Luận án tiến sĩ kinh tế mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng thương mại và tăng trưởng kinh tế tại việt nam
- 281 trang
- file .pdf
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH
----------------------------------------
NGUYỄN MINH SÁNG
MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH
----------------------------------------
NGUYỄN MINH SÁNG
MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
MÃ SỐ: 62 34 02 01
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.,TS. LÊ PHAN THỊ DIỆU THẢO
TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015
i
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả cam đoan danh dự về công trình khoa học này của mình, cụ thể:
Tôi tên là: Nguyễn Minh Sáng
Sinh ngày 30 tháng 10 năm 1986 – Tại: Lâm Đồng
Quê quán: Hà Nội
Hiện công tác tại: Khoa Kinh tế Quốc tế – Trƣờng Đại học Ngân hàng TP. HCM
36 Tôn Thất Đạm, Quận 1, TP. HCM.
Là nghiên cứu sinh khóa 17 của Trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM
Mã số học viên: 010117120024
Cam đoan luận án: Mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân
hàng thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng; Mã số: 62 34 02 01
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.,TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo
Luận án này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị tiến sỹ tại bất cứ một trƣờng đại
học nào. Luận án này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu
là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các
nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ
trong luận án.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.
TP.HCM, ngày 02 tháng 07 năm 2015
Tác giả
Nguyễn Minh Sáng
ii
LỜI CẢM ƠN
Trƣớc hết, tôi xin bày t sự cảm ơn sự đến các Qu Thầy Cô Trƣờng Đại học Ngân
hàng TP. HCM. Sự hƣớng dẫn nhiệt tình, tận tâm của Qu Thầy Cô đã gi p tôi hoàn
thiện khả năng tƣ duy và kiến thức.
Đồng thời, tôi c ng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo
ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn, ch bảo và động viên tôi trong suốt thời gian tôi hoàn
thành luận án và cả những ngày đầu tiên tôi mới chập chững vào nghề.
Cuối c ng, tôi gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến gia đình, những ngƣời thân yêu,
đồng nghiệp, bạn b và các sinh viên của tôi. Chính tình yêu và những góp , khích
lệ mà mọi ngƣời dành cho tôi đã gi p tôi hoàn thành luận án này.
Trong quá trình thực hiện luận án, một phần của luận án đã đƣợc sử dụng để công
bố trên các tạp chí chuyên ngành về lĩnh vực tài chính ngân hàng giúp gia tăng độ
tin cậy của luận án khi nhận đƣợc các phản biện của Qu chuyên gia và Qu độc giả
uy tín. Các bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành có sử dụng nội dung của
luận án bao gồm:
Nguyễn Minh Sáng (2012), “Phân tích hiệu quả hoạt động của các ngân hàng
thƣơng mại niêm yết ở Việt Nam”, Tạp chí Công nghệ ngân hàng số 79 (10/2012),
trang 23 – 29.
Nguyễn Minh Sáng (2014), “Phân tích những nhân tố tác động đến hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam”, Tạp chí ngân hàng Số 4
(02/2014), trang 23 – 30.
Nguyễn Minh Sáng (2014), “Mối quan hệ giữa hoạt động kinh doanh ngân hàng
và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam”, Tạp chí Phát triển và Hội Nhập số 27 (07 -
08/2014), trang 17 – 26.
TP.HCM, ngày 02 tháng 07 năm 2015
Tác giả
Nguyễn Minh Sáng
iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt
ADB Asian Development Bank Ngân hàng phát triển Châu Á
AE Allocative efficiency Hiệu quả phân bổ
Hiệu quả chi phí /
CE Cost efficiency
Hiệu quả kinh tế toàn phần
DEA Data envelopment analysis Phân tích bao dữ liệu
Data Envelopment Analysis Phần mềm phân tích bao dữ liệu
DEAP 2.1
Program Version 2.1 phiên bản 2.1
DRS Decreasing returns to scale Hiệu suất giảm dần theo quy mô
Customer deposit to total Tỷ lệ tiền gửi khách hàng trên
DTA
assets ratio tổng tài sản
Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài
ETA The equity to total assets ratio
sản
GDP Gross domestic product Tổng sản phẩm quốc nội
Sở giao dịch chứng khoán Thành
HSX Hochiminh stock exchange
phố Hồ Chí Minh
IMF International Monetary Fund Quỹ tiền tệ quốc tế
IRS Increasing returns to scale Hiệu suất tăng dần theo quy mô
Total loans to total assets Tỷ lệ dƣ nợ tín dụng trên tổng tài
LTA
ratio sản
Total loans to customer Tỷ lệ dƣ nợ tín dụng trên tiền gửi
LTD
deposit khách hàng
M2 Broad money M2 Cung tiền mở rộng M2
MES Minimum efficient scale Hiệu quả quy mô nh nhất
iv
Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt
MLE Maximum likelihood estimator Ƣớc lƣợng hợp lý cực đại
NHNN NHNN Việt Nam
NHTM Ngân hàng thƣơng mại
NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần
Phƣơng pháp bình phƣơng tối
OLS Ordinary least squares
thiểu
PTE Pure technical efficiency Hiệu quả kỹ thuật thuần
ROA Return on total assets Suất sinh lời trên tổng tài sản
ROE Return on total equity Suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu
Reserves for impaired Tỷ lệ dự phòng nợ xấu trên tổng
RTL
loans to total loans dƣ nợ
SE Scale efficiency Hiệu quả quy mô
SFA Stochastic frontier analysis Phân tích biên ngẫu nhiên
TA Total assets Tổng tài sản
TCTD Tổ chức tín dụng
TE Technical efficiency Hiệu quả kỹ thuật
TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh
VAR Vector autoregressive model Mô hình tự hồi quy véc tơ
VRS Variable returns to scale Hiệu suất thay đổi theo quy mô
WB World Bank Ngân hàng thế giới
v
DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 1.1: Tổng quan các công trình nghiên cứu về mối quan hệ giữa hiệu quả sử
dụng nguồn lực của ngân hàng thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế ..........................31
Bảng 2.1: Tổng hợp phƣơng pháp lựa chọn dữ liệu đầu vào và đầu ra trong phân
tích hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại .............................48
Bảng 2.2: Mô tả các biến trong mô hình phân tích hiệu quả biên ............................49
Bảng 2.3: Mô tả chi tiết các biến trong mô hình hồi quy tobit .................................54
Bảng 2.4: Ý nghĩa và dấu kỳ vọng của các biến trong mô hình ...............................60
Bảng 3.1: So sánh mức GDP bình quân đầu ngƣời theo ngang giá sức mua bình
quân một số quốc gia giai đoạn 1992 – 2013 ............................................................64
Bảng 3.2: Hệ thống ngân hàng Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013 ...........................66
Bảng 3.3: So sánh quy mô tổng tài sản, dƣ nợ tín dụng và tiền gửi khách hàng của
một số quốc gia năm 2013 ........................................................................................71
Bảng 3.4: So sánh tỷ lệ dƣ nợ tín dụng/ tiền gửi và tỷ lệ dƣ nợ tín dụng/ tổng tài sản
của một số quốc gia năm 2013 ..................................................................................72
Bảng 4.1: Các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu ......................................................78
Bảng 4.2: Số ngân hàng trong mẫu nghiên cứu giai đoạn 1992 – 2013 ..................80
Bảng 4.3: Chi tiết thời gian nghiên cứu giai đoạn 1992 – 2013 ..............................81
Bảng 4.4: Mô tả các ch số tài chính phân tích .........................................................82
Bảng 4.5: Trung bình các ch số tài chính cơ bản theo các ngân hàng thƣơng mại
trong giai đoạn nghiên cứu ........................................................................................84
Bảng 4.6: Trung bình các ch số tài chính cơ bản theo năm .....................................86
Bảng 4.7: Thống kê mô tả chi tiết các biến trong mô hình nghiên cứu ....................89
vi
Bảng 4.8: Kết quả ƣớc lƣợng hàm sản xuất biên ngẫu nhiên với hiệu quả kỹ thuật ....
