa quy luaät giaù trò :
Quy luaät giaù trò laø quy luaät kinh teá cuûa saûn xuaát haøng hoaù. Noù quyeát ñònh
caùc phöông phaùp vaø caùc nguyeân taéc ño löôøng phaân phoái, kích thìch lao
ñoäng xaõ hoäi trong caùc ñieàu kieän cuûa saûn xuaát haøng hoaù. Ôû ñaâu coù saûn
xuaát haøng hoaù thì ôû ñoù coù quy luaät giaù trò hoaït ñoäng.
Theo quy luaät giaù trò vieäc saûn xuaát haøng hoaù vaø trao ñoåi haøng hoaù phaûi
döïa treân cô sôû hao phí lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát, trao ñoåi phaûi döïa treân cô
sôû ngang giaù.
Taùc duïng cuûa quy luaät giaù trò :
Quy luaät giaù trò toàn taïi vaø hoaït ñoäng ôû caùc phöông thöùc saûn xuaát coù saûn
xuaát haøng hoaù vaø coù nhöõng ñaëc ñieåm hoaït ñoäng rieâng bieät tuøy thuoäc vaøo
quan heä saûn xuaát thoáng trò. Nhöng nhìn chung, quy luaät giaù trò ñeàu coù
nhöõng taùc duïng chuû yeáu :
. Ñieàu tieát saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù : Treân thöïc teá haøng hoaù bao giôø
cuõng vaän ñoäng töø nôi giaù thaáp ñeán nôi giaù cao. Quy luaät giaù trò coù taùc
duïng ñieàu tieát söï vaän ñoäng ñoù, phaân phoái caùc nguoàn haøng hoaù moät caùch
hôïp lyù hôn giöõa caùc vuøng, giöõa cung vaø caàu ñoái vôùi caùc loaïi haøng hoaù
trong xaõ hoäi.
. Thuùc ñaåy caûi tieán kyõ thuaät, taêng naêng suaát lao ñoäng :Trong saûn xuaát haøng
hoaù ñeå thu nhieàu lôïi nhuaän , ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù phaûi thöôøng xuyeân
thay ñoåi, caûi tieán chaát löôïng maãu maõ haøng hoaù cho phuø hôïpnhu caàu thò
hieáu ngöôøi tieâu duøng, caûi tieán caùc bieän phaùp löu thoâng, baùn haøng ñeå tieát
kieäm chi phí löu thoâng vaø tieâu thuï saûn phaåm nhanh hôn.
. Phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù : Söï taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù
trò beân caïnh maët tích cöïc cuøng daãn ñeán söï phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn xuaát
haøng hoaù thaønh ngöôøi giaøu, ngöôøi ngheøo. Döôùi taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù
trò vaø caùc quy luaät khaùc taát yeáu daãn ñeán keát quaû : nhöõng ngöôøi coù ñieàu
kieän saûn xuaát thuaän lôïi, coù trình ñoä cao, … seõ phaùt taøi laøm giaøu. Ngöôïc laïi,
nhöõng ngöôøi khoâng coù ñieàu kieän treân hoaëc gaëp ruûi ro tai naïn seõ bò maát heát
voán, phaù saûn. Taùc duïng naøy cuûa quy luaät giaù trò moät maët ñaøo thaûi caùc yeáu
keùm, kích thích caùc nhaân toá tích cöïc phaùt trieån .
Caâu 5: Söï Chuyeån Hoùa Thaønh Tö Baûn ?
Coâng thöùc chung cuûa tö baûn: T- H – T ‘
MÑ tìm coâng thöùc chung, khaùi quaùt söï vaän ñoäng cuûa tö baûn
So saùnh CT löu thoâng haøng hoaù giaûn ñôn vaø CT chung cuûa tö baûn:
Gioáng:
Ñeàu goàm coù:Haøng&tieàn;Mua&baùnÆ Phaûn aùnh söï vaän ñoäng cuûa neàn kinh
teá haøng hoaù
Khaùc:
Trình töï haønh vi mua baùn: H –T –H (CT löu thoâng haøng hoaù giaûn ñôn)
baùn tröôùc, mua sau. T-H-T’ (CT löu thoâng cuûa tö baûn) mua tröôùc , baùn
sau.
. Muïc ñích: H- T- H giaù trò söû duïng. T-H-T’ giaù trò.
. Tính chaát: H-T-H coù giôùi haïn, haønh vi keát thuùc. T-H-T’ khoâng giôùi haïn,
lieân tuïc.
Vaây: Tö baûn laø tieàn coù baûn naêng töï lôùn leân. Tö baûn laø tieàn ñöôïc söû duïng
laø phöông tieän ñeå boùc loät lao ñoäng cuûa ngöôøi khaùc. Laø GT coù khaû naêng
mang laïi GT thaëng dö.
T-H-T’ laø coâng thöùc chung cuûa tö baûn.
