Luận văn ngành báo chí ứng dụng đa phương tiện trong sản xuất tác phẩm cho báo điện tử địa phương
- 159 trang
- file .pdf
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
--------------------------------------------------------
NGUYỄN VĂN SƠN
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN
TRONG SẢN XUẤT TÁC PHẨM CHO
BÁO ĐIỆN TỬ ĐỊA PHƢƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC
Vĩnh Long-2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------------------------
NGUYỄN VĂN SƠN
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN
TRONG SẢN XUẤT TÁC PHẨM CHO
BÁO ĐIỆN TỬ ĐỊA PHƢƠNG
Chuyên ngành: Báo chí học định hƣớng ứng dụng
Mã số: 8320101.01 (UD)
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ
Chủ tịch Hội đồng chấm luận văn Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
thạc sĩ khoa học
PGS.TS Đặng Thị Thu Hƣơng TS. Đỗ Anh Đức
Vĩnh Long-2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi
đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Đỗ Anh Đức.
Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chƣa
đƣợc công bố ở bất kỳ công trình nào khác.
Tôi xin chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của cá nhân tôi.
Học viên
Nguyễn Văn Sơn
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cám ơn TS. Đỗ Anh Đức, ngƣời đã trực
tiếp hƣớng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Với lời chỉ dẫn, những tài liệu, sự
tận tình hƣớng dẫn của thầy đã giúp tôi vƣợt qua nhiều khó khăn trong quá trình
thực hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông,
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, các giảng viên đã tận
tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập.
Tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị phóng viên, biên tập viên, Tổng
biên tập ba cơ quan báo Cần Thơ, Vĩnh Long và Đồng Khởi đã hỗ trợ thông tin
và chia sẻ kinh nghiệm trong quá trình tác nghiệp, khai thác, thu thập và xử lý
thông tin đa phƣơng tiện phục vụ công chúng, để giúp tôi có đƣợc những kết quả
khảo sát thực tế trong luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn và biết ơn đến gia đình, các anh chị và bạn bè,
đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi suốt quá trình thực hiện luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Học viên
Nguyễn Văn Sơn
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC HÌNH TRONG LUẬN VĂN ......................................... 4
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN VĂN ..................... 5
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................ 6
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ................................................ 8
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.............................................................. 11
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu .............................................................. 12
5. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................... 12
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn .................................................................... 13
7. Kết cấu luận văn ...................................................................................... 14
Chƣơng 1:
TỔNG QUAN VỀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƢƠNG TIỆN
VÀ ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ
1.1. Khái niệm về đa phƣơng tiện và đặc điểm của đa phƣơng tiện .... 15
1.1.1. Thuật ngữ đa phương tiện ............................................................. 15
1.1.2. Các thành phần đa phương tiện.................................................... 19
1.1.3. Đặc điểm của đa phương tiện ....................................................... 22
1.2. Khái niệm và đặc điểm báo điện tử .................................................. 26
1.2.1. Khái niệm ...................................................................................... 26
1.2.2. Đặc điểm cơ bản của báo điện tử ................................................. 30
1.3. Tổng quan việc ứng dụng đa phƣơng tiện ở Việt Nam và chủ
trƣơng ứng dụng đa phƣơng tiện của 3 tờ báo....................................... 33
1.4. Yêu cầu và tiêu chí đánh giá việc ứng dụng đa phƣơng tiện trên
báo điện tử.................................................................................................. 39
Chƣơng 2:
1
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BA TRANG BÁO ĐIỆN TỬ
CỦA BÁO CẦN THƠ, BÁO VĨNH LONG VÀ BÁO ĐỒNG KHỞI
2.1. Giới thiệu về 3 tờ báo ......................................................................... 45
2.2. Khảo sát việc ứng dựng đa phƣơng tiện trên 3 tờ báo ................... 46
2.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc ứng dụng đa phƣơng tiện ............. 64
2.4. Ƣu điểm, hạn chế của việc ứng dụng đa phƣơng tiện của 3 tờ báo
điện tử ............................................................................................................. 68
Chƣơng 3:
NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRONG SẢN XUẤT TÁC PHẨM
BÁO ĐIỆN TỬ ĐỊA PHƢƠNG HIỆN NAY
3.1. Những vấn đề đặt ra .......................................................................... 75
3.2. Thuận lợi và khó khăn trong việc ứng dụng đa phƣơng tiện ........ 77
3.3. Giải pháp, khuyến nghị ..................................................................... 83
KẾT LUẬN .................................................................................................. 105
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 111
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 117
2
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Chữ đầy đủ
NXB Nhà xuất bản
PGS.TS Phó Giáo sƣ, Tiến sĩ
ĐHQG Đại học Quốc gia
THVN Truyền hình Việt Nam
TNVN Tiếng nói Việt Nam
PTTH Phát thanh truyền hình
3
DANH MỤC CÁC HÌNH TRONG LUẬN VĂN
Hình 1. Văn bản, hình ảnh bài Longform Cần Thơ Online ............................ 49
Hình 2. Hình đồ họa trích dẫn bài Longform Cần Thơ Online....................... 50
Hình 3. Hình đồ thị bài Longform Cần Thơ Online ....................................... 50
Hình 4. Video Clip bài Longform Cần Thơ Online ........................................ 51
Hình 5. Video Clip mờ, nhoè Cần Thơ Online ............................................... 52
Hình 6. Hình đồ họa trích dẫn, video tác phẩm Hàng rào ốp v iPhone độc lạ
ở Mang Thít Vĩnh Long Online .................................................................... 56
Hình 7. Góc quay tác phẩm Hàng rào ốp v iPhone độc lạ ở Mang Thít
Vĩnh Long Online ........................................................................................... 57
Hình 8. Ứng dụng audio trên báo Đồng Khởi Online..................................... 59
Hình 9. Ph ng vấn nhân vật báo Đồng khởi Online ....................................... 60
Hình 10. Thống kê sử dụng Internet và di động ở Việt Nam Tháng 1/2020 .. 78
Hình 11: Thống kê thứ hạng mạng xã hội ở Việt Nam Tháng 1/2020 ........... 93
4
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN VĂN
Bảng 2.1. Hình thức thể hiện bài Phóng sự truyền hình Vĩnh Long Online... 54
Bảng 2.2: Thống kê tác phẩm trên 3 trang báo thực hiện từ (7/2018 -7/2019)
......................................................................................................................... 61
Bảng 2.3: Thống kê tác phẩm trên 3 trang báo thực hiện từ (7/2019 -7/2020)
......................................................................................................................... 61
Biểu đồ 2.1: Tác phẩm trên 3 báo điện tử từ (7/2019 -7/2020) ...................... 62
Biểu đồ 2.2: Tác phẩm trên 3 báo điện tử từ (7/2019 -7/2020) ...................... 62
5
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong thời buổi kinh tế thị trƣờng, xã hội không ngừng phát triển về
mọi mặt của đời sống nhƣ hiện nay, thì nhu cầu của con ngƣời vì thế cũng
không ngừng tăng cao. Trong đó đáng kể là nhu cầu về cập nhật thông tin, tin
tức là nhu cầu thiết yếu hơn hết. Vì vậy mà thời gian gần đây, các phƣơng tiện
truyền thông đại chúng đã không ngừng phát triển, đáp ứng th a mãn nhu cầu
thông tin phục vụ con ngƣời.
