Kinh nghiệm thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ở một số nước và vận dụng vào việt nam
- 60 trang
- file .doc
Lêi më ®Çu
§Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, thóc
®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, th× vÊn ®Ò quan träng
nhÊt lµ ph¶i cÇn cã vèn.
Vèn cã hai lo¹i chñ yÕu lµ vèn trong níc vµ vèn níc ngoµi.
§èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, th× vÊn ®Ò thu hót vèn n-
íc ngoµi ®Ó thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ lµ yÕu tè v« cïng
quan träng vµ ®îc nhiÒu níc quan t©m, trong ®ã cã níc ta.
Trong thêi ®¹i ngµy nay, xu híng hoµ nhËp, liªn kÕt gi÷a
c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy cµng cao.Do ®ã trong hîp t¸c ®Çu t
quèc tÕ thêng cã nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau. Nh×n chung,
vèn níc ngoµi ®Çu t vµo trong níc b»ng hai con ®ßng chÝnh lµ
®êng c«ng céng vµ ®êng t nh©n hoÆc th¬ng m¹i. H×nh thøc
®Çu t qu«c tÕ chñ yÕu lµ ®Çu t trùc tiÕp (FDI: Foreign Direct
Investment); ®Çu t qua thÞ trêng chøng kho¸n;cho vay cña
c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ vµ ng©n hµng níc ngoµi (vay th¬ng
m¹i) vµ nguån viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA).
Trong ®Ò ¸n m«n häc nµy,em xin ®i vµo vÊn ®Ò träng
t©m lµ:
“Kinh nghiÖm thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
ë mét sè níc vµ vËn dông vµo ViÖt Nam”
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n nay,em ®· ®îc sù gãp ý
vµ chØ b¶o tËn t×nh cña GS.TS NguyÔn Thµnh §é. Tuy nhiªn
v× cßn giíi h¹n vÒ kiÕn thøc còng nh thêi gian nªn bµi viÕt nµy
cña em kh«ng tr¸nh ®îc thiÕu sãt. KÝnh mong sù gãp ý cña
thÇy!
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç v¨n
Th¾ng
1
ch¬ng i:
Lý luËn chung vÒ thu hót vèn ®Çu t trùc
tiÕp
níc ngoµi (FDI:Foreign Direct Investment)
I. Vai trß cña FDI ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ.
1.1 Quan ®iÓm cña Lª Nin vµ c¸c nhµ kinh tÕ vÒ FDI.
1.1.1 Quan ®iÓm cña Lª Nin vÒ FDI
Theo Lª Nin, trong giai ®o¹n c¹nh tranh tù do, ®Æc
®iÓm cña chñ nghÜa t b¶n lµ xuÊt khÈu hµng ho¸, cßn trong
giai ®o¹n hiÖn ®¹i lµ xuÊt khÈu t b¶n. ¤ng cho r»ng: xuÊt
khÈu t b¶n lµ mét ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña chñ nghÜa t b¶n
hiÖn ®¹i. Do t b¶n tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®·
xuÊt hiÖn hiÖn tîng “ t b¶n thõa “, thõa so v¬Ý tØ suÊt lîi
nhuËn thÊp nÕu ph¶i ®Çu t trong níc, cßn nÕu ®Çu t ra bªn
ngoµi th× tØ suÊt lîi nhuËn sÏ cao h¬n. Theo «ng: “Chõng nµo
chñ nghÜa t b¶n vÉn lµ chñ nghÜa t b¶n, sè t b¶n thõa kh«ng
ph¶i dïng ®Ó n©ng cao møc sèng cña quÇn chóng trong níc
®ã, v× nh thÕ sÏ lµm gi¶m bít lîi nhuËn cña bän t b¶n- mµ lµ
®Ó t¨ng thªm lîi nhuËn b»ng c¸ch xuÊt khÈu t b¶n ra níc
ngoµi, vµo nh÷ng níc l¹c hËu. Trong c¸c níc l¹c hËu nµy, lîi
nhuËn thêng cao v× t b¶n h·y cßn Ýt, gi¸ ®Êt ®ai t¬ng ®èi
thÊp, tiÒn c«ng h¹, nguyªn liÖu rΔ(1) . XuÊt khÈu t b¶n cã ¶nh
hëng tíi nguån vèn ®Çu t cña c¸c níc xuÊt khÈu t b¶n, nhng l¹i
gióp cho nh÷ng tæ chøc ®éc quyÒn thu ®îc lîi nhuËn cao ë níc
ngoµi. Ngoµi ra xuÊt khÈu t b¶n cßn b¶o vÖ chÕ ®é chÝnh trÞ
ë c¸c níc nhËp khÈu t b¶n vµ Ýt nhiÒu cã t¸c dông thóc ®Èy
ph¸t triÓn kinh tÕ, kü thuËt. Nhng thùc tÕ nh©n d©n ë c¸c níc
nhËp khÈu t b¶n bÞ bãc lét nhiÒu h¬n, sù lÖ thuéc vÒ kinh tÕ
vµ kü thuËt t¨ng lªn vµ tõ ®ã sù phô thuéc vÒ chÝnh trÞ lµ khã
tr¸nh khái.
Lª Nin cho r»ng : “ ViÖc xuÊt khÈu t b¶n ¶nh hëng ®Õn sù
ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n vµ thóc ®Èy hÕt søc nhanh sù
ph¸t triÓn ®ã trong nh÷ng níc ®· ®îc ®Çu t . Cho nªn nÕu
(1)
V.I.LªNin: toµn tËp, “Chñ nghÜa ®Õ quèc, giai ®o¹n tét cïng cña chñ nghÜa t
b¶n”,Nxb tiÕn bé, Matxc¬va,1980,t27,tr456.
2
trªn mét møc ®é nµo ®ã viÖc xuÊt khÈu cã thÓ g©y ra mét
sù ngng trÖ nµo ®ã trong sù ph¸t triÓn cña c¸c níc xuÊt khÈu
t b¶n..”(2)
1.1.2 Quan ®iÓm cña Samuelson vÒ thu hót FDI
Samuelson cho r»ng ®a sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu
thiÕu vèn, møc thu nhËp thÊp chØ ®ñ sèng ë møc tèi thiÓu do
®ã kh¶ n¨ng tÝch luü vèn h¹n chÕ. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn
trong lý thuyÕt “ c¸i vßng luÈn quÈn “ vµ “có huých tõ bªn
ngoµi”. MÆt kh¸c «ng cho r»ng ,ë c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn, nguån nh©n lùc ®ang bÞ h¹n chÕ bëi tuæi thä vµ d©n
chÝ thÊp; tµi nguyªn khan hiÕm; kü thuËt l¹c hËu vµ gÆp ph¶i
trë ng¹i trong viÖc kÕt hîp chóng.Do vËy ë nhiÒu níc ®ang
ph¸t triÓn ngµy cµng khã kh¨n vµ t¨ng “c¸i vßng luÈn
quÈn”.Tõ ®ã theo Samuelson: ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i cã “
có huých tõ bªn ngoµi nh»m ph¸ vì c¸i vßng luÈn quÈn “ . §ã lµ
ph¶i cã ®Çu t cña níc ngoµi vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
1.1.3 Quan ®iÓm cña R.Nurke vÒ FDI.
R.Nurke ®· lÊy vßng luÈn quÈn cña sù nghÌo ®ãi lµm lý
luËn t¹o vèn: xÐt vÒ lîng cung ,ngêi ta thÊy kh¶ n¨ng tiÕt
kiÖm Ýt ái, t×nh h×nh ®ã lµ do møc ®é thu nhËp thùc tÕ
thÊp, møc thu nhËp thÊp ph¶n ¸nh n¨ng suÊt lao ®éng thÊp ,
®Õn lît m×nh n¨ng suÊt lao ®éng thÊp phÇn lín do t×nh tr¹ng
thiÕu t b¶n g©y ra. ThiÕu t b¶n l¹i lµ kÕt qu¶ cña kh¶ n¨ng
tiÕt kiÖm Ýt ái ®a l¹i.Vµ thÕ lµ c¸i vßng ®îc khÐp kÝn. Trong
c¸i vßng luÈn quÈn cña sù nghÌo ®ãi ®ã, nguyªn nh©n c¬ b¶n
lµ thiÕu vèn. Do vËy, më cña cho ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
®îc «ng xem lµ gi¶i ph¸p thùc tÕ nhÊt ®èi víi c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn. Theo «ng , më cöa cho FDI cã ý nghÜa ®èi víi c¸c
níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ v¬n ®Õn nh÷ng thÞ trêng míi
còng nh khuyÕn khÝch viÖc më réng kü thuËt hiÖn ®¹i vµ
nh÷ng ph¬ng ph¸p qu¶n lý cã hiÖu qu¶ .FDI gióp cho c¸c níc
®ang ph¸t triÓn tr¸nh ®îc nh÷ng ®ßi hái vÒ l·i suÊt chÆt chÏ.
C¸c níc cã thu nhËp thÊp ®îc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt nguyªn
liÖu vµ thùc phÈm xuÊt khÈu, ®îc chuyªn m«n ho¸ dùa trªn
nguyªn t¾c b©t di bÊt dÞch cña lîi thÕ so s¸nh trong th¬ng
m¹i quèc tÕ , dï r»ng FDI tríc hÕt cho lîi Ých c¸c níc xuÊt khÈu
vèn chø kh«ng ph¶i cña c¸c níc nhËn vèn , thÕ nhng më cöa
(2)
S®d, tr459.
3
vÉn cßn h¬n lµ ®ãng cöa. R.Nurke cho r»ng ,FDI mang l¹i lîi
Ých chung cho c¶ hai bªn , dï ch¼ng bao giê c©n b»ng tuyÖt
®èi nhng kh«ng thÓ lµm kh¸c ®îc v× nã lµ ®ßi hái tù nhiªn ,
tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh vËn ®éng thÞ trêng
1.2 B¶n chÊt cña FDI.
Sù ph¸t triÓn cña ®Çu t trùc tݪp níc ngoµi ®îc quy
®inh hoµn toµn bëi quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan víi nh÷ng
®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ chÝn muåi nhÊt ®Þnh . Sù thay ®æi th¸i
®é tõ ban ®Çu lµ “chèng l¹i” qua “chÊp nhËn” ®Õn “hoan
nghªnh” , ®Çu t trùc tݪp níc ngoµi cã thÓ xem lµ yÕu tè t¸c
®éng lµm t¹o ra nh÷ng bíc thay ®æi nhËn thøc theo híng
ngµy cµng ®óng h¬n vµ chñ ®éng h¬n cña con ngêi ®èi víi
quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan vÒ sù ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt x·
héi vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®ang më ra mét cach thùc
tÕ trªn quy m« quèc tÕ.Xu híng nµy cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh
trong viªc chi phèi c¸c biÓu hÞªn kh¸c nhau cu¶ ®Çu t trùc
tiÕp níc ngoµi.
Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®· h×nh thµnh nªn c¸c dßng lu
chuyÓn vèn chñ yÕu:Dßng vèn tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®æ
vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn; dßng vèn lu chuyÓn trong néi bé
c¸c níc phat triÓn.Sù lu chuyÓn cña c¸c dßng vèn diÔn ra díi
nhiÒu hinh thøc nh : Tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (gåm viÖn
trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA vµ c¸c h×nh thøc kh¸c),nguån
vay t nh©n(tÝn dông tõ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i) vµ ®Çu t
trùc tiÕp níc ngoµi. Mçi nguån vèn cã ®Æc ®iÓm riªng cña nã.
Nguån tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc lµ nguån vèn do c¸c
tæ chøc quèc tÕ, chÝnh phñ( hoÆc c¬ quan ®¹i diÖn chÝnh
phñ) cung cÊp. Lo¹i vèn nµy cã u ®iÓm lµ cã sù u ®·i nhÊt
®Þnh vÒ l·i suÊt, khèi lîng cho vay lín vµ thêi h¹n vay t¬ng ®èi
dµi. §Ó gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong lo¹i vèn nµy ®·
giµnh mét lîng vèn chñ yÕu cho vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh
thøc ODA, ®©y lµ nguån vèn cã nhiÒu u ®·i, trong ODA cã
mét phÇn lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, chiÕm kho¶ng 25% tæng
sè vèn. Tuy vËy kh«ng ph¶i kho¶n ODA nµo còng dÔ dµng,
nhÊt lµ lo¹i vèn do c¸c chÝnh phñ cung cÊp, nã thêng g¾n víi
nh÷ng r»ng buéc nµo ®ã vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, thËm
chÝ c¶ vÒ qu©n sù.
Nguån vay t nh©n: §©y lµ nguån vèn kh«ng cã nh÷ng
r»ng buéc nh vèn ODA, tuy nhiªn ®©y lµ lo¹i vèn cã thñ tôc
4
vay rÊt kh¾t khe, møc l·i suÊt cao, thêi h¹n tr¶ nî rÊt nghiªm
ngÆt.
Nh×n chung sö dông hai lo¹i vèn trªn ®Òu ®Ó l¹i cho
nÒn kinh tÕ c¸c níc ®i vay g¸nh nÆng nî nÇn – mét trong
nh÷ng yÕu tè chøa ®ùng tiÒm Èn nguy c¬ dÉn ®Õn khñng
ho¶ng, nhÊt lµ khñng ho¶ng vÒ tiÒn tÖ.
Nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI)
Trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i,®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi lµ lo¹i vèn cã nhiÒu u ®iÓm h¬n so víi c¸c lo¹i vèn kÓ
trªn. NhÊt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, khi kh¶ n¨ng tæ
chøc s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ cßn thÊp th× hiÖu qu¶ cµng râ
rÖt.
VÒ b¶n chÊt , FDI lµ sù gÆp nhau vÒ nhu cÇu cña mét bªn la
nhµ ®Çu t vµ mét bªn kh¸c lµ níc nhËn ®Çu t.
- §èi víi nhµ ®Çu t:
Khi qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung vèn ®¹t tíi tr×nh ®é mµ
“m¶nh ®Êt” s¶n xuÊt kinh doanh truyÒn thèng cña hä ®· trë
nªn chËt hÑp ®Õn møc c¶n trë kh¶ n¨ng hiÖu qu¶ cña ®Çu t ,
n¬i mµ ë ®ã nÕu ®Çu t vµo th× hä sÏ thu ®îc lîi nhuËn nh
mong muèn . Trong khi ë mét sè quèc gia kh¸c l¹i xuÊt hiÖn
nhiÒu lîi thÕ mµ hä cã thÓ khai th¸c ®Ó thu lîi nhuËn cao h¬n
n¬i mµ hä ®ang ®Çu t .Cã thÓ nãi ®©y chÝnh lµ yÕu tè c¬
b¶n nhÊt thóc ®Èy c¸c nhµ ®Çu t chuyÓn vèn cña m×nh ®Çu
t vµo níc kh¸c.Hay nãi c¸ch kh¸c ,viÖc t×m kiÕm , theo ®uæi
lîi nhuËn cao h¬n vµ b¶o toµn ®éc quyÒn hay lîi thÕ c¹nh
tranh lµ b¶n chÊt , lµ ®éng c¬ , lµ môc tiªu c¬ b¶n xuyªn suèt
cña c¸c nhµ ®Çu t .§Çu t ra níc ngoµi lµ ph¬ng thøc gi¶i quyÕt
cã hiÖu qu¶. §©y lµ lo¹i h×nh mµ b¶n th©n nã rÊt cã kh¶
n¨ng ®Ó thùc hiÖn viÖc kÐo dµi “chu kú tuæi thä s¶n phÈm” ,
“chu kú tuæi thä kü thuËt” mµ vÉn gi÷ ®îc ®éc quyÒn kü
thuËt ,dÔ dµng x©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi mµ kh«ng bÞ
c¶n trë bëi c¸c rµo ch¾n.
Khai th¸c ®îc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn còng nh gi¸ nh©n
c«ng rÎ cña níc nhËn ®Çu t…Ph¶i nãi r»ng,®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi lµ “lèi tho¸t lý tëng”tr¬c sóc Ðp x¶y ra “sù bïng næ ph¸
s¶n”do nh÷ng m©u thuÉn tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh phat triÓn.