Maâu thuaån cuûa coâng thöùc chung:
Döïa vaøo lyù luaän tieàn teä vaø caên cöù vaøo lyù luaän giaù trò:
Giaù trò haøng hoaù do con ngöôøi laøm ra. Nhöng nhìn coâng thöùc T-H-T’ , ta
deã laàm töôûng tieàn cuõng taïo ra giaù trò khi löu thoâng. Thöïc chaát tieàn khoâng
töï lôùn leân. Tieàn khoâng coù theå töï sinh ra tieàn.Coøn löu thoâng khoâng taïo ra
giaù trò thaëng dö, chæ coù söï phaân phoái laïi löôïng giaù trò Æ Coâng thöùc chung
maâu thuaån ôû choå: Löu thoâng khoâng taïo ra giaù trò , nhöng giaù trò chæ ñöôïc
taïo ra töø löu thoâng.Löu thoâng laø ñieàu kieän, moâi tröôøng taïo ra giaù trò, coøn
nguoàn goùc cuûa giaù trò laø töø lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
Haøng hoaù söùc lao ñoäng:
-Ñieàu kieän söùc lao ñoäng trôû thaønh haøng hoaù :
Ngöôøi lao ñoäng töï do veà thaân theå , ñöôïc quyeàn baùn söùc lao ñoäng.
Ngöôøi lao ñoäng töï do veà thaân theå nhöng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát . Söùc
lao ñoäng cuõng coù hai thuoäc tính nhö haøng hoaù , vaø coøn theâm nhöõng ñaëc
tính rieân.
-Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng: laø coâng duïng cuûa noù ñeå thoaû maõn nhu caàu
cuûa ngöôøi mua .Noù bao goàm:Giaù trò tö lieäu ñeå nuoâi soáng coâng nhaân vaø gia
ñình coâng nhaân.
Chöùa ñöïng chi phí ñaøo taïo , trang bò ngheà nghieäp.
Nhaän xeùt:
Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng chòu söï chi phoái cuûa 2 khuynh höôùng:
Khuynh höôùng laøm taêng (do nhu caàu)
Khuynh höôùng laøm giaûm (do daân soá taêng daãn ñeán giaù trò haøng hoaù giaûm)
Khaùc vôùi haøng hoaù thoâng thöôøng : giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng mang
tính thinh thaàn, tính lòch söû. Haøng thoâng thöôøng coù söï tieâu duøng neân coâng
duïng giaûm ñeán 0.
Chuùng gioáng nhau ôû choå : ñeàu thoaû maõn nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng.
Ngöôøi coâng nhaân lao ñoäng saûn xuaát, thoânh qua ñoù taïo ra giaù trò thaëng dö.
Keát luaän:
Tieàn chuyeån hoaù thaønh tö baûn khi söùc lao ñoäng bieåu hieän qua haøng hoaù
hay tieàn, vaän ñoäng theo coâng thöùc chung: T-H-T’
Caâu 6: Saûn Xuaát Giaù Trò Thaëng Dö – Quy Luaät Kinh Teá Cô Baûn Cuûa
Chuû Nghóa Tö Baûn ?
Quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö :
Cô sôû kinh teá cuûa cheá ñoä TBCN laø cheá ñoä tö höõu veà tö lieäu saûn xuaát neân
quaù trình lao ñoäng döôùi chuû nghóa TB coù ñaëc ñieåm :
Xem xeùt trong khuoân khoå töøng doanh nghieäp:
. Phaûn aùnh moái quan heä quaûn lyù giöõa nhaø TB vôùi lao ñoäng laøm thueâ, ñieàu
kieän toå chöùc kinh doanh thuoäc veà nhaø tö baûn, coâng nhaân laø ngöôøi phuïc vuï.
. Phaûn aùnh caùc quan heä phaân phoái, phaân chia lao ñoäng, toaøn boä saûn phaåm
laøm ra thuoäc veà chi phoái cuûa nhaø tö baûn, coâng nhaân chæ ñöôïc nhaän tieàn
löông.
Xem xeùt trong toaøn boä neàn saûn xuaát Tö baûn :
. Saûn xuaát TBCN laø quaù trình taïo ra giaù trò söû duïng, coâng duïng cho xaõ hoäi
tieâu duøng.
. Saûn xuaát ra giaù trò vaø giaù trò thaëng dö, muïc ñích vaø ñoäng cô cuûa saûn xuaát
tö baûn laø saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu tieàn.
Ñònh nghóa giaù trò thaëng dö :
. Giaù trò thaëng dö laø phaàn giaù trò doâi ra ngoaøi giaù trò söùc lao ñoäng do coâng
nhaân taïo ratrong quaù trình saûn xuaát bò nhaø tö baûn chieám duïng. Kí hieäu : m
Nhaän xeùt :
Qua nhieân cöùu cho thaáy giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá, chæ roõ
ngheà lao ñoäng cuûa coâng nhaân chia laøm 2 phaàn :
+ Phaàn thôøi gian caàn thieát taïo ra söùc lao ñoäng cho coâng nhaân.
