Khả năng xuất khẩu dệt may việt nam sang thị trường mỹ
- 40 trang
- file .doc
Môc lôc
Trang
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu vµ ®«i 2
nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü
I. Kh¸i niÖm môc ®Ých-c¸c h×nh thøc - vai trß cña 2
xuÊt khÈu
1. Kh¸i niÖm vµ môc ®Ých 2
2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu 2
3. Sù cÇn thiÕt cña xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu 4
hµng dÖt may nãi riªng ®èi víi ViÖt Nam
II. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi xuÊt khÈu 6
1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp 6
2. C¸c nh©n tè bªn trong doanh nghiÖp 10
III. §«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü 11
1. Nh÷ng gÆt h¸i ban ®Çu 11
2. Quan hÖ bíc sang trang míi 12
Ch¬ng II: TriÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam 14
sang Mü
I. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may 14
ViÖt Nam
1. T×nh h×nh s¶n xuÊt 14
2. ThÞ trêng xuÊt khÈu 14
II. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ngµnh dÖt may 17
ViÖt Nam
1. Nh÷ng thuËn lîi vµ triÓn väng 17
2. Nh÷ng khã kh¨n 19
Ch¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy vµ th¸o gì khã kh¨n 23
cho DNVN khi xuÊt khÈu hµng dÖt may sang Mü.
I. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp 23
1. Doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng h¬n n÷a trong viÖc x©m 23
nhËp thÞ trêng Mü.
2. T×m hiÓu kü hÖ thèng luËt ph¸p phøc t¹p cña Mü 24
3. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ¸p dông hÖ thèng 24
qu¶n lý chÊt lîng quèc tÕ
1
II. VÒ phÝa nhµ níc 25
1. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i vµ c¬ chÕ qu¶n lý th«ng 25
tho¸ng
2. §Çu t h¬n n÷a cho ngµnh dÖt may 25
2
Lêi nãi ®Çu
§¹i héi §¶ng VI ®· më ra mét bíc ph¸t triÓn míi cho
nÒn kinh tÕ níc ta. Víi qu¸ tr×nh ®æi míi kh«ng ngõng
cña nÒn kinh tÕ th× ho¹t ®éng kinh doanh Quèc tÕ còng
ngµy cµng ph¸t triÓn ë ViÖt Nam. Ngµy nay, díi sù t¸c
®éng m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ sù
t¸c ®éng ngµy cµng t¨ng cña xu híng khu vùc ho¸ vµ
toµn cÇu ho¸, kinh doanh quèc tÕ ph¸t triÓn lµ mét tÊt
yÕu. Khi ®Ò cÊp tíi kinh doanh quèc tÕ chóng ta kh«ng
thÓ kh«ng nh¾c tíi lÜnh vùc xuÊt khÈu bëi v× nã lµ h×nh
thøc kinh doanh c¬ b¶n nhÊt vµ lµ mét trong nh÷ng
nguån thu ngo¹i tÖ chñ yÕu cña quèc gia, xuÊt khÈu cña
c«ng nghiÖp nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu thµnh
tùu to lín mµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã phÇn ®ãng
gãp kh«ng nhá trong thµnh tùu ®ã chÝnh lµ mÆt hµng dÖt
may.
Trong nh÷ng n¨m tríc ®©y xuÊt khÈu dÖt may ViÖt
Nam sang 1 sè thÞ trêng truyÒn thèng nh c¸c níc §«ng
¢u, Liªn X« cò ®· cã nh÷ng thµnh tùu to lín. Ngµy nay
nh÷ng thÞ trêng nµy ®· bÞ thu hÑp ®¸ng kÓ nhng xuÊt
khÈu dÖt may ViÖt Nam l¹i ®ang ®øng tríc nh÷ng thÞ tr-
êng tiÒm n¨ng míi mµ mét trong nh÷ng thÞ trêng ®ã lµ
Mü.
Cïng víi sù ph¸t triÓn tèt ®Ñp trong quan hÖ th ¬ng
m¹i ViÖt –Mü ch¾c ch¾n xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam
sang Mü sÏ nhiÒu triÓn väng.
3
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý luËn trªn vµ b»ng vèn kiÕn
thøc ®· häc em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi cña ®Ò ¸n m«n
häc lµ:
Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam sang
thÞ trêng Mü-.
§Ò ¸n ®îc chia thµnh 3 phÇn chÝnh nh sau:
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xk vµ
®«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü.
Ch¬ng II: TriÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt
Nam sang Mü.
Ch¬ng III :Nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy vµ th¸o gì khã
kh¨n cho doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu hµng dÖt may
sang Mü.
4
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu vµ ®«i
nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü
i. kh¸i niÖm vµmôc ®Ých – c¸c h×nh thøc – vai trß cña xuÊt
khÈu
1. Kh¸i niÖm vµ môc ®Ých
Quèc gia còng nh c¸ nh©n kh«ng thÓ sèng mét c¸ch
riªng rÏ mµ cã ®îc ®Çy ®ñ mäi thø hµng ho¸. ViÖc b¸n
hµng ho¸ cña mét quèc gia nµy sang mét quèc gia kh¸c
®· cho phÐp mét níc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè
lîng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu dïng. Vëy xuÊt khÈu lµ
viÖc b¸n hµng ho¸ hoÆc cung cÊp dÞch vô cho mét quèc
gia kh¸c trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph¬ng tiÖn thanh
to¸n.
Môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ khai th¸c ®îc
lîi thÕ cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc
tÕ. Dùa trªn c¬ së lµ sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng mua b¸n
hµng ho¸ trong níc, h¬n bao giê hÕt xuÊt khÈu ®ang
diÔn ra m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, trong
tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc, díi mäi h×nh thøc ®a
d¹ng phong phó vµ kh«ng chØ víi hµng ho¸ h÷u h×nh mµ
cßn c¶ hµng ho¸ v« h×nh. Nhng cho dï thÕ nµo th× môc
tiªu cña xuÊt khÈu vÉn nh»m ®em l¹i lîÝich cho tÊt c¶
c¸c bªn tham gia.
2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu
a. XuÊt khÈu trùc tiÕp
Lµ viÖc nhµ s¶n xuÊt trùc tiÕp tiÕn hµnh c¸c giao
dÞch víi kh¸ch hµng níc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cña
5
m×nh. H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông khi nhµ s¶n xuÊt ®·
®ñ m¹nh ®Ó tiÕn tíi thµnh lËp tæ chøc b¸n hµng riªng
cña m×nh vµ kiÓm so¸t trùc tiÕp thÞ trêng. Tuú rñi ro
kinh doanh cã t¨ng lªn song nhµ s¶n xuÊt cã c¬ héi thu
lîi nhuÖn nhiÒu h¬n nhê gi¶m bít c¸c chi phÝ trung gian
vµ n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng th«ng tin vÒ biÕn ®éng thÞ
trêng ®Ó cã biÖn ph¸p ®èi phã.
b. XuÊt khÈu gi¸n tiÕp.
