Luận văn thạc sĩ nâng cao hiệu quả huy động vốn và sử dụng vốn đầu tư phát triển du lịch bình thuận từ nay đến năm 2010
- 69 trang
- file .pdf
MÔÛ ÑAÀU
Nhöõng naêm gaàn ñaây du lòch Bình Thuaän ngaøy caøng phaùt trieån vaø trôû thaønh
moät ngaønh kinh teá quan troïng cuûa tænh, thu huùt nhieàu nhaø ñaàu tö, du khaùch trong
vaø ngoaøi nöôùc. Töø moät vuøng ñaát ven bieån coøn hoang sô caùch ñaây khoâng laâu, ñeán
nay Bình Thuaän ñang ñöôïc bieát ñeán nhö moät trung taâm du lòch nghæ döôõng noåi
tieáng trong caû nöôùc, coù söùc thu huùt maïnh meõ du khaùch trong nöôùc vaø quoác teá.
Ñeå ñaåy maïnh toác ñoä phaùt trieån du lòch Bình Thuaän ngaøy caøng taêng, thöïc
hieän Nghò quyeát 19-NQ/TU ngaøy 25/3/2004 Ban chaáp haønh Ñaûng boä tænh Bình
Thuaän (khoaù X) veà phaùt trieån du lòch ñeán naêm 2010, ngaøy 15/3/2005 UBND tænh
Bình Thuaän ñaõ ban haønh “Chöông trình haønh ñoäng cuûa UBND tænh veà phaùt trieån
du lòch ñeán naêm 2010”. Chöông trình haønh ñoäng naøy ñaõ ñeà ra caùc quan ñieåm, muïc
tieâu, yeâu caàu, noäi dung chöông trình vaø caùc chính saùch, giaûi phaùp phaùt trieån du
lòch Bình Thuaän ñeán naêm 2010 ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñöa du lòch trôû thaønh moät
ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa tænh, thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa ñòa
phöông vaø laøm dòch chuyeån cô caáu kinh teá theo höôùng hieän ñaïi, goùp phaàn thöïc
hieän chieán löôïc phaùt trieån ngaønh maø Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX ñaõ vaïch
ra: " Phaùt trieån du lòch thaät söï trôû thaønh moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn; naâng cao
chaát löôïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng treân cô sôû khai thaùc lôïi theá veà ñieàu kieän töï
nhieân, sinh thaùi, truyeàn thoáng vaên hoaù, lòch söû, ñaùp öùng nhu caàu du lòch trong
nöôùc vaø phaùt trieån nhanh du lòch quoác teá, sôùm ñaït trình ñoä phaùt trieån du lòch cuûa
khu vöïc. Xaây döïng vaø naâng caáp cô sôû vaät chaát, hình thaønh caùc khu du lòch troïng
ñieåm, ñaåy maïnh hôïp taùc vaø lieân keát vôùi caùc nöôùc."
Thôøi gian qua, maëc duø Bình Thuaän ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû khaû quan
trong vieäc thu huùt voán cho ñaàu tö phaùt trieån du lòch, theå hieän qua soá löôïng voán
ñaàu tö taêng nhanh, caùc keânh huy ñoäng voán töøng böôùc ñöôïc ña daïng hoaù, thu huùt
nhieàu thaønh phaàn tham gia ñaàu tö. Tuy nhieân coâng taùc huy ñoäng vaø söû duïng voán
ñaàu tö phaùt trieån du lòch Bình Thuaän cuõng coøn khoù khaên, chöa ñaùp öùng yeâu caàu
ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Ñeå goùp phaàn phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng, töø
ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp thuùc ñaåy coâng taùc huy ñoäng vaø söû duïng voán ñaàu tö
cho phaùt trieån du lòch Bình Thuaän trong thôøi gian tôùi, toâi xin choïn ñeà taøi: " Naâng
cao hieäu quaû huy ñoäng vaø söû duïng voán ñaàu tö phaùt trieån du lòch tænh Bình Thuaän töø
nay ñeán 2010" laøm ñeà taøi cho luaän vaên thaïc só cuûa mình.
1
Muïc ñích cuûa ñeà taøi laø öùng duïng lyù luaän veà voán vaø caùc keânh huy ñoäng voán
ñaàu tö ñeå phaân tích vai troø cuûa coâng taùc huy ñoäng vaø söû duïng voán trong quaù trình
phaùt trieån du lòch Bình Thuaän trong thôøi gian qua, ñaùnh giaù nhöõng keát quaû ñaït
ñöôïc vaø nhöõng haïn cheá, vöôùng maéc. Töø ñoù xaùc ñònh nhöõng giaûi phaùp vaø kieán
nghò caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát.
Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu cuûa ñeà taøi laø phöông phaùp moâ taû vaø
phöông phaùp phaân tích, vôùi nguoàn soá lieäu ñöôïc thu thaäp töø nieân giaùm thoáng keâ,
caùc baùo caùo cuûa UBND tænh, caùc sôû, ban ngaønh trong tænh vaø soá lieäu ñöôïc coâng boá
treân Internet .
Trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên, do naêng löïc vaø ñieàu kieän nghieân cöùu
coøn nhieàu haïn cheá, chaéc chaén noäi dung luaän vaên khoâng theå traùnh khoûi thieáu soùt,
raát mong ñöôïc söï quan taâm goùp yù cuûa Thaày Coâ.
2
CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN LYÙ THUYEÁT
1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ DU LÒCH
1.1.1 NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ DU LÒCH
1.1.1.1 Nhöõng khaùi nieäm cô baûn
- Moät soá khaùi nieäm veà du lòch
Ngaønh du lòch hieän ñaïi hình thaønh trong theá kyû XIX cuøng vôùi söï phaùt trieån
cuûa neàn vaên minh coâng nghieäp, vaø töø sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù II ñaõ trôû
thaønh moät trong nhöõng ngaønh coù toác ñoä taêng tröôûng maïnh vaø chaéc chaén cuûa kinh
teá theá giôùi. Khaùi nieäm veà du lòch cuõng ñaõ coù nhöõng thay ñoåi theo söï phaùt trieån
cuûa ngaønh. Neáu xem xeùt du lòch nhö laø moät hieän töôïng xaõ hoäi, hieän töôïng nhaân
vaên laøm phong phuù theâm nhaän thöùc vaø cuoäc soáng con ngöôøi, Toå chöùc du lòch theá
giôùi (WTO : World Tourism Organization) ñaõ ñöa ra ñònh nghóa :”Du lòch bao
goàm nhöõng hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi ñi ñeán moät nôi khaùc ngoaøi nôi cö truù
thöôøng xuyeân cuûa mình trong thôøi haïn khoâng quaù moät naêm lieân tuïc ñeå vui chôi, vì
coâng vieäc hay vì muïc ñích khaùc khoâng lieân quan ñeán nhöõng hoaït ñoäng kieám tieàn
ôû nôi maø hoï ñeán”. Neáu xem du lòch khoâng chæ ñôn thuaàn laø hieän töôïng xaõ hoäi maø
coøn laø hoaït ñoäng kinh teá, noù ñöôïc coi laø toaøn boä caùc hoaït ñoäng maø muïc tieâu laø keát
hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng tham gia vaøo quaù trình, keát hôïp giaù trò cuûa caùc
taøi nguyeân du lòch thieân nhieân vaø nhaân vaên vôùi caùc dòch vuï, haøng hoùa ñeå taïo ra
saûn phaåm du lòch ñaùp öùng nhu caàu cuûa khaùch.
Vôùi tö caùch laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa du lòch hoïc, theo toâi khaùi nieäm du
lòch phaûn aûnh caùc moái quan heä baûn chaát beân trong, laøm cô sôû cho vieäc nghieân
cöùu caùc xu höôùng vaø caùc quy luaät phaùt trieån cuûa noù ; theo goùc ñoä naøy du lòch laø
nhöõng hoaït ñoäng vaø moái quan heä phaùt sinh do söï taùc ñoäng qua laïi laãn nhau giöõa
khaùch du lòch, ngöôøi kinh doanh du lòch, chính quyeàn vaø coäng ñoàng daân cö ñòa
phöông trong quaù trình thu huùt, tieáp ñoùn vaø phuïc vuï khaùch du lòch.
- Du khaùch: Cuõng theo ñònh nghóa cuûa Toå chöùc Du lòch Quoác teá, khaùch vieáng
(visistors) laø nhöõng ngöôøi rôøi khoûi nôi cö truù cuûa mình ñeán nôi khaùc khoâng quaù
moät naêm vaø khoâng vì muïc ñích kieám tieàn ; du khaùch (tourists) laø nhöõng khaùch
vieáng coù löu truù qua hôn moät ñeâm taïi nôi ñeán ; khaùch vieáng trong ngaøy (same-day
3
visistors) khoâng coù löu truù qua ñeâm taïi nôi ñeán. Khaùch du lòch quoác teá laø nhöõng
khaùch maø nôi cö truù laø moät quoác gia khaùc vôùi quoác gia nôi ñeán du lòch ; khaùch du
lòch noäi ñòa laø nhöõng khaùch maø quoác gia nôi cö truù cuõng laø quoác gia nôi ñeán tham
quan du lòch, bao goàm caû nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi nhöng ñang cö truù taïi quoác gia
ñoù.
- Khu du lòch, ñieåm du lòch vaø tuyeán du lòch
Khu du lòch laø moät khoâng gian ñòa lyù bao goàm dieän tích maët ñaát, maët nöôùc
coù taøi nguyeân du lòch phong phuù, haáp daãn, ñaõ ñöôïc quy hoaïch vaø coâng nhaän veà
maët phaùp lyù bôûi Nhaø nöôùc, chuû yeáu söû duïng vaøo muïc ñích du lòch hoaëc boå trôï cho
muïc ñích du lòch, vaø vieäc söû duïng naøy coù tính hôn haún veà kinh teá - xaõ hoäi tröôùc
maét vaø laâu daøi so vôùi söû duïng noù vaøo caùc muïc ñích khaùc. Taøi nguyeân du lòch bao
goàm caû nhöõng taøi nguyeân thieân nhieân, moâi tröôøng, sinh thaùi (baõi bieån, soâng hoà,
nuùi, röøng caây...) ; caû nhöõng taøi nguyeân nhaân vaên nhö caùc di saûn vaên hoùa, lòch söû,
caùc coâng trình kieán truùc, caùc giaù trò vaên hoùa phi vaät theå. Khu du lòch phaûi coù quy
moâ caàn thieát, khu du lòch goàm khu du lòch quoác gia vaø khu du lòch ñòa phöông.
Ñieåm du lòch laø nôi coù moät vaøi loaïi taøi nguyeân du lòch haáp daãn hoaëc coâng
trình rieâng bieät phuïc vuï du lòch hay keát hôïp caû hai ôû quy moâ nhoû.
Tuyeán du lòch laø loä trình noái caùc ñieåm, caùc khu du lòch khaùc nhau nhaèm ñaùp
öùng nhu caàu cuûa khaùch du lòch.
- Saûn phaåm du lòch
Coù nhieàu ñònh nghóa veà saûn phaåm du lòch, theo toâi, moät trong nhöõng khaùi
nieäm ñoù laø:”Saûn phaåm du lòch laø söï keát hôïp nhöõng dòch vuï vaø phöông tieän vaät
chaát treân cô sôû khai thaùc caùc tæeàm naêng du lòch nhaèm cung caáp cho du khaùch moät
khoaûng thôøi gian thuù vò, moät kinh nghieäm du lòch troïn veïn vaø söï haøi loøng” (Töø
ñieån du lòch - Tieáng Ñöùc NXB Berlin 1984). Saûn phaåm du lòch bao goàm nhöõng
haøng hoùa vaø dòch vuï keát hôïp nhau. Dòch vuï du lòch laø keát quaû cuûa caùc hoaït ñoäng
kinh teá ñöôïc theå hieän trong saûn phaåm voâ hình nhö vaän chuyeån, löu truù aên uoáng,
vui chôi giaûi trí, taøi chính, thoâng tin lieân laïc, y teá vaø caùc dòch vuï caù nhaân khaùc.
1.1.1.2 Moät soá quan ñieåm veà phaùt trieån du lòch
Theo xu höôùng hieän nay laø phaùt trieån kinh teá phaûi ñi ñoâi vôùi vieäc baûo veä
moâi tröôøng ñeå baûo ñaûm tính beàn vöõng, töø ñaàu thaäp nieân 90 ñaõ xuaát hieän khaùi
nieäm du lòch sinh thaùi, ñöôïc caùc quoác gia quan taâm vaø Toå chöùc Du lòch Quoác teá
khuyeán khích phaùt trieån. Vôùi yeâu caàu phaûi ngaøy caøng phaùt huy caùc taùc ñoäng tích
4
cöïc, haïn cheá nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa du lòch leân caùc yeáu toá moâi tröôøng, noäi
dung cô baûn cuûa du lòch sinh thaùi khoâng ñôn thuaàn laø nhöõng hoaït ñoäng du lòch
dieãn ra ôû nhöõng vuøng giaøu tieàm naêng veà sinh thaùi töï nhieân, veà giaù trò vaên hoùa maø
taäp trung vaøo möùc ñoä traùch nhieäm cuûa con ngöôøi ñoái vôùi moâi tröôøng ; khoâng chæ
döøng laïi ôû möùc ñoä thuï ñoäng laø haïn cheá toái ña caùc suy thoaùi moâi tröôøng do du lòch
taïo ra, maø coøn phaûi chuû ñoäng ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån moâi tröôøng cuûa caùc
vuøng du lòch : “Du lòch sinh thaùi laø loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân vaø vaên
hoùa baûn ñòa gaén vôùi giaùo duïc moâi tröôøng, coù ñoùng goùp cho noã löïc baûo toàn vaø phaùt
trieån beàn vöõng vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng ñòa phöông”.
Giöõa thaäp nieân 90, xuaát hieän khaùi nieäm môùi laø phaùt trieån du lòch beàn vöõng.
WTO cho raèng :”Phaùt trieån du lòch beàn vöõng thoûa maõn nhöõng nhu caàu hieän taïi
cuûa du khaùch vaø caùc vuøng ñoùn khaùch trong khi vaãn baûo veä vaø naâng cao caùc cô hoäi
cho töông lai. Phaùt trieån du lòch beàn vöõng ñoøi hoûi phaûi quaûn lyù taát caû caùc nguoàn
taøi nguyeân theo moät caùch naøo ñoù ñeå vöøa ñaùp öùng caùc nhu caàu kinh teá, xaõ hoäi vaø
thaåm myõ trong khi vaãn giöõ gìn baûn saéc vaên hoùa, caùc quaù trình sinh thaùi cô baûn, söï
ña daïng sinh hoïc vaø caùc heä thoáng ñaûm baûo söï soáng”.
1.1.2 CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH CUÛA VIEÄT NAM
Vôùi muïc tieâu toång quaùt laø ñöa ngaønh du lòch thaønh moät ngaønh kinh teá muõi
nhoïn treân cô sôû khai thaùc coù hieäu quaû lôïi theá veà ñieàu kieän töï nhieân, sinh thaùi,
truyeàn thoáng vaên hoùa, lòch söû, huy ñoäng toái ña nguoàn löïc trong nöôùc vaø tranh thuû
söï hôïp taùc, hoã trôï quoác teá ; töøng böôùc ñöa Vieät Nam trôû thaønh moät trung taâm du
lòch coù taàm côõ cuûa khu vöïc ; chieán löôïc phaùt trieån du lòch cuûa nöôùc ta giai ñoaïn
2001 – 2010 ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät taïi quyeát ñònh soá 97/2002/QÑ-
TTg ngaøy 22/7/2001 ñaõ ñeà ra moät soá noäi dung chính :
Toác ñoä taêng tröôûng GDP cuûa ngaønh du lòch bình quaân trong thôøi kyø naøy ñaït
töø 11 – 11,5%/naêm. Ñeán 2005 khaùch quoác teá vaøo Vieät Nam du lòch töø 3 – 3,5
trieäu löôït ngöôøi, khaùch noäi ñòa töø 15 – 16 trieäu löôït ngöôøi, thu nhaäp du lòch ñaït
treân 2 tyû USD ; naêm 2010 khaùch quoác teá ñaït 5,5 – 6 trieäu, khaùch noäi ñòa 25 – 26
trieäu löôït ngöôøi, thu nhaäp du lòch ñaït 4 – 4,5 tyû USD.
Veà thò tröôøng, vöøa khai thaùc khaùch töø caùc thò tröôøng quoác teá khu vöïc Ñoâng
AÙ – Thaùi Bình Döông, Taây AÂu, Baéc Myõ keát hôïp khai thaùc caùc thò tröôøng Baéc AÙ,
Baéc AÂu, UÙc, New Zealand, caùc nöôùc SNG vaø Ñoâng AÂu; vöøa chuù troïng khai thaùc
thò tröôøng du lòch noäi ñòa.
5
Veà ñaàu tö, öu tieân ñaàu tö phaùt trieån caùc khu du lòch toång hôïp quoác gia vaø
caùc khu du lòch chuyeân ñeà; ñaåy maïnh phaùt trieån du lòch ñoái vôùi caùc ñòa baøn du lòch
troïng ñieåm. Caùc thaønh phoá, ñoâ thò du lòch phaûi ñaàu tö hôïp lyù, baûo ñaûm söï phaùt
trieån haøi hoøa giöõa phaùt trieån ñoâ thò vôùi phaùt trieån du lòch beàn vöõng. Keát hôïp ñaàu
tö naâng caáp, phaùt trieån caùc ñieåm tham quan du lòch, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät du
lòch vôùi ñaàu tö cho tuyeân truyeàn, quaûng baù vaø ñaøo taïo phaùt trieån nguoàn nhaân löïc
du lòch.
Thöïc hieän vieäc hoäi nhaäp, hôïp taùc quoác teá veà du lòch. Taêng cöôøng cuûng coá
vaø môû roäng hôïp taùc song phöông, ña phöông vôùi caùc toå chöùc quoác teá, caùc nöôùc coù
khaû naêng vaø kinh nghieäm phaùt trieån du lòch.
Veà phaùt trieån caùc vuøng du lòch, chieán löôïc xaùc ñònh coù ba vuøng :
Vuøng du lòch Baéc Boä : goàm caùc tænh, thaønh phoá töø Haø Giang ñeán Haø Tónh, trung
taâm cuûa vuøng laø Haø Noäi - Haûi Phoøng - Haï Long.
Vuøng du lòch Baéc Trung Boä : goàm caùc tænh, thaønh phoá töø Quaûng Bình ñeán
Quaûng Ngaõi. Hueá vaø Ñaø Naüng laø trung taâm cuûa vuøng.