+ Phaàn thôøi gian thaëng dö taïo ra söï thaëng dö cho nhaø tö baûn.
. Giaù trò thaëng dö laø phaïm truø kinh teá phaûn aùnh quan heä boùc loät giöõa Tö
baûn ñoái vôùi lao ñoäng laøm thueâ.
. Giaù trò thaëng dö phaûn aùnh baûn chaát cuûa neàn saûn xuaát TBCN.
. Giaù trò thaëng dö laø ñieàu kieän ñeå tích luõy tö baûn vaø ñeå taùi saûn xuaát môû
roäng, thuùc ñaåy xaõ hoäi phaùt trieån.
Baûn chaát cuûa Tö baûn, tö baûn baát bieán vaø tö baûn khaû bieán :
Baûn chaát cuûa tö baûn :
. Tö baûn laø quan heä saûn xuaát xaõ hoäi töùc tö baûn laø khaùi nieäm duøng ñeå chæ
quan heä xaõ hoäi cuûa 2 giai caáp ñoái khaùng : giai caáp tö saûn vaø giai caáp voâ
saûn.
. Tö baûn laø khaùi nieäm ñeå chæ phöông thöùc saûn xuaát trong lòch söû.
Söï phaân chia tö baûn thaønh tö baûn khaû bieán vaø tö baûn baát bieán:
. Caên cöù cuûa vieäc phaân chia : döïa vaøo tính chaát lyù luaän 2 maët cuûa lao
ñoäng saûn xuaát haøng hoaù cuûa Maùc chia ra 2 loaïi Tö baûn baát bieán vaø Tö baûn
khaû bieán.
Tö baûn toàn taïi 2 boä phaän :
+ boä phaän 1 : Tö lieäu saûn xuaát goàm maùy moùc, nguyeân lieäu, vaät lieäu, naêng
löôïng, ñoäng löïc, nhaø xöôûng, kho. Noù coù ñaëc ñieåm laø ñieàu kieän cuûa saûn
xuaát. Trong quaù trình tham gia saûn xuaát giaù trò cuûa noù ñöôïc baûo toàn vaø
chuyeån dòch vaøo saûn phaåm môùi. Ñoù laø tö baûn baát bieán, kí hieäu laø C.
+ boä phaän 2 : laø söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân, coù ñaëc ñieåm laø tham gia vaøo
saûn xuaát, luoân bieán ñoåi vaø taêng leân veà löôïng neân goïi laø tö baûn khaû bieán,
kí hieäu V.
. Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa söï phaân chia :
Giuùp ta hieåu roõvai troø vaø vò trí cuûa töøng boä phaän TB.Tö lieäu saûn xuaát laø
ñieàu kieän cuûa saûn xuaát.
Giuùp ta phaân tích vaø hieåu roõ keát caáu cuûa giaù trò haøng hoaù. Haøng hoaù goàm
3 boä phaän baèng toång C + V + m
Trong ñoù: C laø giaù trò TLSX ñaõ hao phí trong saûn xuaát.
V laø giaù trò söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
m laø giaù trò thaëng dö( thu nhaäp cuûa nhaø tö baûn)
Vieäc phaân chia Tb nhö treân giuùp ta hieåu roõ baûn chaát cuûa TB ñoàng thôøi
goùp phaàn vaøo giaûi quyeát maâu thuaãn coâng thöùc chung cuûa tö baûn.
Thoâng qua nghieân cöùu giuùp ta hieåu roõ baûn chaát vaø nguoàn goác cuûa giaù trò
thaëng dö chính laø töø lao ñoäng laøm thueâ cuûa coâng nhaân.
Ngaøy lao ñoäng, tyû suaát vaø khoái löôïng cuûa giaù trò thaëng dö :
Ngaøy lao ñoäng laø moät khaùi nieäm chæ ñoä daøi thôøi gian laøm vieäc moãi ngaøy
cuûa ngöôøi lao ñoäng.
Ñaëc ñieåm :
+ Thôøi gian caàn thieát taïo ra giaù trò söùc lao ñoäng hay tieàn löông cuûa coâng
nhaân vaø phaàn thôøi gian thaëng dö taïo ra giaù trò thaëng dö cho nhaø tö baûn.
+ Ngaøy lao ñoäng coù ñaëc ñieåm lôùn hôn so vôùi thôøi gian caàn thieát ñieàu naøy
ñaûm baûoTö baûn coù lôïi vaø thueâ coâng nhaân. Ngaøy lao ñoäng phaûi ngaén hôn
24 giôø. Toùm laïi ngaøy lao ñoäng naèm trong khoaûng lôùn hôn thôøi gian caàn
thieát nhöng phaûi ngaén hôn 24 giôø.
+ Ngaøy lao ñoäng laø moät phaïm truø phaûn aùnh töông quan thôøi gian laøm vieäc
cho mình vaø nhaø tö baûn cuûa coâng nhaân. Thoâng thöôøng ngöôøi thueâ coâng
nhaân muoán keùo daøi ngaøy lao ñoäng vì muïc ñích laøm cho tyû suaát giaù trò
thaëng dö taêng leân.
Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø tyû soá tính theo % giöõa giaù trò thaëng dö vaø giaù trò
söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
Coâng thöùc : m’ = m . 100%
Trong ñoù : m’ laø tyû suaát giaù trò thaëng dö.
m laø giaù trò thaëng dö
V laø giaù trò söùc lao ñoäng.
Nhaän xeùt :
+ Tyû soá naøy noùi leân raèng nhaø TB boû ra 1 löôïng tieàn laø bao nhieâu thueâ
coâng nhaân thì seõ thu ñöôïc 1 giaù trò thaëng dö baèng baáy nhieâu ( m = V).
+ Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá phaûn aùnh trình ñoä saûn
xuaát giaù trò thaëng dö cuûa nhaø TB. Tyû suaát caøng cao thì trình ñoä saûn xuaát
cao, tyû suaát thaáp thì trình ñoä saûn xuaát thaáp.
Khoái löôïng giaù trò thaëng dö : laø tích soá giöõa tyû suaát giaù trò thaëng dö vôùi
toång giaù trò söùc lao ñoäng ñöôïc duïng.
M = m’ . ?V
Trong ñoù : M laø khoái löôïng GTTD
m’laø tyû suaát GTTD
V laø toång giaù trò söùc lao ñoäng.
Nhaän xeùt :
Khoái löôïng giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá phaûn aùnh töông quan
thu nhaäp cuûa 2 giai caáp Tö saûn vaø Voâ saûn ( phaûn aùnh quy moâ boùc loät
GTTD cuûa giai caáp tö saûn ñoái vôùi giai caáp coâng nhaân laøm thueâ).
Hai phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö :
. Saûn xuaát giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái : laø GTTD thu ñöôïc nhôø keùo daøi
ngaøy lao ñoäng. Trong khi thôøi gian lao ñoäng caàn thieát khoâng thay ñoåi.
Nhaän xeùt : nhôø keùo daøi thôøi gian lao ñoäng, maø thôøi gian lao ñoäng thaëng dö
taêng leân töông öùng. Tyû suaát GTTD seõ taêng leân. Bieän phaùp cô baûn ñeå thöïc
hieän phöông phaùp naøy laø : taêng cöôøng ñoä lao ñoäng vaø keùo daøi thôøi gian
lao ñoäng. Nhöng phöông phaùp naøy luoân bò giôùi haïn vì ngaøy lao ñoäng luoân
coù giôùi haïn vaø bò coâng nhaân phaûn ñoái.
. Saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái : duøng ñeå chæ GTTD thu ñöôïc nhôø
ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát, trong khi ñoä daøi ngaøy lao ñoäng
khoâng ñoåi.
Nhaän xeùt : Nhôø ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát maø giaù trò thaëng dö
taêng leân, bieän phaùp thöïc hieän phöông phaùp naøy laø taêng naêng suaát lao
ñoäng. Phöông phaùp naøy khoâng bò giôùi haïn, luoân ñaùp öùng nhu caàu, tham
voïng cuûa nhaø TB, thöïc hieän phöông phaùp naøy khoâng bò phaïm luaät keùo daøi
thôøi gian lao ñoäng. Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu ôû caùc nöôùc
phaùt trieån, trình ñoä daân trí cao, coù tieàm naêng veà khoa hoïc kyõ thuaät.
Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch :
. Khaùi nieäm : GTTD sieâu ngaïch laø GTTD thu ñöôïc troäi vöôït hôn so vôùi
GTTD bình thöôøng, noù laø soá cheânh leäch giöõa thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi
caàn thieát ( hay chi phí saûn xuaát trung bình ) vôùi thôøi gian lao ñoäng caù bieät
( chi phí caù bieät ).
msn = CPSXXH – CPCB
Toùm laïi : söï hình thaønh GTTD sieâu ngaïch laø do chi phí saûn xuaát caù bieät.
GTTD sieâu ngaïch coù baûn chaát laø hình thaùi bieán töôùng cuûa GTTD töông
ñoái.
Vai troø vaø ñaëc ñieåm cuûa GTTD sieâu ngaïch :
GTTD sieâu ngaïch laø ñoäng löïc, laø söùc huùt ñoái vôùi caùc doanh nghieäp.
GTTD sieâu ngaïch coù ñaëc ñieåm laø luoân di chuyeån, bieán ñoåi trong xaõ hoäi, di
chuyeån theo höôùng töø doanh nghieäp naøy sang doanh nghieäp khaùc ( caùc
doanh nhieäp coù chi phí caù bieät < chi phí xaõ hoäi ).
Quy luaät kinh teá cô baûn cuûa CNTB :
Khaùi nieäm : Quy luaät kinh teá cô baûn laø quy luaät kinh teá phaûn aùnh baûn chaát,
ñoäng cô vaø nhöõng phöông tieän ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa neàn kinh teá gaén
vôùi moãi cheá ñoä nhaát ñònh. Thöôøng thì cheá ñoä xaõ hoäi bò chi phoái bôûi moät
quy luaät kinh teá cô baûn.