Lµ viÖc nhµ s¶n xuÊt th«ng qua dÞch vô cña c¸c tæ
chøc ®éc lËp ®Æt ngay t¹i níc xuÊt khÈu ®Ó tiÕn hµnh
xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña m×nh ra níc ngoµi. H×nh
thøc nµy thêng ®îc c¸c doanh nghiÖp míi tham gia vµo
thÞ trêng quèc tÕ ¸p dông. ¦u ®iÓm cña nã lµ doanh
nghiÖp kh«ng ph¶i ®Çu t nhiÒu còng nh kh«ng ph¶i
triÓn khai lùc lîng b¸n hµng, c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn,
khuyÕch tr¬ng ë níc ngoµi. H¬n n÷a rñi ro còng h¹n chÕ
v× tr¸ch nhiÖm b¸n hµng thuéc vÒ c¸c tæ chøc trung
gian. Tuy nhiªn ph¬ng thøc nµy lµm gi¶m lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp do ph¶i chia sÎ víi c¸c tæ chøc tiªu thô,
kh«ng liªn hÖ trùc tiÕp viøu níc ngoµi, v× thÕ nªn viÖc
n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ trêng còng bÞ h¹n chÕ, dÉn
®Õn chËm thÝch øng c¸c biÕn ®éng cña thÞ trêng.
c)XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th (XK tr¶ nî)
§©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu mµ doanh nghiÖp tiÕn
hµnh xuÊt khÈu theo chØ tiªu nhµ níc giao cho vÒ mét
hoÆc mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh theo chÝnh phñ níc
ngoµi trªn c¬ së nghÞ ®Þnh th ®· ký kÕt gi÷a hai chÝnh
phñ. H×nh thøc nµy cho phÐp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm
6
®îc c¸c kho¶n chi phÝ cho nghiªn cøu thÞ trêng, t×m
kiÕm b¹n hµng, tr¸nh sù rñi ro trong thanh to¸n.
d) XuÊt khÈu t¹i chç
Lµ h×nh thøc kinh doanh xuÊt khÈu ®ang cã xu híng
ph¸t triÓn vµ phæ biÕn réng r·i bëi nh÷ng u ®iÓm cña
nã mang l¹i. §Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh nµy lµ hµng ho¸
kh«ng ph¶i vît qua biªn giíi quèc gia mµ kh¸ch hµng vÉn
cã thÓ mua ®îc. Do vËy xuÊt khÈu kh«ng cÇn ®Ých th©n
ra níc ngoµi ®µn ph¸n víi ngêi mua mµ ngêi mua tù t×m
®Õn víi hä. MÆt kh¸c doanh nghiÖp sÏ tr¸nh ® îc nh÷ng
r¾c rèi h¶i quan, khång ph¶i thuª ph¬ng tiÖn vËn
chuyÓn mua b¶o hiÓm hµng ho¸ …Nªn gi¶m ®îc lîng chi
phÝ kh¸ lín. §ång thêi h×nh thøc nµy cho phÐp doanh
nghiÖp thu håi vèn nhanh, lîi nhuËn cao.
e)Gia c«ng quèc tÕ.
Lµ mét h×nh thøc kinh doanh, theo ®ã mét bªn
nhËp nguyªn vËt liÖu, hoÆc b¸n thµnh phÈm (bªn nhËn
gia c«ng) cña ꗬ ÁGЉ7 ႔ ¿77 က 77Ѐ 7 ꗿ 7
7
橢橢��
c«ng ) ®Ó chÕ biÕn thµnh phÈm råi giao l¹i cho bªn ®Æt
gia c«ng vµ nhËn thï lao (tiÒn gia c«ng). §©y còng lµ
h×nh thøc ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®Æc biÖt ë c¸c n íc
cã nguån lao ®éng dåi dµo, tµi nguyªn phong phó. Bëi
v× th«ng qua gia c«ng, c¸c quèc gia nµy sÏ cã ®iÒu kiÖn
®æi míi, c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ vµ kÜ thËt c«ng
nghÖ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, n©ng cao
n¨ng lùc s¶n xuÊt.
g)T¸i xuÊt khÈu
Lµ viÖc xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tríc ®©y ®·
nhËp khÈu vÒ nhng vÉn cha tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng
chÕ biÕn. H×nh thøc nµy cho phÐp thu lîi nhuËn cao mµ
kh«ng ph¶i kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt, ®Çu t vµo nhµ
xëng m¸y mãc thiÕt bÞ… Chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng
xuÊt khÈu nµy nhÊt thiÕt ph¶i cã sù gãp mÆt cña 3 quèc
gia: níc xuÊt khÈu – níc NK – níc t¸i xuÊt khÈu.
3.Sù cÇn thiÕt ph¶i xuÊt khÈu nãi chung vµ
xuÊt khÈu hµng dÖt may nãi riªng ®èi víi ViÖt Nam
a) sù cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
-XuÊt khÈu t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu.
C«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc theo nh÷ng bíc ®i thÝch
hîp lµ con ®êng ng¾n nhÊt ®Ó kh¾c phôc nghÌo nµn l¹c
hËu. Tuy nhiªn muèn cã ®îc ®iÒu nµy ph¶i cÇn mét sè
vèn lín ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸, thiÕt bÞ, kü thuËt c«ng
nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, nguån vèn nµy cã thÓ lÊy tõ
nhiÒu nguån nh : ®Çu t níc ngoµi vay nî, viÖn trî … Nhng
8
nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu lµ thu tõ xuÊt
khÈu. Cã thÓ kh¶ng ®Þnh r»ng xuÊt khÈu quyÕt ®Þnh
quy m« tèc ®é t¨ng trëng cña nhËp khÈu
-XuÊt khÈu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,
thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
C¬ cÊu xuÊt khÈu vµ s¶n xuÊt thÕ giíi ®· vµ ®ang
thay ®æi m¹nh mÏ. §ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng
khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ trong qu¸ tr×nh CNH-H§H phï hîp víi sù ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét tÊt yÕu ®èi víi níc
ta. Cã thÓ nh×n nhËn theo hai híng kh¸c nhau vÒ t¸c
®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ vµ s¶n xuÊt.
Mét lµ: XuÊt khÈu chØ lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n
phÈm thõa do s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa .
Trong khi níc ta cßn chËm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt nãi
chung cßn cha ®ñ cho tiªu dïng. NÕu chØ thô ®éng dùa
vµo sù thõa ra cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu m·i m·i nhá
bÐ, t¨ng trëng thÊp. Tõ ®ã, s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch
c¬ cÊu sÏ diÔn ra rÊt chËm ch¹p .
