Luận văn hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ hàng hoá ở công ty bách hoá số 5 nam bộ
- 91 trang
- file .doc
Lêi nãi ®Çu
Mçi mét quèc gia ®Ó kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ còng nh thÕ lùc
cña m×nh trªn trêng quèc tÕ, ngêi ta thêng xÐt trªn gãc ®é
kinh tÕ cña quèc gia ®ã. ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
cña m×nh ®· tr¶i qua nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ kh¸c nhau
xong chØ ®Õn khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ
trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc míi ®¹t ®îc nh÷ng thµnh
tùu ®¸ng kÓ vµ ®ang tõng bíc hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ
trong khu vùc còng nh nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Cïng víi sù chuyÓn ®æi cña nÒn kinh tÕ, trong qu¸ tr×nh
chuyÓn ®æi c«ng t¸c qu¶n lý ®ang ®øng tríc nh÷ng yªu cÇu
vµ néi dung qu¶n lý cã tÝnh chÊt míi mÎ ®a d¹ng vµ kh«ng Ýt
phøc t¹p. Hach to¸n kÕ to¸n lµ c«ng cô thu thÊp, xö lý vµ
cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh
cho nhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau bªn trong còng nh bªn ngoµi
doanh nghiÖp. Do vËy bé Tµi ChÝnh ®· ban hµnh mét sè c¶i
c¸ch, söa ®æi tõ n¨m 1996 ®Ó chÕ ®é kÕ to¸n phï hîp h¬n
nöa víi thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ. Vµ kÕ to¸n ®· trë thµnh
c«ng cô tÝch cùc trong viÖc ®iÒu hµnh, qu¶n lý vµ kiÓm so¸t
mäi ho¹t ®éng kinh tÕ.
ChÝnh v× vËy ph¶i hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý c«ng t¸c
kÕ to¸n cña tõng doanh nghiÖp.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ãng
vai trß quan träng, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh diÔn ra hÕt søc
s«i ®éng vµ m¹nh mÏ. Trong ®ã hoat ®éng tiªu thô hµng ho¸
1
®ãng vai trß quan träng, lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qña
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ nhê ®ã doanh
nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn vµ tån t¹i ®îc. Do ®ã, viÖc hoµn
thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ hÕt søc quan träng
trong viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ kÕ to¸n cña toµn doanh
nghiÖp.
Tõ nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµ nghiªn cøu trong nhµ tr-
êng, nh÷ng nhËn thøc vÒ diÔn biÕn ho¹t ®éng cña nÒn kinh
tÕ hiÖn nay vµ nhÊt lµ qua thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ c«ng
t¸c kÕ to¸n t¹i C«ng ty B¸ch ho¸ sè 5 Nam Bé , thÊy ®îc tÇm
quan träng cña nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ trong ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp nªn em chän ®Ò tµi cho chuyªn
®Ò nµy lµ : " Hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng
ho¸ ë c«ng ty B¸ch ho¸ sè 5 Nam Bé ".
§Ó thùc hiÖn ®Ò tµi nµy cÇn ¸p dông ph¬ng ph¸p duy
vËt biÖn chøng, kÕt hîp gi÷a lý luËn víi thùc tiÔn kÕ to¸n t¹i
c«ng ty ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ nh»m ®a ra nh÷mg kÕt qu¶
chÝnh x¸c nhÊt, ®ång thêi còng v¹ch ra nh÷ng h¹n chÕ ,
thiÕu sãt trong c«ng t¸c kÕ to¸n tõ ®ã ®a ra c¸c ý kiÕn ®Ò
xuÊt hay ph¬ng híng , biÖn ph¸p ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ
to¸n tiªu thô hµng hãa trong doanh nghiÖp.
Néi dung cña chuyªn ®Ò gåm 3 ch¬ng :
Ch¬ng I : C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô ë
c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong ®iÒu kiÖn
hiÖn nay .
2
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng
ho¸ ë c«ng ty B¸ch ho¸ sè 5 Nam Bé .
Ch¬ng III : Ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p hoµn thiÖn c«ng
t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ ë c«ng ty B¸ch
ho¸ sè 5 Nam Bé .
3
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ ë c¸c
doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ vÊn ®Ò tiªu thô hµng ho¸.
1> Doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng .
a. §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng:
- NÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ bíc ph¸t triÓn cao h¬n n÷a cña
nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸. trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng sù
ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c vµ cã thÎ kh¼ng ®Þnh
r»ng ®©y lµ nÒn kinh tÕ mµ mäi mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi c¬
b¶n ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua thÞ trêng vµ c¬ chÕ thÞ trêng do c¸c
quy luËt cña thÞ trêng ®iÒu tiÕt vµ chi phèi.
- ThÞ trêng lµ n¬i tËp trung c¸c m©u thuÉn cña s¶n xuÊt
hµng ho¸, lµ môc tiªu khëi ®iÓm cña qu¸ tr×nh kinh doanh vµ
còng lµ n¬i kÕt thóc cña qu¸ tr×nh kinh doanh. Gi¸ c¶ thÞ trêng
gi÷ vai trß quan träng, nã ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi, kÝch
thÝch s¶n xu¸t hµng ho¸, quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng lµ yÕu
tè quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ c¶ thÞ trêng.
- Cho tíi nay kinh tÕ thÞ trêng vÉn tá ra lµ m« h×nh kinh tÕ
cã tÝnh u viÖt nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt, ®Çy søc sèng vµ søc tuyÕt
phôc nhÊt bëi nã chøa ®ùng nh÷ng u ®iÓm sau:
+ Kinh tÕ thÞ trßng cã kh¶ n¨ng t¹o ra hµng ho¸, dÞch vô
phong phó lµ kh«ng gian ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña
quèc gia .
4
+ Thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt, t¹o ra sù chuyªn
m«n ho¸, h×nh thµnh mèi quan hÖ t¬ng t¸c bæ xung lÉn nhau
gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸ nh©n, c¸c
tæ chøc doanh nghiÖp tù do kinh doanh trong giíi h¹n cho phÐp .
+ Trong kinh tÕ thÞ trêng, sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ,
sù nghiÖt ng· cña quy luËt c¹nh tranh, sù kh¾t khe cña quy luËt
cung cÇu ®· thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng, g¾n s¶n xuÊt víi thÞ trêng.
+ Kinh tÕ thÞ trêng thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung
s¶n xuÊt, do ®ã nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh d©n chñ ho¸, b×nh ®¼ng
vµ tiÕn bé x· héi .
+ Kinh tÕ thÞ trêng mang ®Ëm tÝnh n¨ng ®éng vµ tù ®iÒu
chØnh. ChÝnh sù kÕt hîp gi÷a cung - cÇu lµm cho nÒn kinh tÕ thÞ
trêng rÊt uyÓn chuyÓn, linh ho¹t. TÝnh nh¹y bÐn cña thÞ trêng lµ
nh©n tè tÝch xùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh kinh tÕ .
+ Ngoµi ra, nÒn kinh tÕ thÞ trêng cßn lµ n¬i tuyÓn chän ,
®µo t¹o vµ sö dông nh©n lùc mmét c¸ch cã hhiÖu qu¶ nhÊt. Nã
buéc con ngíi ph¶i ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o, c¶i tiÕn c¸ch thøc lµm
viÖc ...
Tuy cã nhiÒu u ®iÓm song bªn c¹nh ®ã nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng còngchøa ®ùng kh«ng Ýt c¸c khuyÕt tËt mµ b¶n th©n nã
kh«ng tù gi¶i quyÕt ®îc . Nh÷ng khuyÕt tËt ®ã lµ:
+ Do quy luËt c¹nh tranh chi phèi mäi ho¹t ®éng kinh tÕ nªn
thêng xuyªn s¶y ra hiÖn tîng l¹m ph¸p, ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp, t¹o
ra nh÷ng ¸p lùc vµ lµ nh÷ng g¸nh nÆn cho nÒn kinh tÕ, cho x· héi
.
+ ThÞ trêng nhiÒu khi ph¸t ra nh÷ng th«ng tin thiÕu chÝnh
x¸c dÉn ®Õn sù ®Þnh híng sai lÖch vÒ chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh
5
doanh, tõ ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng gi÷a cung vµ
cÇu, gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, ®a ®Õn hiÖn tîng rèi lo¹n thÞ tr-
êng, ø ®äng hµng ho¸ vµ lµ nguyªn nh©n g©y ra c¸c cuéc khñng
ho¶ng kinh tÕ.
+ ThÞ trêng ph¸t triÓn dÉn ®Õn sù h×nh thµnh mét sè t b¶n
®«c quyÒn lµm lòng ®o¹n nÒn kinh tÕ g©y ra hiÖn tîng ph©n ho¸
giµu nghÌo s©u s¾c vµ cã ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn m«i trêng
sinh th¸i, lµm c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn. Trong nhiÒu trêng hîp nã
lµm k×m h·m sù tiÕn bé cña khoa häc vµ n¶y sinh nh÷ng gian lËn
trong bu«n b¸n, qu¸ thiªn vÒ lîi nhuËn mµ bÊt chÊp thñ ®o¹n...
b. Ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng:
Doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ mét bé phËn cÊu thµnh nÒn kinh
tÕ, nã lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng Doanh nghiÖp th¬ng
m¹i cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt hµng ho¸, ®a hµng ho¸ tõ n¬i thõa
®Õn n¬i thiÕu nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng . Do ®ã
doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ mét lÜnh vùc ®ãng gãp quan träng cho
sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Nã bao gåm: doanh nghiÖp nhµ níc,
doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ
phÇn, hîp t¸c x· vµ doanh nghiÖp liªn doanh.
Doanh nghiÖp th¬ng m¹i ho¹t ®«näg trong nÒn kinh Õ thÞ
trêng nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt nh
quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu vµo quy luËt gi¸ trÞ. Ngoµi
ra nã cßn chÞu sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc th«ng qua hÖ thèng ph¸p
luËt, chinÝh s¸ch vµ ®ßn bÈy kinh tÕ..
Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ho¹t ®éng kh¸ linh
ho¹t vµ nh¹y bÐn phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Mçi doanh nghiÖp ®Òu n¨ng ®éng , s¸ng t¹o trong lÜnh vùc kinh
6
doanh cña m×nh kh«ng û l¹i tr«ng chê vµo sù tµi trî cña nhµ níc.
