Lạm phát ở việt nam và những giải pháp cơ bản để kiềm chế lạm phát ở việt nam
- 16 trang
- file .doc
Lêi Nãi §Çu
Nãi ®Õn l¹m ph¸t lµ chóng ta liªn tëng ngay ®Õn mét nÒn kinh tÕ v× nã
tån t¹i song song víi c¸c chÕ ®é kh¸c nhau trong nh÷ng thêi kú lÞch sö kh¸c
nhau nhng c¸c biÓu hiÖn cña nã v« cïng ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Do vËy ®Ó hiÓu
®îc l¹m ph¸t vµ kh¾c phôc l¹m ph¸t ë níc ta lµ mét viÖc kh«ng dÔ dµng g×.
Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù ®æi míi c¬ chÕ ®Êt níc ,ViÖt
Nam ®· cã nh÷ng bíc chuyÓn m×nh ®¸ng kÓ nh c¸c s¸ch b¸o ®· cho biÕt c¸c
th«ng tin vµ tiÕt kiÖm - ®Çu t cã chiÒu híng ®i xuèng tõ n¨m 1997. §óng ra
tiÕt kiÖm ®Çu t ph¶i cao h¬n c¸c n¨m tríc nhê chØ sè l¹m ph¸t thÊp nhÊt
trong mêi n¨m qua, thùc tÕ viÖc c¾t viÖn trî lµm xuÊt hiÖn hiÖu qu¶ ho¹t
®éng kinh tÕ vÜ m« sÏ tåi tÖ h¬n n÷a, chÝnh phñ ®· ph¶n øng l¹i có sèc nµy
b»ng c¸ch tù do ho¸ gi¸ c¶ vµ c¶i c¸ch c¬ cÊu c¸ch ®· lµm gi¶m møc l¹m
ph¸t so víi thêi kú 1985-1988 trong mét thêi gian ng¾n viÖc ViÖt Nam
chuyÓn tõ ngo¹i th¬ng Liªn x« sang thÞ trêng §«ng ¸ mµ kh«ng bÞ suy tho¸i
lµ phi thêng ®iÒu ®ã cho thÊy søc m¹nh tiÒm n¨ng cña nÒn kinh tÕ lµ lín .
MÆc dï cuéc c¶i c¸ch cña ViÖt Nam thêi kú 1981- 1991 ®· g©y Ên t-
îng lín nhng nÒn kinh tÕ vÉn cha æn ®Þnh møc l¹m ph¸t vÉn cßn qu¸ cao mµ
nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam vÉn cßn ph¶i ®èi phã víi hµng lo¹t nh÷ng vÊn ®Ò
nghiªm träng trong thêi gian tríc m¾t nµy nhng tõ n¨m 1994 trë vÒ ®©y t×nh
tr¹ng l¹m ph¸t níc ta ®· gi¶m ®i nhiÒu ®iÒu ®ã thÓ hiÖn nÒn kinh tÕ níc ta ®·
æn ®Þnh ®îc mét phÇn lín so víi thêi kú tríc ®©y.
TiÓu luËn nµy em ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò: L¹m ph¸t ë ViÖt Nam vµ nh÷ng
gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë ViÖt Nam. Trong bµi viÕt cã sö
dông mét sè s¸ch tham kh¶o nh: l¹m ph¸t vµ chèng l¹m ph¸t, lý thuyÕt l¹m
ph¸t vµ mét sè s¸ch b¸o kh¸c
1
Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ l¹m ph¸t
I. Kh¸i niÖm:
L¹m ph¸t lµ sù trµn ngËp trong lu th«ng, mét dÊu hiÖu, khèi lîng gi¸ trÞ
qu¸ thõa dÉn ®Õn sù mÊt gi¸ cña tiÒn tÖ vµ sù ph©n phèi l¹i thu nhËp qu«c
d©n.
L¹m ph¸t cã thÓ x¶y ra trong nhiÒu trêng hîp kh¸c nhau :cã thÓ tiÒn tÖ
t¨ng nhng hµng ho¸ kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng Ýt, cã nhiÒu trêng hîp tiÒn tÖ t¨ng
mµ hµng hãa gi¶m hoÆc cã trêng hîp tiÒn tÖ gi¶m nhng tèc ®é gi¶m cña
hµng hãa cao h¬n, vµ c¸c trêng hîp trªn sÏ dÉn ®Õn mét hËu qu¶ lµ tæng sè
tiÒn lu th«ng vît qu¸ gi¸ trÞ cña hµng hãa trong lu th«ng. §iÒu ®ã dÉn ®Õn tÊt
yÕu ®ång tiÒn sÏ mÊt gi¸, sù mÊt gi¸ c¶u tiÒn tÖ cã thÓ ®îc biÓu thÞ th«ng
qua gi¸ c¶ cña vµng vµ tØ gi¸ hèi ®o¸i
§øng vÒ mÆt kinh tÕ mµ xÐt th× l¹m ph¸t x¶y ra khi khèi cung tiÒn tÖ
trong lu th«ng t¨ng nhanh h¬n møc t¨ng cña s¶n xuÊt.
II. Ph©n loai l¹m ph¸t
1> L¹m ph¸t thÊp:
Loai l¹m ph¸t nµy xÈy ra víi møc t¨ng chËm cña gÝa c¶ ®îc giíi h¹n ë
møc ®é mét con sè hµng n¨m (tøc lµ > 10%). Trong ®iÒu kiÖn l¹m ph¸t thÊp
gÝa c¶ t¬ng ®èi thay ®æi chËm vµ ®îc coi nh lµ æn ®Þnh.
2> L¹m ph¸t phi m·:
Møc ®é t¨ng cña gÝa c¶ ®· ë hai con sè trë lªn hµng n¨m trë lªn.
L¹m ph¸t phi m· g©y t¸c h¹i nghiªm träng trong nÒn kinh tÕ. §ång tiÒn mÊt
gi¸ mét c¸ch nhanh chãng-l·i suÊt thùc tÕ gi¶m xuèng díi 0 (cã n¬i l·i suÊt
thùc tÕ gi¶m xuèng tíi 50-100/n¨m), nh©n d©n tr¸nh gi÷ tiÒn mÆt
3>. Siªu l¹m ph¸t
TiÒn giÊy ®îc ph¸t hµnh µo ¹t, gÝa c¶ t¨ng lªn víi tèc ®é chãng mÆt trªn
1000 lÇn/n¨m. VÝ dô nh siªu l¹m ph¸t ë §øc. Tõ th¸ng 1/1922 ®Õn th¸ng
11/1923 chØ sè gÝa c¶ t¨ng 10 triÖu lÇn.
III. Sù ph¸t triÓn cña kh¸i niÖm l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i
2
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i khi mµ nÒn kinh tÕ cña mét níc lu«n ®îc g¾n
liÒn víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× biÓu hiÖn cña l¹m ph¸t ®îc thÓ hiÖn qua mét
sè yÕu tè míi.
Trong ®iÒu kiÖn hÖ thèng ng©n hµng ®ù¬c më réng, l¹m ph¸t cßn thÓ
hiÖn ë chç khèi lîng tiÒn ghi sæ t¨ng vät nhanh chãng, bªn c¹nh khèi lîng
tiÒn giÊy ph¸t ra trong lu th«ng. Nhng ®iÒu cÇn chó ý lµ khi khèi lîng tiÒn
ghi sæ t¨ng lªn cã nghÜa lµ khèi lîng tÝn dông t¨ng lªn, nã cã t¸c ®éng lín
®Õn sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ. Nh vËy l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i
cßn cã nghÜa lµ sù gia t¨ng c¸c ph¬ng tiÖn chi tr¶ trong ®ã cã khèi lîng tÝn
dông ng¾n h¹n gia t¨ng nhanh chãng.
Bªn c¹nh ®ã l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiªn ®¹i cßn lµ chÝnh s¸ch cña Nhµ
níc nh»m kÝch thÝch s¶n xuÊt, chèng l¹i n¹n thÊt nghiÖp, bï ®¾p c¸c chi phÝ
thiÕu hôt cña ng©n s¸ch, l¹m ph¸t ®«i khi ®îc nh÷ng kÎ bãc lét lîi dông ®Ó
bãc lét nhiÒu h¬n n÷a nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng. Tuy nhiªn kh«ng nhÊt
thiÕt lµ l¹m ph¸t ph¶i cã lîi duy nhÊt cho nh÷ng ngêi bãc lét, vµ ®«i khi nã
l¹i lµ chÝnh s¸ch kÝch thÝch sù ph¸t triÓn kinh tÕ v× nã cã t¸c dông lµm t¨ng
khèi lîng tiÒn trong lu th«ng, cung cÊp thªm vèn cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt,
kÝch thÝch sù tiªu dïng cña ChÝnh phñ vµ nh©n d©n. V× vËy nã kÝch thÝch sù
ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc.
Tuy nhiªn viÖc sö dông chÝnh s¸ch nh vËy lµ cÇn ph¶i thËn träng v× nã
dÉn ®Õn sù qu¸ ®µ ®a l¹m ph¸t tiÕn lªn víi tèc ®é cao
IV. Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiªn ®¹i
L¹m ph¸t cã nhiÒu nguyªn nh©n kh«ng gièng nhau, v× vËy kh¸i niÖm vÒ
l¹m ph¸t còng kh¸c nhau
1. L¹m ph¸t ®Ó bï ®¾p c¸c thiÕu hôt cña ng©n s¸ch
§©y lµ nguyªn nh©n th«ng thêng nhÊt do sù thiÕu hôt ng©n s¸ch chi tiªu
cña Nhµ níc (y tÕ, gi¸o dôc, quèc phßng) vµ do nhu cÇu khuÕch tr¬ng nÒn
kinh tÕ. Nhµ níc cña mét quèc gia chñ tr¬ng ph¸t hµnh thªm tiÒn vµo lu
th«ng ®Ó bï ®¾p cho c¸c chi phÝ nãi trªn ®ang thiÕu hôt.
Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t ë ®©y ®îc x¸c ®Þnh lµ l¹m ph¸t do cÇu hµng
ho¸ vît kh¶ n¨ng cung. Hµng ho¸ bÞ s¨n ®uæi bëi lîng chi tiªu qu¸ lín. Vµ
b¶n chÊt cña nã lµ chi tiªu qu¸ nhiÒu trong lóc lîng cung hµng ho¸ bÞ h¹n
chÕ.