Hai lµ: Coi thÞ trêng mµ ®Æc biÖt lµ thÞ trêng thÕ
giíi lµ híng quan träng lµ ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. §iÒu nµy
t¸c ®éng ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mµ nã thÓ
hiÖn ë chç :
+XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nghµnh kh¸c cã
c¬ héi ph¸t triÓn .
+xuÊt khÈu t¹o kh¶ n¨ng ®Ó më réng thÞ trêng tiªu
thô .
9
+xuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ, kü thuËt
nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n íc.
§iÒu nµy cã nghÜa lµ xuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan
träng ®Ó ®a vèn, kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo ViÖt
Nam ®Ó c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc .
+Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ ViÖt Nam sÏ tham
gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ mÆt
gi¸ c¶ còng nh chÊt lîng. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh
nghiÖp ph¶i lu«n lu«n thay ®æi ®Ó thÝch øng víi thÞ tr -
êng .
- xuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn gi¶i quyÕt
c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i tiÕn ®êi sèng nh©n d©n.
-xuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c
quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i .
b. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi nÒn
kinh tÕ ViÖt Nam
Nh chóng ta ®· biÕt, ngµnh dÖt may cã vÞ trÝ quan
träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n bëi v× nã võa ®¶m
b¶o nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa l¹i võa lµ nguån thu ngo¹i
tÖ chñ yÕu cña quèc gia nhê viÖc xuÊt khÈu nh÷ng s¶n
phÈm cña ngµnh .
HiÖn nay, hµng dÖt may ViÖt Nam ®îc xuÊt khÈu
sang h¬n 40 thÞ trêng trªn thÕ giíi vµ tÝnh ®Õn n¨m
1999 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh ®¹t 1700 tr
USD ®øng thø 3 sau dÇu th« vµ n«ng s¶n . Cho ®Õn nay
ngµnh dÖt may ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi 200.000
c«ng ty thuéc h¬n 40 níc trªn thÕ giíi vµ khu vùc vµ giê
10
®©y hµng dÖt may ViÖt Nam l¹i cã thªm thÞ tr êng Mü
réng lín, søc mua cao.
Trong t¬ng lai gÇn ngµnh may sÏ cßn ph¸t triÓn
kh«ng ngõng vµ sÏ ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho
nÒn kinh tÕ quèc d©n.
BiÓu 1: Môc tiªu xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may
®Õn n¨m 2010
§¬n vÞ : triÖu USD
ChØ tiªu Thùc hiÖn KÕ KÕ KÕ
1995 ho¹ch ho¹ch ho¹ch
2000 2005 2010
Kim ng¹ch XK 750 2000 3000 4000
Trong ®ã :hµng may 500 1630 2200 3000
mÆc
Tû lÖ 66,67% 81,5% 73,3% 75%
(Nguån: quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng
ty dÖt may ®Õn n¨m 2010 11 Bé ViÖt Nam).
ii. c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi xuÊt khÈu
1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp
-C¸c yÕu tè c¹nh tranh
11
S¬ ®å 1: M« h×nh c¹nh tranh 5 nh©n tè cña
Michael E.Porter.
Nh÷ng ngê i míi bíc vµo kinh
doanh nhn g cã kh¶ n¨ng tiÒm
tµng rÊt lín
Ngê i Ngê i
C¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty
cung mua
hiÖn t¹i
cÊp
S¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ
Mçi doanh nghiÖp , mçi ngµnh kinh doanh ho¹t ®éng
trong m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn c¹nh tranh kh«ng gièng
nhau. H¬n n÷a, m«i trêng nµy lu«n thay ®æi khi chuyÓn
tõ níc nµy sang níc kh¸c. Khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh
doanh xuÊt khÈu sang níc ngoµi, mét sè doanh nghiÖp cã
kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhanh c¬ héi vµ biÕn thêi c¬ thuËn
lîi thµnh th¾ng lîi nhng còng kh«ng cã Ýt doanh nghiÖp
gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch, rñi ro cao v× ph¶i
®¬ng ®Çu c¹nh tranh víi nhiÒu c«ng ty quèc tÕ cã nhiÒu
lîi thÕ vµ tiÒm n¨ng h¬n.
C¸c yÕu tè c¹nh tranh mµ mét doanh nghiÖp xuÊt
khÈu cã thÓ gÆp ph¶i bao gåm:
+ Sù ®e do¹ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm n¨ng:
®ã lµ sù xuÊt hiÖn c¸c c«ng ty míi tham gia vµo thÞ tr -
êng nhng cã kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt, chiÕm lÜnh thÞ
trêng, thÞ phÇn cña c¸c c«ng ty kh¸c.
12
+Kh¶ n¨ng mÆc c¶ cña c¸c nhµ cung cÊp: lµ nh©n
tè ph¶n ¸nh mèi t¬ng quan gi÷a nhµ cung cÊp víi c«ng ty
ë khÝa c¹nh sinh lîi, t¨ng gi¸ hoÆc gi¶m gi¸, gi¶m chÊt l-
îng hµng ho¸ khi tiÕn hµnh giao dÞch víi c«ng ty.
+ Kh¶ n¨ng mÆc c¶ cña kh¸ch hµng : kh¸ch hµng
cã thÓ mÆc c¶ th«ng qua søc Ðp gi¶m gi¸, gi¶m khèi l îng
hµng ho¸ mua tõ c«ng ty hoÆc ®a ra yªu cÇu chÊt lîng
ph¶i tèt h¬n víi cïng mét møc gi¸.
+ Sù ®e do¹ cña s¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ: do
gi¸ c¶ cña s¶n phÈm hiÖn t¹i t¨ng lªn nªn kh¸ch hµng cã
xu híng tiªu dïng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ. §©y
lµ nh©n tè ®e do¹ sù mÊt m¸t thÞ trêng cña c«ng ty.
+ C¹nh tranh trong néi bé ngµnh: trong ®iÒu kiÖn
nµy, c¸c c«ng ty c¹nh tranh khèc liÖt víi nhau vÒ gi¸ c¶,
sù kh¸ch biÖt ho¸ cña s¶n phÈm hoÆc viÖc ®æi míi s¶n
phÈm gi÷a c¸c c«ng ty hiÖn ®ang cïng tån t¹i trong thÞ
trêng.