Mét ®iÒu thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i hiÖn nay lµ
nhµ níc chØ qu¶n lý ë tÇm vÜ m« cßn mäi quyÕt ®Þnh kinh doanh
®Òu thuéc quyÒn tù chñ cña doanh nghiÖp do ®ã gi¶m ®îc sù
phiÒn hµ vµ t¨ng kh¶ n¨ng quyÕt ®o¸n cña tõng doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i cung gÆp nhiÒu
khã kh¨n v× thÞ trêng lu«n biÕn ®éng nã g©y khã kh¨n cho viÖc
x¸c ®Þnh thÞ trêng, môc tiªu cña doanh nghiÖp vµ x¸c ®Þnh
chÝnh x¸c gi¸ b¸n cho hµng ho¸. NhÊt lµ trong c¬ chÕ thÞ trêng,
mäi doanh nghiÖp ®Òu tù do c¹nh tranh, cã nhiÒu b¹n hµng nªn
ph¶i biÕt c¸ch t¹o ra uy tÝn còng nh gi÷ g×n uy tÝn kinh doanh
trªn thhÞ trêng. C¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong doanh nghiÖp
®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é hiÓu biÕt s©u, réng vÒ mäi lÜnh vùc.
Yªu cÇu ®èi víi nhµ qu¶n lý ph¶i l·nh ®¹o s¸ng suèt, cã ãc qu¸n
s¸t tinh tÕ, cã kh¼ n¨ng ph¸n ®o¸n ®¬c nh÷ng biÕn ®éng trªn
thÞ trêng ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh hîp lý ®em l¹i hiÖu
qu¶ kinh tÕ cao .
2> §Æc ®iÓm cña nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ trong
doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
a. Tiªu thô hµng ho¸ lµ g× ?
Hµng ho¸ lµ vËt phÈm tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã cña con ngêi
vµ ®¬c th«ng qua trao ®æi, mua b¸n. Hµng ho¸ cã hai thuéc tÝnh
®ã lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông.
Tiªu thô hµng ho¸ lµ kh©u cuèi cïng cña lu chuyÓn hµng ho¸,
ë giai ®o¹n nµy h×nh th¸i hµng ho¸ sÏ ®îc chuyÓn sang h×nh th¸i
tiÒn tÖ( H - T ). §©y lµ mét ho¹t ®éng ®Æc trng chñ yÕu cña
doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Nã thùc hiÖn viÖc chu chuyÓn vèn, thóc
®Èy vßng quay cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
7
tÕ x· héi. KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña ho¹t
®éng kinh doanh. ViÖc tiªu thô cßn thÓ hiÖn kh¶ n¨ng vµ tr×nh
®é cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu
kinh doanh còng nh ®¸p øng c¸c nhu cÇu tiªu dïng cöa x· héi.
Tiªu thô lµ giai ®o¹n then chèt ®Ó doanh nghiÖp n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh, do ®ã viÖc më réng tiªu thô lu«n lµ môc tiªu
hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. §Ó thùc hiÖn tèt môc
tiªu nµy cÇn ph¶i vach ra mét quy tr×nh mang tÝnh bµi b¶n tõ
kh©u nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó n¾m b¾t nhu cÇu, x¸c ®Þnh mÆt
hµng kinh doanh, thÞ trêng tiªu thô, t×m hiÓu b¹n hµng, n¾m b¾t
t×nh tr¹ng vµ kh¶ n¨ng cña ®ãi thñ c¹nh tranh cho ®Õn viÖc
n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶ng c¸o,
khuyÕn m¹i, ¸p dông c¸c kªnh ph©n phèi, c¸c m¹ng líi tiªu thô hîp
lý.
b. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô hµng ho¸:
Qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ®a d¹ng theo sù ®a d¹ng cña
nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Nã tuú thuéc vµo h×nh th¸i, gi¸ trÞ còng
nh ®Æc ®iÓm vËn ®éng cña hµng ho¸ tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng.
C¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng thøc bu«n
b¸n: b¸n lÎ hay b¸n ®¹i lý hay b¸n tr¶ gãp...
* B¸n bu«n:
B¸n bu«n lµ ph¬ng thøc b¸n hµng ho¸ cho c¸c tæ chøc kinh
tÕ, c¸c ®¬n vÞ th¬ng m¹i hay c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt ®Ó tiÕp tôc
b¸n cho ngêi tiªu dïng hoÆc gia c«ng chÕ t¹o s¶n phÈm míi. ViÖc
mua b¸n theo ph¬ng thøc nµy thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c
hîp ®ång mua b¸n hµmg ho¸, giao dÞch gi÷a c¸c tæ chøc mua b¸n
víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt , c¸c trung gian th¬ng m¹i...
- B¸n bu«n qua kho:
8
+ B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc göi hµng: bªn b¸n
c¨n cø vµo hîp ®ång hai bªn ký kÕt mµ xuÊt kho hµng ho¸ göi ®i
b¸n cho kh¸ch hµng. Hµng ho¸ xuÊt kho göi di b¸n chØ ®îc x¸c
®Þnh lµ tiªu thô khi ®¬n vÞ b¸n thu ®îc tiÒn ngay hoÆc bªn mua
chÊp nhËn thanh to¸n. §èi víi h×nh thøc nµy, khi cã nh÷ng tæn
thÊt x¶y ra ®èi víi hµng ho¸ ®ang ®i ®êng th× tr¸ch nhiÖm thuéc
vÒ bªn b¸n hµng.
+ B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc nhËn hµng trùc
tiÕp; c¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký bªn mua cö ngêi ®Õn nhËn hµng
t¹i kho cña ngêi b¸n. Khi tiÕn hµnh giao nhËn xong, ngêi ®¹i diÖn
cho bªn mua ký nhËn vµo ho¸ ®¬n b¸n hµng. B¾t ®Çu tõ thêi
®iÓm ®ã hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. Trong trêng hîp nay,
®èi víi hµng ho¸ b¶o ®¶m quy c¸ch phÈm chÊt th× mäi tæn thÊt
vµ thiÕu hôt do bªn mua chÞu.
- Bu«n b¸n chuyÓn th¼ng:
Bu«n b¸n chuyÓn th¼ng lµ h×nh thøc mµ hµng ho¸ b¸n cho
bªn mua ®îc giao trùc tiÕp tõ kho cña nhµ cung cÊp hoÆc tõ ga,
bÕn c¶ng... kh«ng qua kho cña ®¬n vÞ b¸n. B¸n bu«n chuyÓn
th¼ng gåm :
+ B¸n bu«n chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc göi hµng:
§¬n vÞ b¸n bu«n trùc tiÐp nhËn hµng tõ nhµ cung cÊp vµ
chuyÓn th¼ng cho ®¬n vÞ mua hµng b»ng ph¬ng tiÖn trùc tiÕp
cña m×nh hoÆc thuª ngoµi. Khi bªn mua tiÕp nhËn ®îc hµng vµ
chÊp nhËn thanh to¸n th× hµng ho¸ ®îc c«i lµ tiªu thô. Trong tr-
êng hîp nµy mäi tæn thÊt, thiÕu hôt hµng ho¸ ph¸t sinh trong qu¸
tr×nh vËn chuuyÓn còng do bªn b¸n chÞu tr¸ch nhiÖm theo hîp
®ång ®· ký.
+ B¸n bu«n chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc trùc tiÕp:
9
§¬n vÞ cung cÊp, bªn mua, bªn b¸n cïng giao nhËn hµng hãa,
bªn mua ký x¸c nhËn vµo ho¸ ®¬n b¸n hµng. Khi hoµn thµnh thñ
tôc giao nhËn hµng th× hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. KÕ
to¸n doanh nghiÖp cña bªn b¸n ph¶n ¸nh doanh thu vµ thanh to¸n
tiÒn hµng cho nhµ cung cÊp. §¬n vÞ mua thùc hiÖn vËnchuyÓn
hµng ho¸ tõ ®¬n vÞ cung cÊp, mäi tæn thÊt x¶y ra trong qu¸
tr×nh vËn chuyÓn tr¸ch nhiÖm thuéc vÒ bªn mua song tuú tõng
nguyªn nh©n cô thÓ mµ cö lý cho thÝch hîp.
* B¸n lÎ:
B¸n lÎ lµ ph¬ng thøc cung cÊp trùc tiÕp hµng ho¸ cho ngêi
tiªu dïng nh»m thùc hiÖn nhu cÇu c¸ nh©n cña hä . §Æc ®iÓm cña
ph¬ng thøc nµy lµ khèi lîng hµng ho¸ giao dÞch nhá nhng chungr
lo¹i c¬ cÊu mÆt hµng ®a d¹ng , phong phó . Sau khi ho¹t ®éng
mua b¸n diÔn ra th×hµng ho¸ t¸ch khái lÜnh vùc lu th«ng vµ ®i
vµo lÜnh vùc tiªu dïng . Gi¸ trÞ hµng ho¸ ®¬c biÓu hiÖn hoµn toµn
. Khi nhËn ®îc b¸o c¸o b¸n hµng ®ã lµ thêi ®iÓm x¸c ®iÞnh tiªu
thô hµng b¸n.
- C¸c h×nh thøc b¸n lÎ:
+ B¸n lÎ hµng thu tiÒn ph©n t¸n :
Lµ h×nh thøc mµ nh©n viªn b¸n hµng võa giao hµng võa
nhËn tiÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vÒ sè hµng nhËn b¸n.
H×nh thøc nµy thuËn lîi cho kh¸ch hµng nhng nh©n viªn b¸n hµng
cïng mét lóc ph¶i ®¶m ®¬ng nhiÒu c«ng viÖc nªn dÔ g©y mÊt
m¸t, hao tæn tiÒn vµ hµng.
+ B¸n hµng thu tiÒn tËp trung:
Lµ h×nh thøc mµ hai nghiÖp vô thu tiÒn vµ giao hµng t¸ch rêi
nhau. Mçi quÇy hµng ®Òu cã nh©n viªn thu tiÒn, viÕt ho¸ ®¬n vµ
thu tiÒn cña kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng mang ho¸ ®¬n ®Õn nhËn
10
hµng vµ tr¶ l¹i ho¸ ®¬n cho ngêi b¸n. Cuèi ngµy nh©n viªn thu
tiÒn nép cho thñ quü, nh©n viªn b¸n hµng kiÓm kª hµng ho¸, lËp
b¸o c¸o b¸n hµng råi ®èi chiÕu víi sè tiÒn thùc thu. H×nh thøc
nµy th× qu¶n lý ®îc chÆt chÏ tiÒn vµ hµng nhng kh«ng thuËn tiÖn
cho ngêi mua.
+ B¸n hµng tù phôc vô:
Lµ h×nh thøc ngêi mua tù lÊy hµng vµ thanh to¸n tiÒn. Qu¸
tr×nh mua diÔn ra nhanh chãng nhng ®ßi hái ph¶i cã trang bÞ kü
thuËt tèt míi tr¸nh ®îc thÊt tho¸t hµng ho¸. H×nh thøc nµy rÊt
thuËn tiÖn cho ngêi mua.
* B¸n hµng ®¹i lý :
Lµ h×nh thøc mµ ®¬n vÞ cã hµng göi ®¹i lý chuyÓn cho bªn
nhËn ®¹i lý. Bªn göi ®¹i lý ph¶i tr¶ hoa hång cho bªn nhËn vµ
h¹ch to¸n vµo chi phÝ b¸n hµng vµ tr¶ tiÒn cho bªn göi ®¹i lý. Bªn
nhËn ®¹i lý cã quyÒn sö dông hµng ho¸ vµ cã tr¸ch nhiÖm thanh
to¸n sè tiÒn b¸n hµng ngay sau khi tiªu thô hµng xong.
