Luận văn fdi tại việt nam từ năm 2000 đến nay
- 65 trang
- file .doc
PhÇn më ®Çu
Trªn thÕ giíi ngµy nay, hai xu híng toµn cÇu ho¸ vµ khu
vùc ho¸ ®ang cuèn mäi quèc gia vµo vßng xo¸y cña nã, theo
®ã, thÕ giíi ®ang ®Õn ViÖt Nam vµ ViÖt Nam cïng b¾t ®Çu
®i ra thÕ giíi. §©y lµ xu híng hoµn toµn phï hîp víi quy luËt
cña sù ph¸t triÓn, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ViÖt Nam héi
nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu. Trong vµi ba thËp
kû gÇn ®©y, chóng ta ®· ®îc chøng kiÕn sù ph¸t triÓn v«
cïng m¹nh mÏ cña ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi FDI
(Foreign Direct Investment) trªn ph¹m vi toµn cÇu, nã ®· gãp
phÇn thay ®æi lín lao bé mÆt kinh tÕ thÕ giíi, gióp c¸c níc
rót ng¾n dÇn kho¶n c¸ch giÇu nghÌo, t¹o ra sù c©n b»ng t-
¬ng ®èi gi÷a c¸c khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi.
FDI cã cã vai trß v« cïng quan träng ®èi víi sù nghiÖp
ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Tèc ®« t¨ng trëng GDP
trung b×nh trong kho¶ng 10 n¨m gÇn ®©y ®¹t 7,5 8% lµ
mét minh chøng râ rµng cho vai trß cña FDI. Tuy nhiªn vµi
n¨m trë l¹i ®©y do ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi
chÝnh tiÒn tÖ xÈy ra mét sè níc trong khu vùc vµ trªn thÕ
giíi, céng víi møc ®é c¹nh tranh ngµy cµng trë nªn gay g¾t
trong lÜnh vùc thu hót vèn níc ngoµi cña c¸c níc nh: Trung
Quèc, In®«nªsia, Th¸i Lan, Malaisia... §Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi t¹i ViÖt Nam cã phÇn gi¶m thiÓu c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt
lîng, ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.
Tríc t×nh h×nh ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ chóng ta ph¶i cã sù
nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi trong thêi gian qua ®Ó thÊy ®îc nh÷ng yÕu tè t¸c
®éng: Lîi thÕ vµ bÊt lîi cña ®Êt níc, trªn c¬ së ®ã ®Ò ra hÖ
thèng nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ, kÞp thêi nh»m thóc ®Èy thu
hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m
tíi gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu: C«ng nghiÖp ho¸, hiÖu ®¹i
ho¸ ®Êt níc, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®a ViÖt Nam trë
thµnh mét níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
Nh»m t×m hiÓu s©u h¬n vÊn ®Ò trªn, em chän ®Ò
tµi: "§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 2000
®Õn nay" CÊu tróc cña ®Ò tµi bao gåm 3 môc lín :
Môc I: Lý luËn chung vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI)
Môc II: Thùc tr¹ng FDI t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 2000 ®Õn
nay
Môc III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt nh»m thóc ®Èy ho¹t
®éng FDI t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi.
Víi nhËn thøc cßn h¹n chÕ, bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt. em mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña
c¸c thÇy c« ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi PGS.TS. NguyÔn
Nh B×nh ®· tËn t×nh híng dÉn, gióp em hoµn thµnh bµi viÕt
nµy.
PhÇn Néi dung
Môc I: Vµi nÐt vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi FDI
(Foreign Direct Investment)
Ho¹t ®éng FDI trªn thÕ giíi thùc sù b¾t ®Çu vµ bïng
næ m¹nh mÏ chØ trong kho¶ng vµi ba thË kû gÇn ®©y.
Nguån gèc cña ho¹t ®éng nµy lµ sù di chuyÓn vèn quèc tÕ.
1- Sù di chuyÓn vèn quèc tÕ:
VÒ thùc chÊt, di chuyÓn vèn quèc tÕ lµ sù vËn ®éng
cña tiÒn tÖ vµ c¸c tµi s¶n kh¸c gi÷a c¸c quèc gia ®Ó ®iÒu
chØnh tû lÖ kÕt hîp gi÷a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh»m ®¹t ®îc
lîi Ých tèi ®a. Sù vËn ®éng cña vèn gi÷a c¸c quèc gia ®· t¹o
thµnh c¸c dßng ch¶y cña vèn tõ quèc gia nµy sang quèc gia
kh¸c nh»m lµm cho vèn sinh s«i nhanh h¬n. Nãi c¸ch kh¸c lµ
kú väng vÒ lîi Ých sÏ thu ®îc ë quèc gia kh¸c ®· thu hót c¸c
nguån vèn vµ t¹o thµnh dßng ch¶y cña vèn qua biªn giíi c¸c
quèc gia. Qu¸ tr×nh nµy t¹o ra hai dßng ch¶y: dßng ch¶y vµo
vµ dßng ch¶y th«ng qua c¸c lo¹i h×nh ®Çu t quèc tÕ.
§Çu t quèc tÕ bao gåm ®Çu t trùc tiÕo (FDI) vµ ®Çu t
gi¸n tiÕp (FPI). Trong ®ã, FDI quan träng h¬n nhiÒu dï cho
FPI cã xu híng t¨ng lªn.
Sù di chuyÓn vèn quèc tÕ (h×nh thøc s¬ khai cña §TNN)
t¸c ®Çu lín ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Mét khèi lîng hµng ho¸
vµ tiÒn tÖ khæng lå ®· ®îc t¹o ra vµ ®ang lu chuyÓn hµng
ngµy hµng giê trªn kh¾p thÕ giíi, cã mét phÇn ®ãng gãp
kh«ng nhá cña ®Çu t quèc tÕ.
2- §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI)
VÒ thùc chÊt, FDI lµ lo¹i h×nh ®Çu t quèc tÕ mµ chØ
®Çu t bá vèn ®Ó x©y dùng hoÆc mua phÇn lín, thËm chÝ
toµn bé c¸c c¬ së kinh doanh ë níc ngoµi ®Ó lµ chñ së h÷u
toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã vµ trùc tiÕp qu¶n lý ®iÒu
hµnh hoÆc tham gia qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña ®èi
tîng vµ hä bá vèn ®Çu t. §ång thêi, hä còng chÞu tr¸ch
nhiÖm theo møc së h÷u vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
dù ¸n.
FDI thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c h×nh thøc tuú
theo quy ®Þnh cña LuËt §Çu t níc ngoµi cu¶ níc së t¹i c¸c
h×nh thøc FDI ®îc ¸p dông trªn thÕ giíi thêng lµ hîp ®ång
hîp t¸c kinh doanh, doanh nghiÖp liªn doanh, bu«n b¸n ®èi
øng, hîp ®ång cÊp giÊy phÐp c«ng nghÖ hay qu¶n lý hîp
®ång li x¨ng, 100% vèn níc ngoµi, hîp ®ång chia s¶n phÈm,
hîp ®ång x©y dùng - vËn hµnh - chuyÓn giao (BOT)... cã thÓ
thÊy ®îc mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau cña FDI.
(1) Tû lÖ vèn cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi trong vèn
ph¸p ®Þnh cña dù ¸n ®¹t møc ®é tèi thiÓu tuú theo luËt
®Çu t cña tõng níc quy ®Þnh. VÝ dô, LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i
ViÖt Nam quy ®Þnh chñ ®Çu t níc ngoµi ph¶i gãp tèi thiÓu
30% vèn ph¸p ®Þnh cña dù ¸n, ë Mü quy ®Þnh 100% vµ
mét sè níc l¹i quy ®Þnh lµ 20%.
(2) C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu
hµnh dù ¸n mµ hä bá vèn ®Çu t. QuyÒn qu¶n lý doanh
nghiÖp phô thuéc vµo tû lÖ gãp vèn cña chñ ®Çu t. NÕu
doanh nghiÖp gãp 100% vèn trong vèn ph¸p ®Þnh th×
doanh nghiÖp hoµn toµn së h÷u cña nhµ ®Çu t níc ngoµi vµ
còng do hä qu¶n lý toµn bé.
(3) KÕt qu¶ thu ®îc tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña dù ¸n ®îc ph©n chia cho c¸c bªn theo tû lÖ gãp vèn vµo
vèn ph¸p ®Þnh sau khi nép thuÕ cho níc së t¹i vµ tr¶ lîi tøc
cæ phÇn (nÕu cã)
(4) FDI thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc x©y dùng
doanh nghiÖp míi, mua l¹i toµn bé hoÆc tõ phÇn doanh
nghiÖp ®ang ho¹t ®éng hoÆc mua cæ phiÕu ®Ó th«n tÝnh
hoÆc s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp víi nhau. §Ò cËp ®Õn khÝa
c¹nh vai trß cña FDI, cã thÓ tiÕp cËn trªn 2 gi¸c ®é.
§èi víi níc ®i ®Çu t, nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®ã lµ:
Chñ ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh dù ¸n
nªn hä thêng cã tr¸ch nhiÖm cao, thêng ®a ra nh÷ng quyÕt
®Þnh cã lîi nhÊt cho hä. Tõ ®ã cã thÓ ®¶m b¶o hiÖu qu¶
cña FDI cao.
Chñ ®Çu t níc ngoµi më réng ®îc thÞ trêng tiªu thô s¶n
phÈm nguyªn liÖu, c¶ c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ trong khu vùc
vµ thÕ giíi.
Cã thÓ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm do khai th¸c ®îc
nguån lao ®éng gi¸ rÎ cÇn nguån nguyªn liÖu hoÆc thÞ trêng
tiªu thô s¶n phÈm. Tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña
vèn DFI, t¨ng n¨ng suÊt vµ thu nhËp quèc d©n. Tr¸ch ®îc
hµng rµo b¶o hé mËu dÞch vµ phi mËu dÞch cña níc së t¹i vµ
th«ng qua FDI mµ chñ ®Çu t níc ngoµi. X©y dùng ®îc c¸c
doanh nghiÖp cña m×nh n»m trong lßng c¸c níc thi hµnh
chÝnh s¸ch b¶o hé.