Noäi dung vaø yeâu caàu cuûa quy luaät : saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu GTTD cho
xaõ hoäi Tö baûn, baát luaän vieäc saûn xuaát ra caùi gì vaø baèng phöông phaùp naøo.
Trong xaõ hoäi tö baûn quaù trình kinh doanh trong thò tröôøng GTTD bieåu
hieän thoâng qua lôïi nhuaän. Lôïi nhuaän laø keát quaû cuûa vieäc saûn xuaát kinh
doanh ñöôïc tính baèng hieäu soá daân soá vôùi chi phí.
Kí hieäu : P = DS – CP = ñaàu ra – ñaàu vaøo.
Muïc tieâu cuûa lôïi nhuaän : muïc tieâu soá moät cuûa doanh nghieäp doanh nhaân
laø toái ña hoaù lôïi nhuaän.
Söï ra ñôøi cuûa phöông thöùc saûn xuaát Tö baûn chuû nghóa :
Tö baûn chuû nghóa laø moät trong 5 phöông thöùc saûn xuaát, ñaây laø phöông
thöùc saûn xuaát thöù tö. Xuaát hieän döïa vaøo 2 ñieàu kieän :
+ Trong xaõ hoäi xuaát hieän moät lôùp ngöôøi maø hoï tích luõy ñöôïc trong tay moät
löôïng taøi chính coù ñuû khaû naêng môû nhaø maùy, coâng xöôûng, ñaây laø giai caáp
chuû xöôûng.
+ Trong xaõ hoäi coù ñoâng ñaûo ngöôøi lao ñoäng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát ñaây
laø giai caáp voâ saûn laøm thueâ.
Chuû nghóa tö baûn xuaát hieän ñaây laø giai ñoaïn hôïp taùc giaûn ñôn.
Chuû nghóa tö baûn ra ñôøi döïa vaøo quaù trình tích luõy nguyeân thuûy tö baûn,
quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän baèng coâng cuï baïo löïc.
Caâu 7: Tích Luõy Tö Baûn ? Quy Luaät Tích Luõy Tö Baûn ?
Thöïc chaát vaø ñoäng cô cuûa tích luyõ tö baûn :
. Ñieàu kieän ñeå tích luyõ : Thu nhaäp > so vôùi möùc tieâu thuï caàn thieát
. Ñoäng cô tích luyõ: Mô roäng qui moâ saûn xuaát , toái ña hoaù lôïi nhuaän.
Thöïc chaát laø quaù trình tö baûn hoaù giaù trò thaëng dö, taùi saûn xuaát môû roäng.
. Phaïm vi: töøng doanh nghieäp (caù bieät ) , ôû neàn khinh teá(roäng)
Ñeå tích luyõ: khoâng ñöôïc tieâu duøng lôïi nhuaän lôïi nhuaän thu ñöôïc, phaûi
daønh moät phaàn ñeå laøm voán môû roäng cô sôû saûn xuaát.
Nhaân toá aûnh höôûng ñeán tích luyõ tö baûn:
Phuï thuoäc vaøo 3 nhoùm:
+Khoái löôïng giaù trò thaëng dö thu ñöôïc (M) maø (M) laïi phuï thuoäc:
+Tæ suaát giaù trò thaëng dö.
+Naêng suaát lao ñoäng.
Qui moâ cuûa tö baûn öùng tröôùc.
. Tæ leä phaân chia giaù trò thaëng dö.
. Söï cheânh leäch giöõa tö baûn söû duïng vaø tö baûn tieâu duøng.
. Qui luaät tích luyõ tö baûn:
Tích tuï vaø taäp trung tö baûn.
a/ Tích tuï: laø quaù trình taêng qui moâ cuûa tö baûn caù bieät baèng caùch gom goùp
, tích luyõ giaø trò thaëng dö ñeå thöïc hieän taùi saûn xuaát môû roäng. Noù phuï thuoäc
vaøo khoái löôïng giaù trò thaëng dö vaø töøng doanh nghieäp. Noù phaûn aùnh moái
quan heä giöõa tö baûn vaø lao ñoäng.
Tích tuï luoân phuï thuoäc vaøo lôïi nhuaän.
Ñaëc ñieåm: Dieãn ra nhanh trong thôøi kyø caïch tranh töï do.
Keát quaû: Tích tuï hình thaønh neân ñaïi coâng ty, môû roäng qui moâ saûn
xuaát.
b/ Taäp trung tö baûn: laø quaù trình laøm taêng qui moâ cuûa tö baûn caù bieät.
Tieán haønh döïa vaøo 2 bieän phaùp:
Hôïp löïc veø voán & Cöôõng böùc, thoân thính kinh teá.
Taäp trung tö baûn phaûn aùnh moái quan heä giöõa caùc coå ñoâng lôùn trong hoäi
ñoàng quaûn trò.