* B¸n hµng tr¶ gãp :
§©y lµ mét h×nh thøc míi xuÊt hiÖn, theo ph¬ng thøc nµy
ngêi mua sÏ tr¶ tiÒn thµnh nhiÒu lÇn trong mät kho¶ng thêi gian
nhÊt ®Þnh sau khi nhËn ®îc hµng vµ còng ph¶i chÞu mét kho¶n l·i
trªn sè tiÒn tr¶ gãp. Trêng hîp nµy doanh nghiÖp chØ x¸c ®Þnh
doanh thu theo gi¸ b¸n th«ng thêng, cßn tiÒn l·i ®îc coi nh mét
kho¶n thu nhËp cña ho¹t ®éng tµi chÝnh.
§Ó qu¸ tr×nh tiªu thô ®¹t hiÖu qu¶ th× tuú vµo tõng trêng
hîp, ®iÒu kiÖ cô thÓ mµ lùa chän c¸c ph¬ng thøc b¸n kh¸c nhau
cho phï h¬p víi ®Æc ®iÓm quy m« vµ lo¹i h×nh kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
11
c. C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n:
Sau khi b¸n hµng th× vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ ph¬ng thøc
thanh to¸n. Ngµy nay, c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n trë nªn ®a d¹ng,
phøc t¹p cïng víi sù chuyÓn ®æi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¬ng
thøc thanh to¸n thÓ hiÖ tiÒn mµ doanh nghiÖp thu ®îc sau b¸n
hµng theo c¸ch nµo. Nã còng thª hiÖn uy tÝn cña viÖc mua b¸n.
H¬n n÷a, ph¬ng thøc thanh to¸n cßn thÓ hiÖn mèi quan hÖ vËn
®éng gi÷a hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ nh thÕ nµo. Tuú tõng trêng hîp,
tõng mèi quan hÖ mµ doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông c¸c ph¬ng
thøc thanh to¸n sao cho phï hîp.
Ph¬ng thøc thanh to¸n chËm: mèi quan hÖ gi÷a hµng ho¸ vµ
tiÒn tÖ cã kho¶ng c¸ch vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. NghiÖp vô
thanh to¸n kh«ng ®îc thùc hiÖn ®ång thêi víi nghiÖp vô giao nhËn
hµng ho¸. Sau khi nhËn hµng kh«ng tr¶ tiÒn ngay mµ chÊp nhËn
thanh to¸n.
C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n nµy ®îc thùc hiÖn bëi nhiÒu h×nh
thøc thanh to¸n kh¸c nhau nh:
Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt
Thanh to¸n th«ng qua ng©n hµng
Thanh to¸n b»ng h×nh thøc hµng ®æi hµng
- Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt: Lµ h×nh thøc dïng tiÒn mÆt,
ng©n phiÕu trùc tiÕp ®Ó giao dÞch, mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô.
Bªn mua xuÊt tiÒn ngay ®Ó tr¶ hoÆc thanh to¸n sè tiÒn chÊp
nhËn nî theo sù tho¶ thuËn cña c¶ hai bªn. H×nh thøc nµy thanh
to¸n rÊt an toµn b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thu tiÒn nhanh, tr¸nh ®îc rñi
ro trong thanh to¸n.
12
- Thanh to¸n th«ng qua ng©n hµng: lµ h×nh thøc th«ng qua
ng©n hµng thanh to¸n bï trõ... Ng©n hµng ®ãngvai trß lµ mét tæ
chøc trung gian gióp c¶ hai bªn mua b¸n thanh to¸n ®Çy ®ñ
chÝnh x¸c, ®óng luËt. Mét sè h×nh thøc thanh to¸n th«ng qua
ng©n hµng nh:
+ Thanh to¸n b»ng sÐc: SÐc lµ lÖnh tr¶ tiÒn cña chñ tµi
kho¶n ®îc lËp trªn mÉu do ng©n hµng nhµ níc quy ®Þnh, yªu cÇu
®¬n vÞ thanh to¸n trÝch mét sè tiÒn thanh to¸n tõ tiÒn göi thanh
to¸n cña m×nh ®Ó tr¶ cho ngêi thô hëng trªn sÐc hoÆc ngêi cÇm
sÐc.
+ Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi: Thùc chÊt lµ sö dông giÊy
uû nhiÖm ®Ó yªu cÇu ng©n hµng trÝch tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña
m×nh ®Ó trao tr¶ cho ngêi thô hëng.
+ Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu: theo h×nh thøc nµy, ngêi
b¸n sau khi nghÜa vô giao hµng hoÆc cung øng dÞch vô cho bªn
mua th× sÏ lËp mét uû th¸c yªu cÇu ng©n hµng phôc vô thu hé
tiÒn hµng tõ bªn mua.
+ Thanh to¸n b»ng LC( tÝn dông chøng tõ ): ngêi mua ®Ì
nghi ng©n hµng phôc vô më mét tÝn dông(LC) tiÕn hµnh tr¶ tiÒn
cho ngêi b¸n, nÕu ngêi nµy xuÊt tr×nh chøng tõ phï hîp víi néi
dung ghi trong LC. §©y lµ h×nh thøc ®îc sö dông phæ biÕn nhÊt
hiÖn nay, ®Æc biÖt quan träng trong quan hÖ kinh doanh xuÊt
nhËp khÈu.
+ Thanh to¸n theo kÕ ho¹ch: ®îc ¸p dông khi hai bªn mua,
b¸n cã quan hÖ mua b¸n thêng xuyªn vµ cã tÝn nhiÖm lÉn nhau.
C¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ, bªn b¸n ®Þnh kú vËn chuyÓn cho
bªn mua hµng ho¸ vµ bªn mua còng ®Þnh kú thanh to¸n tiÒn hµng
13
cho bªn b¸n theo kÕ ho¹ch. Cuèi kú hai bªn sÏ ®iÒu chØnh thu sè
thùc tÕ.
+ Thanh to¸n bï trõ: lµ h×nh thøc thanh to¸n mµ hai bªn tiÕn
hµnh ®èi chiÕu gi÷a sè tiÒn ®îc thanh to¸n vµ sè tiÒn ph¶i thanh
to¸n. C¸c bªn chØ thanh to¸n cho nhau phÇn chªnh lÖch sau khi
®· bï trõ. Nã ®îc ¸p dông khi hai bªn cã quan hÖ mua b¸n lÉn
nhau. §©y còng cã thÓ coi lµ h×nh thøc thanh to¸n hµng ®æi
hµng .
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng thanh to¸n th«ng qua ng©n hµng
lµ mét h×nh thøc rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ, ®èi víi trêng
hîp tiÒn b¸n hµng lín th× khã cã thÓ dïng tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n
v× rÊt tèn thªm nhiÒu kho¶n chi phÝ. Nã ®¶m b¶o an toµn vÒ vèn
b»ng tiÒn cña doanh nghiÖp , chèng ®îc l¹m ph¸p, æn ®Þnh vÒ
gi¸ c¶.
Qu¸ tr×nh thanh to¸n tiÒn hµng hoµn thiÖn còng lµ lóc qu¸
tri×nh tiªu thô kÕt thóc. Vèn cña doanh nghiÖp l¹i quay vÒ h×nh
th¸i tiÒn tÖ ban ®Çu vµ tham gia vµo vßng tuÇn hoµn míi. V× vËy
®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tiªu thô th× doanh nghiÖp còng ph¶i
thanh to¸n nhanh gän.ViÖc thanh to¸n theo h×nh thøc nµo tuú
theo tõng th¬ng vô sao cho viÖc thanh to¸n ®îc ®¶m b¶o nhanh
chãng vµ ®Çy ®ñ nhÊt.
d. Gi¸ cña hµng ho¸:
Trong ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i , gi¸ lµ mét yÕu tè
v« cïng quan träng, nã t¹o ra sù c¹nh tranh trong qu¸ tr×nh tiªu
thô. V× vËy mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch gi¸ phï
hîp cho tõng lo¹i thÞ trêng, tõng lo¹i kh¸ch hµng vÒ mÆt hµng kinh
doanh. Mét møc gi¸ phï hîp sÏ ®Èy nhanh møc tiªu thô cña hµng
ho¸ vµ t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
14
- ChÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ thÊp: nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh, ®Æc biÖt ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®ang x©m
nhËp thÞ trêng.
- ChÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ cao: khi doanh nghiÖp ®· thùc sù
cñng cè ®îc vÞ thÕ, søc m¹nh trªn thÞ trêng, s¶n phÈm ®éc quyÒn
®îc a chuéng th× sÏ chän chÝnh s¸ch nµy ®Ó t¨ng lîi nhuËn kinh
doanh.
- ChÝnh s¸ch gi¸ biÕn ®æi: lµ gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng sÏ ®îc ¸p
dông linh ho¹t theo sù biÕn ®æi cña thÞ trêng.
§Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n, doanh nghiÖp ph¶i dùa trªn c¬ së thùc
tÕ cña gi¸ mua, vµ gi¸ b¸n ph¶i bï ®¾p chi phÝ vµ thu nhËp cña
doanh nghiÖp v× môc ®Ých cuèi cïng lµ lîi nhuËn. Tuy nhiªn gi¸
nµy ph¶i ®îc thÞ trêng chÊp nhËn.
Trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i gi¸ b¸n ph¶i ®îc x¸c
®Þnh theo c«ng thøc:
Gi¸ thùc tÕ cña = TrÞ gi¸ mua cña + Chi phÝ thu mua
ph©n + ThÆng sè
hµng b¸n ra hµng b¸n ra bæ cho hµng b¸n ra
th¬ng m¹i
- Gi¸ mua: lµ gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT (gi¸ kh«ng cã thuÕ)
- ThÆng sè th¬ng m¹i: lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n vµ
gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ho¸ dïng ®Ó bï ®¾p chi phÝ vµ b¶o
®¶m cã l·i .
Chi phÝ thu Chi phÝ thu mua hµng tån §K + Hµng nhËp Tiªu thøc
mua ph©n bæ trong kú ph©n bæ
cho hµng b¸n Tæng tiªu thøc ph©n bæ cho hµng
ra b¸n ra
Th¨ng sè th¬ng m¹i = Gi¸ mua x tû lÖ thÆng sè
15
Tû lÖ thÆng sè ( Gi¸ b¸n – Gi¸ mua ) X 100%
Gi¸ mua
§èi víi doanh nghiÖp ¸p dông thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p
khÊu trõ th× gi¸ b¸n ®îc x¸c ®Þnh lµ gi¸ kh«ng thuÕ. Cßn doanh
nghiÖp ¸p dông thÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp thay hµng
hãa kh«ng ph¶i chÞu thuÕ th× gi¸ b¸n bao gåm c¶ thuÕ.
Doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng th× ph¶i biÕt sö dông gi¸ c¶ nh mét c«ng cô s¾c bÐn
®Ó x©m nhËp vµo thÞ trêng ®a chóng thµnh môc tiªu hµng ®Çu
cña doanh nghiÖp. Do vËy ®Ó cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vÒ gi¸
c¶ cña hµng ho¸ b¸n ra th× doanh nghiÖp ph¶i n¨m b¾t nhu cÇu
thÞ trêng, kh¶ n¨ng cña ®èi thñ c¹nh tranh. §ång thêi cïng ph¶i
t×m vµ n¾m b¾t nhu cÇu cña kh¸ch hµng, t¹o uy tÝn trong kinh
doanh cã quan hÖ tèt víi c¸c nhµ cung cÊp, c¸c tæ chøc x· héi kh¸c
®Ó thùc hiÖn viÖc tiªu thô tèt ph¶i xuÊt ph¸t tõ mua tèt.
II. Qu¶n lý nghiÖp vô tiªu thô hµng hãa vµ nhiÖm vô cña kÕ
to¸n tiªu thô hµng hãa:
1> Qu¶n lý nghiÖp vô tiªu thu hµng hãa:
Còng nh mäi ho¹t ®éng kh¸c, qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa
chÞu sù qu¶n lý vµ theo dâi cña nhiÒu ®èi tîng chñ doanh nghiÖp,
b¹n hµng, cæ ®«ng hay c¸c c¬ quan chøc n¨ng thuÕ, ph¸p luËt.
Do vËy®Ó ®¹t ®îc môc tiªu kinh doanh bÊt cø mét doanh nghiÖp
nµo, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i qu¶n lý kh©u tiªu
thô mét c¸ch chÆt chÏ vµ khoa häc.
Thùc chÊt cña viÖc qu¶n lý tiªu thô hµng hãa lµ qu¸ tr×nh
qu¶n lý hµng hãa vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶, trÞ gi¸ vèn hµng
b¸n.. trong qu¸ tr×nh vËn ®éng tõ kh©u nhËp ®Õn kh©u xuÊt
b¸n. ViÖc qu¶n lý nµy ®ßi hái ph¶i thêng xuyªn chØ ®¹o b¸n ra
16
theo kÕ ho¹ch, kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng
®Ó ®IÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶. §ång thêi
ph¶i ®a ra møc kÕ ho¹ch vÒ chi phÝ, kÕt qu¶, n¨ng suÊt lao
®éng, thêi gian chu chuyÓn vèn.
a. Qu¶n lý vÒ mÆt ph¹m vi vµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh
hµng b¸n:
Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, qu¸ tr×nh tiªu thô ®îc b¾t
®Çu tõ khi doanh nghiÖp chuyÓn giao s¶n phÈm hµng hãa cho
kh¸ch hµng, ®ång thêi kh¸ch hµng ph¶i tr¶ tiÒn theo sù tho¶
thuËn mua b¸n gi÷a 2 bªn vµ qóa tr×nh nµy ®îc kÕt thóc khi viÖc
thanh to¸n gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n ®îc diÔn ra vµ hoµn thµnh.
Hµng hãa ®îc tiªu thô víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, nªn
viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n hµng hãa ®îc coi lµ tiªu thô cã ý nghÜa
rÊt quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý, tiªu thô hµng hãa.
b. Qu¶n lý vÒ sè lîng, chÊt lîng, trÞ gi¸ hµng hãa:
Theo dâi qu¸ tr×nh b¸n ra, theo kÕ ho¹ch cña tõng cöa hµng
bé phËn kinh doanh vµ toµn bé doanh nghiÖp. Ph¶i n¾m ®îc danh
môc c¸c mÆt hµng kinh doanh trong ®ã lo¹i nµo ®em l¹i hiÖu qu¶
nhÊt, lu«n lu«n cã xu híng ®æi míi, c¶i tiÕn vµ më réng mÆt hµng
kinh doanh. C«ng t¸c qu¶n lý ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ vËt chÊt. C¸c nh©n viªn b¸n hµng ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ ch÷ ký cña m×nh trªn hãa ®¬n, phiÕu xuÊt kho hoÆc
c¸c chøng tõ cã liªn quan tríc c¬ quan qu¶n lý. Tõ ®ã lËp kÕ ho¹ch
kinh doanh ®óng ®¾n vµ kÞp thêi.
c. Qu¶n lý vÒ mÆt gi¸ c¶:
LËp danh s¸ch gi¸ vµ theo dâi hiÖu gi¸. Ph¶i x©y dùng biÓu
gi¸ hîp lý cho tõng mÆt hµng kinh doanh; tõng ph¬ng thøc b¸n
hµng vµ tõng ®Þa ®iÓm b¸n hµng.
17
- Lµm tèt ®îc viÖc qu¶n lý gi¸, sÏ gióp cho hµng hãa cña doanh
nghiÖp dÕ dµng thÝch øng vµ x©m nhËp thÞ trêng. HÖ thèng
chøng tõ sæ s¸ch kÕ to¸n lµ c«ng cô ph¶n ¸nh chÝnh x¸c nhÊt vÒ
t×nh h×nh tiªu thô hµng hãa ®Æc biÖt lµ sù biÕn ®éng cña gi¸
trong tõng thêi ®IÓm. Cïng víi viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cña h¸ng
hãa, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ vèn cña hµng hãa b¸n ra lµ mét yªu cÇu
qu¶n lý hÕt søc quan träng; gióp cho viÖc tÝnh to¸n vµ kÕt qu¶
kinh doanh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c.
Mét sè c¸c ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ vèn trong doanh nghiÖp
th¬ng m¹i:
- Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh : Theo ph¬ng ph¸p nµy hµng
hãa ®îc qu¶n lý trªn c¬ së tõng l« hµng riªng biÖt. Hµng hãa ®îc
theo dâi t×nh h×nh xuÊt, nhËp, tån theo tõng nhãm hµng, l«
hµng. Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o trÞ gi¸ xuÊt kho kÞp thêi, chÝnh
x¸c c¶ vÒ sè lîng lÉn gi¸ c¶.
C«ng thøc x¸c ®Þnh :
i : Nhãm hµng, l«
hµng
+ Gi¸ vèn cña hµng = Pi.Qi Trong ®ã Pi : Gi¸
mua thùc tÕ cña
nhãm hµng.
Qi : Sè lîng hµng i
xuÊt
kho tiªu thô.
- Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n :
§©y lµ ph¬ng ph¸p b×nh qu©n céng ®¬n gi¶n ®Ó x¸c
®Þnh gi¸ b×nh qu©n cña hµng lu©n chuyÓn trong th¸ng.
Tæng gi¸ thùc tÕ tån ®Çu kú + nhËp
trong kú
+ Gi¸ b×nh qu©n
c¶ kú dù tr÷ Sè lîng thùc tÕ cña hµng tån §K + nhËp trong
kú
18
Khi ®ã gi¸ vèn cña hµng tiªu thô ®îc x¸c ®Þnh.
+ Gi¸ vèn cña hµng = gi¸ b×nh qu©n cña x Sè lîng hµng
tiªu thô tõng mÆt hµng ®· tiªu
thô.
- Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc: Qu¶n lý hµng hãa theo
tõng nhãm hµng, l« hµng, l« nµo nhËp tríc th× xuÊt b¸n tríc. NhËp
sau th× xuÊt b¸n sau, ®¶m b¶o ®¬n gi¸n trong viÖc bè trÝ kho
tµng, vËn chuyÓn hµng hãa thuËn tiÖn, hµng hãa xuÊt ra ®¶m b¶o
®îc chÊt lîng nhng khã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ. Nh vËy hµng hãa
tån cuèi kú bao gåm c¸c hµng hãa mua vµo sau cïng. Ph¬ng ph¸p
nµy thÝch hîp trong trêng hîp gi¸ c¶ æn ®Þnh hoÆc cã xu híng
gi¶m.
- Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc : L« hµng nhËp kho sau ®îc
u tiªn xuÊt tríc, hµng hãa tån l¹i cuèi kú chÝnh lµ hµng tån ®Çu kú.
Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o ®óng theo gi¸ trÞ thùc tÕ hµng mua
vµo nh÷ng hµng hãa xuÊt b¸n sau kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng do
yªu cÇu qu¶n lý kho tµng rÊt cao. HiÖn nay nÕu ¸p dông ph¬ng
ph¸p nµy th× hµng xuÊt b¸n sau bÞ coi lµ lçi mèt, l¹c hËu sÏ ¶nh h-
ëng kh«ng nhá ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh.
C«ng thøc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn hµng b¸n cña 2 ph¬ng ph¸p
nµy :
+ TrÞ gi¸ vèn hµng = TrÞ gi¸ hµng hiÖn cã - TrÞ
gi¸ hµng tån
xuÊt kho tiªu thô tríc khi xuÊt hµng TT kho
cuèi kú.
+ TrÞ gi¸ hµng hiÖn TrÞ gi¸ hµng TrÞ
= +
gi¸ vèn hµng
19
cã tríc khi xuÊt TT tån kho ®Çu kú nhËp
trong kú
- Ph¬ng ph¸p hÖ sè gi¸ cña hµng hãa : §îc ¸p dông cho c¸c
doanh nghiÖp sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó kÕ to¸n b¸n hµng. Ph¶i
x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn cña hµng hãa ®· tiªu thô ®Õn cuèi kú tÝnh
to¸n kho¶n chªnh lÖch gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n tõ ®ã x¸c
®Þnh gi¸ vèn cña hµng ®· tiªu thô.