2. L¹m ph¸t do nguyªn nh©n chi phÝ
3
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, xu híng t¨ng gÝa c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ tiÒn
l¬ng c«ng nh©n lu«n lu«n diÔn ra tríc khi nÒn kinh tÕ ®¹t ®îc mét khèi lîng
c«ng ¨n viÖc lµm nhÊt ®Þnh. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®Èy gÝa
c¶ t¨ng lªn ngay c¶ trong c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cha ®îc sö dông ®Çy ®ñ, l¹m
ph¸t xÈy ra.
L¹m ph¸t nh vËy cã nguyªn nh©n lµ do søc ®Èy cña chi phÝ s¶n xuÊt.
Tuy nhiªn chóng ta còng cã thÓ thÊy r»ng nÕu tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng
nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña n¨ng suÊt lao ®éng sÏ ®Èy chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng
lªn cã nghÜa lµ chi phÝ tiÒn c«ng trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm t¨ng lªn ®· ®Èy
gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng lªn. Thùc chÊt ë c¸c nÒn kinh tÕ t b¶n khi c¸c cuéc ®Êu
tranh cña c«ng ®oµn d¹t ®îc mét tho¶ thuËn vÒ møc l¬ng míi, th× c¸c nhµ t
b¶n l¹i t×m c¸ch lÊy l¹i kho¶n mµ hä ®· mÊt ®i do t¨ng tiÒn l¬ng cho c«ng
nh©n b»ng c¸ch n©ng gi¸ b¸n hµng ho¸ lªn.
3. L¹m ph¸t ú
L¹m ph¸t ú lµ mét kh¸i niÖm cña c¸c nhµ kinh tÕ t b¶n, lµ l¹m ph¸t chØ
t¨ng víi mét tû lÖ kh«ng ®æi hµng n¨m trong mét thêi gian dµi. ë nh÷ng níc
cã l¹m ph¸t ú xÈy ra, cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ ë níc ®ã cã mét sù c©n b»ng
mong ®îi, tû lÖ l¹m ph¸t lµ tû lÖ ®îc tr«ng ®îi vµ dîc ®a vµo c¸c hîp ®ång vµ
c¸c tho¶ thuËn kh«ng chÝnh thøc. Tû lÖ l¹m ph¸t ®ã ®îc Ng©n hµng Trung -
¬ng, chÝnh s¸ch tµi chÝnh cña Nhµ níc, giíi t b¶n vµ c¶ giíi lao ®éng thõa
nhËn vµ phª chuÈn nã. §ã lµ mét sù l¹m ph¸t n»m trong kÕt cÊu biÓu hiÖn
mét sù c©n b»ng trung hoµ vµ nã chØ biÕn ®æi khi cã sù chÊn ®éng kinh tÕ
x¶y ra (tû lÖ ú t¨ng hoÆc gi¶m).
4
Ch¬ng II
T¸c ®éng vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t
I. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t
Mét vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ rÊt khã ®¸nh gi¸ ®óng t¸c h¹i cña l¹m ph¸t
1. L¹m ph¸t lµm ph©n phèi l¹i thu nhËp cña c¶i gi÷a c¸c giai cÊp kh¸c
nhau
Nh×n mét c¸ch x¸c thùc th× khi l¹m ph¸t xÈy ra th× ngêi bÞ thiÖt h¹i lµ
ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng, nh÷ng ngêi göi tiÒn lµ bÞ thiÖt h¹i, cßn nh÷ng ngêi cã
tµi s¶n, nh÷ng ngêi ®ang vay nî lµ cã lîi. §Ó tr¸nh thiÖt h¹i ®¸ng tiÕc x¶y ra
th× chóng ta ph¶i lµm nh thÕ nµo, ®iÒu ®ã ®· ®îc mét sè nhµ kinh tÕ ®a ra bµi
to¸n l·i suÊt cÇn ph¶i ®îc ®iÒu chØnh sao cho phï hîp víi ®óng tØ lÖ l¹m ph¸t
Mét c¸ch tæng quan h¬n lµ khi cã dù ®o¸n vÒ l¹m ph¸t th× ngêi lµm ¨n
kinh tÕ ngÇm dù tr÷ vµng, ®Çu t vµo bÊt ®éng s¶n vµ ngåi chê l¹m ph¸t xÈy
ra. vµ nhê bÊt ®éng s¶n ®· giµu lªn nhanh chãng. Cßn nh÷ng ngêi lµm c«ng
¨n l¬ng ®· nghÌo nay cµng nghÌo h¬n. vµ ngîc l¹i khi gi¸ vµng bÞ ®Èy lïi trë
l¹i th× nh÷ng kÎ dù tr÷ vµng vÉn kh«ng bÞ thiÖt h¹i g×
Tãm lai trong nh÷ng thêi kú nµy, ngêi göi tiÒn tiÕt kiÖm lµ bÞ thiÖt h¹i
nhiÒu nhÊt.
2. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng ¨n viÖc lµm
Khi cã l¹m ph¸t x¶y ra nãi chung nã cã t¸c ®éng lµm t¨ng trëng nÒn
kinh tÕ vµ t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm ®ã lµ ®èi víi nÒn kinh tÕ th«ng tin . cßn
®èi víi nÒn kinh tÕ bao cÊp th× sao?®ã sÏ lµ ®iÒu hoµn toµn ngîc l¹i, v× viÖc
s¶n xuÊt nhiÒu hay Ýt ®Òu do Nhµ níc quy ®Þnh quy ®Þnh, chØ tiªu gÝa c¶ dîc
Nhµ níc Ên ®Þnh, nªn sù thóc ®Èy cña l¹m ph¸t víi gia t¨ng s¶n xuÊt lµ
kh«ng cã. Nh×n chung ë giai ®o¹n hiÖn nay mäi ngêi ®Òu cã chç lµm c¶ nh-
ng kh«ng ®ñ viÖc ®Ó lµm. §©y lµ mét d¹ng thÊt nghiÖp tr¸ h×nh.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, l¹m ph¸t ®ång nghÜa víi cung tÝn dông lín
lªn qu¸ nhanh chãng, nã t¹o c¬ héi cho c¸c nhµ kinh doanh ®Ó ®Çu t thªm,
c«ng ¨n viÖc lµm còng ®îc t¹o ra. Nhng khi l¹m ph¸t gi¶m th× lao ®éng vµ t
b¶n bÞ bá kh«ng, kh«ng sö dông hÕt n¨ng lùc cña nÒn kinh tÕ. Lóc nµy c¸c
mãn nî cña ng©n hµng vµ c¸c chñ nî kh¸c sÏ dÔ dµng thu l¹i ®îc, nhng nÕu
lµ ng©n hµng t nh©n hä sÏ kh«ng bÞ thiÖt h¹i g× c¶ mµ chØ cã ngêi göi tiÒn
míi bÞ thÖt h¹i. Nhng nÕu ng©n hµng lµ cña Nhµ níc chñ yÕu ho¹t
®éng b»ng vèn ng©n s¸ch th× thËt lµ mét nguy c¬ khi cã l¹m ph¸t, vèn ®îc
5
cÊp sÏ bÞ hao mßn dÇn, cµng bæ sung thªm vèn th× tèc ®é l¹m ph¸t cµng t¨ng
lªn nhanh. TÊt nhiªn l¹m ph¸t t¨ng lªn th× cã khuynh híng t¨ng tiÒn l¬ng vµ
chi phÝ s¶n xuÊt. Trong ®iÒu kiÖn bao cÊp do kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng phï
hîp ví møc t¨ng cña l¹m ph¸t nªn tµi s¶n quèc gia sÏ bÞ mÊt m¸t ®¸ng kÓ vµ
®Õn khi Nhµ níc sö dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®Èy lïi l¹m ph¸t th× lËp tøc nhiÒu
mãn tiÒn cho vay cña Nhµ níc khã ®îc hoµn tr¶ (nî khã ®ßi t¨ng lªn) vµ Nhµ
nícvÉn cø bÞ nghÌo ®i.
Tuy nhiªn cÇn lu ý lµ tuú thuéc vµo møc ®é l¹m ph¸t mµ sù thiÖt h¹i cña
l¹m ph¸t sÏ nh thÕ nµo. L¹m ph¸t thÊp võa ph¶i chØ g©y t¸c ®éng võa ph¶i.
L¹m ph¸t cao sÏ g©y t¸c h¹i lín h¬n. VÒ khÝa c¹nh chÝnh trÞ, l¹m ph¸t lµm
nh©n d©n phÉn né. Xung ®ét giai cÊp sÏ xÈy ra ë c¸c níc t b¶n, ë c¸c níc x·
héi chñ nghÜa nh©n d©n sÏ ph¶n øng do viÖc ph©n phèi kh«ng c«ng b»ng: bé
phËn s¶n xuÊt lu«n lu«n ®îc t¨ng thu nhËp trong khi bé phËn hµnh chÝnh sù
nghiÖp bÞ sôt gi¶m.
3. C¸c t¸c ®éng kh¸c cña l¹m ph¸t
+>L¹m ph¸t c©n b»ng cã dù tÝnh tríc
§©y lµ mét cuéc l¹m ph¸t võa c©n b»ng võa dù ®o¸n tríc ®îc kh«ng
cã ¶nh hëng g× ®Õn s¶n lîng thùc tÕ, hiÖu qu¶ hoÆc ph©n phèi thu nhËp.
+>L¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng
Thùc tÕ lµ l¹m ph¸t thêng ®Èy c¸c chi phÝ t¨ng lªn, ®Èy thuÕ t¨ng lªn.
Cã nghÜa lµ nã ¶nh hëng dÕn s¶n lîng vµ thu nhËp.
Khi l¹m ph¸t t¨ng, ngêi ta cã xu híng gi÷ hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n vµ
c¸c loai hµng ho¸ kh«ng bÞ mÊt gi¸ nh vµng, ®å cæ. TiÒn ë ng©n hµng sÏ bÞ
ngêi göi rót ra ®Ó mua hµng ho¸, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i tÝnh to¸n
c¸c kho¶n dù tr÷ tiÒn mÆt cña m×nh võa ph¶i ®Ó kh«ng bÞ thiÖt h¹i. Nhng tiÒn
tÖ vÉn cø ph¶i ®I vµo lu th«ng, nªn quay vßng cña nã t¨ng rÊt nhanh, lµm cho
lîng tiÒn lu th«ng bÞ d thõa cµng lín, tèc ®é l¹m ph¸t, lµm cho lîng tiÒn lu
th«ng bÞ d thõa cµng lín, tèc ®é l¹m ph¸t sÏ bÞ ®Èy lªn nhanh h¬n.