T¸c ®éng tiªu cùc:
NÕu chÝnh phñ c¸c níc ®i ®Çu t ®a ra c¸c chÝnh s¸ch
kh«ng phï hîp sÏ kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thùc
hiÖn ®Çu t ë trong níc. Khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp lao m¹nh
ra níc ngoµi ®Çu t ®Ó thu lîi, do ®ã c¸c quèc gia chñ nhµ cã
xu híng bÞ suy tho¸i tôt hËu. §Çu t ra níc ngoµi cã nguy c¬
rñi ro cao h¬n ®Çu t trong níc, do ®ã c¸c doanh nghiÖp nµy
thêng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó phßng ngõa, h¹n
chÕ rñi ro.
§èi víi níc nhËn ®Çu t, nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®ã lµ:
T¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c ®îc nhiÒu vèn ®Çu t tõ bªn ngoµi
do kh«ng quy ®Þnh møc gãp vèn tèi ®a.
T¹o ®iÒu kiÖn tiÕp thu kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn
®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý kinh doanh cña bªn níc ngoµi. T¹o
c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó khai th¸c tèt nhÊt c¸c lîi thÕ cña
m×nh vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý... T¹o thªm
viÖc lµm, t¨ng tèc ®é t¨ng trëng cña ®èi tîng bá vèn vµ nÒn
kinh tÕ, t¨ng kim ng¹ch suÊt khÈu, n©ng cao ®êi sèng cña
nh©n d©n gãp phÇn c¶i t¹o c¶nh quan x· héi, t¨ng n¨ng suÊt
vµ thu nhËp quèc d©n. KhuyÕn khÝch n¨ng lùc kinh doanh
trong níc, tiÕp cËn víi thÞ trêng níc ngoµi. T¸c ®éng tiªu cùc,
®ã lµ: M«i trêng chÝnh trÞ vµ kinh tÕ níc tiÕp nhËn t¸c ®éng
trùc tiÕp ®Õn dßng vèn FDI. NÕu kh«ng cã mét quy ho¹ch
®Çu t cô thÓ vµ khoa häc, cã thÓ ®Çu t trµn lan, kÐm hiÖu
qu¶, tµi nguyªn bi khai th¸c bõa b·i vµ sÏ g©y « nhiÔm m«i
trêng nghiªm träng. Tr×nh ®é cña ®èi t¸c tiÕp nhËn sÏ
quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña hîp t¸c ®Çu t. Cã thÓ nhËn
chuyÓn giao tõ c¸c níc ®i ®Çu t c¸c c«ng nghÖ kh«ng phï hîp
víi nÒn kinh tÕ trong níc, g©y « nhiÔm m«i trêng...
Trªn ®©y chóng ta ®· nghiªn cøu vai trß vµ t¸c ®éng
cña FDI, vËy, vai trß cña chÝnh phñ c¸c níc nhËn ®Çu t cã vai
trß hÕt søc quan träng ®èi víi ho¹t ®éng FDI cña tõng níc.
HÇu hÕt c¸c chÝnh phñ ®Òu cã vai trß trùc tiÕp khuyÕn
khÝch hay h¹n chÕ FDI, qu¶n lý qu¸ tr×nh FDI vµ t¹o ra
khu«n khæ, thÓ chÕ hç trî cho ho¹t ®éng FDI.
3. Ho¹t ®éng FDI trªn thÕ giíi hiÖn nay.
Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c tæ chøc nghiªn cøu kinh tÕ quèc
tÕ, díi t¸c ®éng cña suy tho¸i kinh tÕ Mü, NhËt, t¨ng trëng
GPD cña thÕ giíi trong n¨m 2001 chØ ®¹t 1,3 - 1,5%, møc
thÊp nhÊt trong vßng mét thËp kû qua. Sù suy gi¶m chung
cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· khiÕn nhiÒu tËp ®oµn C«ng ty
xem xÐt l¹i c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t míi cña m×nh, xuÊt khÈu t
b¶n v× thÕ bÞ ngõng trÖ. Khi c¸c C«ng ty lùa chän hiÖu qu¶
lªn hµng ®Çu th× sù suy gi¶m nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµm cho
FDI thÕ giíi cã cïng gam mµu ¶m ®¹m nh nÒn kinh tÕ toµn
cÇu.
Lîng FDI vµo c¸c níc c«ng nghiÖp gi¶m ®¸ng kÓ, tõ 1005
tû USD n¨m 2000 xuèng cßn 510 tû USD. C¸c níc ®ang ph¸t
triÓn tuy cïng chÞu t¸c ®éng chung, nhng møc tôt gi¶m lµ
kh«ng ®¸ng kÓ (64% so víi 49% suy gi¶m cña c¸c níc ph¸t
triÓn)
R¬i tõ møc 240 tû USD cña n¨m tríc xuèng cßn 225 tû
USD trong n¨m nay, gi¶m 15 tû USD. Sù th©m hôt nµy chñ
yÕu x¶y ra ë Ch©u Mü La Tinh vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn
Ch©u ¸, trong khi lîng vèn FDI vµo khu vùc Trung vµ §«ng ¢u
tiÕp tôc æn ®Þnh ë møc 27 tû USD vµ t¨ng ®«i chót ë Ch©u
Phi. Song nÕu xÐt vÒ tæng thÓ, tØ phÇn vèn FDI mµ c¸c níc
®ang ph¸t triÓn nhËn ®îc trong n¨m nay l¹i t¨ng lªn ®Õn
30%, cao h¬n c¶ tØ lÖ mµ c¸c níc nµy tiÕp nhËn ®îc vµo
n¨m 98 (27%).
B¶ng 2: 10 ®Þa chØ thu hót vèn FDI hµng ®Çu trªn
thÕ giíi
(giai ®o¹n 2001 - 2005)
STT Lîng FDI tiÕp nhËn Tû träng trong
trung b×nh mçi n¨m tæng lîng FDI thÕ
(tû USD) giíi (%)
1 Mü 236,2 26,6
2 Anh 82,5 9,3
3 §øc 68,9 7,8
4 Trung 57,6 6,5
Quèc
5 Ph¸p 41,8 4,7
6 Hµ Lan 36,1 4,1
7 BØ 30,2 3,4
8 Canada 29,6 3,3
9 Hång 20,5 2,3
C«ng
10 Brazil 18,8 2,1
Theo ®¸nh gi¸ cña IMF vµ WB, trong thÕ giíi trung h¹n tõ
5 - 10 n¨m tíi, c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vÉn sÏ lµ
nh÷ng ®Þa chØ chñ yÕu thu hót FDI cña thÕ giíi. C¸c níc
®ang ph¸t triÓn khi cã thÓ lµm thay ®æi ®îc tû lÖ tiÕp nhËn
do h¹n chÕ nhiÒu mÆt c¶ vÒ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn vèn, lÉn c¬
chÕ tr× trÖ, chËm ®æi míi cña c¸c níc nµy. EU, Mü, Canada
vµ NhËt B¶n vÉn lµ lùc hót (kho¶ng 71%) vµ lùc ®Èy chØ
(kho¶ng 82%) cña FDI thÕ giíi.
Mét sè yÕu tè t¸c ®éng ®Õn FDI trªn thÕ giíi hiÖn nay
®ã lµ:
Thø nhÊt: T×nh h×nh chÝnh trÞ trªn toµn cÇu, ®Æc biÖt
lµ t¹i c¸c níc lín nh Mü, ®iÓn h×nh lµ vô tÊn c«ng khñng bè
vµo c¸c trung t©m kinh tÕ vµ qu©n sù cña Mü ngµy
11/9/2001, xung ®ét gi÷a Ên §é vµ Pakistan ®· ¶nh hëng
m¹nh ®Õn lîng vèn FDI trªn thÕ giíi do c¸c nhµ ®Çu t lo ng¹i
cho nh÷ng ®ång vèn m×nh bá ra khi rñi ro lµ rÊt lín.
Thø hai: C¸c cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë Argentina vµ
Thæ NhÜ Kú. Theo dù b¸o cña VN CTAD, nguån vèn vµo khu
vùc Nam Mü n¨m 2002 sÏ gi¶m 10 - 15%, cßn kho¶ng 70 tû
USD.
Thø ba: C¸c chÝnh s¸ch u ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t, thóc
®Èy ®Çu t cña c¸c níc, c¸c khu vùc sÏ t¸c ®éng lín ®Õn c¬
cÊu vèn FDI.
Môc II: Thùc tr¹ng FDI t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 2000
®Õn nay.
HiÖn nay xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ
®ang diÔn ra kh¾p trªn toµn thÕ giíi. ViÖt Nam còng kh«ng
n»m ngoµi quü ®¹o ph¸t triÓn chung ®ã. Ngµy nay cã nhiÒu
c¸c C«ng ty, tæ chøc quèc tÕ ®Çu t vµo ViÖt Nam vµ hiÖn
nay nguån vèn nµy ®· trë thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ
thiÕu ®îc cña nÒn kinh tÕ. Sau ®©y lµ bøc tranh tæng thÓ
vÒ FDI
Theo bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t tÝnh ®Õn 20/5/2002, c¶ níc
®· cÊp giÊy phÐp cho 209 dù ¸n cã vèn ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi víi tæng vèn t¨ng ký 393,8 triÖu USD, gi¶m 26,1% so
víi cïng kú n¨m 2001. Trong khi n¨m 2001 FDI ®· cã dÊu
hiÖu phôc håi. Tæng sè vèn ®¨ng ký míi 2.436 triÖu USD,
t¨ng 22,6% so víi n¨m 2000. NÕu tÝnh c¶ 500 triÖu USD
t¨ng vèn cña c¸c dù ¸n cò. ®îc coi nh ®· ký míi, th× tæng sè
vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc thu hót trong n¨m 2001 lµ
3.116 triÖu USD, t¨ng 20% so víi n¨m 2000. Trong bèi c¶nh
c¹nh tranh thu hót ®Çu t trªn thÕ giíi hÕt søc gay g¾t vµ
m«i trêng ®Çu t cña ViÖt Nam cßn nhiÒu h¹n chÕ, viÖc thu
hót ®îc mét lîng vèn cao h¬n 2 n¨m tríc lµ kÕt qu¶ ph¶n ¸nh
®îc t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c gi¶i ph¸p nh»m t¹o thuËn lîi
tèi ®a cho c¸c nhµ ®Çu t.
