Luận văn thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật việt nam
- 15 trang
- file .pdf
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Số thứ tự Từ viết tắt Nghĩa của từ viết tắt
1 BLDS Bộ luật dân sự
2 BLTTDS Bộ luật tố tụng dân sự
3 HĐTP Hội đồng Thẩm phán
4 NLHVDS Năng lực hành vi dân sự
5 TAND Tòa án nhân dân
6 TANDTC Tòa án nhân dân Tối cao
7 TTDS Tố tụng dân sự
8 UBND Ủy ban nhân dân
9 UBTVQH Ủy ban thường vụ Quốc hội
10 VADS Vụ án dân sự
v
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu ........................................................................................ 1
4. Đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................................ 5
5. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 5
6. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................. 6
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của khóa luận ................................................ 7
8. Kết cấu đề tài ..................................................................................................... 7
CHƢƠNG 1 ............................................................................................................ 8
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỤ LÝ VÀ CHUẨN BỊ XÉT XỬ .............................. 8
SƠ THẨM VỤ ÁN DÂN SỰ ................................................................................ 8
1.1 Khái niệm thụ lý vụ án dân sự và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự 8
1.1.1 Khái niệm về thụ lý vụ án dân sự ............................................................ 8
1.1.2 Khái niệm về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ........................... 10
1.2 Đặc điểm của thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ................ 11
1.2.1 Đặc điểm của thụ lý vụ án dân sự.......................................................... 11
1.2.2 Đặc điểm của chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự........................... 13
1.3 Ý nghĩa của thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ................... 14
1.4 Mối quan hệ giữa thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ......... 15
1.5 Sự hình thành và phát triển của việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm
vụ án dân sự trong pháp luật tố tụng dân sự việt nam ................................... 18
1.5.1 Giai đoạn trước cách mạng tháng Tám năm 1945 ............................... 18
1.5.2 Giai đoạn 1945 đến năm 1989................................................................ 20
1.5.3 Giai đoạn từ năm 1989 đến năm 2004 ................................................. 21
1.5.4 Giai đoạn từ năm 2004 đến nay ............................................................. 22
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................................................................... 24
vi
CHƢƠNG 2 .......................................................................................................... 26
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ THỤ LÝ ...................................... 26
VÀ CHUẨN BỊ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN DÂN SỰ .................................. 26
2.1 Điều kiện thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ....................... 26
2.1.1 Chủ thể khởi kiện vụ án dân sự phải có quyền khởi kiện.................... 26
2.1.2 Vụ án khởi kiện phải thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án .......... 28
2.1.3 Vụ án chưa được giải quyết bằng một bản án, quyết định đã có hiệu
lực pháp luật ......................................................................................................... 30
2.1.4 Vụ án khởi kiện phải còn thời hiệu khởi kiện ...................................... 31
2.1.5 Điều kiện về hình thức, nội dung đơn khởi kiện và việc nộp tiền tạm
ứng án phí ............................................................................................................. 33
2.2 Trình tự thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ........................ 35
2.2.1 Trình tự thụ lý vụ án dân sự .................................................................. 35
2.2.2 Trình tự chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ................................... 41
2.3 Các quyết định của Tòa án có thể đƣa ra trong giai đoạn chuẩn bị xét xử
sơ thẩm vụ án dân sự .......................................................................................... 52
2.3.1 Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự ..................... 52
2.3.2 Quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự ................................. 53
2.3.3 Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự ........................................ 54
2.3.4 Quyết định đưa vụ án dân sự ra xét xử ................................................. 56
2.4 Các công việc tiến hành sau khi có quyết định đƣa vụ án ra xét xử ....... 56
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .................................................................................... 59
CHƢƠNG 3 .......................................................................................................... 60
THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN
THIỆN VỀ THỤ LÝ VÀ CHUẨN BỊ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN DÂN SỰ
................................................................................................................................ 60
3.1 Thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về thụ lý và chuẩn bị xét
xử sơ thẩm vụ án dân sự ở các cấp Tòa án nhân dân trong giai đoạn 2014
đến 2017 ................................................................................................................ 60
3.1.1 Những kết quả đạt được trong việc thực hiện các quy định của pháp
luật tố tụng dân sự về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ........... 60
vii
3.1.2 Những hạn chế, nguyên nhân và một số kiến nghị trong việc thực hiện
các quy định pháp luật Việt Nam về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân
sự............................................................................................................................ 61
3.2 Những điểm mới nổi bật của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 về thụ lý và
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ............................................................... 63
3.3 Những hạn chế và một số kiến nghị hoàn thiện các quy định pháp luật tố
tụng dân sự Việt Nam về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ... 64
3.3.1 Những hạn chế của quy định pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam về
thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ................................................. 64
3.3.2 Một số kiến nghị hoàn thiện các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự
Việt Nam hiện hành về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ......... 67
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .................................................................................... 69
KẾT LUẬN CHUNG TOÀN KHÓA LUẬN.................................................... 71
viii
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước Việt Nam ta ngày càng đi lên với sự phát triển mạnh mẽ của tất
cả các lĩnh vực trong đời sống xã hội. Bên cạnh những tư tưởng tích cực của xã
hội mang lại thì hiện nay lại có một số thực trạng đáng buồn là nảy sinh nhiều
vấn đề tiêu cực, trong đó thì vẫn không thể tránh khỏi những tranh chấp dẫn đến
vi phạm pháp luật. Biểu hiện là sự xuất hiện các tranh chấp phát sinh từ các quan
hệ dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động. Các vụ án
dân sự cũng được đưa ra xét xử ngày càng nhiều và được phổ biến rộng rãi đến
người dân thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, báo đài, mạng xã
hội. Chính vì lẽ đó, mà hiện nay việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân
sự cũng được người dân chú trọng và quan tâm hơn.