Không phải ngẫu nhiên ngƣời ta ví sự xuất hiện của báo điện tử đã mở
ra một cuộc cách mạng kỳ diệu trong đời sống xã hội nói chung và trong hệ
thống truyền thông đại chúng nói riêng. Điều này xuất phát từ đặc điểm khu
biệt quan trọng nhất của báo điện tử là khả năng đa phƣơng tiện. Có thể coi
khả năng đa phƣơng tiện là ƣu điểm mạnh nhất của báo điện tử.
Ngày nay, xu hƣớng hội tụ truyền thông, thƣơng mại hóa báo chí và sự
xuất hiện của các phƣơng tiện truyền thông mới đang là những vấn đề đáng
quan tâm của nền báo chí chuyên nghiệp. Những tòa soạn đa phƣơng tiện
hình thành, cùng với đó là sự thay đổi từ lối làm báo truyền thống sang phong
cách chuyên nghiệp hơn, linh hoạt và đa năng hơn. Bên cạnh đó, sự tiếp nhận
thông tin của công chúng cũng thay đổi từ thụ động đến tiếp nhận và tham gia
chủ động. Báo chí phải đáp ứng nhu cầu của số đông công chúng nhiều hơn.
Việc hình thành các phƣơng tiện truyền thông mới cũng nhƣ xu hƣớng
cải tiến, đổi mới các loại hình truyền thông truyền thống đều hƣớng đến đa
dạng hóa nội dung thông điệp, mở rộng dung lƣợng truyền bá và cung cấp
dịch vụ tốt, mở rộng phạm vi lựa chọn cho nhiều đối tƣợng, cố gắng đáp ứng
tốt nhu cầu của công chúng.
Trong lĩnh vực tin tức ngày nay, ngƣời ta nói nhiều đến truyền thông đa
phƣơng tiện và việc ứng dụng nó vào trong việc thể hiện và trình bày nội
6
dung bài báo. Nó giúp ngƣời truy cập có thể theo dõi các bài báo, vấn đề một
cách toàn diện, sâu sắc và thuyết phục nhất với các phần thông tin bổ trợ trên
video, audio, ảnh, văn bản, trình diễn ảnh...
Tại Việt Nam, xu thế hội tụ truyền thông bƣớc đầu có những ảnh
hƣởng tích cực đến hoạt động của các cơ quan báo chí. Đó là sự manh nha
của mô hình tòa soạn hội tụ; sự xuất hiện của nhiều loại hình khác nhau trong
cùng một cơ quan báo chí; sự ra đời của những sản phẩm, tác phẩm báo chí
ứng dụng cùng lúc nhiều yếu tố đa phƣơng tiện để chuyển tải thông tin. Trong
đó, tác phẩm báo chí đa phƣơng tiện là sản phẩm cuối cùng trong quá trình
sản xuất báo chí đa phƣơng tiện, chất lƣợng của các tác phẩm báo chí biểu
hiện quá trình hoạt động của cơ quan báo chí và năng lực của phóng viên.
Truyền thông đa phƣơng tiện phát triển tác động, chi phối mạnh mẽ đối
với hoạt động báo chí hiện đại. Nó đã và đang làm thay đổi kỹ năng, phƣơng
thức tác nghiệp cũng nhƣ mô hình phẩm chất, năng lực nghề nghiệp của nhà
báo. Sáng tạo tác phẩm báo chí là một trong những hoạt động chuyên môn
của nhà báo. Trong sáng tạo tác phẩm báo chí đa phƣơng tiện, điểm khác biệt
so với báo chí truyền thống, đó là khả năng sử dụng tích hợp đa mã ngôn ngữ
để biểu đạt nội dung thông tin .
Các trang báo điện tử Việt Nam đã biết khai thác thế mạnh của internet
bằng cách phát trực tuyến hoặc phát lại các chƣơng trình tivi, phim, radio hay
các đoạn video clip.
Vấn đề ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm cho báo chí
nói chung và đặc biệt là cho báo điện tử hiện nay là một trong những xu
hƣớng của báo chí hiện đại, góp phần nâng cao vị thế, uy thế cho báo điện tử.
Tuy nhiên, việc ứng dụng đa phƣơng tiện cho báo điện tử địa phƣơng
hiện nay vẫn chƣa thực sự khai thác đƣợc hết thế mạnh của đa phƣơng tiện để
nâng cao chất lƣợng tác phẩm, thu hút công chúng. Bộ phận những ngƣời làm
7
báo biết khai thác thế mạnh và ứng dụng đa phƣơng tiện vào bài viết của
mình chƣa nhiều.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng đa phƣơng tiện dù đã đƣợc áp dụng ở hầu
hết các báo điện tử địa phƣơng nhƣng vẫn còn manh mún, thụ động. Hệ thống
đa phƣơng tiện trên nhiều báo điện tử hiện vẫn chƣa có một hệ thống rõ ràng
và hợp lý, việc nghiên cứu về ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác
phẩm báo điện tử địa phƣơng vẫn còn là một đề tài chƣa đƣợc khai thác đúng
mức độ.
Nhƣ vậy để nâng cao hiệu quả truyền thông, đáp ứng nhu cầu ngày
càng cao và đa dạng của bạn đọc, việc ứng dụng tiện ích của truyền thông đa
phƣơng tiện là rất cần thiết, hƣớng đến tự chủ tài chính ở các tòa soạn báo in
địa phƣơng có phiên bản điện tử . Xuất phát từ thực tế nêu trên, tác giả quyết
định chọn nghiên cứu đề tài Ứng dụng đa phương tiện trong sản xuất tác
phẩm cho báo điện tử địa phương (thông qua khảo sát trên ba báo điện tử
của báo Cần Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi thời gian từ tháng
7/2018 đến tháng 7/2020) để làm đề tài luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên
ngành Báo chí ứng dụng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Kể từ khi báo điện tử ra đời và phát triển hƣng thịnh nhƣ ngày nay, đã
có khá nhiều công trình nghiên cứu và các bài báo liên quan đến loại hình báo
chí này. Cụ thể:
Về các công trình nghiên cứu liên quan đến báo điện tử, có thể kể đến:
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí của học viên Nguyễn Văn
Tuấn (2016), Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà Nội,
đề tài: Ứng dụng đa phương tiện trên báo điện tử nhìn từ tienphong.vn và
bbc.co.uk”.
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học của học viên Phạm Thị
8
Hồng, (2010), Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà
Nội, đề tài: Ứng dụng truyền thông đa phương tiện trong việc thể hiện tác
phẩm báo chí .
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học của học viên Phạm Thị
Hằng, (2008), Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà
Nội, đề tài: Nâng cao chất lượng nội dung thông tin trên báo điện tử .
Tác giả Nguyễn Thị Trƣờng Giang có quyển sách với nhan đề: Báo
mạng điện tử - Những vấn đề cơ bản”, NXB Chính trị Quốc gia – Sự Thật,
Hà Nội, (2014). Nội dung cuốn sách nêu rõ về quá trình hình thành và phát
triển của Internet; lịch sử ra đời và phát triển của báo điện tử; đặc trƣng cơ
bản của báo điện tử; mô hình tòa soạn và quy trình sản xuất thông tin của báo
điện tử; cách viết và trình bày nội dung báo điện tử; và một số tờ báo điện tử
ở Việt Nam.