Vuøng du lòch Nam Trung Boä vaø Nam Boä : goàm caùc tænh, thaønh phoá töø Kon
Tum ñeán Caø Mau vôùi hai AÙ vuøng du lòch Nam Trung Boä vaø Nam Boä. Trung taâm
cuûa vuøng laø Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc ñòa baøn taêng tröôûng du lòch laø : thaønh
phoá Hoà Chí Minh – Nha Trang – Ñaø Laït, thaønh phoá Hoà Chí Minh - Caàn Thô – Haø
Tieân – Phuù Quoác, thaønh phoá Hoà Chí Minh – Vuõng Taøu – Phan Thieát. Saûn phaåm
du lòch ñaëc tröng cuûa vuøng laø du lòch tham quan, nghæ döôõng bieån vaø nuùi ñeå khai
thaùc theá maïnh du lòch cuûa daûi ven bieån Nam Trung Boä vaø Taây Nguyeân, du lòch
soâng nöôùc, du lòch sinh thaùi ñoàng baèng chaâu thoå soâng Cöûu Long.
Laø moät trong caùc khu du lòch troïng ñieåm cuûa quoác gia ; moät trong nhöõng
ñòa baøn taêng tröôûng du lòch cuûa AÙ vuøng du lòch Nam Trung Boä, du lòch tænh Bình
Thuaän ñöôïc khaúng ñònh laø caàn phaûi taäp trung taïo ra söï phaùt trieån nhanh, trôû thaønh
ngaønh kinh teá muõi nhoïn vaøo sau naêm 2010, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc thuùc
ñaåy söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi treân phaïm vi toaøn tænh, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô
caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa.
1.2 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ VOÁN ÑAÀU TÖ ,CAÙC COÂNG
CUÏ HUY ÑOÄNG VOÁN ÑAÀU TÖ VAØ HIEÄU QUAÛ SÖÛ DUÏNG VOÁN ÑAÀU TÖ
1.2.1 Voán ñaàu tö vaø caùc coâng cuï huy ñoäng voán ñaàu tö
1.2.1.1 Khaùi nieäm veà voán ñaàu tö
6
Taøi saûn cuûa moät quoác gia bao goàm taøi nguyeân thieân nhieân, taøi saûn ñöôïc saûn
xuaát ra vaø tích luyõ laïi trong suoát quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån, nguoàn nhaân
löïc vaø tri thöùc. Quaù trình phaùt trieån cuûa moåi nöôùc luoân ñaët ra yeâu caàu phaûi taïo ra
taøi saûn môùi nhaèm buø ñaép nhöõng taøi saûn tieâu hao trong quaù trình söû duïng, ñoàng
thôøi khoâng ngöøng taêng theâm khoái löôïng taøi saûn quoác gia. Ñeå taïo ra taøi saûn môùi
phaûi ñaàu tö nhöõng yeáu toá caàn thieát cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh nhö coâng
cuï, maùy moùc, nguyeân vaät lieäu, lao ñoäng, coâng ngheä… taát caû caùc yeáu toá ñoù ñöôïc
xem laø nguoàn voán ñaàu tö ñeå taïo ra thu nhaäp, taøi saûn cho quoác gia.
Voán ñaàu tö hieåu theo nghóa roäng laø toaøn boä nguoàn löïc ñöa vaøo hoaït ñoäng
cuûa neàn kinh teá - xaõ hoäi, goàm maùy moùc thieát bò, nhaø xöôûng, lao ñoäng, taøi nguyeân,
ñaát ñai, khoa hoïc coâng ngheä ...Voán hieåu theo nghóa heïp laø nguoàn löïc ñöôïc theå
hieän baèng tieàn cuûa moãi caù nhaân, doanh nghieäp vaø cuûa quoác gia.
Hoaït ñoäng ñaàu tö laø vieäc söû duïng voán ñeå phuïc hoài vaø taïo ra naêng löïc saûn
xuaát kinh doanh môùi. Ñoù laø quaù trình chuyeån hoaù voán thaønh caùc yeáu toá phuïc vuï
cho quaù trình saûn xuaát ra haøng hoaù vaø dòch vuï ñeå laøm taêng taøi saûn quoác gia.
1.2.1.2 Nhu caàu voán ñaàu tö
Nhu caàu voán ñaàu tö phaùt sinh do yeâu caàu:
- Ñaàu tö xaây döïng vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng cuûa neàn kinh teá.
Cô sôû haï taàng ñöôïc coi laø neàn taûng cho söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa
moãi nöôùc, moãi ñòa phöông. ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do trình ñoä phaùt trieån
kinh teá coøn thaáp neân caùc cô sôû haï taàng nhö heä thoáng giao thoâng, heä thoáng ñieän,
caáp nöôùc, böu chính vieãn thoâng … coøn thieáu thoán vaø yeáu keùm, do ñoù caàn ñaàu tö
moät löôïng voán raát lôùn cho cô sôû haï taàng, nhöng baûn thaân caùc nöôùc naøy laïi ñang
trong tình traïng tích luõy thaáp, thieáu voán , vì vaäy nhu caàu thu huùt nguoàn voán ñaàu tö
töø beân ngoaøi laø raát caáp baùch.
Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc cho thaáy vieäc taêng cöôøng ñaàu tö cho cô sôû haï
taàng seõ coù taùc ñoäng maïnh meõ trôû laïi ñeán vieäc thu huùt voán ñaàu tö cho phaùt trieån
kinh teá . Moät nöôùc coù cô sôû haï taàng toát cuøng vôùi caùc chính saùch öu ñaõi khaùc seõ coù
lôïi theá hôn caùc nöôùc khaùc trong vieäc thu huùt doøng chaûy cuûa voán ñaàu tö quoác teá.
Vì vaäy caùc nöôùc raát chuù troïng vaø daønh moät phaàn lôùn ngaân saùch vaø nguoàn vieän trôï
phaùt trieån chính thöùc (ODA) ñeå chi cho xaây döïng vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng. Beân
caïnh ñoù, ñeå giaûm gaùnh naëng cho ngaân saùch, chính phuû thöôøng cho pheùp tö nhaân
7
tham gia ñaàu tö cô sôû haï taàng, phaùt haønh traùi phieáu coâng trình, thaønh laäp quyõ ñaàu
tö , quyõ phaùt trieån haï taàng…
- Ñaàu tö voán vaøo caùc doanh nghieäp ñeå saûn xuaát ra haøng hoaù vaø dòch vuï:
Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá , caùc nöôùc raát
coi troïng vieäc thu huùt voán ñaàu tö cho caùc doanh nghieäp. Voán ñaàu tö duøng ñeå
thaønh laäp môùi, ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä, ñaàu tö môû roäng vaø caûi taïo nhaø xöôûng,
trang thieát bò. Ñaàu tö cho caùc doanh nghieäp seõ goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc taïo
ra coâng aên vieäc laøm, cung caáp haøng hoaù vaø dòch vuï cho xaõ hoäi, taïo nguoàn thu cho
ngaân saùch.
- Ñaàu tö cho giaùo duïc vaø ñaøo taïo: Ñaàu tö cho giaùo duïc vaø ñaøo taïo nhaèm
phaùt trieån tieàm naêng con ngöôøi coù aûnh höôûng quan troïng ñeán söï phaùt trieån cuûa
neàn kinh teá . Vì vaäy, nhöõng nöôùc coù thaønh coâng noåi baät trong kinh teá thöôøng laø
nhöõng nöôùc chuù troïng ñaàu tö lôùn cho giaùo duïc ñaøo taïo. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan
troïng cuûa giaùo duïc ñaøo taïo ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá , chính phuû caùc nöôùc
thöôøng daønh moät phaàn ñaùng keå ngaân saùch ñeå chi cho giaùo duïc ñaøo taïo. Cuøng vôùi
söï ñaàu tö cuûa chính phuû, caùc nöôùc coøn cho pheùp huy ñoäng theâm caùc nguoàn ñaàu tö
khaùc nhö tö nhaân, vieän trôï, caùc toå chöùc phi chính phuû … ñeå phaùt trieån giaùo duïc vaø
ñaøo taïo.
- Ñaàu tö cho khoa hoïc coâng ngheä: Khoa hoïc coâng ngheä ñoùng vai troø neàn
taûng vaø ñoäng löïc trong quaù trình coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. Vieäc ñaàu tö voán
cho khoa hoïc coâng ngheä seõ taïo ra cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cho söï phaùt trieån nhanh
vaø beàn vöõng. Phaùt trieån khoa hoïc coâng ngheä laø hoaït ñoäng ñoøi hoûi phaûi ñaàu tö voán
lôùn, laâu daøi, phaûi coù ñuû voán vaø chaáp nhaän ruûi ro trong quaù trình nghieân cöùu, trieån
khai. Hoaït ñoäng khoa hoïc coâng ngheä chuû yeáu döïa vaøo caùc nguoàn: Voán do ngaân
saùch nhaø nöôùc caáp; Kinh phí thöïc hieän caùc hôïp ñoàng nghieân cöùu khoa hoïc; Voán
do lieân doanh, lieân keát vôùi caùc toå chöùc khaùc vaø Voán vieän trôï cuûa caùc toå chöùc
chính phuû, phi chính phuû, taøi trôï cuûa caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc.
1.2.1.3 Caùc nguoàn huy ñoäng voán ñaàu tö
Trong toång thu nhaäp cuûa moãi nöôùc, sau khi tröø ñi phaàn tieâu duøng, coøn laïi laø
phaàn ñeå buø ñaép vaø tích luyõ. Quyõ buø ñaép vaø quyõ tích luyõ chính laø nguoàn goác hình
thaønh voán ñaàu tö , trong ñoù quyõ tích luyõ laø boä phaän quan troïng nhaát.
Quyõ tích luyõ ñöôïc hình thaønh töø caùc khoaûn tieát kieäm. Neàn kinh teá caøng
phaùt trieån thì tæ leä tích luyõ caøng cao. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do thu
8
nhaäp coøn thaáp neân quy moâ vaø tæ leä tích luõy ñeàu thaáp, trong khi nhu caàu veà voán
ñaàu tö raát cao, do ñoù raát caàn ñeán nguoàn voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi. Maët khaùc,
trong xu höôùng chu chuyeån voán quoác teá vaø toaøn caàu hoaù kinh teá hieän nay, ngay caû
caùc nöôùc phaùt trieån vaãn caàn coù söï keát hôïp giöõa voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå
phaùt trieån kinh teá . Nhö vaäy voán ñaàu tö coù ñöôïc cuûa moãi nöôùc hình thaønh töø tieát
kieäm trong nöôùc vaø tieát kieäm cuûa nöôùc ngoaøi. Tieát kieäm trong nöôùc bao goàm tieát
kieäm cuûa Nhaø nöôùc, tieát kieäm cuûa doanh nghieäp vaø tieát kieäm cuûa daân cö laø nguoàn
hình thaønh voán ñaàu tö trong nöôùc. Tieát kieäm cuûa nöôùc ngoaøi hình thaønh voán ñaàu
tö nöôùc ngoaøi döôùi caùc daïng ñaàu tö tröïc tieáp vaø giaùn tieáp.
1) Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö trong nöôùc
Nguoàn voán trong nöôùc theå hieän söùc maïnh noäi löïc cuûa moät quoác gia. Nguoàn
voán naøy coù öu ñieåm laø oån ñònh, beàn vöõng, chi phí thaáp, giaûm thieåu ñöôïc ruûi ro vaø
haäu quaû xaáu ñoái vôùi neàn kinh teá do nhöõng taùc ñoäng töø beân ngoaøi. Maëc duø ngaøy
nay caùc doøng voán nöôùc ngoaøi ngaøy caøng trôû neân ñaëc bieät khoâng theå thieáu ñöôïc
ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nhöng nguoàn voán trong nöôùc vaãn giöõ vò trí quyeát
ñònh. Nguoàn voán ñaàu tö trong nöôùc hình thaønh töø tieát kieäm cuûa ngaân saùch nhaø
nöôùc, tieát kieäm cuûa caùc doanh nghieäp vaø tieát kieäm cuûa daân cö.
Tieát kieäm cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc chính laø soá cheânh leäch döông giöõa toång
caùc khoaûn thu mang tính khoâng hoaøn laïi (chuû yeáu laø caùc khoaûn thu thueá) vôùi toång
chi tieâu duøng cuûa ngaân saùch. Toång thu ngaân saùch sau khi chi cho caùc khoaûn chi
thöôøng xuyeân, coøn laïi hình thaønh nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån.
Nhö vaäy, voán ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc laø moät phaàn tieát kieäm cuûa ngaân saùch ñeå
chi cho ñaàu tö phaùt trieån. Nguoàn voán naøy phuï thuoäc vaøo khaû naêng taäp trung thu
nhaäp quoác daân vaøo ngaân saùch vaø quy moâ chi tieâu duøng cuûa nhaø nöôùc. Ñoái vôùi caùc
nöôùc ñang phaùt trieån, do tieát kieäm cuûa neàn kinh teá bò haïn cheá bôûi yeáu toá veà thu
nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi, cho neân, ñeå duy trì söï taêng tröôûng kinh teá vaø môû roäng
ñaàu tö ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi gia taêng tieát kieäm NSNN treân cô sôû keát hôïp chính
saùch thueá vaø chi tieâu. Ñaây laø nguoàn voán ñaàu tö quan troïng, oån ñònh vaø coù tính
ñònh höôùng cao ñoái vôùi caùc nguoàn voán ñaàu tö khaùc.
Tieát kieäm cuûa caùc doanh nghieäp laø soá laõi roøng coù ñöôïc töø keát quaû kinh
doanh. Ñaây laø nguoàn tieát kieäm cô baûn ñeå caùc doanh nghieäp taïo voán cho ñaàu tö
phaùt trieån theo chieàu roäng vaø chieàu saâu. Qui moâ tieát kieäm cuûa doanh nghieäp phuï
thuoäc vaøo caùc yeáu toá tröïc tieáp nhö: hieäu quaû kinh doanh; chính saùch thueá; söï oån
9
ñònh kinh teá vó moâ…
Tieát kieäm cuûa daân cö laø phaàn tieát kieäm cuûa caùc hoä gia ñình vaø caùc caù
nhaân, toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi. Ñaây laø phaàn coøn laïi cuûa thu nhaäp sau khi ñaõ ñoùng
thueá vaø söû duïng cho muïc ñích tieâu duøng. Möùc ñoä tieát kieäm cuûa daân cö phuï thuoäc
vaøo nhieàu yeáu toá nhö: möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi, chính saùch laõi suaát,
chính saùch thueá vaø söï oån ñònh kinh teá vó moâ. Tieát kieäm cuûa daân cö giöõ vai troø
quan troïng trong heä thoáng taøi chính, do khaû naêng chuyeån hoaù nhanh choùng thaønh
nguoàn voán cho ñaàu tö thoâng qua caùc hình thöùc gôûi tieát kieäm, mua chöùng khoaùn,
tröïc tieáp ñaàu tö... Tieát kieäm daân cö cuõng deã daøng chuyeån thaønh nguoàn voán ñaàu tö
cuûa Nhaø nöôùc baèng caùch mua traùi phieáu chính phuû, hoaëc chuyeån thaønh nguoàn voán
ñaàu tö cuûa doanh nghieäp qua vieäc mua traùi phieáu, coå phieáu cuûa caùc coâng ty phaùt
haønh.
Toùm laïi, tieát kieäm laø moät quaù trình neàn kinh teá daønh ra moät phaàn thu nhaäp
ôû hieän taïi ñeå taïo ra nguoàn voán cung öùng cho ñaàu tö phaùt trieån, qua ñoù naâng cao
hôn nöõa nhu caàu tieâu duøng trong töông lai. Tuy vaäy, ñoái vôùi nhöõng neàn kinh teá
ñang chuyeån ñoåi, böôùc ñaàu thöïc hieän chính saùch coâng nghieäp hoùa do nguoàn tieát
kieäm trong nöôùc thaáp khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu voán neân caàn phaûi thu huùt nguoàn
voán nöôùc ngoaøi ñeå taïo ra cuù hích cho söï ñaàu tö phaùt trieån neàn kinh teá.
2) Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi
So vôùi nguoàn voán trong nöôùc, nguoàn voán nöôùc ngoaøi coù öu theá laø mang laïi
ngoaïi teä cho neàn kinh teá. Tuy vaäy, nguoàn voán nöôùc ngoaøi laïi luoân chöùa aån nhöõng
nhaân toá tieàm taøng gaây baát lôïi cho neàn kinh teá, ñoù laø söï leä thuoäc; nguy cô khuûng
hoaûng nôï; söï thaùo chaïy ñaàu tö; söï gia taêng tieâu duøng vaø giaûm tieát kieäm trong
nöôùc…Nhö vaäy, vaán ñeà huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñaët ra nhöõng thöû thaùch khoâng
nhoû trong chính saùch huy ñoäng voán cuûa caùc neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, ñoù laø:
moät maët, phaûi ra söùc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñeå ñaùp öùng toái ña nhu caàu voán cho
coâng nghieäp hoùa; maët khaùc,phaûi kieåm soaùt chaëc cheõ söï ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñeå
ngaên chaën khuûng hoaûng. Ñeå vöôït qua nhöõng thöû thaùch ñoù ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi
söû duïng toát caùc coâng cuï taøi chính trong vieäc oån ñònh hoaù moâi tröôøng kinh teá vó
moâ, taïo laäp moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi cho söï vaän ñoäng voán nöôùc ngoaøi , ñieàu
chænh vaø löïa choïn caùc hình thöùc thu huùt voán sao cho coù lôïi cho neàn kinh teá.
Veà baûn chaát, voán nöôùc ngoaøi cuõng ñöôïc hình thaønh töø tieát kieäm cuûa caùc
chuû theå kinh teá nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc hình thöùc cô baûn sau:
10
a. Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi (FDI)
Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi laø nguoàn voán do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc
ngoaøi ñöa vaøo ñeå thöïc hieän caùc döï aùn saûn xuaát, kinh doanh, goùp voán vaøo caùc coâng
ty, xí nghieäp lieân doanh hoaëc thaønh laäp caùc doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi.
Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi hình thaønh töø tieát kieäm cuûa tö nhaân vaø caùc
coâng ty nöôùc ngoaøi ñaàu tö voán vaøo moät nöôùc khaùc nhaèm khai thaùc lôïi theá so
saùnh, taän duïng caùc yeáu toá lao ñoäng, taøi nguyeân cuûa ñòa phöông, tieát kieäm chi phí
vaän chuyeån ñeå taêng lôïi nhuaän cho vieäc ñaàu tö .
Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi mang yù
nghiaõ quan troïng trong vieäc taïo neân cuù hích ban ñaàu cho söï taêng tröôûng, beân caïnh
nguoàn voán ngoaïi teä, FDI coøn mang theo coâng ngheä, trình ñoä quaûn lyù tieân tieán vaø
khaû naêng tieáp caän thò tröôøng theá giôùi. Vì vaäy, thu huùt FDI ñang trôû thaønh hình
thöùc huy ñoäng voán phoå bieán , taïo neân söï caïnh tranh gay gaét giöõa caùc nöôùc ñang
phaùt trieån.
b. Voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi
Voán ñaàu tö giaùn tieáp laø nhöõng khoaûn ñaàu tö thöïc hieän thoâng qua caùc hoaït
ñoäng cho vay vaø vieän trôï. Nguoàn voán coù theå laø cuûa chính phuû caùc nöôùc, coù theå laø
cuûa caùc toå chöùc quoác teá ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc hình thöùc cô baûn sau:
Taøi trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA): Ñaây laø nguoàn voán thuoäc chöông trình
hôïp taùc phaùt trieån do chính phuû caùc nöôùc ngoaøi hoå trôï tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp
thoâng qua caùc toå chöùc lieân chính phuû vaø caùc toå chöùc phi chính phuû cho moät nöôùc
tieáp nhaän. Nguoàn voán ODA bao goàm vieän trôï khoâng hoaøn laïi, caùc khoaûn cho vay
vôùi nhöõng ñieàu kieän öu ñaõi veà laõi suaát, khoái löôïng voán vay vaø thôøi haïn thanh
toaùn, nhaèm vaøo hoå trôï caùn caân thanh toaùn, hoå trôï caùc chöông trình, döï aùn…
Nguoàn voán ODA tuy coù öu ñieåm veà chi phí söû duïng, nhöng caùc nöôùc tieáp
nhaän vieän trôï thöôøng xuyeân phaûi ñoái maët vôùi nhöõng thöû thaùch raát lôùn ñoù laø gaùnh
naëng nôï quoác gia trong töông lai, chaáp nhaän nhöõng ñieàu kieän vaø raøng buoäc khaét
khe veà thuû tuïc chuyeån giao voán, ñoâi khi coøn gaén caû nhöõng ñieàu kieän veà chính trò.
Beân caïnh ñoù, do trình ñoä quaûn lyù cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån coøn thaáp cho neân
hieäu quaû söû duïng nguoàn voán naøy khoâng cao, laøm cho nhieàu nöôùc laâm vaøo caûnh nôï
naàn choàng chaát vaø neàn kinh teá khoâng phaùt trieån ñöôïc. Vì vaäy, vaán ñeà quan troïng
laø caàn phaûi naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA ñeå ñaït ñöôïc
nhöõng muïc tieâu phaùt trieån kinh teá ñaõ ñeà ra.
11
Vieän trôï cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû (NGO: Non-Government
Organization) laø caùc khoaûn vieän trôï khoâng hoaøn laïi. Tröôùc ñaây loaïi vieän trôï naøy
chuû yeáu laø vaät chaát, phuïc vuï cho muïc ñích nhaân ñaïo nhö cung caáp thuoác men cho
caùc trung taâm y teá, choå ôû vaø löông thöïc cho caùc naïn nhaân thieân tai… Hieän nay loaïi
vieän trôï naøy laïi ñöôïc thöïc hieän nhieàu hôn baèng caùc chöông trình phaùt trieån daøi
haïn, coù söï hoã trôï cuûa caùc chuyeân gia nhö huaán luyeän nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc
baûo veä söùc khoûe, thieát laäp caùc döï aùn tín duïng, cung caáp nöôùc saïch ôû noâng thoân…
Nguoàn voán ñaàu tö giaùn tieáp ñöôïc söû duïng coù hieäu quaû seõ coù taùc duïng thuùc
ñaåy, khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp. Ñoái vôùi caùc nöôùc
ñang phaùt trieån, nguoàn voán ñaàu tö giaùn tieáp cuûa nöôùc ngoaøi laø nguoàn voán raát quyù
giaù, caàn phaûi taän duïng vaø khai thaùc coù hieäu quaû, taïo thaønh ñoøn baåy kích thích
taêng tröôûng kinh teá .
3) Huy ñoäng qua thò tröôøng voán
+ Phaùt haønh chöùng khoaùn treân TTCK trong nöôùc. Vôùi söï chuyeân moân hoùa
veà mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn, TTCK ñöôïc xem nhö moät cô sôû haï taàng taøi
chính ñeå huy ñoäng moïi nguoàn voán nhaøn roãi cuûa coâng chuùng trong vaø ngoaøi nöôùc,
taïo neân nguoàn voán ñaàu tö trung daøi haïn cho neàn kinh teá. So vôùi hình thöùc huy
ñoäng qua ngaân haøng, TTCK huy ñoäng voán vôùi phaïm vi roäng raõi vaø linh hoaït hôn,
coù theå ñaùp öùng nhanh choùng nhöõng nhu caàu khaùc nhau cuûa ngöôøi caàn voán, ñaûm
baûo veà hieäu quaû vaø thôøi gian löïa choïn. Coøn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö, treân TTCK,
caùc hình thöùc boû voán cuûa hoï trôû neân linh hoaït, vì vaäy, haïn cheá toái ña nhöõng ruûi ro
trong ñaàu tö…Chính nhöõng öu ñieåm ñoù maø ngaøy nay TTCK trôû thaønh moät keânh
huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi raát hieäu quaû; hôn nöõa noù coøn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi
cho neàn kinh teá trong nöôùc hoaø nhaäp neàn kinh teá theá giôùi. Trong voøng hôn möôøi
naêm trôû laïi ñaây, ñaàu tö voán quoác teá ñaõ khoâng coøn taäp trung xung quanh caùc coâng
cuï truyeàn thoáng thoâng qua heä thoáng taøi chính trung gian. Thay vaøo ñoù, ñaàu tö vaøo
TTCK ñaõ chieám tôùi 80% chu chuyeån voán treân thò tröôøng taøi chính quoác teá.
+ Phaùt haønh chöùng khoaùn treân thò tröôøng taøi chính quoác teá. Öu ñieåm cuûa
phöông thöùc naøy laø huy ñoäng voán tröïc tieáp , khoâng phaûi thoâng qua caùc toå chöùc taøi
chính trung gian neân chi phí söû duïng voán thaáp hôn caùc khoaûn vay tín duïng. Ngöôøi
ñi vay coù theå laø doanh nghieäp vaø chính phuû. Tuy vaäy, vieäc tìm kieám voán treân thò
tröôøng taøi chính quoác teá vaãn coù nhieàu khoù khaên vaø thöû thaùch, ñaëc bieät laø caùc tieâu
chuaån tín nhieäm cuûa chöùng khoaùn ñeå ñöôïc chaáp nhaän giao dòch taïi caùc thò tröôøng
taøi chính quoác teá. Vì caùc möùc tieâu chuaån tín nhieäm ñoøi hoûi raát cao neân caùc
12
doanh nghieäp ôû caùc möùc thoâng thöôøng khoù ñaït ñöôïc, do vaäy caùc loaïi chöùng khoaùn
löu haønh treân thò tröôøng taøi chính quoác teá phoå bieán laø traùi phieáu cuûa chính phuû.
Ngoaøi ra, vieäc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi coøn ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc hoaït
ñoäng thueâ taøi chính; tín duïng thöông maïi; tín duïng ngaân haøng…
Toùm laïi voán ñaàu tö chuû yeáu ñöôïc töø hai nguoàn ñoù laø nguoàn voán trong nöôùc
vaø nguoàn voán ngoaøi nöôùc. Treân cô sôû ñoù, ñoøi hoûi neàn kinh teá phaûi phaùt trieån caùc
coâng cuï taøi chính ñeå toå chöùc khai thaùc vaø thöïc hieän huy ñoäng voán, ñaûm baûo cho
neàn kinh teá phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng.
1.2.1.3.4 Caùc coâng cuï huy ñoäng voán ñaàu tö
Huy ñoäng voán ñaàu tö laø quaù trình toå chöùc khai thaùc caùc nguoàn löïc taøi chính
ñöa vaøo phuïc vuï cho söï ñaàu tö taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Vaø do
vaäy, suy cho cuøng ñoái saùch cuûa chính saùch huy ñoäng voán laø höôùng vaøo naâng cao tæ
leä tieát kieäm vaø ñaàu tö töø caùc khu vöïc kinh teá ñeå gia taêng theâm khoái löôïng voán môùi
cho neàn kinh teá. Caùc coâng cuï huy ñoäng voán thöôøng ñöôïc söû duïng laø:
1) Caùc coâng cuï thuoäc chính saùch taøi chính - tieàn teä
+Thueá: Thueá laø coâng cuï ñeå nhaø nöôùc huy ñoäng, taäp trung caùc nguoàn löïc
taøi chính cuûa xaõ hoäi vaøo ngaân saùch döôùi hình thöùc cöôõng cheá, baét buoäc. Taïo laäp
nguoàn thu cho NSNN laø chöùc naêng cô baûn cuûa thueá. Theo kinh nghieäm phaùt trieån,
ñeå coù ñöôïc nguoàn thu töø thueá khoâng nhöõng ñaùp öùng cô baûn caùc nhu caàu chi tieâu
duøng maø coøn daønh ra moät phaàn thoûa ñaùng taïo nguoàn voán cho söï ñaàu tö phaùt trieån,
thì ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi thieát laäp moät heä thoáng thueá coù hieäu quaû, ñöôïc xaây döïng
döïa treân caùc nguyeân taéc cô baûn: Thueá phaûi thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá cuûa
quoác gia, Thueá phaûi coù ñoä noåi vaø tính oån ñònh, Thueá phaûi ñaûm baûo tính trung laäp
vaø ñôn giaûn.
+ Tín duïng : Tín duïng ñöôïc xem laø chieác caàu noái giöõa caùc nguoàn cung caàu
veà voán tieàn teä trong neàn kinh teá. Baèng vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán taïm thôøi
nhaøn roãi töø caùc caù nhaân, caùc toå chöùc kinh teá ñeå boå sung kòp thôøi cho nhöõng doanh
nghieäp, caù nhaân keå caû ngaân saùch ñang gaëp thieáu huït veà voán treân nguyeân taéc coù
hoaøn traû, caùc toå chöùc tín duïng goùp phaàn quan troïng trong vieäc ñieàu tieát caùc nguoàn
voán taïo ñieàu kieän cho quaù trình saûn xuaát kinh doanh khoâng bò giaùn ñoaïn, ñoàng
thôøi coøn giuùp cho caùc doanh nghieäp boå sung voán ñaàu tö ñeå môû roäng hoaït ñoäng
saûn xuaát kinh doanh, ñoåi môùi coâng ngheä, caûi tieán quaûn lyù, töø ñoù thuùc ñaåy kinh teá
phaùt trieån. Tín duïng bao goàm tín duïng nhaø nöôùc vaø tín duïng ngaân haøng.
13
Xeùt treân goùc ñoä huy ñoäng voán, tín duïng nhaø nöôùc laø hoaït ñoäng ñi vay do
nhaø nöôùc tieán haønh nhaèm caân ñoái ngaân saùch khi maø nguoàn thu thueá vaø caùc nguoàn
khaùc khoâng ñaùp öùng ñaày ñuû caùc nhu caàu chi tieâu cuûa ngaân saùch. Tín duïng nhaø
nöôùc giuùp nhaø nöôùc huy ñoäng vaø taäp trung ñöôïc moät nguoàn thu lôùn taïo ñieàu kieän
cho oån ñònh kinh teá vó moâ, phaân boå laïi nguoàn löïc taøi chính, naâng cao nguoàn voán
taäp trung ñeå thoaû maõn nhu caàu ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc.
Tín duïng nhaø nöôùc ñöôïc thöïc hieän nhaèm vay nôï trong nöôùc thoâng qua caùc
coâng cuï nhö coâng traùi, tín phieáu ngaén haïn, traùi phieáu daøi haïn phaùt haønh trong
nöôùc. Baèng vieäc phaùt haønh caùc chöùng khoaùn naøy, nhaø nöôùc cung caáp cho thò
tröôøng taøi chính moät khoái löôïng haøng hoaù lôùn, ít ruûi ro laøm phong phuù theâm saûn
phaåm ñeå phaùt trieån thò tröôøng.
Tín duïng nhaø nöôùc cuõng ñöôïc thöïc hieän nhaèm vay nôï nöôùc ngoaøi baèng vieäc
vay töø nguoàn vieän trôï phaùt trieån chính thöùc ODA, phaùt haønh traùi phieáu cuûa nhaø
nöôùc treân thò tröôøng quoác teá. Tín duïng nhaø nöôùc laø moät keânh huy ñoäng voán caàn
thieát vaø quan troïng ñeå buø ñaép boäi chi ngaân saùch vaø taïo nguoàn voán ñaàu tö . Tuy
nhieân vieäc vay nôï phaûi ñöôïc kieåm soaùt moät caùch chaët cheõ ñeå traùnh tình traïng vay
quaù giôùi haïn cho pheùp, daãn ñeán aùp löïc naëng neà cuûa vieäc traû nôï, cuõng nhö maát caân
ñoái giöõa ñaàu tö cuûa ngaân saùch vaø ñaàu tö cuûa khu vöïc doanh nghieäp vaø daân cö
laøm gia taêng laõi suaát huy ñoäng voán, gaây haïn cheá vieäc vay voán ñaàu tö .
Tín duïng ngaân haøng laø coâng cuï thu huùt voán nhaøn roãi cuûa caùc doanh nghieäp
vaø daân cö ñeå cho vay. Caùc ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc trung gian tín
duïng baèng vieäc cho vay nhöõng nguoàn tieàn ñaõ huy ñoäng ñöôïc ñaõ cung caáp cho
neàn kinh teá moät khoaûn voán ñaàu tö caàn thieát ñeå phaùt trieån. Beân caïnh vieäc thöïc
hieän nghieäp vuï truyeàn thoáng laø vay vaø cho vay caùc ngaân haøng coøn thöïc hieän
nghieäp vuï ñaàu tö voán döôùi caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nhö huøn voán lieân doanh,
lieân keát, thaønh laäp coâng ty, xí nghieäp baèng voán töï coù cuûa mình; hoaëc ñaàu tö giaùn
tieáp nhö söû duïng caùc nguoàn voán huy ñoäng coù thôøi haïn vaø voán töï coù ñeå ñaàu tö vaøo
coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc chöùng töø coù giaù khaùc, vaø höôûng thu nhaäp qua cheânh
leäch giaù treân thò tröôøng thöù caáp.
Trong xu höôùng toaøn caàu hoaù kinh teá ñang dieãn ra ngaøy caøng saâu roäng, quaù
trình ñieàu tieát vaø chu chuyeån voán ñaõ vöôït khoûi giôùi haïn cuûa moät quoác gia laøm
hình thaønh caùc quan heä tín duïng quoác teá. Nhö vaäy tín duïng khoâng chæ laø moät keânh
quan troïng thu huùt voán ñaàu tö töø trong nöôùc maø coøn laø moät nhaân toá thuùc ñaåy huy
ñoäng voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi.
14
+ Caùc quyõ hoå trôï taøi chính nhaø nöôùc
Laø coâng cuï taøi chính naêng ñoäng ñeå ña daïng hoùa söï huy ñoäng caùc nguoàn löïc
taøi chính cuûa xaõ hoäi vaøo nhaø nöôùc, qua ñoù tieán haønh hoã trôï ñaàu tö ôû moät soá lónh
vöïc hay hoaït ñoäng coù tính chaát öu tieân caàn khuyeán khích nhaèm goùp phaàn thuùc ñaåy
söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Treân goùc ñoä naøy, quyõ hoå trôï taøi chính cuûa nhaø nöôùc
laïi coù taùc duïng raát tích cöïc trong vieäc taêng cöôøng thu huùt voán ñaàu tö cuûa khu vöïc
kinh teá tö nhaân. Nhö vaäy, tính hôïp lyù vieäc thaønh laäp vaø phaùt trieån caùc quyõ hoå trôï
taøi chính khoâng nhöõng taïo cho nhaø nöôùc coù theâm coâng cuï ñeå gia taêng nguoàn löïc
taøi chính, thöïc hieän toát vai troø quaûn lyù vó moâ, maø coøn goùp phaàn hình thaønh vaø phaùt
trieån thò tröôøng tín duïng hoã trôï cuûa nhaø nöôùc ñeå höôùng vaøo khai thaùc noäi löïc,
naâng cao tæ leä voán hoùa caùc nguoàn tích luõy ñöa vaøo ñaàu tö phaùt trieån.
2) Thò tröôøng taøi chính vaø caùc coâng cuï treân thò tröôøng taøi chính
Thò tröôøng taøi chính laø nôi taäp trung caùc quan heä cung caàu veà voán vaø taïi ñoù
caùc loaïi chöùng khoaùn ñöôïc caùc chuû theå thò tröôøng söû duïng nhö laø coâng cuï taøi
chính ñeå giaûi quyeát nhu caàu giao löu voán. Noùi moät caùch cuï theå hôn, treân thò
tröôøng taøi chính, ñoái vôùi ngöôøi caàn voán, chöùng khoaùn laø coâng cuï taøi chính ñeå huy
ñoäng voán ñaùp öùng nhu caàu voán daøi haïn, ngaén haïn; coøn ñoái vôùi ngöôøi thöøa voán ,
thì chöùng khoaùn laø coâng cuï ñaàu tö ñeå mang laïi nhöõng khoaûn thu nhaäp nhaát ñònh.
