Luận văn quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở huyện gia lộc, tỉnh hải dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới
- 99 trang
- file .pdf
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
------------------------------------
PHẠM VĂN NHUẬN
QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG THEO
ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
PHẠM VĂN NHUẬN
QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG THEO
ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÍ GIÁO DỤC
Mã số : 8.14.01.14
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN VĂN MÃ
HÀ NỘI, 2018
LỜI CẢM ƠN
Sau quá trình học tập, nghiên cứu tại Trường Đại học sư phạm Hà Nội 2, tác giả
đã hoàn thành đề tài “Quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở huyện Gia
Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới"
Trong quá trình học tập, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tác giả đã nhận được sự
giúp đỡ, hướng dẫn, động viên của các cấp lãnh đạo, các cơ quan chức năng, các thầy
giáo, cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp và người thân trong gia đình.
Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo trong Ban Chủ nhiệm khoa, các thầy, cô
giáo trong khoa Quản lý giáo dục; Phòng Sau đại học và các thầy, cô giáo trong và
ngoài trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ và tạo điều kiện
cho tác giả học tập, nghiên cứu tại trường.
Đặc biệt, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn và sự tri ân sâu sắc nhất tới
PGS – TS Nguyễn Văn Mã - người thầy đã tận tâm truyền đạt những kiến thức
về khoa học QLGD, phương pháp nghiên cứu khoa học và tận tuỵ chỉ bảo, giúp
đỡ, hướng dẫn, động viên tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và
hoàn thành Luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, giúp đỡ của Huyện uỷ, HĐND, UBND
huyện, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban Giám hiệu và một số giáo viên một số
trường THCS trong huyện; bạn bè, đồng nghiệp và người thân đã quan tâm, tạo điều
kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.
Dù bản thân đã có rất nhiều cố gắng, song những thiếu sót trong Luận văn
chắc chắn không thể tránh khỏi, kính mong sự góp ý, chỉ bảo của các quý thầy,
cô cùng các bạn đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 11 năm 2018
TÁC GIẢ
Phạm Văn Nhuận
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi cũng xin cam đoan rằng
mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin
trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Nếu sai tôi hoàn toàn chịu
trách nhiệm!
Hà Nội, tháng 11 năm 2018
TÁC GIẢ
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT Chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ
1 CBQL Cán bộ quản lý
2 CBQLGD Cán bộ quản lý giáo dục
3 CĐSP Cao đẳng sư phạm
4 CNTT Công nghệ thông tin
5 CSTĐ Chiến sĩ thi đua
6 THPT Trung học phổ thông
7 ĐHSP Đại học sư phạm
8 ĐNGV Đội ngũ giáo viên
9 GD Giáo dục
10 GDPT Giáo dục phổ thông
11 GDTX- HN Giáo dục thường xuyên- hướng nghiệp
12 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo
13 GV Giáo viên
14 GVTHCS Giáo viên trung học cơ sở.
15 BD Bồi dưỡng
16 BDGV Bồi dưỡng giáo viên
17 HS Học sinh
18 PPDH Phương pháp dạy học
19 QL Quản lý
20 QLGD Quản lý giáo dục
21 SGK Sách giáo khoa
22 TB Trung bình
23 GDTHCS Giáo dục trung học cơ sở.
24 THCS Trung học cơ sở
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU............................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN
TRUNG HỌC CƠ SỞ. .......................................................................................... 7
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu. ............................................................ 7
1.1.1. Ở nước ngoài..................................................................................... 7
1.1.2. Ở trong nước. .................................................................................... 8
1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài........................................................ 10
1.2.1. Quản lý. ........................................................................................... 10
1.2.2. Quản lý nhà nước, quản lý giáo dục. ............................................. 12
1.2.3. Giáo viên, Giáo viên trung học cơ sở. ............................................ 16
1.2.4. Bồi dưỡng, Bồi dưỡng giáo viên.................................................... 17
1.2.5. Quản lí bồi dưỡng giáo viên............................................................ 18
1.3. Bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở..................................................... 19
1.3.1. Ý nghĩa và sự cần thiết của hoạt động bồi dưỡng giáo viên........... 19
1.3.2. Mục tiêu bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở. .............................. 20
1.3.3. Nội dung bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở. ............................. 21
1.3.4. Hình thức bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở. ............................ 24
1.4. Những định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới.............. 24
1.5. Nội dung quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở......................... 28
1.5.1. Khảo sát, nắm bắt nhu cầu bồi dưỡng............................................. 28
1.5.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên. ....................................... 28
1.5.3. Quản lí nội dung và các hình thức bồi dưỡng bồi dưỡng. ............. 30
1.5.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên............................. 32
1.5.5. Quản lí các điều kiện cho bồi dưỡng giáo viên. ............................ 32
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở. .. 34
1.6.1. Yếu tố chủ quan. ............................................................................. 34
1.6.2. Yếu tố khách quan.......................................................................... 35
Kết luận chương 1 ............................................................................................... 35
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN Ở CÁC
TRƯỜNG THCS HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG THEO ĐỊNH
HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ......................... 36
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá - xã
hội, giáo dục và đào tạo huyện Gia Lộc , tỉnh Hải Dương. .......................... 36
2.1.1. Về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá - xã hội
huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương................................................................ 36
2.1.2. Sự phát triển giáo dục trung học cơ sở huyện Gia Lộc, tỉnh Hải
Dương........................................................................................................ 37
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng
giáo viên trung học cơ sở huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng
của chương trình giáo dục phổ thông mới. ................................................... 43
2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................... 43
2.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................... 44
2.2.3. Địa bàn khảo sát.............................................................................. 44
2.3. Thực trạng bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo định hướng
chương trình giáo dục phổ thông mới trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải
Dương............................................................................................................ 44
2.3.1. Thực trạng xây dựng mục tiêu bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. ......................... 44
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......................... 46
2.3.3. Thực trạng về hình thức bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo
định hướng chương trình GDPT mới....................................................... 48
2.3.4. Thực trạng về các điều kiện phục vụ cho bồi dưỡng giáo viên trung
học cơ sở theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......... 50
2.3.5. Kết quả bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo định hướng
chương trình giáo dục phổ thông mới....................................................... 51
2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới..... 52
2.4.1. Thực trạng về xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......................................... 52
2.4.2. Thực trạng việc quản lí nội dung và hình thức bồi dưỡng giáo viên
theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới..................... 54
2.4.3. Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên
trung học cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông
mới............................................................................................................. 55
2.4.4. Thực trạng việc quản lí các điều kiện phục vụ bồi dưỡng giáo
viên trung học cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ
thông mới. ................................................................................................ 56
2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ
thông mới. ..................................................................................................... 58
2.5.1. Yếu tố chủ quan. ............................................................................. 58
2.5.2. Yếu tố khách quan.......................................................................... 58
2.6. Đánh giá chung. ..................................................................................... 59
2.6.1. Những điểm mạnh........................................................................... 59