Ta nãi nã lµ lý tëng v× chÝnh lèi tho¸t nµy ®· t¹o cho c¸c nhµ
®Çu t tiÕp tôc thu lîi vµ ph¸t triÓn , cã khi cßn ph¸t triÓn víi
tèc ®é cao h¬n. ThËm chÝ khi níc nhËn ®µu t cã sù thay ®æi
chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu sang chÝnh s¸ch híng sang
xuÊt khÈu th× nhµ ®Çu t vÉn cã thÓ tiÕp tôc ®Çu t díi d¹ng
5
më c¸c chi nh¸nh s¶n xuÊt c¸c bé phËn , phô kiÖn …®Ó xuÊt
khÈu trë l¹i ®Ó phôc vô cho c«ng ty mÑ , còng nh c¸c thÞ tr-
êng míi …§èi víi c¸c níc ®ang phat triÓn , díi con m¾t cña c¸c
nhµ ®Çu t , trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c níc nµy ®· cã
nh÷ng sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ c¬ së h¹ tÇng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ
, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña ngêi lao ®éng, hÖ
thèng luËt ph¸p , dung lîng thÞ trêng, mét sè nguån tµi nguyªn
… còng nh sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ… Nh÷ng c¶i thiÖn nµy ®·
t¹o sù hÊp dÉn nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t . Tíc khi x¶y
ra khñng ho¶ng tµi chÝnh _tiÒn tÖ , thÕ giíi ®¸nh gi¸ Ch©u
¸ , vµ nhÊt lµ §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ ®ang lµ khu vùc xuÊt
hiÖn nhiÒu nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng, nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t
triÓn vµ cã søc hót ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t.
Tãm l¹i :
Thùc chÊt c¬ b¶n bªn trong cña nhµ ®Çu t trong ho¹t
®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi bao gåm:Duy tr× vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña chñ ®Çu t ( vÊn ®Ò vèn , kü thuËt ,
s¶n phÈm …;Khai th¸c c¸c nguån lùc vµ x©m nhËp thÞ trêng
cña c¸c níc nhËn ®Çu t ; Tranh thñ lîi dông chÝnh s¸ch khuyÕn
khÝch cña c¸c níc nhËn ®Çu t ; Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t
trùc tiÕp ®Ó thùc hiÖn c¸c ý ®å kinh tÕ (hoÆc phi kinh tÕ )
mµ c¸c ho¹t ®äng kh¸c kh«ng thùc hiÖn ®îc.
- §èi víi c¸c níc nhËn ®Çu t :
§©y lµ nh÷ng níc ®ang cã mét sè lîi thÕ mµ nã cha cã hoÆc
kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c. C¸c níc nhËn ®Çu t thuéc
lo¹i nµy thêng lµ c¸c níc cã nguån tµi nguyªn tu¬ng ®èi phong
phó, cã nguån lao ®éng dåi dµo vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ, thiÕu
vèn, thiÕu kü thuËt, thiÕu c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ Ýt cã kh¶
n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao… Sè nµy
phÇn lín thuéc c¸c níc ph¸t triÓn.
- C¸c níc nhËn ®Çu t d¹ng kh¸c ®ã lµ c¸c níc ph¸t
triÓn, ®©y c¸c níc cã tiÒm lùc kinh tÕ cao, phÇn lín lµ nh÷ng
níc cã vèn ®Çu t ra níc ngoµi. C¸c níc nµy cã ®Æc ®iÓm lµ cã
c¬ së h¹ tÇng tèt, hä ®¨ vµ ®ang tham gia cã hiÖu qu¶ vµo
qóa tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ hoÆc lµ thµnh viªn
cña c¸c tæ chøc kinh tÕ hoÆc c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín. Hä
nhËn ®Çu t trong mèi liªn kÕt ®Ó gi÷ quyÒn chi phèi kinh tÕ
thÕ giíi.
Nãi chung, ®èi víi níc tiÕp nhËn ®Çu t, cho dï ë tr×nh
®é ph¸t triÓn cao hay thÊp, sè vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ
do sù khÐo lÐo “mêi chµo” hay do c¸c nhµ hay do c¸c nhµ ®Çu
6
t tù t×m ®Õn mµ cã , th× ®Çu t níc ngoµi còng thêng cã sù
®ãng gãp nhÊt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña hä. ë nh÷ng
møc ®é kh¸c nhau , ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®ãng vµi trß lµ
nguån vèn bæ sung lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh ( thËm chÝ
quyÕt ®Þnh) theo sù chuyÓn biÕn theo chiÒu híng tÝch cùc
cña mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh , hay mét sè ngµnh
nghÒ , hoÆc lµ nh÷ng yÕu tè xóc t¸c lµm cho c¸c tiÒm n¨ng
néi t¹i cña níc nhËn ®Çu t ph¸t huy mét c¸ch m¹nh mÏ vµ cã
hiÖu qu¶ h¬n.
LÞch sö ph¸t triÓn trùc tiÕp níc ngoµi cho thÊy th¸i ®é
cña c¸c níc nhËn ®Çu t lµ tõ th¸i ®é ph¶n ®èi ( xem ®Çu t
trùc tiÕp níc ngoµi lµ c«ng cô cíp bãc ®èi víi thuéc ®Þa ) ®Õn
th¸i ®é buéc ph¶i chÊp nhËn vµ ®Õn th¸i ®é hoan nghªnh …
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay , ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc mêi
chµo , khuyÕn khÝch m·nh liÖt ®èi víi thu hót ®Çu t trùc tiÕp
níc ngoµi.
MÆc dï hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu tranh luËn ,cßn nh÷ng ý kiÕn
kh¸c nhau vÒ vai trß , vÒ mÆt tÝch cùc , tiªu cùc …cña ®Çu t
trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi níc tiÕp nhËn ®Çu t . Nhng chØ
®iÓm qua nhu cÇu , qua trµo lu c¹nh tranh thu hót còng ®ñ
cho ta kh¼ng ®Þnh r»ng : ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi hiÖn nay
®èi víi c¸c níc nhËn ®Çu t cã t¸c dông tÝch cùc lµ chñ yÕu . §a
phÇn c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tݪp níc ngoµi , khi thùc hiÖn ®Òu
®a l¹i lîi Ých cho níc nhËn ®Çu t . §èi víi nhiÒu níc , ®Çu t trùc
tiÕp níc ngoµi thùc sù ®ãng vai trß lµ ®iÒu kiÖn , lµ c¬ héi , lµ
cöa ngâ gióp tho¸t khái t×nh tr¹ng cña mét níc nghÌo , bíc vµo
quü ®¹o cña sù phat triÓn vµ thc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸.
Tãm l¹i :
§ång vèn ( t b¶n ) cña c¸c tËp ®oµn , c¸c c«ng ty
xuyªn quèc gia lín xuÊt ra vµ ho¹t ®äng ngµy cµng tinh vi vµ
phøc t¹p h¬n, nhng hiÖu qu¶ ®a l¹i thêng ®¹t ë møc cao
h¬n . Quan hÖ cña níc tiÕp nhËn ®Çu t víi nhµ ®Çu t trong
ho¹t ®äng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cña c¸c tËp ®oµn , c¸c
c«ng ty xuyªn quèc gia lín thêng tån t¹i ®an xen gi÷a hîp t¸c
vµ ®Êu tranh ë møc ®é ngµy cµng cao h¬n
1.3. C¸c h×nh thøc chñ yÕu cña FDI
LuËt quy ®Þnh cã ba h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi chñ yÕu lµ: hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp
7
t¸c kinh doanh; xÝ nghiÖp liªn doanh ; vµ xÝ nghiÖp 100% vèn
níc ngoµi .
1.3.1. H×nh thøc xÝ nghiÖp liªn doanh.
H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông phæ biÕn h¬n, nhng cã xu
híng bít dÇn vÒ tØ träng . C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi thÝch ¸p
dông h×nh thøc liªn doanh v× :
-ThÊy ®îc u thÕ gi÷a h×nh thøc xÝ nghiÖp liªn doanh
so víi h×nh thøc xÝ nghiÖp 100% vèn níc ngoµi lµ tranh thñ ®-
îc sù hiÓu biÕt vµ hç trî cña c¸c ®èi t¸c trong tÊt c¶ c¸c kh©u
h×nh thµnh, thÈm ®Þnh vµ thc hiÖn dù ¸n.
-Ph¹m vi , lÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng cña xÝ
nghiÖp liªn doanh réng h¬n xÝ nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc
ngoµi.
Tuy nhiªn cã thÓ gi¶i thÝch xu híng h¹n chÕ dÇn h×nh
thøc xÝ nghiÖp liªn doanh ë ViÖt Nam b»ng nh÷ng nguyªn
nh©n sau :
-Sau mét thêi gian tiÕp cËn víi thÞ trêng ViÖt Nam ,
c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi , ®Æc biÖt c¸c nhµ ®Çu t Ch©u ¸ ®·
hiÓu râ h¬n vÒ luËt ph¸p , chÝnh s¸ch vµ thñ tôc ®Çu t t¹i
ViÖt Nam .
-Thùc tiÔn ph¸t sinh nhiÒu tranh chÊp trong viÖc qu¶n
lý ®iÒu hµnh mµ mét phÇn do sù yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é cña
ngêi ViÖt Nam . Bªn níc ngoµi thêng gãp vèn nhiÒu h¬n nhng
kh«ng quýªt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò chñ chèt cña xÝ nghiÖp v×
nguyªn t¾c nhÊt trÝ trong héi ®ång qu¶n trÞ.
-Kh¶ n¨ng tham gia liªn doanh cña bªn ViÖt Nam lµ cã
h¹n v× thiÕu c¸n bé , thiÕu vèn ®ãng gãp .
- NhiÒu trêng hîp c¬ quan qu¶n lý nhµ níc ®· t¸c
®éng qu¸ s©u vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh cña xÝ
nghiÖp
8
1.3.2.XÝ nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi.
§Çu t níc ngoµi theo h×nh thøc nµy ngµy cµng t¨ng .
Nguyªn nh©n gi¶m sót tØ träng xÝ nghiÖp liªn doanh còng
chÝnh lµ nguyªn nh©n t¨ng tØ lÖ c¸c xÝ nghiÖp 100% vèn níc
ngoµi .Uû ban nhµ níc vÒ hîp t¸c vµ ®Çu t tríc ®©y ®· tõ chèi
cÊp giÊy phÐp cho nhiÒu dù ¸n 100% vèn níc ngoµi trong
nh÷ng ngµnh ,lÜnh vùc quan träng hoÆc cã tÝnh ®Æc thï nh :
Bu chÝnh viÔn th«ng , x©y dùng kinh doanh kh¸ch s¹n , v¨n
phßng cho thuª , s¶n xuÊt xi m¨ng , dÞch vô xuÊt nhËp khÈu ,
du
lÞch…Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y , c¸c ®Þa ph¬ng
phÝa Nam , ®Æc biÖt lµ c¸c tØnh §ång Nai , S«ng BÐ, Bµ RÞa
_Vòng Tµu ®· ñng hé m¹nh c¸c dù ¸n 100% vèn níc ngoµi víi
lËp luËn r»ng cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi thuª ®Êt lËp xÝ
nghiÖp 100% vèn níc ngoµi cã lîi h¬n viÖc giao ®Êt cho bªn
ViÖt Nam gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó tham
gia liªn doanh
1.3.3.H×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh.
H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông phæ biÕn trong lÜnh vùc
th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ vµ trong lÜnh vùc bu chÝnh viÔn
th«ng .Hai lÜnh vùc nµy chiÕm 30% sè dù ¸n hîp ®ång hîp t¸c
kinh doanh , nhng chiÕm tíi 90% tæng vèn cam kÕt thc hiÖn .
Ph©n cßn l¹i chñ yÕu thuéc vÒ lÜnh vùc c«ng nghiÖp , gia
c«ng , dÞch vô
1.3.4 C¸c h×nh thøc ®Çu t vµ ph¬ng thøc tæ chøc thu
hót ®Çu t kh¸c .
- C«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t níc ngoµi :
§©y lµ h×nh thøc tæ chøc kh¸ phæ biÕn trªn thÕ giíi . Theo
quan ®iÓm cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi , so víi c¸c h×nh thøc
c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n , c«ng ty cæ phÇn cã lîi thÕ
trong viÖc huy ®éng vèn ngay tõ ®Çu cña doanh nghiÖp .
- Cæ phÇn ho¸ c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ,
viÖc chuÓn nhîng phÇn gãp vèn trong xÝ nghiÖp liªn doanh
ph¶i ®îc sù chÊp thuËn cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn .
XÝ nghiÖp liªn doanh kh«ng ®îc phÐp huy ®éng vèn b»ng
c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu hoÆc b¸n l¹i chøng kho¸n . V× vËy ,
mét sè nhµ ®Çu t níc ngoµi cho r»ng quy ®Þnh cña LuËt hiÖn
hµnh lµ “cøng” vµ ®Ò nghÞ cho cæ phÇn ho¸ xÝ nghiÖp cã vèn
®Çu t níc ngoµi .
9
- Chi nh¸nh c«ng ty níc ngoµi t¹i ViÖt Nam .
LuËt ®Çu t hiÖn hµnh kh«ng cã quy ®Þnh vÒ h×nh thøc chi
nh¸nh c«ng ty níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn trong nh÷ng
n¨m qua, mét sè ng©n hµng níc ngoµi ,c¸c c«ng ty tµi chÝnh,
th¬ng m¹i quèc tÕ ®· lµm ®¬n xin më chi nh¸nh t¹i ViÖt
Nam.
- Ph¬ng thøc ®æi ®Êt lÊy c«ng tr×nh.
Nhµ ®Çu t níc ngoµi bá vèn x©y dùng mét hoÆc mét sè dù ¸n
c¬ së h¹ tÇng nh cÇu, ®êng, hoÆc khu phè míi theo ph¬ng
thøc ch×a kho¸ trao tay hoÆc BT ( x©y dùng – chuyÓn giao).
§æi l¹i, Nhµ níc ViÖt Nam sÏ dµnh cho nhµ ®Çu t níc ngoµi
quyÒn sö dông mét diÖn tÝch ®Êt trong mét thêi gian x¸c
®Þnh ®Ó x©y dùng, kinh doanh hoÆc mét sè dù ¸n cô thÓ.
- H×nh thøc thuª mua
Mét sè xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, ®Æc biÖt lµ xÝ
nghiÖp 100% vèn cña c¸c c«ng ty NhËt B¶n ®Ò nghÞ ®îc thuª
mua hoÆc thuª miÔn phÝ m¸y mãc thiÕt bÞ. V× ®©y lµ vÊn
®Ò míi vµ m¸y mãc thiÕt bÞ vÉn thuéc së h÷u cña xÝ nghiÖp
t¹i ViÖt Nam nªn Bé Th¬ng m¹i ®· kh«ng chÊp nhËn ®Ò nghÞ
miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ leasing.
1.4 §Æc ®iÓm chñ yÕu cña FDI
§Õn nay xÐt vÒ b¶n chÊt, FDI cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ
yÕu:
* FDI trë thµnh h×nh thøc ®Çu t chñ yÕu trong ®Çu t níc
ngoµi.
XÐt vÒ u thÕ vµ hiÖu qu¶ th× FDI thÓ hiÖn râ h¬n sù
chuyÓn biÕn vÒ chÊt lîng trong nÒn kinh tÐ thÕ giíi. G¾n trùc
tiÕp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trùc tiÕp, tham gia vµo sù ph©n
c«ng lao ®éng quèc tÕ theo chiÒu s©u vµ t¹o thµnh c¬ së cña
sù ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia vµ c¸c doanh
nghiÖp xuyªn quèc tÕ
* FDI ®ang vµ sÏ t¨ng m¹nh ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn
Cã nhiÒu lý do gi¶i thÝch møc ®é ®Çu t cao gi÷a c¸c níc
c«ng nghiÖp ph¸t triÓn víi nhau nhng cã thÓ thÊy ®îc hai
nguyªn nh©n chñ yÕu sau:
-Thø nhÊt, m«i trêng ®Çu t ë c¸c níc ph¸t triÓn cã ®é t-
¬ng hîp cao. M«i trêng nµy hiÓu theo nghÜa réng bao gåm c¶
m«i trêng c«ng nghÖ vµ m«i trêng ph¸p lý.