……………………………………………………………………………………...90
Bảng 4.9: Kết quả ƣớc lƣợng hàm sản xuất biên ngẫu nhiên với hiệu quả chi phí ..94
Bảng 4.10: Xếp hạng hiệu quả kỹ thuật và hiệu qủa chi phí của các ngân hàng
thƣơng mại Việt Nam theo SFA và DEA ...............................................................100
Bảng 4.11: Kết quả phân tích hồi quy tobit với biến phụ thuộc TE .......................104
Bảng 4.12: Kết quả phân tích hồi quy tobit với biến phụ thuộc CE .......................106
Bảng 4.13: Thống kê mô tả các biến trong mô hình ...............................................110
Bảng 4.14: Kết quả kiểm định nghiệm đơn vị Augmented Dickey – Fuller ..........111
Bảng 4.15: Kiểm định đồng liên kết: Độ trễ 1 ........................................................113
Bảng 4.16: Kết quả kiểm định độ trễ tối ƣu của VAR ............................................113
Bảng 4.17: Các kiểm định sau ƣớc lƣợng VAR......................................................115
Bảng 4.18: Kết quả ƣớc lƣợng VAR mô hình 2.25 ................................................116
Bảng 4.19: Kết quả ƣớc lƣợng VAR mô hình 2.26 ................................................117
Bảng 4.20: Kết quả kiểm định nhân quả Granger theo mô hình VAR ...................118
Bảng 4.21: Phân rã phƣơng sai của GDP theo mô hình 2.25..................................121
Bảng 4.22: Phân rã phƣơng sai của GDP theo mô hình 2.26..................................121
Bảng 5.1: Trung bình các yếu tố đầu vào, đầu ra giai đoạn 1992 – 2013 ...............132
vii
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 1.1: Chức năng cơ bản của ngân hàng hiện đại..................................................2
Hình 1.2: Hoạt động kinh doanh chủ yếu của ngân hàng hiện đại ............................3
Hình 1.3: Hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ .......................................................9
Hình 1.4: Lợi thế quy mô và đƣờng cong chi phí .....................................................11
Hình 1.5: Hiệu quả kỹ thuật thuần và hiệu quả quy mô............................................11
Hình 1.6. Kênh tác động hiệu quả hoạt động của hệ thống ngân hàng đến tăng
trƣởng kinh tế ............................................................................................................25
Hình 1.7. Kênh tác động của tăng trƣởng kinh tế đến hiệu quả hoạt động của hệ
thống ngân hàng ........................................................................................................27
Hình 2.1: Hàm sản xuất biên ngẫu nhiên ..................................................................40
Hình 2.2: Các nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của NHTM .........52
Hình 2.3: Quy trình nghiên cứu với dữ liệu chuỗi thời gian .....................................59
Hình 3.1: Một số ch số kinh tế vĩ mô cơ bản của Việt Nam giai đoạn 1992 - 2013 ...
……………………………………………………………………………………...62
Hình 3.2: GDP bình quân đầu ngƣời của Việt Nam theo ngang giá sức mua giai
đoạn 1992 – 2013 ......................................................................................................63
Hình 3.3: Tỷ lệ kim ngạch xuất và nhập khẩu trên GDP của Việt Nam giai đoạn
1992 – 2013 ...............................................................................................................65
Hình 3.4: Giá trị vốn hóa thị trƣờng chứng khoán trên GDP tại Việt Nam giai đoạn
2000 – 2013 ...............................................................................................................67
Hình 3.5: Tỷ lệ tín dụng ngân hàng trên GDP tại Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013....
……………………………………………………………………………………...68
viii
Hình 3.6: Tốc độ tăng trƣởng GDP và tốc độ tăng trƣởng tín dụng ngân hàng tại
Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013 ..............................................................................69
Hình 3.7: Chênh lệch lãi suất tiền gửi và lãi suất tiền vay trung bình tại Việt Nam
giai đoạn 1997 – 2013 ...............................................................................................70
Hình 3.8: Tỷ lệ tiết kiệm nội địa trên GDP tại Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013 ....73
Hình 4.1. Trung bình các ch số tài chính của các ngân hàng thƣơng mại theo năm
giai đoạn 1992 – 2013 ...............................................................................................85
Hình 4.2: Tổng tài sản bình quân của các ngân hàng thƣơng mại theo năm giai đoạn
1992 – 2013 ...............................................................................................................87
Hình 4.3: Hiệu quả kỹ thuật, hiệu quả kỹ thuật thuần và hiệu quả quy mô theo DEA
trung bình của các NHTM trong mẫu nghiên cứu giai doạn 1992 – 2013 ...............97
Hình 4.4: Hiệu quả kỹ thuật, hiệu quả phân bổ và hiệu quả chi phí trung bình theo
DEA của các NHTM trong mẫu nghiên cứu giai doạn 1999 – 2013 ........................98
Hình 4.5: Mô tả sai phân bậc 1 của các biến trong mô hình nghiên cứu ................112
Hình 4.6: Kết quả kiểm định nghiệm đa thức đặc trƣng AR ..................................114
Hình 4.7: Tác động phản ứng đẩy của các biến khi có cú sốc xảy ra .....................120
ix
DANH MỤC PHỤ LỤC
Trang
Phụ lục 1: Hiệu quả kỹ thuật theo SFA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu ......
…………………………………………………………………………………….164
Phụ lục 2: Hiệu quả chi phí theo SFA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu ........