2.6.2. Những điểm còn hạn chế. ............................................................... 60
2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế. ................................................... 61
Kết luận chương 2 ............................................................................................... 62
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC
CƠ SỞ HUYỆN GIA LỘC, HẢI DƯƠNG THEO ĐỊNH HƯỚNG CỦA
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI......................................... 63
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp.......................................................... 63
3.1.1. Nguyên tắc bảo đảm tính mục tiêu. ................................................ 63
3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính đồng bộ. ................................................. 63
3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính phù hợp và khả thi. ................................ 64
3.2. Các biện pháp quản lí bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở huyện Gia
Lộc, tỉnh Hải Dương đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. ........ 64
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí và giáo viên trung học cơ sở
huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương về định hướng chương trình giáo dục phổ
thông mới. ................................................................................................. 64
3.2.2. Chú trọng việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......................................... 67
3.2.3. Quản lý việc triển khai thực hiện kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo
định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .................................. 68
3.2.4. Đổi mới nội dung, hình thức bồi dưỡng giáo viên theo định hướng
chương trình giáo dục phổ thông mới cho hiệu quả hơn. ......................... 70
3.3.5. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......................................... 73
3.4. Mối liên hệ giữa các biện pháp. ............................................................. 74
3.5. Khảo nghiệm sự cần thiết và khả thi của các biện pháp. ....................... 75
3.5.1. Phương pháp khảo nghiệm.............................................................. 75
3.5.2. Kết quả khảo nghiệm. ..................................................................... 76
Kết luận chương 3 ............................................................................................... 78
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 79
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................. 81
PHỤ LỤC PHIẾU KHẢO SÁT.......................................................................... 83
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Mạng lưới trường trung học cơ sở năm học 2017 - 2018................... 37
Bảng 2.2. Quy mô phát triển các trường trung học cơ sở giai đoạn 2015 -2018 38
Bảng 2.3. Chất lượng đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên các trường
trung học cơ sở.................................................................................... 39
Bảng 2.4. Thống kê về phòng học các trường trung học cơ sở huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương ................................................................................... 40
Bảng 2.5. Xếp loại hạnh kiểm học sinh các trường trung học cơ sở huyện Gia
Lộc, tỉnh Hải Dương ........................................................................... 40
Bảng 2.6. Xếp loại học lực học sinh các trường trung học cơ sở huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương ................................................................................... 41
Bảng 2.7. Thực trạng xây dựng mục tiêu bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới.............. 45
Bảng 2.8. Thực trạng thực hiện nội dung bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới............... 47
Bảng 2.9. Thực trạng về hình thức bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo
định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. ........................... 49
Bảng 2.10. Thực trạng các điều kiện phục vụ cho bồi dưỡng giáo viên trung học
cơ sở theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới............ 50
Bảng 2.11. Thực trạng về kết quả bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .................................... 52
Bảng 2.12. Ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên về xây dựng kế hoạch bồi dưỡng
giáo viên theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới........... 53
Bảng 2.13. Thực trạng việc quản lí nội dung và hình thức bồi dưỡng giáo viên trung
học cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới.... 54
Bảng 2.14. Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên trung
học cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới. .. 55
Bảng 2.15. Thực trạng quản lí các điều kiện phụ vụ bồi dưỡng giáo viên trung học
cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới.......... 57
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý bồi
dưỡng GVTHCS theo định hướng chương trình GDPT mới đã đề xuất. 76
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về mức độ khả thi của các biện pháp quản lý
BDGV THCS đáp ứng chương trình GDPT mới đã đề xuất.............. 77
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
1.1. Vai trò của giáo viên trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục.
Chất lượng giáo dục chịu sự tác động và chi phối của nhiều yếu tố. trong
đó giáo viên chính là yếu tố có tính quyết định đến chất lượng và hiệu quả GD.
Michael Barber - Công ty tư vấn toàn cầu McKinsey, từng là cố vấn của cựu
thủ tướng Anh nói rằng: Chính phủ Anh đã thay đổi nhiều lần mọi khía cạnh của
chính sách GD như cấp vốn nhiều hơn cho các trường học, thay đổi các tiêu chuẩn
giáo trình, kiểm tra và đánh giá, vai trò của chính quyền các cấp đối với GD...
nhưng chỉ duy nhất có một thứ không thay đổi đó là chất lượng GD, là kết quả học
tập của học sinh. Vậy nguyên nhân từ đâu? Ông cho rằng vấn đề nâng cao chất
lượng GD không phải nằm trong việc chi nhiều tiền mà là ở chính người GV.
Tại Hội nghị quốc tế về GD lần thứ 45 họp tại Giơnevơ (Thuỵ Sĩ) bàn về
GD cho thế kỷ XXI cũng nhấn mạnh: “Muốn có một nền GD tốt, cần phải có
những giáo viên tốt”.
Nghị quyết hội nghị Ban Chấp hành Trung ương 2 khoá VIII cũng khẳng
định: “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn
vinh’’. [9]
Các nghiên cứu tại Tennessee và Dallas (Mỹ) đã chỉ ra rằng, nếu bạn nhận
những HS có khả năng trung bình và giao các em này cho những GV nằm trong
tốp 20% GV giỏi nhất, các em cuối cùng sẽ lọt vào 10% những HS có thành tích
tốt nhất. Còn nếu giao những HS này cho những GV nằm trong tốp 20% GV
kém nhất, các em sẽ có kết quả học tập thấp, đứng ở vị trí cuối lớp. Như vậy,
chất lượng GV ảnh hưởng tới thành tích học tập của HS nhiều hơn sự ảnh hưởng
của các yếu tố khác.
Hiện nay, pháp luật ở Việt Nam và nhiều Quốc gia trên thế giới đều coi
“phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu” và xác định rõ: Nhà giáo giữ vai
trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục. Mức độ đề cao vai trò
2
của nhà giáo có khác nhau phụ thuộc vào quan điểm và chính sách của từng
quốc gia, tuy nhiên phát triển đất nước mà không coi trọng xây dựng đội ngũ trí
thức và không có những người thầy giỏi thì chỉ là ảo tưởng.
Điều 15 - Luật giáo dục Việt Nam (2005) và Luật giáo dục Việt Nam sửa
đổi (2015) cũng đã xác định rất rõ vai trò của nhà giáo: “Nhà giáo giữ vai trò
quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục” [22]
Trong hệ thống giáo dục phổ thông, trường trung học cơ sở có vị trí rất
quan trọng, là điểm tựa, là cầu nối giữa bậc GD tiểu học và bậc trung học phổ
thông, trung học chuyên nghiệp. Sau bốn năm học ở trường THCS, HS hình
thành được nền tảng cơ bản nhân cách của con người Việt Nam xã hội chủ
nghĩa, có học vấn phổ thông cơ bản, có những hiểu biết ban đầu về một số nghề
nghiệp, có thể tiếp tục học lên THPT, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.
Chính vì vậy, trường THCS có vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện mục
tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực trong giai đoạn công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước. Để nâng cao chất lượng GD của trường THCS, đáp ứng yêu cầu
trên, ngành giáo dục và đào tạo phải tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó
có việc nâng cao chất lượng đội ngũ GV trường THCS.
1.2. Quan điểm và nội dung đổi mới giáo dục trung học cơ sở yêu cầu
cần thiết phải bồi dưỡng giáo viên.
Đổi mới GD phổ thông nước ta hiện nay với định hướng và yêu cầu
chuyển từ trang bị nội dung kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực của
người học bằng việc đổi mới phương pháp, tăng cường thực hành, thực nghiệm,
dạy học phân hóa, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp,...
Quan điểm và nội dung đổi mới giáo dục THCS là nhằm giúp học sinh
duy trì và nâng cao các phẩm chất, năng lực đã được hình thành ở cấp tiểu học,
tự điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực chung của xã hội, hoàn chỉnh kiến
thức phổ thông nền tảng để tiếp tục học lên trung học phổ thông, học nghề hoặc
bước vào cuộc sống lao động.
3
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục THCS cần làm tốt công tác bồi
dưỡng đội ngũ GV, cần khảo sát và đánh giá lại năng lực nghề nghiệp một cách
chính xác và khách quan, đối chiếu với yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ
thông mới mới để thấy rõ những năng lực nghề nghiệp còn yếu của GV, các nội
dung chuyên môn cần bổ sung từ đó xác định nội dung cần bồi dưỡng cho GV.
