Luận văn y khoa dược xác định malassezia trong bệnh lang ben và hiệu quả điều trị bằng thuốc kháng nấm nhóm azole
- 160 trang
- file .pdf
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
=========
TRẦN CẨM VÂN
XÁC ĐỊNH MALASSEZIA TRONG
BỆNH LANG BEN VÀ HIỆU QUẢ
ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC KHÁNG
NẤM NHÓM AZOLE
Chuyên ngành: Da liễu
Mã số: 62720152
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. Nguyễn Hữu Sáu
2. PGS.TS. Nguyễn Vũ Trung
HÀ NỘI – 2017
LỜI CẢM ƠN
T án
V ế
:
Đ B P S Bộ D
Đ Y H Nộ D T ề
.
Đặ ế ù
ử ế GS TS T H K PGS TS N
Vă T ữ T ê N ê ứ
sinh, ế ề này.
T ế PGS TS N Hữ S
ụ ỗ ữ ế ứ
ê ê ứ ế ộ ê
.
T ế PGS TS N Vũ T
ó ó ế ữ ế ứ
ĩ V ộ ê và
hoàn thành .
T ĩ ê K X
ù D T X
N T ề
tron ó
.
X ộ
ữ ó ó
X ữ
ê ứ
X ê
ê ă ó ộ ê
án.
Nghiên cứu sinh
Trần Cẩm Vân
LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Trần Cẩm Vân ê ứ ó 33 - ê D
T Đ Y H Nộ :
1. Đ ế
PGS TS N Hữ S PGS TS N Vũ T .
2. C ù ặ ỳ ê ứ
V N .
3. C ê ứ
ê ứ
T ề ữ ế
Hà Nội, ngày tháng năm
Ngƣời viết cam đoan
Trần Cẩm Vân
CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BN :B
FCZ : Fluconazole
ITZ : Itraconazole
KTZ : Ketoconazole
KHV :K
M. caparae : Malassezia caparae
M. cuniculi : Malassezia cunniculi
M. dermatis : Malassezia dermatis
M. equina : Malassezia equina
M. furfur : Malassezia furfur
M. globosa : Malassezia globosa
M. japonica : Malassezia japonica
M. nana : Malassezia nana
M. obtusa : Malassezia obtusa
M. pachydermatis : Malassezia pachydermatis
M. restricta : Malassezia restricta
M. slooffiae : Malassezia slooffiae
M. sympodialis : Malassezia sympodialis
Malassezia spp. : Malassezia species plus
P. orbiculair : Pityrosporum orbiculair
P. ovale : Pityrosporum ovale
PCR : Polymerase Chain Reaction
PCR- RFLP : PCR ộ ế
PCR sequencing : PCR
TB/VT : Tế /V
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................................ 1
C 1: TỔNG QUAN............................................................................................. 3
11 N Malassezia ................................................................................................. 3
111 V ử ................................................................................. 3
1 1 2 Đặ Malassezia .............................................................. 4
113 V M z ............................................. 5
1 1 4 Mộ Malassezia ................................................ 7
12 B ...................................................................................................12
121 Đ ...................................................................................... 12
1 2 2 Că ê ....................................................... 15
123 X Malassezia .................................... 18
124 C .............................................................. 27
125 Đề ................................................................... 33
126 P Malassezia ............................. 39
C 2: ĐỐI T ỢNG VÀ PH ƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .........................45
21 Đ ê ứ ......................................................................................45
2.1 1 Đ ê ứ ụ ê 1........................................... 45
212 Đ ê ứ ụ ê 2........................................... 46
22 Đ ê ứ .......................................................................47
23 V ụ ụ ê ứ ..........................................................................47
231 V ụ ụ ê ứ ụ ê 1 ............................... 47
232 V ê ứ ụ ê 2 .............................................. 51
24 T ế ế ê ứ ụ ê ê ứ .............................................49
241 P ê ứ ụ ê 1 ............................................ 49
242 P ê ứ ụ ê 2 ............................................ 59
2.5 C ê ê ứ ...................................................................................61
2.5 1 Đặ ............................................................................ 61
2.5.2. Đặ ............................................................... 61
2.5 3 C ê ụ ê 1 ............................................ 62
2.5 4 C ê ụ ê 2 ............................................ 63
2.6 C ế ...........................................................................64
2.7 P ử ...............................................................................64
2.8 Đ ứ ê ứ ...............................................................................64
2.9 H ế ề ............................................................................................65
C 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .....................................................................67
31X Malassezia ........................................67