-Thø hai, xu híng khu vùc ho¸ ®· thóc ®Èy c¸c níc nµy
x©m nhËp thÞ trêng cña nhau.
10
Tõ hai lý do ®ã ta cã thÓ gi¶i thÝch ®îc xu híng t¨ng
lªn cña FDI ë c¸c c«ng nghiÖp míi (NICs), c¸c nø¬c ASEAN vµ
TrungQuèc.
Ngoµi ra xu híng tù do ho¸ vµ më cöa cña nÒn kinh tÕ c¸c
níc ®ang ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· gãp phÇn
®¸ng kÓ vµo sù thay ®æi ®¸ng kÓ dßng ch¶y FDI.
* C¬ cÊu vµ ph¬ng thøc FDI trë nªn ®a d¹ng h¬n.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¬ cÊu vµ ph¬ng thøc ®Çu t
níc ngoµi trë nªn ®a d¹ng h¬n so víi tríc ®©y. ®iÒu nµy liªn
quan ®Õn sù h×nh thµnh hÖ thèng phan c«ng lao ®éng quèc
tÕ ngµy cµng s©u réng vµ sù thay ®æi m«i trêng kinh tÕ th-
¬ng m¹i toµn cÇu.
VÒ c¬ cÊu FDI, ®Æc biÖt lµ FDI vµo c¸c níc c«ng nghiÖp
ph¸t triÓn cã nh÷ng thay ®æi sau:
- Vai trß vµ tØ träng cña ®Çu t vµo c¸c ngµnh cã hµm lîng
khoa häc cao t¨ng lªn. H¬n 1/3 FDI t¨ng lªn hµng n¨m lµ tËp
trung vµo c¸c ngµnh then chèt nh ®iÖn tö, chÕ t¹o m¸y tÝnh,
chÊt dÎo, ho¸ chÊt vµ chÕ t¹o m¸y. Trong khi ®ã nhiÒu ngµnh
c«ng nghiÖp truyÒn thèng dïng nhiÒu vèn vµ lao ®éng, FDI
gi¶m tuyÖt ®èi hoÆc kh«ng ®Çu t .
- Tû träng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ taä gi¶m xuèng
trong khi FDI vµo c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng lªn. §iÒu nµy cã liªn
quan ®Õn tû träng khu vùc vô trong GDP cña c¸c nø¬c CECD
t¨ng lªn vµ hµm lîng dÞch vô trong céng nghiÖp chÕ t¹o. Mét
sè lÜnh vùc ®îc u tiªn lµ c¸c dÞch vô th¬ng m¹i, bµo hiÓm, c¸c
dÞch vô tµi chÝnh vµ gi¶i trÝ .
* Sù g¾n bã ngµy cµng chÆt chÏ gi· FDI vµ ODA, th¬ng
m¹i vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ.
-FDI vµ th¬ng m¹i cã liªn quan rÊt chÆt chÏ víi nhau .
Th«ng thêng, mét chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi
®îc nh»m vµo môc ®Ých t¨ng tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña mét n-
íc. MÆt kh¸c, c¸c c«ng ty níc ngoµi ®îc lùa chän ngµnh vµ ®Þa
®iÓm ®Çu t còng dùa trªn c¬ së t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh
cña s¶n phÈm trªn trêng quèc tÕ
- FDI ®ang trë thµnh kªnh quan träng nhÊt cña viÖc
chuyÓn giao c«ng nghÖ. Xu híng hiÖnu nay lµ FDI vµ chuyÓn
giao c«ng nghÖ ngµy cµng g¾n bã chÆt chÏ víi nhau . §©y
chÝnh lµ h×nh thøc cã hiÖu qu¶ nhÊt cña sù lu chuuyÓn vèn vµ
kü thuËt trªn ph¹m vi quèc tÕ .
NhiÒu níc ®· ®¹t ®îc thµnh c«ng trong viÖc hÊp thô c¸c
yÕu tè bªn ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc lµ nhê chó ý
11
®Õn ®iÒu nµy. Hong Kong , Singapo vµ §µi Loan rÊt tÝch cùc
khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia chuyÓn giao c«ng
nghÖ cïng víi qu¸ tr×nh ®Çu t.
- Sù g¾n bã gi÷a FDI vµ ODA còng lµ mét ®Æ ®iÓm næi
bËt cña sù lu chuyÓn c¸c nguån vèn , c«ng nghÖ trªn ph¹m vi
quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. H¬n n÷a xu híng nµy sÏ
ngµy cµng trë nªn m¹nh h¬n .
1.5 Vai trß cña FDI víi ph¸t triÓn kinh tÕ .
MÆc dï FDI vÉn chÞu chi phèi cña ChÝnh Phñ nhng FDI Ýt
lÖ thuéc vµo mèi quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a hai bªn. MÆt kh¸c
bªn níc ngoµi trùc tiÕp tham gia qu¶n lý s¶n xuÊt , kinhh doanh
nªn møc ®é kh¶ thi cña dù ¸n kh¸ cao, ®Æc biÖt lµ trong viÖc
tiÕp cËn thÞ trêng quèc tÕ ®Ó më réng xuÊt khÈu.Do quyÒn lîi
g¾n chÆt víi dù ¸n , hä quan t©m tíi hiÖu qu¶ kinh do¹nh nªn
cã thÓ lùa chän c«ng nghÖ thÝch hîp , n©ng cao tr×nh ®é
qu¶n lý vµ tay nghÒ cña c«ng nh©n . V× vËy , FDI ngµy cµng
cã vai trß to lín ®èi víi viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
kinh tÕ ë c¸c níc ®Çu t vµ c¸c níc nhËn ®Çu t .
- §èi víi níc ®Çu t :
§Çu t ra níc ngoµi gióp n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nh÷ng
lîi thÕ s¶n xuÊt ë c¸c níc tiÕp nhËn ®Çu t, h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm vµ n©ng cao tû suÊt lîi nhuËn cña vèn ®Çu t vµ x©y
dùng ®îc thÞ trêng cung cÊp nguyªn liÖu æn ®Þnh víi gi¸ ph¶i
ch¨ng. MÆt kh¸c ®Çu t ra níc ngoµi gióp bµnh tríng søc m¹nh
kinh tÕ vµ n©ng cao uy tÝn chÝnh trÞ. Th«ng qua viÖc x©y
dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt vµ thÞ trêng tiªu thô ë níc ngoµi mµ
c¸c níc ®Çu t më réng ®îc thÞ trêng tiªu thô, tr¸nh ®îc hµng
rµo b¶o hé mËu dÞch cña c¸c níc.
- §èi víi níc nhËn ®Çu t.
+ §èi víi c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn, FDI cã t¸c dông lín
trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ, x· héi nh
thÊt nghiÖp vµ l¹m ph¸t…Qua FDI c¸c tæ chøc kinh tÕ níc
ngoµi mua l¹i nh÷ng c«ng ty doanh nghiÖp cã nguy c¬ ph¸
s¶n, gióp c¶i thiÖn t×nh h×nh thanh to¸n vµ t¹o c«ng ¨n viÖc
lµm cho ngêi lao ®éng. FDI cßn t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thu ng©n
s¸ch díi h×nh thøc c¸c lo¹i thuÕ ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh béi
chi ng©n s¸ch, t¹o ra m«i trêng c¹nh tranh thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn kinh tÕ vµ th¬ng m¹i, gióp ngêi lao ®éng vµ c¸n bé qu¶n
lý häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c níc kh¸c.
12
+ §èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn: FDI gióp ®Èy m¹nh
tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ th«ng qua viÖc tao ra nh÷ng doanh
nghiÖp míi, thu hót thªm lao ®éng, gi¶i quyÕt mét phÇn n¹n
thÊt nghiÖp ë nh÷ng níc nµy.
FDI gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh¾c phôc ®îc t×nh
tr¹ng thiÕu vèn kÐo dµi. Nhê vËy mµ m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu
ph¸t triÓn to lín víi nguån tµi chÝnh khan hiÕm ®îc gi¶i quyÕt,
®Æc biÖt lµ trong thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. Theo sau FDI lµ m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng
nghÖ míi gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn tiÕp cËn víi khoa häc-kü
thuËt míi. Qu¸ tr×nh ®a c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt gióp tiÕt
kiÖm ®îc chi phÝ vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c n-
íc ®ang ph¸t triÓn trªn thÞ trêng quèc tÕ.
Cïng víi FDI, nh÷ng kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ, x· héi hiÖn
®¹i ®îc du nhËp vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, c¸c tæ chøc s¶n
xuÊt trong nø¬c b¾t kÞp ph¬ng thøc qu¶n lý c«ng nghiÖp
hiÖn ®¹i, lùc lîng lao ®éng quen dÇn víi phong c¸ch lµm viÖc
c«ng nghiÖp còng nh h×nh thµnh dÇn ®éi ngò nh÷ng nhµ
doanh nghiÖp giái. FDI gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn më cöa
thÞ trêng hµng ho¸ níc ngoµi vµ ®i kÌm víi nã lµ nh÷ng ho¹t
®éng Marketing ®îc më réng kh«ng ngõng.
FDI gióp t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhµ níc th«ng qua
viÖc ®¸nh thuÕ c¸c c«ng ty níc ngoµi. Tõ ®ã c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn cã nhiÒu kh¶ n¨ng h¬n trong viÖc huy ®éng nguån
tµi chÝnh cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn.
II. VÊn ®Ò thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
2.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi (FDI).
LÞch sö ph¸t triÓn cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cho
thÊy th¸i ®é cña níc tiÕp nhËn ®Çu t tõ th¸i ®é ph¶n ®èi,
®Õn th¸i ®é buéc ph¶i chÊp nhËn, ®Õn th¸i ®é hoan nghªnh.
Trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi hiÖn nay ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi ®îc mêi chµo, khuyÕn khÝch m·nh liÖt. Trªn thÕ giíi thùc
chÊt diÔn ra trµo lu c¹nh tranh quyÕt liÖt trong viÖc thu hót
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
Së dÜ hÇu hÕt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã nhu cÇu lín vÒ
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ v× nh÷ng lý do sau:
- Thø nhÊt, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã kh¶ n¨ng gi¶i
quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn cho c«ng nghiÖp
ho¸.
13
§èi víi c¸c níc nghÌo, vèn ®uîc xem lµ yÕu tè c¬ b¶n,lµ ®iÒu
kiÖn khëi ®Çu quan träng ®Ó tho¸t khái ®ãi nghÌo vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ. ThÕ nhng, ®· lµ níc nghÌo th× kh¶ n¨ng tÝch luü
vèn hay huy ®éng vèn trong níc ®Ó tËp trung cho c¸c môc tiªu
cÇn u tiªn lµ rÊt khã kh¨n, thÞ trêng vèn trong níc l¹i cha ph¸t
triÓn. Trong ®iÒu kiÖn cña thêi kú ®Çu tiÕn hµnh c«ng
nghiÖp ho¸, nh×n chung c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n: mc sèng thÊp, kh¼ n¨ng tÝch luü thÊp, c¬ së
h¹ tÇng cha ph¸t triÓn, c«ng nghÖ kü thuËt cha ph¸t triÓn,
møc ®Çu t thÊp nªn kÐm hiÖu qu¶, Ýt cã ®iÒu kiÖn ®Ó x©m
nhËp, më réng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, thiÕu kh¶ n¨ng tiÕp
cËn víi khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn cña thÕ giíi…
Gi¶i ph¸p cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lóc nµy lµ t×m
®Õn víi c¸c nguån ®Çu t quèc tÕ. Nhng trong sè c¸c nguån
®Çu t quèc tÕ th× vèn viÖn trî tuy cã ®îc mét sè vèn u ®·i nh-
ng l¹i ®i kÌm víi mét sè rµng buéc vÒ chÝnh trÞ, x· héi, thËm
chÝ c¶ vÒ qu©n sù. Cßn vèn vay th× thñ tôc võa kh¾t khe mµ
l¹i ph¶i chÞu l·i xuÊt cao. Nguån vèn ®uîc ®¸nh gi¸ cã hiÖu
qu¶ nhÊt ®èi víi giai ®o¹n ®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸
cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
Khi nhµ ®Çu t bá vèn ®Çu t còng ®ång thêi hä hoµn toµn
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ cña ®ång vèn mµ m×nh bá
ra,do ®ã truíc khi ®Çu t th× hä buéc ph¶i tÝnh to¸n kü c¸c
®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn dù ¸n .Hay nãi c¸ch
kh¸c,c¸c nhµ ®Çu t chØ xin phÐp vµ triÓn khai dù ¸n khi hä
tÝnh to¸n thÊy ®é rñi ro Ýt vµ kh¶ n¨ng thu lîi cao. §©y lµ u
thÕ h¬n h¼n cña lo¹i vèn ®Çu t trùc tiÕp so víi c¸c lo¹i v«n
vay kh¸c.
_Thø hai, Mét ®Æc ®iÓm t¬ng ®èi phæ biÕn ë c¸c níc
®ang ph¸t triÓn lµ sù l¹c hËu vµ thiÕu thèn c«ng nghÖ vµ kü
thuËt. Th«ng qua c¸c dù ¸n®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, níc tiÕp
nhËn ®Çu t cã thÓ tiÕp nhËn ®îc nh÷ng kü thuËt míi, nh÷ng
c«ng nghª tiªn tiÕn, gãp phÊn c¶i thiÖn ®¸ng kÓ c¬ së h¹
tÇng, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
nãi chung. §ång thêi, t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt
cho viÖc thùc hiÖn cuéc c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ theo híng gi¶m
tû träng n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.
_Thø 3,c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã thÓ thu hót
mét lîng lín lao ®éng trùc tiÕp vµ t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho
c¸c dÞch vô t¬ng øng. Th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, cã thÓ lµm ®éi ngò c¸n bé cña níc
14
nhËn ®Çu t qua viÖc tham gia vµo ho¹t ®éng cña liªn doanh
mµ trëng thµnh h¬n vÒ n¨ng lùc qu¶n lý phï hîp víi nÒn s¶n
xuÊt hiÖn ®¹i; h×nh thµnh mét lùc lîng c«ng nh©n kü thuËt
lµnh nghÒ; t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch…
_Thø 4, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã c¸c ®iÒu kiÖn cÇn
thiÕt cho viÖc t¹o lËp mét hÖ thèng thÞ trêng phï hîp víi yªu
cÇu cña mét nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ho¸, tiÕp cËn vµ më
réng ®îc thÞ trêng míi, t¨ng cêng quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ…
H×nh thµnh ®îc c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiªp chñ lùc;
t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸.
2.2 C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t.
2.2.1 T¹o lËp m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn.
VÊn ®Ò mang tÝnh quan träng then chèt trong viÖc tæ
chøc nh»m thu hót FDI lµ t¹o lËp m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn. M«i
trêng ®Çu t lµ tæng thÓ c¸c bé phËn mµ ë ®ã chóng t¸c ®éng
qua l¹i lÉn nhau vµ chi phèi m¹nh mÏ ®Õn c¸c ho¹t ®éng ®Çu
t. Buéc c¸c nhµ ®Çu t ph¶i tù ®iÒu chØnh c¸c môc ®Ých,
h×nh thøc vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cho thÝch hîp, t¹o ®iÒu kiÖn
cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®a ®Õn hiÖu qu¶ cao trong kinh
doanh.
Ngêi ta cã thÓ ph©n lo¹i m«i trêng ®Çu t theo nhiÒu tiªu
thøc kh¸c nhau vµ mçi tiªu thøc ph©n lo¹i ®ã l¹i h×nh thµnh
c¸c m«i trêng thµnh phÇn kh¸c nhau:
- C¨n cø ph¹m vi kh«ng gian: cã m«i trêng ®Çu t néi bé
doanh nghiÖp, m«i trêng ®Çu t trong níc vµ m«i trêng ®Çu t
quèc tÕ.
- C¨n cø vµo lÜnh vùc: cã m«i trêng chÝnh trÞ, m«i trêng
luËt ph¸p, m«i trêng kinh tÕ, m«i trêng v¨n ho¸ x· héi, c¬ së
h¹ tÇng…
- C¨n cø vµo tÝnh hÊp dÉn: cã m«i trêng ®Çu t cã tÝnh
c¹nh tranh cao, m«i trêng ®Çu t cã tÝnh trung b×nh, m«i trêng
®Çu t cã tÝnh c¹nh tranh thÊp vµ m«i trêng ®Çu t kh«ng cã
tÝnh c¹nh tranh.