Qua c¸c sè liÖu thùc tÕ vÒ ho¹t ®éng FDI cho thÊy dßng
vèn ®Çu t vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua tËp trung chñ
yÕu vµo nh÷ng ngµnh ®Ó thu lîi nhuËn, thêi gian thu håi vèn
nhanh, cã thÞ trêng tiªu thô trong níc lín vµ nh÷ng ngµnh
trong níc cã tiÒm n¨ng nh ngµnh s¶n xuÊt chÊt tÈy röa,
ngµnh dÖt da, may mÆc, ngµnh l¾p r¸p « t«, xe m¸y, thiÕt
bÞ ®iÖn tö viÔn th«ng, s¾t thÐp, xi m¨ng, kh¸ch s¹n, v¨n
phßng cho thuª. Bªn c¹nh ®ã, còng cã nh÷ng nhµ ®Çu t
c«ng nghÖ cao, nh÷ng nhµ ®Çu t lín víi môc tiªu võa chiÕm
lÜnh thÞ trêng trong níc võa thËm nhËp thÞ trêng trong khu
vùc nªn giai ®o¹n ®Çu hä chØ kinh doanh th¨m dß ®Ó chê
n¾m b¾t c¬ héi trong t¬ng lai. Nh×n chung, khu vùc cã vèn
®Çu t níc ngoµi cã nhiÒu tiÒm n¨ng trong c¸c ngµnh khai
th¸c vµ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng chÊt lîng cao vµ lµm hµng
xuÊt khÈu.
VÒ sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t:
KÓ tõ khi ban hµnh luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam
®Õn nay c¶ níc ®· thu hót ®îc h¬n 3.355 dù ¸n FDI víi tæng
vèn ®Çu t h¬n 40 tû USD, vèn thùc hiÖn 18,328 tû USD, ®¹t
tû lÖ 45,82% so víi tæng vèn ®¨ng ký. §©y lµ mét tû lÖ kh¸
cao so víi c¸c níc trong khu vùc, Trung Quèc 31%, In®«nªxia
44%, Ên §é 18%.
Tuy nhiªn, nhÞp ®é thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt
Nam trong thêi gian gÇn ®©y cã chiÒu híng gi¶m sót do
nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan nh ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng
kinh tÕ khu vùc vµ sù c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi
gi÷a c¸c níc cµng trë nªn gay g¾t. Sù gi¶m sót trong thu hót
®Çu t níc ngoµi cßn cã nguyªn nh©n do nhiÒu h¹n chÕ cña
b¶n th©n m«i trêng ®Çu t t¹i ViÖt Nam.
Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy, ®ã lµ ®a sè c¸c dù ¸n ho¹t
®éng theo h×nh thøc liªn doanh chiÕm tíi h¬n 80% tæng sè
dù ¸n. §©y lµ mét ®iÓm m¹nh cña c¸c dù ¸n ®Çu t níc
ngoµi v× c¸c ®èi t¸c níc ngoµi còng mong muèn hîp t¸c víi
ViÖt Nam. Sè dù ¸n ho¹t ®éng theo h×nh thøc 100% vèn níc
ngoµi tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001 lµ 1560 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi
sè vèn ®¨ng ký lµ 11.193 triÖu USD, vè thùc hiÖn 5176 triÖu
USD. Sè dù ¸n ho¹t ®éng theo h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh
rÊt thÊp, chØ chiÕm kho¶ng 10% tæng sè dù ¸n.
Së dÜ nh vËy lµ do mét sè ngµnh ®Æc biÖt nh th¨m dß,
khai th¸c dÇu khÝ, bu chÝnh viÔn th«ng, Nhµ níc quy ®Þnh
ph¶i lµm theo h×nh thøc hîp doanh.
C«ng nghiÖp vµ x©y dùng ®· thùc sù trë thµnh khu vùc
thu hót vèn chñ yÕu. Khi cã tíi 373 dù ¸n víi tæng sè vèn
®¨ng ký ®Çu t 2.066 triÖu USD chiÕm 84,8% tæng lîng vèn
®Çu t ®¨ng ký. Riªng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, lîng vèn
®Çu t t¨ng tíi 30%, trong ®ã cã nh÷ng dù ¸n quan träng, dù
¸n BOT nhµ m¸t nhiÖt ®iÖn khÝ Phó Mü 3 (412,8 triÖu
USD), dù ¸n BOT nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn khÝ Phó Mü 2 (400
triÖu USD), dù ¸n Metrocash & Carry chÕ biÕn - kinh doanh
n«ng s¶n (120 triÖu USD). Dù ¸n Canon s¶n xuÊt vµ xuÊt
khÈu m¸y in c«ng nghiÖp (76,7 triÖu USD), dù ¸n Sumitomo
®iÖn tö vµ xuÊt khÈu (35 triÖu USD) ... PhÇn lín vèn t¨ng
thªm cña nh÷ng dù ¸n ®ang ho¹t ®éng còng tËp trung vµo
më réng. C¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn cã, nh C«ng
ty giÊy Pouymen t¨ng 142,74 triÖu USD, C«ng ty gèm B¹ch
M· t¨ng thªm 20,25 triÖu USD, C«ng ty Formosa Textile t¨ng
lªn 12 triÖu USD, C«ng ty thøc ¨n ch¨n nu«i CP t¨ng thªm 12
triÖu USD, liªn doanh thÐp Vinausteel t¨ng thªm 10 triÖu
USD...
TiÕp sau c«ng nghiÖp - x©y dùng lµ n«ng, l©m nghiÖp
thuû s¶n ®· thu hót 25,26 triÖu USD, chiÕm 1,6%.
Sang n¨m 2002, tÝnh ®Õn 20/5, lÜnh vùc c«ng nghiÖp,
x©y dùng cã 164 dù ¸n (®îc cÊp phÐp) - 322,6 triÖu USD
(chiÕm 78,5% vÒ sè dù ¸n vµ 82% vÒ vèn ®¨ng ký), lÜnh
vùc n«ng, l©m - thuû s¶n cã 13 dù ¸n - 27,2 triÖu USD
(chiÕm 6,2% sè dù ¸n vµ 6,9% vÒ vèn ®¨ng ký).
VÒ ®èi t¸c ®Çu t:
HiÖn nay ®· cã trªn 800 C«ng ty vµ tËp ®oµn thuéc h¬n
60 níc vµ vïng l·nh thæ ®· ®Çu t vµo ViÖt Nam víi sù xuÊt
hiÖn ngµy cµng nhiÒu cña c¸c tËp ®oµn, c¸c C«ng ty ®a
quèc gia cã tiÒm lùc rÊt lín vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ nh:
Sony, Toyota, Honda, Sanyo cña NhËt B¶n, Deawoo, LG,
Samsung cña Hµn Quèc, Motorola, Ford cña Mü, Chinfon,
Vedan cña §µi Loan ... Bªn c¹nh ®ã còng cã rÊt nhiÒu doanh
nghiÖp võa vµ nhá cña níc ngoµi tham gia ®Çu t t¹i ViÖt
Nam. §iÒu nµy còng thùc sù cÇn thiÕt v× c¸c doanh nghiÖp
nµy thêng rÊt n¨ng ®éng, thÝch øng nhanh víi nh÷ng biÕn
®éng cña thÞ trêng, ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu qu¶, tõ ®ã sÏ lµ
c¬ së cho c¸c tËp ®oµn, c¸c C«ng ty lín nh×n nhËn ®óng
h¬n m«i trêng ®Çu t, kÝch thÝch hä an t©m ®Çu t nhiÒu
h¬n n÷a vµo ViÖt Nam.
5 nÒn kinh tÕ cã vèn FDI lín nhÊt ë ViÖt Nam
STT Níc Tæng vèn ®Çu t (triÖu
USD)
1 Hµ Lan 573,85
2 Ph¸p 442,889
3 §µi Loan 407
4 Singapore 270,78
5 NhËt 160,5
Mét ®iÒu ®¸ng mõng ®ã lµ trong nh÷ng n¨m 2001 ®·
cã thªm 4 níc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t lÇn ®Çu tiªn vµo níc ta.
§ã lµ Thæ NhÜ Kú (4 dù ¸n víi 50,7 triÖu USD), Bungari (1 dù
¸n víi 4,39 triÖu USD), Tark vµ Caicos Islands (1 dù ¸n víi
200 ngh×n USD) n©ng sè níc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t t¹i ViÖt
Nam hiÖn nay lªn 60.