311 X Malassezia ằ ............... 67
312 X Malassezia ằ PCR ................... 78
313 S ế PCR ....... 81
32 H ề ằ ó z .................82
3 2 1 Đặ ó ề .......................................................... 82
322 S ứ ề ... 84
3 2 3 Kế ề .............................................................................. 90
CH ƠNG 4: BÀN LUẬN .........................................................................................99
41 X Malassezia .......................................99
411 X Malassezia ằ ............... 99
412 X Malassezia ằ PCR ................. 113
4.2. H ề ằ ó z .................115
421 S ứ ề . 116
4 2 2 Kế ề ............................................................................ 121
KẾT LUẬN ................................................................................................................132
KIẾN NGHỊ................................................................................................................133
CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ Đ ỢC CÔNG BỐ LIÊN QUAN
ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG
B ng 1.1. Đặ m chung c a n m Malassezia...................................................... 4
B ng 1.2. Phân b d ch t các loài Malassezia ê i kh e m nh và da
b nh lang ben ...........................................................................................15
B ng 1.3. Đặ ù Malassezia ..22
B ng 1.4. Đặ 14 Malassezia ê ặ
ó ................................................................................................23
B ng 1.5. Đặc tính các loài Malassezia trên CHROM agar Malassezia ..........25
B ng 2.1. Đ ứ ộ b nh theo Karakas ....................................................62
B ng 2.2. Đ ết qu ều tr sau 4 tu n theo Karakas ..............................63
B ng 3.1. Kết qu nh danh các loài Malassezia bằng nuôi c y ........................68
B ng 3.2. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo gi i ........................70
B ng 3.3. Phân b loài Malassezia gây b ....................71
B ng 3.4. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo th i gian b b nh ...72
B ng 3.5. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo tính ch t b nh .73
B ng 3.6. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo mứ ộ b nh ...74
B ng 3.7. Kết qu nh danh các loài Malassezia bằng PCR sequencing...........78
B ng 3.8. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo nhóm tuổi ........79
B ng 3.9. So sánh kết qu nh danh giữa nuôi c y và PCR sequencing ............81
B ng 3.10. Phân b b nh theo tuổi ............................................................................82
B ng 3.11. Phân b b nh theo gi i ............................................................................83
B ng 3.12. Phân b b nh theo mứ ộ b nh ...........................................................83
B ng 3.13. So sánh tri u chứng v ều tr .................................84
B ng 3.14. So sánh tri u chứng ngứ ều tr ....................................85
B ng 3.15. So sánh s ổi màu s ều tr .........................85
B ng 3.16. So sánh di ổ ều tr ...................................87
B ng 3.17. So sánh tổ m mứ ộ b nh ều tr .......................88
B ng 3.18. So sánh xét nghi m nuôi c y n ều tr ......................89
B ng 3.19. Kết qu ều tr chung c a 3 nhóm sau 4 tu n .....................................90
B ng 3.20. Kết qu ều tr theo 3 nhóm .................................................................90
B ng 3.21. Kết qu ều tr theo nhóm tuổi .............................................................91
B ng 3.22. Kết qu ều tr theo gi i nam ...............................................................91
B ng 3.23. Kết qu ều tr theo gi i nữ ..................................................................92
B ng 3.24. Kết qu ều tr theo th i gian b b nh i 3 tháng ...........................92
B ng 3.25. Kết qu ều tr theo th i gian b b nh trên 3 tháng ..............................93
B ng 3.26. Kết qu ều tr theo tính ch t b nh l u...........................................93
B ng 3.27. Kết qu ều tr theo tính ch t b nh tái phát .........................................94
B ng 3.28. Kết qu ều tr theo mứ ộ b nh nh ..................................................94
B ng 3.29. Kết qu ều tr theo mứ ộ b nh vừa-nặng ........................................95
B ng 3.30. Kết qu ều tr theo loài M. globosa .....................................................95
B ng 3.31. Kết qu ều tr M. globosa c a 3 nhóm ................................................96
B ng 3.32. Kết qu ều tr theo loài M. furfur ........................................................96
B ng 3.33. Kết qu ều tr M. furfur c a 3 nhóm ...............................................97