- C¸c yÕu tè VH – XH
C¸c yÕu tè v¨n ho¸ t¹o nªn c¸c lo¹i h×nh kh¸c nhau
cña nhu cÇu thÞ trêng lµ nÒn t¶ng cho sù xuÊt hiÖn thÞ
hiÕu tiªu dïng s¶n phÈm còng nh sù t¨ng trëng cña c¸c
®o¹ thÞ trêng míi. Do cã sù kh¸c nhau vÒ nÒn v¨n ho¸
®ang tån t¹i ë c¸c quèc gia nªn c¸c nhµ kinh doanh ph¶i
sím cã nh÷ng quyÕt ®Þnh nªn hay kh«ng nªn tiÕn hµnh
xuÊt khÈu sang thÞ trêng ®ã. §iÒu nµy trong mét chõng
mùc nhÊt ®Þnh tuú thuéc vµo sù chÊp nhËn cña doanh
nghiÖp ®èi víi m«i trêng v¨n ho¸ níc ngoµi.
13
Trong m«i trêng v¨n ho¸, nh÷ng nh©n tè næi nªn
gi÷ vÞ trÝ cùc kú quan träng lµ nèi sèng, tËp quan ng«n
ng÷, t«n gi¸o. §©y cã thÓ coi nh lµ nh÷ng hµng rµo
ch¾n c¸c ho¹t ®éng giao dÞch kinh doanh xuÊt khÈu.
-C¸c yÕu tè kinh tÕ
Muèn tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× c¸c doanh
nghiÖp buéc ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc nhËt ®Þnh vÒ kinh
tÕ. Chóng sÏ gióp cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng
¶nh hëng cña nh÷ng doanh nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ n-
íc chñ nhµ vµ níc së t¹i, ®ång thêi doanh nghiÖp còng
thÊy ®îc ¶nh hëng cña nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc
gia ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cña m×nh.
TÝnh æn ®Þnh hay kh«ng æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ
chÝnh s¸ch kinh tÕ cña mét quèc gia nãi riªng, c¸c quèc
gia trong khu vùc vµ thÕ giíi nãi chung cã t¸c ®éng trùc
tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh
nghiÖp sang thÞ trêng níc ngoµi. Mµ tÝnh æn ®Þnh tríc
hÕt vµ chñ yÕu lµ æn ®Þnh nÒn tµi chÝnh quèc gia, æn
®Þnh tiÒn tÖ, khèng chÕ l¹m ph¸t. Cã thÓ nãi ®©y lµ
nh÷ng vÊn ®Ò mµ doanh nghiÖp lu«n quan t©m hµng
®Çu khi tham gia kinh doanh xuÊt khÈu.
- C¸c yÕu tè chÝnh trÞ.
C¸c yÕu tè chÝnh trÞ ®ang vµ sÏ tiÕp tôc ®ãng vai
trß quan träng trong kinh doanh, ®Æc biÖt lµ c¸c ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt khÈu. TÝnh æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ
cña c¸c quèc gia sÏ lµ nh©n tè thuËn lîi cho c¸c doanh
nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ trêng níc ngoµi.
Kh«ng cã sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ th× sÏ kh«ng cã
14
®iÒu kiÖn ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt
khÈu. ChÝnh v× vËy, khi tham gia kinh doanh xuÊt khÈu
ra thÞ trêng thÕ giíi ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i am
hiÓu m«i trêng chÝnh trÞ ë c¸c quèc gia, ë c¸c níc trong
khu vùc mµ doanh nghiÖp muèn ho¹t ®éng.
-C¸c yÕu tè luËt ph¸p.
Mét trong nh÷ng bé phËn cña nh©n tè bªn ngoµi
¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp lµ
hÖ thèng luËt ph¸p. V× vËy trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu
®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i quan t©m vµ n¾m v÷ng luËt
ph¸p luËt quèc tÕ, luËt quèc gia mµ ë ®ã doanh nghiÖp
®ang vµ sÏ tiÕn hµnh xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña
m×nh sang ®ã, còng nh c¸c mèi quan hÖ luËt ph¸p
®ang tån t¹i gi÷a c¸c níc nµy.
Nãi mét c¸ch kh¸c kh¸i qu¸t, luËt ph¸p cho phÐp
doanh nghiÖp ®îc quyÒn kinh doanh trong lÜnh vùc
ngµnh nghÒ, vµ díi h×nh thøc nµo. Ngîc l¹i, nh÷ng mÆt
hµng, lÜnh vùc nµo mµ doanh nghiÖp bÞ h¹n chÕ hay
kh«ng ®îc quyÒn kinh doanh. Nh vËy, luËt ph¸p kh«ng
chØ chi phèi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp
trªn chÝnh quèc gia ®ã mµ cßn ¶nh hëng ®Õn c¶ c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
-C¸c yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ
C¸c yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ cã quan hÖ kh¸
chÆt chÏ víi ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng
xuÊt khÈu nãi riªng. Ngµy nay, nhê cã sù ph¸t triÓn nh
hò b·o cña khoa häc, c«ng nghÖ ®· cho phÐp c¸c doanh
nghiÖp chuyªn m«n ho¸ cao h¬n, quy m« s¶n xuÊt kinh
15
doanh t¨ng lªn, cã kh¶ n¨ng ®¹t ®îc lîi Ých kinh tÕ nhê
quy m«. Ttõ ®ã, doanh nghiÖp cã thÓ chèng chäi ®îc víi
sù c¹nh tranh g¾t trªn thÞ trêng quèc tÕ.
2. C¸c nh©n tè bªn trong doanh nghiÖp.
C¸c nh©n tè thuéc doanh nghiÖp lµ mét trong c¸c
nh©n tè cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh
doanh cña doanh nghiÖp nãi chung ho¹t ®éng xuÊt khÈu
nãi riªng. Nã ®îc hiÓu nh lµ nÒn v¨n ho¸ cña tæ chøc
doanh nghiÖp, ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cïng víi qu¸
tr×nh vËn hµnh doanh nghiÖp. NÒn v¨n ho¸ doanh
nghiÖp bao gåm nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh: triÕt lý kinh
doanh, tËp qu¸n, thãi quen, truyÒn thèng, phong c¸ch
sinh ho¹t, lÔ nghÞ ®îc duy tr× sö dông trong doanh
nghiÖp.
TÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy ®· t¹o nªn bÇu kh«ng khÝ,
mét b¶n s¾c vµ tinh thÇn ®Æc trng riªng cho tõng
doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp nµo cã nÒn v¨n ho¸
ph¸t triÓn cao th× sÏ cã khÝ thÕ lµm viÖc h¨ng say, ®Ò
cao sù s¸ng t¹o, chñ ®éng trung thµnh. Ngîc l¹i, mét
doanh nghiÖp cã nÒn v¨n ho¸ thÊp sÏ lµ sù bµng quan,
bÊt lùc ho¸ ®éi ngò lao ®éng cña doanh nghiÖp.