Döïa vaøo khuoân khoå cuûa luaät phaùp qui ñònh, caùc chuû theå huy ñoäng voán treân
thò tröôøng taøi chính phaûi chuû ñoäng xaây döïng chieán löôïc phaùt haønh chöùng khoaùn
moät caùch coù hieäu quaû, trong ñoù caàn minh chöùng cho caùc nhaø ñaàu tö phaûi thaät haáp
daãn; taïo ra nhieàu tieän ích, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ña daïng cuûa caùc nhaø ñaàu tö…
Ñoái vôùi neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, ñeå thuùc ñaåy nhanh söï ra ñôøi vaø phaùt
trieån thò tröôøng taøi chính nhaèm taïo voán cho tieán trình coâng nghieäp hoùa, nhaø nöôùc
phaûi chuû ñoäng taïo ra nhöõng ñieàu kieän caàn thieát cho söï ra ñôøi vaø vaän haønh cuûa moät
thò tröôøng taøi chính coù hieäu quaû, ñoù laø oån ñònh kinh teá; thöïc hieän chính saùch kích
thích tieát kieäm ñaàu tö, chính saùch coå phaàn hoùa DNNN, chính saùch kích cung vaø
kích caàu chöùng khoaùn, vaø nhöõng khuoân khoå phaùp lyù cho söï chuyeån nhöôïng, mua
baùn chöùng khoaùn treân thò tröôøng…
3) Caùc coâng cuï taøi chính vó moâ hoã trôï cho quaù trình huy ñoäng voán
a/ Chi ngaân saùch nhaø nöôùc
Maëc duø ñaây khoâng phaûi laø coâng cuï tröïc tieáp huy ñoäng nguoàn löïc taøi chính
cho nhaø nöôùc, nhöng noù coù taùc ñoäng ñeán vieäc laøm môû roäng hay thu heïp nguoàn
15
voán ñaàu tö maø nhaø nöôùc cung öùng cho neàn kinh teá cuõng nhö laøm bieán ñoåi qui moâ
tieát kieäm - ñaàu tö cuûa khu vöïc kinh teá tö nhaân thoâng qua vieäc phaân phoái nguoàn
löïc taøi chính taäp trung thaønh 2 quyõ tieâu duøng vaø quyõ ñaàu tö.
b/ Caùc coâng cuï taøi chính thuoäc chính saùch tieàn teä
-Laõi suaát: Treân thò tröôøng taøi chính, laõi suaát ñöôïc xem nhö laø giaù caû cuûa
tín duïng, treân goùc ñoä kinh teá vó moâ laõi suaát laø coâng cuï ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu
cuûa chính saùch tieàn teä. Do ñoù, laõi suaát ít nhaïy caûm vôùi quan heä cung caàu veà voán.
Moät khi coù söï maát caân ñoái quan heä cung caàu voán thì dieãn ra quaù trình phaân phoái
laïi thu nhaäp giöõa ngöôøi ñi vay vaø cho vay thoâng qua söï thay ñoåi taêng hay giaûm laõi
suaát. Chính ñaëc tính naøy maø laõi suaát coù taùc ñoäng ñeán söï phaân phoái nguoàn taøi
chính xaõ hoäi trong moái töông quan giöõa tieát kieäm vaø ñaàu tö. Trong ngaén haïn, laõi
suaát caøng cao thì khích leä coâng chuùng haïn cheá tieâu duøng trong hieän taïi ñeå taêng
tieát kieäm trong thu nhaäp. Sau ñoù, töø khoaûn tieát kieäm naøy, hoï seõ choïn höôùng ñaàu tö
vaøo hoaït ñoäng taøi chính khi thaáy coù lôïi hôn. Ngöôïc laïi, ôû möùc laõi suaát cao seõ laøm
haïn cheá caùc doanh nghieäp ñi vay voán ñeå ñaàu tö, bôûi leõ khi ñoù thu nhaäp coù ñöôïc töø
caùc döï aùn ñaàu tö khoù maø buø ñöôïc soá laõi phaûi traû cho soá tieàn cho vay. Tình traïng
naøy keùo daøi seõ daãn ñeán ñaàu tö cuûa xaõ hoäi giaûm.
- Thò tröôøng môû: Laø hoaït ñoäng maø NHTÖ tham gia vaøo mua baùn chöùng
khoaùn treân thò tröôøng taøi chính ñeå thöïc hieän chính saùch tieàn teä. Baèng coâng cuï naøy,
NHTÖ thöïc hieän thay ñoåi möùc cung tín duïng cuûa caùc TCTD theo höôùng môû roäng
hay thu heïp. Khi neàn kinh teá môû caàn môû roäng möùc cung tieàn teä, NHTÖ thöïc hieän
nghieäp vuï mua chöùng khoaùn vaø ngöôïc laïi. ÔÛ moät neàn kinh teá phaùt trieån coâng cuï
thò tröôøng môû ñaõ toâ theâm veû ñeïp cho thò tröôøng taøi chính vaø trôû thaønh coâng cuï coù
tính chuû ñaïo ñöôïc NHTÖ söû duïng thöôøng xuyeân trong vieäc thöïc hieän chính saùch
tieàn teä vaø goùp phaàn naâng cao hieäu suaát cuûa chính saùch huy ñoäng voán. Coøn ñoái vôùi
neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, do heä thoáng thò tröôøng taøi chính hoaït ñoäng coøn yeáu
keùm vaø chöùng khoaùn cuûa noù yeáu caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng, neân vieäc söû duïng
coâng cuï naøy ôû möùc raát haïn cheá.
-Döï tröõ baét buoäc: Laø soá tieàn maø caùc TCTD phaûi göûi taïi NHTÖ theo moät tæ
leä phaàn traêm treân toång soá tieàn göûi ñeå thöïc hieän chính saùch tieàn teä. Döï tröõ baét
buoäc laø coâng cuï coù tính phaùp ñònh. Caên cöù vaøo caùc dieãn bieán tình hình kinh teá vaø
muïc tieâu chính saùch tieàn teä, NHTÖ coù theå ñaët ra yeâu caàu döï tröõ trong moät khuoân
khoå giôùi haïn maø luaät phaùp cho pheùp.
16
- Tæ giaù hoái ñoaùi: Gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa hai ñoàng tieàn trong moái
töông quan so saùnh söùc mua cuûa chuùng, tæ giaù hoái ñoaùi thöïc hieän chöùc naêng phaân
phoái laïi thu nhaäp cuûa nhöõng ñoái töôïng coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng thöông maïi
quoác teá. Do ñoù, söï taùc ñoäng cuûa tæ giaù hoái ñoaùi ñeán quaù trình huy ñoäng voán cuûa
neàn kinh teá ñöôïc bieåu hieän thoâng qua nhöõng aûnh höôûng cuûa noù ñeán söï thay ñoåi
tieát kieäm -ñaàu tö, caùn caân thanh toaùn vaø söï oån ñònh kinh teá vó moâ.
1.2.2 Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö vaø nhöõng nhaân toá
aûnh höôûng ñeán hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö
Hieäu quaû cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö laø phaïm truø kinh teá bieåu hieän moái quan heä
so saùnh giöõa keát quaû thöïc hieän caùc muïc tieâu ñaët ra cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö vôùi caùc
chi phí phaûi boû ra ñeå coù caùc keát quaû ñoù trong moät thôøi kyø nhaát ñònh.
Hieäu quaû taøi chính (Etc) cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö laø möùc ñoä ñaùp öùng nhu caàu
phaùt trieån hoïat ñoäng SXKD dòch vuï vaø naâng cao ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng
trong caùc cô sôû SXKD, Dòch vuï treân cô sôû soá voán ñaàu tö maø cô sôû ñaõ söû duïng so
vôùi caùc kyø khaùc, caùc cô sôû khaùc hoaëc so vôùi ñònh möùc chung. Khaùi nieäm naøy coù
theå ñöôïc bieåu hieän qua coâng thöùc sau:
Etc = Caùc keát quaû maø cô sôû thu ñöôïc do thöïc hieän ñaàu tö
Soá voán ñaàu tö maø cô sôû ñaõ thöïc hieän ñeå taïo ra caùc keát quaû treân
Etc ñöôïc coi laø coù hieäu quaû khi Etc > Etc0
Trong ñoù: Etc0 – chæ tieâu hieäu quaû taøi chính ñònh möùc hoaëc cuûa caùc kyø
khaùc maø cô sôû ñaõ ñaït ñöôïc choïn laøm cô sôû so saùnh hoaëc cuûa ñôn vò khaùc ñaõ ñaït
tieâu chuaån hieäu quaû.
Ñeå phaûn aùnh hieäu quaû taøi chính cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö, ngöôøi ta phaûi söû
duïng moät heä thoáng caùc chæ tieâu, trong ñoù chæ tieâu baèng tieàn ñöôïc söû duïng roäng raõi.
Tuy nhieân, tieàn coù giaù trò thay ñoåi theo thôøi gian neân phaûi baûo ñaûm tính so saùnh
theo thôøi gian vôùi vieäc söû duïng tyû suaát “r” ñöôïc xaùc ñònh tuøy thuoäc vaøo caùc nguoàn
voán huy ñoäng.
Heä thoáng caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö
ñoái vôùi töøng döï aùn
Heä thoáng caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn goàm:
a) Chæ tieâu lôïi nhuaän thuaàn, thu nhaäp thuaàn, goàm coù: Chæ tieâu lôiï nhuaän
thuaàn tính cho töøng naêm cuûa ñôøi döï aùn, phaûn aùnh hieäu quaû hoïat ñoäng trong
töøng naêm cuûa ñôøi döï aùn; Chæ tieâu thu nhaäp thuaàn phaûn aùnh hieäu quaû hoïat
17
ñoäng cuûa toøan boä coâng cuoäc ñaàu tö (quy moâ laõi cuûa caû ñôøi döï aùn). Caùc chæ tieâu
naøy coù theå tính chuyeån veà maët baèng thôøi gian hieän taïi hoaëc töông lai.
b) Chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi voán ñaàu tö (coøn goïi laø heä soá thu hoài voán ñaàu tö):
Chæ tieâu naøy phaûn aùnh möùc lôïi nhuaän thu ñöôïc töøng naêm
RRi = Wipv treân 1 ñôn vò voán ñaàu tö (1.000ñ, 1.000.000ñ,…) vaø möùc thu
Iv0
nhaäp thuaàn thu ñöôïc tính cho 1 ñôn vò voán ñaàu tö npv = NPV
Iv0
Trong ñoù: Iv0 – Voán ñaàu tö taïi thôøi ñieåm hieän taïi (döï aùn baét ñaàu hoat ñoäng)
Wipv – Lôïi nhuaän thuaàn naêm i tính chuyeån veà thôøi ñieåm hieän taïi
NPV – Thu nhaäp thuaàn tính chuyeån veà thôøi ñieåm hieän taïi.
c) Chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi voán töï coù (rE). Chæ tieâu naøy phaûn aùnh möùc lôïi
nhuaän thuaàn töøng naêm tính treân 1 ñôn vò voán töï coù bình quaân cuûa naêm
ñoù. rE = Wi
Ei
Trong ñoù, rE – Tyû suaát sinh lôøi voán töï coù naêm i
Ei – Voán töï coù bình quaân naêm i
Wi – Lôïi nhuaän thuaàn naêm i
Neáu tính cho caû ñôøi döï aùn (npvE) chæ tieâu naøy phaûn aùnh möùc thu nhaäp thuaàn cuûa
caû ñôøi döï aùn tính cho 1 ñôn vò voán töï coù bình quaân naêm cuûa caû ñôøi döï aùn.
npvE = NPV
Epv
d) Chæ tieâu soá laàn quay voøng voán cuûa voán löu ñoäng:
Voán löu ñoäng laø moät boä phaän cuûa voán ñaàu tö. Voán löu ñoäng quay voøng
caøng nhanh, caøng caàn ít voán vaø trong ñieàu kieän khaùc khoâng ñoåi, thì hieäu
quaû voáùn caøng cao.
Coù coâng thöùc: Lwci = Oi
Wci
Trong ñoù: Oi – Doanh thu thuaàn naêm i
Wci – Voán löu ñoäng bình quaân naêm i cuûa döï aùn
Hoaëc: Lwc = Opv
Wcpv
Trong ñoù: Opv - Doanh thu thuaàn naêm i cuûa döï aùn
Wcpv - Voán löu ñoäng bình quaân naêm cuûa caû ñôøi döï aùn
18
e) Chæ tieâu tyû soá lôïi ích vaø chi phí (kyù hieäu B/C)
Chæ tieâu naøy phaûn aùnh tyû soá giöõa lôïi ích thu ñöôïc vôùi chi phí phaûi boû ra, döï aùn
coù hieäu quaû khi B/C ≥ 1. Döï aùn khoâng coù hieäu quaû khi B/C < 1.
Chæ tieâu thôøi gian thu hoài voán ñaàu tö (kyù hieäu T)
Chæ tieâu naøy cho bieát thôøi gian maø döï aùn caàn hoïat ñoäng ñeå thu hoài voán ñaàu
tö ñaõ boû ra töø lôïi nhuaän vaø khaáu hao thu ñöôïc haøng naêm. Döï aùn coù hieäu quaû
khi T ≤ tuoåi thoï cuûa döï aùn hoaëc T ≤ T ñònh möùc. Thôøi gian thu hoài voán caøng
ngaén thì hieäu quaû cuûa döï aùn caøng cao.
f) Chæ tieâu heä soá hoøan voán noäi boä (kyù hieäu IRR)
Heä soá hoøan voán noäi boä laø möùc laõi suaát neáu duøng noù laøm tyû suaát chieát khaáu
ñeå tính chuyeån caùc khoûan thu, chi cuûa döï aùn veà maët baèng thôøi gian hieän taïi thì
toång thu caân baèng vôùi toång chi. Döï aùn coù hieäu quaû khi IRR ≥ r giôùi haïn. Döï aùn
khoâng coù hieäu quaû khi IRR < r giôùi haïn. Tyû suaát giôùi haïn ñöôïc xaùc ñònh caên cöù
vaøo caùc nguoàn voán huy ñoäng cuûa döï aùn. Chaúng haïn döï aùn vay voán ñaàu tö, tyû
suaát giôùi haïn laø möùc laõi suaát vay; neáu huy ñoäng voán töø nhieàu nguoàn, tyû suaát
giôùi haïn laø möùc laõi suaát bình quaân töø caùc nguoàn huy ñoäng,…
g) Chæ tieâu ñieåm hoøa voán:
Ñieåm hoøa voán laø ñieåm maø taïi ñoù doanh thu vöøa ñuû ñeå trang traõi caùc khoûan
chi phí phaûi boû ra. Ñieåm hoøa voán ñöôïc bieåu hieän baèng chæ tieâu hieän vaät (saûn
löôïng taïi ñieåm hoøa voán) vaø chæ tieâu giaù trò (doanh thu taïi ñieåm hoøa voán). Neáu
saûn löôïng hoaëc doanh thu cuûa caû ñôøi döï aùn lôùn hôn saûn löôïng hoaëc doanh thu
hoøa voán thì döï aùn coù laõi (coù hieäu quaû) vaø ngöôïc laïi neáu noû hôn, döï aùn bò loã
(khoâng coù hieäu quaû). Ñieåm hoøa voán caøng nhoû caøng toát, möùc ñoä an toøan cuûa
döï aùn caøng cao, thôøi gian thu hoài voán caøng ngaén.
Hieäu quaû taøi chính cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö
Lôïi ích kinh teá - xaõ hoäi do thöïc hieän ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù töø goùc ñoä nhaø
ñaàu tö vaø goùc ñoä quaûn lyù vó moâ cuûa Nhaø nöôùc.
Xuaát phaùt töø goùc ñoä nhaø ñaàu tö, tính caùc chæ tieâu ñònh löôïng vaø thöïc hieän
caùc xem xeùt mang tính chaát ñònh tính sau: Möùc ñoùng goùp cho ngaân saùch; Soá choã
laøm vieäc taêng theâm; Soá ngoïai teä thöïc thu; Möùc taêng naêng suaát lao ñoäng; Möùc
naâng cao trình ñoä ngheà nghieäp cuûa ngöôøi lao ñoäng; Taïo thò tröôøng môùi vaø möùc ñoä
chieám lónh thò tröôøng cuûa döï aùn; Naâng cao trình ñoä kyõ thuaät cuûa saûn xuaát; Naâng
cao trình ñoä quaûn lyù cuûa lao ñoäng quaûn lyù; Caùc taùc ñoäng khaùc.
19
Ñöùng treân goùc ñoä vó moâ, caùc chæ tieâu phaûn aùnh hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi goàm coù:
- Giaù trò gia taêng thuaàn tuùy. Ñaây laø chæ tieâu cô baûn phaûn aùnh hieäu quaû kinh
teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn. Chæ tieâu naøy bao goàm 2 yeáu toá chi phí tröïc tieáp traû cho
ngöôøi lao ñoäng (Wg) vaø thaëng dö xaõ hoäi (SS). Chæ tieâu giaù trò gia taêng thuaàn tuùy
ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn ñaàu tö môùi, döï aùn
hieän ñaïi hoùa hoaëc môû roäng quy moâ, toå hôïp nhieàu döï aùn coù moái lieân heä vôùi nhau:
- Chæ tieâu soá lao ñoäng
- Möùc giaù trò gia taêng phaân phoái cho caùc nhoùm daân cö vaø vuøng laõnh thoå
- Chæ tieâu möùc tieát kieäm ngoïai teä
- Chæ tieâu khaû naêng caïnh tranh quoác teá
Ñeå xaùc ñònh lôïi ích cuûa döï aùn xeùt treân toâng theå caùc muïc tieâu phaùt trieån
ña daïng cuûa neàn kinh teá, töø ñoù löïa choïn döï aùn toái öu caàn tieán haønh phaân tích hieäu
quaû toång hôïp. Phaân tích hieäu quaû toång hôïp ñöôïc duøng nhö laø moät coâng cuï trôï giuùp
cho vieäc löïa choïn vaø quyeát ñònh ñaàu tö. Noù cho ngöôøi ta quyeát ñònh ñaàu tö thaáy
ñöôïc söï ñoùng goùp cuûa döï aùn theo tính öu tieân maø hoï ñaõ daønh cho caùc muïc tieâu.
Ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû caùc coâng cuoäc ñaàu tö phuùc lôïi coâng coäng, caùc nhaø
kinh teá söû duïng caùc chæ tieâu:
- Suaát ñaàu tö tính cho 1 ñôn vò naêng löïc phuïc vuï môùi hoaëc naêng löïc phuïc vuï
taêng theâm (ivo)
- Heä soá huy ñoäng caùc keát quaû ñaàu tö trong kyø so vôùi toøan boä voán ñaàu tö
thöïc hieän caùc kyø tröôùc chöa ñöôïc huy ñoäng vaø voán ñaàu tö thöïc hieän trong kyø
nghieân cöùu
-Toác ñoä thöïc hieän ñaàu tö (Rc).
1.3 VAI TROØ CUÛA VOÁN ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT
TRIEÅN KINH TEÁ NOÙI CHUNG VAØ NGAØNH DU LÒCH NOÙI RIEÂNG
1.3.1.Vai troø cuûa voán ñaàu tö ñoái vôùi taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá
Töø thöïc tieãn cuûa caùc nöôùc coù möùc taêng tröôûng cao cho thaáy voán laø moät
nhaân toá ñaëc bieät quan troïng, laø chiaø khoaù cuûa söï thaønh coâng veà taêng tröôûng. Nhaät
Baûn vaø caùc nöôùc coâng nghieäp môùi ( NIC) ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû vöôït baäc
veà kinh teá nhôø thöïc hieän toát chính saùch huy ñoäng vaø ñaàu tö voán. Voán ñaõ ñoùng goùp
hôn 50% möùc taêng tröôûng thu nhaäp cuûa caùc nöôùc naøy trong moät thôøi gian daøi. Vai
troø quan troïng cuûa voán theå hieän ôû choã, muoán khai thaùc toát caùc nguoàn löïc töï
20
Nhöõng naêm gaàn ñaây du lòch Bình Thuaän ngaøy caøng phaùt trieån vaø trôû thaønh
moät ngaønh kinh teá quan troïng cuûa tænh, thu huùt nhieàu nhaø ñaàu tö, du khaùch trong
vaø ngoaøi nöôùc. Töø moät vuøng ñaát ven bieån coøn hoang sô caùch ñaây khoâng laâu, ñeán
nay Bình Thuaän ñang ñöôïc bieát ñeán nhö moät trung taâm du lòch nghæ döôõng noåi
tieáng trong caû nöôùc, coù söùc thu huùt maïnh meõ du khaùch trong nöôùc vaø quoác teá.