B ng 3.34. Kết qu ều tr theo loài M. dermatis ...................................................97
B ng 3.35. Kết qu ều tr M. dermatis c a 3 nhóm ..............................................98
B ng 4.1. X nh Malassezia bằng nuôi c nh danh các nghiên cứu .....101
B ng 4.2. Kết qu ều tr b nh lang ben bằ ................................122
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Bi 3.1. Kết qu nuôi c y n m ............................................................................67
Bi 3.2. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo nhóm tuổi .............69
Bi 3.3. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo màu s c dát...........75
Bi 3.4. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo v ổn ...76
Bi u 3.5. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo kết qu soi tr c tiếp ...77
Bi 3.6. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo gi i ........................80
Bi 3.7. Phân b loài Malassezia gây b ....................80
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Siêu c u trúc c a n m ................................................................... 5
Hình 1.2. C ế gây b nh c a Malassezia .................................................. 5
Hình 1.3. Viêm da d u mặ ( ) u (b) .................................... 7
Hình 1.4. C ế gây b nh c a viêm da d u ........................ 7
Hình 1.5. Viêm da a trẻ nh (a) và hình nh tế bào n m men t p
ê KHV t kính 40x (b) ................................ 9
Hình 1.6. C ế gây b nh c a Malassezia ê a ............... 9
Hình 1.7. Viêm nang lông do Malassezia (a) và hình nh tế bào n m men
t ê KHV t kính 40 (b)........................... 10
Hình 1.8. Hình nh gi i ph u b nh viêm nang lông do Malassezia trên tiêu
b n nhuộm HE và nhuộm PAS ................................................... 11
Hình 1.9. Hình nh mô b nh h c lang ben trên tiêu b n nhuộm
Hematoxylin- Eosin .................................................................... 17
Hình 1.10. Hình ”S ” ê KHV t kính 40x qua
c tiếp bằng KOH + ParkerTM Ink ................ 18
Hình 1.11. Quy trình thử nghi m v i Tween và Cremophor EL ................. 24
Hình 1.12. Hình ă c t (a) và dát gi m s c t (b) .................... 27
Hình 1.13. Hình nh dát h ng (th viêm) ..................................................... 30
Hình 1.14. Hình nh lang ben vùng sinh dục (a), bàn tay (b) ................ 30
Hình 1.15. Hình nh lang ben th vòng cung (a) và th viêm nang lông (b) 31
Hình 1.16. C z ................................................................. 35
Hình 1.17. C z ................................................................... 35
Hình 1.18. C z .................................................................. 35
Hình 2.1. Hình nh s i n m (a), tế bào n m men (b), s i n m+tế bào n m
men (c), trên KHV v t kính 40x ................................................ 50
Hình 2.2. Hình nh M. furfur (a) và M. globosa (b) trên mDixon ............. 52
Hình 2.3. Hình nh h p thu c 4 lo i Tween c a M. furfur (a) và không h p
thu c 4 lo i Tween c a M. globosa (b) ..................................... 55
Hình 2.4. Q nh danh n m Malassezia có c i tiến () .................... 56
Hình 2 5. S nguyên lý k thu t PCR sequencing ................................ 58
Hình 2.6. S nghiên cứu ........................................................................ 66
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Malassezia ộ
ê ộ ó Nă 1853 R
ê ổ Đế ă 1874
Ma z ặ ê là Malassezia furfur H ê ặ
ặ ê Malassezia 14 ó
M. globosa, M. furfur, M. sympodialis ặ N Malassezia có
ặ ứ ổ ù [1].
B ê ế Malassezia ê ê
ê ế .. G ă
ề Malassezia ộ
ộ ế [2].
L ặ ổ ế ê ế ặ
ữ ù ó ó ế 18% , ù
ế 0 5% [3] Că ê ế M. globosa ê Mặ ù
ế ề
ộ X ộ
chính xác ê tìm nguyê ộ
loài kháng ừ ó ề
P Malassezia ó ề
: w ế PCR
T ó Malassezia ử ụ ộ ”tiêu
” ẳ ă ê T ê
ề ặ ó
ỷ ù T V N ộ
ụ ế ằ KOH 20%
2
Malassezia T ê ó
ê ề ó ó T B
D T ê ụ
ó ế PCR sequencing
Malassezia.
Đề ằ ụ : (1) ứ ế (2)
ứ (3) . Kháng sinh kháng ó z
ó z z z ữ .
P ề ó ặ T
ụ ổ ó ó ặ
ộ ề : ứ ỗ ề
U ó ặ
ế ứ ă
ề ử [4].
D ó ê ứ ề ă ê
ế Malassezia ụ
và ề ế ề : “Xác định
Malassezia trong bệnh lang ben và hiệu quả điều trị bằng thuốc kháng
nấm nhóm azole” ụ ê :
1. Xác định các loài Malassezia gây bệnh lang ben tại Bệnh viện Da liễu
Trung ương từ tháng 01/2016 đến tháng 12/2016
2. Đánh giá hiệu quả điều trị bệnh lang ben bằng thuốc kháng nấm
nhóm azole
3
Chƣơng 1
TỔNG QUAN
1.1. Nấm Malassezia
1.1.1. Vài nét lịch sử
Nă 1853 R ổ
ặ ê Microsporum furfur. Đế ă 1874 Malassez
ữ ế ặ ụ
ó ề ế ụ
( ” ” ” ê ”) ặ ê Malassezia furfur. Từ ữ
ế ằ Malassezia Pityrosporum
Bằ ứ G
P. orbiculare và P. ovale, F J ũ
P. orbiculare [5]. N Malassezia
ó ữ ế ổ
. Hai loài P. orbiculare và P. ovale
ộ Malassezia ê M. furfur [5].