Trong c¸c nÒn c«ng nghiÖp cã ®iÒu tiÕt l¹m ph¸t cã t¸c ®éng tÕ nhÞ h¬n
lµ c¸c nhµ kinh doanh c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp thêng xin ®iÒu chØnh gi¸
cho phï hîp víi sù t¨ng gi¸ cña thÞ trêng.
Khi l¹m ph¸t ph¸t triÓn gÝa c¶ sÏ kh«ng chÝnh x¸c, qu¸ tr×nh mua b¸n
sÏ trë nªn hçn lo¹n. §iÒu ®ã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc ph©n phèi l¹i thu
nhËp quèc d©n.
Nh vËy sù t¸c h¹i cña l¹m ph¸t cã thÓ tãm lîc qua mét sè ®iÓm sau:
+> NÕu l¹m ph¸t lµ c©n b»ng vµ dù ®o¸n tríc ®îc th× l¹m ph¸t kh«ng
g©y ra t¸c h¹i g× c¶
6
+>NÕu l¹m ph¸t lµ c©n b»ng nhng kh«ng dù ®o¸n tríc ®îc th× nã sÏ g©y
ra sù ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n gi÷a c¸c tÇng líp d©n c.
+>NÕu l¹m ph¸t lµ kh«ng c©n b»ng nhng cã dù ®o¸n tríc ®îc th× nã sÏ
kh«ng g©y ra t¸c h¹i ®èi víi ph©n phèi thu nhËp quèc d©n nhng g©y ra thiÖt
h¹i vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ.
+>NÕu l¹m ph¸t lµ kh«ng c©n b»ng vµ kh«ng dù ®o¸n tríc ®îc nã sÏ g©y
ra thiÖt h¹i vÒ hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n.
+>Dï muèn hay kh«ng Nhµ níc ®Òu kh«ng dung thø cho mét tû lÖ l¹m
ph¸t cao. Vµ mét ®IÒu quan träng mµ chóng ta cÇn thÊy ®îc lµ l¹m ph¸t
kÝch kinh tÕ
II. C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t
1. ChÝnh s¸ch xiÕt chÆt lîng cung tiÒn tÖ
Ng©n hµng Nhµ níc cã thÓ quyÕt ®Þnh th¾t chÆt møc cung tiÒn tÖ. §iÒu
®ã sÏ cã kÕt qu¶ lµ l·i suÊt t¨ng lªn (ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh). Lý do lµ do
thÞ trêng tiÒn tÖ bÞ chi phèi bëi sù phèi hî qua l¹i gi÷a sù mong muèn cña
c«ng chóng vÒ viÖc n¾m gi÷ tiÒn vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Trung
¬ng.
2. KiÒm gi÷ gÝa c¶
Nhµ níc cã thÓ thùc hiÖn chÝnh s¸ch kiÒm gi÷ gÝa c¶ b»ng nhiÒu biÖn
ph¸p kh¸c nhau nh:
- NhËp hµng ho¸ cña níc ngoµi ®Ó bæ sung cho hµng ho¸ trong níc
- XuÊt kho dù tr÷ vµng vµ ngo¹i tÖ b¸n cho d©n chóng (khã thùc hiÖn ë c¸c
níc nghÌo)
- KiÓm so¸t gi¸ c¶: BiÖn ph¸p nµy chØ cã t¸c ®éng nhÊt thêi vµ trong c¬ chÕ
thÞ trêng,vµ mét sù thËt lµ rÊt khã ®Ó kiÓm so¸t ®îc møc gi¸
3. Ên ®Þnh møc l·i suÊt cao
ViÖc Ên ®Þnh nµy lµ do nhµ níc quyÕt ®Þnh. Khi møc l·i suÊt tiÒn göi
t¨ng lªn, nh÷ng ngêi cã tiÒn sÏ thÊy cã lîi khi göi tiÒn vµo ng©n hµng. Ngîc
l¹I biÖn ph¸p nµy sÏ lµm cho ho¹t ®éng cña ng©n hµng trë nªn khã kh¨n h¬n,
v× l·i suÊt qu¸ cao ng©n hµng sÏ kh«ng cã thÓ cho vay ®îc nhiÒu vµ sÏ bÞ lç,
vµ mét ®iÒu cã thÓ xÈy ra nÕu l·i suÊt tiÒn göi cao qu¸ møc lîi tøc ®Çu t th×
7
c¸c nhµ kinh doanh sÏ kh«ng ®Çu t cho s¶n xuÊt n÷a mµ t×m c¸ch ® vèn cña
m×nh vµo ng©n hµng v× nã kh«ng chÞu dîc søc Ðp rñi ro vµ vÉn cã lîi tøc cao.
4. Gi¶m chØ tiªu cña ng©n s¸ch
B»ng nhiÒu biÖn ph¸p nh h¹n chÕ t¨ng tiÒn l¬ng, chi tiªu hîp lý, chèng
l·ng phÝ mét c¸ch bÊt hîp lý
§©y lµ mét ph¬ng s¸ch cã hiÖu qu¶ trong viÖc chèng l¹m ph¸t
5. BiÖn ph¸p l¹m ph¸t chèng l¹m ph¸t
Cã nghÜa lµ viÖc ®Çu t ph¶i m¹nh l¹i hiÖu qu¶ ch¾c ch¾n. NÕu kh«ng nã
sÏ ®Èy l¹m ph¸t lªn cao n÷a.
6. Thùc hiÖn mét chiÕn lîc thÞ trêng c¹nh tranh toµn diÖn
ë ®©y chóng ta cÇn ph¶i xo¸ bá mäi ng¨n c¶n ®èi víi ho¹t ®éng cña thÞ
trêng. Vµ nÕu qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®îc n©ng lªn ë møc ®é hoµn h¶o th× gÝa
c¶ sÏ cã xu gi¶m ®i (do c¹nh tranh).
7. ChÝnh s¸ch thu nhËp dùa trªn thuÕ
§©y lµ chÝnh s¸ch míi t×m c¸ch chÕ ngù gÝa c¶, sö dông kÝch thÝch vÜ m«
®Ó ®¹t chÝnh s¸ch vÜ m«, vµ môc ®Ých cña chÝnh s¸ch nµy lµ trî cÊp cho ngêi
cã tiÒn l¬ng thÊp hoÆc c¸c mÆt hµng cã gÝa c¶ t¨ng chËm vµ ®¸nh thuÕ nh÷ng
ngêi lµm t¨ng l¹m ph¸t.
8. Mua lÊy mét tû lÖ thÊt nghiÖp vµ l¹m ph¸t
Gi÷a l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp lµ hai yÕu tè nghÞch nhau. Nh vËy kh«ng
thÓ triÖt tiªu l¹m ph¸t ®îc v× nh thÕ thÊt nghiÖp sÏ t¨ng lªn rÊt nhanh. V× vËy
ë ®©y ngêi ta ph¶i mua lÊy mét tû lÖ l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp võa ph¶i ®Ó
®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn b×nh thêng.
8
Ch¬ng III
Liªn hÖ thùc tÕ ë ViÖt nam
I. L¹m ph¸t ë ViÖt nam
1. L¹m ph¸t trong giai ®o¹n 1980 trë vÒ tríc
Trong giai ®o¹n nµy l¹m ph¸t chÞu ¶nh hëng s©u s¾c cña nh÷ng ®Æc
®iÓm trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ hai giai ®o¹n ®ã lµ qu¸ tr×nh l¹m ph¸t
trong nh÷ng n¨m 1956-1975 cña kinh tÕ miÒn b¾c x· héi chñ nghÜa vµ nh÷ng
n¨m 1975-1980 trong ph¹m vi c¶ níc:. Nh÷ng ®Æc trng chñ yÕu cña l¹m ph¸t
lµ:
* L¹m ph¸t kÐo dµi suèt 25 n¨m cña c¶ hai giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ,
nhng kh«ng ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc, diÔn biÕn theo híng t¨ng lªn.
* Trong qu¸ tr×nh l¹m ph¸t 25 n¨m do c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp
trung, quan liªu bao cÊp g©y ra, song hµnh hai thÞ trêng: thÞ trêng cña Nhµ n-
ícvµ thÞ trêng tù do.
Gi÷a hai thÞ trêng nµy cã sù t¸ch rêi lµ gi÷a thÞ trêng cã tæ chøc vµ thÞ trêng
tù do nªn trong giai ®o¹n nµy c¨n bÖnh l¹m ph¸t cha ®îc ph¸t hiÖn trong nÒn
kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Tuy nhiªn cã nhiÒu thêi kú trong 25 n¨m nãi
trªn chØ sè b¸n lÎ do Nhµ níc quy ®Þnh kh«ng hÒ thay ®æi, thËm chÝ cã nhiÒu
n¨m diÔn biÕn theo chiÒu híng “gi¶m ph¸t” mét c¸ch gi¶ t¹o.
2. L¹m ph¸t trong giai ®o¹n 1981-1985:
Trong giai ®o¹n nµy kÓ tõ cuéc c¶i c¸ch (tæng ®iÒu chØnh) gÝa c¶, tiÒn
l¬ng vµ cuéc c¶i c¸ch vÒ c¬ chÕ qu¶n lý trong n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp ®Çu
thËp kû 80 cho ®Õn §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt nam lÇn thø VI (12/1986),
l¹m ph¸t vµ chèng l¹m ph¸t g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c¶i c¸ch c¬ chÕ kinh tÕ vµ
qu¶n lý kinh tÕ.
Nh×n chung Ng©n s¸ch Nhµ níc trong 10 n¨m (1975-1985) ®· cã biÕn
®éng bÊt lîi (th©m hôt lín) vµ lµm t¨ng nh©n tè l¹m ph¸t. §Æc biÖt trong
n¨m1984 mét phÇn l¹m ph¸t ®· bÞ ®Èy lïi vµ ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng c¶i c¸ch
tõng phÇn ®· cã nh÷ng yÕu tè t¨ng cÇu.
Qua diÔn biÕn cña l¹m ph¸t trong 5 n¨m 1981-1985, cã thÓ rót ra mét
sè nhËn xÐt chñ yÕu sau:
1) NÕu l¹m ph¸t tríc ®©y g¾n liÒn víi chiÕn tranh vµ trong thêi gian
dµi ë miÒn B¾c, th× trong 5 n¨m nµy ®· diÔn ra trong thêi b×nh, vµ sau nµy
l¹m ph¸t ®· diÔn ra trªn quy m« c¶ níc.