XÐt theo ®Þa bµn ®Çu t, trong n¨m 2001 ®· cã 38 tØnh,
thµnh phè thu hót ®îc vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
TrÝch b¶ng: Vèn FDI vµo c¸c tØnh
Tõ 1/1 ®Õn 20 Tæng sè ®Õn 20/12/2001
TØnh th¸ng 12
Sè Tæng vèn Sè Tæng vèn Vèn thùc
dù ®Çu t (tr dù ®Çu t (tr hiÖn (tr
¸n USD) ¸n USD) USD
1. TP. Hå ChÝ 162 533 1.04 10.198 4.833
Minh 2
2. Hµ Néi 37 166 396 7.795 2.972
3. §ång Nai 46 198 327 4.791 2.171
4. B×nh D¬ng 108 173 478 2.531 1.189
5. Bµ RÞa - Vòng 4 835 70 1.867 419
Tµu
6. Qu¶ng Ng·i 1 4 6 1.332 283
7. H¶i Phßng 11 13 98 1.282 975
8. L©m §ång 4 3,7 49 843 102
9. Hµ T©y 1 1,83 27 413 198
10. H¶i D¬ng 7 24 29 505 130
11. Thanh Ho¸ 1 0,35 9 452 396
12. Kiªn Giang 0 0 5 393 394
13. §µ N½ng 4 10 41 204 152
14. Qu¶ng Ninh 5 3 36 285 175
15. Kh¸nh Hoµ 7 15,5 36 332 369
16. Long An 5 13 42 310 192
17. VÜnh Phóc 2 8 24 326 227
18. NghÖ An 1 1,3 10 248 48
19. T©y Ninh 9 5 40 207 114
20. B¾c Ninh 3 8 8 152 145
21. Thõa Thiªn 1 0,02 12 135 111
HuÕ
22. Phó Thä 1 0,5 7 127 118
23. CÇn Th¬ 3 21 30 116 55
24. Qu¶ng Nam 1 0,5 15 73 23
25. Hng Yªn 3 10 10 77 95
26. TiÒn Giang 1 30 7 101 71
27. B×nh ThuËn 7 7,1 22 94 28
Kh¸c 26 109,2 167 2,414,7 2,747
Tæng sè 461 2.194 3.04 37.603,7 18.632
3
Bao gåm cae c¸c dù ¸n gas vµ dÇu khÝ ngoµi kh¬i
N¨m ®Þa bµn cã sè vèn ®Çu t lín nhÊt ®ã lµ Bµ RÞa -
Vòng Tµu (834,84 triÖu USD), thµnh phè Hå ChÝ Minh
(527,58 triÖu USD), §ång Nai (437,69 triÖu USD). Ho¹t ®éng
FDI khëi s¾c l¹i t¹i nhiÒu ®Þa ph¬ng. So víi n¨m 2000, sè
vèn míi thu hót trong n¨m 2001 ë Bµ RÞa - Vòng Tµu cao gÊp
h¬n 10 lÇn, Hoµ B×nh gÊp h¬n 9 lÇn, Hµ Néi, Long An gÊp
h¬n 3 lÇn, H¶i Phßng, Hng Yªn gÊp ®«i ... Mét sè ®Þa ph-
¬ng tríc ®©y cha hoÆc sau mÊy n¨m cha thu hót thªm ®îc
dù ¸n míi nµo th× ®Õn n¨m nay ®· thu hót ®îc hoÆc gia
t¨ng, nh Phó Yªn, H¶i D¬ng, Qu¶ng B×nh, B¾c Giang, Ninh
ThuËn, Hµ T©y, Hµ Nam, Yªn B¸i ...
KÕt qu¶ cña n¨m 2001 cßn thÓ hiÖn ë sè vèn FDI ®îc
thùc hiÖn, theo íc tÝnh ®¹t 2.300 triÖu USD, cao h¬n 3 n¨m
tríc ®ã, trong ®ã tõ níc ngoµi ®¹t 2.100 triÖu USD tõ trong
níc ®¹t 200 triÖu USD. Doanh thu cña khu vùc nµy íc ®¹t
7.400 triÖu USD, t¨ng kho¶ng 20%. Kim ngh¹ch xuÊt khÈu
®¹t 3.573 triÖu USD, t¨ng 8%, nÕu kÓ c¶ dÇu th« ®¹t 6.748
triÖu USD, th× GDP do khu vùc nµy t¹o ra chiÕm kho¶ng
13,5% c¶ níc. Khu vùc c«ng nghiÖp cã vèn FDI t¨ng 12,1%,
trong ®ã kh«ng kÓ dÇu khÝ t¨ng 15,7% vµ chiÕm 35,4%
trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña c¶ níc. Tæng sè
lao ®éng trùc tiÕp lµm viÖc ë khu vùc nµy cã kho¶ng 350
ngh×n ngêi.
Tuy nhiªn, ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi n¨m
2001, còng nh tõ 1988 ®Õn nay cßn mét sè h¹n chÕ, bÊt cËp
...
So víi sè vèn ®¨ng ký cña nh÷ng dù ¸n cßn hiÖu lùc, sè
vèn thùc hiÖn míi ®¹t 56,3% cßn tíi 16,7 tû USD cha thùc
hiÖn. Trong tæng sè 3000 dù ¸n cßn hiÖu lùc míi cã 1.393 dù
¸n ®i vµo s¶n xuÊt kinh doanh víi tæng sè vèn ®¨ng ký
20,48 tû USD cã 783 dù ¸n ®ang x©y dùng c¬ b¶n, víi tæng
sè vèn ®¨ng ký 11,17 tû USD, cßn 780 dù ¸n cha triÓn khai,
víi tæng sè vèn ®¨ng ký kho¶ng trªn 6 tû USD.
Tû lÖ xuÊt khÈu so víi doanh thu n¨m 2001 míi ®¹t
48,3%, tÝnh chung 11 n¨m míi ®¹t 46,2%. Tû lÖ doanh thu
tiªu thô trong níc cßn kh¸ cao, thËm chÝ
cã dù ¸n chØ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng
tiªu thô n«i ®Þa.
Tr×nh ®é c«ng nghÖ cña khu vùc doanh nghiÖp FDI tuy
cao h¬n khu vùc doanh nghiÖp vèn trong níc, nhng nh×n
chung cha cao, thËm chÝ cßn sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng
nghÖ cò l¹c hËu so víi tr×nh ®é trung b×nh cña thÕ giíi, nªn
s¶n phÈm lµm ra khã tiªu thô.
VÒ ®Þa bµn FDI hiÖn ®ang tËp trung chñ yÕu vµo c¸c
vïng kinh tÕ ®éng lùc §«ng Nam Bé, B¾c Bé (tÝnh ®Õn nay,
thµnh phè Hå ChÝ Minh cã 10.713,3 triÖu USD, §ång Nai
3.987,5 triÖu USD, Bµ RÞa Vòng Tµu 3.386,2 triÖu USD,
B×nh D¬ng, B×nh Phíc 2.184,2 triÖu USD, tÝnh chung vïng
®éng lùc §«ng Nam Bé thu hót 20.271,12 triÖu USD, chiÕm
53,1% tæng sè vèn ®¨ng ký cßn hiÖu lùc cña c¶ níc, Hµ néi
cã 7.961,9 triÖu USD, H¶i Phßng 1.523,3 triÖu USD, Qu¶ng
Ninh 881,2 triÖu USD, H¶i D¬ng + Hng Yªn 638,1 triÖu USD,
tÝnh chung c¶ 2 vïng ®éng lùc B¾c Bé 11.045,5 triÖu USD,
chiÕm 28,8%, tÝnh chung c¶ 2 vïng ®éng lùc lµ 31.275,7
triÖu USD chiÕm 81,9%). TÊt c¶ c¸c vïng, c¸c tØnh, thµnh
phè cßn l¹i chØ cã 6.901 triÖu USD, chiÕm 18,1%. HiÖn cã 3
tØnh cha thu hót ®îc dù ¸n nµo lµ Cao B»ng, B¾c C¹n, Kon
Tum.
Môc tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m ®Ò ra cho khu vùc FDI lµ
vèn ®¨ng ký míi ®¹t kho¶ng 12 tû USD, vèn thùc hiÖn
kho¶ng 11 tû USD, ®Õn n¨m 2005 khu vùc nµy ®ãng gãp
kho¶ng 15% GDP, 25% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ 10%
tæng thu ng©n s¸ch c¶ níc (kh«ng kÓ dÇu khÝ). §©y lµ môc
tiªu kh«ng dÔ ®¹t ®îc, nÕu kh«ng kh¾c phôc nh÷ng h¹n
chÕ, bÊt cËp vÒ sù ®ång bé cña ph¸p luËt, hiÖu qu¶, hiÖu
lùc cña c«ng t¸c ®iÒu hµnh, nhÊt lµ mét sè chÕ ®é chÝnh
s¸ch cÇn theo kÞp nh÷ng ®ßi hái cña thùc tiÔn, viÖc c«ng bè
quy ho¹ch chi tiÕt tõng ngµnh, tõng ®Þa ph¬ng, ®Æc biÖt lµ
gi¶i quyÕt ¸ch t¾c trong triÓn khai thùc hiÖn nh víng m¾c
vÒ ®Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng ... CÇn rµ so¸t l¹i c¸c
v¨n b¶n, quy ®Þnh cã liªn quan ®Õn viÖc h¹n chÕ ®Çu t níc
ngoµi nh lÜnh vùc cÊp phÐp ®Çu t cã ®iÒu kiÖn, lÜnh vùc
yªu cÇu ph¶i xuÊt khÈu theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh, c¸c lÜnh
vùc míi cho phÐp lµm thÝ ®iÓm nh kinh doanh siªu thÞ nhµ
ë, vui ch¬i cã thëng, ®ua ngùa, casino, b¶o hiÓm 100% vèn
níc ngoµi. T¹m dõng cÊp phÐp ®èi víi mét sè lÜnh vùc nh c¸n
thÐp x©y dùng, xi m¨ng, x©y dùng nhµ m¸y níc theo h×nh
thøc BOT, chÕ biÕn bét m×, rîu bia, níc gi¶i kh¸t kh«ng dïng
nguyªn liÖu hoa qu¶ trong níc; nghiªn cøu më réng c¸c lÜnh
vùc th¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch ... cho phï hîp víi cam kÕt
trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thu hót vèn ®Çu t (FDI) cña ViÖt
Nam ®· ®îc tr×nh bµy mét c¸ch t¬ng ®èi ®Çy ®ñ, tuy
nhiªn, mét ®iÒu ®¸ng ph¶i bµn ®Õn ®ã lµ sù rñi ro ®èi víi
c¸c dù ¸n FDI t¹i ViÖt Nam.
Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n cã thÓ dÉn ®Õn mét dù ¸n
FDI cã thÓ bÞ ngõng ho¹t ®éng, chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu
t hay gi¶i thÓ tríc thêi h¹n. TÊt nhiªn cã c¶ nh÷ng nguyªn
nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan, do vËy chóng ta cÇn t×m
hiÓu râ vÊn ®Ò nµy nh»m kh¾c phôc tèi ®a nh÷ng h¹n chÕ.
Thø nhÊt: C¸c rñi ro ë møc ®é thÊp lµm cho c¸c dù ¸n
FDI ph¶i t¹m ngõng triÓn khai.