K ê ũ các nghiên
ứ ứ Malassezia ề ê
ứ [6]. Nă 1995-1996 ứ ụ
ử ộ ụ
ộ ặ ê Malassezia spp. [7] Nă 2004
N B ộ : M. dermatis và M. japonica ừ
ổ ê [8],[9]; M. yamatoensis ừ ổ
ê ù [10] Mộ ụ
ộ ừ ộ ó ă ũ
: M. nana [11], M. caparae, M. equina [12], M. cuniculi [13]. Và
4
ế ổ Malassezia ă ê 14
1.1.2. Đặc điểm nấm Malassezia
Malassezia spp. ộ trên da ộ máu
nóng N Malassezia ó
ế ề ê
ê ê ế
Bảng 1.1. Đặc điểm chung của nấm Malassezia
Đặc điểm Nội dung
Phân loại T ộ ngành Basidomycota, phân ngành Ustilaginomycotina,
khoa học Exobasidomycetes, ộ Malasseziales, Malasseziacae
Cấu trúc Đ ó
H ặ ụ ă ộ
Hình dạng
ặ ặ
Kích D ộ ừ 3-10 10
thƣớc
+T
Khả năng
+T ê ê ứ
thích nghi
S ứ K ử
Sinh sản ế
ê
Có 14 Malassezia ê ộ ó3
Các loài ặ ề M. globosa, M. sympodialis, M. furfur
[14],[15],[1].
5
Hình 1.1. Siêu cấu trúc của nấm: M. furfur (a,b), M. globosa (c,d,e,f) [16]
1.1.3. Vai trò của Malassezia trong bệnh da
Tê Malassezia ử ụ
ế K ặ
ề ộ
Hình 1.2. Cơ chế gây bệnh của Malassezia [3]
6
T ộ :( ) ó
;( ) ộ ứ ă ế ế ổ
;( ) ê ứ (
ê ); ( ) ứ ( êm da
); ( ) ế ê ( ê
nang lông) [17].
N Malassezia ằ z ă
8 3 [15] N ữ z
tham gia vào quá trình phân axit béo trung tính thành gây
ra các ứ ế ê Đ
ổ ộ ó ộ thông qua
ụ (A ) ế [17], [18]...Ngoài
ra, Malassezia ộ ứ
ụ : z (ICZ) D ó
ó ế ằ Malassezia ề ă [18], [19], [20].
Nă 1988 C S ö 35% ó
ó 79 2% Malassezia spp. [21]. Nă
2013 M P ứ A ó
ế Malassezia ó ă ổ
ộ ê [19].
Mặ luôn tìm cách kháng l i Malassezia ếb ov :
Mi n d ch d ch th và mi n d ch tế bào [22] T ứng mi n d ch qua
trung gian tế HR A (1994) ổi ch s CD4/CD8 và
kh ă ức chế s di chuy n b ch c u. Kết qu cho th y, ch s CD4/CD8
không có s khác bi t giữ i kh e m ib
ó ổi i viêm da d u (ch s 2/1 i kh e m nh và 0,6/2,8
i viêm da d u) [23]. Khi tìm hi u m i quan h giữa kháng nguyên là
Malassezia v i kháng th , các tác gi th y rằng có s xu t hi n ph n ứng
7
mi n d ch chéo giữa các hình thái tế bào n m men và n m s i. Do v y cho dù
kháng nguyên Malassezia có là pha men hay pha s i v n chung một lo i
kháng th trong huyết thanh b nh nhân lang ben [22].
1.1.4. Một số bệnh lý do nấm Malassezia
1.1.4.1. Bệnh lang ben
(X ụ 1 2)
1.1.4.2. Viêm da dầu
Vê (S D - SD)
ặ B ế ẻ ổ ộ ổ 50 ặ
ề ữ [24] B ặ ứ ó
ù ề ế ộ : ũ
ù ứ ù ê
Hình 1.3. Viêm da dầu ở mặt (a) và gàu da đầu (b)
Hình 1.4. Cơ chế gây bệnh của viêm da dầu và gàu da đầu [24]
8
C ê ứ ề Malassezia ê ề
ặ ế T j ộ
(2008) ê ứ ê 31 ê 93 5% ù ổ
ó Malassezia 3 ù 61 3% [25].
Đề ê ằ Malassezia do
ó ứ X
Malassezia ế
Gàu da đầu
C ê " à " ề
ế ế ù Malassezia spp. [26] C ê ứ
ằ ụ ộ
ặ ù
ê ổ ế ứ T
F ữ ế ữ
ê ă ế ề K ă ế
ộ : ê ũ
ứ [26], [24].
1.1.4.3. Viêm da cơ địa
Viêm (A D )
ộ ặ B ó ặ ứ ổ
ặ ẻ ặ ẻ 2 ổ N ê
ế õ ằ ê là
ế ữ ộ ứ (A ) ữ
gây viêm. T ó ă ê ế g
ề ê ứ ụ ê . Tuy nhiên, r
ê ứ ề ế ế
ê .
TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
=========
TRẦN CẨM VÂN
XÁC ĐỊNH MALASSEZIA TRONG
BỆNH LANG BEN VÀ HIỆU QUẢ
ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC KHÁNG
NẤM NHÓM AZOLE
Chuyên ngành: Da liễu
Mã số: 62720152
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. Nguyễn Hữu Sáu
2. PGS.TS. Nguyễn Vũ Trung
HÀ NỘI – 2017
LỜI CẢM ƠN
T án
V ế
:
Đ B P S Bộ D
Đ Y H Nộ D T ề
.
Đặ ế ù
ử ế GS TS T H K PGS TS N
Vă T ữ T ê N ê ứ
sinh, ế ề này.
T ế PGS TS N Hữ S
ụ ỗ ữ ế ứ
ê ê ứ ế ộ ê
.
T ế PGS TS N Vũ T
ó ó ế ữ ế ứ
ĩ V ộ ê và
hoàn thành .
T ĩ ê K X
ù D T X
N T ề
tron ó
.
X ộ
ữ ó ó
X ữ
ê ứ
X ê
ê ă ó ộ ê
án.
Nghiên cứu sinh
Trần Cẩm Vân
LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Trần Cẩm Vân ê ứ ó 33 - ê D
T Đ Y H Nộ :
1. Đ ế
PGS TS N Hữ S PGS TS N Vũ T .
2. C ù ặ ỳ ê ứ
V N .
3. C ê ứ
ê ứ
T ề ữ ế
Hà Nội, ngày tháng năm
Ngƣời viết cam đoan
Trần Cẩm Vân
CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BN :B
FCZ : Fluconazole
ITZ : Itraconazole
KTZ : Ketoconazole
KHV :K
M. caparae : Malassezia caparae
M. cuniculi : Malassezia cunniculi
M. dermatis : Malassezia dermatis
M. equina : Malassezia equina
M. furfur : Malassezia furfur
M. globosa : Malassezia globosa
M. japonica : Malassezia japonica
M. nana : Malassezia nana
M. obtusa : Malassezia obtusa
M. pachydermatis : Malassezia pachydermatis
M. restricta : Malassezia restricta
M. slooffiae : Malassezia slooffiae
M. sympodialis : Malassezia sympodialis
Malassezia spp. : Malassezia species plus
P. orbiculair : Pityrosporum orbiculair
P. ovale : Pityrosporum ovale
PCR : Polymerase Chain Reaction
PCR- RFLP : PCR ộ ế
PCR sequencing : PCR
TB/VT : Tế /V
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................................ 1
C 1: TỔNG QUAN............................................................................................. 3
11 N Malassezia ................................................................................................. 3
111 V ử ................................................................................. 3
1 1 2 Đặ Malassezia .............................................................. 4
113 V M z ............................................. 5
1 1 4 Mộ Malassezia ................................................ 7
12 B ...................................................................................................12
121 Đ ...................................................................................... 12
1 2 2 Că ê ....................................................... 15
123 X Malassezia .................................... 18
124 C .............................................................. 27
125 Đề ................................................................... 33
126 P Malassezia ............................. 39
C 2: ĐỐI T ỢNG VÀ PH ƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .........................45
21 Đ ê ứ ......................................................................................45
2.1 1 Đ ê ứ ụ ê 1........................................... 45
212 Đ ê ứ ụ ê 2........................................... 46
22 Đ ê ứ .......................................................................47
23 V ụ ụ ê ứ ..........................................................................47
231 V ụ ụ ê ứ ụ ê 1 ............................... 47
232 V ê ứ ụ ê 2 .............................................. 51
24 T ế ế ê ứ ụ ê ê ứ .............................................49
241 P ê ứ ụ ê 1 ............................................ 49
242 P ê ứ ụ ê 2 ............................................ 59
2.5 C ê ê ứ ...................................................................................61
2.5 1 Đặ ............................................................................ 61
2.5.2. Đặ ............................................................... 61
2.5 3 C ê ụ ê 1 ............................................ 62
2.5 4 C ê ụ ê 2 ............................................ 63
2.6 C ế ...........................................................................64
2.7 P ử ...............................................................................64
2.8 Đ ứ ê ứ ...............................................................................64
2.9 H ế ề ............................................................................................65
C 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .....................................................................67
31X Malassezia ........................................67
311 X Malassezia ằ ............... 67
312 X Malassezia ằ PCR ................... 78
313 S ế PCR ....... 81