Ở thời điểm hiện tại thì các vấn đề liên quan đến việc thụ lý và chuẩn bị
xét xử sơ thẩm vụ án dân sự được quy định trong Bộ luật tố tụng dân sự 2015
cũng đã có nhiều đổi mới so với các quy định cũ của Bộ luật tố tụng dân sự 2004
trước đây. Do đó, em đã chọn đề tài “Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp đại
học. Qua quá trình nghiên cứu, em sẽ tìm hiểu sâu sắc những quy định của pháp
luật tố tụng dân sự năm 2015 về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự,
trên cơ sở đó mạnh dạn đưa ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện hơn nữa các quy
định của Bộ luật tố tụng dân sự về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự
để góp phần nâng cao hiệu quả những quy định pháp luật trong tố tụng dân sự.
2. Tình hình nghiên cứu
Từ trước đến nay, các vụ án dân sự cũng được đưa ra xét xử ngày càng
nhiều. Chính vì vậy mà việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự cũng
được nhiều bạn sinh viên và các nhà khoa học quan tâm và nghiên cứu. Do đó,
vào mỗi giai đoạn lịch sử khác nhau, việc thụ lý và chuẩn bị xét xử cũng có
những quy định khác nhau. Trong phạm vi của luận văn, em chỉ giới thiệu một số
công trình tiêu biểu liên quan đến đề tài thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự như:
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 1 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
Liễu Thị Hạnh (2010), Thụ lý vụ án dân sự, một số vấn đề lý luận và
thực tiễn, NXB Bách Khoa Tư pháp, tr 1-16. Trong bài viết tác giả đã nêu lên
những đặc điểm, bản chất của việc thụ lý và trả lại đơn khởi kiện, tìm hiểu các
quy định liên quan đến việc thụ lý và trả đơn khởi kiện. Đồng thời, tác giả đã đưa
ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện hơn các quy định của pháp luật về thụ lý và
trả lại đơn khởi kiện. Tuy nhiên, ở đề tài này tác giả vẫn chưa làm rõ các đặc
điểm, cũng như các quy định của pháp luật liên quan đến vấn đề thụ lý vụ án dân
sự mà chỉ dừng lại ở việc nêu ra nêu ra các đặc điểm và các quy định của pháp
luật liên quan đến đề tài mà các tác giả đang nghiên cứu.
Bùi Thị Thu Hiền (2013), Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự, NXB
Đại học Quốc Gia Hà Nội, tr 1-70. Trong bài viết này tác giả đã bao quát mọi
hoạt động được thực hiện trong quá trình chuẩn bị xét xử. Tuy nhiên, bài viết
chưa phân tích cụ thể những hạn chế trong từng quy định của luật sửa đổi, bổ
sung Bộ luật tố tụng dân sự 2011.
Nguyễn Thu Hiền (2012), Hoàn thiện chế định khởi kiện và thụ lý vụ án
dân sự trong pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội,
tr 1-21. Trong bài viết này, tác giả đã nghiên cứu và phân tích bản chất đặc điểm,
thủ tục khởi kiện và thụ lý vụ án dân sự để làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận cơ
bản về thủ tục này trong pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam. Đồng thời, chỉ ra
những vấn đề còn thiếu sót, chưa phù hợp về thủ tục khởi kiện và thụ lý vụ án, đề
ra các giải pháp hoàn thiện các quy định này. Tuy nhiên, trong bài nghiên cứu
này tác giả tác giả chỉ nêu những điểm cơ bản liên quan đến việc khởi kiện và thụ
lý vụ án mà chưa phân tích, làm rõ các điều kiện về khởi kiện cũng như thủ tục
về thụ lý vụ án dân sự.
Phan Thị Thu Hiền (2016), Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự trong
pháp luật tố tụng dân sự ở Việt Nam, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội, tr 1-101.
Bài viết này cũng đã bao quát được những hoạt động diễn ra trong quá trình
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự. Tuy nhiên, bài viết này chưa phân tích rõ
những điểm hạn chế liên quan đến đề tài trong các quy định của Luật sửa đổi bổ
sung Bộ luật tố tụng dân sự 2011. Bên cạnh đó, do thời điểm ra đời nên trong bài
luận văn tác giả vẫn chưa kịp thời thông tin, so sánh các quy định trong Luật sửa
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 2 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
đổi bổ sung Bộ luật tố tụng dân sự 2011 với Bộ luật tố tụng dân sự 2015 (có hiệu
lực 1/7/2016).
Đặng Tất Tùng (2015), Thụ lý vụ án dân sự theo pháp luật tố tụng dân
sự Việt Nam hiện hành và thực tiễn áp dụng tại các tòa án trên địa bàn thành
phố Hà Nội, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội, tr 1-71. Bài viết này cũng đã làm rõ
các vấn đề lý luận và quy định pháp luật về thụ lý vụ án dân sự. Đồng thời tìm
hiểu được thực tiễn áp dụng các quy định về thụ lý vụ án dân sự tại Tòa án trên
địa bàn thành phố Hà Nội và đã đưa ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện Bộ luật
tố tụng dân sự về thụ lý vụ án dân sự. Tuy nhiên bài viết này chưa phân tích sâu
về các quy định của pháp luật về trình tự thủ tục thụ lý vụ án dân sự.
Bên cạnh đó còn có bài nghiên cứu ngắn đăng trên tạp chí Công lý như:
Phương Nam, Hòa giải và chuẩn bị xét xử, tạp chí Công lý, Số 3/2017, tr 5-8.
Bài viết này cũng đã phân tích sơ lược một số nhiệm vụ và quyền hạn của Thẩm
phán về hòa giải, tạm đình chỉ, đình chỉ vụ án dân sự trong giai đoạn chuẩn bị xét
xử. Hay bài nghiên cứu ngắn của Ngọc Trâm, Đình chỉ hay công nhận sự thỏa
thuận, tạp chí điện tử Tòa án nhân dân tối cao, số 5/2017, tr 16-19. Trong bài viết
này tác giả đã nêu ra các trường hợp mà Tòa án có thể đưa ra quyết đình chỉ hay
công nhận sự thỏa thuận của các đương sự trong giai đoạn chuẩn bị xét xử.