. Phaïm vi: toaøn xaõ hoäi, khoâng giôùi haïn. Coù theå dieãn ra treân töøng ngaønh,
töøng lónh vöïc .
. Ñaëc ñieåm: Laø bieåu hieän cuûa taäp trung hoaù saûn xuaát laø ñieàu kieän ñeå xaõ
hoäi hoaù neàn kinh teá.Keát quaû: laøm taêng voán taäp trung .Nhaän xeùt: Tích tuï
vaø taäp trung ñaùp öùng moät phaàn nhu caàu cuûa nhaø saûn xuaát lôùn.
Caáu taïo höõu cô tö baûn: goàm coù hai maët: maët vaät chaát vaø giaù trò.
Caáu taïo tö baûn veà vaät chaát vaø kyõ thuaät: Goàm TLSX vaø söùc lao ñoäng . Tæ
leä giöõa soá löôïng tö lieäu saûn xuaát vaø soá lao ñoäng söû duïng laø caáu taïo kyõ
thuaät.
Caáu taïo tö baûn veà maët giaù trò : goàm giaù trò söùc lao ñoäng . Tæ leä giöõa 2 boä
phaän naøy goïi laø caáu taïo giaù trò tö baûn .Hai maët vaät chaát vaø kyõ thuaät luoân
coù quan heä vôùi nhau , dieãn taû moái quan heä ñoù Mac duøng khaùi nieäm : Caáu
taïo höõu cô .
Caáu taïo höõu cô tö baûn : laø caáu taïo giaù trò do caáu taïo kinh teá quyeát ñònh vaø
phaûn aùnh nhöõng bieán ñoåi cuûa kinh teá ñoù. Caáu taïo höõu cô tö baûn = C/V
C: giaù trò tö lieäu saûn xuaát V: giaù trò söùc lao ñoäng.
Caâu 8: Lôïi Nhuaän Bình Quaân Vaø Giaù Caû Saûn Xuaát ? Söï Hình Thaønh
Giaù Trò Thò Tröôøng ? Caïnh Tranh Ngaønh ?Söï Chuyeån Hoùa Giaù Trò
Haøng Hoùa Thaønh Giaù Trò
Chi phí saûn xuaát ,lôïi nhuaän vaø tæ suaát lôïi nhuaän :
a/ Chi phí saûn xuaát: Kí hieäu (K)
Giaù trò haøng hoaù = c + v + m
K=c+v
Giaù trò haøng hoaù = K = m
Muïc ñích: nghieân cöùu ñeå vaïch traàn baûn chaát cuûa tö baûn . Khi xuaát hieän K,
giaù trò thaëng dö chuyeån hoaù mang hình thöùc tö baûn môùi laø lôïi nhuaän (P).
Töø ñoù GTHH = K + P
b/ Lôïi nhuaän : töùc laø giaù trò thaêng dö ñöôïc so saùnh vôùi toaøn boä tö baûn öùng
tröôùc. Laø keát quaû cuûa ñaàu tö kinh doanh.
-Lôïi nhuaän = P = Doanh soá – Chi phí
Doanh soá = G * Q (G :giaù caû Q : saûn löôïng)
Ñaët ñieåm: Lôïi nhuaän phuï thuoäc tæ suaát lôïi nhuaän P = P’ * K
Tæ suaát lôïi nhuaän laø tæ soá tính theo % giöõa lôïi nhuaän (giaù trò thaêng dö) vôùi
tö baûn öùng tröôùc.
P’ = m/K * 100% = P / K
Caïnh tranh ngaønh vaø söï hình thaønh giaù trò thò tröôøng:
Coù hai hình thöùc caïnh tranh: + Trong noäi boä ngaønh + Giöõa caùc
ngaønh
a/ Caïch tranh noäi boä ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc doanh nghieäp trong
cuøng moät ngaønh saûn xuaát cuøng moät loaïi saûn phaåm. Vd: Giöõa caùc xí
nghieäp may trong ngaønh may.
Muïc ñích: chieám laáy ñieàu kieän thuaän lôïi trong kinh doanh ( coâng ngheä,
qui moâ, nhaâ löïc)
Ñoäng cô: lôïi nhuaän sieâu ngaïch.
Bieän phaùp caïnh tranh: nhieàu caùch. Cô baûn nhaát laø caûi tieán kyõ thuaät, ñoåi
môùi quaûn lyù – naâng cao naêng suaát – giaûm giaù saûn phaåm.
Keát quaû: Hình thaønh giaù trò thò tröôøng cuûa haøng hoaù. Giaù trò thò tröôøng do
ngöôøi cung öùng qui ñònh.
b/ Caïch tranh ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc ngaønh saûn xuaát vôùi nhau
trong neàn kinh teá.
Bieän phaùp töï do di chuyeå tö baûn , voán töø ngaønh naøy sang ngaønh khaùc.
Quaù trình naøy dieãn ra töï phaùt do lôïi nhuaän taùc ñoäng.