…………………………………………………………………………………….166
Phụ lục 3: Hiệu quả kỹ thuật theo DEA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu
.................................................................................................................................168
Phụ lục 4: Hiệu quả kinh tế toàn phần theo DEA của các ngân hàng trong mẫu
nghiên cứu ...............................................................................................................170
Phụ lục 5: Hiệu quả kỹ thuật thuần theo DEA của các ngân hàng trong mẫu nghiên
cứu ...........................................................................................................................172
Phụ lục 6: Hiệu quả quy mô theo DEA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu 174
Phụ lục 7: Hiệu quả phân bổ theo DEA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu
.................................................................................................................................176
Phụ lục 8: Dữ liệu trong mô hình phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực theo SFA và
DEA .........................................................................................................................178
x
MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................... iii
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................... v
DANH MỤC HÌNH ..................................................................................................vii
DANH MỤC PHỤ LỤC ............................................................................................ ix
MỤC LỤC ................................................................................................................... x
LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................... xv
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ .................. 1
1.1. NGUỒN LỰC VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI .............................................................................................. 1
1.1.1. Ngân hàng thƣơng mại ...................................................................................... 1
1.1.2. Nguồn lực của ngân hàng thƣơng mại .............................................................. 4
1.1.3. Hiệu quả sử dụng nguồn lực của ngân hàng thƣơng mại .................................. 7
1.1.4. Phân loại hiệu quả sử dụng nguồn lực của ngân hàng thƣơng mại ................... 8
1.2. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN
LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .................................................... 12
1.2.1. Nghiên cứu ở các quốc gia và khu vực ........................................................... 12
1.2.2. Các nghiên cứu ở trong phạm vi quốc gia ...................................................... 14
1.2.3. Các nghiên cứu ở trong nƣớc .......................................................................... 16
1.3. TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ .............................................................................. 17
1.3.1. Cơ sở l luận về tăng trƣởng kinh tế ............................................................... 17
xi
1.3.2. Các mô hình tăng trƣởng kinh tế ..................................................................... 19
1.4. MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ ...................................... 24
1.4.1. L thuyết về mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng
thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế ............................................................................ 24
1.4.2. Tổng quan các nghiên cứu về mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực
của các ngân hàng thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế ............................................. 28
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.......................................................................................... 34
CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ
GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ ................................................... 35
2.1. PHƢƠNG PHÁP ĐO LƢỜNG HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA
CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ...................................................................... 35
2.1.1. Phƣơng pháp sử dụng các ch số tài chính ...................................................... 36
2.1.2. Phƣơng pháp phân tích hiệu quả biên cách tiếp cận tham số.......................... 38
2.1.3. Phƣơng pháp phân tích hiệu quả biên cách tiếp cận phi tham số ................... 43
2.1.4. Xác định nguồn lực đầu vào và đầu ra trong nghiên cứu hiệu quả sử dụng
nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ................................................ 47
2.2. PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG
ĐẾN HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
……………………………………………………………………………………...49
2.3. PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU
QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ
TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ ..................................................................................... 55
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.......................................................................................... 60
CHƢƠNG 3. TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ VÀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM......................................... 61
xii
3.1. TỔNG QUAN VỀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ VIỆT NAM .......................... 61
3.2. VAI TRÕ CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI
TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ......................................................... 66
3.3. ĐÁNH GIÁ VAI TRÕ CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGÂN HÀNG
ĐỐI VỚI TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ........................................ 74
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.......................................................................................... 76
CHƢƠNG 4. PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG
KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ....................................................................................... 77
4.1. PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM ........................................................................ 77
4.1.1. Tổng quan về mẫu nghiên cứu ........................................................................ 77
4.1.2. Phân tích các ch số tài chính .......................................................................... 82
4.1.3. Phân tích tham số về hiệu quả sử dụng nguồn lực các ngân hàng thƣơng mại
Việt Nam ................................................................................................................... 88
4.1.4. Phân tích phi tham số về hiệu quả sử dụng nguồn lực các ngân hàng thƣơng
mại Việt Nam ............................................................................................................ 95
4.1.5. Kết luận về hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại Việt
Nam ........................................................................................................................... 99
4.2. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM .............. 102
4.2.1. Phân tích các nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân
hàng thƣơng mại Việt Nam ..................................................................................... 102
4.2.2. Kết luận về các nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các
ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ............................................................................ 107
xiii
4.3. PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC
CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI
VIỆT NAM ............................................................................................................. 109
4.3.1. Phân tích mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng
thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam .................................................... 109
4.3.2. Kết luận về mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng
thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam .................................................... 122
4.4. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC VÀ MỐI QUAN HỆ
GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI VỚI TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM .................... 122
4.4.1. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực và các nhân tố tác động đến hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ..................................... 123
4.4.2. Đánh giá mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng
thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam .................................................... 126
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4........................................................................................ 128
CHƢƠNG 5. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC
CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI GÓP PHẦN THÖC ĐẨY TĂNG
TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ................................................................... 129
5.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT
NAM........................................................................................................................ 129
5.2. XU HƢỚNG DỊCH CHUYỂN SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM ...................................................................... 131
5.3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI GÓP PHẦN THÖC ĐẨY TĂNG TRƢỞNG KINH
TẾ TẠI VIỆT NAM ................................................................................................ 133
5.3.1. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả kỹ thuật ................................................. 134
5.3.2. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả chi phí ................................................... 135
xiv
5.3.3. Hoàn thiện phƣơng pháp đo lƣờng hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân
hàng thƣơng mại ...................................................................................................... 137
5.3.4. Nhóm giải pháp nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực của các ngân hàng
thƣơng mại Việt Nam .............................................................................................. 138
5.4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÕ CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI ĐỐI VỚI TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ........... 138
5.4.1. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả cung ứng vốn cho nền kinh tế thông qua
hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ............................................................. 139
5.4.2. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực tài chính và mở rộng quy mô hoạt động
hợp l của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam .................................................... 139
5.4.3. Nhóm giải pháp nâng cao chất lƣợng tài sản của hệ thống ngân hàng thƣơng
mại Việt Nam .......................................................................................................... 140
5.4.4. Nhóm giải pháp mở rộng và nâng cao chất lƣợng của hoạt động cung ứng
dịch vụ và thanh toán tại các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ............................. 142
5.4.5. Nhóm giải pháp nhằm nâng cao khả năng huy động vốn của các ngân hàng
thƣơng mại Việt Nam .............................................................................................. 143
5.5. KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI GÓP PHẦN THÖC
ĐẨY TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ............................................. 144
5.6. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ HƢỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ........... 146
KẾT LUẬN CHƢƠNG 5........................................................................................ 148
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 149
DANH MỤC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ CÔNG BỐ CỦA
TÁC GIẢ ................................................................................................................. 151
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 152
PHỤ LỤC ................................................................................................................ 164
xv
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực c ng nhƣ phân tích các nhân tố tác động đến
hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM đóng vai trò quan trọng giúp các
NHTM biết rõ hiện trạng hoạt động kinh doanh của mình để có những chiến lƣợc và
giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực. Khi có kết quả nghiên cứu cụ thể,
các ngân hàng có thể điều ch nh các yếu tố chi phí đầu vào nhằm sử dụng hiệu quả
các nguồn lực để tạo ra hiệu quả hoạt động tối đa cho ngân hàng nhằm góp phần
th c đẩy sự tăng trƣởng kinh tế của đất nƣớc.
Các nghiên cứu hiện nay trên thế giới về phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực ngân
hàng thƣờng sử dụng 2 phƣơng pháp chính là: (i) Phƣơng pháp phân tích các ch số
tài chính; (ii) Phƣơng pháp phân tích hiệu quả biên bao gồm phân tích tham số và
phân tích phi tham số (Samisoni 2010). Các nghiên cứu về hiệu quả sử dụng nguồn
lực của các NHTM ở Việt Nam hiện nay chủ yếu sử dụng các ch số tài chính c ng
nhƣ phân tích các nhân tố tác động đến suất sinh lời trên vốn chủ (ROE) hay suất
sinh lời trên tổng tài sản (ROA) để đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng.