Ñeå ñaåy maïnh toác ñoä phaùt trieån du lòch Bình Thuaän ngaøy caøng taêng, thöïc
hieän Nghò quyeát 19-NQ/TU ngaøy 25/3/2004 Ban chaáp haønh Ñaûng boä tænh Bình
Thuaän (khoaù X) veà phaùt trieån du lòch ñeán naêm 2010, ngaøy 15/3/2005 UBND tænh
Bình Thuaän ñaõ ban haønh “Chöông trình haønh ñoäng cuûa UBND tænh veà phaùt trieån
du lòch ñeán naêm 2010”. Chöông trình haønh ñoäng naøy ñaõ ñeà ra caùc quan ñieåm, muïc
tieâu, yeâu caàu, noäi dung chöông trình vaø caùc chính saùch, giaûi phaùp phaùt trieån du
lòch Bình Thuaän ñeán naêm 2010 ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñöa du lòch trôû thaønh moät
ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa tænh, thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa ñòa
phöông vaø laøm dòch chuyeån cô caáu kinh teá theo höôùng hieän ñaïi, goùp phaàn thöïc
hieän chieán löôïc phaùt trieån ngaønh maø Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX ñaõ vaïch
ra: " Phaùt trieån du lòch thaät söï trôû thaønh moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn; naâng cao
chaát löôïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng treân cô sôû khai thaùc lôïi theá veà ñieàu kieän töï
nhieân, sinh thaùi, truyeàn thoáng vaên hoaù, lòch söû, ñaùp öùng nhu caàu du lòch trong
nöôùc vaø phaùt trieån nhanh du lòch quoác teá, sôùm ñaït trình ñoä phaùt trieån du lòch cuûa
khu vöïc. Xaây döïng vaø naâng caáp cô sôû vaät chaát, hình thaønh caùc khu du lòch troïng
ñieåm, ñaåy maïnh hôïp taùc vaø lieân keát vôùi caùc nöôùc."
Thôøi gian qua, maëc duø Bình Thuaän ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû khaû quan
trong vieäc thu huùt voán cho ñaàu tö phaùt trieån du lòch, theå hieän qua soá löôïng voán
ñaàu tö taêng nhanh, caùc keânh huy ñoäng voán töøng böôùc ñöôïc ña daïng hoaù, thu huùt
nhieàu thaønh phaàn tham gia ñaàu tö. Tuy nhieân coâng taùc huy ñoäng vaø söû duïng voán
ñaàu tö phaùt trieån du lòch Bình Thuaän cuõng coøn khoù khaên, chöa ñaùp öùng yeâu caàu
ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Ñeå goùp phaàn phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng, töø
ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp thuùc ñaåy coâng taùc huy ñoäng vaø söû duïng voán ñaàu tö
cho phaùt trieån du lòch Bình Thuaän trong thôøi gian tôùi, toâi xin choïn ñeà taøi: " Naâng
cao hieäu quaû huy ñoäng vaø söû duïng voán ñaàu tö phaùt trieån du lòch tænh Bình Thuaän töø
nay ñeán 2010" laøm ñeà taøi cho luaän vaên thaïc só cuûa mình.
1
Muïc ñích cuûa ñeà taøi laø öùng duïng lyù luaän veà voán vaø caùc keânh huy ñoäng voán
ñaàu tö ñeå phaân tích vai troø cuûa coâng taùc huy ñoäng vaø söû duïng voán trong quaù trình
phaùt trieån du lòch Bình Thuaän trong thôøi gian qua, ñaùnh giaù nhöõng keát quaû ñaït
ñöôïc vaø nhöõng haïn cheá, vöôùng maéc. Töø ñoù xaùc ñònh nhöõng giaûi phaùp vaø kieán
nghò caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát.
Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu cuûa ñeà taøi laø phöông phaùp moâ taû vaø
phöông phaùp phaân tích, vôùi nguoàn soá lieäu ñöôïc thu thaäp töø nieân giaùm thoáng keâ,
caùc baùo caùo cuûa UBND tænh, caùc sôû, ban ngaønh trong tænh vaø soá lieäu ñöôïc coâng boá
treân Internet .
Trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên, do naêng löïc vaø ñieàu kieän nghieân cöùu
coøn nhieàu haïn cheá, chaéc chaén noäi dung luaän vaên khoâng theå traùnh khoûi thieáu soùt,
raát mong ñöôïc söï quan taâm goùp yù cuûa Thaày Coâ.
2
CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN LYÙ THUYEÁT
1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ DU LÒCH
1.1.1 NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ DU LÒCH
1.1.1.1 Nhöõng khaùi nieäm cô baûn
- Moät soá khaùi nieäm veà du lòch
Ngaønh du lòch hieän ñaïi hình thaønh trong theá kyû XIX cuøng vôùi söï phaùt trieån
cuûa neàn vaên minh coâng nghieäp, vaø töø sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù II ñaõ trôû
thaønh moät trong nhöõng ngaønh coù toác ñoä taêng tröôûng maïnh vaø chaéc chaén cuûa kinh
teá theá giôùi. Khaùi nieäm veà du lòch cuõng ñaõ coù nhöõng thay ñoåi theo söï phaùt trieån
cuûa ngaønh. Neáu xem xeùt du lòch nhö laø moät hieän töôïng xaõ hoäi, hieän töôïng nhaân
vaên laøm phong phuù theâm nhaän thöùc vaø cuoäc soáng con ngöôøi, Toå chöùc du lòch theá
giôùi (WTO : World Tourism Organization) ñaõ ñöa ra ñònh nghóa :”Du lòch bao
goàm nhöõng hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi ñi ñeán moät nôi khaùc ngoaøi nôi cö truù
thöôøng xuyeân cuûa mình trong thôøi haïn khoâng quaù moät naêm lieân tuïc ñeå vui chôi, vì
coâng vieäc hay vì muïc ñích khaùc khoâng lieân quan ñeán nhöõng hoaït ñoäng kieám tieàn
ôû nôi maø hoï ñeán”. Neáu xem du lòch khoâng chæ ñôn thuaàn laø hieän töôïng xaõ hoäi maø
coøn laø hoaït ñoäng kinh teá, noù ñöôïc coi laø toaøn boä caùc hoaït ñoäng maø muïc tieâu laø keát
hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng tham gia vaøo quaù trình, keát hôïp giaù trò cuûa caùc
taøi nguyeân du lòch thieân nhieân vaø nhaân vaên vôùi caùc dòch vuï, haøng hoùa ñeå taïo ra
saûn phaåm du lòch ñaùp öùng nhu caàu cuûa khaùch.
Vôùi tö caùch laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa du lòch hoïc, theo toâi khaùi nieäm du
lòch phaûn aûnh caùc moái quan heä baûn chaát beân trong, laøm cô sôû cho vieäc nghieân
cöùu caùc xu höôùng vaø caùc quy luaät phaùt trieån cuûa noù ; theo goùc ñoä naøy du lòch laø
nhöõng hoaït ñoäng vaø moái quan heä phaùt sinh do söï taùc ñoäng qua laïi laãn nhau giöõa
khaùch du lòch, ngöôøi kinh doanh du lòch, chính quyeàn vaø coäng ñoàng daân cö ñòa
phöông trong quaù trình thu huùt, tieáp ñoùn vaø phuïc vuï khaùch du lòch.
- Du khaùch: Cuõng theo ñònh nghóa cuûa Toå chöùc Du lòch Quoác teá, khaùch vieáng
(visistors) laø nhöõng ngöôøi rôøi khoûi nôi cö truù cuûa mình ñeán nôi khaùc khoâng quaù
moät naêm vaø khoâng vì muïc ñích kieám tieàn ; du khaùch (tourists) laø nhöõng khaùch
vieáng coù löu truù qua hôn moät ñeâm taïi nôi ñeán ; khaùch vieáng trong ngaøy (same-day
3
visistors) khoâng coù löu truù qua ñeâm taïi nôi ñeán. Khaùch du lòch quoác teá laø nhöõng
khaùch maø nôi cö truù laø moät quoác gia khaùc vôùi quoác gia nôi ñeán du lòch ; khaùch du
lòch noäi ñòa laø nhöõng khaùch maø quoác gia nôi cö truù cuõng laø quoác gia nôi ñeán tham
quan du lòch, bao goàm caû nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi nhöng ñang cö truù taïi quoác gia
ñoù.
- Khu du lòch, ñieåm du lòch vaø tuyeán du lòch
Khu du lòch laø moät khoâng gian ñòa lyù bao goàm dieän tích maët ñaát, maët nöôùc
coù taøi nguyeân du lòch phong phuù, haáp daãn, ñaõ ñöôïc quy hoaïch vaø coâng nhaän veà
maët phaùp lyù bôûi Nhaø nöôùc, chuû yeáu söû duïng vaøo muïc ñích du lòch hoaëc boå trôï cho
muïc ñích du lòch, vaø vieäc söû duïng naøy coù tính hôn haún veà kinh teá - xaõ hoäi tröôùc
maét vaø laâu daøi so vôùi söû duïng noù vaøo caùc muïc ñích khaùc. Taøi nguyeân du lòch bao
goàm caû nhöõng taøi nguyeân thieân nhieân, moâi tröôøng, sinh thaùi (baõi bieån, soâng hoà,
nuùi, röøng caây...) ; caû nhöõng taøi nguyeân nhaân vaên nhö caùc di saûn vaên hoùa, lòch söû,
caùc coâng trình kieán truùc, caùc giaù trò vaên hoùa phi vaät theå. Khu du lòch phaûi coù quy
moâ caàn thieát, khu du lòch goàm khu du lòch quoác gia vaø khu du lòch ñòa phöông.
Ñieåm du lòch laø nôi coù moät vaøi loaïi taøi nguyeân du lòch haáp daãn hoaëc coâng
trình rieâng bieät phuïc vuï du lòch hay keát hôïp caû hai ôû quy moâ nhoû.
Tuyeán du lòch laø loä trình noái caùc ñieåm, caùc khu du lòch khaùc nhau nhaèm ñaùp
öùng nhu caàu cuûa khaùch du lòch.
- Saûn phaåm du lòch
Coù nhieàu ñònh nghóa veà saûn phaåm du lòch, theo toâi, moät trong nhöõng khaùi
nieäm ñoù laø:”Saûn phaåm du lòch laø söï keát hôïp nhöõng dòch vuï vaø phöông tieän vaät
chaát treân cô sôû khai thaùc caùc tæeàm naêng du lòch nhaèm cung caáp cho du khaùch moät
khoaûng thôøi gian thuù vò, moät kinh nghieäm du lòch troïn veïn vaø söï haøi loøng” (Töø
ñieån du lòch - Tieáng Ñöùc NXB Berlin 1984). Saûn phaåm du lòch bao goàm nhöõng
haøng hoùa vaø dòch vuï keát hôïp nhau. Dòch vuï du lòch laø keát quaû cuûa caùc hoaït ñoäng
kinh teá ñöôïc theå hieän trong saûn phaåm voâ hình nhö vaän chuyeån, löu truù aên uoáng,
vui chôi giaûi trí, taøi chính, thoâng tin lieân laïc, y teá vaø caùc dòch vuï caù nhaân khaùc.
1.1.1.2 Moät soá quan ñieåm veà phaùt trieån du lòch
Theo xu höôùng hieän nay laø phaùt trieån kinh teá phaûi ñi ñoâi vôùi vieäc baûo veä
moâi tröôøng ñeå baûo ñaûm tính beàn vöõng, töø ñaàu thaäp nieân 90 ñaõ xuaát hieän khaùi
nieäm du lòch sinh thaùi, ñöôïc caùc quoác gia quan taâm vaø Toå chöùc Du lòch Quoác teá
khuyeán khích phaùt trieån. Vôùi yeâu caàu phaûi ngaøy caøng phaùt huy caùc taùc ñoäng tích
4
cöïc, haïn cheá nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa du lòch leân caùc yeáu toá moâi tröôøng, noäi
dung cô baûn cuûa du lòch sinh thaùi khoâng ñôn thuaàn laø nhöõng hoaït ñoäng du lòch
dieãn ra ôû nhöõng vuøng giaøu tieàm naêng veà sinh thaùi töï nhieân, veà giaù trò vaên hoùa maø
taäp trung vaøo möùc ñoä traùch nhieäm cuûa con ngöôøi ñoái vôùi moâi tröôøng ; khoâng chæ
döøng laïi ôû möùc ñoä thuï ñoäng laø haïn cheá toái ña caùc suy thoaùi moâi tröôøng do du lòch
taïo ra, maø coøn phaûi chuû ñoäng ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån moâi tröôøng cuûa caùc
vuøng du lòch : “Du lòch sinh thaùi laø loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân vaø vaên
hoùa baûn ñòa gaén vôùi giaùo duïc moâi tröôøng, coù ñoùng goùp cho noã löïc baûo toàn vaø phaùt
trieån beàn vöõng vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng ñòa phöông”.
Giöõa thaäp nieân 90, xuaát hieän khaùi nieäm môùi laø phaùt trieån du lòch beàn vöõng.
WTO cho raèng :”Phaùt trieån du lòch beàn vöõng thoûa maõn nhöõng nhu caàu hieän taïi
cuûa du khaùch vaø caùc vuøng ñoùn khaùch trong khi vaãn baûo veä vaø naâng cao caùc cô hoäi
cho töông lai. Phaùt trieån du lòch beàn vöõng ñoøi hoûi phaûi quaûn lyù taát caû caùc nguoàn
taøi nguyeân theo moät caùch naøo ñoù ñeå vöøa ñaùp öùng caùc nhu caàu kinh teá, xaõ hoäi vaø
thaåm myõ trong khi vaãn giöõ gìn baûn saéc vaên hoùa, caùc quaù trình sinh thaùi cô baûn, söï
ña daïng sinh hoïc vaø caùc heä thoáng ñaûm baûo söï soáng”.
1.1.2 CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH CUÛA VIEÄT NAM
Vôùi muïc tieâu toång quaùt laø ñöa ngaønh du lòch thaønh moät ngaønh kinh teá muõi
nhoïn treân cô sôû khai thaùc coù hieäu quaû lôïi theá veà ñieàu kieän töï nhieân, sinh thaùi,
truyeàn thoáng vaên hoùa, lòch söû, huy ñoäng toái ña nguoàn löïc trong nöôùc vaø tranh thuû
söï hôïp taùc, hoã trôï quoác teá ; töøng böôùc ñöa Vieät Nam trôû thaønh moät trung taâm du
lòch coù taàm côõ cuûa khu vöïc ; chieán löôïc phaùt trieån du lòch cuûa nöôùc ta giai ñoaïn
2001 – 2010 ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät taïi quyeát ñònh soá 97/2002/QÑ-
TTg ngaøy 22/7/2001 ñaõ ñeà ra moät soá noäi dung chính :
Toác ñoä taêng tröôûng GDP cuûa ngaønh du lòch bình quaân trong thôøi kyø naøy ñaït
töø 11 – 11,5%/naêm. Ñeán 2005 khaùch quoác teá vaøo Vieät Nam du lòch töø 3 – 3,5
trieäu löôït ngöôøi, khaùch noäi ñòa töø 15 – 16 trieäu löôït ngöôøi, thu nhaäp du lòch ñaït
treân 2 tyû USD ; naêm 2010 khaùch quoác teá ñaït 5,5 – 6 trieäu, khaùch noäi ñòa 25 – 26
trieäu löôït ngöôøi, thu nhaäp du lòch ñaït 4 – 4,5 tyû USD.
Veà thò tröôøng, vöøa khai thaùc khaùch töø caùc thò tröôøng quoác teá khu vöïc Ñoâng
AÙ – Thaùi Bình Döông, Taây AÂu, Baéc Myõ keát hôïp khai thaùc caùc thò tröôøng Baéc AÙ,
Baéc AÂu, UÙc, New Zealand, caùc nöôùc SNG vaø Ñoâng AÂu; vöøa chuù troïng khai thaùc
thò tröôøng du lòch noäi ñòa.
5
Veà ñaàu tö, öu tieân ñaàu tö phaùt trieån caùc khu du lòch toång hôïp quoác gia vaø
caùc khu du lòch chuyeân ñeà; ñaåy maïnh phaùt trieån du lòch ñoái vôùi caùc ñòa baøn du lòch
troïng ñieåm. Caùc thaønh phoá, ñoâ thò du lòch phaûi ñaàu tö hôïp lyù, baûo ñaûm söï phaùt
trieån haøi hoøa giöõa phaùt trieån ñoâ thò vôùi phaùt trieån du lòch beàn vöõng. Keát hôïp ñaàu
tö naâng caáp, phaùt trieån caùc ñieåm tham quan du lòch, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät du
lòch vôùi ñaàu tö cho tuyeân truyeàn, quaûng baù vaø ñaøo taïo phaùt trieån nguoàn nhaân löïc
du lòch.
Thöïc hieän vieäc hoäi nhaäp, hôïp taùc quoác teá veà du lòch. Taêng cöôøng cuûng coá
vaø môû roäng hôïp taùc song phöông, ña phöông vôùi caùc toå chöùc quoác teá, caùc nöôùc coù
khaû naêng vaø kinh nghieäm phaùt trieån du lòch.
Veà phaùt trieån caùc vuøng du lòch, chieán löôïc xaùc ñònh coù ba vuøng :
Vuøng du lòch Baéc Boä : goàm caùc tænh, thaønh phoá töø Haø Giang ñeán Haø Tónh, trung
taâm cuûa vuøng laø Haø Noäi - Haûi Phoøng - Haï Long.
Vuøng du lòch Baéc Trung Boä : goàm caùc tænh, thaønh phoá töø Quaûng Bình ñeán
Quaûng Ngaõi. Hueá vaø Ñaø Naüng laø trung taâm cuûa vuøng.