2.2.2 §¶m b¶o c¸c quyÒn c¬ b¶n cña nhµ ®Çu t.
VÒ quyÒn c¬ b¶n vµ c¸c ®¶m b¶o cho c¸c nµh ®Çu t
gåm:
- §¶m b¶o kh«ng tíc ®o¹t: §¶m b¶o nµy th«ng thêng
®îc quy ®Þnh ë nh÷ng ®iÒu kho¶n ®Çu tiªn cña LuËt ®Çu t
15
níc ngoµi còng nh th«ng qua viÖc ký kÕt tham gia vµo hiÖp
®Þnh ®¶m b¶o ®Çu t ®a ph¬ng.
- §¶m b¶o cho nh÷ng mÊt m¸t: Sù ®¶m b¶o nµy diÔn ra
trong c¸c trêng hîp sau:
+Quèc h÷u ho¸: C¸c nhµ ®Çu t sÏ quan t©m ®Õn
viÖc chÝnh phñ mét níc sÏ cã th¸i ®é nh thÕ nµo ®èi víi vÞªc
quèc h÷u ho¸. T¹i ViÖt Nam, LuËt qui ®Þnh c¸c doanh nghiÖp
cã vèn ®Çu t níc ngoµi kh«ng bÞ quèc h÷u ho¸; cã níc l¹i qui
®Þnh r»ng trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt sÏ quèc h÷u ho¸
vµ cã kho¶n ®Òn bï xøng ®¸ng.
+ Ph¸ huû do chiÕn tranh: Th«ng thêng nh÷ng thiÖt
h¹i g©y ra bëi chiÕn tranh tõ bªn ngoµi kh«ng ®îc ®Òn bï nh-
ng nh÷ng thiÖt h¹i t¹o ra tõ c¸c vÊn ®Ò cña quèc gia ®ã nh
næi lo¹n, khñng bè…th× sÏ ®îc ®Òn bï.
+ TÝnh kh«ng chuyÓn ®æi ®îc cña tiÒn tÖ: §èi víi
®ånh tiÒn kh«ng chuyÓn ®æi ®îc, nhµ ®Çu t níc ngoµi sÏ ®îc
híng dÉn c¸ch c©n b»ng ngo¹i tÖ cÇn thiÕt còng nh chuyÓn
®æi tõ ®ång néi tÖ sang ngo¹i tÖ.
- ChuyÓn(göi) ngo¹i hèi: §èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi
kh¶ n¨ng tèt nhÊt vÉn lµ kh«ng cã mét qui ®Þnh g× tõ phÝa n-
íc së t¹i. Tõ ®ã hä cã thÓ chuyÓn c¸c kho¶n tiÒn vÒ níc mét
c¸ch tù do. Nh÷ng kho¶n sau ®©y trong mäi trêng hîp c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµi ph¶i ®îc chuyÓn vÒ níc nÕu hä muèn: lîi
nhuËn, c¸c kho¶n kiÕm ®îc kh¸c, lîi tøc ®Çu t, vèn ®Çu t,
gèc vµ l·i cña c¸c kho¶n vay níc ngoµi , l¬ng cho nh©n viªn níc
ngoµi, tiÒn b¶n quyÒn, phÝ kü thuËt…
2.2.3 ChiÕn lîc b¶o hé vµ c¸c u tiªn dµnh cho c¸c nhµ
®Çu t vµ ngêi níc ngoµi.
Bao gåm c¸c vÊn ®Ò sau:
- ViÖc tuyÓn dông ngêi níc ngoµi: ViÖc tuyÓn dông ngêi níc
ngoµi lµ ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c bªn ®Çu t. Mét sè quy ®Þnh
mµ c¸c níc thêng sö dông ®Ó qui ®Þnh ®Ó qui ®Þnh viÖc
tuyÓn dông ngêi níc ngoµi nh:
+ Qui ®Þnh tæng sè lao ®éng níc ngoµi kh«ng ®îc vît qu¸
mét møc qui ®Þnh nµo ®ã.
+ Ban hµnh c¸c thÓ c tró cho lao ®éng níc ngoµi hay thÎ
lao ®éng níc ngoµi còng nh nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®èi tîng b¾t
buéc ph¶i cã c¸c thÎ ®ã míi ®îc lµm viÖc ë níc së t¹i.
+ Quy ®Þnh nh÷ng nghµnh nghÒ cÇn thiÕt ph¶i sö dông
lao ®éng níc ngoµi. + Quy ®Þnh viÖc thÕt kÕ c¸c ch¬ng
16
tr×nh ®µo t¹o ®Ó thay thÕ lao ®éng níc ngoµi b»ng c¸c lao
®éng trong níc.
-QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ: Sù ®¶m b¶o quyÒn së h÷u vÒ
s¸ng chÕ, nh·n hiÖu th¬ng m¹i còng lµ mét ®iÒu kiÖn kÝch
thÝch c¸c nhµ ®Çu t.
-Sù u tiªn víi c¸c nhµ ®Çu t chÝnh phñ
C¸c kho¶n vay hay nguån trî gióp tõ phÝa chÝnh phñ ®îc
coi lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc khuyÕn khÝch ®Çu t .
-§¶m b¶o cho mét m«i trêng c¹nh tranh b×nh ®¼ng .
C¸c nhµ ®Çu t mong muèn viÖc ®¶m b¶o cho mét m«i tr-
êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c nhµ ®Çu t trong níc víi n-
íc ngoµi, gi÷a c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi víi nhau, gi÷a khu vùc
t nh©n vµ c«ng céng.Bao gåm:
+C¹nh tranh nhËp khÈu: ChÝnh s¸ch nhËp khÈu cña níc së
t¹i cÇn phï hîp vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp
cña níc ®ã ph¸t triÓn. C¸c hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc thuéc
nh÷ng ngµnh ®êc coi lµ non trÎ nªn cã mét thêi gian ®îc b¶o
hé ®Ó c¹nh tranh ®îc víi hµng ho¸ nhËp khÈu.
+C¹nh tranh ChÝnh Phñ: C¸c ch¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ
vÒ hç trî c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc kh«ng ®îc vi ph¹m tÝnh
c¹nh tranh. §iÒu nµy ®ßi hái Nhµ níc ph¶i ph©n biÖt râ rµng
nh÷ng u ®·i dµnh cho tõng khu vùc. Khu vùc c«ng céng kh«ng
®îc phÐp x©m ph¹m khu vùc t nh©n.
+C¹nh tranh néi ®Þa th«ng qua viÖc ®¸nh thuÕ tõ c¸c
hµng rµo ch¾n th©m nhËp vµo ngµnh c«ng nghiÖp.§iÒu nµy
liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµi vµ c¸c nhµ ®Çu t trong níc.
2.2.4 Së h÷u bÊt ®éng s¶n cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi .
§©y còng cã thÓ coi lµ mét trong nh÷ng khuyÕn khÝch
®Çu t , bëi v× nã lµm cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi tin tëng cµo
kh¼ n¨ng æn ®Þnh cña kho¶n ®Çu t còng nh nh÷ng quyÒn
kh¸c. Nãi chung, ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t th× thuËn lîi nhÊt vÉn
lµ ®uîc së h÷u bÊt ®éng s¶n. NÕu viÖc së h÷u bÊt ®éng s¶n
kh«ng ®îc luËt ph¸p cho phÐp th× c¸c nhµ ®Çu t ®ßi hái ph¶i
®îc sö dông bÊt ®éng s¶n trong mét thêi gian hîp lý.
2.2.5 MiÔn gi¶m thuÕ.
- MiÔn thuÕ vèn: ChÝnh phñ kh«ng thu thuÕ trªn c¸c
kho¶n chuyÓn nhîng hay phÇn kiÕm ®îc tõ cæ phiÕu.
- MiÔn gi¶m thuÕ suÊt, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
17
Sau khi kinh doanh cã l·i, trong mét thêi gian c¸c nhµ ®Çu t
®îc hëng u ®·i kh«ng ph¶i nép thuÕ. Sau mét thêi gian miÔn
thuÕ, c¸c níc tiÕn hµnh gi¶m thuÕ.
- MiÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ thu nhËp kh¸c.
ChÝnh phñ cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t kh«ng ph¶i nép c¸c
kho¶n thuÕ ®Þa ph¬ng nh thuÕ doanh thu, lîi tøc.Ngµnh ®îc
miÔn gi¶m cã thÓ lµ ngµnh ®Þnh híng xuÊt khÈu, hay ngµnh
thu vÒ nhiÒu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc.
- MiÔn gi¶m thuÕ hµng t liÖu s¶n xuÊt nhËp khÈu (vèn).
ChÝnh phñ kh«ng thu thuÕ nhËp khÈu t liÖu s¶n xuÊt (bao
gåm m¸y mãc vµ c¸c linh kiÖn, phô tïng thay thÕ, nguyªn
nhiªn vËt liÖu) phôc vô c¸c ngµnh khuyÕn khÝch nh ngµnh h-
íng vµo xuÊt khÈu, hay c¸c ngµnh thùc hiÖn chiÕn lîc ho¸ c«ng
nghiÖp ®Êt níc, c¸c dù ¸n khuyÕn khÝch ®Çu t.
- MiÔn thuÕ b¶n quyÒn. ViÖc miÔn thuÕ b¶n quyÒn
nh»m khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi chuyÓn giao
c«ng nghÖ vµo níc së t¹i. Tuy nhiªn c¸c ChÝnh phñ còng c©n
nh¾c xem nªn miÔn thuÕ b¶n quyÒn trong suèt thêi gian hîp
®ång hay chØ miÔn thuÕ cho mét sè n¨m.
- MiÔn c¸c lo¹i thuÕ vµ chi phÝ kh¸c: C¸c lo¹i thuÕ vµ
chi phÝ kh¸c ®ù¬c miÔn bao gåm nhiÒu d¹ng nh thuÕ thu
nhËp c¸ nh©n ®èi víi chuyªn gia kü thuËt níc ngoµi lµm viÖc
trong c¸c khu vùc ®îc u tiªn; c¸c kho¶n thuÕ doanh thu hay
c¸c møc thuÕ ®Æc biÖt khi míi khëi sù kinh doanh…ViÖc ký
kÕt c¸c hiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn còng lµ mét
khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t bëi v× nã miÔn trõ viÖc
nép thuÕ thu nhËp c¸ nh©n trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt
®Þnh nµo ®ã.
Trong mét sè dù ¸n khuyÕn khÝch ®Çu t, c¸c nhµ ®Çu t cßn
®îc hëng u ®·i vÒ gi¸ cho thuª ®Êt vµ c¸c chi phÝ kh¸c trong
qu¸ tr×nh triÓn khai vµ vËn hµnh dù ¸n.
2.2.6 Nh÷ng kho¶n trî cÊp cña chÝnh phñ
- C¸c chi phÝ tæ chøc vµ tiÒn vËn hµnh. ChÝnh phñ níc së
t¹i cã thÓ cho phÐp tÝnh nµy vµo chi phÝ cña dù ¸n trong mét
thêi gian nhÊt ®Þnh.
- T¸i ®Çu t: NÕu dïng lîi nhuËn ®Ó t¸i ®Çu t th× sÏ ®îc
hëng nh÷ng u ®·i nhÊt ®Þnh.
18
- Trî cÊp ®Çu t: Lµ cho phÐp mét tû nhÊt ®Þnh cña kho¶n
vèn ®Çu t kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng nghÜa vô vÒ ®Çu t trong
kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh.
- C¸c kho¶n khÊu trõ kh¸c: C¸c kho¶n khÊu trõ nµy cã
thÓ tån t¹i díi cã nh÷ng quy ®Þnh ®Æc biÖt ®èi víi mét sè
ngµnh nh cho phÐp ®îc miÔn trõ gÊp 2 lÇn vÒ gi¸ trÞ còng
nh vÒ mÆt thêi gian ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh u ®·i chØ
riªng cho mét dù ¸n nµo ®ã.
- TÝn dông thuÕ ®Çu t: §©y thùc chÊt lµ biÖn ph¸p mµ
chÝnh phñ sö dông nh»m khuyÕn khÝch vµ còng ®Ó gióp c¸c
nhµ ®Çu t t¨ng vèn ®Çu t nh trî cÊp ®Çu t, tr¶ l¹i nh÷ng
nghÜa vô vÒ thuÕ ®· ph¶i nép cho nhµ ®Çu t nÕu nhµ ®Çu t
ph¶i t¸i ®Çu t
- C¸c kho¶n tÝn dông thuÕ kh¸c:
§Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t, mét kho¶n thu nhËp cã
nguån gèc tõ níc ngoµi mµ ®· chÞu thuÕ ë níc ngoµi cã thÓ ®îc
®a vµo ®Ó xin miÔn gi¶m ë trong níc cã thÓ sö dông nh
nh÷ng kho¶n tÝn dông ®Çu t
2.2.7. C¸c khuyÕn khÝch ®Æc biÖt
- §èi víi c¸c c«ng ty ®a quèc gia :
C¸c c«ng ty nµy lµ mét nguån cung cÊp vèn ®Çu t lín trªn
thÕ giíi nªn viÖc cã nh÷ng khuyÕn khÝch ®Æc biÖt víi c¸c
c«ng ty ®a quèc gia lµ cÇn thiÕt .Tuy nhiªn c¸c chÝnh phñ ph¶i
c©n nh¾c xem nªn thùc hiÖn nh÷ng khuyÕn khÝch ®Æc biÖt
®ã nh thÕ nµo ®Ó vÉn ®¶m b¶o nguyªn t¾c “ s©n ch¬i b×nh
®¼ng ”
Mét så trêng hîp ®· sö dông c¸c khuyÕn khÝch ®Æc
biÖt :
+ Coi nh÷ng c«ng ty ®a quèc gia nh nh÷ng c«ng ty ®îc
ghi tªn ë thÞ trêng chøng kho¸n vµ cho hëng nh÷ng u ®·i t¬ng
tù
+Cho phÐp c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®îc thµnh lËp c¸c
c«ng ty cæ phÇn
+ KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty ®a quèc gia chuyÓn giao
c«ng nghÖ vµ thùc hiÖn mua s¾m trong néi bé h·ng còng nh
khuyÕn khÝch viÖc thiÕt lËp c¸c trô së chÝnh b»ng viÖc cho
phÐp thµnh lËp c¸c trung t©m mua s¾m cña c«ng ty ®a quèc
gia ®ã ë níc së t¹i vµ ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc h¶i quan , c¸c
®ßi hái vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi , ®¨ng ký lµm thÎ cho nh©n viªn
19
…ViÖc thµnh lËp c¸c khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghÖ cao , khu
c«ng nghÖ tËp trung còng lµ mét biÖn ph¸p khuyÕn khÝch c¸c
c«ng ty ®a quèc gia ho¹t ®éng ë níc së t¹i
-§èi víi c¸c c¬ quan tµi chÝnh h¶i ngo¹i .ViÖc khuyÕn
khÝch thµnh lËp c¸c c«ng ty nµy còng cã nghÜa lµ khuyÕn
khÝch c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi ®Çu t vµo së t¹i .Do ®ã
chÝnh phñ níc së t¹i cã xu híng miÔn gi¶m c¸c kho¶n thuÕ vµ
nghÜa vô tµi chÝnh còng nh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ra
®êi vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan tµi chÝnh h¶i ngo¹i .
2.2.8. C¸c luËt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t
níc ngoµi
§©y lµ nh÷ng qui ®Þnh riªng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho
c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi tiÕn hµnh c«ng viÖc kinh doanh ë níc
së t¹i . Nhãm nµy bao gåm nh÷ng khuyÕn khÝch phi tµi chÝnh
nh cho phÐp tuyÓ dông nh©n c«ng níc ngoµi kh«ng h¹n
chÕ ,®¶m b¶o viÖc chuyÓn nhîc vµ håi h¬ng cña vèn vµ lîi
nhuËn ; ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh ; sù cho phÐp b¸n hµng tiªu
dïng ®Õn ngêi tiªu dïng cuèi cïng kh«ng ph¶i th«ng qua c¸c
®¹i lý hay c«ng ty th¬ng m¹i, së h÷u ®Êt ®ai .