Luận văn thạc sĩ “Tòa soạn hội tụ ở nước ngoài và kinh nghiệm cho
Việt Nam” của tác giả La Thị Hoàn, Học viện Báo chí và Tuyên truyền: Qua
nghiên cứu, khảo sát mô hình tòa soạn hội tụ của một số tờ báo lớn trên thế
giới, tác giả đƣa ra một cái nhìn tổng thể và toàn diện về thực trạng hoạt động
của tòa soạn hội tụ. Từ đó, tác giả đề xuất một số mô hình tòa soạn phù hợp
với môi trƣờng báo chí Việt Nam.
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học của học viên Nguyễn Thị
Kim Dung, (2009), Khoa Báo chí và Truyền thông (ĐH Khoa học Xã hội và
Nhân văn, ĐHQG Hà Nội), đề tài: Ứng dụng truyền thông đa phương tiện
trong việc thể hiện tác phẩm báo chí”(thông qua khảo sát trên ba trang báo
điện tử VietNamNet, Tuổi Trẻ Online, VnExpress trong năm 2005-2008).
Luận văn thạc sĩ “Truyền thông đa phương tiện - xu thế tất yếu của
báo chí trực tuyến” của Nguyễn Xuân Hƣơng nghiên cứu bao quát tất cả các
yếu tố hình thành và phát triển của hệ thống truyền thông đa phƣơng tiện,
9
tham khảo và khảo sát trên 100 website có mô hình truyền thông đa phƣơng
tiện ở Việt Nam và trên thế giới.
Luận văn “Phát thanh trên internet” của Nguyễn Sơn Minh - Giảng
viên Khoa Báo chí và Truyền thông (ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn,
ĐHQG Hà Nội) đề cập đến góc độ phát triển ứng dụng phát thanh trực tuyến
trên mạng internet.
Luận văn “Ứng dụng truyền thông đa phương tiện trên báo trực tuyến
của các đài phát thanh - truyền hình” của Trần Thị Thúy Bình, khảo sát trên
báo trực tuyến của Đài tiếng nói Việt Nam và Đài phát thanh và truyền hình
Hà Nội, Đài truyền hình TP Hồ Chí Minh từ 2002 - 2005.
Có thể thấy, các nghiên cứu trên đã có những kết quả nhất định, tuy
nhiên, hầu hết chỉ dừng lại ở nghiên cứu báo điện tử chuyên biệt và có danh
tiếng. Ở cấp khóa luận, nhiều nghiên cứu mới dừng lại ở việc nhắc đến một
số vấn đề nhƣ: khả năng ứng dụng multimedia đối với các website, tính tƣơng
tác của báo chí điện tử, cách thức trình bày và thiết kế một tác phẩm báo điện
tử cũng nhƣ giao diện của một website, các thể loại tin bài trên báo điện tử,
vấn đề bản quyền.... Tuy nhiên, những khóa luận này chƣa thực sự tổng kết
thành lý luận hay chỉ ra xu hƣớng phát triển của nó.
Do đó mà cho đến nay chƣa có đề tài nghiên cứu nào đi sâu tìm hiểu,
phân tích và làm rõ thực trạng cũng nhƣ nguyên nhân vì sao báo điện tử địa
phƣơng hiện nay phần lớn tập trung khai thác vào thông tin của báo in, chƣa
ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm một cách hiệu quả. Phần
lớn các công trình nghiên cứu chỉ dừng lại ở việc thông tin chứ chƣa phân
tích vấn đề trên một cách cặn kẽ… Do đó, với đề tài này tác giả đề cập có thể
xem là một nội dung mới, và trong luận văn Thạc sĩ của mình, tác giả sẽ phân
tích và làm rõ việc ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo điện
tử địa phƣơng, xem xét các phóng viên, Biên tập viên... họ ứng dụng đa
10
phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm nhƣ thế nào? Nguyên nhân vì sao báo
điện tử địa phƣơng chƣa ứng dụng đƣợc đa phƣơng tiện một cách hiệu
quả? ...
Trên cơ sở đó, tác giả luận văn sẽ đƣa ra những giải pháp, kiến nghị
nhằm nâng cao chất lƣợng ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm
báo điện tử địa phƣơng. Đây là điều cần thiết giúp những ngƣời làm báo điện
tử địa phƣơng am hiểu hơn về ứng dụng đa phƣơng tiện xu hƣớng tất yếu
hiện nay. Đồng thời đây còn là những điều kiện đủ để giúp họ sáng tạo ra
những tác phẩm báo chí thực sự có giá trị và hữu ích nhằm phục vụ nhu cầu
thông tin cho công chúng độc giả của mình trong tình hình mới nhƣ hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là phân tích thực trạng và làm rõ
nguyên nhân, hạn chế của việc ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác
phẩm báo điện tử địa phƣơng hiện nay. Từ đó tác giả đề xuất những giải pháp
nhằm thay đổi nội dung thông tin, cách thể hiện, góp phần nâng cao chất
lƣợng việc khai thác ứng dụng thế mạnh của đa phƣơng tiện đối với báo điện
tử địa phƣơng trong tƣơng lai gần.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục đích trên, luận văn thực hiện những nhiệm vụ sau
đây:
- Hệ thống hóa các khái niệm công cụ, xây dựng khung lý thuyết.
- Khảo sát việc ứng dụng đa phƣơng tiện cho báo điện tử của báo Cần
Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi, qua đó nhận xét, phân tích thực trạng
đồng thời chỉ ra nguyên nhân, hạn chế của việc ứng dụng đa phƣơng tiện của
3 báo điện tử.
- Đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm khai thác tốt hơn nữa thế
11
mạnh của đa phƣơng tiện để nâng cao chất lƣợng cho báo điện tử.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là việc ứng dụng các kỹ thuật đa
phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo chí ở một số báo điện tử địa phƣơng
hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Là ba trang báo điện tử của báo Cần
Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi.
- Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 7/2018 đến tháng 7/2020.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, tác giả sử dụng những
phƣơng pháp nghiên cứu chính sau đây:
+ Phương pháp phân tích nội dung: Áp dụng để phân tích việc sử
dụng đa phƣơng tiện trong các tác phẩm báo chí hiện nay trên 3 tờ báo điện tử
địa phƣơng là Cần Thơ, Vĩnh Long và Đồng Khởi. Trong đó, tác giả khảo sát
cách thức, phƣơng thức xử lý đa phƣơng tiện trong việc trình bày nội dung tác
phẩm báo điện tử địa phƣơng, từ đó chỉ ra những ƣu, nhƣợc điểm của việc
ứng dụng này .
+ Phương pháp quan sát: Sử dụng để khảo sát, phân tích, đánh giá quá
trình sản xuất tác phẩm; quan sát trực tiếp tại tòa soạn điện tử báo Cần Thơ,
báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi để tìm hiểu quy trình sản xuất tác phẩm
báo chí đa phƣơng tiện .
+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Đây là phƣơng pháp đƣợc tác giả
sử dụng để làm rõ hơn đề tài nghiên cứu của mình từ việc tổng hợp tài liệu,
văn bản và phân tích văn bản để rút ra nhận xét, đánh giá khái quát về thực tế
12
ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo điện tử địa phƣơng hiện
nay; Phân tích nội dung đối với các tác phẩm báo chí đăng tải trên báo điện tử
của báo Cần Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi nhằm đánh giá tần suất,
mức độ và chất lƣợng của việc ứng dụng đa phƣơng tiện qua các tác phẩm .