Phƣơng pháp phân tích các ch số tài chính là phƣơng pháp đánh giá hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các NHTM theo cách truyền thống bộc lộ nhiều nhƣợc điểm
nhƣ mỗi ch số tài chính ch thể hiện đƣợc một mặt trong hoạt động của các NHTM
nên để có bức tranh tổng quát nhất về hoạt động kinh doanh nhà quản trị ngân hàng
phải sử dụng hệ thống các ch tiêu, công thức khác nhau rất phức tạp và có thể gây
nhầm lẫn khi ra các quyết định quan trọng (Manandhar và Tang 2002).
Chính vì thế, việc đo lƣờng hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM sử dụng kết
hợp cả 2 phƣơng pháp là phƣơng pháp phân tích các ch số tài chính và phƣơng
pháp phân tích hiệu quả biên theo SFA và DEA để đánh giá toàn diện nhất về thực
trạng hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt Nam hiện nay là điều cần
thiết.
xvi
Đối với hệ thống tài chính Việt Nam, các NHTM chiếm giữ vị trí quan trọng trong
quá trình gi p nguồn vốn của nền kinh tế đƣợc lƣu thông góp phần th c đẩy tăng
trƣởng kinh tế khi tỷ lệ tín dụng ngân hàng trên GDP đạt tới 108.15% so với kênh
lƣu chuyển vốn qua thị trƣờng tài chính với mức giá trị vốn hóa của thị trƣờng
chứng khoán ch đạt 31% GDP tại thời điểm 31/12/2013 (World Bank 2014). Khi
các NHTM sử dụng hiệu quả các nguồn lực sẽ gi p: (i) Tăng tốc quá trình luân
chuyển vốn của nền kinh tế với chi phí thấp hơn; (ii) Gia tăng tỷ lệ tiết kiệm và đầu
tƣ của nền kinh tế; (iii) Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các chủ thể trong nền
kinh tế và (iv) Giảm thiểu tình trạng bất cân xứng thông tin trên thị trƣờng tài chính
(Wachtel 2001) từ đó góp phần th c đẩy tăng trƣởng kinh tế của quốc gia. Ngƣợc
lại, khi kinh tế quốc gia tăng trƣởng c ng th c đẩy hệ thống NHTM sử dụng hiệu
quả hơn các nguồn lực của mình do áp lực cạnh tranh từ sức h t gia nhập ngành hay
các NHTM đƣợc sử dụng các nguồn lực đầu vào với chi phí thấp hơn.
Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện nay của Việt Nam ch mới dừng ở các phân tích
định tính về mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của NHTM với tăng
trƣởng kinh tế nên chƣa có những bằng chứng định lƣợng đủ thuyết phục để chứng
minh mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của hệ thống ngân hàng với tốc
độ tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
Chính vì l do đó, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng
nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam”
nhằm lƣợng hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM theo các phƣơng pháp
đo lƣờng hiện đại c ng nhƣ phân tích định lƣợng mối quan hệ giữa hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các NHTM và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam. Kết quả nghiên
cứu của để tài sẽ là những minh chứng định lƣợng thuyết phục gi p những nhà
hoạch định chính sách c ng nhƣ các bên liên quan nhận thấy tầm quan trọng trong
việc sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của hệ thống NHTM góp phần th c đẩy
tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
xvii
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu cuối c ng mà nghiên cứu mong muốn đạt đƣợc đó là đƣa ra đƣợc hệ thống
các giải pháp, kiến nghị nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM nhằm
góp phần th c đẩy tăng trƣởng kinh tế của Việt Nam.
Tuy nhiên, để đạt đƣợc mục tiêu cuối c ng đó thì đề tài c ng xác định những mục
tiêu trung gian cần đạt đƣợc:
(i) Phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực của hệ thống NHTM Việt Nam c ng
nhƣ phân tích nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các
NHTM Việt Nam.
(ii) Mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM với tăng trƣởng
kinh tế tại Việt Nam. Luận án ch tập trung phân tích tác động của hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các NHTM đến tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
(iii) Đề xuất các giải pháp nâng cao vai trò của hệ thống NHTM đối với tăng
trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Để đạt đƣợc các mục tiêu nghiên cứu, đối tƣợng nghiên cứu của luận án tập trung
vào 3 nhóm chính:
(i) Hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt Nam;
(ii) Nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt Nam;
(iii) Phân tích mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM và
tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu: 48 NHTM Việt Nam trong giai đoạn 1992 – 2013. Luận án
chọn mốc thời gian nghiên cứu từ năm 1992 là do trong khoảng thời gian này hệ
thống các NHTM Việt Nam bắt đầu phát triển mạnh với sự xuất hiện nhiều hơn của
các ngân hàng thƣơng mại cổ phần. Năm 1992 c ng là giai đoạn mà Bureau van
Dijk bắt đầu thu thập dữ liệu Data bank scope cho hệ thống NHTM Việt Nam.
xviii
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phƣơng pháp định lƣợng để hỗ trợ nghiên cứu bao gồm:
(i) Phƣơng pháp phân tích tham số cách tiếp cận biên ngẫu nhiên (SFA) với sự
trợ gi p của phần mềm phân tích hiệu quả biên FRONTIER 4.1 (Coelli và
cộng sự 2005) và phƣơng pháp phân tích phi tham số cách tiếp cận theo mô
hình bao dữ liệu (DEA) thông qua phần mềm DEAP 2.1 (Coelli và cộng sự
2005) để đo lƣờng hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt Nam;
(ii) Phân tích hồi quy tobit với sự trợ gi p của phần mềm STATA 11.0 để đánh
giá các nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt
Nam;
(iii) Mô hình tự hồi quy véc tơ (VAR) thông qua phần mềm Eviews 6.0 để phân
tích mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM và tăng
trƣởng kinh tế tại Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013.
5. Nguồn dữ liệu
Nguồn dữ liệu của đề tài đƣợc lấy từ Data bank scope của Bureau van Dijk (2012)
cho các dữ liệu về hệ thống NHTM Việt Nam trong giai đoạn 1992 – 2011, báo cáo
thƣờng niên của 48 NHTM năm 2012, 2013 và số liệu chính thức của Ngân hàng
Nhà nƣớc Việt Nam, Tổng cục thống kê, các Bộ Ngành có liên quan và dữ liệu
thống kê của các định chế tài chính quốc tế nhƣ IMF, WB, ADB… c ng với các
nguồn dữ liệu chính thống khác.