20
§Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, thóc
®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, th× vÊn ®Ò quan träng
nhÊt lµ ph¶i cÇn cã vèn.
Vèn cã hai lo¹i chñ yÕu lµ vèn trong níc vµ vèn níc ngoµi.
§èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, th× vÊn ®Ò thu hót vèn n-
íc ngoµi ®Ó thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ lµ yÕu tè v« cïng
quan träng vµ ®îc nhiÒu níc quan t©m, trong ®ã cã níc ta.
Trong thêi ®¹i ngµy nay, xu híng hoµ nhËp, liªn kÕt gi÷a
c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy cµng cao.Do ®ã trong hîp t¸c ®Çu t
quèc tÕ thêng cã nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau. Nh×n chung,
vèn níc ngoµi ®Çu t vµo trong níc b»ng hai con ®ßng chÝnh lµ
®êng c«ng céng vµ ®êng t nh©n hoÆc th¬ng m¹i. H×nh thøc
®Çu t qu«c tÕ chñ yÕu lµ ®Çu t trùc tiÕp (FDI: Foreign Direct
Investment); ®Çu t qua thÞ trêng chøng kho¸n;cho vay cña
c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ vµ ng©n hµng níc ngoµi (vay th¬ng
m¹i) vµ nguån viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA).
Trong ®Ò ¸n m«n häc nµy,em xin ®i vµo vÊn ®Ò träng
t©m lµ:
“Kinh nghiÖm thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
ë mét sè níc vµ vËn dông vµo ViÖt Nam”
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n nay,em ®· ®îc sù gãp ý
vµ chØ b¶o tËn t×nh cña GS.TS NguyÔn Thµnh §é. Tuy nhiªn
v× cßn giíi h¹n vÒ kiÕn thøc còng nh thêi gian nªn bµi viÕt nµy
cña em kh«ng tr¸nh ®îc thiÕu sãt. KÝnh mong sù gãp ý cña
thÇy!
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç v¨n
Th¾ng
1
ch¬ng i:
Lý luËn chung vÒ thu hót vèn ®Çu t trùc
tiÕp
níc ngoµi (FDI:Foreign Direct Investment)
I. Vai trß cña FDI ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ.
1.1 Quan ®iÓm cña Lª Nin vµ c¸c nhµ kinh tÕ vÒ FDI.
1.1.1 Quan ®iÓm cña Lª Nin vÒ FDI
Theo Lª Nin, trong giai ®o¹n c¹nh tranh tù do, ®Æc
®iÓm cña chñ nghÜa t b¶n lµ xuÊt khÈu hµng ho¸, cßn trong
giai ®o¹n hiÖn ®¹i lµ xuÊt khÈu t b¶n. ¤ng cho r»ng: xuÊt
khÈu t b¶n lµ mét ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña chñ nghÜa t b¶n
hiÖn ®¹i. Do t b¶n tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®·
xuÊt hiÖn hiÖn tîng “ t b¶n thõa “, thõa so v¬Ý tØ suÊt lîi
nhuËn thÊp nÕu ph¶i ®Çu t trong níc, cßn nÕu ®Çu t ra bªn
ngoµi th× tØ suÊt lîi nhuËn sÏ cao h¬n. Theo «ng: “Chõng nµo
chñ nghÜa t b¶n vÉn lµ chñ nghÜa t b¶n, sè t b¶n thõa kh«ng
ph¶i dïng ®Ó n©ng cao møc sèng cña quÇn chóng trong níc
®ã, v× nh thÕ sÏ lµm gi¶m bít lîi nhuËn cña bän t b¶n- mµ lµ
®Ó t¨ng thªm lîi nhuËn b»ng c¸ch xuÊt khÈu t b¶n ra níc
ngoµi, vµo nh÷ng níc l¹c hËu. Trong c¸c níc l¹c hËu nµy, lîi
nhuËn thêng cao v× t b¶n h·y cßn Ýt, gi¸ ®Êt ®ai t¬ng ®èi
thÊp, tiÒn c«ng h¹, nguyªn liÖu rΔ(1) . XuÊt khÈu t b¶n cã ¶nh
hëng tíi nguån vèn ®Çu t cña c¸c níc xuÊt khÈu t b¶n, nhng l¹i
gióp cho nh÷ng tæ chøc ®éc quyÒn thu ®îc lîi nhuËn cao ë níc
ngoµi. Ngoµi ra xuÊt khÈu t b¶n cßn b¶o vÖ chÕ ®é chÝnh trÞ
ë c¸c níc nhËp khÈu t b¶n vµ Ýt nhiÒu cã t¸c dông thóc ®Èy
ph¸t triÓn kinh tÕ, kü thuËt. Nhng thùc tÕ nh©n d©n ë c¸c níc
nhËp khÈu t b¶n bÞ bãc lét nhiÒu h¬n, sù lÖ thuéc vÒ kinh tÕ
vµ kü thuËt t¨ng lªn vµ tõ ®ã sù phô thuéc vÒ chÝnh trÞ lµ khã
tr¸nh khái.
Lª Nin cho r»ng : “ ViÖc xuÊt khÈu t b¶n ¶nh hëng ®Õn sù
ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n vµ thóc ®Èy hÕt søc nhanh sù
ph¸t triÓn ®ã trong nh÷ng níc ®· ®îc ®Çu t . Cho nªn nÕu
(1)
V.I.LªNin: toµn tËp, “Chñ nghÜa ®Õ quèc, giai ®o¹n tét cïng cña chñ nghÜa t
b¶n”,Nxb tiÕn bé, Matxc¬va,1980,t27,tr456.
2
trªn mét møc ®é nµo ®ã viÖc xuÊt khÈu cã thÓ g©y ra mét
sù ngng trÖ nµo ®ã trong sù ph¸t triÓn cña c¸c níc xuÊt khÈu
t b¶n..”(2)
1.1.2 Quan ®iÓm cña Samuelson vÒ thu hót FDI
Samuelson cho r»ng ®a sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu
thiÕu vèn, møc thu nhËp thÊp chØ ®ñ sèng ë møc tèi thiÓu do
®ã kh¶ n¨ng tÝch luü vèn h¹n chÕ. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn
trong lý thuyÕt “ c¸i vßng luÈn quÈn “ vµ “có huých tõ bªn
ngoµi”. MÆt kh¸c «ng cho r»ng ,ë c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn, nguån nh©n lùc ®ang bÞ h¹n chÕ bëi tuæi thä vµ d©n
chÝ thÊp; tµi nguyªn khan hiÕm; kü thuËt l¹c hËu vµ gÆp ph¶i
trë ng¹i trong viÖc kÕt hîp chóng.Do vËy ë nhiÒu níc ®ang
ph¸t triÓn ngµy cµng khã kh¨n vµ t¨ng “c¸i vßng luÈn
quÈn”.Tõ ®ã theo Samuelson: ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i cã “
có huých tõ bªn ngoµi nh»m ph¸ vì c¸i vßng luÈn quÈn “ . §ã lµ
ph¶i cã ®Çu t cña níc ngoµi vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
1.1.3 Quan ®iÓm cña R.Nurke vÒ FDI.
R.Nurke ®· lÊy vßng luÈn quÈn cña sù nghÌo ®ãi lµm lý
luËn t¹o vèn: xÐt vÒ lîng cung ,ngêi ta thÊy kh¶ n¨ng tiÕt
kiÖm Ýt ái, t×nh h×nh ®ã lµ do møc ®é thu nhËp thùc tÕ
thÊp, møc thu nhËp thÊp ph¶n ¸nh n¨ng suÊt lao ®éng thÊp ,
®Õn lît m×nh n¨ng suÊt lao ®éng thÊp phÇn lín do t×nh tr¹ng
thiÕu t b¶n g©y ra. ThiÕu t b¶n l¹i lµ kÕt qu¶ cña kh¶ n¨ng
tiÕt kiÖm Ýt ái ®a l¹i.Vµ thÕ lµ c¸i vßng ®îc khÐp kÝn. Trong
c¸i vßng luÈn quÈn cña sù nghÌo ®ãi ®ã, nguyªn nh©n c¬ b¶n
lµ thiÕu vèn. Do vËy, më cña cho ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
®îc «ng xem lµ gi¶i ph¸p thùc tÕ nhÊt ®èi víi c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn. Theo «ng , më cöa cho FDI cã ý nghÜa ®èi víi c¸c
níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ v¬n ®Õn nh÷ng thÞ trêng míi
còng nh khuyÕn khÝch viÖc më réng kü thuËt hiÖn ®¹i vµ
nh÷ng ph¬ng ph¸p qu¶n lý cã hiÖu qu¶ .FDI gióp cho c¸c níc
®ang ph¸t triÓn tr¸nh ®îc nh÷ng ®ßi hái vÒ l·i suÊt chÆt chÏ.
C¸c níc cã thu nhËp thÊp ®îc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt nguyªn
liÖu vµ thùc phÈm xuÊt khÈu, ®îc chuyªn m«n ho¸ dùa trªn
nguyªn t¾c b©t di bÊt dÞch cña lîi thÕ so s¸nh trong th¬ng
m¹i quèc tÕ , dï r»ng FDI tríc hÕt cho lîi Ých c¸c níc xuÊt khÈu
vèn chø kh«ng ph¶i cña c¸c níc nhËn vèn , thÕ nhng më cöa
(2)
S®d, tr459.
3
vÉn cßn h¬n lµ ®ãng cöa. R.Nurke cho r»ng ,FDI mang l¹i lîi
Ých chung cho c¶ hai bªn , dï ch¼ng bao giê c©n b»ng tuyÖt
®èi nhng kh«ng thÓ lµm kh¸c ®îc v× nã lµ ®ßi hái tù nhiªn ,
tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh vËn ®éng thÞ trêng
1.2 B¶n chÊt cña FDI.
Sù ph¸t triÓn cña ®Çu t trùc tݪp níc ngoµi ®îc quy
®inh hoµn toµn bëi quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan víi nh÷ng
®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ chÝn muåi nhÊt ®Þnh . Sù thay ®æi th¸i
®é tõ ban ®Çu lµ “chèng l¹i” qua “chÊp nhËn” ®Õn “hoan
nghªnh” , ®Çu t trùc tݪp níc ngoµi cã thÓ xem lµ yÕu tè t¸c
®éng lµm t¹o ra nh÷ng bíc thay ®æi nhËn thøc theo híng
ngµy cµng ®óng h¬n vµ chñ ®éng h¬n cña con ngêi ®èi víi
quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan vÒ sù ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt x·
héi vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®ang më ra mét cach thùc
tÕ trªn quy m« quèc tÕ.Xu híng nµy cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh
trong viªc chi phèi c¸c biÓu hÞªn kh¸c nhau cu¶ ®Çu t trùc
tiÕp níc ngoµi.
Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®· h×nh thµnh nªn c¸c dßng lu
chuyÓn vèn chñ yÕu:Dßng vèn tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®æ
vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn; dßng vèn lu chuyÓn trong néi bé
c¸c níc phat triÓn.Sù lu chuyÓn cña c¸c dßng vèn diÔn ra díi
nhiÒu hinh thøc nh : Tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (gåm viÖn
trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA vµ c¸c h×nh thøc kh¸c),nguån
vay t nh©n(tÝn dông tõ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i) vµ ®Çu t
trùc tiÕp níc ngoµi. Mçi nguån vèn cã ®Æc ®iÓm riªng cña nã.
Nguån tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc lµ nguån vèn do c¸c
tæ chøc quèc tÕ, chÝnh phñ( hoÆc c¬ quan ®¹i diÖn chÝnh
phñ) cung cÊp. Lo¹i vèn nµy cã u ®iÓm lµ cã sù u ®·i nhÊt
®Þnh vÒ l·i suÊt, khèi lîng cho vay lín vµ thêi h¹n vay t¬ng ®èi
dµi. §Ó gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong lo¹i vèn nµy ®·
giµnh mét lîng vèn chñ yÕu cho vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh
thøc ODA, ®©y lµ nguån vèn cã nhiÒu u ®·i, trong ODA cã
mét phÇn lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, chiÕm kho¶ng 25% tæng
sè vèn. Tuy vËy kh«ng ph¶i kho¶n ODA nµo còng dÔ dµng,
nhÊt lµ lo¹i vèn do c¸c chÝnh phñ cung cÊp, nã thêng g¾n víi
nh÷ng r»ng buéc nµo ®ã vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, thËm
chÝ c¶ vÒ qu©n sù.
Nguån vay t nh©n: §©y lµ nguån vèn kh«ng cã nh÷ng
r»ng buéc nh vèn ODA, tuy nhiªn ®©y lµ lo¹i vèn cã thñ tôc
4
vay rÊt kh¾t khe, møc l·i suÊt cao, thêi h¹n tr¶ nî rÊt nghiªm
ngÆt.
Nh×n chung sö dông hai lo¹i vèn trªn ®Òu ®Ó l¹i cho
nÒn kinh tÕ c¸c níc ®i vay g¸nh nÆng nî nÇn – mét trong
nh÷ng yÕu tè chøa ®ùng tiÒm Èn nguy c¬ dÉn ®Õn khñng
ho¶ng, nhÊt lµ khñng ho¶ng vÒ tiÒn tÖ.
Nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI)
Trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i,®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi lµ lo¹i vèn cã nhiÒu u ®iÓm h¬n so víi c¸c lo¹i vèn kÓ
trªn. NhÊt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, khi kh¶ n¨ng tæ
chøc s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ cßn thÊp th× hiÖu qu¶ cµng râ
rÖt.
VÒ b¶n chÊt , FDI lµ sù gÆp nhau vÒ nhu cÇu cña mét bªn la
nhµ ®Çu t vµ mét bªn kh¸c lµ níc nhËn ®Çu t.
- §èi víi nhµ ®Çu t:
Khi qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung vèn ®¹t tíi tr×nh ®é mµ
“m¶nh ®Êt” s¶n xuÊt kinh doanh truyÒn thèng cña hä ®· trë
nªn chËt hÑp ®Õn møc c¶n trë kh¶ n¨ng hiÖu qu¶ cña ®Çu t ,
n¬i mµ ë ®ã nÕu ®Çu t vµo th× hä sÏ thu ®îc lîi nhuËn nh
mong muèn . Trong khi ë mét sè quèc gia kh¸c l¹i xuÊt hiÖn
nhiÒu lîi thÕ mµ hä cã thÓ khai th¸c ®Ó thu lîi nhuËn cao h¬n
n¬i mµ hä ®ang ®Çu t .Cã thÓ nãi ®©y chÝnh lµ yÕu tè c¬
b¶n nhÊt thóc ®Èy c¸c nhµ ®Çu t chuyÓn vèn cña m×nh ®Çu
t vµo níc kh¸c.Hay nãi c¸ch kh¸c ,viÖc t×m kiÕm , theo ®uæi
lîi nhuËn cao h¬n vµ b¶o toµn ®éc quyÒn hay lîi thÕ c¹nh
tranh lµ b¶n chÊt , lµ ®éng c¬ , lµ môc tiªu c¬ b¶n xuyªn suèt
cña c¸c nhµ ®Çu t .§Çu t ra níc ngoµi lµ ph¬ng thøc gi¶i quyÕt
cã hiÖu qu¶. §©y lµ lo¹i h×nh mµ b¶n th©n nã rÊt cã kh¶
n¨ng ®Ó thùc hiÖn viÖc kÐo dµi “chu kú tuæi thä s¶n phÈm” ,
“chu kú tuæi thä kü thuËt” mµ vÉn gi÷ ®îc ®éc quyÒn kü
thuËt ,dÔ dµng x©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi mµ kh«ng bÞ
c¶n trë bëi c¸c rµo ch¾n.
Khai th¸c ®îc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn còng nh gi¸ nh©n
c«ng rÎ cña níc nhËn ®Çu t…Ph¶i nãi r»ng,®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi lµ “lèi tho¸t lý tëng”tr¬c sóc Ðp x¶y ra “sù bïng næ ph¸
s¶n”do nh÷ng m©u thuÉn tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh phat triÓn.