Nhìn chung, công trình nghiên cứu trên đã đưa ra những điểm cơ bản về
mặt lý luận, các quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật liên quan đến
đề tài thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự mà tác giải đang nghiên
cứu. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên chỉ dừng lại nghiên cứu một cách
khái quát từng khía cạnh của việc thụ lý hay việc chuẩn bị xét xử vụ án dân sự
hoặc có bàn về nội dung thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự nhưng
chưa đầy đủ. Ở mỗi công trình nghiên cứu thì việc nhìn nhận, phân tích các vấn
đề liên quan đến thụ lý và chuẩn bị xét xử điều ở một góc độ khác nhau. Bên
cạnh đó, các bài nghiên cứu trên chủ yếu được viết dựa vào các quy định của Bộ
luật tố tụng dân sự 2004, còn so với thời điểm hiện tại thì đã có rất nhiều thay đổi
trong quy định các vấn đề liên quan đến thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự được quy định tại Bộ luật tố tụng dân sự 2015. Nhận thấy đề tài này là
thiết thực và được nhiều người quan tâm nên nay em chọn đề tài “Thụ lý và
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 3 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam” để
nghiên cứu. Điểm mới ở đề tài này là cập nhật kịp thời thông tin, chỉ ra những
điểm mới về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự trong BLTTDS 2015
(có hiệu lực 1/7/2016) so với BLTTDS 2004. Đồng thời, luận văn sẽ đi sâu và
bao quát hơn, làm rõ cơ sở lý luận và các quy định của pháp luật về thụ lý và
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự. Bằng các số liệu thu thập được từ Tòa án,
luận văn sẽ làm rõ thực tiễn áp dụng quy định về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự, luận văn cũng chỉ ra những điểm hạn chế trong quá trình áp
dụng các chế định này, trên cơ sở đó luận văn xin đề xuất những kiến nghị nhằm
hoàn thiện hơn nữa các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự về thụ lý và chuẩn bị
xét xử sơ thẩm vụ án dân sự góp phần nâng cao hiệu quả việc thụ lý và chuẩn bị
xét xử sơ thẩm vụ án dân sự trong thời gian sắp tới.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu bài khóa luận này là cập nhật kịp thời các quy định
mới của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự. Trên cơ sở nghiên cứu tìm hiểu lý luận, các quy định pháp luật và thực
tiễn áp dụng các quy định pháp luật về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự luận, luận văn xin đề xuất những giải pháp chủ yếu mang tính khả thi
nhằm hoàn thiện hơn các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự về thụ lý và chuẩn
bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự, khắc phục được những hạn chế cũng như nâng
cao hơn nữa hoạt động của Tòa án trong giai đoạn sắp tới. Hoàn thiện mục đích
này sẽ giúp cho phiên tòa cấp sơ thẩm diễn ra đúng kế hoạch, tránh hoãn phiên
tòa và giải quyết vụ án được chính xác. Đồng thời, giúp các đương sự trong vụ án
và những người dân nắm rõ hơn các quy định của pháp luật về việc thụ lý và
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự, để đảm bảo quyền và lợi ích của các chủ
thể không bị xâm phạm, tạo niềm tin giữa các chủ thể đối với cơ quan pháp luật.
Riêng đối với bản thân em, nghiên cứu đề tài ngoài ý nghĩa là để hoàn
thành chương trình học tập và báo cáo tốt nghiệp, việc nghiên cứu đề tài này
nhằm có ý nghĩa giúp bản thân cập nhật kịp thời, hiểu sâu sắc, rộng hơn về các
vấn đề lý luận và những quy định của pháp luật về việc thụ lý và chuẩn bị xét xử
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 4 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
sơ thẩm vụ án dân sự theo Bộ luật tố tụng dân sự 2015. Bằng những số liệu cụ
thể thu thập từ Tòa án giúp em hiểu biết thêm và có cái nhìn sâu sắc hơn về thực
tiễn áp dụng các quy định đó diễn ra như thế nào.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được những mục đích nêu trên thì cần phải thực hiện các nhiệm
vụ cụ thể như sau:
Làm sáng tỏ một số nội dung cơ bản của thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân: Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, điều kiện và trình tự thủ tục thụ lý
và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự và một số quyết định trong giai đoạn
thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân.
Đánh giá việc áp dụng các quy phạm pháp luật tố tụng dân sự về thụ lý
và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân trong thực tế trên lãnh thổ Việt Nam từ
năm 2014 đến năm 2017.
Phân tích những hạn chế của pháp luật tố tụng dân sự hiện hành về thụ lý
và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự. Đưa ra kiến nghị hoàn thiện các quy
định của pháp luật về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân.
4. Đối tƣợng nghiên cứu
Do đề tài có nội dung nghiên cứu khá rộng, tuy nhiên do giới hạn đề tài
nghiên cứu của luận văn tốt nghiệp nên em chỉ tập trung nghiên cứu vào những
vấn đề lý luận cơ bản về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự như: khái
niệm, đặc điểm, ý nghĩa, mối quan hệ giữa thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ
án dân sự, lịch sử phát triển các quy định của pháp luật Việt Nam về thụ lý và
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự; nội dung các quy định của pháp luật về thụ
lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự; thực tiễn áp dụng các quy định này
tại các Tòa án cấp sơ thẩm Việt Nam, một số hạn chế của quy định pháp luật liên
quan đến đề tài này và các kiến nghị hoàn thiện về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự.
5. Phạm vi nghiên cứu
Về văn bản: Do đề tài có phạm vi khá rộng, nhiều nội dung quan trọng
nên cũng có một số văn bản pháp luật quy định một số vấn đề liên quan đến đề
tài này. Tuy nhiên, do giới hạn của đề tài nghiên cứu tốt nghiệp nên em chỉ tập
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 5 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
trung nghiên cứu các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 (có hiệu lực ngày
01/7/2015) về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự .
Về thời gian: Khóa luận thu thập các số liệu cụ thể liên quan đề tài đang
nghiên cứu từ năm 2014 đến năm 2017.
Về không gian: Khóa luận nghiên cứu vấn đề thụ lý và chuẩn bị xét xử
sơ thẩm vụ án dân sự trên phạm vi nước Việt Nam và tìm hiểu thực tiễn áp dụng
các quy định pháp luật liên quan vấn đề bằng những số liệu cụ thể của Tòa án các
cấp.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng trong bài nghiên cứu
này bao gồm:
Thứ nhất, sử dụng phương pháp phân tích: Đây là phương pháp được sử
dụng phổ biến trong cả ba chương của đề tài này. Ở chương 1, từ những cơ sở lý
luận chung, khóa luận đã dùng phương pháp phân tích để làm rõ khái niệm, đặc
điểm, ý nghĩa, cũng như phân tích mối quan hệ giữa thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự. Tương tự, ở chương 2 phương pháp này sử dụng để phân tích
các quy định của pháp luật về việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân
sự. Ở chương 3, bài viết sử dụng phương pháp phân tích để phân tích số liệu đã
thu thập để thấy được thực tiễn áp dụng các duy định pháp luật liên quan đến đề
tài nghiên cứu. Từ những phân tích ở chương 1 và chương 2, bài viết lại tiếp tục
sử dụng phương pháp phân tích để phân tích những điểm hạn chế trong các quy
định của pháp luật và phân tích các hướng đề xuất để hoàn thiện hệ thống pháp
luật trong việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự.
Thứ hai, khóa luận sử dụng phương pháp tổng hợp: phương pháp này
chủ yếu được dùng để tổng hợp lại các quy định của pháp luật giữa việc thụ lý và
việc chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự để tìm ra mối quan hệ giữa hai chế
định này. Việc sử dụng phương pháp này cũng góp phần tạo sự liên kết giữa hai
chế định thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự trong một đề tài nghiên
cứu khoa học thống nhất, tránh việc nghiên cứu một cách riêng lẻ trong từng khía
cạnh của việc thụ lý hay việc chuẩn bị xét xử vụ án dân sự. Đồng thời, sử dụng
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 6 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
phương pháp tổng hợp cũng góp phần thống nhất việc đề xuất hướng giải quyết
mang lại hiệu quả chung cho việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự
Bên cạnh đó, phương pháp tổng hợp cũng được sử dụng trong chương 3
để tổng hợp lại số lượng vụ án dân sự mà các Tòa án nhân dân đã thụ lý và chuẩn
bị xét xử sơ từ năm 2014 đến năm 2017.
Thứ ba, khóa luận sử dụng phương pháp thống kê theo thời gian: Khóa
luận thống kê việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự bằng những số
liệu cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định từ năm 2014 đến năm 2017 để
khái quát một cách toàn diện về thực tiễn của việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự.
Thứ tư, khóa luận sử dụng phương pháp so sánh: phương pháp này được
sử dụng ở chương 2 để so sánh các quy định liên quan đến việc thụ lý và chuẩn
bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự giữa Bộ luật tố tụng dân sự 2015 với Bộ luật tố
tụng dân sự 2004.
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của khóa luận
Ý nghĩa khoa học: Khóa luận góp phần làm rõ hơn những vấn đề lý luận,
các quy định pháp luật và thực tiễn về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự trong pháp luật tố tụng dân sự.
Ý nghĩa thực tiễn: Khóa luận chỉ ra những điểm hạn chế trong việc thụ lý
và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự và đưa ra những đề xuất kiến nghị hoàn
thiện hơn các quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
8. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo thì nội dung
chính của bài khóa luận gồm 03 chương bao gồm:
Chương 1. Cơ sở lý luận về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân
sự
Chương 2. Quy định pháp luật Việt Nam về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự
Chương 3. Thực tiễn áp dụng pháp luật và một số kiến nghị hoàn thiện
về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 7 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
A. VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT
1. Bộ luật tố tụng Dân sự 2004 (hết hiệu lực)
2. Bộ luật tố tụng Dân sự 2015
3. Bộ luật Dân sự 2005 (hết hiệu lực)
4. Bộ luật Dân sự 2015
5. Luật Đất đai 2013
6. Luật Hôn nhân và Gia đình 2014
7. Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/ 12/ 2016 của Uỷ ban Thường
vụ Quốc hội về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và
lệ phí Tòa án.
8. Nghị quyết số 05/2012/NQ-HĐTP ngày 03-12-2012 của Hội đồng Thẩm phán
Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn thi hành một số quy định trong Phần
thứ hai “Thủ tục giải quyết vụ án tại Tòa án cấp sơ thẩm” của Bộ luật tố
tụng dân sự đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật sửa đổi, bổ sung một số
Điều của Bộ luật tố tụng dân sự; hướng dẫn những nội dung mới được quy
định trong Bộ luật tố tụng dân sự về xét xử sơ thẩm.
9. Nghị quyết số 02/2016/ NQ- HĐTP ngày 30/6/2016 của Hội đồng Thẩm phán
Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn thi hành một số quy định của Nghị
quyết số 103/2015/QH13 ngày 25/11/2015 của Quốc hội về thi hành Bộ
luật tố tụng dân sự thì từ ngày 01/7/2016.
10. Nghị quyết 01/2017/NQ- HĐTP nghị quyết ban hành một số biểu mẫu trong
tố tụng dân sự.
11. Nghị quyết 04/2017/NQ- HĐTP hướng dẫn một số quy định về trả lại đơn
khởi kiện, quyền nộp đơn khởi kiện lại vụ án.
12. Quyết định số 139/QĐ- TANDTC ngày 26/02/ 2016 của Tòa án nhân dân Tối
cao về việc ban hành kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật tố tụng dân sự
trong Tòa án nhân dân.