Quaù trình naûy laøm cho cô caáu kinh teá ñieàu chænh laïi thöôøng xuyeân.
Keát quaû daãn ñeán hình thaønh lôïi nhuaän bình quaân.
Söï chuyeån hoaù giaù trò haøng hoaù thaønh giaù trò saûn xuaát:
Nguyeân nhaân: do caïch tranh giöõa caùc ngaønh daãn ñeán söï chuyeån hoaù cuûa
qui luaät giaù trò thaêng dö thaønh qui luaät lôïi nhuaän bình quaân. GTHH
chuyeån thaønh giaù caû saûn xuaát.
Giaù caø saûn xuaát = chi phí + lôïi nhuaän bình quaân = K + P
Lôïi nhuaän bình quaân: laø lôïi nhuaän baèng nhau cho nhöõng nhaø tö baûn
ñöôïc ñaàu tö vaøo caùc ngaønh saûn xuaát khaùc nhau. Coâng thöùc: P
= P’ * K
Caâu 9: Tö Baûn Cho Vay ,Lôïi Töùc ? Coâng Ty Coå Phaàn ? Thò Tröôøng
Chöùng Khoaùn ?
Tö baûn cho vay, lôïi töùc (Z), tyû suaát lôïi töùc (Z’) :
Tö baûn cho vay : laø tö baûn tieàn teä maø ngöôøi chuû cuûa noù cho nhaø tö baûn
khaùc vay ñeå kinh doanh, sau moät thôøi gian thu veà keøm theo moät soá tieàn
lôøi ( lôïi töùc ).
Lôïi töùc : laø moät phaàn cuûa lôïi nhuaän bình quaân maø ngöôøi vay phaûi traû cho
ngöôøi cho vay veà quyeàn sôû höõu tieàn teä. Lôïi töùc laø moät phaàn cuûa giaù trò
thaëng dö. Kí hieäu: Z
Lôïi töùc phuï thuoäc vaøo tyû suaát lôïi töùc : Z = Z’ . K
Tyû suaát lôïi töùc laø tyû soá tính theo phaàn traêm giöõa lôïi töùc vaø soá tieàn cho
vay
Z’ = Z/K * 100%
Trong thò tröôøng Z’ luoân dao ñoäng phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá
+ Quan heä cung - caàu soá tieàn cho vay
+ Chæ soá laïm phaùt cuûa neàn kinh teá
+ Tình hình saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù
+ Laõi suaát naèm trong khoaûng vaän ñoäng 0 < Z’ < P’
Tín duïng tö baûn chuû nghóa :
Quan heä tín duïng laø quan heä vay möôïn, kinh doanh tieàn teä. Coù 2 hình
thöùc :
Tín duïng thöông nghieäp : laø quan heägiöõa caùc nhaø tö baûn vôùi nhau.
Tín duïng ngaân haøng : Laø quan heä giöõa ngaân haøng vaø caùc nhaø tö baûn
Ngaân haøng laø moät loaïi doanh nghieäp chuyeân kinh doanh tieàn teä vaø laøm
moâi giôùi giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay. Heä thoáng ngaân haøng coù 2
loaïi : moät caáp vaø hai caáp.
+ Moät caáp :chæ coù ngaân haøng trung öông.
+ Hai caáp : goàm ngaân haøng trung öông vaø ngaân haøng thöông maïi.
Ngaân haøng laø trung taâm tieàn maët, laø thuû quyõ cuûa xaõ hoäi, laø trung taâm
thanh toaùn.
Hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng : coù 2 nghieäp vuï
Nhaän göûi (Z tg) : huy ñoäng voán , thu huùt voán. Ñeå thöïc hieän chöùc naêng naøy
phaûi thöïc hieän chính saùch laõi suaát tieàn göûi cho ngöôøi göûi.
Cho vay ( Z cv) : phaân boå voán cho caùc doanh nghieäp, caùc hoä vay ñeå kinh
doanh. Taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc vay voán nhöng phaûi thoaû ñieàu kieän :
+ Coù döï aùn khaû thi
+ Coù theá chaáp taøi saûn
+ Nhaän ñöôïc söï baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba.
Ngaân haøng quy ñònh laõi suaát cho vay, ñoàng thôøi cam keát traû laõi ñuùng kyø.
Lôïi nhuaän ngaânhaøng : Toång lôïi töùc cho vay tröø ñi toång lôïi töùc tieàn göûi
Lôïi nhuaän ngaân haøng = ? Z cv - ? Z tg
Coâng ty coå phaàn, thò tröôøng chöùng khoaùn :
Coâng ty coå phaàn :
Laø 1 hình doanh nghieäp maø voán do nhöõng ngöôøi tham gia ( coå ñoâng) ñoùng
goùp.
Ñaëc ñieåm :
+ Laø moät toå chöùc kinh doanh nhieàu chuû theå
+ Laø moät loaïi hình cuûa coâng ty traùch nhieäm höõu haïn
+ Quan heä trong coâng ty phuï thuoäc vaøo tyû leä goùp voán.