Do c¸c nh©n tè bªn trong cã vai trß quan träng ®èi
víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, nªn ngµy
nay hÇu hÕt mäi doanh nghiÖp ®Òu chó träng ®Çu t
®Õn nh÷ng yÕu tè nµy.
C¸c yÕu tè bªn trong bao gåm:
- Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp: ®©y lµ bé phËn ®Çu
n·o cña doanh nghiÖp. Ban l·nh ®¹o lµ ngêi ®Ò ra môc
16
tiªu, x©y dùng nh÷ng chiÕn lîc, kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc
thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch. V× vËy, tr×nh ®é qu¶n lý cña
ban l·nh ®¹o cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng xuÊt
khÈu cña doanh nghiÖp.
- C¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp: mét c¬ cÊu tæ
chøc phï hîp sÏ ph¸t huy ®îc trÝ tuÖ cña c¸c thµnh viªn
trong doanh nghiÖp, ph¸t huy tinh thÇn ®oµn kÕt, søc
m¹nh tËp thÓ ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o cho viÖc ra quyÕt
®Þnh, truyÒn tin vµ thùc hiÖn s¶n xuÊt kinh doanh
nhanh chãng h¬n n÷a, víi c¬ cÊy tæ chøc ®óng ®¾n sÏ
t¹o ra sù phèi hîp nhÞp nhµng, linh ho¹t gi÷a c¸c bé
phËn, tõ ®ã cã thÓ gi¶i quyÕt kÞp thêi mäi vÊn ®Ò n¶y
sinh.
-§éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn: HÇu hÕt c¸c doanh
nghiÖp ®Òu nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña nh÷ng
nh©n viªn cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é trong viÖc ®¹t c¸c
môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Së dÜ
nh vËy lµ v× c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu chØ cã thÓ tiÕn
hµnh khi ®· cã sù nghiªn cøu kü l ìng vÒ thÞ trêng, ®èi
t¸c, ph¬ng thøc giao dÞch, ®µm ph¸n vµ ký kÕt hîp
®ång… muèn vËy, doanh nghiÖp ph¶i cã ®îc ®éi ngò c¸n
bé kinh doanh am hiÓu luËt ph¸p quèc tÕ, cã kh¶ n¨ng
ph©n tÝch, dù b¸o nh÷ng biÕn ®æi cña thÞ trêng, th«ng
th¹o c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ, cã nghÖ thuËt
giao dÞch ®µm ph¸n kü kÕt hîp ®ång.
- C¸c nguån lùc kh¸c: ®Êy lµ ht c¬ së vËt chÊt kü
thuËt ®Ó phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp nh:
17
+ V¨n phßng lµm viÖc
+ HÖ thèng nhµ xëng, nhµ kho cïng c¸c thiÕt bÞ
vËn t¶i.
+ M¸y mãc thiÕt bÞ.
+ T×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
iii. ®«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü
1. Nh÷ng gÆt h¸i ban ®Çu
Ngµy 3/2/1994 Mü ®· huû bá cÊm vËn th¬ng m¹i víi
ViÖt Nam vµ sau ®ã Mü cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ®îc
xuÊt khÈu c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cho con ngêi: l¬ng
thùc, thùc phÈm, y tÕ, gi¸o dôc… lóc nµy, quan hÖ gi÷a
Bé Th¬ng m¹i ViÖt Nam víi ®¹i diÖn th¬ng m¹i Mü vµ Bé
Th¬ng m¹i Mü ®· cã nh÷ng tiÕp xóc, tho¶ thuËn cïng
nhau gi÷ mèi liªn l¹c thêng xuyªn hç trî cho c¸c nhµ
doanh nghiÖp hai níc ®Èy m¹nh bu«n b¸n XNK vµ ®Çu t
ho¹t ®éng th¬ng m¹i ViÖt – Mü ®· cã nh÷ng bíc tiÕn
quan träng (xem biÓu 2)
18
BiÓu 2:Kim ng¹ch xuÊt khÈu Mü – ViÖt
§¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD
N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 1-
2000
XuÊt 198,9 319,2 241,8 294,7 334,75 38,32
khÈu 7
NhËp 252,9 720,3 464 453,6 504,04 48,25
khÈu 2
Tæng 415,8 1039,5 705,8 748,3 80/8,7 86,48
9 9
Nguån: Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 5+6 – 2000
N¨m 1996, 4,8% hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®îc
vËn chuyÓn sang Mü chiÕm 0,04% tæng sè hµng nhËp
khÈu cña Mü ( ng©n hµng thÕ giíi 1998).
N¨m 1994 vµ 1995 “n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp vµ
chÕ biÕn l©m s¶n chiÕm u thÕ h¬n trong hµng xuÊt
khÈu cña ViÖt Nam sang Mü. N¨m 1996 c¸c mÆt hµng
xuÊt khÈu: nhiªn liÖu vµ khai kho¸ng, chÕ t¹o c¬ b¶n,
may mÆc vµ chÕ t¹o c«ng nghiÖp nhÑ t¨ng nhanh h¬n
c¸c hµng ho¸ n«ng nghiÖp ®em ®Õn cho ViÖt Nam mét
m« h×nh ®a d¹ng h¬n c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sang
Mü”.
Kim ng¹ch XNK cã chiÒu híng gia t¨ng nhng lµm thÕ
nµo ®Ó cho gia t¨ng æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng th× ®ßi hái
cã sù nç lùc cao h¬n cña c¶ hai quèc gia.
2. Quan hÖ bíc sang trang míi.
LÇn ®Çu tiªn sau 8 n¨m vßng ®µm ph¸n song ph-
¬ng ngµy 25/7/1999 t¹i Hµ Néi hai bªn ®· tho¶ thuËn ®-
19
îc vÒ nguyªn t¾c c¸c ®iÒu kho¶n cña hiÖp ®Þnh th ¬ng
m¹i song ph¬ng. HiÖp ®Þnh xö lý c¸c vÊn ®Ò liªn quan
®Õn th¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô, b¶o vÖ quyÒn së
h÷u trÝ tuÖ vµ quan hÖ ®Çu t gi÷a hai níc.
Ngµy 13/7/2000 t¹i Washington, Bé trëng th¬ng m¹i
ViÖt Nam Vò Khoan vµ bµ Charleen Barshefski, ®¹i diÖn
th¬ng m¹i thuéc phñ tæng thèng Hoa Kú ®· thay mÆt
ChÝnh phñ hai níc ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i gi÷a níc
CHXH chñ nghÜa ViÖt Nam vµ Hîp chñng quèc Hoa Kú,
khÐp l¹i mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n phøc t¹p kÐo dµi 4
n¨m rßng, ®¸nh dÊu mét bíc tiÕn míi trong quan hÖ th-
¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú.