2)L¹m ph¸t vÉn tån t¹I song song díi hai d¹ng ngÇm vµ c«ng khai, nh-
ng 5 n¨m nµy phÇn c«ng khai cã xu híng chiÕm u thÕ
9
3) C¶i c¸ch gi¸ 1981-1982 vµ 1985 ®· lµ t¸c nh©n quan träng, næi bËt,
thËm chÝ trªn mét gi¸c ®é nµo ®ã cã thÓ xem lµ t¸c nh©n trùc tiÕp cña l¹m
ph¸t sau ®ã vµ kÐo dµi cho ®Õn cuèi giai ®o¹n nµy.
4) Nguyªn nh©n trc tiÕp dÉn ®Ðn bÊt hîp lý trong c¬ cÊu kinh tÕ lµ
nh÷ng sai lÇm lµm mÊt c©n ®èi nghiªm träng trong c¸c quan hÖ ph©n phèi
thu nhËp quèc d©n, trong chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ ng©n s¸ch Nhµ níc, trong
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tÝn dông. KÕt qu¶ lµ cÇu ®· bÞ kÝch lªn qu¸ ®¸ng dÉn ®Õn
l¹m ph¸t cao h¬n.
5) Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch gi¸ l¬ng tiÒn ®· cã môc tiªu vµ bíc ®i kh¸ thËn
träng, song vÉn kh«ng lêng tríc ®îc kh¶ n¨ng x¶y ra l¹m ph¸t
3. Giai ®o¹n siªu l¹m ph¸t 1986-1988
L¹m ph¸t trong giai ®o¹n nµy cã 6 ®Æc trng næi bËt so víi c¸c giai
®o¹n tríc nh sau:
* Møc ®é rÊt cao (3 con sè) kÐo dµi trong h¬n 3 n¨m liªn tôc, lµ sù
kiÖn hiÕm cã kh«ng nh÷ng trong lÞch sö kinh tÕ ViÖt nam mµ c¶ ®èi víi phÇn
lín c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c trªn thÕ giíi.
* §îc më ®Çu b»ng cuéc c¶i c¸ch lín vÒ gÝa c¶ vµ l¬ng cïng víi viÖc
®æi tiÒn, vµ ®ã chÝnh lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp lµm bïng næ l¹m ph¸t 3 con sè
thêi kú nµy.
* Thêi kú 1986-1988 ¶nh hëng gÝa c¶ trong quan hÖ xuÊt nhËp khÈu
tuy cã nhÑ h¬n thêi kú 1981-1985 song vÉn bÊt lîi cho c¸n c©n thanh to¸n
cña ViÖt nam.
*§· cã nh÷ng c¶i c¸ch kh¸ quan träng ®èi víi c¬ chÕ kinh tÕ, ®¹t ®îc
tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ kh¸ cao. Vµo nh÷ng n¨m(1976-1980)
* TÝnh chÊt c«ng khai cña l¹m ph¸t ®îc thÓ hiÖn râ rÖt h¬n bÊt kú giai
®o¹n nµo tríc ®ã.
Nh÷ng hÖ qu¶ ®ã lµ mét nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn nÒn kinh tÕ ViÖt
nam l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi trong nhiÒu n¨m.
4>. Giai ®o¹n kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t cao (2 con sè):
Sau mét thËp kû l¹m ph¸t cao (2 con sè) liªn tôc, trong ®ã cã 3 n¨m
(1986-1988) l¹m ph¸t 3 con sè víi hÖ qu¶ tiªu cùc nÒn kinh tÕ l©m vµo
khñng ho¶ng kÐo dµi, nhng ®Õn n¨m 1989 ®· chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi
cña l¹m ph¸t ®îc ®Æc trng bëi h¹ c¬n sèt l¹m ph¸t vµ cho ®Õn n¨m 1994 triÓn
väng bíc qua thêi kú kiÓm so¸t l¹m ph¸t mét con sè lµ kh¶ n¨ng cã thÓ thùc
hiÖn ®îc.
10
VÒ diÔn biÕn cña l¹m ph¸t trong 6 n¨m (1989-1994) cã thÓ chia thµnh:
* N¨m 1989 víi tÝnh chÊt lµ n¨m diÔn ra bíc ngoÆt t¹o mèc lín cã ý
nghÜa rÊt quan träng trong c«ng cuéc chèng l¹m ph¸t ë ViÖt nam.
* N¨m 1990-1991 víi nh÷ng ¶nh hëng næi bËt tõ nh©n tè bªn ngoµi rÊt
nÆng nÒ
* Hai n¨m tiÕp theo 1992-1993 më ®Çu cña thêi kú míi vÒ chÊt lîng
cña c«ng cuéc kiÓm so¸t l¹m ph¸t.
* N¨m 1994 lµ n¨m kh«ng chØ lµ bíc ngoÆt cña c¶i c¸ch kinh tÕ ViÖt
nam. §©y lµ mét n¨m thu ®îc thµnh tùu lín vÒ t¨ng trëng kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ
n«ng nghiÖp vµ xuÊt khÈu cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ chñ yÕu cã tèc ®é t¨ng
kh¸.
II>. BiÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t ë ViÖt nam
1. BiÖn ph¸p lµnh m¹nh ho¸ ng©n s¸ch Nhµ níc vµ ®æi míi chÝnh s¸ch
thuÕ
§èi víi ViÖt nam, nhiÖm vô lµnh m¹nh ho¸ nÒn tµi chÝnh quèc gia tríc
hÕt lµ h¹n chÕ th©m hôt ng©n s¸ch Nhµ níc, ®· ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu trong
nh÷ng nç lùc cña ChÝnh phñ nh»m tõng bíc thùc thi mét c¸ch cã hiÖu qu¶
chÝnh s¸chæn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, chèng l¹m ph¸t.
HiÖn nay t×nh tr¹ng trèn thuÕ lµ rÊt phæ biÕn,c¸c c«ng cô kiÓm so¸t tµI
chÝnh cßn ®ang yÕu kÐm nªn luËt thuÕ kh«ng ®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ,viÖc nép
thuÕ phÇn lín cßn th«ng qua “®µm ph¸n” thuÕ
2. T¨ng cêng sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
Qu¸ tr×nh chèng l¹m ph¸t diÔn ra ®ång thêi víi qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ
kinh tÕ, trong ®ã cã vÊn ®Ò ®æi míi c¨n b¶n chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia. V×
vËy, t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®èi víi viÖc chèng l¹m ph¸t
kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ vÊn ®Ò gi¶m béi chi ng©n s¸ch mµ trªn thùc tÕ c¸c
chÝnh s¸ch tµi chÝnh míi cßn ph¶i t¸c ®éng s©u réng h¬n, bªn c¹nh nh÷ng
thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh vÉn cßn nhiÒu tån t¹i lín, ®¸ng
lo ng¹i nhÊt lµ cha thiÕt lËp ®îc c¬ chÕ kiÓm so¸t tµi chÝnh vµ thùc hiÖn kû
luËt tµi chÝnh trong toµn bé nÒn kinh tÕ ®Ó cho sù t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ vµ hÖ thèng l·i suÊt trªn thÞ trêng tiÒn tÖ-tÝn dông vµ vai trß cña nã
trong viÖc chèng l¹m ph¸t ë ViÖt nam trong thêi gian tíi cã hiÖu qu¶, cÇn
ph¶i sö dông c¸c c«ng cô cña ng©n hµng Trung ¬ng.
11
3. BiÖn ph¸p gi¸ c¶ :
Sù thay ®æi cña mÆt b»ng gÝa c¶ thÓ hiÖn qua chØ sè cña gi¸ lµ thíc ®o
quan träng vÒ møc ®é l¹m ph¸t. Tuy nhiªn viÖc sö dông chÝnh s¸ch gÝa c¶
nh»m chèng l¹m ph¸t l¹i lµ vÊn ®Ò kh¸c vµ trªn thùc tÕ nhiÒu níc ®· thùc
hiÖn víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Nh ë ViÖt nam ®· thùc thi mét c¸ch c¬ng
quyÕt gi¶i ph¸p xo¸ bao cÊp qua gi¸ trªn thùc tÕ ®· cã t¸c dông rÊt quan
träng lµm lµnh m¹nh ho¸ thu chi ng©n s¸ch, gãp phÇn chèng l¹m ph¸t.
4. Sö dông quü b×nh æn gÝa c¶
C¬ chÕ thu phô, thu lËp quü b×nh æn gÝa c¶ dîc ChÝnh phñ cho phÐp thùc
hiÖn tõ gi÷a n¨m 1993. ViÖc khai th¸c tèt hiÖu qu¶ cña c¬ chÕ nµy sÏ gãp
phÇn vµo viÖc b×nh æn gÝa c¶ thÞ trêng, kiÒm chÕ l¹m ph¸t.
5. Sù t¸c ®éng vÒ phÝa cung vµ c¬ cÊu hµng ho¸ gãp phÇn t¹o ra c©n ®èi
tiÒn hµng
* Do cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a l¹m ph¸t trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi
qua c¬ chÕ thÞ trêng so víi l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®· ph¸t triÓn
* C¸c biÖn ph¸p vÒ tù do ho¸ th¬ng m¹i trªn thÞ trêng néi ®Þa: xu híng ph¸t
triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ ®· vµ sÏ t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÐn quan träng
trong c¬ cÊu kinh tÕ cña nh÷ng n¨m tiÕp theo,vµ xu híng nµy c¸ tÝnh chÊt
v÷ng ch¾c nã nh lµ chiÕc van t¬ng ®èi an toµn ®Ó ®¶m b¶o kiÓm so¸t vµ kiÒm
chÕ l¹m ph¸t
* C¸c gi¶i ph¸p trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i:
Trªn lÜnh vùc ngo¹i th¬ng, sù ph¸t triÓn nhanh chãng, thay ®æi mau lÖ
vÒ c¶ kim ng¹ch vµ khu vùc thÞ trêng, ®· gãp phÇn ®a nÒn kinh tÕ vît qua
nhiÒu khã kh¨n. Sù gia t¨ng nhanh chãng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ nhËp
khÈu kh«ng chØ cã t¸c ®éng ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu lín cña nÒn s¶n xuÊt, chÕ
biÕn, xuÊt khÈu mµ cßn cã t¸c dông quan träng tham gia vµo c©n ®èi tiÒn
hµng trªn thÞ trêng néi ®Þa.
Tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh ®· cã t¸c dông kiÒm chÕ l¹m ph¸t chi phÝ, æn
®Þnh gÝa c¶ ®Çu vµo ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi
t¹o kh¶ n¨ng æn ®Þnh l·i suÊt tÝn dông vµ ®Èy lïi t©m lý l¹m ph¸t.