Trªn thÕ giíi ngµy nay, hai xu híng toµn cÇu ho¸ vµ khu
vùc ho¸ ®ang cuèn mäi quèc gia vµo vßng xo¸y cña nã, theo
®ã, thÕ giíi ®ang ®Õn ViÖt Nam vµ ViÖt Nam cïng b¾t ®Çu
®i ra thÕ giíi. §©y lµ xu híng hoµn toµn phï hîp víi quy luËt
cña sù ph¸t triÓn, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ViÖt Nam héi
nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu. Trong vµi ba thËp
kû gÇn ®©y, chóng ta ®· ®îc chøng kiÕn sù ph¸t triÓn v«
cïng m¹nh mÏ cña ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi FDI
(Foreign Direct Investment) trªn ph¹m vi toµn cÇu, nã ®· gãp
phÇn thay ®æi lín lao bé mÆt kinh tÕ thÕ giíi, gióp c¸c níc
rót ng¾n dÇn kho¶n c¸ch giÇu nghÌo, t¹o ra sù c©n b»ng t-
¬ng ®èi gi÷a c¸c khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi.
FDI cã cã vai trß v« cïng quan träng ®èi víi sù nghiÖp
ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Tèc ®« t¨ng trëng GDP
trung b×nh trong kho¶ng 10 n¨m gÇn ®©y ®¹t 7,5 8% lµ
mét minh chøng râ rµng cho vai trß cña FDI. Tuy nhiªn vµi
n¨m trë l¹i ®©y do ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi
chÝnh tiÒn tÖ xÈy ra mét sè níc trong khu vùc vµ trªn thÕ
giíi, céng víi møc ®é c¹nh tranh ngµy cµng trë nªn gay g¾t
trong lÜnh vùc thu hót vèn níc ngoµi cña c¸c níc nh: Trung
Quèc, In®«nªsia, Th¸i Lan, Malaisia... §Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi t¹i ViÖt Nam cã phÇn gi¶m thiÓu c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt
lîng, ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.
Tríc t×nh h×nh ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ chóng ta ph¶i cã sù
nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi trong thêi gian qua ®Ó thÊy ®îc nh÷ng yÕu tè t¸c
®éng: Lîi thÕ vµ bÊt lîi cña ®Êt níc, trªn c¬ së ®ã ®Ò ra hÖ
thèng nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ, kÞp thêi nh»m thóc ®Èy thu
hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m
tíi gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu: C«ng nghiÖp ho¸, hiÖu ®¹i
ho¸ ®Êt níc, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®a ViÖt Nam trë
thµnh mét níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
Nh»m t×m hiÓu s©u h¬n vÊn ®Ò trªn, em chän ®Ò
tµi: "§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 2000
®Õn nay" CÊu tróc cña ®Ò tµi bao gåm 3 môc lín :
Môc I: Lý luËn chung vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI)
Môc II: Thùc tr¹ng FDI t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 2000 ®Õn
nay
Môc III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt nh»m thóc ®Èy ho¹t
®éng FDI t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi.
Víi nhËn thøc cßn h¹n chÕ, bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt. em mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña
c¸c thÇy c« ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi PGS.TS. NguyÔn
Nh B×nh ®· tËn t×nh híng dÉn, gióp em hoµn thµnh bµi viÕt
nµy.
PhÇn Néi dung
Môc I: Vµi nÐt vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi FDI
(Foreign Direct Investment)
Ho¹t ®éng FDI trªn thÕ giíi thùc sù b¾t ®Çu vµ bïng
næ m¹nh mÏ chØ trong kho¶ng vµi ba thË kû gÇn ®©y.
Nguån gèc cña ho¹t ®éng nµy lµ sù di chuyÓn vèn quèc tÕ.
1- Sù di chuyÓn vèn quèc tÕ:
VÒ thùc chÊt, di chuyÓn vèn quèc tÕ lµ sù vËn ®éng
cña tiÒn tÖ vµ c¸c tµi s¶n kh¸c gi÷a c¸c quèc gia ®Ó ®iÒu
chØnh tû lÖ kÕt hîp gi÷a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh»m ®¹t ®îc
lîi Ých tèi ®a. Sù vËn ®éng cña vèn gi÷a c¸c quèc gia ®· t¹o
thµnh c¸c dßng ch¶y cña vèn tõ quèc gia nµy sang quèc gia
kh¸c nh»m lµm cho vèn sinh s«i nhanh h¬n. Nãi c¸ch kh¸c lµ
kú väng vÒ lîi Ých sÏ thu ®îc ë quèc gia kh¸c ®· thu hót c¸c
nguån vèn vµ t¹o thµnh dßng ch¶y cña vèn qua biªn giíi c¸c
quèc gia. Qu¸ tr×nh nµy t¹o ra hai dßng ch¶y: dßng ch¶y vµo
vµ dßng ch¶y th«ng qua c¸c lo¹i h×nh ®Çu t quèc tÕ.
§Çu t quèc tÕ bao gåm ®Çu t trùc tiÕo (FDI) vµ ®Çu t
gi¸n tiÕp (FPI). Trong ®ã, FDI quan träng h¬n nhiÒu dï cho
FPI cã xu híng t¨ng lªn.
Sù di chuyÓn vèn quèc tÕ (h×nh thøc s¬ khai cña §TNN)
t¸c ®Çu lín ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Mét khèi lîng hµng ho¸
vµ tiÒn tÖ khæng lå ®· ®îc t¹o ra vµ ®ang lu chuyÓn hµng
ngµy hµng giê trªn kh¾p thÕ giíi, cã mét phÇn ®ãng gãp
kh«ng nhá cña ®Çu t quèc tÕ.
2- §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI)
VÒ thùc chÊt, FDI lµ lo¹i h×nh ®Çu t quèc tÕ mµ chØ
®Çu t bá vèn ®Ó x©y dùng hoÆc mua phÇn lín, thËm chÝ
toµn bé c¸c c¬ së kinh doanh ë níc ngoµi ®Ó lµ chñ së h÷u
toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã vµ trùc tiÕp qu¶n lý ®iÒu
hµnh hoÆc tham gia qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña ®èi
tîng vµ hä bá vèn ®Çu t. §ång thêi, hä còng chÞu tr¸ch
nhiÖm theo møc së h÷u vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
dù ¸n.
FDI thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c h×nh thøc tuú
theo quy ®Þnh cña LuËt §Çu t níc ngoµi cu¶ níc së t¹i c¸c
h×nh thøc FDI ®îc ¸p dông trªn thÕ giíi thêng lµ hîp ®ång
hîp t¸c kinh doanh, doanh nghiÖp liªn doanh, bu«n b¸n ®èi
øng, hîp ®ång cÊp giÊy phÐp c«ng nghÖ hay qu¶n lý hîp
®ång li x¨ng, 100% vèn níc ngoµi, hîp ®ång chia s¶n phÈm,
hîp ®ång x©y dùng - vËn hµnh - chuyÓn giao (BOT)... cã thÓ
thÊy ®îc mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau cña FDI.
(1) Tû lÖ vèn cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi trong vèn
ph¸p ®Þnh cña dù ¸n ®¹t møc ®é tèi thiÓu tuú theo luËt
®Çu t cña tõng níc quy ®Þnh. VÝ dô, LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i
ViÖt Nam quy ®Þnh chñ ®Çu t níc ngoµi ph¶i gãp tèi thiÓu
30% vèn ph¸p ®Þnh cña dù ¸n, ë Mü quy ®Þnh 100% vµ
mét sè níc l¹i quy ®Þnh lµ 20%.
(2) C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu
hµnh dù ¸n mµ hä bá vèn ®Çu t. QuyÒn qu¶n lý doanh
nghiÖp phô thuéc vµo tû lÖ gãp vèn cña chñ ®Çu t. NÕu
doanh nghiÖp gãp 100% vèn trong vèn ph¸p ®Þnh th×
doanh nghiÖp hoµn toµn së h÷u cña nhµ ®Çu t níc ngoµi vµ
còng do hä qu¶n lý toµn bé.
(3) KÕt qu¶ thu ®îc tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña dù ¸n ®îc ph©n chia cho c¸c bªn theo tû lÖ gãp vèn vµo
vèn ph¸p ®Þnh sau khi nép thuÕ cho níc së t¹i vµ tr¶ lîi tøc
cæ phÇn (nÕu cã)
(4) FDI thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc x©y dùng
doanh nghiÖp míi, mua l¹i toµn bé hoÆc tõ phÇn doanh
nghiÖp ®ang ho¹t ®éng hoÆc mua cæ phiÕu ®Ó th«n tÝnh
hoÆc s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp víi nhau. §Ò cËp ®Õn khÝa
c¹nh vai trß cña FDI, cã thÓ tiÕp cËn trªn 2 gi¸c ®é.
§èi víi níc ®i ®Çu t, nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®ã lµ:
Chñ ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh dù ¸n
nªn hä thêng cã tr¸ch nhiÖm cao, thêng ®a ra nh÷ng quyÕt
®Þnh cã lîi nhÊt cho hä. Tõ ®ã cã thÓ ®¶m b¶o hiÖu qu¶
cña FDI cao.
Chñ ®Çu t níc ngoµi më réng ®îc thÞ trêng tiªu thô s¶n
phÈm nguyªn liÖu, c¶ c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ trong khu vùc
vµ thÕ giíi.
Cã thÓ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm do khai th¸c ®îc
nguån lao ®éng gi¸ rÎ cÇn nguån nguyªn liÖu hoÆc thÞ trêng
tiªu thô s¶n phÈm. Tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña
vèn DFI, t¨ng n¨ng suÊt vµ thu nhËp quèc d©n. Tr¸ch ®îc
hµng rµo b¶o hé mËu dÞch vµ phi mËu dÞch cña níc së t¹i vµ
th«ng qua FDI mµ chñ ®Çu t níc ngoµi. X©y dùng ®îc c¸c
doanh nghiÖp cña m×nh n»m trong lßng c¸c níc thi hµnh
chÝnh s¸ch b¶o hé.