32 H ề ằ ó z .................82
3 2 1 Đặ ó ề .......................................................... 82
322 S ứ ề ... 84
3 2 3 Kế ề .............................................................................. 90
CH ƠNG 4: BÀN LUẬN .........................................................................................99
41 X Malassezia .......................................99
411 X Malassezia ằ ............... 99
412 X Malassezia ằ PCR ................. 113
4.2. H ề ằ ó z .................115
421 S ứ ề . 116
4 2 2 Kế ề ............................................................................ 121
KẾT LUẬN ................................................................................................................132
KIẾN NGHỊ................................................................................................................133
CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ Đ ỢC CÔNG BỐ LIÊN QUAN
ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG
B ng 1.1. Đặ m chung c a n m Malassezia...................................................... 4
B ng 1.2. Phân b d ch t các loài Malassezia ê i kh e m nh và da
b nh lang ben ...........................................................................................15
B ng 1.3. Đặ ù Malassezia ..22
B ng 1.4. Đặ 14 Malassezia ê ặ
ó ................................................................................................23
B ng 1.5. Đặc tính các loài Malassezia trên CHROM agar Malassezia ..........25
B ng 2.1. Đ ứ ộ b nh theo Karakas ....................................................62
B ng 2.2. Đ ết qu ều tr sau 4 tu n theo Karakas ..............................63
B ng 3.1. Kết qu nh danh các loài Malassezia bằng nuôi c y ........................68
B ng 3.2. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo gi i ........................70
B ng 3.3. Phân b loài Malassezia gây b ....................71
B ng 3.4. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo th i gian b b nh ...72
B ng 3.5. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo tính ch t b nh .73
B ng 3.6. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo mứ ộ b nh ...74
B ng 3.7. Kết qu nh danh các loài Malassezia bằng PCR sequencing...........78
B ng 3.8. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo nhóm tuổi ........79
B ng 3.9. So sánh kết qu nh danh giữa nuôi c y và PCR sequencing ............81
B ng 3.10. Phân b b nh theo tuổi ............................................................................82
B ng 3.11. Phân b b nh theo gi i ............................................................................83
B ng 3.12. Phân b b nh theo mứ ộ b nh ...........................................................83
B ng 3.13. So sánh tri u chứng v ều tr .................................84
B ng 3.14. So sánh tri u chứng ngứ ều tr ....................................85
B ng 3.15. So sánh s ổi màu s ều tr .........................85
B ng 3.16. So sánh di ổ ều tr ...................................87
B ng 3.17. So sánh tổ m mứ ộ b nh ều tr .......................88
B ng 3.18. So sánh xét nghi m nuôi c y n ều tr ......................89
B ng 3.19. Kết qu ều tr chung c a 3 nhóm sau 4 tu n .....................................90
B ng 3.20. Kết qu ều tr theo 3 nhóm .................................................................90
B ng 3.21. Kết qu ều tr theo nhóm tuổi .............................................................91
B ng 3.22. Kết qu ều tr theo gi i nam ...............................................................91
B ng 3.23. Kết qu ều tr theo gi i nữ ..................................................................92
B ng 3.24. Kết qu ều tr theo th i gian b b nh i 3 tháng ...........................92
B ng 3.25. Kết qu ều tr theo th i gian b b nh trên 3 tháng ..............................93
B ng 3.26. Kết qu ều tr theo tính ch t b nh l u...........................................93
B ng 3.27. Kết qu ều tr theo tính ch t b nh tái phát .........................................94
B ng 3.28. Kết qu ều tr theo mứ ộ b nh nh ..................................................94
B ng 3.29. Kết qu ều tr theo mứ ộ b nh vừa-nặng ........................................95
B ng 3.30. Kết qu ều tr theo loài M. globosa .....................................................95
B ng 3.31. Kết qu ều tr M. globosa c a 3 nhóm ................................................96
B ng 3.32. Kết qu ều tr theo loài M. furfur ........................................................96
B ng 3.33. Kết qu ều tr M. furfur c a 3 nhóm ...............................................97