Vuøng du lòch Nam Trung Boä vaø Nam Boä : goàm caùc tænh, thaønh phoá töø Kon
Tum ñeán Caø Mau vôùi hai AÙ vuøng du lòch Nam Trung Boä vaø Nam Boä. Trung taâm
cuûa vuøng laø Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc ñòa baøn taêng tröôûng du lòch laø : thaønh
phoá Hoà Chí Minh – Nha Trang – Ñaø Laït, thaønh phoá Hoà Chí Minh - Caàn Thô – Haø
Tieân – Phuù Quoác, thaønh phoá Hoà Chí Minh – Vuõng Taøu – Phan Thieát. Saûn phaåm
du lòch ñaëc tröng cuûa vuøng laø du lòch tham quan, nghæ döôõng bieån vaø nuùi ñeå khai
thaùc theá maïnh du lòch cuûa daûi ven bieån Nam Trung Boä vaø Taây Nguyeân, du lòch
soâng nöôùc, du lòch sinh thaùi ñoàng baèng chaâu thoå soâng Cöûu Long.
Laø moät trong caùc khu du lòch troïng ñieåm cuûa quoác gia ; moät trong nhöõng
ñòa baøn taêng tröôûng du lòch cuûa AÙ vuøng du lòch Nam Trung Boä, du lòch tænh Bình
Thuaän ñöôïc khaúng ñònh laø caàn phaûi taäp trung taïo ra söï phaùt trieån nhanh, trôû thaønh
ngaønh kinh teá muõi nhoïn vaøo sau naêm 2010, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc thuùc
ñaåy söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi treân phaïm vi toaøn tænh, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô
caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa.
1.2 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ VOÁN ÑAÀU TÖ ,CAÙC COÂNG
CUÏ HUY ÑOÄNG VOÁN ÑAÀU TÖ VAØ HIEÄU QUAÛ SÖÛ DUÏNG VOÁN ÑAÀU TÖ
1.2.1 Voán ñaàu tö vaø caùc coâng cuï huy ñoäng voán ñaàu tö
1.2.1.1 Khaùi nieäm veà voán ñaàu tö
6
Taøi saûn cuûa moät quoác gia bao goàm taøi nguyeân thieân nhieân, taøi saûn ñöôïc saûn
xuaát ra vaø tích luyõ laïi trong suoát quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån, nguoàn nhaân
löïc vaø tri thöùc. Quaù trình phaùt trieån cuûa moåi nöôùc luoân ñaët ra yeâu caàu phaûi taïo ra
taøi saûn môùi nhaèm buø ñaép nhöõng taøi saûn tieâu hao trong quaù trình söû duïng, ñoàng
thôøi khoâng ngöøng taêng theâm khoái löôïng taøi saûn quoác gia. Ñeå taïo ra taøi saûn môùi
phaûi ñaàu tö nhöõng yeáu toá caàn thieát cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh nhö coâng
cuï, maùy moùc, nguyeân vaät lieäu, lao ñoäng, coâng ngheä… taát caû caùc yeáu toá ñoù ñöôïc
xem laø nguoàn voán ñaàu tö ñeå taïo ra thu nhaäp, taøi saûn cho quoác gia.
Voán ñaàu tö hieåu theo nghóa roäng laø toaøn boä nguoàn löïc ñöa vaøo hoaït ñoäng
cuûa neàn kinh teá - xaõ hoäi, goàm maùy moùc thieát bò, nhaø xöôûng, lao ñoäng, taøi nguyeân,
ñaát ñai, khoa hoïc coâng ngheä ...Voán hieåu theo nghóa heïp laø nguoàn löïc ñöôïc theå
hieän baèng tieàn cuûa moãi caù nhaân, doanh nghieäp vaø cuûa quoác gia.
Hoaït ñoäng ñaàu tö laø vieäc söû duïng voán ñeå phuïc hoài vaø taïo ra naêng löïc saûn
xuaát kinh doanh môùi. Ñoù laø quaù trình chuyeån hoaù voán thaønh caùc yeáu toá phuïc vuï
cho quaù trình saûn xuaát ra haøng hoaù vaø dòch vuï ñeå laøm taêng taøi saûn quoác gia.
1.2.1.2 Nhu caàu voán ñaàu tö
Nhu caàu voán ñaàu tö phaùt sinh do yeâu caàu:
- Ñaàu tö xaây döïng vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng cuûa neàn kinh teá.
Cô sôû haï taàng ñöôïc coi laø neàn taûng cho söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa
moãi nöôùc, moãi ñòa phöông. ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do trình ñoä phaùt trieån
kinh teá coøn thaáp neân caùc cô sôû haï taàng nhö heä thoáng giao thoâng, heä thoáng ñieän,
caáp nöôùc, böu chính vieãn thoâng … coøn thieáu thoán vaø yeáu keùm, do ñoù caàn ñaàu tö
moät löôïng voán raát lôùn cho cô sôû haï taàng, nhöng baûn thaân caùc nöôùc naøy laïi ñang
trong tình traïng tích luõy thaáp, thieáu voán , vì vaäy nhu caàu thu huùt nguoàn voán ñaàu tö
töø beân ngoaøi laø raát caáp baùch.
Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc cho thaáy vieäc taêng cöôøng ñaàu tö cho cô sôû haï
taàng seõ coù taùc ñoäng maïnh meõ trôû laïi ñeán vieäc thu huùt voán ñaàu tö cho phaùt trieån
kinh teá . Moät nöôùc coù cô sôû haï taàng toát cuøng vôùi caùc chính saùch öu ñaõi khaùc seõ coù
lôïi theá hôn caùc nöôùc khaùc trong vieäc thu huùt doøng chaûy cuûa voán ñaàu tö quoác teá.
Vì vaäy caùc nöôùc raát chuù troïng vaø daønh moät phaàn lôùn ngaân saùch vaø nguoàn vieän trôï
phaùt trieån chính thöùc (ODA) ñeå chi cho xaây döïng vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng. Beân
caïnh ñoù, ñeå giaûm gaùnh naëng cho ngaân saùch, chính phuû thöôøng cho pheùp tö nhaân
7
tham gia ñaàu tö cô sôû haï taàng, phaùt haønh traùi phieáu coâng trình, thaønh laäp quyõ ñaàu
tö , quyõ phaùt trieån haï taàng…
- Ñaàu tö voán vaøo caùc doanh nghieäp ñeå saûn xuaát ra haøng hoaù vaø dòch vuï:
Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá , caùc nöôùc raát
coi troïng vieäc thu huùt voán ñaàu tö cho caùc doanh nghieäp. Voán ñaàu tö duøng ñeå
thaønh laäp môùi, ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä, ñaàu tö môû roäng vaø caûi taïo nhaø xöôûng,
trang thieát bò. Ñaàu tö cho caùc doanh nghieäp seõ goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc taïo
ra coâng aên vieäc laøm, cung caáp haøng hoaù vaø dòch vuï cho xaõ hoäi, taïo nguoàn thu cho
ngaân saùch.
- Ñaàu tö cho giaùo duïc vaø ñaøo taïo: Ñaàu tö cho giaùo duïc vaø ñaøo taïo nhaèm
phaùt trieån tieàm naêng con ngöôøi coù aûnh höôûng quan troïng ñeán söï phaùt trieån cuûa
neàn kinh teá . Vì vaäy, nhöõng nöôùc coù thaønh coâng noåi baät trong kinh teá thöôøng laø
nhöõng nöôùc chuù troïng ñaàu tö lôùn cho giaùo duïc ñaøo taïo. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan
troïng cuûa giaùo duïc ñaøo taïo ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá , chính phuû caùc nöôùc
thöôøng daønh moät phaàn ñaùng keå ngaân saùch ñeå chi cho giaùo duïc ñaøo taïo. Cuøng vôùi
söï ñaàu tö cuûa chính phuû, caùc nöôùc coøn cho pheùp huy ñoäng theâm caùc nguoàn ñaàu tö
khaùc nhö tö nhaân, vieän trôï, caùc toå chöùc phi chính phuû … ñeå phaùt trieån giaùo duïc vaø
ñaøo taïo.
- Ñaàu tö cho khoa hoïc coâng ngheä: Khoa hoïc coâng ngheä ñoùng vai troø neàn
taûng vaø ñoäng löïc trong quaù trình coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. Vieäc ñaàu tö voán
cho khoa hoïc coâng ngheä seõ taïo ra cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cho söï phaùt trieån nhanh
vaø beàn vöõng. Phaùt trieån khoa hoïc coâng ngheä laø hoaït ñoäng ñoøi hoûi phaûi ñaàu tö voán
lôùn, laâu daøi, phaûi coù ñuû voán vaø chaáp nhaän ruûi ro trong quaù trình nghieân cöùu, trieån
khai. Hoaït ñoäng khoa hoïc coâng ngheä chuû yeáu döïa vaøo caùc nguoàn: Voán do ngaân
saùch nhaø nöôùc caáp; Kinh phí thöïc hieän caùc hôïp ñoàng nghieân cöùu khoa hoïc; Voán
do lieân doanh, lieân keát vôùi caùc toå chöùc khaùc vaø Voán vieän trôï cuûa caùc toå chöùc
chính phuû, phi chính phuû, taøi trôï cuûa caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc.
1.2.1.3 Caùc nguoàn huy ñoäng voán ñaàu tö
Trong toång thu nhaäp cuûa moãi nöôùc, sau khi tröø ñi phaàn tieâu duøng, coøn laïi laø
phaàn ñeå buø ñaép vaø tích luyõ. Quyõ buø ñaép vaø quyõ tích luyõ chính laø nguoàn goác hình
thaønh voán ñaàu tö , trong ñoù quyõ tích luyõ laø boä phaän quan troïng nhaát.
Quyõ tích luyõ ñöôïc hình thaønh töø caùc khoaûn tieát kieäm. Neàn kinh teá caøng
phaùt trieån thì tæ leä tích luyõ caøng cao. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do thu
8
nhaäp coøn thaáp neân quy moâ vaø tæ leä tích luõy ñeàu thaáp, trong khi nhu caàu veà voán
ñaàu tö raát cao, do ñoù raát caàn ñeán nguoàn voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi. Maët khaùc,
trong xu höôùng chu chuyeån voán quoác teá vaø toaøn caàu hoaù kinh teá hieän nay, ngay caû
caùc nöôùc phaùt trieån vaãn caàn coù söï keát hôïp giöõa voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå
phaùt trieån kinh teá . Nhö vaäy voán ñaàu tö coù ñöôïc cuûa moãi nöôùc hình thaønh töø tieát
kieäm trong nöôùc vaø tieát kieäm cuûa nöôùc ngoaøi. Tieát kieäm trong nöôùc bao goàm tieát
kieäm cuûa Nhaø nöôùc, tieát kieäm cuûa doanh nghieäp vaø tieát kieäm cuûa daân cö laø nguoàn
hình thaønh voán ñaàu tö trong nöôùc. Tieát kieäm cuûa nöôùc ngoaøi hình thaønh voán ñaàu
tö nöôùc ngoaøi döôùi caùc daïng ñaàu tö tröïc tieáp vaø giaùn tieáp.
1) Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö trong nöôùc
Nguoàn voán trong nöôùc theå hieän söùc maïnh noäi löïc cuûa moät quoác gia. Nguoàn
voán naøy coù öu ñieåm laø oån ñònh, beàn vöõng, chi phí thaáp, giaûm thieåu ñöôïc ruûi ro vaø
haäu quaû xaáu ñoái vôùi neàn kinh teá do nhöõng taùc ñoäng töø beân ngoaøi. Maëc duø ngaøy
nay caùc doøng voán nöôùc ngoaøi ngaøy caøng trôû neân ñaëc bieät khoâng theå thieáu ñöôïc
ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nhöng nguoàn voán trong nöôùc vaãn giöõ vò trí quyeát
ñònh. Nguoàn voán ñaàu tö trong nöôùc hình thaønh töø tieát kieäm cuûa ngaân saùch nhaø
nöôùc, tieát kieäm cuûa caùc doanh nghieäp vaø tieát kieäm cuûa daân cö.
Tieát kieäm cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc chính laø soá cheânh leäch döông giöõa toång
caùc khoaûn thu mang tính khoâng hoaøn laïi (chuû yeáu laø caùc khoaûn thu thueá) vôùi toång
chi tieâu duøng cuûa ngaân saùch. Toång thu ngaân saùch sau khi chi cho caùc khoaûn chi
thöôøng xuyeân, coøn laïi hình thaønh nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån.
Nhö vaäy, voán ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc laø moät phaàn tieát kieäm cuûa ngaân saùch ñeå
chi cho ñaàu tö phaùt trieån. Nguoàn voán naøy phuï thuoäc vaøo khaû naêng taäp trung thu
nhaäp quoác daân vaøo ngaân saùch vaø quy moâ chi tieâu duøng cuûa nhaø nöôùc. Ñoái vôùi caùc
nöôùc ñang phaùt trieån, do tieát kieäm cuûa neàn kinh teá bò haïn cheá bôûi yeáu toá veà thu
nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi, cho neân, ñeå duy trì söï taêng tröôûng kinh teá vaø môû roäng
ñaàu tö ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi gia taêng tieát kieäm NSNN treân cô sôû keát hôïp chính
saùch thueá vaø chi tieâu. Ñaây laø nguoàn voán ñaàu tö quan troïng, oån ñònh vaø coù tính
ñònh höôùng cao ñoái vôùi caùc nguoàn voán ñaàu tö khaùc.
Tieát kieäm cuûa caùc doanh nghieäp laø soá laõi roøng coù ñöôïc töø keát quaû kinh
doanh. Ñaây laø nguoàn tieát kieäm cô baûn ñeå caùc doanh nghieäp taïo voán cho ñaàu tö
phaùt trieån theo chieàu roäng vaø chieàu saâu. Qui moâ tieát kieäm cuûa doanh nghieäp phuï
thuoäc vaøo caùc yeáu toá tröïc tieáp nhö: hieäu quaû kinh doanh; chính saùch thueá; söï oån
9
ñònh kinh teá vó moâ…
Tieát kieäm cuûa daân cö laø phaàn tieát kieäm cuûa caùc hoä gia ñình vaø caùc caù
nhaân, toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi. Ñaây laø phaàn coøn laïi cuûa thu nhaäp sau khi ñaõ ñoùng
thueá vaø söû duïng cho muïc ñích tieâu duøng. Möùc ñoä tieát kieäm cuûa daân cö phuï thuoäc
vaøo nhieàu yeáu toá nhö: möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi, chính saùch laõi suaát,
chính saùch thueá vaø söï oån ñònh kinh teá vó moâ. Tieát kieäm cuûa daân cö giöõ vai troø
quan troïng trong heä thoáng taøi chính, do khaû naêng chuyeån hoaù nhanh choùng thaønh
nguoàn voán cho ñaàu tö thoâng qua caùc hình thöùc gôûi tieát kieäm, mua chöùng khoaùn,
tröïc tieáp ñaàu tö... Tieát kieäm daân cö cuõng deã daøng chuyeån thaønh nguoàn voán ñaàu tö
cuûa Nhaø nöôùc baèng caùch mua traùi phieáu chính phuû, hoaëc chuyeån thaønh nguoàn voán
ñaàu tö cuûa doanh nghieäp qua vieäc mua traùi phieáu, coå phieáu cuûa caùc coâng ty phaùt
haønh.
Toùm laïi, tieát kieäm laø moät quaù trình neàn kinh teá daønh ra moät phaàn thu nhaäp
ôû hieän taïi ñeå taïo ra nguoàn voán cung öùng cho ñaàu tö phaùt trieån, qua ñoù naâng cao
hôn nöõa nhu caàu tieâu duøng trong töông lai. Tuy vaäy, ñoái vôùi nhöõng neàn kinh teá
ñang chuyeån ñoåi, böôùc ñaàu thöïc hieän chính saùch coâng nghieäp hoùa do nguoàn tieát
kieäm trong nöôùc thaáp khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu voán neân caàn phaûi thu huùt nguoàn
voán nöôùc ngoaøi ñeå taïo ra cuù hích cho söï ñaàu tö phaùt trieån neàn kinh teá.
2) Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi
So vôùi nguoàn voán trong nöôùc, nguoàn voán nöôùc ngoaøi coù öu theá laø mang laïi
ngoaïi teä cho neàn kinh teá. Tuy vaäy, nguoàn voán nöôùc ngoaøi laïi luoân chöùa aån nhöõng
nhaân toá tieàm taøng gaây baát lôïi cho neàn kinh teá, ñoù laø söï leä thuoäc; nguy cô khuûng
hoaûng nôï; söï thaùo chaïy ñaàu tö; söï gia taêng tieâu duøng vaø giaûm tieát kieäm trong
nöôùc…Nhö vaäy, vaán ñeà huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñaët ra nhöõng thöû thaùch khoâng
nhoû trong chính saùch huy ñoäng voán cuûa caùc neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, ñoù laø:
moät maët, phaûi ra söùc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñeå ñaùp öùng toái ña nhu caàu voán cho
coâng nghieäp hoùa; maët khaùc,phaûi kieåm soaùt chaëc cheõ söï ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñeå
ngaên chaën khuûng hoaûng. Ñeå vöôït qua nhöõng thöû thaùch ñoù ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi
söû duïng toát caùc coâng cuï taøi chính trong vieäc oån ñònh hoaù moâi tröôøng kinh teá vó
moâ, taïo laäp moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi cho söï vaän ñoäng voán nöôùc ngoaøi , ñieàu
chænh vaø löïa choïn caùc hình thöùc thu huùt voán sao cho coù lôïi cho neàn kinh teá.
Veà baûn chaát, voán nöôùc ngoaøi cuõng ñöôïc hình thaønh töø tieát kieäm cuûa caùc
chuû theå kinh teá nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc hình thöùc cô baûn sau:
10
a. Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi (FDI)
Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi laø nguoàn voán do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc
ngoaøi ñöa vaøo ñeå thöïc hieän caùc döï aùn saûn xuaát, kinh doanh, goùp voán vaøo caùc coâng
ty, xí nghieäp lieân doanh hoaëc thaønh laäp caùc doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi.
Voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi hình thaønh töø tieát kieäm cuûa tö nhaân vaø caùc
coâng ty nöôùc ngoaøi ñaàu tö voán vaøo moät nöôùc khaùc nhaèm khai thaùc lôïi theá so
saùnh, taän duïng caùc yeáu toá lao ñoäng, taøi nguyeân cuûa ñòa phöông, tieát kieäm chi phí
vaän chuyeån ñeå taêng lôïi nhuaän cho vieäc ñaàu tö .
Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi mang yù
nghiaõ quan troïng trong vieäc taïo neân cuù hích ban ñaàu cho söï taêng tröôûng, beân caïnh
nguoàn voán ngoaïi teä, FDI coøn mang theo coâng ngheä, trình ñoä quaûn lyù tieân tieán vaø
khaû naêng tieáp caän thò tröôøng theá giôùi. Vì vaäy, thu huùt FDI ñang trôû thaønh hình
thöùc huy ñoäng voán phoå bieán , taïo neân söï caïnh tranh gay gaét giöõa caùc nöôùc ñang
phaùt trieån.
b. Voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi
Voán ñaàu tö giaùn tieáp laø nhöõng khoaûn ñaàu tö thöïc hieän thoâng qua caùc hoaït
ñoäng cho vay vaø vieän trôï. Nguoàn voán coù theå laø cuûa chính phuû caùc nöôùc, coù theå laø
cuûa caùc toå chöùc quoác teá ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc hình thöùc cô baûn sau:
Taøi trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA): Ñaây laø nguoàn voán thuoäc chöông trình
hôïp taùc phaùt trieån do chính phuû caùc nöôùc ngoaøi hoå trôï tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp
thoâng qua caùc toå chöùc lieân chính phuû vaø caùc toå chöùc phi chính phuû cho moät nöôùc
tieáp nhaän. Nguoàn voán ODA bao goàm vieän trôï khoâng hoaøn laïi, caùc khoaûn cho vay
vôùi nhöõng ñieàu kieän öu ñaõi veà laõi suaát, khoái löôïng voán vay vaø thôøi haïn thanh
toaùn, nhaèm vaøo hoå trôï caùn caân thanh toaùn, hoå trôï caùc chöông trình, döï aùn…
Nguoàn voán ODA tuy coù öu ñieåm veà chi phí söû duïng, nhöng caùc nöôùc tieáp
nhaän vieän trôï thöôøng xuyeân phaûi ñoái maët vôùi nhöõng thöû thaùch raát lôùn ñoù laø gaùnh
naëng nôï quoác gia trong töông lai, chaáp nhaän nhöõng ñieàu kieän vaø raøng buoäc khaét
khe veà thuû tuïc chuyeån giao voán, ñoâi khi coøn gaén caû nhöõng ñieàu kieän veà chính trò.
Beân caïnh ñoù, do trình ñoä quaûn lyù cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån coøn thaáp cho neân
hieäu quaû söû duïng nguoàn voán naøy khoâng cao, laøm cho nhieàu nöôùc laâm vaøo caûnh nôï
naàn choàng chaát vaø neàn kinh teá khoâng phaùt trieån ñöôïc. Vì vaäy, vaán ñeà quan troïng
laø caàn phaûi naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA ñeå ñaït ñöôïc
nhöõng muïc tieâu phaùt trieån kinh teá ñaõ ñeà ra.
11
Vieän trôï cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû (NGO: Non-Government
Organization) laø caùc khoaûn vieän trôï khoâng hoaøn laïi. Tröôùc ñaây loaïi vieän trôï naøy
chuû yeáu laø vaät chaát, phuïc vuï cho muïc ñích nhaân ñaïo nhö cung caáp thuoác men cho
caùc trung taâm y teá, choå ôû vaø löông thöïc cho caùc naïn nhaân thieân tai… Hieän nay loaïi
vieän trôï naøy laïi ñöôïc thöïc hieän nhieàu hôn baèng caùc chöông trình phaùt trieån daøi
haïn, coù söï hoã trôï cuûa caùc chuyeân gia nhö huaán luyeän nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc
baûo veä söùc khoûe, thieát laäp caùc döï aùn tín duïng, cung caáp nöôùc saïch ôû noâng thoân…
Nguoàn voán ñaàu tö giaùn tieáp ñöôïc söû duïng coù hieäu quaû seõ coù taùc duïng thuùc
ñaåy, khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp. Ñoái vôùi caùc nöôùc
ñang phaùt trieån, nguoàn voán ñaàu tö giaùn tieáp cuûa nöôùc ngoaøi laø nguoàn voán raát quyù
giaù, caàn phaûi taän duïng vaø khai thaùc coù hieäu quaû, taïo thaønh ñoøn baåy kích thích
taêng tröôûng kinh teá .
3) Huy ñoäng qua thò tröôøng voán
+ Phaùt haønh chöùng khoaùn treân TTCK trong nöôùc. Vôùi söï chuyeân moân hoùa
veà mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn, TTCK ñöôïc xem nhö moät cô sôû haï taàng taøi
chính ñeå huy ñoäng moïi nguoàn voán nhaøn roãi cuûa coâng chuùng trong vaø ngoaøi nöôùc,
taïo neân nguoàn voán ñaàu tö trung daøi haïn cho neàn kinh teá. So vôùi hình thöùc huy
ñoäng qua ngaân haøng, TTCK huy ñoäng voán vôùi phaïm vi roäng raõi vaø linh hoaït hôn,
coù theå ñaùp öùng nhanh choùng nhöõng nhu caàu khaùc nhau cuûa ngöôøi caàn voán, ñaûm
baûo veà hieäu quaû vaø thôøi gian löïa choïn. Coøn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö, treân TTCK,
caùc hình thöùc boû voán cuûa hoï trôû neân linh hoaït, vì vaäy, haïn cheá toái ña nhöõng ruûi ro
trong ñaàu tö…Chính nhöõng öu ñieåm ñoù maø ngaøy nay TTCK trôû thaønh moät keânh
huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi raát hieäu quaû; hôn nöõa noù coøn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi
cho neàn kinh teá trong nöôùc hoaø nhaäp neàn kinh teá theá giôùi. Trong voøng hôn möôøi
naêm trôû laïi ñaây, ñaàu tö voán quoác teá ñaõ khoâng coøn taäp trung xung quanh caùc coâng
cuï truyeàn thoáng thoâng qua heä thoáng taøi chính trung gian. Thay vaøo ñoù, ñaàu tö vaøo
TTCK ñaõ chieám tôùi 80% chu chuyeån voán treân thò tröôøng taøi chính quoác teá.
+ Phaùt haønh chöùng khoaùn treân thò tröôøng taøi chính quoác teá. Öu ñieåm cuûa
phöông thöùc naøy laø huy ñoäng voán tröïc tieáp , khoâng phaûi thoâng qua caùc toå chöùc taøi
chính trung gian neân chi phí söû duïng voán thaáp hôn caùc khoaûn vay tín duïng. Ngöôøi
ñi vay coù theå laø doanh nghieäp vaø chính phuû. Tuy vaäy, vieäc tìm kieám voán treân thò
tröôøng taøi chính quoác teá vaãn coù nhieàu khoù khaên vaø thöû thaùch, ñaëc bieät laø caùc tieâu
chuaån tín nhieäm cuûa chöùng khoaùn ñeå ñöôïc chaáp nhaän giao dòch taïi caùc thò tröôøng
taøi chính quoác teá. Vì caùc möùc tieâu chuaån tín nhieäm ñoøi hoûi raát cao neân caùc
12
doanh nghieäp ôû caùc möùc thoâng thöôøng khoù ñaït ñöôïc, do vaäy caùc loaïi chöùng khoaùn
löu haønh treân thò tröôøng taøi chính quoác teá phoå bieán laø traùi phieáu cuûa chính phuû.
Ngoaøi ra, vieäc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi coøn ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc hoaït
ñoäng thueâ taøi chính; tín duïng thöông maïi; tín duïng ngaân haøng…
Toùm laïi voán ñaàu tö chuû yeáu ñöôïc töø hai nguoàn ñoù laø nguoàn voán trong nöôùc
vaø nguoàn voán ngoaøi nöôùc. Treân cô sôû ñoù, ñoøi hoûi neàn kinh teá phaûi phaùt trieån caùc
coâng cuï taøi chính ñeå toå chöùc khai thaùc vaø thöïc hieän huy ñoäng voán, ñaûm baûo cho
neàn kinh teá phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng.
1.2.1.3.4 Caùc coâng cuï huy ñoäng voán ñaàu tö
Huy ñoäng voán ñaàu tö laø quaù trình toå chöùc khai thaùc caùc nguoàn löïc taøi chính
ñöa vaøo phuïc vuï cho söï ñaàu tö taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Vaø do
vaäy, suy cho cuøng ñoái saùch cuûa chính saùch huy ñoäng voán laø höôùng vaøo naâng cao tæ
leä tieát kieäm vaø ñaàu tö töø caùc khu vöïc kinh teá ñeå gia taêng theâm khoái löôïng voán môùi
cho neàn kinh teá. Caùc coâng cuï huy ñoäng voán thöôøng ñöôïc söû duïng laø:
1) Caùc coâng cuï thuoäc chính saùch taøi chính - tieàn teä
+Thueá: Thueá laø coâng cuï ñeå nhaø nöôùc huy ñoäng, taäp trung caùc nguoàn löïc
taøi chính cuûa xaõ hoäi vaøo ngaân saùch döôùi hình thöùc cöôõng cheá, baét buoäc. Taïo laäp
nguoàn thu cho NSNN laø chöùc naêng cô baûn cuûa thueá. Theo kinh nghieäm phaùt trieån,
ñeå coù ñöôïc nguoàn thu töø thueá khoâng nhöõng ñaùp öùng cô baûn caùc nhu caàu chi tieâu
duøng maø coøn daønh ra moät phaàn thoûa ñaùng taïo nguoàn voán cho söï ñaàu tö phaùt trieån,
thì ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi thieát laäp moät heä thoáng thueá coù hieäu quaû, ñöôïc xaây döïng
döïa treân caùc nguyeân taéc cô baûn: Thueá phaûi thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá cuûa
quoác gia, Thueá phaûi coù ñoä noåi vaø tính oån ñònh, Thueá phaûi ñaûm baûo tính trung laäp
vaø ñôn giaûn.
+ Tín duïng : Tín duïng ñöôïc xem laø chieác caàu noái giöõa caùc nguoàn cung caàu
veà voán tieàn teä trong neàn kinh teá. Baèng vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán taïm thôøi
nhaøn roãi töø caùc caù nhaân, caùc toå chöùc kinh teá ñeå boå sung kòp thôøi cho nhöõng doanh
nghieäp, caù nhaân keå caû ngaân saùch ñang gaëp thieáu huït veà voán treân nguyeân taéc coù
hoaøn traû, caùc toå chöùc tín duïng goùp phaàn quan troïng trong vieäc ñieàu tieát caùc nguoàn
voán taïo ñieàu kieän cho quaù trình saûn xuaát kinh doanh khoâng bò giaùn ñoaïn, ñoàng
thôøi coøn giuùp cho caùc doanh nghieäp boå sung voán ñaàu tö ñeå môû roäng hoaït ñoäng
saûn xuaát kinh doanh, ñoåi môùi coâng ngheä, caûi tieán quaûn lyù, töø ñoù thuùc ñaåy kinh teá
phaùt trieån. Tín duïng bao goàm tín duïng nhaø nöôùc vaø tín duïng ngaân haøng.
13
Xeùt treân goùc ñoä huy ñoäng voán, tín duïng nhaø nöôùc laø hoaït ñoäng ñi vay do
nhaø nöôùc tieán haønh nhaèm caân ñoái ngaân saùch khi maø nguoàn thu thueá vaø caùc nguoàn
khaùc khoâng ñaùp öùng ñaày ñuû caùc nhu caàu chi tieâu cuûa ngaân saùch. Tín duïng nhaø
nöôùc giuùp nhaø nöôùc huy ñoäng vaø taäp trung ñöôïc moät nguoàn thu lôùn taïo ñieàu kieän
cho oån ñònh kinh teá vó moâ, phaân boå laïi nguoàn löïc taøi chính, naâng cao nguoàn voán
taäp trung ñeå thoaû maõn nhu caàu ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc.
Tín duïng nhaø nöôùc ñöôïc thöïc hieän nhaèm vay nôï trong nöôùc thoâng qua caùc
coâng cuï nhö coâng traùi, tín phieáu ngaén haïn, traùi phieáu daøi haïn phaùt haønh trong
nöôùc. Baèng vieäc phaùt haønh caùc chöùng khoaùn naøy, nhaø nöôùc cung caáp cho thò
tröôøng taøi chính moät khoái löôïng haøng hoaù lôùn, ít ruûi ro laøm phong phuù theâm saûn
phaåm ñeå phaùt trieån thò tröôøng.
Tín duïng nhaø nöôùc cuõng ñöôïc thöïc hieän nhaèm vay nôï nöôùc ngoaøi baèng vieäc
vay töø nguoàn vieän trôï phaùt trieån chính thöùc ODA, phaùt haønh traùi phieáu cuûa nhaø
nöôùc treân thò tröôøng quoác teá. Tín duïng nhaø nöôùc laø moät keânh huy ñoäng voán caàn
thieát vaø quan troïng ñeå buø ñaép boäi chi ngaân saùch vaø taïo nguoàn voán ñaàu tö . Tuy
nhieân vieäc vay nôï phaûi ñöôïc kieåm soaùt moät caùch chaët cheõ ñeå traùnh tình traïng vay
quaù giôùi haïn cho pheùp, daãn ñeán aùp löïc naëng neà cuûa vieäc traû nôï, cuõng nhö maát caân
ñoái giöõa ñaàu tö cuûa ngaân saùch vaø ñaàu tö cuûa khu vöïc doanh nghieäp vaø daân cö
laøm gia taêng laõi suaát huy ñoäng voán, gaây haïn cheá vieäc vay voán ñaàu tö .
Tín duïng ngaân haøng laø coâng cuï thu huùt voán nhaøn roãi cuûa caùc doanh nghieäp
vaø daân cö ñeå cho vay. Caùc ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc trung gian tín
duïng baèng vieäc cho vay nhöõng nguoàn tieàn ñaõ huy ñoäng ñöôïc ñaõ cung caáp cho
neàn kinh teá moät khoaûn voán ñaàu tö caàn thieát ñeå phaùt trieån. Beân caïnh vieäc thöïc
hieän nghieäp vuï truyeàn thoáng laø vay vaø cho vay caùc ngaân haøng coøn thöïc hieän
nghieäp vuï ñaàu tö voán döôùi caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nhö huøn voán lieân doanh,
lieân keát, thaønh laäp coâng ty, xí nghieäp baèng voán töï coù cuûa mình; hoaëc ñaàu tö giaùn
tieáp nhö söû duïng caùc nguoàn voán huy ñoäng coù thôøi haïn vaø voán töï coù ñeå ñaàu tö vaøo
coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc chöùng töø coù giaù khaùc, vaø höôûng thu nhaäp qua cheânh
leäch giaù treân thò tröôøng thöù caáp.
Trong xu höôùng toaøn caàu hoaù kinh teá ñang dieãn ra ngaøy caøng saâu roäng, quaù
trình ñieàu tieát vaø chu chuyeån voán ñaõ vöôït khoûi giôùi haïn cuûa moät quoác gia laøm
hình thaønh caùc quan heä tín duïng quoác teá. Nhö vaäy tín duïng khoâng chæ laø moät keânh
quan troïng thu huùt voán ñaàu tö töø trong nöôùc maø coøn laø moät nhaân toá thuùc ñaåy huy
ñoäng voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi.
14
+ Caùc quyõ hoå trôï taøi chính nhaø nöôùc
Laø coâng cuï taøi chính naêng ñoäng ñeå ña daïng hoùa söï huy ñoäng caùc nguoàn löïc
taøi chính cuûa xaõ hoäi vaøo nhaø nöôùc, qua ñoù tieán haønh hoã trôï ñaàu tö ôû moät soá lónh
vöïc hay hoaït ñoäng coù tính chaát öu tieân caàn khuyeán khích nhaèm goùp phaàn thuùc ñaåy
söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Treân goùc ñoä naøy, quyõ hoå trôï taøi chính cuûa nhaø nöôùc
laïi coù taùc duïng raát tích cöïc trong vieäc taêng cöôøng thu huùt voán ñaàu tö cuûa khu vöïc
kinh teá tö nhaân. Nhö vaäy, tính hôïp lyù vieäc thaønh laäp vaø phaùt trieån caùc quyõ hoå trôï
taøi chính khoâng nhöõng taïo cho nhaø nöôùc coù theâm coâng cuï ñeå gia taêng nguoàn löïc
taøi chính, thöïc hieän toát vai troø quaûn lyù vó moâ, maø coøn goùp phaàn hình thaønh vaø phaùt
trieån thò tröôøng tín duïng hoã trôï cuûa nhaø nöôùc ñeå höôùng vaøo khai thaùc noäi löïc,
naâng cao tæ leä voán hoùa caùc nguoàn tích luõy ñöa vaøo ñaàu tö phaùt trieån.
2) Thò tröôøng taøi chính vaø caùc coâng cuï treân thò tröôøng taøi chính
Thò tröôøng taøi chính laø nôi taäp trung caùc quan heä cung caàu veà voán vaø taïi ñoù
caùc loaïi chöùng khoaùn ñöôïc caùc chuû theå thò tröôøng söû duïng nhö laø coâng cuï taøi
chính ñeå giaûi quyeát nhu caàu giao löu voán. Noùi moät caùch cuï theå hôn, treân thò
tröôøng taøi chính, ñoái vôùi ngöôøi caàn voán, chöùng khoaùn laø coâng cuï taøi chính ñeå huy
ñoäng voán ñaùp öùng nhu caàu voán daøi haïn, ngaén haïn; coøn ñoái vôùi ngöôøi thöøa voán ,
thì chöùng khoaùn laø coâng cuï ñaàu tö ñeå mang laïi nhöõng khoaûn thu nhaäp nhaát ñònh.
Döïa vaøo khuoân khoå cuûa luaät phaùp qui ñònh, caùc chuû theå huy ñoäng voán treân
thò tröôøng taøi chính phaûi chuû ñoäng xaây döïng chieán löôïc phaùt haønh chöùng khoaùn
moät caùch coù hieäu quaû, trong ñoù caàn minh chöùng cho caùc nhaø ñaàu tö phaûi thaät haáp
daãn; taïo ra nhieàu tieän ích, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ña daïng cuûa caùc nhaø ñaàu tö…
Ñoái vôùi neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, ñeå thuùc ñaåy nhanh söï ra ñôøi vaø phaùt
trieån thò tröôøng taøi chính nhaèm taïo voán cho tieán trình coâng nghieäp hoùa, nhaø nöôùc
phaûi chuû ñoäng taïo ra nhöõng ñieàu kieän caàn thieát cho söï ra ñôøi vaø vaän haønh cuûa moät
thò tröôøng taøi chính coù hieäu quaû, ñoù laø oån ñònh kinh teá; thöïc hieän chính saùch kích
thích tieát kieäm ñaàu tö, chính saùch coå phaàn hoùa DNNN, chính saùch kích cung vaø
kích caàu chöùng khoaùn, vaø nhöõng khuoân khoå phaùp lyù cho söï chuyeån nhöôïng, mua
baùn chöùng khoaùn treân thò tröôøng…
3) Caùc coâng cuï taøi chính vó moâ hoã trôï cho quaù trình huy ñoäng voán
a/ Chi ngaân saùch nhaø nöôùc
Maëc duø ñaây khoâng phaûi laø coâng cuï tröïc tieáp huy ñoäng nguoàn löïc taøi chính
cho nhaø nöôùc, nhöng noù coù taùc ñoäng ñeán vieäc laøm môû roäng hay thu heïp nguoàn
15
voán ñaàu tö maø nhaø nöôùc cung öùng cho neàn kinh teá cuõng nhö laøm bieán ñoåi qui moâ
tieát kieäm - ñaàu tö cuûa khu vöïc kinh teá tö nhaân thoâng qua vieäc phaân phoái nguoàn
löïc taøi chính taäp trung thaønh 2 quyõ tieâu duøng vaø quyõ ñaàu tö.
b/ Caùc coâng cuï taøi chính thuoäc chính saùch tieàn teä
-Laõi suaát: Treân thò tröôøng taøi chính, laõi suaát ñöôïc xem nhö laø giaù caû cuûa
tín duïng, treân goùc ñoä kinh teá vó moâ laõi suaát laø coâng cuï ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu
cuûa chính saùch tieàn teä. Do ñoù, laõi suaát ít nhaïy caûm vôùi quan heä cung caàu veà voán.