T¸c ®éng tiªu cùc:
NÕu chÝnh phñ c¸c níc ®i ®Çu t ®a ra c¸c chÝnh s¸ch
kh«ng phï hîp sÏ kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thùc
hiÖn ®Çu t ë trong níc. Khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp lao m¹nh
ra níc ngoµi ®Çu t ®Ó thu lîi, do ®ã c¸c quèc gia chñ nhµ cã
xu híng bÞ suy tho¸i tôt hËu. §Çu t ra níc ngoµi cã nguy c¬
rñi ro cao h¬n ®Çu t trong níc, do ®ã c¸c doanh nghiÖp nµy
thêng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó phßng ngõa, h¹n
chÕ rñi ro.
§èi víi níc nhËn ®Çu t, nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®ã lµ:
T¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c ®îc nhiÒu vèn ®Çu t tõ bªn ngoµi
do kh«ng quy ®Þnh møc gãp vèn tèi ®a.
T¹o ®iÒu kiÖn tiÕp thu kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn
®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý kinh doanh cña bªn níc ngoµi. T¹o
c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó khai th¸c tèt nhÊt c¸c lîi thÕ cña
m×nh vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý... T¹o thªm
viÖc lµm, t¨ng tèc ®é t¨ng trëng cña ®èi tîng bá vèn vµ nÒn
kinh tÕ, t¨ng kim ng¹ch suÊt khÈu, n©ng cao ®êi sèng cña
nh©n d©n gãp phÇn c¶i t¹o c¶nh quan x· héi, t¨ng n¨ng suÊt
vµ thu nhËp quèc d©n. KhuyÕn khÝch n¨ng lùc kinh doanh
trong níc, tiÕp cËn víi thÞ trêng níc ngoµi. T¸c ®éng tiªu cùc,
®ã lµ: M«i trêng chÝnh trÞ vµ kinh tÕ níc tiÕp nhËn t¸c ®éng
trùc tiÕp ®Õn dßng vèn FDI. NÕu kh«ng cã mét quy ho¹ch
®Çu t cô thÓ vµ khoa häc, cã thÓ ®Çu t trµn lan, kÐm hiÖu
qu¶, tµi nguyªn bi khai th¸c bõa b·i vµ sÏ g©y « nhiÔm m«i
trêng nghiªm träng. Tr×nh ®é cña ®èi t¸c tiÕp nhËn sÏ
quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña hîp t¸c ®Çu t. Cã thÓ nhËn
chuyÓn giao tõ c¸c níc ®i ®Çu t c¸c c«ng nghÖ kh«ng phï hîp
víi nÒn kinh tÕ trong níc, g©y « nhiÔm m«i trêng...
Trªn ®©y chóng ta ®· nghiªn cøu vai trß vµ t¸c ®éng
cña FDI, vËy, vai trß cña chÝnh phñ c¸c níc nhËn ®Çu t cã vai
trß hÕt søc quan träng ®èi víi ho¹t ®éng FDI cña tõng níc.
HÇu hÕt c¸c chÝnh phñ ®Òu cã vai trß trùc tiÕp khuyÕn
khÝch hay h¹n chÕ FDI, qu¶n lý qu¸ tr×nh FDI vµ t¹o ra
khu«n khæ, thÓ chÕ hç trî cho ho¹t ®éng FDI.
3. Ho¹t ®éng FDI trªn thÕ giíi hiÖn nay.
Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c tæ chøc nghiªn cøu kinh tÕ quèc
tÕ, díi t¸c ®éng cña suy tho¸i kinh tÕ Mü, NhËt, t¨ng trëng
GPD cña thÕ giíi trong n¨m 2001 chØ ®¹t 1,3 - 1,5%, møc
thÊp nhÊt trong vßng mét thËp kû qua. Sù suy gi¶m chung
cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· khiÕn nhiÒu tËp ®oµn C«ng ty
xem xÐt l¹i c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t míi cña m×nh, xuÊt khÈu t
b¶n v× thÕ bÞ ngõng trÖ. Khi c¸c C«ng ty lùa chän hiÖu qu¶
lªn hµng ®Çu th× sù suy gi¶m nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµm cho
FDI thÕ giíi cã cïng gam mµu ¶m ®¹m nh nÒn kinh tÕ toµn
cÇu.
Lîng FDI vµo c¸c níc c«ng nghiÖp gi¶m ®¸ng kÓ, tõ 1005
tû USD n¨m 2000 xuèng cßn 510 tû USD. C¸c níc ®ang ph¸t
triÓn tuy cïng chÞu t¸c ®éng chung, nhng møc tôt gi¶m lµ
kh«ng ®¸ng kÓ (64% so víi 49% suy gi¶m cña c¸c níc ph¸t
triÓn)
R¬i tõ møc 240 tû USD cña n¨m tríc xuèng cßn 225 tû
USD trong n¨m nay, gi¶m 15 tû USD. Sù th©m hôt nµy chñ
yÕu x¶y ra ë Ch©u Mü La Tinh vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn
Ch©u ¸, trong khi lîng vèn FDI vµo khu vùc Trung vµ §«ng ¢u
tiÕp tôc æn ®Þnh ë møc 27 tû USD vµ t¨ng ®«i chót ë Ch©u
Phi. Song nÕu xÐt vÒ tæng thÓ, tØ phÇn vèn FDI mµ c¸c níc
®ang ph¸t triÓn nhËn ®îc trong n¨m nay l¹i t¨ng lªn ®Õn
30%, cao h¬n c¶ tØ lÖ mµ c¸c níc nµy tiÕp nhËn ®îc vµo
n¨m 98 (27%).
B¶ng 2: 10 ®Þa chØ thu hót vèn FDI hµng ®Çu trªn
thÕ giíi
(giai ®o¹n 2001 - 2005)
STT Lîng FDI tiÕp nhËn Tû träng trong
trung b×nh mçi n¨m tæng lîng FDI thÕ
(tû USD) giíi (%)
1 Mü 236,2 26,6
2 Anh 82,5 9,3
3 §øc 68,9 7,8
4 Trung 57,6 6,5
Quèc
5 Ph¸p 41,8 4,7
6 Hµ Lan 36,1 4,1
7 BØ 30,2 3,4
8 Canada 29,6 3,3
9 Hång 20,5 2,3
C«ng
10 Brazil 18,8 2,1
Theo ®¸nh gi¸ cña IMF vµ WB, trong thÕ giíi trung h¹n tõ
5 - 10 n¨m tíi, c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vÉn sÏ lµ
nh÷ng ®Þa chØ chñ yÕu thu hót FDI cña thÕ giíi. C¸c níc
®ang ph¸t triÓn khi cã thÓ lµm thay ®æi ®îc tû lÖ tiÕp nhËn
do h¹n chÕ nhiÒu mÆt c¶ vÒ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn vèn, lÉn c¬
chÕ tr× trÖ, chËm ®æi míi cña c¸c níc nµy. EU, Mü, Canada
vµ NhËt B¶n vÉn lµ lùc hót (kho¶ng 71%) vµ lùc ®Èy chØ
(kho¶ng 82%) cña FDI thÕ giíi.
Mét sè yÕu tè t¸c ®éng ®Õn FDI trªn thÕ giíi hiÖn nay
®ã lµ:
Thø nhÊt: T×nh h×nh chÝnh trÞ trªn toµn cÇu, ®Æc biÖt
lµ t¹i c¸c níc lín nh Mü, ®iÓn h×nh lµ vô tÊn c«ng khñng bè
vµo c¸c trung t©m kinh tÕ vµ qu©n sù cña Mü ngµy
11/9/2001, xung ®ét gi÷a Ên §é vµ Pakistan ®· ¶nh hëng
m¹nh ®Õn lîng vèn FDI trªn thÕ giíi do c¸c nhµ ®Çu t lo ng¹i
cho nh÷ng ®ång vèn m×nh bá ra khi rñi ro lµ rÊt lín.
Thø hai: C¸c cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë Argentina vµ
Thæ NhÜ Kú. Theo dù b¸o cña VN CTAD, nguån vèn vµo khu
vùc Nam Mü n¨m 2002 sÏ gi¶m 10 - 15%, cßn kho¶ng 70 tû
USD.
Thø ba: C¸c chÝnh s¸ch u ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t, thóc
®Èy ®Çu t cña c¸c níc, c¸c khu vùc sÏ t¸c ®éng lín ®Õn c¬
cÊu vèn FDI.
Môc II: Thùc tr¹ng FDI t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 2000
®Õn nay.
HiÖn nay xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ
®ang diÔn ra kh¾p trªn toµn thÕ giíi. ViÖt Nam còng kh«ng
n»m ngoµi quü ®¹o ph¸t triÓn chung ®ã. Ngµy nay cã nhiÒu
c¸c C«ng ty, tæ chøc quèc tÕ ®Çu t vµo ViÖt Nam vµ hiÖn
nay nguån vèn nµy ®· trë thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ
thiÕu ®îc cña nÒn kinh tÕ. Sau ®©y lµ bøc tranh tæng thÓ
vÒ FDI
Theo bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t tÝnh ®Õn 20/5/2002, c¶ níc
®· cÊp giÊy phÐp cho 209 dù ¸n cã vèn ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi víi tæng vèn t¨ng ký 393,8 triÖu USD, gi¶m 26,1% so
víi cïng kú n¨m 2001. Trong khi n¨m 2001 FDI ®· cã dÊu
hiÖu phôc håi. Tæng sè vèn ®¨ng ký míi 2.436 triÖu USD,
t¨ng 22,6% so víi n¨m 2000. NÕu tÝnh c¶ 500 triÖu USD
t¨ng vèn cña c¸c dù ¸n cò. ®îc coi nh ®· ký míi, th× tæng sè
vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc thu hót trong n¨m 2001 lµ
3.116 triÖu USD, t¨ng 20% so víi n¨m 2000. Trong bèi c¶nh
c¹nh tranh thu hót ®Çu t trªn thÕ giíi hÕt søc gay g¾t vµ
m«i trêng ®Çu t cña ViÖt Nam cßn nhiÒu h¹n chÕ, viÖc thu
hót ®îc mét lîng vèn cao h¬n 2 n¨m tríc lµ kÕt qu¶ ph¶n ¸nh
®îc t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c gi¶i ph¸p nh»m t¹o thuËn lîi
tèi ®a cho c¸c nhµ ®Çu t.