B ng 3.34. Kết qu ều tr theo loài M. dermatis ...................................................97
B ng 3.35. Kết qu ều tr M. dermatis c a 3 nhóm ..............................................98
B ng 4.1. X nh Malassezia bằng nuôi c nh danh các nghiên cứu .....101
B ng 4.2. Kết qu ều tr b nh lang ben bằ ................................122
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Bi 3.1. Kết qu nuôi c y n m ............................................................................67
Bi 3.2. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo nhóm tuổi .............69
Bi 3.3. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo màu s c dát...........75
Bi 3.4. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo v ổn ...76
Bi u 3.5. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo kết qu soi tr c tiếp ...77
Bi 3.6. Phân b loài Malassezia gây b nh lang ben theo gi i ........................80
Bi 3.7. Phân b loài Malassezia gây b ....................80
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Siêu c u trúc c a n m ................................................................... 5
Hình 1.2. C ế gây b nh c a Malassezia .................................................. 5
Hình 1.3. Viêm da d u mặ ( ) u (b) .................................... 7
Hình 1.4. C ế gây b nh c a viêm da d u ........................ 7
Hình 1.5. Viêm da a trẻ nh (a) và hình nh tế bào n m men t p
ê KHV t kính 40x (b) ................................ 9
Hình 1.6. C ế gây b nh c a Malassezia ê a ............... 9
Hình 1.7. Viêm nang lông do Malassezia (a) và hình nh tế bào n m men
t ê KHV t kính 40 (b)........................... 10
Hình 1.8. Hình nh gi i ph u b nh viêm nang lông do Malassezia trên tiêu
b n nhuộm HE và nhuộm PAS ................................................... 11
Hình 1.9. Hình nh mô b nh h c lang ben trên tiêu b n nhuộm
Hematoxylin- Eosin .................................................................... 17
Hình 1.10. Hình ”S ” ê KHV t kính 40x qua
c tiếp bằng KOH + ParkerTM Ink ................ 18
Hình 1.11. Quy trình thử nghi m v i Tween và Cremophor EL ................. 24
Hình 1.12. Hình ă c t (a) và dát gi m s c t (b) .................... 27
Hình 1.13. Hình nh dát h ng (th viêm) ..................................................... 30
Hình 1.14. Hình nh lang ben vùng sinh dục (a), bàn tay (b) ................ 30
Hình 1.15. Hình nh lang ben th vòng cung (a) và th viêm nang lông (b) 31
Hình 1.16. C z ................................................................. 35
Hình 1.17. C z ................................................................... 35
Hình 1.18. C z .................................................................. 35
Hình 2.1. Hình nh s i n m (a), tế bào n m men (b), s i n m+tế bào n m
men (c), trên KHV v t kính 40x ................................................ 50
Hình 2.2. Hình nh M. furfur (a) và M. globosa (b) trên mDixon ............. 52
Hình 2.3. Hình nh h p thu c 4 lo i Tween c a M. furfur (a) và không h p
thu c 4 lo i Tween c a M. globosa (b) ..................................... 55
Hình 2.4. Q nh danh n m Malassezia có c i tiến () .................... 56
Hình 2 5. S nguyên lý k thu t PCR sequencing ................................ 58
Hình 2.6. S nghiên cứu ........................................................................ 66
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Malassezia ộ
ê ộ ó Nă 1853 R
ê ổ Đế ă 1874
Ma z ặ ê là Malassezia furfur H ê ặ
ặ ê Malassezia 14 ó
M. globosa, M. furfur, M. sympodialis ặ N Malassezia có
ặ ứ ổ ù [1].
B ê ế Malassezia ê ê
ê ế .. G ă
ề Malassezia ộ
ộ ế [2].
L ặ ổ ế ê ế ặ
ữ ù ó ó ế 18% , ù
ế 0 5% [3] Că ê ế M. globosa ê Mặ ù
ế ề
ộ X ộ
chính xác ê tìm nguyê ộ
loài kháng ừ ó ề
P Malassezia ó ề
: w ế PCR
T ó Malassezia ử ụ ộ ”tiêu
” ẳ ă ê T ê
ề ặ ó
ỷ ù T V N ộ
ụ ế ằ KOH 20%
2
Malassezia T ê ó
ê ề ó ó T B
D T ê ụ
ó ế PCR sequencing
Malassezia.
Đề ằ ụ : (1) ứ ế (2)
ứ (3) . Kháng sinh kháng ó z
ó z z z ữ .
P ề ó ặ T
ụ ổ ó ó ặ
ộ ề : ứ ỗ ề
U ó ặ
ế ứ ă
ề ử [4].
D ó ê ứ ề ă ê
ế Malassezia ụ
và ề ế ề : “Xác định
Malassezia trong bệnh lang ben và hiệu quả điều trị bằng thuốc kháng
nấm nhóm azole” ụ ê :
1. Xác định các loài Malassezia gây bệnh lang ben tại Bệnh viện Da liễu
Trung ương từ tháng 01/2016 đến tháng 12/2016
2. Đánh giá hiệu quả điều trị bệnh lang ben bằng thuốc kháng nấm
nhóm azole
3
Chƣơng 1
TỔNG QUAN
1.1. Nấm Malassezia
1.1.1. Vài nét lịch sử
Nă 1853 R ổ
ặ ê Microsporum furfur. Đế ă 1874 Malassez
ữ ế ặ ụ
ó ề ế ụ
( ” ” ” ê ”) ặ ê Malassezia furfur. Từ ữ
ế ằ Malassezia Pityrosporum
Bằ ứ G
P. orbiculare và P. ovale, F J ũ
P. orbiculare [5]. N Malassezia
ó ữ ế ổ
. Hai loài P. orbiculare và P. ovale
ộ Malassezia ê M. furfur [5].