1.3. Hiện nay năng lực dạy học và vấn đề bồi dưỡng giáo viên còn chưa tốt.
Đội ngũ giáo viên mang yếu tố hàng đầu quyết định chất lượng giáo dục.
Do vậy, phát triển đội ngũ giáo viên luôn là vấn đề chiến lược của mỗi quốc gia,
nâng cao chất lượng giáo viên được xem là khâu đột phá, trọng tâm của công
cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đặc biệt là giáo dục phổ thông.
Hiện nay, đứng trước yêu cầu đổi mới giáo dục, năng lực của đội ngũ
giáo viên phổ thông chưa đáp ứng được cả về lượng và chất. Nếu chương trình
giáo dục phổ thông mới triển khai trong thời gian tới với định hướng và yêu cầu
chuyển từ trang bị nội dung kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực của
người học bằng việc dạy học tích hợp, dạy học phân hóa, trải nghiệm,... thì năng
lực của đội ngũ giáo viên phổ thông đang đứng trước những thách thức mới.
Trong những năm gần đây, đội ngũ giáo viên THCS đã đáp ứng được yêu
cầu vừa tăng về quy mô, vừa nâng cao chất lượng giáo dục và đổi mới phương
pháp dạy học, phát huy nội lực để phát triển giáo dục, song chất lượng tay nghề
chưa thực sự đồng đều ở các vùng miền khác nhau. Việc quản lý bồi dưỡng đội
ngũ giáo viên theo định hướng đổi mới GD ở từng địa phương chưa đáp ứng kịp
với những đòi hỏi của phát triển giáo dục, nhất là năng lực dạy học và giáo dục
của GV trong việc hình thành phẩm chất, năng lực cho học sinh THCS còn
chưa tốt.
Cùng với giáo dục THCS của tỉnh Hải Dương, giáo dục THCS Huyện Gia
Lộc trong nhiều năm qua mặc dù đã có những bước tiến rõ rệt, nhất là công tác
xây dựng, phát triển, quản lý và bồi dưỡng GV. Nhưng trước yêu cầu theo định
hướng của chương trình GDPT mới thì năng lực dạy học của đội ngũ GV THCS
4
trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương còn nhiều bất cập. Qua việc dự giờ
nhiều GV trên địa bàn huyện Gia Lộc thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn
liên trường thấy rằng, tuy giáo viên đã có những thay đổi về phương pháp để
đáp ứng với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông (dạy học theo chủ đề, dạy học
theo chủ đề tích hợp, dạy học tích hợp hoạt động trải nghiệm, …) nhưng số giáo
viên có năng lực chưa vững chắc còn chiếm tỉ lệ khá cao.
Trước thực tế và yêu cầu theo định hướng của trương trình GDPT mới đối
với đội ngũ GV THCS như hiện nay, nhất thiết phải có những giải pháp mang
tính chiến lược và những biện pháp cụ thể nhằm quản lý, xây dựng và phát triển
đội ngũ GV THCS của huyện Gia Lộc đáp ứng các yêu cầu theo định hướng của
chương trình GDPT mới, góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục
THCS huyện nhà, đáp ứng ngày một tốt hơn nhiệm vụ của ngành giáo dục.
Vấn đề quản lý bồi dưỡng đội ngũ GV THCS nhằm đáp ứng yêu cầu
Chuẩn nghề nghiệp GV THCS đã được một số tác giả nghiên cứu và đưa ra
những nguyên lý, lý luận cơ bản làm cơ sở và tạo điều kiện cho các nhà quản lý
có cách nhìn tổng thể, toàn diện hơn. Tuy nhiên, các nghiên cứu về vấn đề bồi
dưỡng giáo viên đáp ứng các yêu cầu theo định hướng của chương trình GDPT
mới trên địa bàn huyện Gia Lộc chưa có. Chính vì vậy tác giả lựa chọn và
nghiên cứu vấn đề “Quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở huyện Gia
Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới"
2. Mục đích nghiên cứu.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp quản
lý bồi dưỡng giáo viên THCS của huyện Gia Lộc theo định hướng chương trình
giáo dục phổ thông mới.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.
- Khách thể nghiên cứu.
Bồi dưỡng giáo viên THCS
- Đối tượng nghiên cứu.
5
Quản lý bồi dưỡng GV THCS huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới.
4. Giả thuyết khoa học.
Hiện nay, công tác bồi dưỡng GVTHCS huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương
chưa đáp ứng được các yêu cầu theo định hướng của chương trình GDPT mới. Nếu
đề xuất được các biện pháp quản lý bồi dưỡng GVTHCS khoa học, hợp lý theo
định hướng của chương trình GDPT mới, phù hợp với thực tế sẽ góp phần nâng
cao năng lực nghề nghiệp cho GVTHCS ở huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng GVTHCS.
Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác bồi dưỡng GVTHCS và thực trạng
quản lý bồi dưỡng GVTHCS các trường THCS huyện Gia Lộc theo định hướng
của chương trình GDPT mới.
Đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng GVTHCS huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương theo định hướng của chương GDPT mới.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.
- Chủ thể quản lý.
Phòng GD – ĐT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
- Phạm vi khảo sát.
Khảo sát 05 trường THCS của huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
Điều tra số liệu từ năm 2015 đến 2017.
7. Phương pháp nghiên cứu.
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến quản lý BDGV và các nội
dung về QLGD có liên quan để xác định cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
Điều tra, khảo sát thực tế: Điều tra bằng bảng hỏi về hoạt động quản lý
bồi dưỡng GV ở 05 trường THCS trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương
6
Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn chuyên gia, ….
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm quản lý bồi
dưỡng GV có hiệu quả.
7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ.
Sử dụng các công thức thống kê để xử lí các số liệu.
8. Cấu trúc luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, mục lục, danh mục tài liệu
tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương.
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng giáo viên THCS.
Chương 2. Thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên ở các trường THCS
huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ
thông mới.
Chương 3. Biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên THCS huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới.
7
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ
BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ.
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.
1.1.1. Ở nước ngoài.
Các nhà khoa học nước ngoài đã có các công trình nghiên cứu đề cập và
nêu bật vai trò, phẩm chất, năng lực và những đặc điểm lao động đặc thù của
người GV.
Tiến sĩ Raja Roy Singh - nhà giáo dục nổi tiếng Ấn Độ, chuyên gia giáo
dục của UNESCO ở khu vực châu Á- Thái Bình Dương khi nói về tầm quan
trọng của người GV, đội ngũ GV trong bối cảnh giáo dục đang đi vào thế kỷ
XXI đã viết “Giáo viên giữ vai trò quyết định trong quá trình giáo dục và đặc
biệt trong việc định hướng lại giáo dục.... Chất lượng của một hệ thống giáo dục
không thể vượt qua chất lượng của các giáo viên trong hệ thống đó”. Bởi vậy,
vai trò và sứ mệnh của GV là đặc biệt quan trọng. Muốn vậy, GV phải thường
xuyên bồi bổ kiến thức bằng cách học suốt đời. [24]
Còn M.I.Calinin - Nhà giáo dục nổi tiếng cũng đã từng nói: “Nếu GV không
chịu bồi bổ tri thức, năng lực và nghị lực của mình thì cuối cùng các bạn sẽ không
còn cái gì cả. Người GV một mặt phải cho đi, mặt khác phải như đám bọt biển hút
lấy, giữ lấy cho mình tất cả những cái gì tốt đẹp nhất trong nhân dân, trong cuộc
sống, trong khoa học và rồi lại đem cho trẻ những cái tốt đẹp nhất đó”.