Qua c¸c sè liÖu thùc tÕ vÒ ho¹t ®éng FDI cho thÊy dßng
vèn ®Çu t vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua tËp trung chñ
yÕu vµo nh÷ng ngµnh ®Ó thu lîi nhuËn, thêi gian thu håi vèn
nhanh, cã thÞ trêng tiªu thô trong níc lín vµ nh÷ng ngµnh
trong níc cã tiÒm n¨ng nh ngµnh s¶n xuÊt chÊt tÈy röa,
ngµnh dÖt da, may mÆc, ngµnh l¾p r¸p « t«, xe m¸y, thiÕt
bÞ ®iÖn tö viÔn th«ng, s¾t thÐp, xi m¨ng, kh¸ch s¹n, v¨n
phßng cho thuª. Bªn c¹nh ®ã, còng cã nh÷ng nhµ ®Çu t
c«ng nghÖ cao, nh÷ng nhµ ®Çu t lín víi môc tiªu võa chiÕm
lÜnh thÞ trêng trong níc võa thËm nhËp thÞ trêng trong khu
vùc nªn giai ®o¹n ®Çu hä chØ kinh doanh th¨m dß ®Ó chê
n¾m b¾t c¬ héi trong t¬ng lai. Nh×n chung, khu vùc cã vèn
®Çu t níc ngoµi cã nhiÒu tiÒm n¨ng trong c¸c ngµnh khai
th¸c vµ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng chÊt lîng cao vµ lµm hµng
xuÊt khÈu.
VÒ sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t:
KÓ tõ khi ban hµnh luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam
®Õn nay c¶ níc ®· thu hót ®îc h¬n 3.355 dù ¸n FDI víi tæng
vèn ®Çu t h¬n 40 tû USD, vèn thùc hiÖn 18,328 tû USD, ®¹t
tû lÖ 45,82% so víi tæng vèn ®¨ng ký. §©y lµ mét tû lÖ kh¸
cao so víi c¸c níc trong khu vùc, Trung Quèc 31%, In®«nªxia
44%, Ên §é 18%.
Tuy nhiªn, nhÞp ®é thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt
Nam trong thêi gian gÇn ®©y cã chiÒu híng gi¶m sót do
nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan nh ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng
kinh tÕ khu vùc vµ sù c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi
gi÷a c¸c níc cµng trë nªn gay g¾t. Sù gi¶m sót trong thu hót
®Çu t níc ngoµi cßn cã nguyªn nh©n do nhiÒu h¹n chÕ cña
b¶n th©n m«i trêng ®Çu t t¹i ViÖt Nam.
Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy, ®ã lµ ®a sè c¸c dù ¸n ho¹t
®éng theo h×nh thøc liªn doanh chiÕm tíi h¬n 80% tæng sè
dù ¸n. §©y lµ mét ®iÓm m¹nh cña c¸c dù ¸n ®Çu t níc
ngoµi v× c¸c ®èi t¸c níc ngoµi còng mong muèn hîp t¸c víi
ViÖt Nam. Sè dù ¸n ho¹t ®éng theo h×nh thøc 100% vèn níc
ngoµi tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001 lµ 1560 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi
sè vèn ®¨ng ký lµ 11.193 triÖu USD, vè thùc hiÖn 5176 triÖu
USD. Sè dù ¸n ho¹t ®éng theo h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh
rÊt thÊp, chØ chiÕm kho¶ng 10% tæng sè dù ¸n.
Së dÜ nh vËy lµ do mét sè ngµnh ®Æc biÖt nh th¨m dß,
khai th¸c dÇu khÝ, bu chÝnh viÔn th«ng, Nhµ níc quy ®Þnh
ph¶i lµm theo h×nh thøc hîp doanh.
C«ng nghiÖp vµ x©y dùng ®· thùc sù trë thµnh khu vùc
thu hót vèn chñ yÕu. Khi cã tíi 373 dù ¸n víi tæng sè vèn
®¨ng ký ®Çu t 2.066 triÖu USD chiÕm 84,8% tæng lîng vèn
®Çu t ®¨ng ký. Riªng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, lîng vèn
®Çu t t¨ng tíi 30%, trong ®ã cã nh÷ng dù ¸n quan träng, dù
¸n BOT nhµ m¸t nhiÖt ®iÖn khÝ Phó Mü 3 (412,8 triÖu
USD), dù ¸n BOT nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn khÝ Phó Mü 2 (400
triÖu USD), dù ¸n Metrocash & Carry chÕ biÕn - kinh doanh
n«ng s¶n (120 triÖu USD). Dù ¸n Canon s¶n xuÊt vµ xuÊt
khÈu m¸y in c«ng nghiÖp (76,7 triÖu USD), dù ¸n Sumitomo
®iÖn tö vµ xuÊt khÈu (35 triÖu USD) ... PhÇn lín vèn t¨ng
thªm cña nh÷ng dù ¸n ®ang ho¹t ®éng còng tËp trung vµo
më réng. C¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn cã, nh C«ng
ty giÊy Pouymen t¨ng 142,74 triÖu USD, C«ng ty gèm B¹ch
M· t¨ng thªm 20,25 triÖu USD, C«ng ty Formosa Textile t¨ng
lªn 12 triÖu USD, C«ng ty thøc ¨n ch¨n nu«i CP t¨ng thªm 12
triÖu USD, liªn doanh thÐp Vinausteel t¨ng thªm 10 triÖu
USD...
TiÕp sau c«ng nghiÖp - x©y dùng lµ n«ng, l©m nghiÖp
thuû s¶n ®· thu hót 25,26 triÖu USD, chiÕm 1,6%.
Sang n¨m 2002, tÝnh ®Õn 20/5, lÜnh vùc c«ng nghiÖp,
x©y dùng cã 164 dù ¸n (®îc cÊp phÐp) - 322,6 triÖu USD
(chiÕm 78,5% vÒ sè dù ¸n vµ 82% vÒ vèn ®¨ng ký), lÜnh
vùc n«ng, l©m - thuû s¶n cã 13 dù ¸n - 27,2 triÖu USD
(chiÕm 6,2% sè dù ¸n vµ 6,9% vÒ vèn ®¨ng ký).
VÒ ®èi t¸c ®Çu t:
HiÖn nay ®· cã trªn 800 C«ng ty vµ tËp ®oµn thuéc h¬n
60 níc vµ vïng l·nh thæ ®· ®Çu t vµo ViÖt Nam víi sù xuÊt
hiÖn ngµy cµng nhiÒu cña c¸c tËp ®oµn, c¸c C«ng ty ®a
quèc gia cã tiÒm lùc rÊt lín vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ nh:
Sony, Toyota, Honda, Sanyo cña NhËt B¶n, Deawoo, LG,
Samsung cña Hµn Quèc, Motorola, Ford cña Mü, Chinfon,
Vedan cña §µi Loan ... Bªn c¹nh ®ã còng cã rÊt nhiÒu doanh
nghiÖp võa vµ nhá cña níc ngoµi tham gia ®Çu t t¹i ViÖt
Nam. §iÒu nµy còng thùc sù cÇn thiÕt v× c¸c doanh nghiÖp
nµy thêng rÊt n¨ng ®éng, thÝch øng nhanh víi nh÷ng biÕn
®éng cña thÞ trêng, ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu qu¶, tõ ®ã sÏ lµ
c¬ së cho c¸c tËp ®oµn, c¸c C«ng ty lín nh×n nhËn ®óng
h¬n m«i trêng ®Çu t, kÝch thÝch hä an t©m ®Çu t nhiÒu
h¬n n÷a vµo ViÖt Nam.
5 nÒn kinh tÕ cã vèn FDI lín nhÊt ë ViÖt Nam
STT Níc Tæng vèn ®Çu t (triÖu
USD)
1 Hµ Lan 573,85
2 Ph¸p 442,889
3 §µi Loan 407
4 Singapore 270,78
5 NhËt 160,5
Mét ®iÒu ®¸ng mõng ®ã lµ trong nh÷ng n¨m 2001 ®·
cã thªm 4 níc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t lÇn ®Çu tiªn vµo níc ta.
§ã lµ Thæ NhÜ Kú (4 dù ¸n víi 50,7 triÖu USD), Bungari (1 dù
¸n víi 4,39 triÖu USD), Tark vµ Caicos Islands (1 dù ¸n víi
200 ngh×n USD) n©ng sè níc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t t¹i ViÖt
Nam hiÖn nay lªn 60.