C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam rÊt mong chê vµo t ¬ng
lai tèt ®Ñp cña quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ
Hoa Kú. Mèi quan hÖ nµy ®îc thiÕt lËp trªn c¬ së hai bªn
cïng cã lîi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp Mü ®· më ra nhiÒu
kh¶ n¨ng ®Çu t bu«n b¸n víi ViÖt Nam, mét c¸nh cöa
®Ó x©m nhËp vµo thÞ trêng §«ng D¬ng. C¸c doanh
nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam sÏ cã mét thÞ tr êng
míi ®Ó xuÊt khÈu hµng may mÆc, mét mÆt hµng mµ
ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu thuËn lîi, nhiÒu lîi thÕ nh gi¸
nh©n c«ng rÎ20
ThÞ trêng Mü ®ang høa hÑn nhiÒu c¬ héi cho c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam tuy nhiªn còng ®Çy nh÷ng thö
th¸ch vµ khã kh¨n.
20
Trang
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu vµ ®«i 2
nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü
I. Kh¸i niÖm môc ®Ých-c¸c h×nh thøc - vai trß cña 2
xuÊt khÈu
1. Kh¸i niÖm vµ môc ®Ých 2
2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu 2
3. Sù cÇn thiÕt cña xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu 4
hµng dÖt may nãi riªng ®èi víi ViÖt Nam
II. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi xuÊt khÈu 6
1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp 6
2. C¸c nh©n tè bªn trong doanh nghiÖp 10
III. §«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü 11
1. Nh÷ng gÆt h¸i ban ®Çu 11
2. Quan hÖ bíc sang trang míi 12
Ch¬ng II: TriÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam 14
sang Mü
I. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may 14
ViÖt Nam
1. T×nh h×nh s¶n xuÊt 14
2. ThÞ trêng xuÊt khÈu 14
II. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ngµnh dÖt may 17
ViÖt Nam
1. Nh÷ng thuËn lîi vµ triÓn väng 17
2. Nh÷ng khã kh¨n 19
Ch¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy vµ th¸o gì khã kh¨n 23
cho DNVN khi xuÊt khÈu hµng dÖt may sang Mü.
I. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp 23
1. Doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng h¬n n÷a trong viÖc x©m 23
nhËp thÞ trêng Mü.
2. T×m hiÓu kü hÖ thèng luËt ph¸p phøc t¹p cña Mü 24
3. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ¸p dông hÖ thèng 24
qu¶n lý chÊt lîng quèc tÕ
1
II. VÒ phÝa nhµ níc 25
1. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i vµ c¬ chÕ qu¶n lý th«ng 25
tho¸ng
2. §Çu t h¬n n÷a cho ngµnh dÖt may 25
2
Lêi nãi ®Çu
§¹i héi §¶ng VI ®· më ra mét bíc ph¸t triÓn míi cho
nÒn kinh tÕ níc ta. Víi qu¸ tr×nh ®æi míi kh«ng ngõng
cña nÒn kinh tÕ th× ho¹t ®éng kinh doanh Quèc tÕ còng
ngµy cµng ph¸t triÓn ë ViÖt Nam. Ngµy nay, díi sù t¸c
®éng m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ sù
t¸c ®éng ngµy cµng t¨ng cña xu híng khu vùc ho¸ vµ
toµn cÇu ho¸, kinh doanh quèc tÕ ph¸t triÓn lµ mét tÊt
yÕu. Khi ®Ò cÊp tíi kinh doanh quèc tÕ chóng ta kh«ng
thÓ kh«ng nh¾c tíi lÜnh vùc xuÊt khÈu bëi v× nã lµ h×nh
thøc kinh doanh c¬ b¶n nhÊt vµ lµ mét trong nh÷ng
nguån thu ngo¹i tÖ chñ yÕu cña quèc gia, xuÊt khÈu cña
c«ng nghiÖp nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu thµnh
tùu to lín mµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã phÇn ®ãng
gãp kh«ng nhá trong thµnh tùu ®ã chÝnh lµ mÆt hµng dÖt
may.
Trong nh÷ng n¨m tríc ®©y xuÊt khÈu dÖt may ViÖt
Nam sang 1 sè thÞ trêng truyÒn thèng nh c¸c níc §«ng
¢u, Liªn X« cò ®· cã nh÷ng thµnh tùu to lín. Ngµy nay
nh÷ng thÞ trêng nµy ®· bÞ thu hÑp ®¸ng kÓ nhng xuÊt
khÈu dÖt may ViÖt Nam l¹i ®ang ®øng tríc nh÷ng thÞ tr-
êng tiÒm n¨ng míi mµ mét trong nh÷ng thÞ trêng ®ã lµ
Mü.
Cïng víi sù ph¸t triÓn tèt ®Ñp trong quan hÖ th ¬ng
m¹i ViÖt –Mü ch¾c ch¾n xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam
sang Mü sÏ nhiÒu triÓn väng.
3
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý luËn trªn vµ b»ng vèn kiÕn
thøc ®· häc em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi cña ®Ò ¸n m«n
häc lµ:
Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam sang
thÞ trêng Mü-.
§Ò ¸n ®îc chia thµnh 3 phÇn chÝnh nh sau:
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xk vµ
®«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü.
Ch¬ng II: TriÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt
Nam sang Mü.
Ch¬ng III :Nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy vµ th¸o gì khã
kh¨n cho doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu hµng dÖt may
sang Mü.
4
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu vµ ®«i
nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü
i. kh¸i niÖm vµmôc ®Ých – c¸c h×nh thøc – vai trß cña xuÊt
khÈu
1. Kh¸i niÖm vµ môc ®Ých
Quèc gia còng nh c¸ nh©n kh«ng thÓ sèng mét c¸ch
riªng rÏ mµ cã ®îc ®Çy ®ñ mäi thø hµng ho¸. ViÖc b¸n
hµng ho¸ cña mét quèc gia nµy sang mét quèc gia kh¸c
®· cho phÐp mét níc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè
lîng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu dïng. Vëy xuÊt khÈu lµ
viÖc b¸n hµng ho¸ hoÆc cung cÊp dÞch vô cho mét quèc
gia kh¸c trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph¬ng tiÖn thanh
to¸n.
Môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ khai th¸c ®îc
lîi thÕ cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc
tÕ. Dùa trªn c¬ së lµ sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng mua b¸n
hµng ho¸ trong níc, h¬n bao giê hÕt xuÊt khÈu ®ang
diÔn ra m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, trong
tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc, díi mäi h×nh thøc ®a
d¹ng phong phó vµ kh«ng chØ víi hµng ho¸ h÷u h×nh mµ
cßn c¶ hµng ho¸ v« h×nh. Nhng cho dï thÕ nµo th× môc
tiªu cña xuÊt khÈu vÉn nh»m ®em l¹i lîÝich cho tÊt c¶
c¸c bªn tham gia.