Tác phẩm “Giáo viên rèn luyện tâm lý” của Jacques Nimie đã khẳng định
việc đào tạo GV không chỉ làm ở các trường sư phạm là đủ mà còn trong cuộc
sống nghề nghiệp sau này của mình, người GV phải luôn luôn tự rèn luyện bản
thân mình.
Các tác phẩm: “Phương pháp và kỹ thuật lên lớp trong trường phổ thông”
của N.M.Iacôplep, hay tác phẩm: “Tự đào tạo để dạy học” của Patrice Pelpel,
8
“Một số vấn đề về đào tạo giáo viên” của Michen Develay, … cũng đã đưa ra
những vấn đề cơ bản việc dạy và việc học, những yêu cầu về kiến thức, kỹ năng,
kỹ xảo đối với GV phổ thông và các phương pháp thực hiện. Đó đều là những
cơ sở khoa học của vấn đề bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng GV, trực tiếp liên
quan đến mục tiêu, nội dung bồi dưỡng và phương pháp dạy trong bồi dưỡng.
1.1.2. Ở trong nước.
Thực hiện Nghị quyết số 29 - Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8, khóa
XII, năm 2013 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” Trong
những năm qua, nhiều giải pháp nhằm phát triển đội ngũ GV các cấp học, bậc
học đã được nghiên cứu và áp dụng rộng rãi. Đặc biệt từ khi có chủ trương của
Đảng và Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới chương trình GDPT thì một số dự
án, công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến đội ngũ GV ở các cấp học,
bậc học đã được thực hiện. Những năm gần đây, đã có nhiều bài viết của nhiều
tác giả bàn về vấn đề xây dựng và phát triển đội ngũ GV ở các cấp học, ngành
học. Trong các bài viết đó, các tác giả đã đề cập đến vai trò, vị trí của đội ngũ
nhà giáo, đến yêu cầu về chất lượng đội ngũ trong đổi mới GD. Đồng thời cũng
đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển đội ngũ GV đáp ứng yêu cầu đổi mới
GDPT hiện nay. Việc tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ GV ở các cấp học,
bậc học trong giai đoạn mới đảm bảo các yêu cầu của đổi mới GD là việc làm
hết sức cần thiết. Quản lý để nâng cao chất lượng đội ngũ GV là một yêu cầu
khách quan, một việc làm phù hợp với xu thế phát triển của đất nước.
Các tác giả Hồ Ngọc Đại, Nguyễn Ngọc Bảo, Hà Thị Đức, Phạm Minh
Hạc, Trần Bá Hoành, Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Thái Duy Tuyên, Đinh
Quang Báo, …đã đưa ra nhiều quan điểm về năng lực và năng lực nghề trong
quá trình đào tạo sư phạm và bồi dưỡng GV.
Phạm Minh Hạc trong cuốn “Tâm lí học” cho rằng, dựa vào chức năng
đặc trưng của người thầy giáo là dạy học và giáo dục để xác định cấu trúc năng
lực dạy học. Trong đó năng lực dạy học bao gồm: Năng lực hiểu HS, tri thức và
9
tầm hiểu biết của người thầy giáo, năng lực chế biến tài liệu học tập, nắm vững
kĩ thuật dạy học và năng lực ngôn ngữ. [13]
Những nghiên cứu về bồi dưỡng GV cũng đã có nhiều thành tựu. Đầu
những năm 60 của thế kỉ XX, Viện khoa học giáo dục Việt Nam ra đời cùng với
nó là trung tâm nghiên cứu đào tạo, bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng GV. Từ đó
đến nay đã có nhiều công trình và nhiều đề tài nghiên cứu về lĩnh vực này như:
“Đào tạo và bồi dưỡng giáo viên” của Lê Trần Lâm, “Về nghiệp vụ sư phạm cho
sinh viên” của Nguyễn Quang Uẩn. Tiêu biểu là cuốn: “Vấn đề giáo viên-
Những nghiên cứu lí luận và thực tiễn” của Trần Bá Hoành (2006) đã dành một
phần lớn nói về công tác đào tạo bồi dưỡng GV ở Việt Nam cũng như những
kinh nghiệm nước ngoài về đào tạo, bồi dưỡng GV ở một số nước châu Á, Đông
Nam Á và ở Anh,…
Ngoài ra còn có rất nhiều các bài viết được đăng tải trên báo Giáo dục và
thời đại, tạp chí chí Giáo dục, tạp chí Khoa học giáo dục và các hội thảo khoa
học bàn về các vấn đề tổ chức hoạt động bồi dưỡng GV. Những nghiên cứu này
đã giới thiệu những đóng góp to lớn của công tác bồi dưỡng GV đáp ứng yêu
cầu đổi mới chương trình GDPT hiện nay.
Một số bài viết tiêu biểu như:
+ Một số giải pháp bồi dưỡng GV đáp ứng yêu cầu đổi mới nền giáo dục
của Nguyễn Đức Vũ. Kỉ yếu Hội thảo kỉ niệm 60 năm ngành sư phạm Việt
Nam. Bộ GD&ĐT - Hà Nội 10/2006. [5]
+ Phát triển năng lực nghề nghiệp của GV phổ thông qua nghiên cứu bài
học - Hội thảo khoa học quốc tế do trường ĐHSP Hà Nội tổ chức 12/2009.[6]
+ Giáo viên - yếu tố quyết định chất lượng học tập của học sinh của tác
giả Nguyễn Thị Kim Dung (Tạp chí Giáo dục số 232, năm 2010). [27]
+ Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác bồi dưỡng đội ngũ
GV THPT miền núi của Nguyễn Tiến Phúc (Tạp chí Giáo dục số 240, năm
2010). [28]
10
+ Luận văn thạc sĩ "Các biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên
của hiệu trưởng trường trung học cơ sở thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh"
của tác giả Nguyễn Thị Nguyệt Quế. [20]
Qua các công trình khoa học đã được công bố cho thấy các nghiên cứu về
xây dựng, phát triển đội ngũ GV phổ thông được triển khai ở nhiều bình diện
khác nhau. Các nghiên cứu tập trung chủ yếu vào vấn đề phát triển và bồi dưỡng
đội ngũ GV ở các cơ sở GD. Tuy vậy, những nghiên cứu trong quản lý BDGV
đáp ứng các yêu cầu theo định hướng của chương trình GDPT mới còn ít.
1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài.
1.2.1. Quản lý.
Các nhà khoa học trong và ngoài nước đã đưa ra những quan điểm tương
đối đồng nhất về khái niệm quản lý theo cách tiếp cận ở các góc độ kinh tế, xã
hội, giáo dục,... khác nhau.
Theo Frederick Winslow Taylor - Nhà khoa học người Mỹ (1856 -
1915) “Quản lý là khoa học đồng thời là một nghệ thuật thúc đẩy xã hội phát
triển”. Ông cho rằng: "Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người
khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt
nhất và rẻ nhất". [25]
Theo Henry Fayol - Nhà nghiên cứu người Pháp (1841 - 1925): Quản lý
là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động: kế
hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Ông khẳng định "Khi con người lao
động hợp tác thì điều tối quan trọng là họ cần phải xác định rõ công việc mà họ
phải hoàn thành và các nhiệm vụ của mỗi cá nhân phải là mắt lưới dệt nên mục
tiêu của tổ chức". [29]
Còn H.Koontz (người Mỹ) lại khẳng định: "Quản lý là một hoạt động
thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động mỗi cá nhân nhằm đạt
được các mục đích của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của quản lý là hình thành một
môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
------------------------------------
PHẠM VĂN NHUẬN
QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG THEO
ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
PHẠM VĂN NHUẬN
QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG THEO
ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÍ GIÁO DỤC
Mã số : 8.14.01.14
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN VĂN MÃ
HÀ NỘI, 2018
LỜI CẢM ƠN
Sau quá trình học tập, nghiên cứu tại Trường Đại học sư phạm Hà Nội 2, tác giả
đã hoàn thành đề tài “Quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở huyện Gia
Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới"
Trong quá trình học tập, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tác giả đã nhận được sự
giúp đỡ, hướng dẫn, động viên của các cấp lãnh đạo, các cơ quan chức năng, các thầy
giáo, cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp và người thân trong gia đình.
Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo trong Ban Chủ nhiệm khoa, các thầy, cô
giáo trong khoa Quản lý giáo dục; Phòng Sau đại học và các thầy, cô giáo trong và
ngoài trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ và tạo điều kiện
cho tác giả học tập, nghiên cứu tại trường.
Đặc biệt, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn và sự tri ân sâu sắc nhất tới
PGS – TS Nguyễn Văn Mã - người thầy đã tận tâm truyền đạt những kiến thức
về khoa học QLGD, phương pháp nghiên cứu khoa học và tận tuỵ chỉ bảo, giúp
đỡ, hướng dẫn, động viên tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và
hoàn thành Luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, giúp đỡ của Huyện uỷ, HĐND, UBND
huyện, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban Giám hiệu và một số giáo viên một số
trường THCS trong huyện; bạn bè, đồng nghiệp và người thân đã quan tâm, tạo điều
kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.
Dù bản thân đã có rất nhiều cố gắng, song những thiếu sót trong Luận văn
chắc chắn không thể tránh khỏi, kính mong sự góp ý, chỉ bảo của các quý thầy,
cô cùng các bạn đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 11 năm 2018
TÁC GIẢ
Phạm Văn Nhuận
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi cũng xin cam đoan rằng
mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin
trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Nếu sai tôi hoàn toàn chịu
trách nhiệm!
Hà Nội, tháng 11 năm 2018
TÁC GIẢ
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT Chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ
1 CBQL Cán bộ quản lý
2 CBQLGD Cán bộ quản lý giáo dục
3 CĐSP Cao đẳng sư phạm
4 CNTT Công nghệ thông tin
5 CSTĐ Chiến sĩ thi đua
6 THPT Trung học phổ thông
7 ĐHSP Đại học sư phạm
8 ĐNGV Đội ngũ giáo viên
9 GD Giáo dục
10 GDPT Giáo dục phổ thông
11 GDTX- HN Giáo dục thường xuyên- hướng nghiệp
12 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo
13 GV Giáo viên
14 GVTHCS Giáo viên trung học cơ sở.
15 BD Bồi dưỡng
16 BDGV Bồi dưỡng giáo viên
17 HS Học sinh
18 PPDH Phương pháp dạy học
19 QL Quản lý
20 QLGD Quản lý giáo dục
21 SGK Sách giáo khoa
22 TB Trung bình
23 GDTHCS Giáo dục trung học cơ sở.
24 THCS Trung học cơ sở
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU............................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN
TRUNG HỌC CƠ SỞ. .......................................................................................... 7
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu. ............................................................ 7
1.1.1. Ở nước ngoài..................................................................................... 7
1.1.2. Ở trong nước. .................................................................................... 8
1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài........................................................ 10
1.2.1. Quản lý. ........................................................................................... 10
1.2.2. Quản lý nhà nước, quản lý giáo dục. ............................................. 12
1.2.3. Giáo viên, Giáo viên trung học cơ sở. ............................................ 16
1.2.4. Bồi dưỡng, Bồi dưỡng giáo viên.................................................... 17
1.2.5. Quản lí bồi dưỡng giáo viên............................................................ 18
1.3. Bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở..................................................... 19
1.3.1. Ý nghĩa và sự cần thiết của hoạt động bồi dưỡng giáo viên........... 19
1.3.2. Mục tiêu bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở. .............................. 20
1.3.3. Nội dung bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở. ............................. 21
1.3.4. Hình thức bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở. ............................ 24
1.4. Những định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới.............. 24
1.5. Nội dung quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở......................... 28
1.5.1. Khảo sát, nắm bắt nhu cầu bồi dưỡng............................................. 28
1.5.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên. ....................................... 28
1.5.3. Quản lí nội dung và các hình thức bồi dưỡng bồi dưỡng. ............. 30
1.5.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên............................. 32
1.5.5. Quản lí các điều kiện cho bồi dưỡng giáo viên. ............................ 32
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở. .. 34
1.6.1. Yếu tố chủ quan. ............................................................................. 34
1.6.2. Yếu tố khách quan.......................................................................... 35
Kết luận chương 1 ............................................................................................... 35
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN Ở CÁC
TRƯỜNG THCS HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG THEO ĐỊNH
HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ......................... 36
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá - xã
hội, giáo dục và đào tạo huyện Gia Lộc , tỉnh Hải Dương. .......................... 36
2.1.1. Về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá - xã hội
huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương................................................................ 36
2.1.2. Sự phát triển giáo dục trung học cơ sở huyện Gia Lộc, tỉnh Hải
Dương........................................................................................................ 37
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng
giáo viên trung học cơ sở huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng
của chương trình giáo dục phổ thông mới. ................................................... 43
2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................... 43
2.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................... 44
2.2.3. Địa bàn khảo sát.............................................................................. 44
2.3. Thực trạng bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo định hướng
chương trình giáo dục phổ thông mới trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải
Dương............................................................................................................ 44
2.3.1. Thực trạng xây dựng mục tiêu bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. ......................... 44
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......................... 46
2.3.3. Thực trạng về hình thức bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo
định hướng chương trình GDPT mới....................................................... 48
2.3.4. Thực trạng về các điều kiện phục vụ cho bồi dưỡng giáo viên trung
học cơ sở theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......... 50
2.3.5. Kết quả bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo định hướng
chương trình giáo dục phổ thông mới....................................................... 51
2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới..... 52
2.4.1. Thực trạng về xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......................................... 52
2.4.2. Thực trạng việc quản lí nội dung và hình thức bồi dưỡng giáo viên
theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới..................... 54
2.4.3. Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên
trung học cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông
mới............................................................................................................. 55
2.4.4. Thực trạng việc quản lí các điều kiện phục vụ bồi dưỡng giáo
viên trung học cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ
thông mới. ................................................................................................ 56
2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ
thông mới. ..................................................................................................... 58
2.5.1. Yếu tố chủ quan. ............................................................................. 58
2.5.2. Yếu tố khách quan.......................................................................... 58
2.6. Đánh giá chung. ..................................................................................... 59
2.6.1. Những điểm mạnh........................................................................... 59
2.6.2. Những điểm còn hạn chế. ............................................................... 60
2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế. ................................................... 61
Kết luận chương 2 ............................................................................................... 62
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC
CƠ SỞ HUYỆN GIA LỘC, HẢI DƯƠNG THEO ĐỊNH HƯỚNG CỦA
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI......................................... 63