Ta nãi nã lµ lý tëng v× chÝnh lèi tho¸t nµy ®· t¹o cho c¸c nhµ
®Çu t tiÕp tôc thu lîi vµ ph¸t triÓn , cã khi cßn ph¸t triÓn víi
tèc ®é cao h¬n. ThËm chÝ khi níc nhËn ®µu t cã sù thay ®æi
chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu sang chÝnh s¸ch híng sang
xuÊt khÈu th× nhµ ®Çu t vÉn cã thÓ tiÕp tôc ®Çu t díi d¹ng
5
më c¸c chi nh¸nh s¶n xuÊt c¸c bé phËn , phô kiÖn …®Ó xuÊt
khÈu trë l¹i ®Ó phôc vô cho c«ng ty mÑ , còng nh c¸c thÞ tr-
êng míi …§èi víi c¸c níc ®ang phat triÓn , díi con m¾t cña c¸c
nhµ ®Çu t , trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c níc nµy ®· cã
nh÷ng sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ c¬ së h¹ tÇng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ
, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña ngêi lao ®éng, hÖ
thèng luËt ph¸p , dung lîng thÞ trêng, mét sè nguån tµi nguyªn
… còng nh sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ… Nh÷ng c¶i thiÖn nµy ®·
t¹o sù hÊp dÉn nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t . Tíc khi x¶y
ra khñng ho¶ng tµi chÝnh _tiÒn tÖ , thÕ giíi ®¸nh gi¸ Ch©u
¸ , vµ nhÊt lµ §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ ®ang lµ khu vùc xuÊt
hiÖn nhiÒu nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng, nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t
triÓn vµ cã søc hót ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t.
Tãm l¹i :
Thùc chÊt c¬ b¶n bªn trong cña nhµ ®Çu t trong ho¹t
®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi bao gåm:Duy tr× vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña chñ ®Çu t ( vÊn ®Ò vèn , kü thuËt ,
s¶n phÈm …;Khai th¸c c¸c nguån lùc vµ x©m nhËp thÞ trêng
cña c¸c níc nhËn ®Çu t ; Tranh thñ lîi dông chÝnh s¸ch khuyÕn
khÝch cña c¸c níc nhËn ®Çu t ; Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t
trùc tiÕp ®Ó thùc hiÖn c¸c ý ®å kinh tÕ (hoÆc phi kinh tÕ )
mµ c¸c ho¹t ®äng kh¸c kh«ng thùc hiÖn ®îc.
- §èi víi c¸c níc nhËn ®Çu t :
§©y lµ nh÷ng níc ®ang cã mét sè lîi thÕ mµ nã cha cã hoÆc
kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c. C¸c níc nhËn ®Çu t thuéc
lo¹i nµy thêng lµ c¸c níc cã nguån tµi nguyªn tu¬ng ®èi phong
phó, cã nguån lao ®éng dåi dµo vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ, thiÕu
vèn, thiÕu kü thuËt, thiÕu c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ Ýt cã kh¶
n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao… Sè nµy
phÇn lín thuéc c¸c níc ph¸t triÓn.
- C¸c níc nhËn ®Çu t d¹ng kh¸c ®ã lµ c¸c níc ph¸t
triÓn, ®©y c¸c níc cã tiÒm lùc kinh tÕ cao, phÇn lín lµ nh÷ng
níc cã vèn ®Çu t ra níc ngoµi. C¸c níc nµy cã ®Æc ®iÓm lµ cã
c¬ së h¹ tÇng tèt, hä ®¨ vµ ®ang tham gia cã hiÖu qu¶ vµo
qóa tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ hoÆc lµ thµnh viªn
cña c¸c tæ chøc kinh tÕ hoÆc c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín. Hä
nhËn ®Çu t trong mèi liªn kÕt ®Ó gi÷ quyÒn chi phèi kinh tÕ
thÕ giíi.
Nãi chung, ®èi víi níc tiÕp nhËn ®Çu t, cho dï ë tr×nh
®é ph¸t triÓn cao hay thÊp, sè vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ
do sù khÐo lÐo “mêi chµo” hay do c¸c nhµ hay do c¸c nhµ ®Çu
6
t tù t×m ®Õn mµ cã , th× ®Çu t níc ngoµi còng thêng cã sù
®ãng gãp nhÊt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña hä. ë nh÷ng
møc ®é kh¸c nhau , ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®ãng vµi trß lµ
nguån vèn bæ sung lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh ( thËm chÝ
quyÕt ®Þnh) theo sù chuyÓn biÕn theo chiÒu híng tÝch cùc
cña mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh , hay mét sè ngµnh
nghÒ , hoÆc lµ nh÷ng yÕu tè xóc t¸c lµm cho c¸c tiÒm n¨ng
néi t¹i cña níc nhËn ®Çu t ph¸t huy mét c¸ch m¹nh mÏ vµ cã
hiÖu qu¶ h¬n.
LÞch sö ph¸t triÓn trùc tiÕp níc ngoµi cho thÊy th¸i ®é
cña c¸c níc nhËn ®Çu t lµ tõ th¸i ®é ph¶n ®èi ( xem ®Çu t
trùc tiÕp níc ngoµi lµ c«ng cô cíp bãc ®èi víi thuéc ®Þa ) ®Õn
th¸i ®é buéc ph¶i chÊp nhËn vµ ®Õn th¸i ®é hoan nghªnh …
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay , ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc mêi
chµo , khuyÕn khÝch m·nh liÖt ®èi víi thu hót ®Çu t trùc tiÕp
níc ngoµi.
MÆc dï hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu tranh luËn ,cßn nh÷ng ý kiÕn
kh¸c nhau vÒ vai trß , vÒ mÆt tÝch cùc , tiªu cùc …cña ®Çu t
trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi níc tiÕp nhËn ®Çu t . Nhng chØ
®iÓm qua nhu cÇu , qua trµo lu c¹nh tranh thu hót còng ®ñ
cho ta kh¼ng ®Þnh r»ng : ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi hiÖn nay
®èi víi c¸c níc nhËn ®Çu t cã t¸c dông tÝch cùc lµ chñ yÕu . §a
phÇn c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tݪp níc ngoµi , khi thùc hiÖn ®Òu
®a l¹i lîi Ých cho níc nhËn ®Çu t . §èi víi nhiÒu níc , ®Çu t trùc
tiÕp níc ngoµi thùc sù ®ãng vai trß lµ ®iÒu kiÖn , lµ c¬ héi , lµ
cöa ngâ gióp tho¸t khái t×nh tr¹ng cña mét níc nghÌo , bíc vµo
quü ®¹o cña sù phat triÓn vµ thc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸.
Tãm l¹i :
§ång vèn ( t b¶n ) cña c¸c tËp ®oµn , c¸c c«ng ty
xuyªn quèc gia lín xuÊt ra vµ ho¹t ®äng ngµy cµng tinh vi vµ
phøc t¹p h¬n, nhng hiÖu qu¶ ®a l¹i thêng ®¹t ë møc cao
h¬n . Quan hÖ cña níc tiÕp nhËn ®Çu t víi nhµ ®Çu t trong
ho¹t ®äng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cña c¸c tËp ®oµn , c¸c
c«ng ty xuyªn quèc gia lín thêng tån t¹i ®an xen gi÷a hîp t¸c
vµ ®Êu tranh ë møc ®é ngµy cµng cao h¬n
1.3. C¸c h×nh thøc chñ yÕu cña FDI
LuËt quy ®Þnh cã ba h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi chñ yÕu lµ: hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp
7
t¸c kinh doanh; xÝ nghiÖp liªn doanh ; vµ xÝ nghiÖp 100% vèn
níc ngoµi .
1.3.1. H×nh thøc xÝ nghiÖp liªn doanh.
H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông phæ biÕn h¬n, nhng cã xu
híng bít dÇn vÒ tØ träng . C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi thÝch ¸p
dông h×nh thøc liªn doanh v× :
-ThÊy ®îc u thÕ gi÷a h×nh thøc xÝ nghiÖp liªn doanh
so víi h×nh thøc xÝ nghiÖp 100% vèn níc ngoµi lµ tranh thñ ®-
îc sù hiÓu biÕt vµ hç trî cña c¸c ®èi t¸c trong tÊt c¶ c¸c kh©u
h×nh thµnh, thÈm ®Þnh vµ thc hiÖn dù ¸n.
-Ph¹m vi , lÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng cña xÝ
nghiÖp liªn doanh réng h¬n xÝ nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc
ngoµi.
Tuy nhiªn cã thÓ gi¶i thÝch xu híng h¹n chÕ dÇn h×nh
thøc xÝ nghiÖp liªn doanh ë ViÖt Nam b»ng nh÷ng nguyªn
nh©n sau :
-Sau mét thêi gian tiÕp cËn víi thÞ trêng ViÖt Nam ,
c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi , ®Æc biÖt c¸c nhµ ®Çu t Ch©u ¸ ®·
hiÓu râ h¬n vÒ luËt ph¸p , chÝnh s¸ch vµ thñ tôc ®Çu t t¹i
ViÖt Nam .
-Thùc tiÔn ph¸t sinh nhiÒu tranh chÊp trong viÖc qu¶n
lý ®iÒu hµnh mµ mét phÇn do sù yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é cña
ngêi ViÖt Nam . Bªn níc ngoµi thêng gãp vèn nhiÒu h¬n nhng
kh«ng quýªt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò chñ chèt cña xÝ nghiÖp v×
nguyªn t¾c nhÊt trÝ trong héi ®ång qu¶n trÞ.
-Kh¶ n¨ng tham gia liªn doanh cña bªn ViÖt Nam lµ cã
h¹n v× thiÕu c¸n bé , thiÕu vèn ®ãng gãp .
- NhiÒu trêng hîp c¬ quan qu¶n lý nhµ níc ®· t¸c
®éng qu¸ s©u vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh cña xÝ
nghiÖp
8
1.3.2.XÝ nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi.
§Çu t níc ngoµi theo h×nh thøc nµy ngµy cµng t¨ng .
Nguyªn nh©n gi¶m sót tØ träng xÝ nghiÖp liªn doanh còng
chÝnh lµ nguyªn nh©n t¨ng tØ lÖ c¸c xÝ nghiÖp 100% vèn níc
ngoµi .Uû ban nhµ níc vÒ hîp t¸c vµ ®Çu t tríc ®©y ®· tõ chèi
cÊp giÊy phÐp cho nhiÒu dù ¸n 100% vèn níc ngoµi trong
nh÷ng ngµnh ,lÜnh vùc quan träng hoÆc cã tÝnh ®Æc thï nh :
Bu chÝnh viÔn th«ng , x©y dùng kinh doanh kh¸ch s¹n , v¨n
phßng cho thuª , s¶n xuÊt xi m¨ng , dÞch vô xuÊt nhËp khÈu ,
du
lÞch…Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y , c¸c ®Þa ph¬ng
phÝa Nam , ®Æc biÖt lµ c¸c tØnh §ång Nai , S«ng BÐ, Bµ RÞa
_Vòng Tµu ®· ñng hé m¹nh c¸c dù ¸n 100% vèn níc ngoµi víi
lËp luËn r»ng cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi thuª ®Êt lËp xÝ
nghiÖp 100% vèn níc ngoµi cã lîi h¬n viÖc giao ®Êt cho bªn
ViÖt Nam gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó tham
gia liªn doanh
1.3.3.H×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh.
H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông phæ biÕn trong lÜnh vùc
th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ vµ trong lÜnh vùc bu chÝnh viÔn
th«ng .Hai lÜnh vùc nµy chiÕm 30% sè dù ¸n hîp ®ång hîp t¸c
kinh doanh , nhng chiÕm tíi 90% tæng vèn cam kÕt thc hiÖn .
Ph©n cßn l¹i chñ yÕu thuéc vÒ lÜnh vùc c«ng nghiÖp , gia
c«ng , dÞch vô
1.3.4 C¸c h×nh thøc ®Çu t vµ ph¬ng thøc tæ chøc thu
hót ®Çu t kh¸c .
- C«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t níc ngoµi :
§©y lµ h×nh thøc tæ chøc kh¸ phæ biÕn trªn thÕ giíi . Theo
quan ®iÓm cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi , so víi c¸c h×nh thøc
c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n , c«ng ty cæ phÇn cã lîi thÕ
trong viÖc huy ®éng vèn ngay tõ ®Çu cña doanh nghiÖp .
- Cæ phÇn ho¸ c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ,
viÖc chuÓn nhîng phÇn gãp vèn trong xÝ nghiÖp liªn doanh
ph¶i ®îc sù chÊp thuËn cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn .
XÝ nghiÖp liªn doanh kh«ng ®îc phÐp huy ®éng vèn b»ng
c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu hoÆc b¸n l¹i chøng kho¸n . V× vËy ,
mét sè nhµ ®Çu t níc ngoµi cho r»ng quy ®Þnh cña LuËt hiÖn
hµnh lµ “cøng” vµ ®Ò nghÞ cho cæ phÇn ho¸ xÝ nghiÖp cã vèn
®Çu t níc ngoµi .
9
- Chi nh¸nh c«ng ty níc ngoµi t¹i ViÖt Nam .
LuËt ®Çu t hiÖn hµnh kh«ng cã quy ®Þnh vÒ h×nh thøc chi
nh¸nh c«ng ty níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn trong nh÷ng
n¨m qua, mét sè ng©n hµng níc ngoµi ,c¸c c«ng ty tµi chÝnh,
th¬ng m¹i quèc tÕ ®· lµm ®¬n xin më chi nh¸nh t¹i ViÖt
Nam.
- Ph¬ng thøc ®æi ®Êt lÊy c«ng tr×nh.
Nhµ ®Çu t níc ngoµi bá vèn x©y dùng mét hoÆc mét sè dù ¸n
c¬ së h¹ tÇng nh cÇu, ®êng, hoÆc khu phè míi theo ph¬ng
thøc ch×a kho¸ trao tay hoÆc BT ( x©y dùng – chuyÓn giao).
§æi l¹i, Nhµ níc ViÖt Nam sÏ dµnh cho nhµ ®Çu t níc ngoµi
quyÒn sö dông mét diÖn tÝch ®Êt trong mét thêi gian x¸c
®Þnh ®Ó x©y dùng, kinh doanh hoÆc mét sè dù ¸n cô thÓ.
- H×nh thøc thuª mua
Mét sè xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, ®Æc biÖt lµ xÝ
nghiÖp 100% vèn cña c¸c c«ng ty NhËt B¶n ®Ò nghÞ ®îc thuª
mua hoÆc thuª miÔn phÝ m¸y mãc thiÕt bÞ. V× ®©y lµ vÊn
®Ò míi vµ m¸y mãc thiÕt bÞ vÉn thuéc së h÷u cña xÝ nghiÖp
t¹i ViÖt Nam nªn Bé Th¬ng m¹i ®· kh«ng chÊp nhËn ®Ò nghÞ
miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ leasing.
1.4 §Æc ®iÓm chñ yÕu cña FDI
§Õn nay xÐt vÒ b¶n chÊt, FDI cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ
yÕu:
* FDI trë thµnh h×nh thøc ®Çu t chñ yÕu trong ®Çu t níc
ngoµi.
XÐt vÒ u thÕ vµ hiÖu qu¶ th× FDI thÓ hiÖn râ h¬n sù
chuyÓn biÕn vÒ chÊt lîng trong nÒn kinh tÐ thÕ giíi. G¾n trùc
tiÕp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trùc tiÕp, tham gia vµo sù ph©n
c«ng lao ®éng quèc tÕ theo chiÒu s©u vµ t¹o thµnh c¬ së cña
sù ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia vµ c¸c doanh
nghiÖp xuyªn quèc tÕ
* FDI ®ang vµ sÏ t¨ng m¹nh ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn
Cã nhiÒu lý do gi¶i thÝch møc ®é ®Çu t cao gi÷a c¸c níc
c«ng nghiÖp ph¸t triÓn víi nhau nhng cã thÓ thÊy ®îc hai
nguyªn nh©n chñ yÕu sau:
-Thø nhÊt, m«i trêng ®Çu t ë c¸c níc ph¸t triÓn cã ®é t-
¬ng hîp cao. M«i trêng nµy hiÓu theo nghÜa réng bao gåm c¶
m«i trêng c«ng nghÖ vµ m«i trêng ph¸p lý.
-Thø hai, xu híng khu vùc ho¸ ®· thóc ®Èy c¸c níc nµy
x©m nhËp thÞ trêng cña nhau.