13. Thông tư 01/2017/TT-TANDTC quy định về phòng xử án.
Số thứ tự Từ viết tắt Nghĩa của từ viết tắt
1 BLDS Bộ luật dân sự
2 BLTTDS Bộ luật tố tụng dân sự
3 HĐTP Hội đồng Thẩm phán
4 NLHVDS Năng lực hành vi dân sự
5 TAND Tòa án nhân dân
6 TANDTC Tòa án nhân dân Tối cao
7 TTDS Tố tụng dân sự
8 UBND Ủy ban nhân dân
9 UBTVQH Ủy ban thường vụ Quốc hội
10 VADS Vụ án dân sự
v
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu ........................................................................................ 1
4. Đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................................ 5
5. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 5
6. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................. 6
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của khóa luận ................................................ 7
8. Kết cấu đề tài ..................................................................................................... 7
CHƢƠNG 1 ............................................................................................................ 8
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỤ LÝ VÀ CHUẨN BỊ XÉT XỬ .............................. 8
SƠ THẨM VỤ ÁN DÂN SỰ ................................................................................ 8
1.1 Khái niệm thụ lý vụ án dân sự và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự 8
1.1.1 Khái niệm về thụ lý vụ án dân sự ............................................................ 8
1.1.2 Khái niệm về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ........................... 10
1.2 Đặc điểm của thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ................ 11
1.2.1 Đặc điểm của thụ lý vụ án dân sự.......................................................... 11
1.2.2 Đặc điểm của chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự........................... 13
1.3 Ý nghĩa của thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ................... 14
1.4 Mối quan hệ giữa thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ......... 15
1.5 Sự hình thành và phát triển của việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm
vụ án dân sự trong pháp luật tố tụng dân sự việt nam ................................... 18
1.5.1 Giai đoạn trước cách mạng tháng Tám năm 1945 ............................... 18
1.5.2 Giai đoạn 1945 đến năm 1989................................................................ 20
1.5.3 Giai đoạn từ năm 1989 đến năm 2004 ................................................. 21
1.5.4 Giai đoạn từ năm 2004 đến nay ............................................................. 22
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................................................................... 24
vi
CHƢƠNG 2 .......................................................................................................... 26
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ THỤ LÝ ...................................... 26
VÀ CHUẨN BỊ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN DÂN SỰ .................................. 26
2.1 Điều kiện thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ....................... 26
2.1.1 Chủ thể khởi kiện vụ án dân sự phải có quyền khởi kiện.................... 26
2.1.2 Vụ án khởi kiện phải thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án .......... 28
2.1.3 Vụ án chưa được giải quyết bằng một bản án, quyết định đã có hiệu
lực pháp luật ......................................................................................................... 30
2.1.4 Vụ án khởi kiện phải còn thời hiệu khởi kiện ...................................... 31
2.1.5 Điều kiện về hình thức, nội dung đơn khởi kiện và việc nộp tiền tạm
ứng án phí ............................................................................................................. 33
2.2 Trình tự thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ........................ 35
2.2.1 Trình tự thụ lý vụ án dân sự .................................................................. 35
2.2.2 Trình tự chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ................................... 41
2.3 Các quyết định của Tòa án có thể đƣa ra trong giai đoạn chuẩn bị xét xử
sơ thẩm vụ án dân sự .......................................................................................... 52
2.3.1 Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự ..................... 52
2.3.2 Quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự ................................. 53
2.3.3 Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự ........................................ 54
2.3.4 Quyết định đưa vụ án dân sự ra xét xử ................................................. 56
2.4 Các công việc tiến hành sau khi có quyết định đƣa vụ án ra xét xử ....... 56
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .................................................................................... 59
CHƢƠNG 3 .......................................................................................................... 60
THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN
THIỆN VỀ THỤ LÝ VÀ CHUẨN BỊ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN DÂN SỰ
................................................................................................................................ 60
3.1 Thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về thụ lý và chuẩn bị xét
xử sơ thẩm vụ án dân sự ở các cấp Tòa án nhân dân trong giai đoạn 2014
đến 2017 ................................................................................................................ 60
3.1.1 Những kết quả đạt được trong việc thực hiện các quy định của pháp
luật tố tụng dân sự về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ........... 60
vii
3.1.2 Những hạn chế, nguyên nhân và một số kiến nghị trong việc thực hiện
các quy định pháp luật Việt Nam về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân
sự............................................................................................................................ 61
3.2 Những điểm mới nổi bật của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 về thụ lý và
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ............................................................... 63
3.3 Những hạn chế và một số kiến nghị hoàn thiện các quy định pháp luật tố
tụng dân sự Việt Nam về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ... 64
3.3.1 Những hạn chế của quy định pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam về
thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ................................................. 64
3.3.2 Một số kiến nghị hoàn thiện các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự
Việt Nam hiện hành về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự ......... 67
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .................................................................................... 69
KẾT LUẬN CHUNG TOÀN KHÓA LUẬN.................................................... 71
viii
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước Việt Nam ta ngày càng đi lên với sự phát triển mạnh mẽ của tất
cả các lĩnh vực trong đời sống xã hội. Bên cạnh những tư tưởng tích cực của xã
hội mang lại thì hiện nay lại có một số thực trạng đáng buồn là nảy sinh nhiều
vấn đề tiêu cực, trong đó thì vẫn không thể tránh khỏi những tranh chấp dẫn đến
vi phạm pháp luật. Biểu hiện là sự xuất hiện các tranh chấp phát sinh từ các quan
hệ dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động. Các vụ án
dân sự cũng được đưa ra xét xử ngày càng nhiều và được phổ biến rộng rãi đến
người dân thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, báo đài, mạng xã
hội. Chính vì lẽ đó, mà hiện nay việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân
sự cũng được người dân chú trọng và quan tâm hơn.