XÐt theo ®Þa bµn ®Çu t, trong n¨m 2001 ®· cã 38 tØnh,
thµnh phè thu hót ®îc vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
TrÝch b¶ng: Vèn FDI vµo c¸c tØnh
Tõ 1/1 ®Õn 20 Tæng sè ®Õn 20/12/2001
TØnh th¸ng 12
Sè Tæng vèn Sè Tæng vèn Vèn thùc
dù ®Çu t (tr dù ®Çu t (tr hiÖn (tr
¸n USD) ¸n USD) USD
1. TP. Hå ChÝ 162 533 1.04 10.198 4.833
Minh 2
2. Hµ Néi 37 166 396 7.795 2.972
3. §ång Nai 46 198 327 4.791 2.171
4. B×nh D¬ng 108 173 478 2.531 1.189
5. Bµ RÞa - Vòng 4 835 70 1.867 419
Tµu
6. Qu¶ng Ng·i 1 4 6 1.332 283
7. H¶i Phßng 11 13 98 1.282 975
8. L©m §ång 4 3,7 49 843 102
9. Hµ T©y 1 1,83 27 413 198
10. H¶i D¬ng 7 24 29 505 130
11. Thanh Ho¸ 1 0,35 9 452 396
12. Kiªn Giang 0 0 5 393 394
13. §µ N½ng 4 10 41 204 152
14. Qu¶ng Ninh 5 3 36 285 175
15. Kh¸nh Hoµ 7 15,5 36 332 369
16. Long An 5 13 42 310 192
17. VÜnh Phóc 2 8 24 326 227
18. NghÖ An 1 1,3 10 248 48
19. T©y Ninh 9 5 40 207 114
20. B¾c Ninh 3 8 8 152 145
21. Thõa Thiªn 1 0,02 12 135 111
HuÕ
22. Phó Thä 1 0,5 7 127 118
23. CÇn Th¬ 3 21 30 116 55
24. Qu¶ng Nam 1 0,5 15 73 23
25. Hng Yªn 3 10 10 77 95
26. TiÒn Giang 1 30 7 101 71
27. B×nh ThuËn 7 7,1 22 94 28
Kh¸c 26 109,2 167 2,414,7 2,747
Tæng sè 461 2.194 3.04 37.603,7 18.632
3
Bao gåm cae c¸c dù ¸n gas vµ dÇu khÝ ngoµi kh¬i
N¨m ®Þa bµn cã sè vèn ®Çu t lín nhÊt ®ã lµ Bµ RÞa -
Vòng Tµu (834,84 triÖu USD), thµnh phè Hå ChÝ Minh
(527,58 triÖu USD), §ång Nai (437,69 triÖu USD). Ho¹t ®éng
FDI khëi s¾c l¹i t¹i nhiÒu ®Þa ph¬ng. So víi n¨m 2000, sè
vèn míi thu hót trong n¨m 2001 ë Bµ RÞa - Vòng Tµu cao gÊp
h¬n 10 lÇn, Hoµ B×nh gÊp h¬n 9 lÇn, Hµ Néi, Long An gÊp
h¬n 3 lÇn, H¶i Phßng, Hng Yªn gÊp ®«i ... Mét sè ®Þa ph-
¬ng tríc ®©y cha hoÆc sau mÊy n¨m cha thu hót thªm ®îc
dù ¸n míi nµo th× ®Õn n¨m nay ®· thu hót ®îc hoÆc gia
t¨ng, nh Phó Yªn, H¶i D¬ng, Qu¶ng B×nh, B¾c Giang, Ninh
ThuËn, Hµ T©y, Hµ Nam, Yªn B¸i ...
KÕt qu¶ cña n¨m 2001 cßn thÓ hiÖn ë sè vèn FDI ®îc
thùc hiÖn, theo íc tÝnh ®¹t 2.300 triÖu USD, cao h¬n 3 n¨m
tríc ®ã, trong ®ã tõ níc ngoµi ®¹t 2.100 triÖu USD tõ trong
níc ®¹t 200 triÖu USD. Doanh thu cña khu vùc nµy íc ®¹t
7.400 triÖu USD, t¨ng kho¶ng 20%. Kim ngh¹ch xuÊt khÈu
®¹t 3.573 triÖu USD, t¨ng 8%, nÕu kÓ c¶ dÇu th« ®¹t 6.748
triÖu USD, th× GDP do khu vùc nµy t¹o ra chiÕm kho¶ng
13,5% c¶ níc. Khu vùc c«ng nghiÖp cã vèn FDI t¨ng 12,1%,
trong ®ã kh«ng kÓ dÇu khÝ t¨ng 15,7% vµ chiÕm 35,4%
trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña c¶ níc. Tæng sè
lao ®éng trùc tiÕp lµm viÖc ë khu vùc nµy cã kho¶ng 350
ngh×n ngêi.
Tuy nhiªn, ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi n¨m
2001, còng nh tõ 1988 ®Õn nay cßn mét sè h¹n chÕ, bÊt cËp
...
So víi sè vèn ®¨ng ký cña nh÷ng dù ¸n cßn hiÖu lùc, sè
vèn thùc hiÖn míi ®¹t 56,3% cßn tíi 16,7 tû USD cha thùc
hiÖn. Trong tæng sè 3000 dù ¸n cßn hiÖu lùc míi cã 1.393 dù
¸n ®i vµo s¶n xuÊt kinh doanh víi tæng sè vèn ®¨ng ký
20,48 tû USD cã 783 dù ¸n ®ang x©y dùng c¬ b¶n, víi tæng
sè vèn ®¨ng ký 11,17 tû USD, cßn 780 dù ¸n cha triÓn khai,
víi tæng sè vèn ®¨ng ký kho¶ng trªn 6 tû USD.
Tû lÖ xuÊt khÈu so víi doanh thu n¨m 2001 míi ®¹t
48,3%, tÝnh chung 11 n¨m míi ®¹t 46,2%. Tû lÖ doanh thu
tiªu thô trong níc cßn kh¸ cao, thËm chÝ
cã dù ¸n chØ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng
tiªu thô n«i ®Þa.
Tr×nh ®é c«ng nghÖ cña khu vùc doanh nghiÖp FDI tuy
cao h¬n khu vùc doanh nghiÖp vèn trong níc, nhng nh×n
chung cha cao, thËm chÝ cßn sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng
nghÖ cò l¹c hËu so víi tr×nh ®é trung b×nh cña thÕ giíi, nªn
s¶n phÈm lµm ra khã tiªu thô.
VÒ ®Þa bµn FDI hiÖn ®ang tËp trung chñ yÕu vµo c¸c
vïng kinh tÕ ®éng lùc §«ng Nam Bé, B¾c Bé (tÝnh ®Õn nay,
thµnh phè Hå ChÝ Minh cã 10.713,3 triÖu USD, §ång Nai
3.987,5 triÖu USD, Bµ RÞa Vòng Tµu 3.386,2 triÖu USD,
B×nh D¬ng, B×nh Phíc 2.184,2 triÖu USD, tÝnh chung vïng
®éng lùc §«ng Nam Bé thu hót 20.271,12 triÖu USD, chiÕm
53,1% tæng sè vèn ®¨ng ký cßn hiÖu lùc cña c¶ níc, Hµ néi
cã 7.961,9 triÖu USD, H¶i Phßng 1.523,3 triÖu USD, Qu¶ng
Ninh 881,2 triÖu USD, H¶i D¬ng + Hng Yªn 638,1 triÖu USD,
tÝnh chung c¶ 2 vïng ®éng lùc B¾c Bé 11.045,5 triÖu USD,
chiÕm 28,8%, tÝnh chung c¶ 2 vïng ®éng lùc lµ 31.275,7
triÖu USD chiÕm 81,9%). TÊt c¶ c¸c vïng, c¸c tØnh, thµnh
phè cßn l¹i chØ cã 6.901 triÖu USD, chiÕm 18,1%. HiÖn cã 3
tØnh cha thu hót ®îc dù ¸n nµo lµ Cao B»ng, B¾c C¹n, Kon
Tum.
Môc tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m ®Ò ra cho khu vùc FDI lµ
vèn ®¨ng ký míi ®¹t kho¶ng 12 tû USD, vèn thùc hiÖn
kho¶ng 11 tû USD, ®Õn n¨m 2005 khu vùc nµy ®ãng gãp
kho¶ng 15% GDP, 25% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ 10%
tæng thu ng©n s¸ch c¶ níc (kh«ng kÓ dÇu khÝ). §©y lµ môc
tiªu kh«ng dÔ ®¹t ®îc, nÕu kh«ng kh¾c phôc nh÷ng h¹n
chÕ, bÊt cËp vÒ sù ®ång bé cña ph¸p luËt, hiÖu qu¶, hiÖu
lùc cña c«ng t¸c ®iÒu hµnh, nhÊt lµ mét sè chÕ ®é chÝnh
s¸ch cÇn theo kÞp nh÷ng ®ßi hái cña thùc tiÔn, viÖc c«ng bè
quy ho¹ch chi tiÕt tõng ngµnh, tõng ®Þa ph¬ng, ®Æc biÖt lµ
gi¶i quyÕt ¸ch t¾c trong triÓn khai thùc hiÖn nh víng m¾c
vÒ ®Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng ... CÇn rµ so¸t l¹i c¸c
v¨n b¶n, quy ®Þnh cã liªn quan ®Õn viÖc h¹n chÕ ®Çu t níc
ngoµi nh lÜnh vùc cÊp phÐp ®Çu t cã ®iÒu kiÖn, lÜnh vùc
yªu cÇu ph¶i xuÊt khÈu theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh, c¸c lÜnh
vùc míi cho phÐp lµm thÝ ®iÓm nh kinh doanh siªu thÞ nhµ
ë, vui ch¬i cã thëng, ®ua ngùa, casino, b¶o hiÓm 100% vèn
níc ngoµi. T¹m dõng cÊp phÐp ®èi víi mét sè lÜnh vùc nh c¸n
thÐp x©y dùng, xi m¨ng, x©y dùng nhµ m¸y níc theo h×nh
thøc BOT, chÕ biÕn bét m×, rîu bia, níc gi¶i kh¸t kh«ng dïng
nguyªn liÖu hoa qu¶ trong níc; nghiªn cøu më réng c¸c lÜnh
vùc th¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch ... cho phï hîp víi cam kÕt
trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thu hót vèn ®Çu t (FDI) cña ViÖt
Nam ®· ®îc tr×nh bµy mét c¸ch t¬ng ®èi ®Çy ®ñ, tuy
nhiªn, mét ®iÒu ®¸ng ph¶i bµn ®Õn ®ã lµ sù rñi ro ®èi víi
c¸c dù ¸n FDI t¹i ViÖt Nam.
Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n cã thÓ dÉn ®Õn mét dù ¸n
FDI cã thÓ bÞ ngõng ho¹t ®éng, chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu
t hay gi¶i thÓ tríc thêi h¹n. TÊt nhiªn cã c¶ nh÷ng nguyªn
nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan, do vËy chóng ta cÇn t×m
hiÓu râ vÊn ®Ò nµy nh»m kh¾c phôc tèi ®a nh÷ng h¹n chÕ.
Thø nhÊt: C¸c rñi ro ë møc ®é thÊp lµm cho c¸c dù ¸n
FDI ph¶i t¹m ngõng triÓn khai.