10
Tõ hai lý do ®ã ta cã thÓ gi¶i thÝch ®îc xu híng t¨ng
lªn cña FDI ë c¸c c«ng nghiÖp míi (NICs), c¸c nø¬c ASEAN vµ
TrungQuèc.
Ngoµi ra xu híng tù do ho¸ vµ më cöa cña nÒn kinh tÕ c¸c
níc ®ang ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· gãp phÇn
®¸ng kÓ vµo sù thay ®æi ®¸ng kÓ dßng ch¶y FDI.
* C¬ cÊu vµ ph¬ng thøc FDI trë nªn ®a d¹ng h¬n.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¬ cÊu vµ ph¬ng thøc ®Çu t
níc ngoµi trë nªn ®a d¹ng h¬n so víi tríc ®©y. ®iÒu nµy liªn
quan ®Õn sù h×nh thµnh hÖ thèng phan c«ng lao ®éng quèc
tÕ ngµy cµng s©u réng vµ sù thay ®æi m«i trêng kinh tÕ th-
¬ng m¹i toµn cÇu.
VÒ c¬ cÊu FDI, ®Æc biÖt lµ FDI vµo c¸c níc c«ng nghiÖp
ph¸t triÓn cã nh÷ng thay ®æi sau:
- Vai trß vµ tØ träng cña ®Çu t vµo c¸c ngµnh cã hµm lîng
khoa häc cao t¨ng lªn. H¬n 1/3 FDI t¨ng lªn hµng n¨m lµ tËp
trung vµo c¸c ngµnh then chèt nh ®iÖn tö, chÕ t¹o m¸y tÝnh,
chÊt dÎo, ho¸ chÊt vµ chÕ t¹o m¸y. Trong khi ®ã nhiÒu ngµnh
c«ng nghiÖp truyÒn thèng dïng nhiÒu vèn vµ lao ®éng, FDI
gi¶m tuyÖt ®èi hoÆc kh«ng ®Çu t .
- Tû träng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ taä gi¶m xuèng
trong khi FDI vµo c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng lªn. §iÒu nµy cã liªn
quan ®Õn tû träng khu vùc vô trong GDP cña c¸c nø¬c CECD
t¨ng lªn vµ hµm lîng dÞch vô trong céng nghiÖp chÕ t¹o. Mét
sè lÜnh vùc ®îc u tiªn lµ c¸c dÞch vô th¬ng m¹i, bµo hiÓm, c¸c
dÞch vô tµi chÝnh vµ gi¶i trÝ .
* Sù g¾n bã ngµy cµng chÆt chÏ gi· FDI vµ ODA, th¬ng
m¹i vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ.
-FDI vµ th¬ng m¹i cã liªn quan rÊt chÆt chÏ víi nhau .
Th«ng thêng, mét chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi
®îc nh»m vµo môc ®Ých t¨ng tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña mét n-
íc. MÆt kh¸c, c¸c c«ng ty níc ngoµi ®îc lùa chän ngµnh vµ ®Þa
®iÓm ®Çu t còng dùa trªn c¬ së t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh
cña s¶n phÈm trªn trêng quèc tÕ
- FDI ®ang trë thµnh kªnh quan träng nhÊt cña viÖc
chuyÓn giao c«ng nghÖ. Xu híng hiÖnu nay lµ FDI vµ chuyÓn
giao c«ng nghÖ ngµy cµng g¾n bã chÆt chÏ víi nhau . §©y
chÝnh lµ h×nh thøc cã hiÖu qu¶ nhÊt cña sù lu chuuyÓn vèn vµ
kü thuËt trªn ph¹m vi quèc tÕ .
NhiÒu níc ®· ®¹t ®îc thµnh c«ng trong viÖc hÊp thô c¸c
yÕu tè bªn ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc lµ nhê chó ý
11
®Õn ®iÒu nµy. Hong Kong , Singapo vµ §µi Loan rÊt tÝch cùc
khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia chuyÓn giao c«ng
nghÖ cïng víi qu¸ tr×nh ®Çu t.
- Sù g¾n bã gi÷a FDI vµ ODA còng lµ mét ®Æ ®iÓm næi
bËt cña sù lu chuyÓn c¸c nguån vèn , c«ng nghÖ trªn ph¹m vi
quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. H¬n n÷a xu híng nµy sÏ
ngµy cµng trë nªn m¹nh h¬n .
1.5 Vai trß cña FDI víi ph¸t triÓn kinh tÕ .
MÆc dï FDI vÉn chÞu chi phèi cña ChÝnh Phñ nhng FDI Ýt
lÖ thuéc vµo mèi quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a hai bªn. MÆt kh¸c
bªn níc ngoµi trùc tiÕp tham gia qu¶n lý s¶n xuÊt , kinhh doanh
nªn møc ®é kh¶ thi cña dù ¸n kh¸ cao, ®Æc biÖt lµ trong viÖc
tiÕp cËn thÞ trêng quèc tÕ ®Ó më réng xuÊt khÈu.Do quyÒn lîi
g¾n chÆt víi dù ¸n , hä quan t©m tíi hiÖu qu¶ kinh do¹nh nªn
cã thÓ lùa chän c«ng nghÖ thÝch hîp , n©ng cao tr×nh ®é
qu¶n lý vµ tay nghÒ cña c«ng nh©n . V× vËy , FDI ngµy cµng
cã vai trß to lín ®èi víi viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
kinh tÕ ë c¸c níc ®Çu t vµ c¸c níc nhËn ®Çu t .
- §èi víi níc ®Çu t :
§Çu t ra níc ngoµi gióp n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nh÷ng
lîi thÕ s¶n xuÊt ë c¸c níc tiÕp nhËn ®Çu t, h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm vµ n©ng cao tû suÊt lîi nhuËn cña vèn ®Çu t vµ x©y
dùng ®îc thÞ trêng cung cÊp nguyªn liÖu æn ®Þnh víi gi¸ ph¶i
ch¨ng. MÆt kh¸c ®Çu t ra níc ngoµi gióp bµnh tríng søc m¹nh
kinh tÕ vµ n©ng cao uy tÝn chÝnh trÞ. Th«ng qua viÖc x©y
dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt vµ thÞ trêng tiªu thô ë níc ngoµi mµ
c¸c níc ®Çu t më réng ®îc thÞ trêng tiªu thô, tr¸nh ®îc hµng
rµo b¶o hé mËu dÞch cña c¸c níc.
- §èi víi níc nhËn ®Çu t.
+ §èi víi c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn, FDI cã t¸c dông lín
trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ, x· héi nh
thÊt nghiÖp vµ l¹m ph¸t…Qua FDI c¸c tæ chøc kinh tÕ níc
ngoµi mua l¹i nh÷ng c«ng ty doanh nghiÖp cã nguy c¬ ph¸
s¶n, gióp c¶i thiÖn t×nh h×nh thanh to¸n vµ t¹o c«ng ¨n viÖc
lµm cho ngêi lao ®éng. FDI cßn t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thu ng©n
s¸ch díi h×nh thøc c¸c lo¹i thuÕ ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh béi
chi ng©n s¸ch, t¹o ra m«i trêng c¹nh tranh thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn kinh tÕ vµ th¬ng m¹i, gióp ngêi lao ®éng vµ c¸n bé qu¶n
lý häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c níc kh¸c.
12
+ §èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn: FDI gióp ®Èy m¹nh
tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ th«ng qua viÖc tao ra nh÷ng doanh
nghiÖp míi, thu hót thªm lao ®éng, gi¶i quyÕt mét phÇn n¹n
thÊt nghiÖp ë nh÷ng níc nµy.
FDI gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh¾c phôc ®îc t×nh
tr¹ng thiÕu vèn kÐo dµi. Nhê vËy mµ m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu
ph¸t triÓn to lín víi nguån tµi chÝnh khan hiÕm ®îc gi¶i quyÕt,
®Æc biÖt lµ trong thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. Theo sau FDI lµ m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng
nghÖ míi gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn tiÕp cËn víi khoa häc-kü
thuËt míi. Qu¸ tr×nh ®a c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt gióp tiÕt
kiÖm ®îc chi phÝ vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c n-
íc ®ang ph¸t triÓn trªn thÞ trêng quèc tÕ.
Cïng víi FDI, nh÷ng kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ, x· héi hiÖn
®¹i ®îc du nhËp vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, c¸c tæ chøc s¶n
xuÊt trong nø¬c b¾t kÞp ph¬ng thøc qu¶n lý c«ng nghiÖp
hiÖn ®¹i, lùc lîng lao ®éng quen dÇn víi phong c¸ch lµm viÖc
c«ng nghiÖp còng nh h×nh thµnh dÇn ®éi ngò nh÷ng nhµ
doanh nghiÖp giái. FDI gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn më cöa
thÞ trêng hµng ho¸ níc ngoµi vµ ®i kÌm víi nã lµ nh÷ng ho¹t
®éng Marketing ®îc më réng kh«ng ngõng.
FDI gióp t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhµ níc th«ng qua
viÖc ®¸nh thuÕ c¸c c«ng ty níc ngoµi. Tõ ®ã c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn cã nhiÒu kh¶ n¨ng h¬n trong viÖc huy ®éng nguån
tµi chÝnh cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn.
II. VÊn ®Ò thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
2.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi (FDI).
LÞch sö ph¸t triÓn cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cho
thÊy th¸i ®é cña níc tiÕp nhËn ®Çu t tõ th¸i ®é ph¶n ®èi,
®Õn th¸i ®é buéc ph¶i chÊp nhËn, ®Õn th¸i ®é hoan nghªnh.
Trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi hiÖn nay ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi ®îc mêi chµo, khuyÕn khÝch m·nh liÖt. Trªn thÕ giíi thùc
chÊt diÔn ra trµo lu c¹nh tranh quyÕt liÖt trong viÖc thu hót
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
Së dÜ hÇu hÕt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã nhu cÇu lín vÒ
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ v× nh÷ng lý do sau:
- Thø nhÊt, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã kh¶ n¨ng gi¶i
quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn cho c«ng nghiÖp
ho¸.
13
§èi víi c¸c níc nghÌo, vèn ®uîc xem lµ yÕu tè c¬ b¶n,lµ ®iÒu
kiÖn khëi ®Çu quan träng ®Ó tho¸t khái ®ãi nghÌo vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ. ThÕ nhng, ®· lµ níc nghÌo th× kh¶ n¨ng tÝch luü
vèn hay huy ®éng vèn trong níc ®Ó tËp trung cho c¸c môc tiªu
cÇn u tiªn lµ rÊt khã kh¨n, thÞ trêng vèn trong níc l¹i cha ph¸t
triÓn. Trong ®iÒu kiÖn cña thêi kú ®Çu tiÕn hµnh c«ng
nghiÖp ho¸, nh×n chung c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n: mc sèng thÊp, kh¼ n¨ng tÝch luü thÊp, c¬ së
h¹ tÇng cha ph¸t triÓn, c«ng nghÖ kü thuËt cha ph¸t triÓn,
møc ®Çu t thÊp nªn kÐm hiÖu qu¶, Ýt cã ®iÒu kiÖn ®Ó x©m
nhËp, më réng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, thiÕu kh¶ n¨ng tiÕp
cËn víi khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn cña thÕ giíi…
Gi¶i ph¸p cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lóc nµy lµ t×m
®Õn víi c¸c nguån ®Çu t quèc tÕ. Nhng trong sè c¸c nguån
®Çu t quèc tÕ th× vèn viÖn trî tuy cã ®îc mét sè vèn u ®·i nh-
ng l¹i ®i kÌm víi mét sè rµng buéc vÒ chÝnh trÞ, x· héi, thËm
chÝ c¶ vÒ qu©n sù. Cßn vèn vay th× thñ tôc võa kh¾t khe mµ
l¹i ph¶i chÞu l·i xuÊt cao. Nguån vèn ®uîc ®¸nh gi¸ cã hiÖu
qu¶ nhÊt ®èi víi giai ®o¹n ®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸
cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
Khi nhµ ®Çu t bá vèn ®Çu t còng ®ång thêi hä hoµn toµn
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ cña ®ång vèn mµ m×nh bá
ra,do ®ã truíc khi ®Çu t th× hä buéc ph¶i tÝnh to¸n kü c¸c
®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn dù ¸n .Hay nãi c¸ch
kh¸c,c¸c nhµ ®Çu t chØ xin phÐp vµ triÓn khai dù ¸n khi hä
tÝnh to¸n thÊy ®é rñi ro Ýt vµ kh¶ n¨ng thu lîi cao. §©y lµ u
thÕ h¬n h¼n cña lo¹i vèn ®Çu t trùc tiÕp so víi c¸c lo¹i v«n
vay kh¸c.
_Thø hai, Mét ®Æc ®iÓm t¬ng ®èi phæ biÕn ë c¸c níc
®ang ph¸t triÓn lµ sù l¹c hËu vµ thiÕu thèn c«ng nghÖ vµ kü
thuËt. Th«ng qua c¸c dù ¸n®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, níc tiÕp
nhËn ®Çu t cã thÓ tiÕp nhËn ®îc nh÷ng kü thuËt míi, nh÷ng
c«ng nghª tiªn tiÕn, gãp phÊn c¶i thiÖn ®¸ng kÓ c¬ së h¹
tÇng, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
nãi chung. §ång thêi, t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt
cho viÖc thùc hiÖn cuéc c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ theo híng gi¶m
tû träng n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.
_Thø 3,c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã thÓ thu hót
mét lîng lín lao ®éng trùc tiÕp vµ t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho
c¸c dÞch vô t¬ng øng. Th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, cã thÓ lµm ®éi ngò c¸n bé cña níc
14
nhËn ®Çu t qua viÖc tham gia vµo ho¹t ®éng cña liªn doanh
mµ trëng thµnh h¬n vÒ n¨ng lùc qu¶n lý phï hîp víi nÒn s¶n
xuÊt hiÖn ®¹i; h×nh thµnh mét lùc lîng c«ng nh©n kü thuËt
lµnh nghÒ; t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch…
_Thø 4, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã c¸c ®iÒu kiÖn cÇn
thiÕt cho viÖc t¹o lËp mét hÖ thèng thÞ trêng phï hîp víi yªu
cÇu cña mét nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ho¸, tiÕp cËn vµ më
réng ®îc thÞ trêng míi, t¨ng cêng quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ…
H×nh thµnh ®îc c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiªp chñ lùc;
t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸.
2.2 C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t.
2.2.1 T¹o lËp m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn.
VÊn ®Ò mang tÝnh quan träng then chèt trong viÖc tæ
chøc nh»m thu hót FDI lµ t¹o lËp m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn. M«i
trêng ®Çu t lµ tæng thÓ c¸c bé phËn mµ ë ®ã chóng t¸c ®éng
qua l¹i lÉn nhau vµ chi phèi m¹nh mÏ ®Õn c¸c ho¹t ®éng ®Çu
t. Buéc c¸c nhµ ®Çu t ph¶i tù ®iÒu chØnh c¸c môc ®Ých,
h×nh thøc vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cho thÝch hîp, t¹o ®iÒu kiÖn
cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®a ®Õn hiÖu qu¶ cao trong kinh
doanh.
Ngêi ta cã thÓ ph©n lo¹i m«i trêng ®Çu t theo nhiÒu tiªu
thøc kh¸c nhau vµ mçi tiªu thøc ph©n lo¹i ®ã l¹i h×nh thµnh
c¸c m«i trêng thµnh phÇn kh¸c nhau:
- C¨n cø ph¹m vi kh«ng gian: cã m«i trêng ®Çu t néi bé
doanh nghiÖp, m«i trêng ®Çu t trong níc vµ m«i trêng ®Çu t
quèc tÕ.
- C¨n cø vµo lÜnh vùc: cã m«i trêng chÝnh trÞ, m«i trêng
luËt ph¸p, m«i trêng kinh tÕ, m«i trêng v¨n ho¸ x· héi, c¬ së
h¹ tÇng…
- C¨n cø vµo tÝnh hÊp dÉn: cã m«i trêng ®Çu t cã tÝnh
c¹nh tranh cao, m«i trêng ®Çu t cã tÝnh trung b×nh, m«i trêng
®Çu t cã tÝnh c¹nh tranh thÊp vµ m«i trêng ®Çu t kh«ng cã
tÝnh c¹nh tranh.