Moät khi coù söï maát caân ñoái quan heä cung caàu voán thì dieãn ra quaù trình phaân phoái
laïi thu nhaäp giöõa ngöôøi ñi vay vaø cho vay thoâng qua söï thay ñoåi taêng hay giaûm laõi
suaát. Chính ñaëc tính naøy maø laõi suaát coù taùc ñoäng ñeán söï phaân phoái nguoàn taøi
chính xaõ hoäi trong moái töông quan giöõa tieát kieäm vaø ñaàu tö. Trong ngaén haïn, laõi
suaát caøng cao thì khích leä coâng chuùng haïn cheá tieâu duøng trong hieän taïi ñeå taêng
tieát kieäm trong thu nhaäp. Sau ñoù, töø khoaûn tieát kieäm naøy, hoï seõ choïn höôùng ñaàu tö
vaøo hoaït ñoäng taøi chính khi thaáy coù lôïi hôn. Ngöôïc laïi, ôû möùc laõi suaát cao seõ laøm
haïn cheá caùc doanh nghieäp ñi vay voán ñeå ñaàu tö, bôûi leõ khi ñoù thu nhaäp coù ñöôïc töø
caùc döï aùn ñaàu tö khoù maø buø ñöôïc soá laõi phaûi traû cho soá tieàn cho vay. Tình traïng
naøy keùo daøi seõ daãn ñeán ñaàu tö cuûa xaõ hoäi giaûm.
- Thò tröôøng môû: Laø hoaït ñoäng maø NHTÖ tham gia vaøo mua baùn chöùng
khoaùn treân thò tröôøng taøi chính ñeå thöïc hieän chính saùch tieàn teä. Baèng coâng cuï naøy,
NHTÖ thöïc hieän thay ñoåi möùc cung tín duïng cuûa caùc TCTD theo höôùng môû roäng
hay thu heïp. Khi neàn kinh teá môû caàn môû roäng möùc cung tieàn teä, NHTÖ thöïc hieän
nghieäp vuï mua chöùng khoaùn vaø ngöôïc laïi. ÔÛ moät neàn kinh teá phaùt trieån coâng cuï
thò tröôøng môû ñaõ toâ theâm veû ñeïp cho thò tröôøng taøi chính vaø trôû thaønh coâng cuï coù
tính chuû ñaïo ñöôïc NHTÖ söû duïng thöôøng xuyeân trong vieäc thöïc hieän chính saùch
tieàn teä vaø goùp phaàn naâng cao hieäu suaát cuûa chính saùch huy ñoäng voán. Coøn ñoái vôùi
neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, do heä thoáng thò tröôøng taøi chính hoaït ñoäng coøn yeáu
keùm vaø chöùng khoaùn cuûa noù yeáu caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng, neân vieäc söû duïng
coâng cuï naøy ôû möùc raát haïn cheá.
-Döï tröõ baét buoäc: Laø soá tieàn maø caùc TCTD phaûi göûi taïi NHTÖ theo moät tæ
leä phaàn traêm treân toång soá tieàn göûi ñeå thöïc hieän chính saùch tieàn teä. Döï tröõ baét
buoäc laø coâng cuï coù tính phaùp ñònh. Caên cöù vaøo caùc dieãn bieán tình hình kinh teá vaø
muïc tieâu chính saùch tieàn teä, NHTÖ coù theå ñaët ra yeâu caàu döï tröõ trong moät khuoân
khoå giôùi haïn maø luaät phaùp cho pheùp.
16
- Tæ giaù hoái ñoaùi: Gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa hai ñoàng tieàn trong moái
töông quan so saùnh söùc mua cuûa chuùng, tæ giaù hoái ñoaùi thöïc hieän chöùc naêng phaân
phoái laïi thu nhaäp cuûa nhöõng ñoái töôïng coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng thöông maïi
quoác teá. Do ñoù, söï taùc ñoäng cuûa tæ giaù hoái ñoaùi ñeán quaù trình huy ñoäng voán cuûa
neàn kinh teá ñöôïc bieåu hieän thoâng qua nhöõng aûnh höôûng cuûa noù ñeán söï thay ñoåi
tieát kieäm -ñaàu tö, caùn caân thanh toaùn vaø söï oån ñònh kinh teá vó moâ.
1.2.2 Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö vaø nhöõng nhaân toá
aûnh höôûng ñeán hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö
Hieäu quaû cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö laø phaïm truø kinh teá bieåu hieän moái quan heä
so saùnh giöõa keát quaû thöïc hieän caùc muïc tieâu ñaët ra cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö vôùi caùc
chi phí phaûi boû ra ñeå coù caùc keát quaû ñoù trong moät thôøi kyø nhaát ñònh.
Hieäu quaû taøi chính (Etc) cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö laø möùc ñoä ñaùp öùng nhu caàu
phaùt trieån hoïat ñoäng SXKD dòch vuï vaø naâng cao ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng
trong caùc cô sôû SXKD, Dòch vuï treân cô sôû soá voán ñaàu tö maø cô sôû ñaõ söû duïng so
vôùi caùc kyø khaùc, caùc cô sôû khaùc hoaëc so vôùi ñònh möùc chung. Khaùi nieäm naøy coù
theå ñöôïc bieåu hieän qua coâng thöùc sau:
Etc = Caùc keát quaû maø cô sôû thu ñöôïc do thöïc hieän ñaàu tö
Soá voán ñaàu tö maø cô sôû ñaõ thöïc hieän ñeå taïo ra caùc keát quaû treân
Etc ñöôïc coi laø coù hieäu quaû khi Etc > Etc0
Trong ñoù: Etc0 – chæ tieâu hieäu quaû taøi chính ñònh möùc hoaëc cuûa caùc kyø
khaùc maø cô sôû ñaõ ñaït ñöôïc choïn laøm cô sôû so saùnh hoaëc cuûa ñôn vò khaùc ñaõ ñaït
tieâu chuaån hieäu quaû.
Ñeå phaûn aùnh hieäu quaû taøi chính cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö, ngöôøi ta phaûi söû
duïng moät heä thoáng caùc chæ tieâu, trong ñoù chæ tieâu baèng tieàn ñöôïc söû duïng roäng raõi.
Tuy nhieân, tieàn coù giaù trò thay ñoåi theo thôøi gian neân phaûi baûo ñaûm tính so saùnh
theo thôøi gian vôùi vieäc söû duïng tyû suaát “r” ñöôïc xaùc ñònh tuøy thuoäc vaøo caùc nguoàn
voán huy ñoäng.
Heä thoáng caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö
ñoái vôùi töøng döï aùn
Heä thoáng caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn goàm:
a) Chæ tieâu lôïi nhuaän thuaàn, thu nhaäp thuaàn, goàm coù: Chæ tieâu lôiï nhuaän
thuaàn tính cho töøng naêm cuûa ñôøi döï aùn, phaûn aùnh hieäu quaû hoïat ñoäng trong
töøng naêm cuûa ñôøi döï aùn; Chæ tieâu thu nhaäp thuaàn phaûn aùnh hieäu quaû hoïat
17
ñoäng cuûa toøan boä coâng cuoäc ñaàu tö (quy moâ laõi cuûa caû ñôøi döï aùn). Caùc chæ tieâu
naøy coù theå tính chuyeån veà maët baèng thôøi gian hieän taïi hoaëc töông lai.
b) Chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi voán ñaàu tö (coøn goïi laø heä soá thu hoài voán ñaàu tö):
Chæ tieâu naøy phaûn aùnh möùc lôïi nhuaän thu ñöôïc töøng naêm
RRi = Wipv treân 1 ñôn vò voán ñaàu tö (1.000ñ, 1.000.000ñ,…) vaø möùc thu
Iv0
nhaäp thuaàn thu ñöôïc tính cho 1 ñôn vò voán ñaàu tö npv = NPV
Iv0
Trong ñoù: Iv0 – Voán ñaàu tö taïi thôøi ñieåm hieän taïi (döï aùn baét ñaàu hoat ñoäng)
Wipv – Lôïi nhuaän thuaàn naêm i tính chuyeån veà thôøi ñieåm hieän taïi
NPV – Thu nhaäp thuaàn tính chuyeån veà thôøi ñieåm hieän taïi.
c) Chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi voán töï coù (rE). Chæ tieâu naøy phaûn aùnh möùc lôïi
nhuaän thuaàn töøng naêm tính treân 1 ñôn vò voán töï coù bình quaân cuûa naêm
ñoù. rE = Wi
Ei
Trong ñoù, rE – Tyû suaát sinh lôøi voán töï coù naêm i
Ei – Voán töï coù bình quaân naêm i
Wi – Lôïi nhuaän thuaàn naêm i
Neáu tính cho caû ñôøi döï aùn (npvE) chæ tieâu naøy phaûn aùnh möùc thu nhaäp thuaàn cuûa
caû ñôøi döï aùn tính cho 1 ñôn vò voán töï coù bình quaân naêm cuûa caû ñôøi döï aùn.
npvE = NPV
Epv
d) Chæ tieâu soá laàn quay voøng voán cuûa voán löu ñoäng:
Voán löu ñoäng laø moät boä phaän cuûa voán ñaàu tö. Voán löu ñoäng quay voøng
caøng nhanh, caøng caàn ít voán vaø trong ñieàu kieän khaùc khoâng ñoåi, thì hieäu
quaû voáùn caøng cao.
Coù coâng thöùc: Lwci = Oi
Wci
Trong ñoù: Oi – Doanh thu thuaàn naêm i
Wci – Voán löu ñoäng bình quaân naêm i cuûa döï aùn
Hoaëc: Lwc = Opv
Wcpv
Trong ñoù: Opv - Doanh thu thuaàn naêm i cuûa döï aùn
Wcpv - Voán löu ñoäng bình quaân naêm cuûa caû ñôøi döï aùn
18
e) Chæ tieâu tyû soá lôïi ích vaø chi phí (kyù hieäu B/C)
Chæ tieâu naøy phaûn aùnh tyû soá giöõa lôïi ích thu ñöôïc vôùi chi phí phaûi boû ra, döï aùn
coù hieäu quaû khi B/C ≥ 1. Döï aùn khoâng coù hieäu quaû khi B/C < 1.
Chæ tieâu thôøi gian thu hoài voán ñaàu tö (kyù hieäu T)
Chæ tieâu naøy cho bieát thôøi gian maø döï aùn caàn hoïat ñoäng ñeå thu hoài voán ñaàu
tö ñaõ boû ra töø lôïi nhuaän vaø khaáu hao thu ñöôïc haøng naêm. Döï aùn coù hieäu quaû
khi T ≤ tuoåi thoï cuûa döï aùn hoaëc T ≤ T ñònh möùc. Thôøi gian thu hoài voán caøng
ngaén thì hieäu quaû cuûa döï aùn caøng cao.
f) Chæ tieâu heä soá hoøan voán noäi boä (kyù hieäu IRR)
Heä soá hoøan voán noäi boä laø möùc laõi suaát neáu duøng noù laøm tyû suaát chieát khaáu
ñeå tính chuyeån caùc khoûan thu, chi cuûa döï aùn veà maët baèng thôøi gian hieän taïi thì
toång thu caân baèng vôùi toång chi. Döï aùn coù hieäu quaû khi IRR ≥ r giôùi haïn. Döï aùn
khoâng coù hieäu quaû khi IRR < r giôùi haïn. Tyû suaát giôùi haïn ñöôïc xaùc ñònh caên cöù
vaøo caùc nguoàn voán huy ñoäng cuûa döï aùn. Chaúng haïn döï aùn vay voán ñaàu tö, tyû
suaát giôùi haïn laø möùc laõi suaát vay; neáu huy ñoäng voán töø nhieàu nguoàn, tyû suaát
giôùi haïn laø möùc laõi suaát bình quaân töø caùc nguoàn huy ñoäng,…
g) Chæ tieâu ñieåm hoøa voán:
Ñieåm hoøa voán laø ñieåm maø taïi ñoù doanh thu vöøa ñuû ñeå trang traõi caùc khoûan
chi phí phaûi boû ra. Ñieåm hoøa voán ñöôïc bieåu hieän baèng chæ tieâu hieän vaät (saûn
löôïng taïi ñieåm hoøa voán) vaø chæ tieâu giaù trò (doanh thu taïi ñieåm hoøa voán). Neáu
saûn löôïng hoaëc doanh thu cuûa caû ñôøi döï aùn lôùn hôn saûn löôïng hoaëc doanh thu
hoøa voán thì döï aùn coù laõi (coù hieäu quaû) vaø ngöôïc laïi neáu noû hôn, döï aùn bò loã
(khoâng coù hieäu quaû). Ñieåm hoøa voán caøng nhoû caøng toát, möùc ñoä an toøan cuûa
döï aùn caøng cao, thôøi gian thu hoài voán caøng ngaén.
Hieäu quaû taøi chính cuûa hoïat ñoäng ñaàu tö
Lôïi ích kinh teá - xaõ hoäi do thöïc hieän ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù töø goùc ñoä nhaø
ñaàu tö vaø goùc ñoä quaûn lyù vó moâ cuûa Nhaø nöôùc.
Xuaát phaùt töø goùc ñoä nhaø ñaàu tö, tính caùc chæ tieâu ñònh löôïng vaø thöïc hieän
caùc xem xeùt mang tính chaát ñònh tính sau: Möùc ñoùng goùp cho ngaân saùch; Soá choã
laøm vieäc taêng theâm; Soá ngoïai teä thöïc thu; Möùc taêng naêng suaát lao ñoäng; Möùc
naâng cao trình ñoä ngheà nghieäp cuûa ngöôøi lao ñoäng; Taïo thò tröôøng môùi vaø möùc ñoä
chieám lónh thò tröôøng cuûa döï aùn; Naâng cao trình ñoä kyõ thuaät cuûa saûn xuaát; Naâng
cao trình ñoä quaûn lyù cuûa lao ñoäng quaûn lyù; Caùc taùc ñoäng khaùc.
19
Ñöùng treân goùc ñoä vó moâ, caùc chæ tieâu phaûn aùnh hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi goàm coù:
- Giaù trò gia taêng thuaàn tuùy. Ñaây laø chæ tieâu cô baûn phaûn aùnh hieäu quaû kinh
teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn. Chæ tieâu naøy bao goàm 2 yeáu toá chi phí tröïc tieáp traû cho
ngöôøi lao ñoäng (Wg) vaø thaëng dö xaõ hoäi (SS). Chæ tieâu giaù trò gia taêng thuaàn tuùy
ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi cuûa döï aùn ñaàu tö môùi, döï aùn
hieän ñaïi hoùa hoaëc môû roäng quy moâ, toå hôïp nhieàu döï aùn coù moái lieân heä vôùi nhau:
- Chæ tieâu soá lao ñoäng
- Möùc giaù trò gia taêng phaân phoái cho caùc nhoùm daân cö vaø vuøng laõnh thoå
- Chæ tieâu möùc tieát kieäm ngoïai teä
- Chæ tieâu khaû naêng caïnh tranh quoác teá
Ñeå xaùc ñònh lôïi ích cuûa döï aùn xeùt treân toâng theå caùc muïc tieâu phaùt trieån
ña daïng cuûa neàn kinh teá, töø ñoù löïa choïn döï aùn toái öu caàn tieán haønh phaân tích hieäu
quaû toång hôïp. Phaân tích hieäu quaû toång hôïp ñöôïc duøng nhö laø moät coâng cuï trôï giuùp
cho vieäc löïa choïn vaø quyeát ñònh ñaàu tö. Noù cho ngöôøi ta quyeát ñònh ñaàu tö thaáy
ñöôïc söï ñoùng goùp cuûa döï aùn theo tính öu tieân maø hoï ñaõ daønh cho caùc muïc tieâu.
Ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû caùc coâng cuoäc ñaàu tö phuùc lôïi coâng coäng, caùc nhaø
kinh teá söû duïng caùc chæ tieâu:
- Suaát ñaàu tö tính cho 1 ñôn vò naêng löïc phuïc vuï môùi hoaëc naêng löïc phuïc vuï
taêng theâm (ivo)
- Heä soá huy ñoäng caùc keát quaû ñaàu tö trong kyø so vôùi toøan boä voán ñaàu tö
thöïc hieän caùc kyø tröôùc chöa ñöôïc huy ñoäng vaø voán ñaàu tö thöïc hieän trong kyø
nghieân cöùu
-Toác ñoä thöïc hieän ñaàu tö (Rc).
1.3 VAI TROØ CUÛA VOÁN ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT
TRIEÅN KINH TEÁ NOÙI CHUNG VAØ NGAØNH DU LÒCH NOÙI RIEÂNG
1.3.1.Vai troø cuûa voán ñaàu tö ñoái vôùi taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá
Töø thöïc tieãn cuûa caùc nöôùc coù möùc taêng tröôûng cao cho thaáy voán laø moät
nhaân toá ñaëc bieät quan troïng, laø chiaø khoaù cuûa söï thaønh coâng veà taêng tröôûng. Nhaät
Baûn vaø caùc nöôùc coâng nghieäp môùi ( NIC) ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû vöôït baäc
veà kinh teá nhôø thöïc hieän toát chính saùch huy ñoäng vaø ñaàu tö voán. Voán ñaõ ñoùng goùp
hôn 50% möùc taêng tröôûng thu nhaäp cuûa caùc nöôùc naøy trong moät thôøi gian daøi. Vai
troø quan troïng cuûa voán theå hieän ôû choã, muoán khai thaùc toát caùc nguoàn löïc töï
20