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp.......................................................... 63
3.1.1. Nguyên tắc bảo đảm tính mục tiêu. ................................................ 63
3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính đồng bộ. ................................................. 63
3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính phù hợp và khả thi. ................................ 64
3.2. Các biện pháp quản lí bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở huyện Gia
Lộc, tỉnh Hải Dương đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. ........ 64
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí và giáo viên trung học cơ sở
huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương về định hướng chương trình giáo dục phổ
thông mới. ................................................................................................. 64
3.2.2. Chú trọng việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......................................... 67
3.2.3. Quản lý việc triển khai thực hiện kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo
định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .................................. 68
3.2.4. Đổi mới nội dung, hình thức bồi dưỡng giáo viên theo định hướng
chương trình giáo dục phổ thông mới cho hiệu quả hơn. ......................... 70
3.3.5. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .......................................... 73
3.4. Mối liên hệ giữa các biện pháp. ............................................................. 74
3.5. Khảo nghiệm sự cần thiết và khả thi của các biện pháp. ....................... 75
3.5.1. Phương pháp khảo nghiệm.............................................................. 75
3.5.2. Kết quả khảo nghiệm. ..................................................................... 76
Kết luận chương 3 ............................................................................................... 78
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 79
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................. 81
PHỤ LỤC PHIẾU KHẢO SÁT.......................................................................... 83
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Mạng lưới trường trung học cơ sở năm học 2017 - 2018................... 37
Bảng 2.2. Quy mô phát triển các trường trung học cơ sở giai đoạn 2015 -2018 38
Bảng 2.3. Chất lượng đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên các trường
trung học cơ sở.................................................................................... 39
Bảng 2.4. Thống kê về phòng học các trường trung học cơ sở huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương ................................................................................... 40
Bảng 2.5. Xếp loại hạnh kiểm học sinh các trường trung học cơ sở huyện Gia
Lộc, tỉnh Hải Dương ........................................................................... 40
Bảng 2.6. Xếp loại học lực học sinh các trường trung học cơ sở huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương ................................................................................... 41
Bảng 2.7. Thực trạng xây dựng mục tiêu bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới.............. 45
Bảng 2.8. Thực trạng thực hiện nội dung bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở
theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới............... 47
Bảng 2.9. Thực trạng về hình thức bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo
định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. ........................... 49
Bảng 2.10. Thực trạng các điều kiện phục vụ cho bồi dưỡng giáo viên trung học
cơ sở theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới............ 50
Bảng 2.11. Thực trạng về kết quả bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. .................................... 52
Bảng 2.12. Ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên về xây dựng kế hoạch bồi dưỡng
giáo viên theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới........... 53
Bảng 2.13. Thực trạng việc quản lí nội dung và hình thức bồi dưỡng giáo viên trung
học cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới.... 54
Bảng 2.14. Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên trung
học cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới. .. 55
Bảng 2.15. Thực trạng quản lí các điều kiện phụ vụ bồi dưỡng giáo viên trung học
cơ sở theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới.......... 57
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý bồi
dưỡng GVTHCS theo định hướng chương trình GDPT mới đã đề xuất. 76
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về mức độ khả thi của các biện pháp quản lý
BDGV THCS đáp ứng chương trình GDPT mới đã đề xuất.............. 77
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
1.1. Vai trò của giáo viên trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục.
Chất lượng giáo dục chịu sự tác động và chi phối của nhiều yếu tố. trong
đó giáo viên chính là yếu tố có tính quyết định đến chất lượng và hiệu quả GD.
Michael Barber - Công ty tư vấn toàn cầu McKinsey, từng là cố vấn của cựu
thủ tướng Anh nói rằng: Chính phủ Anh đã thay đổi nhiều lần mọi khía cạnh của
chính sách GD như cấp vốn nhiều hơn cho các trường học, thay đổi các tiêu chuẩn
giáo trình, kiểm tra và đánh giá, vai trò của chính quyền các cấp đối với GD...
nhưng chỉ duy nhất có một thứ không thay đổi đó là chất lượng GD, là kết quả học
tập của học sinh. Vậy nguyên nhân từ đâu? Ông cho rằng vấn đề nâng cao chất
lượng GD không phải nằm trong việc chi nhiều tiền mà là ở chính người GV.
Tại Hội nghị quốc tế về GD lần thứ 45 họp tại Giơnevơ (Thuỵ Sĩ) bàn về
GD cho thế kỷ XXI cũng nhấn mạnh: “Muốn có một nền GD tốt, cần phải có
những giáo viên tốt”.
Nghị quyết hội nghị Ban Chấp hành Trung ương 2 khoá VIII cũng khẳng
định: “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn
vinh’’. [9]
Các nghiên cứu tại Tennessee và Dallas (Mỹ) đã chỉ ra rằng, nếu bạn nhận
những HS có khả năng trung bình và giao các em này cho những GV nằm trong
tốp 20% GV giỏi nhất, các em cuối cùng sẽ lọt vào 10% những HS có thành tích
tốt nhất. Còn nếu giao những HS này cho những GV nằm trong tốp 20% GV
kém nhất, các em sẽ có kết quả học tập thấp, đứng ở vị trí cuối lớp. Như vậy,
chất lượng GV ảnh hưởng tới thành tích học tập của HS nhiều hơn sự ảnh hưởng
của các yếu tố khác.
Hiện nay, pháp luật ở Việt Nam và nhiều Quốc gia trên thế giới đều coi
“phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu” và xác định rõ: Nhà giáo giữ vai
trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục. Mức độ đề cao vai trò
2
của nhà giáo có khác nhau phụ thuộc vào quan điểm và chính sách của từng
quốc gia, tuy nhiên phát triển đất nước mà không coi trọng xây dựng đội ngũ trí
thức và không có những người thầy giỏi thì chỉ là ảo tưởng.
Điều 15 - Luật giáo dục Việt Nam (2005) và Luật giáo dục Việt Nam sửa
đổi (2015) cũng đã xác định rất rõ vai trò của nhà giáo: “Nhà giáo giữ vai trò
quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục” [22]
Trong hệ thống giáo dục phổ thông, trường trung học cơ sở có vị trí rất
quan trọng, là điểm tựa, là cầu nối giữa bậc GD tiểu học và bậc trung học phổ
thông, trung học chuyên nghiệp. Sau bốn năm học ở trường THCS, HS hình
thành được nền tảng cơ bản nhân cách của con người Việt Nam xã hội chủ
nghĩa, có học vấn phổ thông cơ bản, có những hiểu biết ban đầu về một số nghề
nghiệp, có thể tiếp tục học lên THPT, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.
Chính vì vậy, trường THCS có vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện mục
tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực trong giai đoạn công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước. Để nâng cao chất lượng GD của trường THCS, đáp ứng yêu cầu
trên, ngành giáo dục và đào tạo phải tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó
có việc nâng cao chất lượng đội ngũ GV trường THCS.
1.2. Quan điểm và nội dung đổi mới giáo dục trung học cơ sở yêu cầu
cần thiết phải bồi dưỡng giáo viên.
Đổi mới GD phổ thông nước ta hiện nay với định hướng và yêu cầu
chuyển từ trang bị nội dung kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực của
người học bằng việc đổi mới phương pháp, tăng cường thực hành, thực nghiệm,
dạy học phân hóa, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp,...
Quan điểm và nội dung đổi mới giáo dục THCS là nhằm giúp học sinh
duy trì và nâng cao các phẩm chất, năng lực đã được hình thành ở cấp tiểu học,
tự điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực chung của xã hội, hoàn chỉnh kiến
thức phổ thông nền tảng để tiếp tục học lên trung học phổ thông, học nghề hoặc
bước vào cuộc sống lao động.
3
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục THCS cần làm tốt công tác bồi
dưỡng đội ngũ GV, cần khảo sát và đánh giá lại năng lực nghề nghiệp một cách
chính xác và khách quan, đối chiếu với yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ
thông mới mới để thấy rõ những năng lực nghề nghiệp còn yếu của GV, các nội
dung chuyên môn cần bổ sung từ đó xác định nội dung cần bồi dưỡng cho GV.