12
Nãi ®Õn l¹m ph¸t lµ chóng ta liªn tëng ngay ®Õn mét nÒn kinh tÕ v× nã
tån t¹i song song víi c¸c chÕ ®é kh¸c nhau trong nh÷ng thêi kú lÞch sö kh¸c
nhau nhng c¸c biÓu hiÖn cña nã v« cïng ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Do vËy ®Ó hiÓu
®îc l¹m ph¸t vµ kh¾c phôc l¹m ph¸t ë níc ta lµ mét viÖc kh«ng dÔ dµng g×.
Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù ®æi míi c¬ chÕ ®Êt níc ,ViÖt
Nam ®· cã nh÷ng bíc chuyÓn m×nh ®¸ng kÓ nh c¸c s¸ch b¸o ®· cho biÕt c¸c
th«ng tin vµ tiÕt kiÖm - ®Çu t cã chiÒu híng ®i xuèng tõ n¨m 1997. §óng ra
tiÕt kiÖm ®Çu t ph¶i cao h¬n c¸c n¨m tríc nhê chØ sè l¹m ph¸t thÊp nhÊt
trong mêi n¨m qua, thùc tÕ viÖc c¾t viÖn trî lµm xuÊt hiÖn hiÖu qu¶ ho¹t
®éng kinh tÕ vÜ m« sÏ tåi tÖ h¬n n÷a, chÝnh phñ ®· ph¶n øng l¹i có sèc nµy
b»ng c¸ch tù do ho¸ gi¸ c¶ vµ c¶i c¸ch c¬ cÊu c¸ch ®· lµm gi¶m møc l¹m
ph¸t so víi thêi kú 1985-1988 trong mét thêi gian ng¾n viÖc ViÖt Nam
chuyÓn tõ ngo¹i th¬ng Liªn x« sang thÞ trêng §«ng ¸ mµ kh«ng bÞ suy tho¸i
lµ phi thêng ®iÒu ®ã cho thÊy søc m¹nh tiÒm n¨ng cña nÒn kinh tÕ lµ lín .
MÆc dï cuéc c¶i c¸ch cña ViÖt Nam thêi kú 1981- 1991 ®· g©y Ên t-
îng lín nhng nÒn kinh tÕ vÉn cha æn ®Þnh møc l¹m ph¸t vÉn cßn qu¸ cao mµ
nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam vÉn cßn ph¶i ®èi phã víi hµng lo¹t nh÷ng vÊn ®Ò
nghiªm träng trong thêi gian tríc m¾t nµy nhng tõ n¨m 1994 trë vÒ ®©y t×nh
tr¹ng l¹m ph¸t níc ta ®· gi¶m ®i nhiÒu ®iÒu ®ã thÓ hiÖn nÒn kinh tÕ níc ta ®·
æn ®Þnh ®îc mét phÇn lín so víi thêi kú tríc ®©y.
TiÓu luËn nµy em ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò: L¹m ph¸t ë ViÖt Nam vµ nh÷ng
gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë ViÖt Nam. Trong bµi viÕt cã sö
dông mét sè s¸ch tham kh¶o nh: l¹m ph¸t vµ chèng l¹m ph¸t, lý thuyÕt l¹m
ph¸t vµ mét sè s¸ch b¸o kh¸c
1
Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ l¹m ph¸t
I. Kh¸i niÖm:
L¹m ph¸t lµ sù trµn ngËp trong lu th«ng, mét dÊu hiÖu, khèi lîng gi¸ trÞ
qu¸ thõa dÉn ®Õn sù mÊt gi¸ cña tiÒn tÖ vµ sù ph©n phèi l¹i thu nhËp qu«c
d©n.
L¹m ph¸t cã thÓ x¶y ra trong nhiÒu trêng hîp kh¸c nhau :cã thÓ tiÒn tÖ
t¨ng nhng hµng ho¸ kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng Ýt, cã nhiÒu trêng hîp tiÒn tÖ t¨ng
mµ hµng hãa gi¶m hoÆc cã trêng hîp tiÒn tÖ gi¶m nhng tèc ®é gi¶m cña
hµng hãa cao h¬n, vµ c¸c trêng hîp trªn sÏ dÉn ®Õn mét hËu qu¶ lµ tæng sè
tiÒn lu th«ng vît qu¸ gi¸ trÞ cña hµng hãa trong lu th«ng. §iÒu ®ã dÉn ®Õn tÊt
yÕu ®ång tiÒn sÏ mÊt gi¸, sù mÊt gi¸ c¶u tiÒn tÖ cã thÓ ®îc biÓu thÞ th«ng
qua gi¸ c¶ cña vµng vµ tØ gi¸ hèi ®o¸i
§øng vÒ mÆt kinh tÕ mµ xÐt th× l¹m ph¸t x¶y ra khi khèi cung tiÒn tÖ
trong lu th«ng t¨ng nhanh h¬n møc t¨ng cña s¶n xuÊt.
II. Ph©n loai l¹m ph¸t
1> L¹m ph¸t thÊp:
Loai l¹m ph¸t nµy xÈy ra víi møc t¨ng chËm cña gÝa c¶ ®îc giíi h¹n ë
møc ®é mét con sè hµng n¨m (tøc lµ > 10%). Trong ®iÒu kiÖn l¹m ph¸t thÊp
gÝa c¶ t¬ng ®èi thay ®æi chËm vµ ®îc coi nh lµ æn ®Þnh.
2> L¹m ph¸t phi m·:
Møc ®é t¨ng cña gÝa c¶ ®· ë hai con sè trë lªn hµng n¨m trë lªn.
L¹m ph¸t phi m· g©y t¸c h¹i nghiªm träng trong nÒn kinh tÕ. §ång tiÒn mÊt
gi¸ mét c¸ch nhanh chãng-l·i suÊt thùc tÕ gi¶m xuèng díi 0 (cã n¬i l·i suÊt
thùc tÕ gi¶m xuèng tíi 50-100/n¨m), nh©n d©n tr¸nh gi÷ tiÒn mÆt
3>. Siªu l¹m ph¸t
TiÒn giÊy ®îc ph¸t hµnh µo ¹t, gÝa c¶ t¨ng lªn víi tèc ®é chãng mÆt trªn
1000 lÇn/n¨m. VÝ dô nh siªu l¹m ph¸t ë §øc. Tõ th¸ng 1/1922 ®Õn th¸ng
11/1923 chØ sè gÝa c¶ t¨ng 10 triÖu lÇn.
III. Sù ph¸t triÓn cña kh¸i niÖm l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i
2
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i khi mµ nÒn kinh tÕ cña mét níc lu«n ®îc g¾n
liÒn víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× biÓu hiÖn cña l¹m ph¸t ®îc thÓ hiÖn qua mét
sè yÕu tè míi.
Trong ®iÒu kiÖn hÖ thèng ng©n hµng ®ù¬c më réng, l¹m ph¸t cßn thÓ
hiÖn ë chç khèi lîng tiÒn ghi sæ t¨ng vät nhanh chãng, bªn c¹nh khèi lîng
tiÒn giÊy ph¸t ra trong lu th«ng. Nhng ®iÒu cÇn chó ý lµ khi khèi lîng tiÒn
ghi sæ t¨ng lªn cã nghÜa lµ khèi lîng tÝn dông t¨ng lªn, nã cã t¸c ®éng lín
®Õn sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ. Nh vËy l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i
cßn cã nghÜa lµ sù gia t¨ng c¸c ph¬ng tiÖn chi tr¶ trong ®ã cã khèi lîng tÝn
dông ng¾n h¹n gia t¨ng nhanh chãng.
Bªn c¹nh ®ã l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiªn ®¹i cßn lµ chÝnh s¸ch cña Nhµ
níc nh»m kÝch thÝch s¶n xuÊt, chèng l¹i n¹n thÊt nghiÖp, bï ®¾p c¸c chi phÝ
thiÕu hôt cña ng©n s¸ch, l¹m ph¸t ®«i khi ®îc nh÷ng kÎ bãc lét lîi dông ®Ó
bãc lét nhiÒu h¬n n÷a nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng. Tuy nhiªn kh«ng nhÊt
thiÕt lµ l¹m ph¸t ph¶i cã lîi duy nhÊt cho nh÷ng ngêi bãc lét, vµ ®«i khi nã
l¹i lµ chÝnh s¸ch kÝch thÝch sù ph¸t triÓn kinh tÕ v× nã cã t¸c dông lµm t¨ng
khèi lîng tiÒn trong lu th«ng, cung cÊp thªm vèn cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt,
kÝch thÝch sù tiªu dïng cña ChÝnh phñ vµ nh©n d©n. V× vËy nã kÝch thÝch sù
ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc.
Tuy nhiªn viÖc sö dông chÝnh s¸ch nh vËy lµ cÇn ph¶i thËn träng v× nã
dÉn ®Õn sù qu¸ ®µ ®a l¹m ph¸t tiÕn lªn víi tèc ®é cao
IV. Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiªn ®¹i
L¹m ph¸t cã nhiÒu nguyªn nh©n kh«ng gièng nhau, v× vËy kh¸i niÖm vÒ
l¹m ph¸t còng kh¸c nhau
1. L¹m ph¸t ®Ó bï ®¾p c¸c thiÕu hôt cña ng©n s¸ch
§©y lµ nguyªn nh©n th«ng thêng nhÊt do sù thiÕu hôt ng©n s¸ch chi tiªu
cña Nhµ níc (y tÕ, gi¸o dôc, quèc phßng) vµ do nhu cÇu khuÕch tr¬ng nÒn
kinh tÕ. Nhµ níc cña mét quèc gia chñ tr¬ng ph¸t hµnh thªm tiÒn vµo lu
th«ng ®Ó bï ®¾p cho c¸c chi phÝ nãi trªn ®ang thiÕu hôt.
Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t ë ®©y ®îc x¸c ®Þnh lµ l¹m ph¸t do cÇu hµng
ho¸ vît kh¶ n¨ng cung. Hµng ho¸ bÞ s¨n ®uæi bëi lîng chi tiªu qu¸ lín. Vµ
b¶n chÊt cña nã lµ chi tiªu qu¸ nhiÒu trong lóc lîng cung hµng ho¸ bÞ h¹n
chÕ.