Ở thời điểm hiện tại thì các vấn đề liên quan đến việc thụ lý và chuẩn bị
xét xử sơ thẩm vụ án dân sự được quy định trong Bộ luật tố tụng dân sự 2015
cũng đã có nhiều đổi mới so với các quy định cũ của Bộ luật tố tụng dân sự 2004
trước đây. Do đó, em đã chọn đề tài “Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp đại
học. Qua quá trình nghiên cứu, em sẽ tìm hiểu sâu sắc những quy định của pháp
luật tố tụng dân sự năm 2015 về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự,
trên cơ sở đó mạnh dạn đưa ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện hơn nữa các quy
định của Bộ luật tố tụng dân sự về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự
để góp phần nâng cao hiệu quả những quy định pháp luật trong tố tụng dân sự.
2. Tình hình nghiên cứu
Từ trước đến nay, các vụ án dân sự cũng được đưa ra xét xử ngày càng
nhiều. Chính vì vậy mà việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự cũng
được nhiều bạn sinh viên và các nhà khoa học quan tâm và nghiên cứu. Do đó,
vào mỗi giai đoạn lịch sử khác nhau, việc thụ lý và chuẩn bị xét xử cũng có
những quy định khác nhau. Trong phạm vi của luận văn, em chỉ giới thiệu một số
công trình tiêu biểu liên quan đến đề tài thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự như:
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 1 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
Liễu Thị Hạnh (2010), Thụ lý vụ án dân sự, một số vấn đề lý luận và
thực tiễn, NXB Bách Khoa Tư pháp, tr 1-16. Trong bài viết tác giả đã nêu lên
những đặc điểm, bản chất của việc thụ lý và trả lại đơn khởi kiện, tìm hiểu các
quy định liên quan đến việc thụ lý và trả đơn khởi kiện. Đồng thời, tác giả đã đưa
ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện hơn các quy định của pháp luật về thụ lý và
trả lại đơn khởi kiện. Tuy nhiên, ở đề tài này tác giả vẫn chưa làm rõ các đặc
điểm, cũng như các quy định của pháp luật liên quan đến vấn đề thụ lý vụ án dân
sự mà chỉ dừng lại ở việc nêu ra nêu ra các đặc điểm và các quy định của pháp
luật liên quan đến đề tài mà các tác giả đang nghiên cứu.
Bùi Thị Thu Hiền (2013), Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự, NXB
Đại học Quốc Gia Hà Nội, tr 1-70. Trong bài viết này tác giả đã bao quát mọi
hoạt động được thực hiện trong quá trình chuẩn bị xét xử. Tuy nhiên, bài viết
chưa phân tích cụ thể những hạn chế trong từng quy định của luật sửa đổi, bổ
sung Bộ luật tố tụng dân sự 2011.
Nguyễn Thu Hiền (2012), Hoàn thiện chế định khởi kiện và thụ lý vụ án
dân sự trong pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội,
tr 1-21. Trong bài viết này, tác giả đã nghiên cứu và phân tích bản chất đặc điểm,
thủ tục khởi kiện và thụ lý vụ án dân sự để làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận cơ
bản về thủ tục này trong pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam. Đồng thời, chỉ ra
những vấn đề còn thiếu sót, chưa phù hợp về thủ tục khởi kiện và thụ lý vụ án, đề
ra các giải pháp hoàn thiện các quy định này. Tuy nhiên, trong bài nghiên cứu
này tác giả tác giả chỉ nêu những điểm cơ bản liên quan đến việc khởi kiện và thụ
lý vụ án mà chưa phân tích, làm rõ các điều kiện về khởi kiện cũng như thủ tục
về thụ lý vụ án dân sự.
Phan Thị Thu Hiền (2016), Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự trong
pháp luật tố tụng dân sự ở Việt Nam, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội, tr 1-101.
Bài viết này cũng đã bao quát được những hoạt động diễn ra trong quá trình
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự. Tuy nhiên, bài viết này chưa phân tích rõ
những điểm hạn chế liên quan đến đề tài trong các quy định của Luật sửa đổi bổ
sung Bộ luật tố tụng dân sự 2011. Bên cạnh đó, do thời điểm ra đời nên trong bài
luận văn tác giả vẫn chưa kịp thời thông tin, so sánh các quy định trong Luật sửa
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 2 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
đổi bổ sung Bộ luật tố tụng dân sự 2011 với Bộ luật tố tụng dân sự 2015 (có hiệu
lực 1/7/2016).
Đặng Tất Tùng (2015), Thụ lý vụ án dân sự theo pháp luật tố tụng dân
sự Việt Nam hiện hành và thực tiễn áp dụng tại các tòa án trên địa bàn thành
phố Hà Nội, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội, tr 1-71. Bài viết này cũng đã làm rõ
các vấn đề lý luận và quy định pháp luật về thụ lý vụ án dân sự. Đồng thời tìm
hiểu được thực tiễn áp dụng các quy định về thụ lý vụ án dân sự tại Tòa án trên
địa bàn thành phố Hà Nội và đã đưa ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện Bộ luật
tố tụng dân sự về thụ lý vụ án dân sự. Tuy nhiên bài viết này chưa phân tích sâu
về các quy định của pháp luật về trình tự thủ tục thụ lý vụ án dân sự.
Bên cạnh đó còn có bài nghiên cứu ngắn đăng trên tạp chí Công lý như:
Phương Nam, Hòa giải và chuẩn bị xét xử, tạp chí Công lý, Số 3/2017, tr 5-8.
Bài viết này cũng đã phân tích sơ lược một số nhiệm vụ và quyền hạn của Thẩm
phán về hòa giải, tạm đình chỉ, đình chỉ vụ án dân sự trong giai đoạn chuẩn bị xét
xử. Hay bài nghiên cứu ngắn của Ngọc Trâm, Đình chỉ hay công nhận sự thỏa
thuận, tạp chí điện tử Tòa án nhân dân tối cao, số 5/2017, tr 16-19. Trong bài viết
này tác giả đã nêu ra các trường hợp mà Tòa án có thể đưa ra quyết đình chỉ hay
công nhận sự thỏa thuận của các đương sự trong giai đoạn chuẩn bị xét xử.