+ Phương pháp phỏng vấn sâu: Ph ng vấn 9 ngƣời. Đối tƣợng ph ng
vấn là lãnh đạo, quản lý cơ quan báo chí, biên tập viên và phóng viên, kỹ
thuật viên của báo điện tử của báo Cần Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng
Khởi nhằm tìm hiểu quan điểm của tòa soạn cũng nhƣ quá trình, cách thức
sáng tạo tác phẩm báo chí đa phƣơng tiện của 3 trang báo điện tử nói trên.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn sẽ góp phần hệ thống hóa thêm lý luận về báo điện tử, cụ thể
là nội dung ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo điện tử địa
phƣơng. Trên cơ sở đó, chỉ ra những vấn đề đặt ra trong việc sáng tạo và
xuất bản tác phẩm báo chí đa phƣơng tiện trên báo điện tử địa phƣơng. Là tài
liệu tham vấn tốt cho các tòa soạn trong việc nâng cao chất lƣợng trang báo
điện tử. Đồng thời nêu ra những yêu cầu cần thiết đối với ngƣời làm báo điện
tử địa phƣơng để tối ƣu hóa việc cung cấp thông tin có chất lƣợng cho công
chúng báo điện tử trong thời gian tới.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề xuất một số giải pháp góp phần vào việc hoàn thiện ba trang báo
điện tử địa phƣơng, nhằm nâng cao chất lƣợng thông tin, đáp ứng nhu cầu tiếp
nhận thông tin của công chúng.
Góp phần làm thay đổi quan niệm và cách thức đƣa tin, thực hiện tin
bài của các phóng viên vốn quen với cách làm báo truyền thống. Giúp ích cho
ngƣời làm báo trong việc khai thác và triển khai ứng dụng đa phƣơng tiện vào
tác phẩm báo chí của mình .
13
Kết quả đạt đƣợc của luận văn sẽ giúp ích cho việc phát triển nghề của
những ngƣời làm báo điện tử địa phƣơng ngày càng chuyên nghiệp và là
nguồn tài liệu quan trọng cho các sinh viên chuyên ngành báo điện tử cũng
nhƣ những ai quan tâm đến lĩnh vực này.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục,
Nội dung chính của luận văn đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng:
Chương 1: Tổng quan về truyền thông đa phƣơng tiện và ứng dụng đa
phƣơng tiện trên báo điện tử.
Chương 2: Ứng dụng đa phƣơng tiện trên ba trang báo điện tử của báo
Cần Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi.
Chương 3: Những vấn đề đặt ra và giải pháp nâng cao hiệu quả ứng
dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo điện tử địa phƣơng hiện
nay.
14
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƢƠNG TIỆN VÀ
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ
1.1. Khái niệm về đa phƣơng tiện và đặc điểm của đa phƣơng tiện
1.1.1. Thuật ngữ đa phương tiện
Đa phƣơng tiện (multimedia) đang là một khái niệm thời thƣợng
trong nhiều lĩnh vực đời sống hiện đại. Thuật ngữ này đƣợc sử dụng rộng rãi
trong nhiều lĩnh vực.
Trong nhiều năm, thuật ngữ này mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Cuối
những năm 1970, đa phƣơng tiện đƣợc dùng để miêu tả các bài thuyết trình
gồm nhiều slide (trình chiếu). Chỉ đến những năm 1990, thuật ngữ truyền
thông đa phƣơng tiện mới có ý nghĩa nhƣ hiện nay.
Cũng trong năm 1990, ngƣời ta còn dùng thuật ngữ đa phƣơng tiện
để chỉ máy tính bán trên thị trƣờng bởi nó đƣợc kết hợp với đĩa CD-ROM,
cho phép chi phối hàng trăm MB video, hình ảnh, âm thanh và dữ liệu.
Năm 1995, với việc phát triển vƣợt bậc của công nghệ và trình độ lập
trình đã giúp số lƣợng các phƣơng tiện đƣợc tích hợp trên các trang web
ngày càng phong phú và đa dạng. Đó là: Văn bản (text), hình ảnh tĩnh (still
image), hình ảnh động (animation), đồ họa (graphic), âm thanh (audio), video
và các chƣơng trình tƣơng tác (interactive program).
Trong lĩnh vực báo chí - truyền thông, multimedia đƣợc dùng để chỉ sự
kết hợp của các phƣơng tiện truyền thông bao gồm video, hình ảnh, âm thanh,
văn bản. Hàng triệu ngƣời hiểu về những nội dung trên web ngày hôm nay
nhƣ vậy. Thực tế, nhiều nội dung thông tin thƣờng không đƣợc coi là đa
phƣơng tiện nếu không chứa các hình thức trình bày hiện đại nhƣ audio hoặc
video.
15
Nhìn chung, có thể hiểu, multimedia là sự kết hợp của ngôn ngữ viết,
ảnh, video, âm thanh, thiết kế đồ họa và các phƣơng thức tƣơng tác khác trên
trang web nhằm truyền tải một câu chuyện, vấn đề một cách đa diện. Mỗi
hình thức truyền thông sử dụng trong bài báo multimedia giống nhƣ một mặt
của viên kim cƣơng, tạo nên sự lấp lánh của chỉnh thể viên kim cƣơng đó.
Nhờ đó, bài báo mang vẻ đẹp hoàn thiện nhất, thuyết phục nhất.
Đa phƣơng tiện là thuật ngữ xuất phát từ cụm từ multimedia trong
tiếng Anh. Trong từ điển Oxford của Anh, multimedia – đa phƣơng tiện có
nghĩa là việc sử dụng nhiều hơn một loại phƣơng tiện (đặc biệt là audio,
video và các chƣơng trình tƣơng tác) để truyền thông .
Trong ấn phẩm đầu tiên về đa phƣơng tiện của nhà xuất bản McGraw
Hill có đƣa ra Đa phƣơng tiện là bất kỳ sự kết hợp của văn bản, đồ họa nghệ
thuật, âm thanh, hình ảnh động và video đƣợc phân phối bởi máy tính .
Trong cuốn sách nổi tiếng về Đa phƣơng tiện: Multimedia – making it
work của tác giả Tay Vaughan đƣa ra Multimedia – Đa phƣơng tiện là bất kỳ
sự kết hợp giữa văn bản, nghệ thuật, âm thanh, hình ảnh động, video đƣợc
truyền tải, phân phối tới ngƣời xem bằng máy tính hoặc qua các phƣơng tiện
điện tử hay số hoá .
Ở góc độ viễn thông, công nghệ thông tin, PGS.TS Đỗ Trung Tuấn
định nghĩa: Đa phƣơng tiện là kỹ thuật mô ph ng và sử dụng đồng thời
nhiều dạng phƣơng tiện chuyển hóa thông tin và các tác phẩm từ các kỹ thuật
đó .