6. Điểm mới của nghiên cứu
Nội dung của luận án thể hiện những điểm mới nhƣ sau:
Thứ nhất, luận án đã chứng minh đƣợc vai trò quan trọng của hệ thống NHTM Việt
Nam trong giai đoạn 1992 – 2013 khi kênh lƣu chuyển vốn chủ yếu của nền kinh tế
là thông qua kênh NHTM. Tính đến thời điểm 31/12/2013 thì tỷ lệ tín dụng ngân
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH
----------------------------------------
NGUYỄN MINH SÁNG
MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH
----------------------------------------
NGUYỄN MINH SÁNG
MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
MÃ SỐ: 62 34 02 01
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.,TS. LÊ PHAN THỊ DIỆU THẢO
TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015
i
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả cam đoan danh dự về công trình khoa học này của mình, cụ thể:
Tôi tên là: Nguyễn Minh Sáng
Sinh ngày 30 tháng 10 năm 1986 – Tại: Lâm Đồng
Quê quán: Hà Nội
Hiện công tác tại: Khoa Kinh tế Quốc tế – Trƣờng Đại học Ngân hàng TP. HCM
36 Tôn Thất Đạm, Quận 1, TP. HCM.
Là nghiên cứu sinh khóa 17 của Trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM
Mã số học viên: 010117120024
Cam đoan luận án: Mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân
hàng thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng; Mã số: 62 34 02 01
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.,TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo
Luận án này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị tiến sỹ tại bất cứ một trƣờng đại
học nào. Luận án này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu
là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các
nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ
trong luận án.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.
TP.HCM, ngày 02 tháng 07 năm 2015
Tác giả
Nguyễn Minh Sáng
ii
LỜI CẢM ƠN
Trƣớc hết, tôi xin bày t sự cảm ơn sự đến các Qu Thầy Cô Trƣờng Đại học Ngân
hàng TP. HCM. Sự hƣớng dẫn nhiệt tình, tận tâm của Qu Thầy Cô đã gi p tôi hoàn
thiện khả năng tƣ duy và kiến thức.
Đồng thời, tôi c ng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo
ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn, ch bảo và động viên tôi trong suốt thời gian tôi hoàn
thành luận án và cả những ngày đầu tiên tôi mới chập chững vào nghề.
Cuối c ng, tôi gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến gia đình, những ngƣời thân yêu,
đồng nghiệp, bạn b và các sinh viên của tôi. Chính tình yêu và những góp , khích
lệ mà mọi ngƣời dành cho tôi đã gi p tôi hoàn thành luận án này.
Trong quá trình thực hiện luận án, một phần của luận án đã đƣợc sử dụng để công
bố trên các tạp chí chuyên ngành về lĩnh vực tài chính ngân hàng giúp gia tăng độ
tin cậy của luận án khi nhận đƣợc các phản biện của Qu chuyên gia và Qu độc giả
uy tín. Các bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành có sử dụng nội dung của
luận án bao gồm:
Nguyễn Minh Sáng (2012), “Phân tích hiệu quả hoạt động của các ngân hàng
thƣơng mại niêm yết ở Việt Nam”, Tạp chí Công nghệ ngân hàng số 79 (10/2012),
trang 23 – 29.
Nguyễn Minh Sáng (2014), “Phân tích những nhân tố tác động đến hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam”, Tạp chí ngân hàng Số 4
(02/2014), trang 23 – 30.
Nguyễn Minh Sáng (2014), “Mối quan hệ giữa hoạt động kinh doanh ngân hàng
và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam”, Tạp chí Phát triển và Hội Nhập số 27 (07 -
08/2014), trang 17 – 26.
TP.HCM, ngày 02 tháng 07 năm 2015
Tác giả
Nguyễn Minh Sáng
iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt
ADB Asian Development Bank Ngân hàng phát triển Châu Á
AE Allocative efficiency Hiệu quả phân bổ
Hiệu quả chi phí /
CE Cost efficiency
Hiệu quả kinh tế toàn phần
DEA Data envelopment analysis Phân tích bao dữ liệu
Data Envelopment Analysis Phần mềm phân tích bao dữ liệu
DEAP 2.1
Program Version 2.1 phiên bản 2.1
DRS Decreasing returns to scale Hiệu suất giảm dần theo quy mô
Customer deposit to total Tỷ lệ tiền gửi khách hàng trên
DTA
assets ratio tổng tài sản
Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài
ETA The equity to total assets ratio
sản
GDP Gross domestic product Tổng sản phẩm quốc nội
Sở giao dịch chứng khoán Thành
HSX Hochiminh stock exchange
phố Hồ Chí Minh
IMF International Monetary Fund Quỹ tiền tệ quốc tế
IRS Increasing returns to scale Hiệu suất tăng dần theo quy mô
Total loans to total assets Tỷ lệ dƣ nợ tín dụng trên tổng tài
LTA
ratio sản
Total loans to customer Tỷ lệ dƣ nợ tín dụng trên tiền gửi
LTD
deposit khách hàng
M2 Broad money M2 Cung tiền mở rộng M2
MES Minimum efficient scale Hiệu quả quy mô nh nhất
iv
Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt
MLE Maximum likelihood estimator Ƣớc lƣợng hợp lý cực đại
NHNN NHNN Việt Nam
NHTM Ngân hàng thƣơng mại
NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần
Phƣơng pháp bình phƣơng tối
OLS Ordinary least squares
thiểu
PTE Pure technical efficiency Hiệu quả kỹ thuật thuần
ROA Return on total assets Suất sinh lời trên tổng tài sản
ROE Return on total equity Suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu
Reserves for impaired Tỷ lệ dự phòng nợ xấu trên tổng
RTL
loans to total loans dƣ nợ
SE Scale efficiency Hiệu quả quy mô
SFA Stochastic frontier analysis Phân tích biên ngẫu nhiên
TA Total assets Tổng tài sản
TCTD Tổ chức tín dụng
TE Technical efficiency Hiệu quả kỹ thuật
TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh
VAR Vector autoregressive model Mô hình tự hồi quy véc tơ
VRS Variable returns to scale Hiệu suất thay đổi theo quy mô
WB World Bank Ngân hàng thế giới
v
DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 1.1: Tổng quan các công trình nghiên cứu về mối quan hệ giữa hiệu quả sử
dụng nguồn lực của ngân hàng thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế ..........................31
Bảng 2.1: Tổng hợp phƣơng pháp lựa chọn dữ liệu đầu vào và đầu ra trong phân
tích hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại .............................48
Bảng 2.2: Mô tả các biến trong mô hình phân tích hiệu quả biên ............................49
Bảng 2.3: Mô tả chi tiết các biến trong mô hình hồi quy tobit .................................54
Bảng 2.4: Ý nghĩa và dấu kỳ vọng của các biến trong mô hình ...............................60
Bảng 3.1: So sánh mức GDP bình quân đầu ngƣời theo ngang giá sức mua bình
quân một số quốc gia giai đoạn 1992 – 2013 ............................................................64
Bảng 3.2: Hệ thống ngân hàng Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013 ...........................66
Bảng 3.3: So sánh quy mô tổng tài sản, dƣ nợ tín dụng và tiền gửi khách hàng của
một số quốc gia năm 2013 ........................................................................................71
Bảng 3.4: So sánh tỷ lệ dƣ nợ tín dụng/ tiền gửi và tỷ lệ dƣ nợ tín dụng/ tổng tài sản
của một số quốc gia năm 2013 ..................................................................................72
Bảng 4.1: Các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu ......................................................78
Bảng 4.2: Số ngân hàng trong mẫu nghiên cứu giai đoạn 1992 – 2013 ..................80
Bảng 4.3: Chi tiết thời gian nghiên cứu giai đoạn 1992 – 2013 ..............................81
Bảng 4.4: Mô tả các ch số tài chính phân tích .........................................................82
Bảng 4.5: Trung bình các ch số tài chính cơ bản theo các ngân hàng thƣơng mại
trong giai đoạn nghiên cứu ........................................................................................84
Bảng 4.6: Trung bình các ch số tài chính cơ bản theo năm .....................................86
Bảng 4.7: Thống kê mô tả chi tiết các biến trong mô hình nghiên cứu ....................89
vi
Bảng 4.8: Kết quả ƣớc lƣợng hàm sản xuất biên ngẫu nhiên với hiệu quả kỹ thuật ....