2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu
a. XuÊt khÈu trùc tiÕp
Lµ viÖc nhµ s¶n xuÊt trùc tiÕp tiÕn hµnh c¸c giao
dÞch víi kh¸ch hµng níc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cña
5
m×nh. H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông khi nhµ s¶n xuÊt ®·
®ñ m¹nh ®Ó tiÕn tíi thµnh lËp tæ chøc b¸n hµng riªng
cña m×nh vµ kiÓm so¸t trùc tiÕp thÞ trêng. Tuú rñi ro
kinh doanh cã t¨ng lªn song nhµ s¶n xuÊt cã c¬ héi thu
lîi nhuÖn nhiÒu h¬n nhê gi¶m bít c¸c chi phÝ trung gian
vµ n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng th«ng tin vÒ biÕn ®éng thÞ
trêng ®Ó cã biÖn ph¸p ®èi phã.
b. XuÊt khÈu gi¸n tiÕp.
Lµ viÖc nhµ s¶n xuÊt th«ng qua dÞch vô cña c¸c tæ
chøc ®éc lËp ®Æt ngay t¹i níc xuÊt khÈu ®Ó tiÕn hµnh
xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña m×nh ra níc ngoµi. H×nh
thøc nµy thêng ®îc c¸c doanh nghiÖp míi tham gia vµo
thÞ trêng quèc tÕ ¸p dông. ¦u ®iÓm cña nã lµ doanh
nghiÖp kh«ng ph¶i ®Çu t nhiÒu còng nh kh«ng ph¶i
triÓn khai lùc lîng b¸n hµng, c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn,
khuyÕch tr¬ng ë níc ngoµi. H¬n n÷a rñi ro còng h¹n chÕ
v× tr¸ch nhiÖm b¸n hµng thuéc vÒ c¸c tæ chøc trung
gian. Tuy nhiªn ph¬ng thøc nµy lµm gi¶m lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp do ph¶i chia sÎ víi c¸c tæ chøc tiªu thô,
kh«ng liªn hÖ trùc tiÕp viøu níc ngoµi, v× thÕ nªn viÖc
n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ trêng còng bÞ h¹n chÕ, dÉn
®Õn chËm thÝch øng c¸c biÕn ®éng cña thÞ trêng.
c)XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th (XK tr¶ nî)
§©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu mµ doanh nghiÖp tiÕn
hµnh xuÊt khÈu theo chØ tiªu nhµ níc giao cho vÒ mét
hoÆc mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh theo chÝnh phñ níc
ngoµi trªn c¬ së nghÞ ®Þnh th ®· ký kÕt gi÷a hai chÝnh
phñ. H×nh thøc nµy cho phÐp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm
6
®îc c¸c kho¶n chi phÝ cho nghiªn cøu thÞ trêng, t×m
kiÕm b¹n hµng, tr¸nh sù rñi ro trong thanh to¸n.
d) XuÊt khÈu t¹i chç
Lµ h×nh thøc kinh doanh xuÊt khÈu ®ang cã xu híng
ph¸t triÓn vµ phæ biÕn réng r·i bëi nh÷ng u ®iÓm cña
nã mang l¹i. §Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh nµy lµ hµng ho¸
kh«ng ph¶i vît qua biªn giíi quèc gia mµ kh¸ch hµng vÉn
cã thÓ mua ®îc. Do vËy xuÊt khÈu kh«ng cÇn ®Ých th©n
ra níc ngoµi ®µn ph¸n víi ngêi mua mµ ngêi mua tù t×m
®Õn víi hä. MÆt kh¸c doanh nghiÖp sÏ tr¸nh ® îc nh÷ng
r¾c rèi h¶i quan, khång ph¶i thuª ph¬ng tiÖn vËn
chuyÓn mua b¶o hiÓm hµng ho¸ …Nªn gi¶m ®îc lîng chi
phÝ kh¸ lín. §ång thêi h×nh thøc nµy cho phÐp doanh
nghiÖp thu håi vèn nhanh, lîi nhuËn cao.
e)Gia c«ng quèc tÕ.
Lµ mét h×nh thøc kinh doanh, theo ®ã mét bªn
nhËp nguyªn vËt liÖu, hoÆc b¸n thµnh phÈm (bªn nhËn
gia c«ng) cña ꗬ ÁGЉ7 ႔ ¿77 က 77Ѐ 7 ꗿ 7
7
橢橢��
c«ng ) ®Ó chÕ biÕn thµnh phÈm råi giao l¹i cho bªn ®Æt
gia c«ng vµ nhËn thï lao (tiÒn gia c«ng). §©y còng lµ
h×nh thøc ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®Æc biÖt ë c¸c n íc
cã nguån lao ®éng dåi dµo, tµi nguyªn phong phó. Bëi
v× th«ng qua gia c«ng, c¸c quèc gia nµy sÏ cã ®iÒu kiÖn
®æi míi, c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ vµ kÜ thËt c«ng
nghÖ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, n©ng cao
n¨ng lùc s¶n xuÊt.
g)T¸i xuÊt khÈu
Lµ viÖc xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tríc ®©y ®·
nhËp khÈu vÒ nhng vÉn cha tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng
chÕ biÕn. H×nh thøc nµy cho phÐp thu lîi nhuËn cao mµ
kh«ng ph¶i kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt, ®Çu t vµo nhµ
xëng m¸y mãc thiÕt bÞ… Chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng
xuÊt khÈu nµy nhÊt thiÕt ph¶i cã sù gãp mÆt cña 3 quèc
gia: níc xuÊt khÈu – níc NK – níc t¸i xuÊt khÈu.
3.Sù cÇn thiÕt ph¶i xuÊt khÈu nãi chung vµ
xuÊt khÈu hµng dÖt may nãi riªng ®èi víi ViÖt Nam
a) sù cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
-XuÊt khÈu t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu.
C«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc theo nh÷ng bíc ®i thÝch
hîp lµ con ®êng ng¾n nhÊt ®Ó kh¾c phôc nghÌo nµn l¹c
hËu. Tuy nhiªn muèn cã ®îc ®iÒu nµy ph¶i cÇn mét sè
vèn lín ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸, thiÕt bÞ, kü thuËt c«ng
nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, nguån vèn nµy cã thÓ lÊy tõ
nhiÒu nguån nh : ®Çu t níc ngoµi vay nî, viÖn trî … Nhng
8
nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu lµ thu tõ xuÊt
khÈu. Cã thÓ kh¶ng ®Þnh r»ng xuÊt khÈu quyÕt ®Þnh
quy m« tèc ®é t¨ng trëng cña nhËp khÈu
-XuÊt khÈu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,
thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
C¬ cÊu xuÊt khÈu vµ s¶n xuÊt thÕ giíi ®· vµ ®ang
thay ®æi m¹nh mÏ. §ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng
khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ trong qu¸ tr×nh CNH-H§H phï hîp víi sù ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét tÊt yÕu ®èi víi níc
ta. Cã thÓ nh×n nhËn theo hai híng kh¸c nhau vÒ t¸c
®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ vµ s¶n xuÊt.