Trong cuốn Multimedia Techonologies, tác giả Ashok Banerji cho rằng
Multimedia – Đa phƣơng tiện đề cập đến công nghệ và các thiết bị, các
phƣơng tiện truyền thông. Đó là việc sử dụng kết hợp các hình thức khác
nhau của các phƣơng tiện truyền thông âm thanh và hình ảnh nhƣ: văn bản,
đồ hoạ, hình ảnh, âm thanh và video; Khi sử dụng nhƣ một tính từ: Đa
16
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
--------------------------------------------------------
NGUYỄN VĂN SƠN
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN
TRONG SẢN XUẤT TÁC PHẨM CHO
BÁO ĐIỆN TỬ ĐỊA PHƢƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC
Vĩnh Long-2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------------------------
NGUYỄN VĂN SƠN
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN
TRONG SẢN XUẤT TÁC PHẨM CHO
BÁO ĐIỆN TỬ ĐỊA PHƢƠNG
Chuyên ngành: Báo chí học định hƣớng ứng dụng
Mã số: 8320101.01 (UD)
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ
Chủ tịch Hội đồng chấm luận văn Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
thạc sĩ khoa học
PGS.TS Đặng Thị Thu Hƣơng TS. Đỗ Anh Đức
Vĩnh Long-2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi
đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Đỗ Anh Đức.
Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chƣa
đƣợc công bố ở bất kỳ công trình nào khác.
Tôi xin chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của cá nhân tôi.
Học viên
Nguyễn Văn Sơn
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cám ơn TS. Đỗ Anh Đức, ngƣời đã trực
tiếp hƣớng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Với lời chỉ dẫn, những tài liệu, sự
tận tình hƣớng dẫn của thầy đã giúp tôi vƣợt qua nhiều khó khăn trong quá trình
thực hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông,
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, các giảng viên đã tận
tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập.
Tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị phóng viên, biên tập viên, Tổng
biên tập ba cơ quan báo Cần Thơ, Vĩnh Long và Đồng Khởi đã hỗ trợ thông tin
và chia sẻ kinh nghiệm trong quá trình tác nghiệp, khai thác, thu thập và xử lý
thông tin đa phƣơng tiện phục vụ công chúng, để giúp tôi có đƣợc những kết quả
khảo sát thực tế trong luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn và biết ơn đến gia đình, các anh chị và bạn bè,
đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi suốt quá trình thực hiện luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Học viên
Nguyễn Văn Sơn
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC HÌNH TRONG LUẬN VĂN ......................................... 4
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN VĂN ..................... 5
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................ 6
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ................................................ 8
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.............................................................. 11
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu .............................................................. 12
5. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................... 12
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn .................................................................... 13
7. Kết cấu luận văn ...................................................................................... 14
Chƣơng 1:
TỔNG QUAN VỀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƢƠNG TIỆN
VÀ ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ
1.1. Khái niệm về đa phƣơng tiện và đặc điểm của đa phƣơng tiện .... 15
1.1.1. Thuật ngữ đa phương tiện ............................................................. 15
1.1.2. Các thành phần đa phương tiện.................................................... 19
1.1.3. Đặc điểm của đa phương tiện ....................................................... 22
1.2. Khái niệm và đặc điểm báo điện tử .................................................. 26
1.2.1. Khái niệm ...................................................................................... 26
1.2.2. Đặc điểm cơ bản của báo điện tử ................................................. 30
1.3. Tổng quan việc ứng dụng đa phƣơng tiện ở Việt Nam và chủ
trƣơng ứng dụng đa phƣơng tiện của 3 tờ báo....................................... 33
1.4. Yêu cầu và tiêu chí đánh giá việc ứng dụng đa phƣơng tiện trên
báo điện tử.................................................................................................. 39
Chƣơng 2:
1
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BA TRANG BÁO ĐIỆN TỬ
CỦA BÁO CẦN THƠ, BÁO VĨNH LONG VÀ BÁO ĐỒNG KHỞI
2.1. Giới thiệu về 3 tờ báo ......................................................................... 45
2.2. Khảo sát việc ứng dựng đa phƣơng tiện trên 3 tờ báo ................... 46
2.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc ứng dụng đa phƣơng tiện ............. 64
2.4. Ƣu điểm, hạn chế của việc ứng dụng đa phƣơng tiện của 3 tờ báo
điện tử ............................................................................................................. 68
Chƣơng 3:
NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRONG SẢN XUẤT TÁC PHẨM
BÁO ĐIỆN TỬ ĐỊA PHƢƠNG HIỆN NAY
3.1. Những vấn đề đặt ra .......................................................................... 75
3.2. Thuận lợi và khó khăn trong việc ứng dụng đa phƣơng tiện ........ 77
3.3. Giải pháp, khuyến nghị ..................................................................... 83
KẾT LUẬN .................................................................................................. 105
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 111
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 117
2
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Chữ đầy đủ
NXB Nhà xuất bản
PGS.TS Phó Giáo sƣ, Tiến sĩ
ĐHQG Đại học Quốc gia
THVN Truyền hình Việt Nam
TNVN Tiếng nói Việt Nam
PTTH Phát thanh truyền hình
3
DANH MỤC CÁC HÌNH TRONG LUẬN VĂN
Hình 1. Văn bản, hình ảnh bài Longform Cần Thơ Online ............................ 49
Hình 2. Hình đồ họa trích dẫn bài Longform Cần Thơ Online....................... 50
Hình 3. Hình đồ thị bài Longform Cần Thơ Online ....................................... 50
Hình 4. Video Clip bài Longform Cần Thơ Online ........................................ 51
Hình 5. Video Clip mờ, nhoè Cần Thơ Online ............................................... 52
Hình 6. Hình đồ họa trích dẫn, video tác phẩm Hàng rào ốp v iPhone độc lạ
ở Mang Thít Vĩnh Long Online .................................................................... 56
Hình 7. Góc quay tác phẩm Hàng rào ốp v iPhone độc lạ ở Mang Thít
Vĩnh Long Online ........................................................................................... 57
Hình 8. Ứng dụng audio trên báo Đồng Khởi Online..................................... 59
Hình 9. Ph ng vấn nhân vật báo Đồng khởi Online ....................................... 60
Hình 10. Thống kê sử dụng Internet và di động ở Việt Nam Tháng 1/2020 .. 78
Hình 11: Thống kê thứ hạng mạng xã hội ở Việt Nam Tháng 1/2020 ........... 93
4
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN VĂN
Bảng 2.1. Hình thức thể hiện bài Phóng sự truyền hình Vĩnh Long Online... 54
Bảng 2.2: Thống kê tác phẩm trên 3 trang báo thực hiện từ (7/2018 -7/2019)
......................................................................................................................... 61
Bảng 2.3: Thống kê tác phẩm trên 3 trang báo thực hiện từ (7/2019 -7/2020)
......................................................................................................................... 61
Biểu đồ 2.1: Tác phẩm trên 3 báo điện tử từ (7/2019 -7/2020) ...................... 62
Biểu đồ 2.2: Tác phẩm trên 3 báo điện tử từ (7/2019 -7/2020) ...................... 62
5
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong thời buổi kinh tế thị trƣờng, xã hội không ngừng phát triển về
mọi mặt của đời sống nhƣ hiện nay, thì nhu cầu của con ngƣời vì thế cũng
không ngừng tăng cao. Trong đó đáng kể là nhu cầu về cập nhật thông tin, tin
tức là nhu cầu thiết yếu hơn hết. Vì vậy mà thời gian gần đây, các phƣơng tiện
truyền thông đại chúng đã không ngừng phát triển, đáp ứng th a mãn nhu cầu
thông tin phục vụ con ngƣời.