2. L¹m ph¸t do nguyªn nh©n chi phÝ
3
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, xu híng t¨ng gÝa c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ tiÒn
l¬ng c«ng nh©n lu«n lu«n diÔn ra tríc khi nÒn kinh tÕ ®¹t ®îc mét khèi lîng
c«ng ¨n viÖc lµm nhÊt ®Þnh. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®Èy gÝa
c¶ t¨ng lªn ngay c¶ trong c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cha ®îc sö dông ®Çy ®ñ, l¹m
ph¸t xÈy ra.
L¹m ph¸t nh vËy cã nguyªn nh©n lµ do søc ®Èy cña chi phÝ s¶n xuÊt.
Tuy nhiªn chóng ta còng cã thÓ thÊy r»ng nÕu tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng
nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña n¨ng suÊt lao ®éng sÏ ®Èy chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng
lªn cã nghÜa lµ chi phÝ tiÒn c«ng trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm t¨ng lªn ®· ®Èy
gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng lªn. Thùc chÊt ë c¸c nÒn kinh tÕ t b¶n khi c¸c cuéc ®Êu
tranh cña c«ng ®oµn d¹t ®îc mét tho¶ thuËn vÒ møc l¬ng míi, th× c¸c nhµ t
b¶n l¹i t×m c¸ch lÊy l¹i kho¶n mµ hä ®· mÊt ®i do t¨ng tiÒn l¬ng cho c«ng
nh©n b»ng c¸ch n©ng gi¸ b¸n hµng ho¸ lªn.
3. L¹m ph¸t ú
L¹m ph¸t ú lµ mét kh¸i niÖm cña c¸c nhµ kinh tÕ t b¶n, lµ l¹m ph¸t chØ
t¨ng víi mét tû lÖ kh«ng ®æi hµng n¨m trong mét thêi gian dµi. ë nh÷ng níc
cã l¹m ph¸t ú xÈy ra, cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ ë níc ®ã cã mét sù c©n b»ng
mong ®îi, tû lÖ l¹m ph¸t lµ tû lÖ ®îc tr«ng ®îi vµ dîc ®a vµo c¸c hîp ®ång vµ
c¸c tho¶ thuËn kh«ng chÝnh thøc. Tû lÖ l¹m ph¸t ®ã ®îc Ng©n hµng Trung -
¬ng, chÝnh s¸ch tµi chÝnh cña Nhµ níc, giíi t b¶n vµ c¶ giíi lao ®éng thõa
nhËn vµ phª chuÈn nã. §ã lµ mét sù l¹m ph¸t n»m trong kÕt cÊu biÓu hiÖn
mét sù c©n b»ng trung hoµ vµ nã chØ biÕn ®æi khi cã sù chÊn ®éng kinh tÕ
x¶y ra (tû lÖ ú t¨ng hoÆc gi¶m).
4
Ch¬ng II
T¸c ®éng vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t
I. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t
Mét vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ rÊt khã ®¸nh gi¸ ®óng t¸c h¹i cña l¹m ph¸t
1. L¹m ph¸t lµm ph©n phèi l¹i thu nhËp cña c¶i gi÷a c¸c giai cÊp kh¸c
nhau
Nh×n mét c¸ch x¸c thùc th× khi l¹m ph¸t xÈy ra th× ngêi bÞ thiÖt h¹i lµ
ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng, nh÷ng ngêi göi tiÒn lµ bÞ thiÖt h¹i, cßn nh÷ng ngêi cã
tµi s¶n, nh÷ng ngêi ®ang vay nî lµ cã lîi. §Ó tr¸nh thiÖt h¹i ®¸ng tiÕc x¶y ra
th× chóng ta ph¶i lµm nh thÕ nµo, ®iÒu ®ã ®· ®îc mét sè nhµ kinh tÕ ®a ra bµi
to¸n l·i suÊt cÇn ph¶i ®îc ®iÒu chØnh sao cho phï hîp víi ®óng tØ lÖ l¹m ph¸t
Mét c¸ch tæng quan h¬n lµ khi cã dù ®o¸n vÒ l¹m ph¸t th× ngêi lµm ¨n
kinh tÕ ngÇm dù tr÷ vµng, ®Çu t vµo bÊt ®éng s¶n vµ ngåi chê l¹m ph¸t xÈy
ra. vµ nhê bÊt ®éng s¶n ®· giµu lªn nhanh chãng. Cßn nh÷ng ngêi lµm c«ng
¨n l¬ng ®· nghÌo nay cµng nghÌo h¬n. vµ ngîc l¹i khi gi¸ vµng bÞ ®Èy lïi trë
l¹i th× nh÷ng kÎ dù tr÷ vµng vÉn kh«ng bÞ thiÖt h¹i g×
Tãm lai trong nh÷ng thêi kú nµy, ngêi göi tiÒn tiÕt kiÖm lµ bÞ thiÖt h¹i
nhiÒu nhÊt.
2. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng ¨n viÖc lµm
Khi cã l¹m ph¸t x¶y ra nãi chung nã cã t¸c ®éng lµm t¨ng trëng nÒn
kinh tÕ vµ t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm ®ã lµ ®èi víi nÒn kinh tÕ th«ng tin . cßn
®èi víi nÒn kinh tÕ bao cÊp th× sao?®ã sÏ lµ ®iÒu hoµn toµn ngîc l¹i, v× viÖc
s¶n xuÊt nhiÒu hay Ýt ®Òu do Nhµ níc quy ®Þnh quy ®Þnh, chØ tiªu gÝa c¶ dîc
Nhµ níc Ên ®Þnh, nªn sù thóc ®Èy cña l¹m ph¸t víi gia t¨ng s¶n xuÊt lµ
kh«ng cã. Nh×n chung ë giai ®o¹n hiÖn nay mäi ngêi ®Òu cã chç lµm c¶ nh-
ng kh«ng ®ñ viÖc ®Ó lµm. §©y lµ mét d¹ng thÊt nghiÖp tr¸ h×nh.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, l¹m ph¸t ®ång nghÜa víi cung tÝn dông lín
lªn qu¸ nhanh chãng, nã t¹o c¬ héi cho c¸c nhµ kinh doanh ®Ó ®Çu t thªm,
c«ng ¨n viÖc lµm còng ®îc t¹o ra. Nhng khi l¹m ph¸t gi¶m th× lao ®éng vµ t
b¶n bÞ bá kh«ng, kh«ng sö dông hÕt n¨ng lùc cña nÒn kinh tÕ. Lóc nµy c¸c
mãn nî cña ng©n hµng vµ c¸c chñ nî kh¸c sÏ dÔ dµng thu l¹i ®îc, nhng nÕu
lµ ng©n hµng t nh©n hä sÏ kh«ng bÞ thiÖt h¹i g× c¶ mµ chØ cã ngêi göi tiÒn
míi bÞ thÖt h¹i. Nhng nÕu ng©n hµng lµ cña Nhµ níc chñ yÕu ho¹t
®éng b»ng vèn ng©n s¸ch th× thËt lµ mét nguy c¬ khi cã l¹m ph¸t, vèn ®îc
5
cÊp sÏ bÞ hao mßn dÇn, cµng bæ sung thªm vèn th× tèc ®é l¹m ph¸t cµng t¨ng
lªn nhanh. TÊt nhiªn l¹m ph¸t t¨ng lªn th× cã khuynh híng t¨ng tiÒn l¬ng vµ
chi phÝ s¶n xuÊt. Trong ®iÒu kiÖn bao cÊp do kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng phï
hîp ví møc t¨ng cña l¹m ph¸t nªn tµi s¶n quèc gia sÏ bÞ mÊt m¸t ®¸ng kÓ vµ
®Õn khi Nhµ níc sö dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®Èy lïi l¹m ph¸t th× lËp tøc nhiÒu
mãn tiÒn cho vay cña Nhµ níc khã ®îc hoµn tr¶ (nî khã ®ßi t¨ng lªn) vµ Nhµ
nícvÉn cø bÞ nghÌo ®i.
Tuy nhiªn cÇn lu ý lµ tuú thuéc vµo møc ®é l¹m ph¸t mµ sù thiÖt h¹i cña
l¹m ph¸t sÏ nh thÕ nµo. L¹m ph¸t thÊp võa ph¶i chØ g©y t¸c ®éng võa ph¶i.
L¹m ph¸t cao sÏ g©y t¸c h¹i lín h¬n. VÒ khÝa c¹nh chÝnh trÞ, l¹m ph¸t lµm
nh©n d©n phÉn né. Xung ®ét giai cÊp sÏ xÈy ra ë c¸c níc t b¶n, ë c¸c níc x·
héi chñ nghÜa nh©n d©n sÏ ph¶n øng do viÖc ph©n phèi kh«ng c«ng b»ng: bé
phËn s¶n xuÊt lu«n lu«n ®îc t¨ng thu nhËp trong khi bé phËn hµnh chÝnh sù
nghiÖp bÞ sôt gi¶m.
3. C¸c t¸c ®éng kh¸c cña l¹m ph¸t
+>L¹m ph¸t c©n b»ng cã dù tÝnh tríc
§©y lµ mét cuéc l¹m ph¸t võa c©n b»ng võa dù ®o¸n tríc ®îc kh«ng
cã ¶nh hëng g× ®Õn s¶n lîng thùc tÕ, hiÖu qu¶ hoÆc ph©n phèi thu nhËp.
+>L¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng
Thùc tÕ lµ l¹m ph¸t thêng ®Èy c¸c chi phÝ t¨ng lªn, ®Èy thuÕ t¨ng lªn.
Cã nghÜa lµ nã ¶nh hëng dÕn s¶n lîng vµ thu nhËp.
Khi l¹m ph¸t t¨ng, ngêi ta cã xu híng gi÷ hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n vµ
c¸c loai hµng ho¸ kh«ng bÞ mÊt gi¸ nh vµng, ®å cæ. TiÒn ë ng©n hµng sÏ bÞ
ngêi göi rót ra ®Ó mua hµng ho¸, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i tÝnh to¸n
c¸c kho¶n dù tr÷ tiÒn mÆt cña m×nh võa ph¶i ®Ó kh«ng bÞ thiÖt h¹i. Nhng tiÒn
tÖ vÉn cø ph¶i ®I vµo lu th«ng, nªn quay vßng cña nã t¨ng rÊt nhanh, lµm cho
lîng tiÒn lu th«ng bÞ d thõa cµng lín, tèc ®é l¹m ph¸t, lµm cho lîng tiÒn lu
th«ng bÞ d thõa cµng lín, tèc ®é l¹m ph¸t sÏ bÞ ®Èy lªn nhanh h¬n.