Nhìn chung, công trình nghiên cứu trên đã đưa ra những điểm cơ bản về
mặt lý luận, các quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật liên quan đến
đề tài thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự mà tác giải đang nghiên
cứu. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên chỉ dừng lại nghiên cứu một cách
khái quát từng khía cạnh của việc thụ lý hay việc chuẩn bị xét xử vụ án dân sự
hoặc có bàn về nội dung thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự nhưng
chưa đầy đủ. Ở mỗi công trình nghiên cứu thì việc nhìn nhận, phân tích các vấn
đề liên quan đến thụ lý và chuẩn bị xét xử điều ở một góc độ khác nhau. Bên
cạnh đó, các bài nghiên cứu trên chủ yếu được viết dựa vào các quy định của Bộ
luật tố tụng dân sự 2004, còn so với thời điểm hiện tại thì đã có rất nhiều thay đổi
trong quy định các vấn đề liên quan đến thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự được quy định tại Bộ luật tố tụng dân sự 2015. Nhận thấy đề tài này là
thiết thực và được nhiều người quan tâm nên nay em chọn đề tài “Thụ lý và
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 3 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam” để
nghiên cứu. Điểm mới ở đề tài này là cập nhật kịp thời thông tin, chỉ ra những
điểm mới về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự trong BLTTDS 2015
(có hiệu lực 1/7/2016) so với BLTTDS 2004. Đồng thời, luận văn sẽ đi sâu và
bao quát hơn, làm rõ cơ sở lý luận và các quy định của pháp luật về thụ lý và
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự. Bằng các số liệu thu thập được từ Tòa án,
luận văn sẽ làm rõ thực tiễn áp dụng quy định về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự, luận văn cũng chỉ ra những điểm hạn chế trong quá trình áp
dụng các chế định này, trên cơ sở đó luận văn xin đề xuất những kiến nghị nhằm
hoàn thiện hơn nữa các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự về thụ lý và chuẩn bị
xét xử sơ thẩm vụ án dân sự góp phần nâng cao hiệu quả việc thụ lý và chuẩn bị
xét xử sơ thẩm vụ án dân sự trong thời gian sắp tới.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu bài khóa luận này là cập nhật kịp thời các quy định
mới của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự. Trên cơ sở nghiên cứu tìm hiểu lý luận, các quy định pháp luật và thực
tiễn áp dụng các quy định pháp luật về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự luận, luận văn xin đề xuất những giải pháp chủ yếu mang tính khả thi
nhằm hoàn thiện hơn các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự về thụ lý và chuẩn
bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự, khắc phục được những hạn chế cũng như nâng
cao hơn nữa hoạt động của Tòa án trong giai đoạn sắp tới. Hoàn thiện mục đích
này sẽ giúp cho phiên tòa cấp sơ thẩm diễn ra đúng kế hoạch, tránh hoãn phiên
tòa và giải quyết vụ án được chính xác. Đồng thời, giúp các đương sự trong vụ án
và những người dân nắm rõ hơn các quy định của pháp luật về việc thụ lý và
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự, để đảm bảo quyền và lợi ích của các chủ
thể không bị xâm phạm, tạo niềm tin giữa các chủ thể đối với cơ quan pháp luật.
Riêng đối với bản thân em, nghiên cứu đề tài ngoài ý nghĩa là để hoàn
thành chương trình học tập và báo cáo tốt nghiệp, việc nghiên cứu đề tài này
nhằm có ý nghĩa giúp bản thân cập nhật kịp thời, hiểu sâu sắc, rộng hơn về các
vấn đề lý luận và những quy định của pháp luật về việc thụ lý và chuẩn bị xét xử
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 4 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
sơ thẩm vụ án dân sự theo Bộ luật tố tụng dân sự 2015. Bằng những số liệu cụ
thể thu thập từ Tòa án giúp em hiểu biết thêm và có cái nhìn sâu sắc hơn về thực
tiễn áp dụng các quy định đó diễn ra như thế nào.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được những mục đích nêu trên thì cần phải thực hiện các nhiệm
vụ cụ thể như sau:
Làm sáng tỏ một số nội dung cơ bản của thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân: Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, điều kiện và trình tự thủ tục thụ lý
và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự và một số quyết định trong giai đoạn
thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân.
Đánh giá việc áp dụng các quy phạm pháp luật tố tụng dân sự về thụ lý
và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân trong thực tế trên lãnh thổ Việt Nam từ
năm 2014 đến năm 2017.
Phân tích những hạn chế của pháp luật tố tụng dân sự hiện hành về thụ lý
và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự. Đưa ra kiến nghị hoàn thiện các quy
định của pháp luật về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân.
4. Đối tƣợng nghiên cứu
Do đề tài có nội dung nghiên cứu khá rộng, tuy nhiên do giới hạn đề tài
nghiên cứu của luận văn tốt nghiệp nên em chỉ tập trung nghiên cứu vào những
vấn đề lý luận cơ bản về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự như: khái
niệm, đặc điểm, ý nghĩa, mối quan hệ giữa thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ
án dân sự, lịch sử phát triển các quy định của pháp luật Việt Nam về thụ lý và
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự; nội dung các quy định của pháp luật về thụ
lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự; thực tiễn áp dụng các quy định này
tại các Tòa án cấp sơ thẩm Việt Nam, một số hạn chế của quy định pháp luật liên
quan đến đề tài này và các kiến nghị hoàn thiện về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự.
5. Phạm vi nghiên cứu
Về văn bản: Do đề tài có phạm vi khá rộng, nhiều nội dung quan trọng
nên cũng có một số văn bản pháp luật quy định một số vấn đề liên quan đến đề
tài này. Tuy nhiên, do giới hạn của đề tài nghiên cứu tốt nghiệp nên em chỉ tập
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 5 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
trung nghiên cứu các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 (có hiệu lực ngày
01/7/2015) về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự .
Về thời gian: Khóa luận thu thập các số liệu cụ thể liên quan đề tài đang
nghiên cứu từ năm 2014 đến năm 2017.