Không phải ngẫu nhiên ngƣời ta ví sự xuất hiện của báo điện tử đã mở
ra một cuộc cách mạng kỳ diệu trong đời sống xã hội nói chung và trong hệ
thống truyền thông đại chúng nói riêng. Điều này xuất phát từ đặc điểm khu
biệt quan trọng nhất của báo điện tử là khả năng đa phƣơng tiện. Có thể coi
khả năng đa phƣơng tiện là ƣu điểm mạnh nhất của báo điện tử.
Ngày nay, xu hƣớng hội tụ truyền thông, thƣơng mại hóa báo chí và sự
xuất hiện của các phƣơng tiện truyền thông mới đang là những vấn đề đáng
quan tâm của nền báo chí chuyên nghiệp. Những tòa soạn đa phƣơng tiện
hình thành, cùng với đó là sự thay đổi từ lối làm báo truyền thống sang phong
cách chuyên nghiệp hơn, linh hoạt và đa năng hơn. Bên cạnh đó, sự tiếp nhận
thông tin của công chúng cũng thay đổi từ thụ động đến tiếp nhận và tham gia
chủ động. Báo chí phải đáp ứng nhu cầu của số đông công chúng nhiều hơn.
Việc hình thành các phƣơng tiện truyền thông mới cũng nhƣ xu hƣớng
cải tiến, đổi mới các loại hình truyền thông truyền thống đều hƣớng đến đa
dạng hóa nội dung thông điệp, mở rộng dung lƣợng truyền bá và cung cấp
dịch vụ tốt, mở rộng phạm vi lựa chọn cho nhiều đối tƣợng, cố gắng đáp ứng
tốt nhu cầu của công chúng.
Trong lĩnh vực tin tức ngày nay, ngƣời ta nói nhiều đến truyền thông đa
phƣơng tiện và việc ứng dụng nó vào trong việc thể hiện và trình bày nội
6
dung bài báo. Nó giúp ngƣời truy cập có thể theo dõi các bài báo, vấn đề một
cách toàn diện, sâu sắc và thuyết phục nhất với các phần thông tin bổ trợ trên
video, audio, ảnh, văn bản, trình diễn ảnh...
Tại Việt Nam, xu thế hội tụ truyền thông bƣớc đầu có những ảnh
hƣởng tích cực đến hoạt động của các cơ quan báo chí. Đó là sự manh nha
của mô hình tòa soạn hội tụ; sự xuất hiện của nhiều loại hình khác nhau trong
cùng một cơ quan báo chí; sự ra đời của những sản phẩm, tác phẩm báo chí
ứng dụng cùng lúc nhiều yếu tố đa phƣơng tiện để chuyển tải thông tin. Trong
đó, tác phẩm báo chí đa phƣơng tiện là sản phẩm cuối cùng trong quá trình
sản xuất báo chí đa phƣơng tiện, chất lƣợng của các tác phẩm báo chí biểu
hiện quá trình hoạt động của cơ quan báo chí và năng lực của phóng viên.
Truyền thông đa phƣơng tiện phát triển tác động, chi phối mạnh mẽ đối
với hoạt động báo chí hiện đại. Nó đã và đang làm thay đổi kỹ năng, phƣơng
thức tác nghiệp cũng nhƣ mô hình phẩm chất, năng lực nghề nghiệp của nhà
báo. Sáng tạo tác phẩm báo chí là một trong những hoạt động chuyên môn
của nhà báo. Trong sáng tạo tác phẩm báo chí đa phƣơng tiện, điểm khác biệt
so với báo chí truyền thống, đó là khả năng sử dụng tích hợp đa mã ngôn ngữ
để biểu đạt nội dung thông tin .
Các trang báo điện tử Việt Nam đã biết khai thác thế mạnh của internet
bằng cách phát trực tuyến hoặc phát lại các chƣơng trình tivi, phim, radio hay
các đoạn video clip.
Vấn đề ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm cho báo chí
nói chung và đặc biệt là cho báo điện tử hiện nay là một trong những xu
hƣớng của báo chí hiện đại, góp phần nâng cao vị thế, uy thế cho báo điện tử.
Tuy nhiên, việc ứng dụng đa phƣơng tiện cho báo điện tử địa phƣơng
hiện nay vẫn chƣa thực sự khai thác đƣợc hết thế mạnh của đa phƣơng tiện để
nâng cao chất lƣợng tác phẩm, thu hút công chúng. Bộ phận những ngƣời làm
7
báo biết khai thác thế mạnh và ứng dụng đa phƣơng tiện vào bài viết của
mình chƣa nhiều.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng đa phƣơng tiện dù đã đƣợc áp dụng ở hầu
hết các báo điện tử địa phƣơng nhƣng vẫn còn manh mún, thụ động. Hệ thống
đa phƣơng tiện trên nhiều báo điện tử hiện vẫn chƣa có một hệ thống rõ ràng
và hợp lý, việc nghiên cứu về ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác
phẩm báo điện tử địa phƣơng vẫn còn là một đề tài chƣa đƣợc khai thác đúng
mức độ.
Nhƣ vậy để nâng cao hiệu quả truyền thông, đáp ứng nhu cầu ngày
càng cao và đa dạng của bạn đọc, việc ứng dụng tiện ích của truyền thông đa
phƣơng tiện là rất cần thiết, hƣớng đến tự chủ tài chính ở các tòa soạn báo in
địa phƣơng có phiên bản điện tử . Xuất phát từ thực tế nêu trên, tác giả quyết
định chọn nghiên cứu đề tài Ứng dụng đa phương tiện trong sản xuất tác
phẩm cho báo điện tử địa phương (thông qua khảo sát trên ba báo điện tử
của báo Cần Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi thời gian từ tháng
7/2018 đến tháng 7/2020) để làm đề tài luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên
ngành Báo chí ứng dụng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Kể từ khi báo điện tử ra đời và phát triển hƣng thịnh nhƣ ngày nay, đã
có khá nhiều công trình nghiên cứu và các bài báo liên quan đến loại hình báo
chí này. Cụ thể:
Về các công trình nghiên cứu liên quan đến báo điện tử, có thể kể đến:
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí của học viên Nguyễn Văn
Tuấn (2016), Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà Nội,
đề tài: Ứng dụng đa phương tiện trên báo điện tử nhìn từ tienphong.vn và
bbc.co.uk”.
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học của học viên Phạm Thị
8
Hồng, (2010), Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà
Nội, đề tài: Ứng dụng truyền thông đa phương tiện trong việc thể hiện tác
phẩm báo chí .
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học của học viên Phạm Thị
Hằng, (2008), Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà
Nội, đề tài: Nâng cao chất lượng nội dung thông tin trên báo điện tử .
Tác giả Nguyễn Thị Trƣờng Giang có quyển sách với nhan đề: Báo
mạng điện tử - Những vấn đề cơ bản”, NXB Chính trị Quốc gia – Sự Thật,
Hà Nội, (2014). Nội dung cuốn sách nêu rõ về quá trình hình thành và phát
triển của Internet; lịch sử ra đời và phát triển của báo điện tử; đặc trƣng cơ
bản của báo điện tử; mô hình tòa soạn và quy trình sản xuất thông tin của báo
điện tử; cách viết và trình bày nội dung báo điện tử; và một số tờ báo điện tử
ở Việt Nam.