Trong c¸c nÒn c«ng nghiÖp cã ®iÒu tiÕt l¹m ph¸t cã t¸c ®éng tÕ nhÞ h¬n
lµ c¸c nhµ kinh doanh c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp thêng xin ®iÒu chØnh gi¸
cho phï hîp víi sù t¨ng gi¸ cña thÞ trêng.
Khi l¹m ph¸t ph¸t triÓn gÝa c¶ sÏ kh«ng chÝnh x¸c, qu¸ tr×nh mua b¸n
sÏ trë nªn hçn lo¹n. §iÒu ®ã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc ph©n phèi l¹i thu
nhËp quèc d©n.
Nh vËy sù t¸c h¹i cña l¹m ph¸t cã thÓ tãm lîc qua mét sè ®iÓm sau:
+> NÕu l¹m ph¸t lµ c©n b»ng vµ dù ®o¸n tríc ®îc th× l¹m ph¸t kh«ng
g©y ra t¸c h¹i g× c¶
6
+>NÕu l¹m ph¸t lµ c©n b»ng nhng kh«ng dù ®o¸n tríc ®îc th× nã sÏ g©y
ra sù ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n gi÷a c¸c tÇng líp d©n c.
+>NÕu l¹m ph¸t lµ kh«ng c©n b»ng nhng cã dù ®o¸n tríc ®îc th× nã sÏ
kh«ng g©y ra t¸c h¹i ®èi víi ph©n phèi thu nhËp quèc d©n nhng g©y ra thiÖt
h¹i vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ.
+>NÕu l¹m ph¸t lµ kh«ng c©n b»ng vµ kh«ng dù ®o¸n tríc ®îc nã sÏ g©y
ra thiÖt h¹i vÒ hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n.
+>Dï muèn hay kh«ng Nhµ níc ®Òu kh«ng dung thø cho mét tû lÖ l¹m
ph¸t cao. Vµ mét ®IÒu quan träng mµ chóng ta cÇn thÊy ®îc lµ l¹m ph¸t
kÝch kinh tÕ
II. C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t
1. ChÝnh s¸ch xiÕt chÆt lîng cung tiÒn tÖ
Ng©n hµng Nhµ níc cã thÓ quyÕt ®Þnh th¾t chÆt møc cung tiÒn tÖ. §iÒu
®ã sÏ cã kÕt qu¶ lµ l·i suÊt t¨ng lªn (ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh). Lý do lµ do
thÞ trêng tiÒn tÖ bÞ chi phèi bëi sù phèi hî qua l¹i gi÷a sù mong muèn cña
c«ng chóng vÒ viÖc n¾m gi÷ tiÒn vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Trung
¬ng.
2. KiÒm gi÷ gÝa c¶
Nhµ níc cã thÓ thùc hiÖn chÝnh s¸ch kiÒm gi÷ gÝa c¶ b»ng nhiÒu biÖn
ph¸p kh¸c nhau nh:
- NhËp hµng ho¸ cña níc ngoµi ®Ó bæ sung cho hµng ho¸ trong níc
- XuÊt kho dù tr÷ vµng vµ ngo¹i tÖ b¸n cho d©n chóng (khã thùc hiÖn ë c¸c
níc nghÌo)
- KiÓm so¸t gi¸ c¶: BiÖn ph¸p nµy chØ cã t¸c ®éng nhÊt thêi vµ trong c¬ chÕ
thÞ trêng,vµ mét sù thËt lµ rÊt khã ®Ó kiÓm so¸t ®îc møc gi¸
3. Ên ®Þnh møc l·i suÊt cao
ViÖc Ên ®Þnh nµy lµ do nhµ níc quyÕt ®Þnh. Khi møc l·i suÊt tiÒn göi
t¨ng lªn, nh÷ng ngêi cã tiÒn sÏ thÊy cã lîi khi göi tiÒn vµo ng©n hµng. Ngîc
l¹I biÖn ph¸p nµy sÏ lµm cho ho¹t ®éng cña ng©n hµng trë nªn khã kh¨n h¬n,
v× l·i suÊt qu¸ cao ng©n hµng sÏ kh«ng cã thÓ cho vay ®îc nhiÒu vµ sÏ bÞ lç,
vµ mét ®iÒu cã thÓ xÈy ra nÕu l·i suÊt tiÒn göi cao qu¸ møc lîi tøc ®Çu t th×
7
c¸c nhµ kinh doanh sÏ kh«ng ®Çu t cho s¶n xuÊt n÷a mµ t×m c¸ch ® vèn cña
m×nh vµo ng©n hµng v× nã kh«ng chÞu dîc søc Ðp rñi ro vµ vÉn cã lîi tøc cao.
4. Gi¶m chØ tiªu cña ng©n s¸ch
B»ng nhiÒu biÖn ph¸p nh h¹n chÕ t¨ng tiÒn l¬ng, chi tiªu hîp lý, chèng
l·ng phÝ mét c¸ch bÊt hîp lý
§©y lµ mét ph¬ng s¸ch cã hiÖu qu¶ trong viÖc chèng l¹m ph¸t
5. BiÖn ph¸p l¹m ph¸t chèng l¹m ph¸t
Cã nghÜa lµ viÖc ®Çu t ph¶i m¹nh l¹i hiÖu qu¶ ch¾c ch¾n. NÕu kh«ng nã
sÏ ®Èy l¹m ph¸t lªn cao n÷a.
6. Thùc hiÖn mét chiÕn lîc thÞ trêng c¹nh tranh toµn diÖn
ë ®©y chóng ta cÇn ph¶i xo¸ bá mäi ng¨n c¶n ®èi víi ho¹t ®éng cña thÞ
trêng. Vµ nÕu qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®îc n©ng lªn ë møc ®é hoµn h¶o th× gÝa
c¶ sÏ cã xu gi¶m ®i (do c¹nh tranh).
7. ChÝnh s¸ch thu nhËp dùa trªn thuÕ
§©y lµ chÝnh s¸ch míi t×m c¸ch chÕ ngù gÝa c¶, sö dông kÝch thÝch vÜ m«
®Ó ®¹t chÝnh s¸ch vÜ m«, vµ môc ®Ých cña chÝnh s¸ch nµy lµ trî cÊp cho ngêi
cã tiÒn l¬ng thÊp hoÆc c¸c mÆt hµng cã gÝa c¶ t¨ng chËm vµ ®¸nh thuÕ nh÷ng
ngêi lµm t¨ng l¹m ph¸t.
8. Mua lÊy mét tû lÖ thÊt nghiÖp vµ l¹m ph¸t
Gi÷a l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp lµ hai yÕu tè nghÞch nhau. Nh vËy kh«ng
thÓ triÖt tiªu l¹m ph¸t ®îc v× nh thÕ thÊt nghiÖp sÏ t¨ng lªn rÊt nhanh. V× vËy
ë ®©y ngêi ta ph¶i mua lÊy mét tû lÖ l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp võa ph¶i ®Ó
®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn b×nh thêng.
8
Ch¬ng III
Liªn hÖ thùc tÕ ë ViÖt nam
I. L¹m ph¸t ë ViÖt nam
1. L¹m ph¸t trong giai ®o¹n 1980 trë vÒ tríc
Trong giai ®o¹n nµy l¹m ph¸t chÞu ¶nh hëng s©u s¾c cña nh÷ng ®Æc
®iÓm trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ hai giai ®o¹n ®ã lµ qu¸ tr×nh l¹m ph¸t
trong nh÷ng n¨m 1956-1975 cña kinh tÕ miÒn b¾c x· héi chñ nghÜa vµ nh÷ng
n¨m 1975-1980 trong ph¹m vi c¶ níc:. Nh÷ng ®Æc trng chñ yÕu cña l¹m ph¸t
lµ:
* L¹m ph¸t kÐo dµi suèt 25 n¨m cña c¶ hai giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ,
nhng kh«ng ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc, diÔn biÕn theo híng t¨ng lªn.
* Trong qu¸ tr×nh l¹m ph¸t 25 n¨m do c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp
trung, quan liªu bao cÊp g©y ra, song hµnh hai thÞ trêng: thÞ trêng cña Nhµ n-
ícvµ thÞ trêng tù do.
Gi÷a hai thÞ trêng nµy cã sù t¸ch rêi lµ gi÷a thÞ trêng cã tæ chøc vµ thÞ trêng
tù do nªn trong giai ®o¹n nµy c¨n bÖnh l¹m ph¸t cha ®îc ph¸t hiÖn trong nÒn
kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Tuy nhiªn cã nhiÒu thêi kú trong 25 n¨m nãi
trªn chØ sè b¸n lÎ do Nhµ níc quy ®Þnh kh«ng hÒ thay ®æi, thËm chÝ cã nhiÒu
n¨m diÔn biÕn theo chiÒu híng “gi¶m ph¸t” mét c¸ch gi¶ t¹o.
2. L¹m ph¸t trong giai ®o¹n 1981-1985:
Trong giai ®o¹n nµy kÓ tõ cuéc c¶i c¸ch (tæng ®iÒu chØnh) gÝa c¶, tiÒn
l¬ng vµ cuéc c¶i c¸ch vÒ c¬ chÕ qu¶n lý trong n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp ®Çu
thËp kû 80 cho ®Õn §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt nam lÇn thø VI (12/1986),
l¹m ph¸t vµ chèng l¹m ph¸t g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c¶i c¸ch c¬ chÕ kinh tÕ vµ
qu¶n lý kinh tÕ.
Nh×n chung Ng©n s¸ch Nhµ níc trong 10 n¨m (1975-1985) ®· cã biÕn
®éng bÊt lîi (th©m hôt lín) vµ lµm t¨ng nh©n tè l¹m ph¸t. §Æc biÖt trong
n¨m1984 mét phÇn l¹m ph¸t ®· bÞ ®Èy lïi vµ ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng c¶i c¸ch
tõng phÇn ®· cã nh÷ng yÕu tè t¨ng cÇu.
Qua diÔn biÕn cña l¹m ph¸t trong 5 n¨m 1981-1985, cã thÓ rót ra mét
sè nhËn xÐt chñ yÕu sau:
1) NÕu l¹m ph¸t tríc ®©y g¾n liÒn víi chiÕn tranh vµ trong thêi gian
dµi ë miÒn B¾c, th× trong 5 n¨m nµy ®· diÔn ra trong thêi b×nh, vµ sau nµy
l¹m ph¸t ®· diÔn ra trªn quy m« c¶ níc.