Coå ñoâng : Ngöôøi sôû höõu coå phieáu trong coâng ty. Coù 2 loaïi
+ Coå ñoâng saùng laäp : ngöôøi laäp coâng ty, phaùt haønh coå phieáu.
+ Coå ñoâng thöôøng : goùp voán.
Quyeàn lôïi : ñöôïc chia laõi, ñöôïc tham gia döï ñaïi hoäi coå ñoâng.
Coå phieáu : laø moät loaïi chöùng khoaùn, laø vaên töï ghi nhaän söï goùp voán cuûa coå
ñoâng. Coù nhieàu loaïi coå phieáu : coù teân, khoâng teân, loaïi ñöôïc sang nhöôïng,
loaïi khoâng ñöôïc sang nhöôïng. Coå phieáu ñöôïc giao dòch teân thò tröôøng
chöùng khoaùn.
Thò tröôøng chöùng khoaùn :laø nôi mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn.
Chia laøm 2 loaïi : thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng thöù caáp.
+ Thò tröôøng sô caáp : mua ban coå phieáu thöôøng
+ Thò tröôøng thöù caáp : laø nôi trao ñoåi maø giaù coå phieáu khoâng nhaát thieát ghi
treân ñoù. Thöôøng phuï thuoäc vaøo 2 yeáu toá :
Lôïi nhuaän coå phieáu mang laïi
Tyû suaát lôïi töùc, tieàn göûi ngaân haøng
Gcoå phieáu = Pcoå phieáu / Z’
Caâu 10: Neâu Caùc Hình Thöùc Ñòa Toâ ?
Coù 2 hình thöùc ñòa toâ : ñòa toâ cheânh leäch vaø ñòa toâ tuyeät ñoái.
Ñòa toâ cheânh leäch :
. Ñòa toâ cheânh leäch laø giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch thu ñöôïc treân nhöõng
maûnh ruoäng coù ñieàu kieän saûn xuaát thuaän lôïi.
Ñòa toâ cheânh leäch : laø soá cheânh leäch giöõa giaù caû saûn xuaát chung ñöôïc quy
ñònh bôûi chi phí saûn xuaát treân ruoâng ñaát xaáu nhaát vôùi giaù caû caù bieät treân
caùc ruoäng ñaát trung bình vaø xaáu.
Phaân loaïi ñòa toâ : goàm coù Ñòa toâ cheânh leäch1 vaø Ñòa toâ cheânh leäch 2
Ñòa toâ cheânh leäch 1 : phuï thuoäc vaøo vò trí ñòa lyù thuaän lôïi, vaøo töï
nhieân
Ñòa toâ cheânh leäch 2 : phuï thuoäc vaøo quaù trình thaâm canh
So saùnh ñieàu kieän thuaän lôïi giöõa coâng nghieäp vaø noâng nghieäp :
Coâng nghieäp Noâng nghieäp
Coâng cuï lao ñoäng hieän ñaïi
- Quaûn lyù tieán tieán, nguoàn nhaân löïc lôùn, deã thay ñoåi. - Phuï thuoäc vaøo
ñoä phì nhieâu ñaát ñai, vò trí ñòa lyù thuaän lôïi.
Ñòa toâ tuyeät ñoái :
Ñòa toâ tuyeät ñoái : laø khoaûn lôïi nhuaän sieâu ngaïch ngoaøi lôïi nhuaän bình
quaân do caáu taïo höõu cô cuûa tö baûn trong noâng nghieäp thaáp hôn trong coâng
nghieäp maø nhaø tö baûn thueâ ruoäng ñaát noäp cho ñòa chuû. Trong thöïc teá ñòa
toâ tuyeät ñoái laø toaøn boä soá cheânh leäch giöõa giaù trò vaø giaù caû saûn xuaát.
Caâu 11: Taêng Tröôûng Kinh Teá Vaø Hieäu Quaû Kinh Teá ?
Taêng tröôûng kinh teá :
Taêng tröôûng kinh teá laø moät khaùi nieäm duøng ñeå chæ söï gia taêng cuûa cuûa caûi
vaät chaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm. Nhòp ñieäu taêng tröôûng kinh teá thöôøng
bieåu thò ôû toác ñoä taêng tröôûng toång saûn phaåm xaõ hoäi vaø thu nhaäp quoác daân.
Ñeå ñaùnh giaù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ngöôøi ta duøng caùc chæ tieâu sau :
+ Chæ tieâu cuûa Caùc Maùc : 2 chæ tieâu
Toång saûn phaåm xaõ hoäi : laø toång soá cuûa caûi vaät chaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng
naêm. Theo Mac nghieân cöùu treân 2 maët : hieän vaät vaø giaù trò
. Hieän vaät : thöïc theå hieän vaät, caáu truùc, goàm 2 boä phaän : toaøn boä tö lieäu
saûn xuaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm, toaøn boä tö lieäu tieâu duøng taïo ra haøng
naêm.