+ TrÞ gi¸ vèn cña TrÞ gi¸ h¹ch HÖ sè gi¸
hµng tiªu thô = to¸n cña hµng x cña hµng
ho¸
trong kú xuÊt b¸n
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ TrÞ gi¸ vèn th/tÕ
cña hµng tån §K + cña hµng nhËp trong
kú
+ HÖ sè gi¸ cña =
---------------------------------------------------------------
hµng hãa TrÞ gi¸ h¹ch to¸n + TrÞ gi¸ h¹ch
to¸n cña
cña hµng tån §K hµng nhËp trong
kú
d. Qu¶n lý c«ng nî víi kh¸ch hµng:
NghÜa lµ qu¶n lý viÖc thu håi tiÒn hµng, trong c¸c doanh
nghiÖp th¬ng m¹i vèn vÒ hµng hãa lµ chñ yÕu. Do vËy ®Ó thùc
hiÖn tèt ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh yªu cÇu ®èi víi kÕ to¸n
nghiÖp vô tiªu thô ph¶i ghi chÐp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c ph¹m vi, thêi
®iÓm, x¸c ®Þnh hµng tiªu thô ®Ó qu¶n lý viÖc thu tiÒn hang hay
ph¶i thu tiÒn nÕu kh¸ch hµng nhËn nî. Qu¶n lý c«ng nî ph¶i ®îc tæ
chøc chÆt chÏ, cô thÓ theo dâi chi tiÕt cho tõng kh¸ch hµng, tõng
20
Mçi mét quèc gia ®Ó kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ còng nh thÕ lùc
cña m×nh trªn trêng quèc tÕ, ngêi ta thêng xÐt trªn gãc ®é
kinh tÕ cña quèc gia ®ã. ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
cña m×nh ®· tr¶i qua nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ kh¸c nhau
xong chØ ®Õn khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ
trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc míi ®¹t ®îc nh÷ng thµnh
tùu ®¸ng kÓ vµ ®ang tõng bíc hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ
trong khu vùc còng nh nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Cïng víi sù chuyÓn ®æi cña nÒn kinh tÕ, trong qu¸ tr×nh
chuyÓn ®æi c«ng t¸c qu¶n lý ®ang ®øng tríc nh÷ng yªu cÇu
vµ néi dung qu¶n lý cã tÝnh chÊt míi mÎ ®a d¹ng vµ kh«ng Ýt
phøc t¹p. Hach to¸n kÕ to¸n lµ c«ng cô thu thÊp, xö lý vµ
cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh
cho nhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau bªn trong còng nh bªn ngoµi
doanh nghiÖp. Do vËy bé Tµi ChÝnh ®· ban hµnh mét sè c¶i
c¸ch, söa ®æi tõ n¨m 1996 ®Ó chÕ ®é kÕ to¸n phï hîp h¬n
nöa víi thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ. Vµ kÕ to¸n ®· trë thµnh
c«ng cô tÝch cùc trong viÖc ®iÒu hµnh, qu¶n lý vµ kiÓm so¸t
mäi ho¹t ®éng kinh tÕ.
ChÝnh v× vËy ph¶i hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý c«ng t¸c
kÕ to¸n cña tõng doanh nghiÖp.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ãng
vai trß quan träng, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh diÔn ra hÕt søc
s«i ®éng vµ m¹nh mÏ. Trong ®ã hoat ®éng tiªu thô hµng ho¸
1
®ãng vai trß quan träng, lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qña
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ nhê ®ã doanh
nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn vµ tån t¹i ®îc. Do ®ã, viÖc hoµn
thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ hÕt søc quan träng
trong viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ kÕ to¸n cña toµn doanh
nghiÖp.
Tõ nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµ nghiªn cøu trong nhµ tr-
êng, nh÷ng nhËn thøc vÒ diÔn biÕn ho¹t ®éng cña nÒn kinh
tÕ hiÖn nay vµ nhÊt lµ qua thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ c«ng
t¸c kÕ to¸n t¹i C«ng ty B¸ch ho¸ sè 5 Nam Bé , thÊy ®îc tÇm
quan träng cña nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ trong ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp nªn em chän ®Ò tµi cho chuyªn
®Ò nµy lµ : " Hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng
ho¸ ë c«ng ty B¸ch ho¸ sè 5 Nam Bé ".
§Ó thùc hiÖn ®Ò tµi nµy cÇn ¸p dông ph¬ng ph¸p duy
vËt biÖn chøng, kÕt hîp gi÷a lý luËn víi thùc tiÔn kÕ to¸n t¹i
c«ng ty ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ nh»m ®a ra nh÷mg kÕt qu¶
chÝnh x¸c nhÊt, ®ång thêi còng v¹ch ra nh÷ng h¹n chÕ ,
thiÕu sãt trong c«ng t¸c kÕ to¸n tõ ®ã ®a ra c¸c ý kiÕn ®Ò
xuÊt hay ph¬ng híng , biÖn ph¸p ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ
to¸n tiªu thô hµng hãa trong doanh nghiÖp.
Néi dung cña chuyªn ®Ò gåm 3 ch¬ng :
Ch¬ng I : C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô ë
c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong ®iÒu kiÖn
hiÖn nay .
2
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng
ho¸ ë c«ng ty B¸ch ho¸ sè 5 Nam Bé .
Ch¬ng III : Ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p hoµn thiÖn c«ng
t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ ë c«ng ty B¸ch
ho¸ sè 5 Nam Bé .
3
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ ë c¸c
doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ vÊn ®Ò tiªu thô hµng ho¸.
1> Doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng .
a. §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng:
- NÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ bíc ph¸t triÓn cao h¬n n÷a cña
nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸. trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng sù
ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c vµ cã thÎ kh¼ng ®Þnh
r»ng ®©y lµ nÒn kinh tÕ mµ mäi mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi c¬
b¶n ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua thÞ trêng vµ c¬ chÕ thÞ trêng do c¸c
quy luËt cña thÞ trêng ®iÒu tiÕt vµ chi phèi.
- ThÞ trêng lµ n¬i tËp trung c¸c m©u thuÉn cña s¶n xuÊt
hµng ho¸, lµ môc tiªu khëi ®iÓm cña qu¸ tr×nh kinh doanh vµ
còng lµ n¬i kÕt thóc cña qu¸ tr×nh kinh doanh. Gi¸ c¶ thÞ trêng
gi÷ vai trß quan träng, nã ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi, kÝch
thÝch s¶n xu¸t hµng ho¸, quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng lµ yÕu
tè quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ c¶ thÞ trêng.
- Cho tíi nay kinh tÕ thÞ trêng vÉn tá ra lµ m« h×nh kinh tÕ
cã tÝnh u viÖt nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt, ®Çy søc sèng vµ søc tuyÕt
phôc nhÊt bëi nã chøa ®ùng nh÷ng u ®iÓm sau:
+ Kinh tÕ thÞ trßng cã kh¶ n¨ng t¹o ra hµng ho¸, dÞch vô
phong phó lµ kh«ng gian ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña
quèc gia .
4
+ Thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt, t¹o ra sù chuyªn
m«n ho¸, h×nh thµnh mèi quan hÖ t¬ng t¸c bæ xung lÉn nhau
gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸ nh©n, c¸c
tæ chøc doanh nghiÖp tù do kinh doanh trong giíi h¹n cho phÐp .
+ Trong kinh tÕ thÞ trêng, sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ,
sù nghiÖt ng· cña quy luËt c¹nh tranh, sù kh¾t khe cña quy luËt
cung cÇu ®· thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng, g¾n s¶n xuÊt víi thÞ trêng.
+ Kinh tÕ thÞ trêng thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung
s¶n xuÊt, do ®ã nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh d©n chñ ho¸, b×nh ®¼ng
vµ tiÕn bé x· héi .
+ Kinh tÕ thÞ trêng mang ®Ëm tÝnh n¨ng ®éng vµ tù ®iÒu
chØnh. ChÝnh sù kÕt hîp gi÷a cung - cÇu lµm cho nÒn kinh tÕ thÞ
trêng rÊt uyÓn chuyÓn, linh ho¹t. TÝnh nh¹y bÐn cña thÞ trêng lµ
nh©n tè tÝch xùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh kinh tÕ .
+ Ngoµi ra, nÒn kinh tÕ thÞ trêng cßn lµ n¬i tuyÓn chän ,
®µo t¹o vµ sö dông nh©n lùc mmét c¸ch cã hhiÖu qu¶ nhÊt. Nã
buéc con ngíi ph¶i ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o, c¶i tiÕn c¸ch thøc lµm
viÖc ...
Tuy cã nhiÒu u ®iÓm song bªn c¹nh ®ã nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng còngchøa ®ùng kh«ng Ýt c¸c khuyÕt tËt mµ b¶n th©n nã
kh«ng tù gi¶i quyÕt ®îc . Nh÷ng khuyÕt tËt ®ã lµ:
+ Do quy luËt c¹nh tranh chi phèi mäi ho¹t ®éng kinh tÕ nªn
thêng xuyªn s¶y ra hiÖn tîng l¹m ph¸p, ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp, t¹o
ra nh÷ng ¸p lùc vµ lµ nh÷ng g¸nh nÆn cho nÒn kinh tÕ, cho x· héi
.
+ ThÞ trêng nhiÒu khi ph¸t ra nh÷ng th«ng tin thiÕu chÝnh
x¸c dÉn ®Õn sù ®Þnh híng sai lÖch vÒ chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh
5
doanh, tõ ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng gi÷a cung vµ
cÇu, gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, ®a ®Õn hiÖn tîng rèi lo¹n thÞ tr-
êng, ø ®äng hµng ho¸ vµ lµ nguyªn nh©n g©y ra c¸c cuéc khñng
ho¶ng kinh tÕ.
+ ThÞ trêng ph¸t triÓn dÉn ®Õn sù h×nh thµnh mét sè t b¶n
®«c quyÒn lµm lòng ®o¹n nÒn kinh tÕ g©y ra hiÖn tîng ph©n ho¸
giµu nghÌo s©u s¾c vµ cã ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn m«i trêng
sinh th¸i, lµm c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn. Trong nhiÒu trêng hîp nã
lµm k×m h·m sù tiÕn bé cña khoa häc vµ n¶y sinh nh÷ng gian lËn
trong bu«n b¸n, qu¸ thiªn vÒ lîi nhuËn mµ bÊt chÊp thñ ®o¹n...
b. Ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng:
Doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ mét bé phËn cÊu thµnh nÒn kinh
tÕ, nã lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng Doanh nghiÖp th¬ng
m¹i cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt hµng ho¸, ®a hµng ho¸ tõ n¬i thõa
®Õn n¬i thiÕu nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng . Do ®ã
doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ mét lÜnh vùc ®ãng gãp quan träng cho
sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Nã bao gåm: doanh nghiÖp nhµ níc,
doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ
phÇn, hîp t¸c x· vµ doanh nghiÖp liªn doanh.
Doanh nghiÖp th¬ng m¹i ho¹t ®«näg trong nÒn kinh Õ thÞ
trêng nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt nh
quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu vµo quy luËt gi¸ trÞ. Ngoµi
ra nã cßn chÞu sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc th«ng qua hÖ thèng ph¸p
luËt, chinÝh s¸ch vµ ®ßn bÈy kinh tÕ..
Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ho¹t ®éng kh¸ linh
ho¹t vµ nh¹y bÐn phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Mçi doanh nghiÖp ®Òu n¨ng ®éng , s¸ng t¹o trong lÜnh vùc kinh
6
doanh cña m×nh kh«ng û l¹i tr«ng chê vµo sù tµi trî cña nhµ níc.
Mét ®iÒu thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i hiÖn nay lµ
nhµ níc chØ qu¶n lý ë tÇm vÜ m« cßn mäi quyÕt ®Þnh kinh doanh
®Òu thuéc quyÒn tù chñ cña doanh nghiÖp do ®ã gi¶m ®îc sù
phiÒn hµ vµ t¨ng kh¶ n¨ng quyÕt ®o¸n cña tõng doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i cung gÆp nhiÒu
khã kh¨n v× thÞ trêng lu«n biÕn ®éng nã g©y khã kh¨n cho viÖc
x¸c ®Þnh thÞ trêng, môc tiªu cña doanh nghiÖp vµ x¸c ®Þnh
chÝnh x¸c gi¸ b¸n cho hµng ho¸. NhÊt lµ trong c¬ chÕ thÞ trêng,
mäi doanh nghiÖp ®Òu tù do c¹nh tranh, cã nhiÒu b¹n hµng nªn
ph¶i biÕt c¸ch t¹o ra uy tÝn còng nh gi÷ g×n uy tÝn kinh doanh
trªn thhÞ trêng. C¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong doanh nghiÖp
®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é hiÓu biÕt s©u, réng vÒ mäi lÜnh vùc.