2)L¹m ph¸t vÉn tån t¹I song song díi hai d¹ng ngÇm vµ c«ng khai, nh-
ng 5 n¨m nµy phÇn c«ng khai cã xu híng chiÕm u thÕ
9
3) C¶i c¸ch gi¸ 1981-1982 vµ 1985 ®· lµ t¸c nh©n quan träng, næi bËt,
thËm chÝ trªn mét gi¸c ®é nµo ®ã cã thÓ xem lµ t¸c nh©n trùc tiÕp cña l¹m
ph¸t sau ®ã vµ kÐo dµi cho ®Õn cuèi giai ®o¹n nµy.
4) Nguyªn nh©n trc tiÕp dÉn ®Ðn bÊt hîp lý trong c¬ cÊu kinh tÕ lµ
nh÷ng sai lÇm lµm mÊt c©n ®èi nghiªm träng trong c¸c quan hÖ ph©n phèi
thu nhËp quèc d©n, trong chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ ng©n s¸ch Nhµ níc, trong
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tÝn dông. KÕt qu¶ lµ cÇu ®· bÞ kÝch lªn qu¸ ®¸ng dÉn ®Õn
l¹m ph¸t cao h¬n.
5) Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch gi¸ l¬ng tiÒn ®· cã môc tiªu vµ bíc ®i kh¸ thËn
träng, song vÉn kh«ng lêng tríc ®îc kh¶ n¨ng x¶y ra l¹m ph¸t
3. Giai ®o¹n siªu l¹m ph¸t 1986-1988
L¹m ph¸t trong giai ®o¹n nµy cã 6 ®Æc trng næi bËt so víi c¸c giai
®o¹n tríc nh sau:
* Møc ®é rÊt cao (3 con sè) kÐo dµi trong h¬n 3 n¨m liªn tôc, lµ sù
kiÖn hiÕm cã kh«ng nh÷ng trong lÞch sö kinh tÕ ViÖt nam mµ c¶ ®èi víi phÇn
lín c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c trªn thÕ giíi.
* §îc më ®Çu b»ng cuéc c¶i c¸ch lín vÒ gÝa c¶ vµ l¬ng cïng víi viÖc
®æi tiÒn, vµ ®ã chÝnh lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp lµm bïng næ l¹m ph¸t 3 con sè
thêi kú nµy.
* Thêi kú 1986-1988 ¶nh hëng gÝa c¶ trong quan hÖ xuÊt nhËp khÈu
tuy cã nhÑ h¬n thêi kú 1981-1985 song vÉn bÊt lîi cho c¸n c©n thanh to¸n
cña ViÖt nam.
*§· cã nh÷ng c¶i c¸ch kh¸ quan träng ®èi víi c¬ chÕ kinh tÕ, ®¹t ®îc
tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ kh¸ cao. Vµo nh÷ng n¨m(1976-1980)
* TÝnh chÊt c«ng khai cña l¹m ph¸t ®îc thÓ hiÖn râ rÖt h¬n bÊt kú giai
®o¹n nµo tríc ®ã.
Nh÷ng hÖ qu¶ ®ã lµ mét nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn nÒn kinh tÕ ViÖt
nam l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi trong nhiÒu n¨m.
4>. Giai ®o¹n kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t cao (2 con sè):
Sau mét thËp kû l¹m ph¸t cao (2 con sè) liªn tôc, trong ®ã cã 3 n¨m
(1986-1988) l¹m ph¸t 3 con sè víi hÖ qu¶ tiªu cùc nÒn kinh tÕ l©m vµo
khñng ho¶ng kÐo dµi, nhng ®Õn n¨m 1989 ®· chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi
cña l¹m ph¸t ®îc ®Æc trng bëi h¹ c¬n sèt l¹m ph¸t vµ cho ®Õn n¨m 1994 triÓn
väng bíc qua thêi kú kiÓm so¸t l¹m ph¸t mét con sè lµ kh¶ n¨ng cã thÓ thùc
hiÖn ®îc.
10
VÒ diÔn biÕn cña l¹m ph¸t trong 6 n¨m (1989-1994) cã thÓ chia thµnh:
* N¨m 1989 víi tÝnh chÊt lµ n¨m diÔn ra bíc ngoÆt t¹o mèc lín cã ý
nghÜa rÊt quan träng trong c«ng cuéc chèng l¹m ph¸t ë ViÖt nam.
* N¨m 1990-1991 víi nh÷ng ¶nh hëng næi bËt tõ nh©n tè bªn ngoµi rÊt
nÆng nÒ
* Hai n¨m tiÕp theo 1992-1993 më ®Çu cña thêi kú míi vÒ chÊt lîng
cña c«ng cuéc kiÓm so¸t l¹m ph¸t.
* N¨m 1994 lµ n¨m kh«ng chØ lµ bíc ngoÆt cña c¶i c¸ch kinh tÕ ViÖt
nam. §©y lµ mét n¨m thu ®îc thµnh tùu lín vÒ t¨ng trëng kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ
n«ng nghiÖp vµ xuÊt khÈu cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ chñ yÕu cã tèc ®é t¨ng
kh¸.
II>. BiÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t ë ViÖt nam
1. BiÖn ph¸p lµnh m¹nh ho¸ ng©n s¸ch Nhµ níc vµ ®æi míi chÝnh s¸ch
thuÕ
§èi víi ViÖt nam, nhiÖm vô lµnh m¹nh ho¸ nÒn tµi chÝnh quèc gia tríc
hÕt lµ h¹n chÕ th©m hôt ng©n s¸ch Nhµ níc, ®· ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu trong
nh÷ng nç lùc cña ChÝnh phñ nh»m tõng bíc thùc thi mét c¸ch cã hiÖu qu¶
chÝnh s¸chæn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, chèng l¹m ph¸t.
HiÖn nay t×nh tr¹ng trèn thuÕ lµ rÊt phæ biÕn,c¸c c«ng cô kiÓm so¸t tµI
chÝnh cßn ®ang yÕu kÐm nªn luËt thuÕ kh«ng ®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ,viÖc nép
thuÕ phÇn lín cßn th«ng qua “®µm ph¸n” thuÕ
2. T¨ng cêng sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
Qu¸ tr×nh chèng l¹m ph¸t diÔn ra ®ång thêi víi qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ
kinh tÕ, trong ®ã cã vÊn ®Ò ®æi míi c¨n b¶n chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia. V×
vËy, t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®èi víi viÖc chèng l¹m ph¸t
kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ vÊn ®Ò gi¶m béi chi ng©n s¸ch mµ trªn thùc tÕ c¸c
chÝnh s¸ch tµi chÝnh míi cßn ph¶i t¸c ®éng s©u réng h¬n, bªn c¹nh nh÷ng
thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh vÉn cßn nhiÒu tån t¹i lín, ®¸ng
lo ng¹i nhÊt lµ cha thiÕt lËp ®îc c¬ chÕ kiÓm so¸t tµi chÝnh vµ thùc hiÖn kû
luËt tµi chÝnh trong toµn bé nÒn kinh tÕ ®Ó cho sù t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ vµ hÖ thèng l·i suÊt trªn thÞ trêng tiÒn tÖ-tÝn dông vµ vai trß cña nã
trong viÖc chèng l¹m ph¸t ë ViÖt nam trong thêi gian tíi cã hiÖu qu¶, cÇn
ph¶i sö dông c¸c c«ng cô cña ng©n hµng Trung ¬ng.
11
3. BiÖn ph¸p gi¸ c¶ :
Sù thay ®æi cña mÆt b»ng gÝa c¶ thÓ hiÖn qua chØ sè cña gi¸ lµ thíc ®o
quan träng vÒ møc ®é l¹m ph¸t. Tuy nhiªn viÖc sö dông chÝnh s¸ch gÝa c¶
nh»m chèng l¹m ph¸t l¹i lµ vÊn ®Ò kh¸c vµ trªn thùc tÕ nhiÒu níc ®· thùc
hiÖn víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Nh ë ViÖt nam ®· thùc thi mét c¸ch c¬ng
quyÕt gi¶i ph¸p xo¸ bao cÊp qua gi¸ trªn thùc tÕ ®· cã t¸c dông rÊt quan
träng lµm lµnh m¹nh ho¸ thu chi ng©n s¸ch, gãp phÇn chèng l¹m ph¸t.
4. Sö dông quü b×nh æn gÝa c¶
C¬ chÕ thu phô, thu lËp quü b×nh æn gÝa c¶ dîc ChÝnh phñ cho phÐp thùc
hiÖn tõ gi÷a n¨m 1993. ViÖc khai th¸c tèt hiÖu qu¶ cña c¬ chÕ nµy sÏ gãp
phÇn vµo viÖc b×nh æn gÝa c¶ thÞ trêng, kiÒm chÕ l¹m ph¸t.
5. Sù t¸c ®éng vÒ phÝa cung vµ c¬ cÊu hµng ho¸ gãp phÇn t¹o ra c©n ®èi
tiÒn hµng
* Do cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a l¹m ph¸t trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi
qua c¬ chÕ thÞ trêng so víi l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®· ph¸t triÓn
* C¸c biÖn ph¸p vÒ tù do ho¸ th¬ng m¹i trªn thÞ trêng néi ®Þa: xu híng ph¸t
triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ ®· vµ sÏ t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÐn quan träng
trong c¬ cÊu kinh tÕ cña nh÷ng n¨m tiÕp theo,vµ xu híng nµy c¸ tÝnh chÊt
v÷ng ch¾c nã nh lµ chiÕc van t¬ng ®èi an toµn ®Ó ®¶m b¶o kiÓm so¸t vµ kiÒm
chÕ l¹m ph¸t
* C¸c gi¶i ph¸p trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i:
Trªn lÜnh vùc ngo¹i th¬ng, sù ph¸t triÓn nhanh chãng, thay ®æi mau lÖ
vÒ c¶ kim ng¹ch vµ khu vùc thÞ trêng, ®· gãp phÇn ®a nÒn kinh tÕ vît qua
nhiÒu khã kh¨n. Sù gia t¨ng nhanh chãng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ nhËp
khÈu kh«ng chØ cã t¸c ®éng ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu lín cña nÒn s¶n xuÊt, chÕ
biÕn, xuÊt khÈu mµ cßn cã t¸c dông quan träng tham gia vµo c©n ®èi tiÒn
hµng trªn thÞ trêng néi ®Þa.
Tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh ®· cã t¸c dông kiÒm chÕ l¹m ph¸t chi phÝ, æn
®Þnh gÝa c¶ ®Çu vµo ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi
t¹o kh¶ n¨ng æn ®Þnh l·i suÊt tÝn dông vµ ®Èy lïi t©m lý l¹m ph¸t.
12