……………………………………………………………………………………...90
Bảng 4.9: Kết quả ƣớc lƣợng hàm sản xuất biên ngẫu nhiên với hiệu quả chi phí ..94
Bảng 4.10: Xếp hạng hiệu quả kỹ thuật và hiệu qủa chi phí của các ngân hàng
thƣơng mại Việt Nam theo SFA và DEA ...............................................................100
Bảng 4.11: Kết quả phân tích hồi quy tobit với biến phụ thuộc TE .......................104
Bảng 4.12: Kết quả phân tích hồi quy tobit với biến phụ thuộc CE .......................106
Bảng 4.13: Thống kê mô tả các biến trong mô hình ...............................................110
Bảng 4.14: Kết quả kiểm định nghiệm đơn vị Augmented Dickey – Fuller ..........111
Bảng 4.15: Kiểm định đồng liên kết: Độ trễ 1 ........................................................113
Bảng 4.16: Kết quả kiểm định độ trễ tối ƣu của VAR ............................................113
Bảng 4.17: Các kiểm định sau ƣớc lƣợng VAR......................................................115
Bảng 4.18: Kết quả ƣớc lƣợng VAR mô hình 2.25 ................................................116
Bảng 4.19: Kết quả ƣớc lƣợng VAR mô hình 2.26 ................................................117
Bảng 4.20: Kết quả kiểm định nhân quả Granger theo mô hình VAR ...................118
Bảng 4.21: Phân rã phƣơng sai của GDP theo mô hình 2.25..................................121
Bảng 4.22: Phân rã phƣơng sai của GDP theo mô hình 2.26..................................121
Bảng 5.1: Trung bình các yếu tố đầu vào, đầu ra giai đoạn 1992 – 2013 ...............132
vii
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 1.1: Chức năng cơ bản của ngân hàng hiện đại..................................................2
Hình 1.2: Hoạt động kinh doanh chủ yếu của ngân hàng hiện đại ............................3
Hình 1.3: Hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ .......................................................9
Hình 1.4: Lợi thế quy mô và đƣờng cong chi phí .....................................................11
Hình 1.5: Hiệu quả kỹ thuật thuần và hiệu quả quy mô............................................11
Hình 1.6. Kênh tác động hiệu quả hoạt động của hệ thống ngân hàng đến tăng
trƣởng kinh tế ............................................................................................................25
Hình 1.7. Kênh tác động của tăng trƣởng kinh tế đến hiệu quả hoạt động của hệ
thống ngân hàng ........................................................................................................27
Hình 2.1: Hàm sản xuất biên ngẫu nhiên ..................................................................40
Hình 2.2: Các nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của NHTM .........52
Hình 2.3: Quy trình nghiên cứu với dữ liệu chuỗi thời gian .....................................59
Hình 3.1: Một số ch số kinh tế vĩ mô cơ bản của Việt Nam giai đoạn 1992 - 2013 ...
……………………………………………………………………………………...62
Hình 3.2: GDP bình quân đầu ngƣời của Việt Nam theo ngang giá sức mua giai
đoạn 1992 – 2013 ......................................................................................................63
Hình 3.3: Tỷ lệ kim ngạch xuất và nhập khẩu trên GDP của Việt Nam giai đoạn
1992 – 2013 ...............................................................................................................65
Hình 3.4: Giá trị vốn hóa thị trƣờng chứng khoán trên GDP tại Việt Nam giai đoạn
2000 – 2013 ...............................................................................................................67
Hình 3.5: Tỷ lệ tín dụng ngân hàng trên GDP tại Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013....
……………………………………………………………………………………...68
viii
Hình 3.6: Tốc độ tăng trƣởng GDP và tốc độ tăng trƣởng tín dụng ngân hàng tại
Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013 ..............................................................................69
Hình 3.7: Chênh lệch lãi suất tiền gửi và lãi suất tiền vay trung bình tại Việt Nam
giai đoạn 1997 – 2013 ...............................................................................................70
Hình 3.8: Tỷ lệ tiết kiệm nội địa trên GDP tại Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013 ....73
Hình 4.1. Trung bình các ch số tài chính của các ngân hàng thƣơng mại theo năm
giai đoạn 1992 – 2013 ...............................................................................................85
Hình 4.2: Tổng tài sản bình quân của các ngân hàng thƣơng mại theo năm giai đoạn
1992 – 2013 ...............................................................................................................87
Hình 4.3: Hiệu quả kỹ thuật, hiệu quả kỹ thuật thuần và hiệu quả quy mô theo DEA
trung bình của các NHTM trong mẫu nghiên cứu giai doạn 1992 – 2013 ...............97
Hình 4.4: Hiệu quả kỹ thuật, hiệu quả phân bổ và hiệu quả chi phí trung bình theo
DEA của các NHTM trong mẫu nghiên cứu giai doạn 1999 – 2013 ........................98
Hình 4.5: Mô tả sai phân bậc 1 của các biến trong mô hình nghiên cứu ................112
Hình 4.6: Kết quả kiểm định nghiệm đa thức đặc trƣng AR ..................................114
Hình 4.7: Tác động phản ứng đẩy của các biến khi có cú sốc xảy ra .....................120
ix
DANH MỤC PHỤ LỤC
Trang
Phụ lục 1: Hiệu quả kỹ thuật theo SFA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu ......
…………………………………………………………………………………….164
Phụ lục 2: Hiệu quả chi phí theo SFA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu ........