Yªu cÇu ®èi víi nhµ qu¶n lý ph¶i l·nh ®¹o s¸ng suèt, cã ãc qu¸n
s¸t tinh tÕ, cã kh¼ n¨ng ph¸n ®o¸n ®¬c nh÷ng biÕn ®éng trªn
thÞ trêng ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh hîp lý ®em l¹i hiÖu
qu¶ kinh tÕ cao .
2> §Æc ®iÓm cña nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ trong
doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
a. Tiªu thô hµng ho¸ lµ g× ?
Hµng ho¸ lµ vËt phÈm tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã cña con ngêi
vµ ®¬c th«ng qua trao ®æi, mua b¸n. Hµng ho¸ cã hai thuéc tÝnh
®ã lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông.
Tiªu thô hµng ho¸ lµ kh©u cuèi cïng cña lu chuyÓn hµng ho¸,
ë giai ®o¹n nµy h×nh th¸i hµng ho¸ sÏ ®îc chuyÓn sang h×nh th¸i
tiÒn tÖ( H - T ). §©y lµ mét ho¹t ®éng ®Æc trng chñ yÕu cña
doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Nã thùc hiÖn viÖc chu chuyÓn vèn, thóc
®Èy vßng quay cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
7
tÕ x· héi. KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña ho¹t
®éng kinh doanh. ViÖc tiªu thô cßn thÓ hiÖn kh¶ n¨ng vµ tr×nh
®é cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu
kinh doanh còng nh ®¸p øng c¸c nhu cÇu tiªu dïng cöa x· héi.
Tiªu thô lµ giai ®o¹n then chèt ®Ó doanh nghiÖp n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh, do ®ã viÖc më réng tiªu thô lu«n lµ môc tiªu
hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. §Ó thùc hiÖn tèt môc
tiªu nµy cÇn ph¶i vach ra mét quy tr×nh mang tÝnh bµi b¶n tõ
kh©u nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó n¾m b¾t nhu cÇu, x¸c ®Þnh mÆt
hµng kinh doanh, thÞ trêng tiªu thô, t×m hiÓu b¹n hµng, n¾m b¾t
t×nh tr¹ng vµ kh¶ n¨ng cña ®ãi thñ c¹nh tranh cho ®Õn viÖc
n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶ng c¸o,
khuyÕn m¹i, ¸p dông c¸c kªnh ph©n phèi, c¸c m¹ng líi tiªu thô hîp
lý.
b. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô hµng ho¸:
Qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ®a d¹ng theo sù ®a d¹ng cña
nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Nã tuú thuéc vµo h×nh th¸i, gi¸ trÞ còng
nh ®Æc ®iÓm vËn ®éng cña hµng ho¸ tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng.
C¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng thøc bu«n
b¸n: b¸n lÎ hay b¸n ®¹i lý hay b¸n tr¶ gãp...
* B¸n bu«n:
B¸n bu«n lµ ph¬ng thøc b¸n hµng ho¸ cho c¸c tæ chøc kinh
tÕ, c¸c ®¬n vÞ th¬ng m¹i hay c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt ®Ó tiÕp tôc
b¸n cho ngêi tiªu dïng hoÆc gia c«ng chÕ t¹o s¶n phÈm míi. ViÖc
mua b¸n theo ph¬ng thøc nµy thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c
hîp ®ång mua b¸n hµmg ho¸, giao dÞch gi÷a c¸c tæ chøc mua b¸n
víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt , c¸c trung gian th¬ng m¹i...
- B¸n bu«n qua kho:
8
+ B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc göi hµng: bªn b¸n
c¨n cø vµo hîp ®ång hai bªn ký kÕt mµ xuÊt kho hµng ho¸ göi ®i
b¸n cho kh¸ch hµng. Hµng ho¸ xuÊt kho göi di b¸n chØ ®îc x¸c
®Þnh lµ tiªu thô khi ®¬n vÞ b¸n thu ®îc tiÒn ngay hoÆc bªn mua
chÊp nhËn thanh to¸n. §èi víi h×nh thøc nµy, khi cã nh÷ng tæn
thÊt x¶y ra ®èi víi hµng ho¸ ®ang ®i ®êng th× tr¸ch nhiÖm thuéc
vÒ bªn b¸n hµng.
+ B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc nhËn hµng trùc
tiÕp; c¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký bªn mua cö ngêi ®Õn nhËn hµng
t¹i kho cña ngêi b¸n. Khi tiÕn hµnh giao nhËn xong, ngêi ®¹i diÖn
cho bªn mua ký nhËn vµo ho¸ ®¬n b¸n hµng. B¾t ®Çu tõ thêi
®iÓm ®ã hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. Trong trêng hîp nay,
®èi víi hµng ho¸ b¶o ®¶m quy c¸ch phÈm chÊt th× mäi tæn thÊt
vµ thiÕu hôt do bªn mua chÞu.
- Bu«n b¸n chuyÓn th¼ng:
Bu«n b¸n chuyÓn th¼ng lµ h×nh thøc mµ hµng ho¸ b¸n cho
bªn mua ®îc giao trùc tiÕp tõ kho cña nhµ cung cÊp hoÆc tõ ga,
bÕn c¶ng... kh«ng qua kho cña ®¬n vÞ b¸n. B¸n bu«n chuyÓn
th¼ng gåm :
+ B¸n bu«n chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc göi hµng:
§¬n vÞ b¸n bu«n trùc tiÐp nhËn hµng tõ nhµ cung cÊp vµ
chuyÓn th¼ng cho ®¬n vÞ mua hµng b»ng ph¬ng tiÖn trùc tiÕp
cña m×nh hoÆc thuª ngoµi. Khi bªn mua tiÕp nhËn ®îc hµng vµ
chÊp nhËn thanh to¸n th× hµng ho¸ ®îc c«i lµ tiªu thô. Trong tr-
êng hîp nµy mäi tæn thÊt, thiÕu hôt hµng ho¸ ph¸t sinh trong qu¸
tr×nh vËn chuuyÓn còng do bªn b¸n chÞu tr¸ch nhiÖm theo hîp
®ång ®· ký.
+ B¸n bu«n chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc trùc tiÕp:
9
§¬n vÞ cung cÊp, bªn mua, bªn b¸n cïng giao nhËn hµng hãa,
bªn mua ký x¸c nhËn vµo ho¸ ®¬n b¸n hµng. Khi hoµn thµnh thñ
tôc giao nhËn hµng th× hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. KÕ
to¸n doanh nghiÖp cña bªn b¸n ph¶n ¸nh doanh thu vµ thanh to¸n
tiÒn hµng cho nhµ cung cÊp. §¬n vÞ mua thùc hiÖn vËnchuyÓn
hµng ho¸ tõ ®¬n vÞ cung cÊp, mäi tæn thÊt x¶y ra trong qu¸
tr×nh vËn chuyÓn tr¸ch nhiÖm thuéc vÒ bªn mua song tuú tõng
nguyªn nh©n cô thÓ mµ cö lý cho thÝch hîp.
* B¸n lÎ:
B¸n lÎ lµ ph¬ng thøc cung cÊp trùc tiÕp hµng ho¸ cho ngêi
tiªu dïng nh»m thùc hiÖn nhu cÇu c¸ nh©n cña hä . §Æc ®iÓm cña
ph¬ng thøc nµy lµ khèi lîng hµng ho¸ giao dÞch nhá nhng chungr
lo¹i c¬ cÊu mÆt hµng ®a d¹ng , phong phó . Sau khi ho¹t ®éng
mua b¸n diÔn ra th×hµng ho¸ t¸ch khái lÜnh vùc lu th«ng vµ ®i
vµo lÜnh vùc tiªu dïng . Gi¸ trÞ hµng ho¸ ®¬c biÓu hiÖn hoµn toµn
. Khi nhËn ®îc b¸o c¸o b¸n hµng ®ã lµ thêi ®iÓm x¸c ®iÞnh tiªu
thô hµng b¸n.
- C¸c h×nh thøc b¸n lÎ:
+ B¸n lÎ hµng thu tiÒn ph©n t¸n :
Lµ h×nh thøc mµ nh©n viªn b¸n hµng võa giao hµng võa
nhËn tiÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vÒ sè hµng nhËn b¸n.
H×nh thøc nµy thuËn lîi cho kh¸ch hµng nhng nh©n viªn b¸n hµng
cïng mét lóc ph¶i ®¶m ®¬ng nhiÒu c«ng viÖc nªn dÔ g©y mÊt
m¸t, hao tæn tiÒn vµ hµng.
+ B¸n hµng thu tiÒn tËp trung:
Lµ h×nh thøc mµ hai nghiÖp vô thu tiÒn vµ giao hµng t¸ch rêi
nhau. Mçi quÇy hµng ®Òu cã nh©n viªn thu tiÒn, viÕt ho¸ ®¬n vµ
thu tiÒn cña kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng mang ho¸ ®¬n ®Õn nhËn
10
hµng vµ tr¶ l¹i ho¸ ®¬n cho ngêi b¸n. Cuèi ngµy nh©n viªn thu
tiÒn nép cho thñ quü, nh©n viªn b¸n hµng kiÓm kª hµng ho¸, lËp
b¸o c¸o b¸n hµng råi ®èi chiÕu víi sè tiÒn thùc thu. H×nh thøc
nµy th× qu¶n lý ®îc chÆt chÏ tiÒn vµ hµng nhng kh«ng thuËn tiÖn
cho ngêi mua.
+ B¸n hµng tù phôc vô:
Lµ h×nh thøc ngêi mua tù lÊy hµng vµ thanh to¸n tiÒn. Qu¸
tr×nh mua diÔn ra nhanh chãng nhng ®ßi hái ph¶i cã trang bÞ kü
thuËt tèt míi tr¸nh ®îc thÊt tho¸t hµng ho¸. H×nh thøc nµy rÊt
thuËn tiÖn cho ngêi mua.
* B¸n hµng ®¹i lý :
Lµ h×nh thøc mµ ®¬n vÞ cã hµng göi ®¹i lý chuyÓn cho bªn
nhËn ®¹i lý. Bªn göi ®¹i lý ph¶i tr¶ hoa hång cho bªn nhËn vµ
h¹ch to¸n vµo chi phÝ b¸n hµng vµ tr¶ tiÒn cho bªn göi ®¹i lý. Bªn
nhËn ®¹i lý cã quyÒn sö dông hµng ho¸ vµ cã tr¸ch nhiÖm thanh
to¸n sè tiÒn b¸n hµng ngay sau khi tiªu thô hµng xong.