Luận văn thạc sĩ “Tòa soạn hội tụ ở nước ngoài và kinh nghiệm cho
Việt Nam” của tác giả La Thị Hoàn, Học viện Báo chí và Tuyên truyền: Qua
nghiên cứu, khảo sát mô hình tòa soạn hội tụ của một số tờ báo lớn trên thế
giới, tác giả đƣa ra một cái nhìn tổng thể và toàn diện về thực trạng hoạt động
của tòa soạn hội tụ. Từ đó, tác giả đề xuất một số mô hình tòa soạn phù hợp
với môi trƣờng báo chí Việt Nam.
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học của học viên Nguyễn Thị
Kim Dung, (2009), Khoa Báo chí và Truyền thông (ĐH Khoa học Xã hội và
Nhân văn, ĐHQG Hà Nội), đề tài: Ứng dụng truyền thông đa phương tiện
trong việc thể hiện tác phẩm báo chí”(thông qua khảo sát trên ba trang báo
điện tử VietNamNet, Tuổi Trẻ Online, VnExpress trong năm 2005-2008).
Luận văn thạc sĩ “Truyền thông đa phương tiện - xu thế tất yếu của
báo chí trực tuyến” của Nguyễn Xuân Hƣơng nghiên cứu bao quát tất cả các
yếu tố hình thành và phát triển của hệ thống truyền thông đa phƣơng tiện,
9
tham khảo và khảo sát trên 100 website có mô hình truyền thông đa phƣơng
tiện ở Việt Nam và trên thế giới.
Luận văn “Phát thanh trên internet” của Nguyễn Sơn Minh - Giảng
viên Khoa Báo chí và Truyền thông (ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn,
ĐHQG Hà Nội) đề cập đến góc độ phát triển ứng dụng phát thanh trực tuyến
trên mạng internet.
Luận văn “Ứng dụng truyền thông đa phương tiện trên báo trực tuyến
của các đài phát thanh - truyền hình” của Trần Thị Thúy Bình, khảo sát trên
báo trực tuyến của Đài tiếng nói Việt Nam và Đài phát thanh và truyền hình
Hà Nội, Đài truyền hình TP Hồ Chí Minh từ 2002 - 2005.
Có thể thấy, các nghiên cứu trên đã có những kết quả nhất định, tuy
nhiên, hầu hết chỉ dừng lại ở nghiên cứu báo điện tử chuyên biệt và có danh
tiếng. Ở cấp khóa luận, nhiều nghiên cứu mới dừng lại ở việc nhắc đến một
số vấn đề nhƣ: khả năng ứng dụng multimedia đối với các website, tính tƣơng
tác của báo chí điện tử, cách thức trình bày và thiết kế một tác phẩm báo điện
tử cũng nhƣ giao diện của một website, các thể loại tin bài trên báo điện tử,
vấn đề bản quyền.... Tuy nhiên, những khóa luận này chƣa thực sự tổng kết
thành lý luận hay chỉ ra xu hƣớng phát triển của nó.
Do đó mà cho đến nay chƣa có đề tài nghiên cứu nào đi sâu tìm hiểu,
phân tích và làm rõ thực trạng cũng nhƣ nguyên nhân vì sao báo điện tử địa
phƣơng hiện nay phần lớn tập trung khai thác vào thông tin của báo in, chƣa
ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm một cách hiệu quả. Phần
lớn các công trình nghiên cứu chỉ dừng lại ở việc thông tin chứ chƣa phân
tích vấn đề trên một cách cặn kẽ… Do đó, với đề tài này tác giả đề cập có thể
xem là một nội dung mới, và trong luận văn Thạc sĩ của mình, tác giả sẽ phân
tích và làm rõ việc ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo điện
tử địa phƣơng, xem xét các phóng viên, Biên tập viên... họ ứng dụng đa
10
phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm nhƣ thế nào? Nguyên nhân vì sao báo
điện tử địa phƣơng chƣa ứng dụng đƣợc đa phƣơng tiện một cách hiệu
quả? ...
Trên cơ sở đó, tác giả luận văn sẽ đƣa ra những giải pháp, kiến nghị
nhằm nâng cao chất lƣợng ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm
báo điện tử địa phƣơng. Đây là điều cần thiết giúp những ngƣời làm báo điện
tử địa phƣơng am hiểu hơn về ứng dụng đa phƣơng tiện xu hƣớng tất yếu
hiện nay. Đồng thời đây còn là những điều kiện đủ để giúp họ sáng tạo ra
những tác phẩm báo chí thực sự có giá trị và hữu ích nhằm phục vụ nhu cầu
thông tin cho công chúng độc giả của mình trong tình hình mới nhƣ hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là phân tích thực trạng và làm rõ
nguyên nhân, hạn chế của việc ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác
phẩm báo điện tử địa phƣơng hiện nay. Từ đó tác giả đề xuất những giải pháp
nhằm thay đổi nội dung thông tin, cách thể hiện, góp phần nâng cao chất
lƣợng việc khai thác ứng dụng thế mạnh của đa phƣơng tiện đối với báo điện
tử địa phƣơng trong tƣơng lai gần.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục đích trên, luận văn thực hiện những nhiệm vụ sau
đây:
- Hệ thống hóa các khái niệm công cụ, xây dựng khung lý thuyết.
- Khảo sát việc ứng dụng đa phƣơng tiện cho báo điện tử của báo Cần
Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi, qua đó nhận xét, phân tích thực trạng
đồng thời chỉ ra nguyên nhân, hạn chế của việc ứng dụng đa phƣơng tiện của
3 báo điện tử.
- Đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm khai thác tốt hơn nữa thế
11
mạnh của đa phƣơng tiện để nâng cao chất lƣợng cho báo điện tử.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là việc ứng dụng các kỹ thuật đa
phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo chí ở một số báo điện tử địa phƣơng
hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Là ba trang báo điện tử của báo Cần
Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi.
- Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 7/2018 đến tháng 7/2020.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, tác giả sử dụng những
phƣơng pháp nghiên cứu chính sau đây:
+ Phương pháp phân tích nội dung: Áp dụng để phân tích việc sử
dụng đa phƣơng tiện trong các tác phẩm báo chí hiện nay trên 3 tờ báo điện tử
địa phƣơng là Cần Thơ, Vĩnh Long và Đồng Khởi. Trong đó, tác giả khảo sát
cách thức, phƣơng thức xử lý đa phƣơng tiện trong việc trình bày nội dung tác
phẩm báo điện tử địa phƣơng, từ đó chỉ ra những ƣu, nhƣợc điểm của việc
ứng dụng này .
+ Phương pháp quan sát: Sử dụng để khảo sát, phân tích, đánh giá quá
trình sản xuất tác phẩm; quan sát trực tiếp tại tòa soạn điện tử báo Cần Thơ,
báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi để tìm hiểu quy trình sản xuất tác phẩm
báo chí đa phƣơng tiện .
+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Đây là phƣơng pháp đƣợc tác giả
sử dụng để làm rõ hơn đề tài nghiên cứu của mình từ việc tổng hợp tài liệu,
văn bản và phân tích văn bản để rút ra nhận xét, đánh giá khái quát về thực tế
12
ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo điện tử địa phƣơng hiện
nay; Phân tích nội dung đối với các tác phẩm báo chí đăng tải trên báo điện tử
của báo Cần Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi nhằm đánh giá tần suất,
mức độ và chất lƣợng của việc ứng dụng đa phƣơng tiện qua các tác phẩm .