K ê ũ các nghiên
ứ ứ Malassezia ề ê
ứ [6]. Nă 1995-1996 ứ ụ
ử ộ ụ
ộ ặ ê Malassezia spp. [7] Nă 2004
N B ộ : M. dermatis và M. japonica ừ
ổ ê [8],[9]; M. yamatoensis ừ ổ
ê ù [10] Mộ ụ
ộ ừ ộ ó ă ũ
: M. nana [11], M. caparae, M. equina [12], M. cuniculi [13]. Và
4
ế ổ Malassezia ă ê 14
1.1.2. Đặc điểm nấm Malassezia
Malassezia spp. ộ trên da ộ máu
nóng N Malassezia ó
ế ề ê
ê ê ế
Bảng 1.1. Đặc điểm chung của nấm Malassezia
Đặc điểm Nội dung
Phân loại T ộ ngành Basidomycota, phân ngành Ustilaginomycotina,
khoa học Exobasidomycetes, ộ Malasseziales, Malasseziacae
Cấu trúc Đ ó
H ặ ụ ă ộ
Hình dạng
ặ ặ
Kích D ộ ừ 3-10 10
thƣớc
+T
Khả năng
+T ê ê ứ
thích nghi
S ứ K ử
Sinh sản ế
ê
Có 14 Malassezia ê ộ ó3
Các loài ặ ề M. globosa, M. sympodialis, M. furfur
[14],[15],[1].
5
Hình 1.1. Siêu cấu trúc của nấm: M. furfur (a,b), M. globosa (c,d,e,f) [16]
1.1.3. Vai trò của Malassezia trong bệnh da
Tê Malassezia ử ụ
ế K ặ
ề ộ
Hình 1.2. Cơ chế gây bệnh của Malassezia [3]
6
T ộ :( ) ó
;( ) ộ ứ ă ế ế ổ
;( ) ê ứ (
ê ); ( ) ứ ( êm da
); ( ) ế ê ( ê
nang lông) [17].
N Malassezia ằ z ă
8 3 [15] N ữ z
tham gia vào quá trình phân axit béo trung tính thành gây
ra các ứ ế ê Đ
ổ ộ ó ộ thông qua
ụ (A ) ế [17], [18]...Ngoài
ra, Malassezia ộ ứ
ụ : z (ICZ) D ó
ó ế ằ Malassezia ề ă [18], [19], [20].
Nă 1988 C S ö 35% ó
ó 79 2% Malassezia spp. [21]. Nă
2013 M P ứ A ó
ế Malassezia ó ă ổ
ộ ê [19].
Mặ luôn tìm cách kháng l i Malassezia ếb ov :
Mi n d ch d ch th và mi n d ch tế bào [22] T ứng mi n d ch qua
trung gian tế HR A (1994) ổi ch s CD4/CD8 và
kh ă ức chế s di chuy n b ch c u. Kết qu cho th y, ch s CD4/CD8
không có s khác bi t giữ i kh e m ib
ó ổi i viêm da d u (ch s 2/1 i kh e m nh và 0,6/2,8
i viêm da d u) [23]. Khi tìm hi u m i quan h giữa kháng nguyên là
Malassezia v i kháng th , các tác gi th y rằng có s xu t hi n ph n ứng
7
mi n d ch chéo giữa các hình thái tế bào n m men và n m s i. Do v y cho dù
kháng nguyên Malassezia có là pha men hay pha s i v n chung một lo i
kháng th trong huyết thanh b nh nhân lang ben [22].
1.1.4. Một số bệnh lý do nấm Malassezia
1.1.4.1. Bệnh lang ben
(X ụ 1 2)
1.1.4.2. Viêm da dầu
Vê (S D - SD)
ặ B ế ẻ ổ ộ ổ 50 ặ
ề ữ [24] B ặ ứ ó
ù ề ế ộ : ũ
ù ứ ù ê
Hình 1.3. Viêm da dầu ở mặt (a) và gàu da đầu (b)
Hình 1.4. Cơ chế gây bệnh của viêm da dầu và gàu da đầu [24]
8
C ê ứ ề Malassezia ê ề
ặ ế T j ộ
(2008) ê ứ ê 31 ê 93 5% ù ổ
ó Malassezia 3 ù 61 3% [25].
Đề ê ằ Malassezia do
ó ứ X
Malassezia ế
Gàu da đầu
C ê " à " ề
ế ế ù Malassezia spp. [26] C ê ứ
ằ ụ ộ
ặ ù
ê ổ ế ứ T
F ữ ế ữ
ê ă ế ề K ă ế
ộ : ê ũ
ứ [26], [24].
1.1.4.3. Viêm da cơ địa
Viêm (A D )
ộ ặ B ó ặ ứ ổ
ặ ẻ ặ ẻ 2 ổ N ê
ế õ ằ ê là
ế ữ ộ ứ (A ) ữ
gây viêm. T ó ă ê ế g
ề ê ứ ụ ê . Tuy nhiên, r
ê ứ ề ế ế
ê .