…………………………………………………………………………………….166
Phụ lục 3: Hiệu quả kỹ thuật theo DEA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu
.................................................................................................................................168
Phụ lục 4: Hiệu quả kinh tế toàn phần theo DEA của các ngân hàng trong mẫu
nghiên cứu ...............................................................................................................170
Phụ lục 5: Hiệu quả kỹ thuật thuần theo DEA của các ngân hàng trong mẫu nghiên
cứu ...........................................................................................................................172
Phụ lục 6: Hiệu quả quy mô theo DEA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu 174
Phụ lục 7: Hiệu quả phân bổ theo DEA của các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu
.................................................................................................................................176
Phụ lục 8: Dữ liệu trong mô hình phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực theo SFA và
DEA .........................................................................................................................178
x
MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................... iii
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................... v
DANH MỤC HÌNH ..................................................................................................vii
DANH MỤC PHỤ LỤC ............................................................................................ ix
MỤC LỤC ................................................................................................................... x
LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................... xv
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ .................. 1
1.1. NGUỒN LỰC VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI .............................................................................................. 1
1.1.1. Ngân hàng thƣơng mại ...................................................................................... 1
1.1.2. Nguồn lực của ngân hàng thƣơng mại .............................................................. 4
1.1.3. Hiệu quả sử dụng nguồn lực của ngân hàng thƣơng mại .................................. 7
1.1.4. Phân loại hiệu quả sử dụng nguồn lực của ngân hàng thƣơng mại ................... 8
1.2. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN
LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .................................................... 12
1.2.1. Nghiên cứu ở các quốc gia và khu vực ........................................................... 12
1.2.2. Các nghiên cứu ở trong phạm vi quốc gia ...................................................... 14
1.2.3. Các nghiên cứu ở trong nƣớc .......................................................................... 16
1.3. TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ .............................................................................. 17
1.3.1. Cơ sở l luận về tăng trƣởng kinh tế ............................................................... 17
xi
1.3.2. Các mô hình tăng trƣởng kinh tế ..................................................................... 19
1.4. MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ ...................................... 24
1.4.1. L thuyết về mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng
thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế ............................................................................ 24
1.4.2. Tổng quan các nghiên cứu về mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực
của các ngân hàng thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế ............................................. 28
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.......................................................................................... 34
CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ
GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ ................................................... 35
2.1. PHƢƠNG PHÁP ĐO LƢỜNG HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA
CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ...................................................................... 35
2.1.1. Phƣơng pháp sử dụng các ch số tài chính ...................................................... 36
2.1.2. Phƣơng pháp phân tích hiệu quả biên cách tiếp cận tham số.......................... 38
2.1.3. Phƣơng pháp phân tích hiệu quả biên cách tiếp cận phi tham số ................... 43
2.1.4. Xác định nguồn lực đầu vào và đầu ra trong nghiên cứu hiệu quả sử dụng
nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ................................................ 47
2.2. PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG
ĐẾN HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
……………………………………………………………………………………...49
2.3. PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU
QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ
TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ ..................................................................................... 55
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.......................................................................................... 60
CHƢƠNG 3. TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ VÀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM......................................... 61
xii
3.1. TỔNG QUAN VỀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ VIỆT NAM .......................... 61
3.2. VAI TRÕ CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI
TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ......................................................... 66
3.3. ĐÁNH GIÁ VAI TRÕ CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGÂN HÀNG
ĐỐI VỚI TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ........................................ 74
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.......................................................................................... 76
CHƢƠNG 4. PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG
KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ....................................................................................... 77
4.1. PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM ........................................................................ 77
4.1.1. Tổng quan về mẫu nghiên cứu ........................................................................ 77
4.1.2. Phân tích các ch số tài chính .......................................................................... 82
4.1.3. Phân tích tham số về hiệu quả sử dụng nguồn lực các ngân hàng thƣơng mại
Việt Nam ................................................................................................................... 88
4.1.4. Phân tích phi tham số về hiệu quả sử dụng nguồn lực các ngân hàng thƣơng
mại Việt Nam ............................................................................................................ 95
4.1.5. Kết luận về hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại Việt
Nam ........................................................................................................................... 99
4.2. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM .............. 102
4.2.1. Phân tích các nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân
hàng thƣơng mại Việt Nam ..................................................................................... 102
4.2.2. Kết luận về các nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các
ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ............................................................................ 107
xiii
4.3. PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC
CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI
VIỆT NAM ............................................................................................................. 109
4.3.1. Phân tích mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng
thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam .................................................... 109
4.3.2. Kết luận về mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng
thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam .................................................... 122
4.4. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC VÀ MỐI QUAN HỆ
GIỮA HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI VỚI TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM .................... 122
4.4.1. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực và các nhân tố tác động đến hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ..................................... 123
4.4.2. Đánh giá mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân hàng
thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam .................................................... 126
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4........................................................................................ 128
CHƢƠNG 5. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC
CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI GÓP PHẦN THÖC ĐẨY TĂNG
TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ................................................................... 129
5.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT
NAM........................................................................................................................ 129
5.2. XU HƢỚNG DỊCH CHUYỂN SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM ...................................................................... 131
5.3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN LỰC CỦA CÁC
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI GÓP PHẦN THÖC ĐẨY TĂNG TRƢỞNG KINH
TẾ TẠI VIỆT NAM ................................................................................................ 133
5.3.1. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả kỹ thuật ................................................. 134
5.3.2. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả chi phí ................................................... 135
xiv
5.3.3. Hoàn thiện phƣơng pháp đo lƣờng hiệu quả sử dụng nguồn lực của các ngân
hàng thƣơng mại ...................................................................................................... 137
5.3.4. Nhóm giải pháp nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực của các ngân hàng
thƣơng mại Việt Nam .............................................................................................. 138
5.4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÕ CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI ĐỐI VỚI TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ........... 138
5.4.1. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả cung ứng vốn cho nền kinh tế thông qua
hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ............................................................. 139
5.4.2. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực tài chính và mở rộng quy mô hoạt động
hợp l của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam .................................................... 139
5.4.3. Nhóm giải pháp nâng cao chất lƣợng tài sản của hệ thống ngân hàng thƣơng
mại Việt Nam .......................................................................................................... 140
5.4.4. Nhóm giải pháp mở rộng và nâng cao chất lƣợng của hoạt động cung ứng
dịch vụ và thanh toán tại các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ............................. 142
5.4.5. Nhóm giải pháp nhằm nâng cao khả năng huy động vốn của các ngân hàng
thƣơng mại Việt Nam .............................................................................................. 143
5.5. KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI GÓP PHẦN THÖC
ĐẨY TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM ............................................. 144
5.6. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ HƢỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ........... 146
KẾT LUẬN CHƢƠNG 5........................................................................................ 148
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 149
DANH MỤC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ CÔNG BỐ CỦA
TÁC GIẢ ................................................................................................................. 151
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 152
PHỤ LỤC ................................................................................................................ 164
xv
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực c ng nhƣ phân tích các nhân tố tác động đến
hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM đóng vai trò quan trọng giúp các
NHTM biết rõ hiện trạng hoạt động kinh doanh của mình để có những chiến lƣợc và
giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực. Khi có kết quả nghiên cứu cụ thể,
các ngân hàng có thể điều ch nh các yếu tố chi phí đầu vào nhằm sử dụng hiệu quả
các nguồn lực để tạo ra hiệu quả hoạt động tối đa cho ngân hàng nhằm góp phần
th c đẩy sự tăng trƣởng kinh tế của đất nƣớc.
Các nghiên cứu hiện nay trên thế giới về phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực ngân
hàng thƣờng sử dụng 2 phƣơng pháp chính là: (i) Phƣơng pháp phân tích các ch số
tài chính; (ii) Phƣơng pháp phân tích hiệu quả biên bao gồm phân tích tham số và
phân tích phi tham số (Samisoni 2010). Các nghiên cứu về hiệu quả sử dụng nguồn
lực của các NHTM ở Việt Nam hiện nay chủ yếu sử dụng các ch số tài chính c ng
nhƣ phân tích các nhân tố tác động đến suất sinh lời trên vốn chủ (ROE) hay suất
sinh lời trên tổng tài sản (ROA) để đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng.