+ Phương pháp phỏng vấn sâu: Ph ng vấn 9 ngƣời. Đối tƣợng ph ng
vấn là lãnh đạo, quản lý cơ quan báo chí, biên tập viên và phóng viên, kỹ
thuật viên của báo điện tử của báo Cần Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng
Khởi nhằm tìm hiểu quan điểm của tòa soạn cũng nhƣ quá trình, cách thức
sáng tạo tác phẩm báo chí đa phƣơng tiện của 3 trang báo điện tử nói trên.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn sẽ góp phần hệ thống hóa thêm lý luận về báo điện tử, cụ thể
là nội dung ứng dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo điện tử địa
phƣơng. Trên cơ sở đó, chỉ ra những vấn đề đặt ra trong việc sáng tạo và
xuất bản tác phẩm báo chí đa phƣơng tiện trên báo điện tử địa phƣơng. Là tài
liệu tham vấn tốt cho các tòa soạn trong việc nâng cao chất lƣợng trang báo
điện tử. Đồng thời nêu ra những yêu cầu cần thiết đối với ngƣời làm báo điện
tử địa phƣơng để tối ƣu hóa việc cung cấp thông tin có chất lƣợng cho công
chúng báo điện tử trong thời gian tới.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề xuất một số giải pháp góp phần vào việc hoàn thiện ba trang báo
điện tử địa phƣơng, nhằm nâng cao chất lƣợng thông tin, đáp ứng nhu cầu tiếp
nhận thông tin của công chúng.
Góp phần làm thay đổi quan niệm và cách thức đƣa tin, thực hiện tin
bài của các phóng viên vốn quen với cách làm báo truyền thống. Giúp ích cho
ngƣời làm báo trong việc khai thác và triển khai ứng dụng đa phƣơng tiện vào
tác phẩm báo chí của mình .
13
Kết quả đạt đƣợc của luận văn sẽ giúp ích cho việc phát triển nghề của
những ngƣời làm báo điện tử địa phƣơng ngày càng chuyên nghiệp và là
nguồn tài liệu quan trọng cho các sinh viên chuyên ngành báo điện tử cũng
nhƣ những ai quan tâm đến lĩnh vực này.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục,
Nội dung chính của luận văn đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng:
Chương 1: Tổng quan về truyền thông đa phƣơng tiện và ứng dụng đa
phƣơng tiện trên báo điện tử.
Chương 2: Ứng dụng đa phƣơng tiện trên ba trang báo điện tử của báo
Cần Thơ, báo Vĩnh Long và báo Đồng Khởi.
Chương 3: Những vấn đề đặt ra và giải pháp nâng cao hiệu quả ứng
dụng đa phƣơng tiện trong sản xuất tác phẩm báo điện tử địa phƣơng hiện
nay.
14
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƢƠNG TIỆN VÀ
ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ
1.1. Khái niệm về đa phƣơng tiện và đặc điểm của đa phƣơng tiện
1.1.1. Thuật ngữ đa phương tiện
Đa phƣơng tiện (multimedia) đang là một khái niệm thời thƣợng
trong nhiều lĩnh vực đời sống hiện đại. Thuật ngữ này đƣợc sử dụng rộng rãi
trong nhiều lĩnh vực.
Trong nhiều năm, thuật ngữ này mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Cuối
những năm 1970, đa phƣơng tiện đƣợc dùng để miêu tả các bài thuyết trình
gồm nhiều slide (trình chiếu). Chỉ đến những năm 1990, thuật ngữ truyền
thông đa phƣơng tiện mới có ý nghĩa nhƣ hiện nay.
Cũng trong năm 1990, ngƣời ta còn dùng thuật ngữ đa phƣơng tiện
để chỉ máy tính bán trên thị trƣờng bởi nó đƣợc kết hợp với đĩa CD-ROM,
cho phép chi phối hàng trăm MB video, hình ảnh, âm thanh và dữ liệu.
Năm 1995, với việc phát triển vƣợt bậc của công nghệ và trình độ lập
trình đã giúp số lƣợng các phƣơng tiện đƣợc tích hợp trên các trang web
ngày càng phong phú và đa dạng. Đó là: Văn bản (text), hình ảnh tĩnh (still
image), hình ảnh động (animation), đồ họa (graphic), âm thanh (audio), video
và các chƣơng trình tƣơng tác (interactive program).
Trong lĩnh vực báo chí - truyền thông, multimedia đƣợc dùng để chỉ sự
kết hợp của các phƣơng tiện truyền thông bao gồm video, hình ảnh, âm thanh,
văn bản. Hàng triệu ngƣời hiểu về những nội dung trên web ngày hôm nay
nhƣ vậy. Thực tế, nhiều nội dung thông tin thƣờng không đƣợc coi là đa
phƣơng tiện nếu không chứa các hình thức trình bày hiện đại nhƣ audio hoặc
video.
15
Nhìn chung, có thể hiểu, multimedia là sự kết hợp của ngôn ngữ viết,
ảnh, video, âm thanh, thiết kế đồ họa và các phƣơng thức tƣơng tác khác trên
trang web nhằm truyền tải một câu chuyện, vấn đề một cách đa diện. Mỗi
hình thức truyền thông sử dụng trong bài báo multimedia giống nhƣ một mặt
của viên kim cƣơng, tạo nên sự lấp lánh của chỉnh thể viên kim cƣơng đó.
Nhờ đó, bài báo mang vẻ đẹp hoàn thiện nhất, thuyết phục nhất.
Đa phƣơng tiện là thuật ngữ xuất phát từ cụm từ multimedia trong
tiếng Anh. Trong từ điển Oxford của Anh, multimedia – đa phƣơng tiện có
nghĩa là việc sử dụng nhiều hơn một loại phƣơng tiện (đặc biệt là audio,
video và các chƣơng trình tƣơng tác) để truyền thông .
Trong ấn phẩm đầu tiên về đa phƣơng tiện của nhà xuất bản McGraw
Hill có đƣa ra Đa phƣơng tiện là bất kỳ sự kết hợp của văn bản, đồ họa nghệ
thuật, âm thanh, hình ảnh động và video đƣợc phân phối bởi máy tính .
Trong cuốn sách nổi tiếng về Đa phƣơng tiện: Multimedia – making it
work của tác giả Tay Vaughan đƣa ra Multimedia – Đa phƣơng tiện là bất kỳ
sự kết hợp giữa văn bản, nghệ thuật, âm thanh, hình ảnh động, video đƣợc
truyền tải, phân phối tới ngƣời xem bằng máy tính hoặc qua các phƣơng tiện
điện tử hay số hoá .
Ở góc độ viễn thông, công nghệ thông tin, PGS.TS Đỗ Trung Tuấn
định nghĩa: Đa phƣơng tiện là kỹ thuật mô ph ng và sử dụng đồng thời
nhiều dạng phƣơng tiện chuyển hóa thông tin và các tác phẩm từ các kỹ thuật
đó .
Trong cuốn Multimedia Techonologies, tác giả Ashok Banerji cho rằng
Multimedia – Đa phƣơng tiện đề cập đến công nghệ và các thiết bị, các
phƣơng tiện truyền thông. Đó là việc sử dụng kết hợp các hình thức khác
nhau của các phƣơng tiện truyền thông âm thanh và hình ảnh nhƣ: văn bản,
đồ hoạ, hình ảnh, âm thanh và video; Khi sử dụng nhƣ một tính từ: Đa
16