* B¸n hµng tr¶ gãp :
§©y lµ mét h×nh thøc míi xuÊt hiÖn, theo ph¬ng thøc nµy
ngêi mua sÏ tr¶ tiÒn thµnh nhiÒu lÇn trong mät kho¶ng thêi gian
nhÊt ®Þnh sau khi nhËn ®îc hµng vµ còng ph¶i chÞu mét kho¶n l·i
trªn sè tiÒn tr¶ gãp. Trêng hîp nµy doanh nghiÖp chØ x¸c ®Þnh
doanh thu theo gi¸ b¸n th«ng thêng, cßn tiÒn l·i ®îc coi nh mét
kho¶n thu nhËp cña ho¹t ®éng tµi chÝnh.
§Ó qu¸ tr×nh tiªu thô ®¹t hiÖu qu¶ th× tuú vµo tõng trêng
hîp, ®iÒu kiÖ cô thÓ mµ lùa chän c¸c ph¬ng thøc b¸n kh¸c nhau
cho phï h¬p víi ®Æc ®iÓm quy m« vµ lo¹i h×nh kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
11
c. C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n:
Sau khi b¸n hµng th× vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ ph¬ng thøc
thanh to¸n. Ngµy nay, c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n trë nªn ®a d¹ng,
phøc t¹p cïng víi sù chuyÓn ®æi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¬ng
thøc thanh to¸n thÓ hiÖ tiÒn mµ doanh nghiÖp thu ®îc sau b¸n
hµng theo c¸ch nµo. Nã còng thª hiÖn uy tÝn cña viÖc mua b¸n.
H¬n n÷a, ph¬ng thøc thanh to¸n cßn thÓ hiÖn mèi quan hÖ vËn
®éng gi÷a hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ nh thÕ nµo. Tuú tõng trêng hîp,
tõng mèi quan hÖ mµ doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông c¸c ph¬ng
thøc thanh to¸n sao cho phï hîp.
Ph¬ng thøc thanh to¸n chËm: mèi quan hÖ gi÷a hµng ho¸ vµ
tiÒn tÖ cã kho¶ng c¸ch vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. NghiÖp vô
thanh to¸n kh«ng ®îc thùc hiÖn ®ång thêi víi nghiÖp vô giao nhËn
hµng ho¸. Sau khi nhËn hµng kh«ng tr¶ tiÒn ngay mµ chÊp nhËn
thanh to¸n.
C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n nµy ®îc thùc hiÖn bëi nhiÒu h×nh
thøc thanh to¸n kh¸c nhau nh:
Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt
Thanh to¸n th«ng qua ng©n hµng
Thanh to¸n b»ng h×nh thøc hµng ®æi hµng
- Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt: Lµ h×nh thøc dïng tiÒn mÆt,
ng©n phiÕu trùc tiÕp ®Ó giao dÞch, mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô.
Bªn mua xuÊt tiÒn ngay ®Ó tr¶ hoÆc thanh to¸n sè tiÒn chÊp
nhËn nî theo sù tho¶ thuËn cña c¶ hai bªn. H×nh thøc nµy thanh
to¸n rÊt an toµn b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thu tiÒn nhanh, tr¸nh ®îc rñi
ro trong thanh to¸n.
12
- Thanh to¸n th«ng qua ng©n hµng: lµ h×nh thøc th«ng qua
ng©n hµng thanh to¸n bï trõ... Ng©n hµng ®ãngvai trß lµ mét tæ
chøc trung gian gióp c¶ hai bªn mua b¸n thanh to¸n ®Çy ®ñ
chÝnh x¸c, ®óng luËt. Mét sè h×nh thøc thanh to¸n th«ng qua
ng©n hµng nh:
+ Thanh to¸n b»ng sÐc: SÐc lµ lÖnh tr¶ tiÒn cña chñ tµi
kho¶n ®îc lËp trªn mÉu do ng©n hµng nhµ níc quy ®Þnh, yªu cÇu
®¬n vÞ thanh to¸n trÝch mét sè tiÒn thanh to¸n tõ tiÒn göi thanh
to¸n cña m×nh ®Ó tr¶ cho ngêi thô hëng trªn sÐc hoÆc ngêi cÇm
sÐc.
+ Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi: Thùc chÊt lµ sö dông giÊy
uû nhiÖm ®Ó yªu cÇu ng©n hµng trÝch tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña
m×nh ®Ó trao tr¶ cho ngêi thô hëng.
+ Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu: theo h×nh thøc nµy, ngêi
b¸n sau khi nghÜa vô giao hµng hoÆc cung øng dÞch vô cho bªn
mua th× sÏ lËp mét uû th¸c yªu cÇu ng©n hµng phôc vô thu hé
tiÒn hµng tõ bªn mua.
+ Thanh to¸n b»ng LC( tÝn dông chøng tõ ): ngêi mua ®Ì
nghi ng©n hµng phôc vô më mét tÝn dông(LC) tiÕn hµnh tr¶ tiÒn
cho ngêi b¸n, nÕu ngêi nµy xuÊt tr×nh chøng tõ phï hîp víi néi
dung ghi trong LC. §©y lµ h×nh thøc ®îc sö dông phæ biÕn nhÊt
hiÖn nay, ®Æc biÖt quan träng trong quan hÖ kinh doanh xuÊt
nhËp khÈu.
+ Thanh to¸n theo kÕ ho¹ch: ®îc ¸p dông khi hai bªn mua,
b¸n cã quan hÖ mua b¸n thêng xuyªn vµ cã tÝn nhiÖm lÉn nhau.
C¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ, bªn b¸n ®Þnh kú vËn chuyÓn cho
bªn mua hµng ho¸ vµ bªn mua còng ®Þnh kú thanh to¸n tiÒn hµng
13
cho bªn b¸n theo kÕ ho¹ch. Cuèi kú hai bªn sÏ ®iÒu chØnh thu sè
thùc tÕ.
+ Thanh to¸n bï trõ: lµ h×nh thøc thanh to¸n mµ hai bªn tiÕn
hµnh ®èi chiÕu gi÷a sè tiÒn ®îc thanh to¸n vµ sè tiÒn ph¶i thanh
to¸n. C¸c bªn chØ thanh to¸n cho nhau phÇn chªnh lÖch sau khi
®· bï trõ. Nã ®îc ¸p dông khi hai bªn cã quan hÖ mua b¸n lÉn
nhau. §©y còng cã thÓ coi lµ h×nh thøc thanh to¸n hµng ®æi
hµng .
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng thanh to¸n th«ng qua ng©n hµng
lµ mét h×nh thøc rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ, ®èi víi trêng
hîp tiÒn b¸n hµng lín th× khã cã thÓ dïng tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n
v× rÊt tèn thªm nhiÒu kho¶n chi phÝ. Nã ®¶m b¶o an toµn vÒ vèn
b»ng tiÒn cña doanh nghiÖp , chèng ®îc l¹m ph¸p, æn ®Þnh vÒ
gi¸ c¶.
Qu¸ tr×nh thanh to¸n tiÒn hµng hoµn thiÖn còng lµ lóc qu¸
tri×nh tiªu thô kÕt thóc. Vèn cña doanh nghiÖp l¹i quay vÒ h×nh
th¸i tiÒn tÖ ban ®Çu vµ tham gia vµo vßng tuÇn hoµn míi. V× vËy
®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tiªu thô th× doanh nghiÖp còng ph¶i
thanh to¸n nhanh gän.ViÖc thanh to¸n theo h×nh thøc nµo tuú
theo tõng th¬ng vô sao cho viÖc thanh to¸n ®îc ®¶m b¶o nhanh
chãng vµ ®Çy ®ñ nhÊt.
d. Gi¸ cña hµng ho¸:
Trong ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i , gi¸ lµ mét yÕu tè
v« cïng quan träng, nã t¹o ra sù c¹nh tranh trong qu¸ tr×nh tiªu
thô. V× vËy mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch gi¸ phï
hîp cho tõng lo¹i thÞ trêng, tõng lo¹i kh¸ch hµng vÒ mÆt hµng kinh
doanh. Mét møc gi¸ phï hîp sÏ ®Èy nhanh møc tiªu thô cña hµng
ho¸ vµ t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
14
- ChÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ thÊp: nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh, ®Æc biÖt ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®ang x©m
nhËp thÞ trêng.
- ChÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ cao: khi doanh nghiÖp ®· thùc sù
cñng cè ®îc vÞ thÕ, søc m¹nh trªn thÞ trêng, s¶n phÈm ®éc quyÒn
®îc a chuéng th× sÏ chän chÝnh s¸ch nµy ®Ó t¨ng lîi nhuËn kinh
doanh.
- ChÝnh s¸ch gi¸ biÕn ®æi: lµ gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng sÏ ®îc ¸p
dông linh ho¹t theo sù biÕn ®æi cña thÞ trêng.
§Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n, doanh nghiÖp ph¶i dùa trªn c¬ së thùc
tÕ cña gi¸ mua, vµ gi¸ b¸n ph¶i bï ®¾p chi phÝ vµ thu nhËp cña
doanh nghiÖp v× môc ®Ých cuèi cïng lµ lîi nhuËn. Tuy nhiªn gi¸
nµy ph¶i ®îc thÞ trêng chÊp nhËn.
Trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i gi¸ b¸n ph¶i ®îc x¸c
®Þnh theo c«ng thøc:
Gi¸ thùc tÕ cña = TrÞ gi¸ mua cña + Chi phÝ thu mua
ph©n + ThÆng sè
hµng b¸n ra hµng b¸n ra bæ cho hµng b¸n ra
th¬ng m¹i
- Gi¸ mua: lµ gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT (gi¸ kh«ng cã thuÕ)
- ThÆng sè th¬ng m¹i: lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n vµ
gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ho¸ dïng ®Ó bï ®¾p chi phÝ vµ b¶o
®¶m cã l·i .
Chi phÝ thu Chi phÝ thu mua hµng tån §K + Hµng nhËp Tiªu thøc
mua ph©n bæ trong kú ph©n bæ
cho hµng b¸n Tæng tiªu thøc ph©n bæ cho hµng
ra b¸n ra
Th¨ng sè th¬ng m¹i = Gi¸ mua x tû lÖ thÆng sè
15
Tû lÖ thÆng sè ( Gi¸ b¸n – Gi¸ mua ) X 100%
Gi¸ mua
§èi víi doanh nghiÖp ¸p dông thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p
khÊu trõ th× gi¸ b¸n ®îc x¸c ®Þnh lµ gi¸ kh«ng thuÕ. Cßn doanh
nghiÖp ¸p dông thÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp thay hµng
hãa kh«ng ph¶i chÞu thuÕ th× gi¸ b¸n bao gåm c¶ thuÕ.
Doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng th× ph¶i biÕt sö dông gi¸ c¶ nh mét c«ng cô s¾c bÐn
®Ó x©m nhËp vµo thÞ trêng ®a chóng thµnh môc tiªu hµng ®Çu
cña doanh nghiÖp. Do vËy ®Ó cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vÒ gi¸
c¶ cña hµng ho¸ b¸n ra th× doanh nghiÖp ph¶i n¨m b¾t nhu cÇu
thÞ trêng, kh¶ n¨ng cña ®èi thñ c¹nh tranh. §ång thêi cïng ph¶i
t×m vµ n¾m b¾t nhu cÇu cña kh¸ch hµng, t¹o uy tÝn trong kinh
doanh cã quan hÖ tèt víi c¸c nhµ cung cÊp, c¸c tæ chøc x· héi kh¸c
®Ó thùc hiÖn viÖc tiªu thô tèt ph¶i xuÊt ph¸t tõ mua tèt.
II. Qu¶n lý nghiÖp vô tiªu thô hµng hãa vµ nhiÖm vô cña kÕ
to¸n tiªu thô hµng hãa:
1> Qu¶n lý nghiÖp vô tiªu thu hµng hãa:
Còng nh mäi ho¹t ®éng kh¸c, qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa
chÞu sù qu¶n lý vµ theo dâi cña nhiÒu ®èi tîng chñ doanh nghiÖp,
b¹n hµng, cæ ®«ng hay c¸c c¬ quan chøc n¨ng thuÕ, ph¸p luËt.
Do vËy®Ó ®¹t ®îc môc tiªu kinh doanh bÊt cø mét doanh nghiÖp
nµo, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i qu¶n lý kh©u tiªu
thô mét c¸ch chÆt chÏ vµ khoa häc.
Thùc chÊt cña viÖc qu¶n lý tiªu thô hµng hãa lµ qu¸ tr×nh
qu¶n lý hµng hãa vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶, trÞ gi¸ vèn hµng
b¸n.. trong qu¸ tr×nh vËn ®éng tõ kh©u nhËp ®Õn kh©u xuÊt
b¸n. ViÖc qu¶n lý nµy ®ßi hái ph¶i thêng xuyªn chØ ®¹o b¸n ra
16
theo kÕ ho¹ch, kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng
®Ó ®IÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶. §ång thêi
ph¶i ®a ra møc kÕ ho¹ch vÒ chi phÝ, kÕt qu¶, n¨ng suÊt lao
®éng, thêi gian chu chuyÓn vèn.
a. Qu¶n lý vÒ mÆt ph¹m vi vµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh
hµng b¸n:
Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, qu¸ tr×nh tiªu thô ®îc b¾t
®Çu tõ khi doanh nghiÖp chuyÓn giao s¶n phÈm hµng hãa cho
kh¸ch hµng, ®ång thêi kh¸ch hµng ph¶i tr¶ tiÒn theo sù tho¶
thuËn mua b¸n gi÷a 2 bªn vµ qóa tr×nh nµy ®îc kÕt thóc khi viÖc
thanh to¸n gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n ®îc diÔn ra vµ hoµn thµnh.
Hµng hãa ®îc tiªu thô víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, nªn
viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n hµng hãa ®îc coi lµ tiªu thô cã ý nghÜa
rÊt quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý, tiªu thô hµng hãa.
b. Qu¶n lý vÒ sè lîng, chÊt lîng, trÞ gi¸ hµng hãa:
Theo dâi qu¸ tr×nh b¸n ra, theo kÕ ho¹ch cña tõng cöa hµng
bé phËn kinh doanh vµ toµn bé doanh nghiÖp. Ph¶i n¾m ®îc danh
môc c¸c mÆt hµng kinh doanh trong ®ã lo¹i nµo ®em l¹i hiÖu qu¶
nhÊt, lu«n lu«n cã xu híng ®æi míi, c¶i tiÕn vµ më réng mÆt hµng
kinh doanh. C«ng t¸c qu¶n lý ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ vËt chÊt. C¸c nh©n viªn b¸n hµng ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ ch÷ ký cña m×nh trªn hãa ®¬n, phiÕu xuÊt kho hoÆc
c¸c chøng tõ cã liªn quan tríc c¬ quan qu¶n lý. Tõ ®ã lËp kÕ ho¹ch
kinh doanh ®óng ®¾n vµ kÞp thêi.
c. Qu¶n lý vÒ mÆt gi¸ c¶:
LËp danh s¸ch gi¸ vµ theo dâi hiÖu gi¸. Ph¶i x©y dùng biÓu
gi¸ hîp lý cho tõng mÆt hµng kinh doanh; tõng ph¬ng thøc b¸n
hµng vµ tõng ®Þa ®iÓm b¸n hµng.
17
- Lµm tèt ®îc viÖc qu¶n lý gi¸, sÏ gióp cho hµng hãa cña doanh
nghiÖp dÕ dµng thÝch øng vµ x©m nhËp thÞ trêng. HÖ thèng
chøng tõ sæ s¸ch kÕ to¸n lµ c«ng cô ph¶n ¸nh chÝnh x¸c nhÊt vÒ
t×nh h×nh tiªu thô hµng hãa ®Æc biÖt lµ sù biÕn ®éng cña gi¸
trong tõng thêi ®IÓm. Cïng víi viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cña h¸ng
hãa, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ vèn cña hµng hãa b¸n ra lµ mét yªu cÇu
qu¶n lý hÕt søc quan träng; gióp cho viÖc tÝnh to¸n vµ kÕt qu¶
kinh doanh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c.
Mét sè c¸c ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ vèn trong doanh nghiÖp
th¬ng m¹i:
- Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh : Theo ph¬ng ph¸p nµy hµng
hãa ®îc qu¶n lý trªn c¬ së tõng l« hµng riªng biÖt. Hµng hãa ®îc
theo dâi t×nh h×nh xuÊt, nhËp, tån theo tõng nhãm hµng, l«
hµng. Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o trÞ gi¸ xuÊt kho kÞp thêi, chÝnh
x¸c c¶ vÒ sè lîng lÉn gi¸ c¶.
C«ng thøc x¸c ®Þnh :
i : Nhãm hµng, l«
hµng
+ Gi¸ vèn cña hµng = Pi.Qi Trong ®ã Pi : Gi¸
mua thùc tÕ cña
nhãm hµng.
Qi : Sè lîng hµng i
xuÊt
kho tiªu thô.
- Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n :
§©y lµ ph¬ng ph¸p b×nh qu©n céng ®¬n gi¶n ®Ó x¸c
®Þnh gi¸ b×nh qu©n cña hµng lu©n chuyÓn trong th¸ng.
Tæng gi¸ thùc tÕ tån ®Çu kú + nhËp
trong kú
+ Gi¸ b×nh qu©n
c¶ kú dù tr÷ Sè lîng thùc tÕ cña hµng tån §K + nhËp trong
kú
18
Khi ®ã gi¸ vèn cña hµng tiªu thô ®îc x¸c ®Þnh.
+ Gi¸ vèn cña hµng = gi¸ b×nh qu©n cña x Sè lîng hµng
tiªu thô tõng mÆt hµng ®· tiªu
thô.
- Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc: Qu¶n lý hµng hãa theo
tõng nhãm hµng, l« hµng, l« nµo nhËp tríc th× xuÊt b¸n tríc. NhËp
sau th× xuÊt b¸n sau, ®¶m b¶o ®¬n gi¸n trong viÖc bè trÝ kho
tµng, vËn chuyÓn hµng hãa thuËn tiÖn, hµng hãa xuÊt ra ®¶m b¶o
®îc chÊt lîng nhng khã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ. Nh vËy hµng hãa
tån cuèi kú bao gåm c¸c hµng hãa mua vµo sau cïng. Ph¬ng ph¸p
nµy thÝch hîp trong trêng hîp gi¸ c¶ æn ®Þnh hoÆc cã xu híng
gi¶m.
- Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc : L« hµng nhËp kho sau ®îc
u tiªn xuÊt tríc, hµng hãa tån l¹i cuèi kú chÝnh lµ hµng tån ®Çu kú.
Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o ®óng theo gi¸ trÞ thùc tÕ hµng mua
vµo nh÷ng hµng hãa xuÊt b¸n sau kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng do
yªu cÇu qu¶n lý kho tµng rÊt cao. HiÖn nay nÕu ¸p dông ph¬ng
ph¸p nµy th× hµng xuÊt b¸n sau bÞ coi lµ lçi mèt, l¹c hËu sÏ ¶nh h-
ëng kh«ng nhá ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh.
C«ng thøc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn hµng b¸n cña 2 ph¬ng ph¸p
nµy :
+ TrÞ gi¸ vèn hµng = TrÞ gi¸ hµng hiÖn cã - TrÞ
gi¸ hµng tån
xuÊt kho tiªu thô tríc khi xuÊt hµng TT kho
cuèi kú.
+ TrÞ gi¸ hµng hiÖn TrÞ gi¸ hµng TrÞ
= +
gi¸ vèn hµng
19
cã tríc khi xuÊt TT tån kho ®Çu kú nhËp
trong kú
- Ph¬ng ph¸p hÖ sè gi¸ cña hµng hãa : §îc ¸p dông cho c¸c
doanh nghiÖp sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó kÕ to¸n b¸n hµng. Ph¶i
x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn cña hµng hãa ®· tiªu thô ®Õn cuèi kú tÝnh
to¸n kho¶n chªnh lÖch gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n tõ ®ã x¸c
®Þnh gi¸ vèn cña hµng ®· tiªu thô.
+ TrÞ gi¸ vèn cña TrÞ gi¸ h¹ch HÖ sè gi¸
hµng tiªu thô = to¸n cña hµng x cña hµng
ho¸
trong kú xuÊt b¸n
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ TrÞ gi¸ vèn th/tÕ
cña hµng tån §K + cña hµng nhËp trong
kú
+ HÖ sè gi¸ cña =
---------------------------------------------------------------
hµng hãa TrÞ gi¸ h¹ch to¸n + TrÞ gi¸ h¹ch
to¸n cña
cña hµng tån §K hµng nhËp trong
kú
d. Qu¶n lý c«ng nî víi kh¸ch hµng:
NghÜa lµ qu¶n lý viÖc thu håi tiÒn hµng, trong c¸c doanh
nghiÖp th¬ng m¹i vèn vÒ hµng hãa lµ chñ yÕu. Do vËy ®Ó thùc
hiÖn tèt ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh yªu cÇu ®èi víi kÕ to¸n
nghiÖp vô tiªu thô ph¶i ghi chÐp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c ph¹m vi, thêi
®iÓm, x¸c ®Þnh hµng tiªu thô ®Ó qu¶n lý viÖc thu tiÒn hang hay
ph¶i thu tiÒn nÕu kh¸ch hµng nhËn nî. Qu¶n lý c«ng nî ph¶i ®îc tæ
chøc chÆt chÏ, cô thÓ theo dâi chi tiÕt cho tõng kh¸ch hµng, tõng
20