2.2.2 §¶m b¶o c¸c quyÒn c¬ b¶n cña nhµ ®Çu t.
VÒ quyÒn c¬ b¶n vµ c¸c ®¶m b¶o cho c¸c nµh ®Çu t
gåm:
- §¶m b¶o kh«ng tíc ®o¹t: §¶m b¶o nµy th«ng thêng
®îc quy ®Þnh ë nh÷ng ®iÒu kho¶n ®Çu tiªn cña LuËt ®Çu t
15
níc ngoµi còng nh th«ng qua viÖc ký kÕt tham gia vµo hiÖp
®Þnh ®¶m b¶o ®Çu t ®a ph¬ng.
- §¶m b¶o cho nh÷ng mÊt m¸t: Sù ®¶m b¶o nµy diÔn ra
trong c¸c trêng hîp sau:
+Quèc h÷u ho¸: C¸c nhµ ®Çu t sÏ quan t©m ®Õn
viÖc chÝnh phñ mét níc sÏ cã th¸i ®é nh thÕ nµo ®èi víi vÞªc
quèc h÷u ho¸. T¹i ViÖt Nam, LuËt qui ®Þnh c¸c doanh nghiÖp
cã vèn ®Çu t níc ngoµi kh«ng bÞ quèc h÷u ho¸; cã níc l¹i qui
®Þnh r»ng trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt sÏ quèc h÷u ho¸
vµ cã kho¶n ®Òn bï xøng ®¸ng.
+ Ph¸ huû do chiÕn tranh: Th«ng thêng nh÷ng thiÖt
h¹i g©y ra bëi chiÕn tranh tõ bªn ngoµi kh«ng ®îc ®Òn bï nh-
ng nh÷ng thiÖt h¹i t¹o ra tõ c¸c vÊn ®Ò cña quèc gia ®ã nh
næi lo¹n, khñng bè…th× sÏ ®îc ®Òn bï.
+ TÝnh kh«ng chuyÓn ®æi ®îc cña tiÒn tÖ: §èi víi
®ånh tiÒn kh«ng chuyÓn ®æi ®îc, nhµ ®Çu t níc ngoµi sÏ ®îc
híng dÉn c¸ch c©n b»ng ngo¹i tÖ cÇn thiÕt còng nh chuyÓn
®æi tõ ®ång néi tÖ sang ngo¹i tÖ.
- ChuyÓn(göi) ngo¹i hèi: §èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi
kh¶ n¨ng tèt nhÊt vÉn lµ kh«ng cã mét qui ®Þnh g× tõ phÝa n-
íc së t¹i. Tõ ®ã hä cã thÓ chuyÓn c¸c kho¶n tiÒn vÒ níc mét
c¸ch tù do. Nh÷ng kho¶n sau ®©y trong mäi trêng hîp c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµi ph¶i ®îc chuyÓn vÒ níc nÕu hä muèn: lîi
nhuËn, c¸c kho¶n kiÕm ®îc kh¸c, lîi tøc ®Çu t, vèn ®Çu t,
gèc vµ l·i cña c¸c kho¶n vay níc ngoµi , l¬ng cho nh©n viªn níc
ngoµi, tiÒn b¶n quyÒn, phÝ kü thuËt…
2.2.3 ChiÕn lîc b¶o hé vµ c¸c u tiªn dµnh cho c¸c nhµ
®Çu t vµ ngêi níc ngoµi.
Bao gåm c¸c vÊn ®Ò sau:
- ViÖc tuyÓn dông ngêi níc ngoµi: ViÖc tuyÓn dông ngêi níc
ngoµi lµ ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c bªn ®Çu t. Mét sè quy ®Þnh
mµ c¸c níc thêng sö dông ®Ó qui ®Þnh ®Ó qui ®Þnh viÖc
tuyÓn dông ngêi níc ngoµi nh:
+ Qui ®Þnh tæng sè lao ®éng níc ngoµi kh«ng ®îc vît qu¸
mét møc qui ®Þnh nµo ®ã.
+ Ban hµnh c¸c thÓ c tró cho lao ®éng níc ngoµi hay thÎ
lao ®éng níc ngoµi còng nh nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®èi tîng b¾t
buéc ph¶i cã c¸c thÎ ®ã míi ®îc lµm viÖc ë níc së t¹i.
+ Quy ®Þnh nh÷ng nghµnh nghÒ cÇn thiÕt ph¶i sö dông
lao ®éng níc ngoµi. + Quy ®Þnh viÖc thÕt kÕ c¸c ch¬ng
16
tr×nh ®µo t¹o ®Ó thay thÕ lao ®éng níc ngoµi b»ng c¸c lao
®éng trong níc.
-QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ: Sù ®¶m b¶o quyÒn së h÷u vÒ
s¸ng chÕ, nh·n hiÖu th¬ng m¹i còng lµ mét ®iÒu kiÖn kÝch
thÝch c¸c nhµ ®Çu t.
-Sù u tiªn víi c¸c nhµ ®Çu t chÝnh phñ
C¸c kho¶n vay hay nguån trî gióp tõ phÝa chÝnh phñ ®îc
coi lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc khuyÕn khÝch ®Çu t .
-§¶m b¶o cho mét m«i trêng c¹nh tranh b×nh ®¼ng .
C¸c nhµ ®Çu t mong muèn viÖc ®¶m b¶o cho mét m«i tr-
êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c nhµ ®Çu t trong níc víi n-
íc ngoµi, gi÷a c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi víi nhau, gi÷a khu vùc
t nh©n vµ c«ng céng.Bao gåm:
+C¹nh tranh nhËp khÈu: ChÝnh s¸ch nhËp khÈu cña níc së
t¹i cÇn phï hîp vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp
cña níc ®ã ph¸t triÓn. C¸c hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc thuéc
nh÷ng ngµnh ®êc coi lµ non trÎ nªn cã mét thêi gian ®îc b¶o
hé ®Ó c¹nh tranh ®îc víi hµng ho¸ nhËp khÈu.
+C¹nh tranh ChÝnh Phñ: C¸c ch¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ
vÒ hç trî c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc kh«ng ®îc vi ph¹m tÝnh
c¹nh tranh. §iÒu nµy ®ßi hái Nhµ níc ph¶i ph©n biÖt râ rµng
nh÷ng u ®·i dµnh cho tõng khu vùc. Khu vùc c«ng céng kh«ng
®îc phÐp x©m ph¹m khu vùc t nh©n.
+C¹nh tranh néi ®Þa th«ng qua viÖc ®¸nh thuÕ tõ c¸c
hµng rµo ch¾n th©m nhËp vµo ngµnh c«ng nghiÖp.§iÒu nµy
liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµi vµ c¸c nhµ ®Çu t trong níc.
2.2.4 Së h÷u bÊt ®éng s¶n cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi .
§©y còng cã thÓ coi lµ mét trong nh÷ng khuyÕn khÝch
®Çu t , bëi v× nã lµm cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi tin tëng cµo
kh¼ n¨ng æn ®Þnh cña kho¶n ®Çu t còng nh nh÷ng quyÒn
kh¸c. Nãi chung, ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t th× thuËn lîi nhÊt vÉn
lµ ®uîc së h÷u bÊt ®éng s¶n. NÕu viÖc së h÷u bÊt ®éng s¶n
kh«ng ®îc luËt ph¸p cho phÐp th× c¸c nhµ ®Çu t ®ßi hái ph¶i
®îc sö dông bÊt ®éng s¶n trong mét thêi gian hîp lý.
2.2.5 MiÔn gi¶m thuÕ.
- MiÔn thuÕ vèn: ChÝnh phñ kh«ng thu thuÕ trªn c¸c
kho¶n chuyÓn nhîng hay phÇn kiÕm ®îc tõ cæ phiÕu.
- MiÔn gi¶m thuÕ suÊt, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
17
Sau khi kinh doanh cã l·i, trong mét thêi gian c¸c nhµ ®Çu t
®îc hëng u ®·i kh«ng ph¶i nép thuÕ. Sau mét thêi gian miÔn
thuÕ, c¸c níc tiÕn hµnh gi¶m thuÕ.
- MiÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ thu nhËp kh¸c.
ChÝnh phñ cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t kh«ng ph¶i nép c¸c
kho¶n thuÕ ®Þa ph¬ng nh thuÕ doanh thu, lîi tøc.Ngµnh ®îc
miÔn gi¶m cã thÓ lµ ngµnh ®Þnh híng xuÊt khÈu, hay ngµnh
thu vÒ nhiÒu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc.
- MiÔn gi¶m thuÕ hµng t liÖu s¶n xuÊt nhËp khÈu (vèn).
ChÝnh phñ kh«ng thu thuÕ nhËp khÈu t liÖu s¶n xuÊt (bao
gåm m¸y mãc vµ c¸c linh kiÖn, phô tïng thay thÕ, nguyªn
nhiªn vËt liÖu) phôc vô c¸c ngµnh khuyÕn khÝch nh ngµnh h-
íng vµo xuÊt khÈu, hay c¸c ngµnh thùc hiÖn chiÕn lîc ho¸ c«ng
nghiÖp ®Êt níc, c¸c dù ¸n khuyÕn khÝch ®Çu t.
- MiÔn thuÕ b¶n quyÒn. ViÖc miÔn thuÕ b¶n quyÒn
nh»m khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi chuyÓn giao
c«ng nghÖ vµo níc së t¹i. Tuy nhiªn c¸c ChÝnh phñ còng c©n
nh¾c xem nªn miÔn thuÕ b¶n quyÒn trong suèt thêi gian hîp
®ång hay chØ miÔn thuÕ cho mét sè n¨m.
- MiÔn c¸c lo¹i thuÕ vµ chi phÝ kh¸c: C¸c lo¹i thuÕ vµ
chi phÝ kh¸c ®ù¬c miÔn bao gåm nhiÒu d¹ng nh thuÕ thu
nhËp c¸ nh©n ®èi víi chuyªn gia kü thuËt níc ngoµi lµm viÖc
trong c¸c khu vùc ®îc u tiªn; c¸c kho¶n thuÕ doanh thu hay
c¸c møc thuÕ ®Æc biÖt khi míi khëi sù kinh doanh…ViÖc ký
kÕt c¸c hiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn còng lµ mét
khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t bëi v× nã miÔn trõ viÖc
nép thuÕ thu nhËp c¸ nh©n trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt
®Þnh nµo ®ã.
Trong mét sè dù ¸n khuyÕn khÝch ®Çu t, c¸c nhµ ®Çu t cßn
®îc hëng u ®·i vÒ gi¸ cho thuª ®Êt vµ c¸c chi phÝ kh¸c trong
qu¸ tr×nh triÓn khai vµ vËn hµnh dù ¸n.
2.2.6 Nh÷ng kho¶n trî cÊp cña chÝnh phñ
- C¸c chi phÝ tæ chøc vµ tiÒn vËn hµnh. ChÝnh phñ níc së
t¹i cã thÓ cho phÐp tÝnh nµy vµo chi phÝ cña dù ¸n trong mét
thêi gian nhÊt ®Þnh.
- T¸i ®Çu t: NÕu dïng lîi nhuËn ®Ó t¸i ®Çu t th× sÏ ®îc
hëng nh÷ng u ®·i nhÊt ®Þnh.
18
- Trî cÊp ®Çu t: Lµ cho phÐp mét tû nhÊt ®Þnh cña kho¶n
vèn ®Çu t kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng nghÜa vô vÒ ®Çu t trong
kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh.
- C¸c kho¶n khÊu trõ kh¸c: C¸c kho¶n khÊu trõ nµy cã
thÓ tån t¹i díi cã nh÷ng quy ®Þnh ®Æc biÖt ®èi víi mét sè
ngµnh nh cho phÐp ®îc miÔn trõ gÊp 2 lÇn vÒ gi¸ trÞ còng
nh vÒ mÆt thêi gian ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh u ®·i chØ
riªng cho mét dù ¸n nµo ®ã.
- TÝn dông thuÕ ®Çu t: §©y thùc chÊt lµ biÖn ph¸p mµ
chÝnh phñ sö dông nh»m khuyÕn khÝch vµ còng ®Ó gióp c¸c
nhµ ®Çu t t¨ng vèn ®Çu t nh trî cÊp ®Çu t, tr¶ l¹i nh÷ng
nghÜa vô vÒ thuÕ ®· ph¶i nép cho nhµ ®Çu t nÕu nhµ ®Çu t
ph¶i t¸i ®Çu t
- C¸c kho¶n tÝn dông thuÕ kh¸c:
§Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t, mét kho¶n thu nhËp cã
nguån gèc tõ níc ngoµi mµ ®· chÞu thuÕ ë níc ngoµi cã thÓ ®îc
®a vµo ®Ó xin miÔn gi¶m ë trong níc cã thÓ sö dông nh
nh÷ng kho¶n tÝn dông ®Çu t
2.2.7. C¸c khuyÕn khÝch ®Æc biÖt
- §èi víi c¸c c«ng ty ®a quèc gia :
C¸c c«ng ty nµy lµ mét nguån cung cÊp vèn ®Çu t lín trªn
thÕ giíi nªn viÖc cã nh÷ng khuyÕn khÝch ®Æc biÖt víi c¸c
c«ng ty ®a quèc gia lµ cÇn thiÕt .Tuy nhiªn c¸c chÝnh phñ ph¶i
c©n nh¾c xem nªn thùc hiÖn nh÷ng khuyÕn khÝch ®Æc biÖt
®ã nh thÕ nµo ®Ó vÉn ®¶m b¶o nguyªn t¾c “ s©n ch¬i b×nh
®¼ng ”
Mét så trêng hîp ®· sö dông c¸c khuyÕn khÝch ®Æc
biÖt :
+ Coi nh÷ng c«ng ty ®a quèc gia nh nh÷ng c«ng ty ®îc
ghi tªn ë thÞ trêng chøng kho¸n vµ cho hëng nh÷ng u ®·i t¬ng
tù
+Cho phÐp c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®îc thµnh lËp c¸c
c«ng ty cæ phÇn
+ KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty ®a quèc gia chuyÓn giao
c«ng nghÖ vµ thùc hiÖn mua s¾m trong néi bé h·ng còng nh
khuyÕn khÝch viÖc thiÕt lËp c¸c trô së chÝnh b»ng viÖc cho
phÐp thµnh lËp c¸c trung t©m mua s¾m cña c«ng ty ®a quèc
gia ®ã ë níc së t¹i vµ ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc h¶i quan , c¸c
®ßi hái vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi , ®¨ng ký lµm thÎ cho nh©n viªn
19
…ViÖc thµnh lËp c¸c khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghÖ cao , khu
c«ng nghÖ tËp trung còng lµ mét biÖn ph¸p khuyÕn khÝch c¸c
c«ng ty ®a quèc gia ho¹t ®éng ë níc së t¹i
-§èi víi c¸c c¬ quan tµi chÝnh h¶i ngo¹i .ViÖc khuyÕn
khÝch thµnh lËp c¸c c«ng ty nµy còng cã nghÜa lµ khuyÕn
khÝch c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi ®Çu t vµo së t¹i .Do ®ã
chÝnh phñ níc së t¹i cã xu híng miÔn gi¶m c¸c kho¶n thuÕ vµ
nghÜa vô tµi chÝnh còng nh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ra
®êi vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan tµi chÝnh h¶i ngo¹i .
2.2.8. C¸c luËt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t
níc ngoµi
§©y lµ nh÷ng qui ®Þnh riªng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho
c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi tiÕn hµnh c«ng viÖc kinh doanh ë níc
së t¹i . Nhãm nµy bao gåm nh÷ng khuyÕn khÝch phi tµi chÝnh
nh cho phÐp tuyÓ dông nh©n c«ng níc ngoµi kh«ng h¹n
chÕ ,®¶m b¶o viÖc chuyÓn nhîc vµ håi h¬ng cña vèn vµ lîi
nhuËn ; ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh ; sù cho phÐp b¸n hµng tiªu
dïng ®Õn ngêi tiªu dïng cuèi cïng kh«ng ph¶i th«ng qua c¸c
®¹i lý hay c«ng ty th¬ng m¹i, së h÷u ®Êt ®ai .
20