1.3. Hiện nay năng lực dạy học và vấn đề bồi dưỡng giáo viên còn chưa tốt.
Đội ngũ giáo viên mang yếu tố hàng đầu quyết định chất lượng giáo dục.
Do vậy, phát triển đội ngũ giáo viên luôn là vấn đề chiến lược của mỗi quốc gia,
nâng cao chất lượng giáo viên được xem là khâu đột phá, trọng tâm của công
cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đặc biệt là giáo dục phổ thông.
Hiện nay, đứng trước yêu cầu đổi mới giáo dục, năng lực của đội ngũ
giáo viên phổ thông chưa đáp ứng được cả về lượng và chất. Nếu chương trình
giáo dục phổ thông mới triển khai trong thời gian tới với định hướng và yêu cầu
chuyển từ trang bị nội dung kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực của
người học bằng việc dạy học tích hợp, dạy học phân hóa, trải nghiệm,... thì năng
lực của đội ngũ giáo viên phổ thông đang đứng trước những thách thức mới.
Trong những năm gần đây, đội ngũ giáo viên THCS đã đáp ứng được yêu
cầu vừa tăng về quy mô, vừa nâng cao chất lượng giáo dục và đổi mới phương
pháp dạy học, phát huy nội lực để phát triển giáo dục, song chất lượng tay nghề
chưa thực sự đồng đều ở các vùng miền khác nhau. Việc quản lý bồi dưỡng đội
ngũ giáo viên theo định hướng đổi mới GD ở từng địa phương chưa đáp ứng kịp
với những đòi hỏi của phát triển giáo dục, nhất là năng lực dạy học và giáo dục
của GV trong việc hình thành phẩm chất, năng lực cho học sinh THCS còn
chưa tốt.
Cùng với giáo dục THCS của tỉnh Hải Dương, giáo dục THCS Huyện Gia
Lộc trong nhiều năm qua mặc dù đã có những bước tiến rõ rệt, nhất là công tác
xây dựng, phát triển, quản lý và bồi dưỡng GV. Nhưng trước yêu cầu theo định
hướng của chương trình GDPT mới thì năng lực dạy học của đội ngũ GV THCS
4
trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương còn nhiều bất cập. Qua việc dự giờ
nhiều GV trên địa bàn huyện Gia Lộc thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn
liên trường thấy rằng, tuy giáo viên đã có những thay đổi về phương pháp để
đáp ứng với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông (dạy học theo chủ đề, dạy học
theo chủ đề tích hợp, dạy học tích hợp hoạt động trải nghiệm, …) nhưng số giáo
viên có năng lực chưa vững chắc còn chiếm tỉ lệ khá cao.
Trước thực tế và yêu cầu theo định hướng của trương trình GDPT mới đối
với đội ngũ GV THCS như hiện nay, nhất thiết phải có những giải pháp mang
tính chiến lược và những biện pháp cụ thể nhằm quản lý, xây dựng và phát triển
đội ngũ GV THCS của huyện Gia Lộc đáp ứng các yêu cầu theo định hướng của
chương trình GDPT mới, góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục
THCS huyện nhà, đáp ứng ngày một tốt hơn nhiệm vụ của ngành giáo dục.
Vấn đề quản lý bồi dưỡng đội ngũ GV THCS nhằm đáp ứng yêu cầu
Chuẩn nghề nghiệp GV THCS đã được một số tác giả nghiên cứu và đưa ra
những nguyên lý, lý luận cơ bản làm cơ sở và tạo điều kiện cho các nhà quản lý
có cách nhìn tổng thể, toàn diện hơn. Tuy nhiên, các nghiên cứu về vấn đề bồi
dưỡng giáo viên đáp ứng các yêu cầu theo định hướng của chương trình GDPT
mới trên địa bàn huyện Gia Lộc chưa có. Chính vì vậy tác giả lựa chọn và
nghiên cứu vấn đề “Quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở huyện Gia
Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới"
2. Mục đích nghiên cứu.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp quản
lý bồi dưỡng giáo viên THCS của huyện Gia Lộc theo định hướng chương trình
giáo dục phổ thông mới.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.
- Khách thể nghiên cứu.
Bồi dưỡng giáo viên THCS
- Đối tượng nghiên cứu.
5
Quản lý bồi dưỡng GV THCS huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương theo định
hướng chương trình giáo dục phổ thông mới.
4. Giả thuyết khoa học.
Hiện nay, công tác bồi dưỡng GVTHCS huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương
chưa đáp ứng được các yêu cầu theo định hướng của chương trình GDPT mới. Nếu
đề xuất được các biện pháp quản lý bồi dưỡng GVTHCS khoa học, hợp lý theo
định hướng của chương trình GDPT mới, phù hợp với thực tế sẽ góp phần nâng
cao năng lực nghề nghiệp cho GVTHCS ở huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng GVTHCS.
Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác bồi dưỡng GVTHCS và thực trạng
quản lý bồi dưỡng GVTHCS các trường THCS huyện Gia Lộc theo định hướng
của chương trình GDPT mới.
Đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng GVTHCS huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương theo định hướng của chương GDPT mới.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.
- Chủ thể quản lý.
Phòng GD – ĐT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
- Phạm vi khảo sát.
Khảo sát 05 trường THCS của huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
Điều tra số liệu từ năm 2015 đến 2017.
7. Phương pháp nghiên cứu.
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến quản lý BDGV và các nội
dung về QLGD có liên quan để xác định cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
Điều tra, khảo sát thực tế: Điều tra bằng bảng hỏi về hoạt động quản lý
bồi dưỡng GV ở 05 trường THCS trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương
6
Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn chuyên gia, ….
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm quản lý bồi
dưỡng GV có hiệu quả.
7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ.
Sử dụng các công thức thống kê để xử lí các số liệu.
8. Cấu trúc luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, mục lục, danh mục tài liệu
tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương.
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng giáo viên THCS.
Chương 2. Thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên ở các trường THCS
huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ
thông mới.
Chương 3. Biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên THCS huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới.
7
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ
BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ.
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.
1.1.1. Ở nước ngoài.
Các nhà khoa học nước ngoài đã có các công trình nghiên cứu đề cập và
nêu bật vai trò, phẩm chất, năng lực và những đặc điểm lao động đặc thù của
người GV.
Tiến sĩ Raja Roy Singh - nhà giáo dục nổi tiếng Ấn Độ, chuyên gia giáo
dục của UNESCO ở khu vực châu Á- Thái Bình Dương khi nói về tầm quan
trọng của người GV, đội ngũ GV trong bối cảnh giáo dục đang đi vào thế kỷ
XXI đã viết “Giáo viên giữ vai trò quyết định trong quá trình giáo dục và đặc
biệt trong việc định hướng lại giáo dục.... Chất lượng của một hệ thống giáo dục
không thể vượt qua chất lượng của các giáo viên trong hệ thống đó”. Bởi vậy,
vai trò và sứ mệnh của GV là đặc biệt quan trọng. Muốn vậy, GV phải thường
xuyên bồi bổ kiến thức bằng cách học suốt đời. [24]
Còn M.I.Calinin - Nhà giáo dục nổi tiếng cũng đã từng nói: “Nếu GV không
chịu bồi bổ tri thức, năng lực và nghị lực của mình thì cuối cùng các bạn sẽ không
còn cái gì cả. Người GV một mặt phải cho đi, mặt khác phải như đám bọt biển hút
lấy, giữ lấy cho mình tất cả những cái gì tốt đẹp nhất trong nhân dân, trong cuộc
sống, trong khoa học và rồi lại đem cho trẻ những cái tốt đẹp nhất đó”.