Phƣơng pháp phân tích các ch số tài chính là phƣơng pháp đánh giá hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các NHTM theo cách truyền thống bộc lộ nhiều nhƣợc điểm
nhƣ mỗi ch số tài chính ch thể hiện đƣợc một mặt trong hoạt động của các NHTM
nên để có bức tranh tổng quát nhất về hoạt động kinh doanh nhà quản trị ngân hàng
phải sử dụng hệ thống các ch tiêu, công thức khác nhau rất phức tạp và có thể gây
nhầm lẫn khi ra các quyết định quan trọng (Manandhar và Tang 2002).
Chính vì thế, việc đo lƣờng hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM sử dụng kết
hợp cả 2 phƣơng pháp là phƣơng pháp phân tích các ch số tài chính và phƣơng
pháp phân tích hiệu quả biên theo SFA và DEA để đánh giá toàn diện nhất về thực
trạng hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt Nam hiện nay là điều cần
thiết.
xvi
Đối với hệ thống tài chính Việt Nam, các NHTM chiếm giữ vị trí quan trọng trong
quá trình gi p nguồn vốn của nền kinh tế đƣợc lƣu thông góp phần th c đẩy tăng
trƣởng kinh tế khi tỷ lệ tín dụng ngân hàng trên GDP đạt tới 108.15% so với kênh
lƣu chuyển vốn qua thị trƣờng tài chính với mức giá trị vốn hóa của thị trƣờng
chứng khoán ch đạt 31% GDP tại thời điểm 31/12/2013 (World Bank 2014). Khi
các NHTM sử dụng hiệu quả các nguồn lực sẽ gi p: (i) Tăng tốc quá trình luân
chuyển vốn của nền kinh tế với chi phí thấp hơn; (ii) Gia tăng tỷ lệ tiết kiệm và đầu
tƣ của nền kinh tế; (iii) Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các chủ thể trong nền
kinh tế và (iv) Giảm thiểu tình trạng bất cân xứng thông tin trên thị trƣờng tài chính
(Wachtel 2001) từ đó góp phần th c đẩy tăng trƣởng kinh tế của quốc gia. Ngƣợc
lại, khi kinh tế quốc gia tăng trƣởng c ng th c đẩy hệ thống NHTM sử dụng hiệu
quả hơn các nguồn lực của mình do áp lực cạnh tranh từ sức h t gia nhập ngành hay
các NHTM đƣợc sử dụng các nguồn lực đầu vào với chi phí thấp hơn.
Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện nay của Việt Nam ch mới dừng ở các phân tích
định tính về mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của NHTM với tăng
trƣởng kinh tế nên chƣa có những bằng chứng định lƣợng đủ thuyết phục để chứng
minh mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của hệ thống ngân hàng với tốc
độ tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
Chính vì l do đó, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng
nguồn lực của các ngân hàng thƣơng mại và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam”
nhằm lƣợng hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM theo các phƣơng pháp
đo lƣờng hiện đại c ng nhƣ phân tích định lƣợng mối quan hệ giữa hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các NHTM và tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam. Kết quả nghiên
cứu của để tài sẽ là những minh chứng định lƣợng thuyết phục gi p những nhà
hoạch định chính sách c ng nhƣ các bên liên quan nhận thấy tầm quan trọng trong
việc sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của hệ thống NHTM góp phần th c đẩy
tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
xvii
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu cuối c ng mà nghiên cứu mong muốn đạt đƣợc đó là đƣa ra đƣợc hệ thống
các giải pháp, kiến nghị nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM nhằm
góp phần th c đẩy tăng trƣởng kinh tế của Việt Nam.
Tuy nhiên, để đạt đƣợc mục tiêu cuối c ng đó thì đề tài c ng xác định những mục
tiêu trung gian cần đạt đƣợc:
(i) Phân tích hiệu quả sử dụng nguồn lực của hệ thống NHTM Việt Nam c ng
nhƣ phân tích nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các
NHTM Việt Nam.
(ii) Mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM với tăng trƣởng
kinh tế tại Việt Nam. Luận án ch tập trung phân tích tác động của hiệu quả sử
dụng nguồn lực của các NHTM đến tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
(iii) Đề xuất các giải pháp nâng cao vai trò của hệ thống NHTM đối với tăng
trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Để đạt đƣợc các mục tiêu nghiên cứu, đối tƣợng nghiên cứu của luận án tập trung
vào 3 nhóm chính:
(i) Hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt Nam;
(ii) Nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt Nam;
(iii) Phân tích mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM và
tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu: 48 NHTM Việt Nam trong giai đoạn 1992 – 2013. Luận án
chọn mốc thời gian nghiên cứu từ năm 1992 là do trong khoảng thời gian này hệ
thống các NHTM Việt Nam bắt đầu phát triển mạnh với sự xuất hiện nhiều hơn của
các ngân hàng thƣơng mại cổ phần. Năm 1992 c ng là giai đoạn mà Bureau van
Dijk bắt đầu thu thập dữ liệu Data bank scope cho hệ thống NHTM Việt Nam.
xviii
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phƣơng pháp định lƣợng để hỗ trợ nghiên cứu bao gồm:
(i) Phƣơng pháp phân tích tham số cách tiếp cận biên ngẫu nhiên (SFA) với sự
trợ gi p của phần mềm phân tích hiệu quả biên FRONTIER 4.1 (Coelli và
cộng sự 2005) và phƣơng pháp phân tích phi tham số cách tiếp cận theo mô
hình bao dữ liệu (DEA) thông qua phần mềm DEAP 2.1 (Coelli và cộng sự
2005) để đo lƣờng hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt Nam;
(ii) Phân tích hồi quy tobit với sự trợ gi p của phần mềm STATA 11.0 để đánh
giá các nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM Việt
Nam;
(iii) Mô hình tự hồi quy véc tơ (VAR) thông qua phần mềm Eviews 6.0 để phân
tích mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng nguồn lực của các NHTM và tăng
trƣởng kinh tế tại Việt Nam giai đoạn 1992 – 2013.
5. Nguồn dữ liệu
Nguồn dữ liệu của đề tài đƣợc lấy từ Data bank scope của Bureau van Dijk (2012)
cho các dữ liệu về hệ thống NHTM Việt Nam trong giai đoạn 1992 – 2011, báo cáo
thƣờng niên của 48 NHTM năm 2012, 2013 và số liệu chính thức của Ngân hàng
Nhà nƣớc Việt Nam, Tổng cục thống kê, các Bộ Ngành có liên quan và dữ liệu
thống kê của các định chế tài chính quốc tế nhƣ IMF, WB, ADB… c ng với các
nguồn dữ liệu chính thống khác.
6. Điểm mới của nghiên cứu
Nội dung của luận án thể hiện những điểm mới nhƣ sau:
Thứ nhất, luận án đã chứng minh đƣợc vai trò quan trọng của hệ thống NHTM Việt
Nam trong giai đoạn 1992 – 2013 khi kênh lƣu chuyển vốn chủ yếu của nền kinh tế
là thông qua kênh NHTM. Tính đến thời điểm 31/12/2013 thì tỷ lệ tín dụng ngân