Về không gian: Khóa luận nghiên cứu vấn đề thụ lý và chuẩn bị xét xử
sơ thẩm vụ án dân sự trên phạm vi nước Việt Nam và tìm hiểu thực tiễn áp dụng
các quy định pháp luật liên quan vấn đề bằng những số liệu cụ thể của Tòa án các
cấp.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng trong bài nghiên cứu
này bao gồm:
Thứ nhất, sử dụng phương pháp phân tích: Đây là phương pháp được sử
dụng phổ biến trong cả ba chương của đề tài này. Ở chương 1, từ những cơ sở lý
luận chung, khóa luận đã dùng phương pháp phân tích để làm rõ khái niệm, đặc
điểm, ý nghĩa, cũng như phân tích mối quan hệ giữa thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự. Tương tự, ở chương 2 phương pháp này sử dụng để phân tích
các quy định của pháp luật về việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân
sự. Ở chương 3, bài viết sử dụng phương pháp phân tích để phân tích số liệu đã
thu thập để thấy được thực tiễn áp dụng các duy định pháp luật liên quan đến đề
tài nghiên cứu. Từ những phân tích ở chương 1 và chương 2, bài viết lại tiếp tục
sử dụng phương pháp phân tích để phân tích những điểm hạn chế trong các quy
định của pháp luật và phân tích các hướng đề xuất để hoàn thiện hệ thống pháp
luật trong việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự.
Thứ hai, khóa luận sử dụng phương pháp tổng hợp: phương pháp này
chủ yếu được dùng để tổng hợp lại các quy định của pháp luật giữa việc thụ lý và
việc chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự để tìm ra mối quan hệ giữa hai chế
định này. Việc sử dụng phương pháp này cũng góp phần tạo sự liên kết giữa hai
chế định thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự trong một đề tài nghiên
cứu khoa học thống nhất, tránh việc nghiên cứu một cách riêng lẻ trong từng khía
cạnh của việc thụ lý hay việc chuẩn bị xét xử vụ án dân sự. Đồng thời, sử dụng
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 6 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
Thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam
phương pháp tổng hợp cũng góp phần thống nhất việc đề xuất hướng giải quyết
mang lại hiệu quả chung cho việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự
Bên cạnh đó, phương pháp tổng hợp cũng được sử dụng trong chương 3
để tổng hợp lại số lượng vụ án dân sự mà các Tòa án nhân dân đã thụ lý và chuẩn
bị xét xử sơ từ năm 2014 đến năm 2017.
Thứ ba, khóa luận sử dụng phương pháp thống kê theo thời gian: Khóa
luận thống kê việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự bằng những số
liệu cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định từ năm 2014 đến năm 2017 để
khái quát một cách toàn diện về thực tiễn của việc thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự.
Thứ tư, khóa luận sử dụng phương pháp so sánh: phương pháp này được
sử dụng ở chương 2 để so sánh các quy định liên quan đến việc thụ lý và chuẩn
bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự giữa Bộ luật tố tụng dân sự 2015 với Bộ luật tố
tụng dân sự 2004.
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của khóa luận
Ý nghĩa khoa học: Khóa luận góp phần làm rõ hơn những vấn đề lý luận,
các quy định pháp luật và thực tiễn về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự trong pháp luật tố tụng dân sự.
Ý nghĩa thực tiễn: Khóa luận chỉ ra những điểm hạn chế trong việc thụ lý
và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự và đưa ra những đề xuất kiến nghị hoàn
thiện hơn các quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
8. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo thì nội dung
chính của bài khóa luận gồm 03 chương bao gồm:
Chương 1. Cơ sở lý luận về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân
sự
Chương 2. Quy định pháp luật Việt Nam về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án dân sự
Chương 3. Thực tiễn áp dụng pháp luật và một số kiến nghị hoàn thiện
về thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự
GVHD: Nguyễn Thị Anh Thư 7 SVTH: Nguyễn Thị Kim Nguyên
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
A. VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT
1. Bộ luật tố tụng Dân sự 2004 (hết hiệu lực)
2. Bộ luật tố tụng Dân sự 2015
3. Bộ luật Dân sự 2005 (hết hiệu lực)
4. Bộ luật Dân sự 2015
5. Luật Đất đai 2013
6. Luật Hôn nhân và Gia đình 2014
7. Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/ 12/ 2016 của Uỷ ban Thường
vụ Quốc hội về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và
lệ phí Tòa án.
8. Nghị quyết số 05/2012/NQ-HĐTP ngày 03-12-2012 của Hội đồng Thẩm phán
Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn thi hành một số quy định trong Phần
thứ hai “Thủ tục giải quyết vụ án tại Tòa án cấp sơ thẩm” của Bộ luật tố
tụng dân sự đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật sửa đổi, bổ sung một số
Điều của Bộ luật tố tụng dân sự; hướng dẫn những nội dung mới được quy
định trong Bộ luật tố tụng dân sự về xét xử sơ thẩm.
9. Nghị quyết số 02/2016/ NQ- HĐTP ngày 30/6/2016 của Hội đồng Thẩm phán
Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn thi hành một số quy định của Nghị
quyết số 103/2015/QH13 ngày 25/11/2015 của Quốc hội về thi hành Bộ
luật tố tụng dân sự thì từ ngày 01/7/2016.
10. Nghị quyết 01/2017/NQ- HĐTP nghị quyết ban hành một số biểu mẫu trong
tố tụng dân sự.
11. Nghị quyết 04/2017/NQ- HĐTP hướng dẫn một số quy định về trả lại đơn
khởi kiện, quyền nộp đơn khởi kiện lại vụ án.
12. Quyết định số 139/QĐ- TANDTC ngày 26/02/ 2016 của Tòa án nhân dân Tối
cao về việc ban hành kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật tố tụng dân sự
trong Tòa án nhân dân.
13. Thông tư 01/2017/TT-TANDTC quy định về phòng xử án.