Tác phẩm “Giáo viên rèn luyện tâm lý” của Jacques Nimie đã khẳng định
việc đào tạo GV không chỉ làm ở các trường sư phạm là đủ mà còn trong cuộc
sống nghề nghiệp sau này của mình, người GV phải luôn luôn tự rèn luyện bản
thân mình.
Các tác phẩm: “Phương pháp và kỹ thuật lên lớp trong trường phổ thông”
của N.M.Iacôplep, hay tác phẩm: “Tự đào tạo để dạy học” của Patrice Pelpel,
8
“Một số vấn đề về đào tạo giáo viên” của Michen Develay, … cũng đã đưa ra
những vấn đề cơ bản việc dạy và việc học, những yêu cầu về kiến thức, kỹ năng,
kỹ xảo đối với GV phổ thông và các phương pháp thực hiện. Đó đều là những
cơ sở khoa học của vấn đề bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng GV, trực tiếp liên
quan đến mục tiêu, nội dung bồi dưỡng và phương pháp dạy trong bồi dưỡng.
1.1.2. Ở trong nước.
Thực hiện Nghị quyết số 29 - Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8, khóa
XII, năm 2013 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” Trong
những năm qua, nhiều giải pháp nhằm phát triển đội ngũ GV các cấp học, bậc
học đã được nghiên cứu và áp dụng rộng rãi. Đặc biệt từ khi có chủ trương của
Đảng và Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới chương trình GDPT thì một số dự
án, công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến đội ngũ GV ở các cấp học,
bậc học đã được thực hiện. Những năm gần đây, đã có nhiều bài viết của nhiều
tác giả bàn về vấn đề xây dựng và phát triển đội ngũ GV ở các cấp học, ngành
học. Trong các bài viết đó, các tác giả đã đề cập đến vai trò, vị trí của đội ngũ
nhà giáo, đến yêu cầu về chất lượng đội ngũ trong đổi mới GD. Đồng thời cũng
đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển đội ngũ GV đáp ứng yêu cầu đổi mới
GDPT hiện nay. Việc tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ GV ở các cấp học,
bậc học trong giai đoạn mới đảm bảo các yêu cầu của đổi mới GD là việc làm
hết sức cần thiết. Quản lý để nâng cao chất lượng đội ngũ GV là một yêu cầu
khách quan, một việc làm phù hợp với xu thế phát triển của đất nước.
Các tác giả Hồ Ngọc Đại, Nguyễn Ngọc Bảo, Hà Thị Đức, Phạm Minh
Hạc, Trần Bá Hoành, Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Thái Duy Tuyên, Đinh
Quang Báo, …đã đưa ra nhiều quan điểm về năng lực và năng lực nghề trong
quá trình đào tạo sư phạm và bồi dưỡng GV.
Phạm Minh Hạc trong cuốn “Tâm lí học” cho rằng, dựa vào chức năng
đặc trưng của người thầy giáo là dạy học và giáo dục để xác định cấu trúc năng
lực dạy học. Trong đó năng lực dạy học bao gồm: Năng lực hiểu HS, tri thức và
9
tầm hiểu biết của người thầy giáo, năng lực chế biến tài liệu học tập, nắm vững
kĩ thuật dạy học và năng lực ngôn ngữ. [13]
Những nghiên cứu về bồi dưỡng GV cũng đã có nhiều thành tựu. Đầu
những năm 60 của thế kỉ XX, Viện khoa học giáo dục Việt Nam ra đời cùng với
nó là trung tâm nghiên cứu đào tạo, bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng GV. Từ đó
đến nay đã có nhiều công trình và nhiều đề tài nghiên cứu về lĩnh vực này như:
“Đào tạo và bồi dưỡng giáo viên” của Lê Trần Lâm, “Về nghiệp vụ sư phạm cho
sinh viên” của Nguyễn Quang Uẩn. Tiêu biểu là cuốn: “Vấn đề giáo viên-
Những nghiên cứu lí luận và thực tiễn” của Trần Bá Hoành (2006) đã dành một
phần lớn nói về công tác đào tạo bồi dưỡng GV ở Việt Nam cũng như những
kinh nghiệm nước ngoài về đào tạo, bồi dưỡng GV ở một số nước châu Á, Đông
Nam Á và ở Anh,…
Ngoài ra còn có rất nhiều các bài viết được đăng tải trên báo Giáo dục và
thời đại, tạp chí chí Giáo dục, tạp chí Khoa học giáo dục và các hội thảo khoa
học bàn về các vấn đề tổ chức hoạt động bồi dưỡng GV. Những nghiên cứu này
đã giới thiệu những đóng góp to lớn của công tác bồi dưỡng GV đáp ứng yêu
cầu đổi mới chương trình GDPT hiện nay.
Một số bài viết tiêu biểu như:
+ Một số giải pháp bồi dưỡng GV đáp ứng yêu cầu đổi mới nền giáo dục
của Nguyễn Đức Vũ. Kỉ yếu Hội thảo kỉ niệm 60 năm ngành sư phạm Việt
Nam. Bộ GD&ĐT - Hà Nội 10/2006. [5]
+ Phát triển năng lực nghề nghiệp của GV phổ thông qua nghiên cứu bài
học - Hội thảo khoa học quốc tế do trường ĐHSP Hà Nội tổ chức 12/2009.[6]
+ Giáo viên - yếu tố quyết định chất lượng học tập của học sinh của tác
giả Nguyễn Thị Kim Dung (Tạp chí Giáo dục số 232, năm 2010). [27]
+ Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác bồi dưỡng đội ngũ
GV THPT miền núi của Nguyễn Tiến Phúc (Tạp chí Giáo dục số 240, năm
2010). [28]
10
+ Luận văn thạc sĩ "Các biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên
của hiệu trưởng trường trung học cơ sở thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh"
của tác giả Nguyễn Thị Nguyệt Quế. [20]
Qua các công trình khoa học đã được công bố cho thấy các nghiên cứu về
xây dựng, phát triển đội ngũ GV phổ thông được triển khai ở nhiều bình diện
khác nhau. Các nghiên cứu tập trung chủ yếu vào vấn đề phát triển và bồi dưỡng
đội ngũ GV ở các cơ sở GD. Tuy vậy, những nghiên cứu trong quản lý BDGV
đáp ứng các yêu cầu theo định hướng của chương trình GDPT mới còn ít.
1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài.
1.2.1. Quản lý.
Các nhà khoa học trong và ngoài nước đã đưa ra những quan điểm tương
đối đồng nhất về khái niệm quản lý theo cách tiếp cận ở các góc độ kinh tế, xã
hội, giáo dục,... khác nhau.
Theo Frederick Winslow Taylor - Nhà khoa học người Mỹ (1856 -
1915) “Quản lý là khoa học đồng thời là một nghệ thuật thúc đẩy xã hội phát
triển”. Ông cho rằng: "Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người
khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt
nhất và rẻ nhất". [25]
Theo Henry Fayol - Nhà nghiên cứu người Pháp (1841 - 1925): Quản lý
là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động: kế
hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Ông khẳng định "Khi con người lao
động hợp tác thì điều tối quan trọng là họ cần phải xác định rõ công việc mà họ
phải hoàn thành và các nhiệm vụ của mỗi cá nhân phải là mắt lưới dệt nên mục
tiêu của tổ chức". [29]
Còn H.Koontz (người Mỹ) lại khẳng định: "Quản lý là một hoạt động
thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động mỗi cá nhân nhằm đạt
được các mục đích của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của quản lý là hình thành một
môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với