Mét lµ: XuÊt khÈu chØ lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n
phÈm thõa do s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa .
Trong khi níc ta cßn chËm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt nãi
chung cßn cha ®ñ cho tiªu dïng. NÕu chØ thô ®éng dùa
vµo sù thõa ra cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu m·i m·i nhá
bÐ, t¨ng trëng thÊp. Tõ ®ã, s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch
c¬ cÊu sÏ diÔn ra rÊt chËm ch¹p .
Hai lµ: Coi thÞ trêng mµ ®Æc biÖt lµ thÞ trêng thÕ
giíi lµ híng quan träng lµ ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. §iÒu nµy
t¸c ®éng ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mµ nã thÓ
hiÖn ë chç :
+XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nghµnh kh¸c cã
c¬ héi ph¸t triÓn .
+xuÊt khÈu t¹o kh¶ n¨ng ®Ó më réng thÞ trêng tiªu
thô .
9
+xuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ, kü thuËt
nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n íc.
§iÒu nµy cã nghÜa lµ xuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan
träng ®Ó ®a vèn, kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo ViÖt
Nam ®Ó c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc .
+Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ ViÖt Nam sÏ tham
gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ mÆt
gi¸ c¶ còng nh chÊt lîng. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh
nghiÖp ph¶i lu«n lu«n thay ®æi ®Ó thÝch øng víi thÞ tr -
êng .
- xuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn gi¶i quyÕt
c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i tiÕn ®êi sèng nh©n d©n.
-xuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c
quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i .
b. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi nÒn
kinh tÕ ViÖt Nam
Nh chóng ta ®· biÕt, ngµnh dÖt may cã vÞ trÝ quan
träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n bëi v× nã võa ®¶m
b¶o nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa l¹i võa lµ nguån thu ngo¹i
tÖ chñ yÕu cña quèc gia nhê viÖc xuÊt khÈu nh÷ng s¶n
phÈm cña ngµnh .
HiÖn nay, hµng dÖt may ViÖt Nam ®îc xuÊt khÈu
sang h¬n 40 thÞ trêng trªn thÕ giíi vµ tÝnh ®Õn n¨m
1999 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh ®¹t 1700 tr
USD ®øng thø 3 sau dÇu th« vµ n«ng s¶n . Cho ®Õn nay
ngµnh dÖt may ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi 200.000
c«ng ty thuéc h¬n 40 níc trªn thÕ giíi vµ khu vùc vµ giê
10
®©y hµng dÖt may ViÖt Nam l¹i cã thªm thÞ tr êng Mü
réng lín, søc mua cao.
Trong t¬ng lai gÇn ngµnh may sÏ cßn ph¸t triÓn
kh«ng ngõng vµ sÏ ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho
nÒn kinh tÕ quèc d©n.
BiÓu 1: Môc tiªu xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may
®Õn n¨m 2010
§¬n vÞ : triÖu USD
ChØ tiªu Thùc hiÖn KÕ KÕ KÕ
1995 ho¹ch ho¹ch ho¹ch
2000 2005 2010
Kim ng¹ch XK 750 2000 3000 4000
Trong ®ã :hµng may 500 1630 2200 3000
mÆc
Tû lÖ 66,67% 81,5% 73,3% 75%
(Nguån: quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng
ty dÖt may ®Õn n¨m 2010 11 Bé ViÖt Nam).
ii. c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi xuÊt khÈu
1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp
-C¸c yÕu tè c¹nh tranh
11
S¬ ®å 1: M« h×nh c¹nh tranh 5 nh©n tè cña
Michael E.Porter.
Nh÷ng ngê i míi bíc vµo kinh
doanh nhn g cã kh¶ n¨ng tiÒm
tµng rÊt lín
Ngê i Ngê i
C¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty
cung mua
hiÖn t¹i
cÊp
S¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ
Mçi doanh nghiÖp , mçi ngµnh kinh doanh ho¹t ®éng
trong m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn c¹nh tranh kh«ng gièng
nhau. H¬n n÷a, m«i trêng nµy lu«n thay ®æi khi chuyÓn
tõ níc nµy sang níc kh¸c. Khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh
doanh xuÊt khÈu sang níc ngoµi, mét sè doanh nghiÖp cã
kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhanh c¬ héi vµ biÕn thêi c¬ thuËn
lîi thµnh th¾ng lîi nhng còng kh«ng cã Ýt doanh nghiÖp
gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch, rñi ro cao v× ph¶i
®¬ng ®Çu c¹nh tranh víi nhiÒu c«ng ty quèc tÕ cã nhiÒu
lîi thÕ vµ tiÒm n¨ng h¬n.
C¸c yÕu tè c¹nh tranh mµ mét doanh nghiÖp xuÊt
khÈu cã thÓ gÆp ph¶i bao gåm:
+ Sù ®e do¹ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm n¨ng:
®ã lµ sù xuÊt hiÖn c¸c c«ng ty míi tham gia vµo thÞ tr -
êng nhng cã kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt, chiÕm lÜnh thÞ
trêng, thÞ phÇn cña c¸c c«ng ty kh¸c.
12
+Kh¶ n¨ng mÆc c¶ cña c¸c nhµ cung cÊp: lµ nh©n
tè ph¶n ¸nh mèi t¬ng quan gi÷a nhµ cung cÊp víi c«ng ty
ë khÝa c¹nh sinh lîi, t¨ng gi¸ hoÆc gi¶m gi¸, gi¶m chÊt l-
îng hµng ho¸ khi tiÕn hµnh giao dÞch víi c«ng ty.
+ Kh¶ n¨ng mÆc c¶ cña kh¸ch hµng : kh¸ch hµng
cã thÓ mÆc c¶ th«ng qua søc Ðp gi¶m gi¸, gi¶m khèi l îng
hµng ho¸ mua tõ c«ng ty hoÆc ®a ra yªu cÇu chÊt lîng
ph¶i tèt h¬n víi cïng mét møc gi¸.
+ Sù ®e do¹ cña s¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ: do
gi¸ c¶ cña s¶n phÈm hiÖn t¹i t¨ng lªn nªn kh¸ch hµng cã
xu híng tiªu dïng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ. §©y
lµ nh©n tè ®e do¹ sù mÊt m¸t thÞ trêng cña c«ng ty.
+ C¹nh tranh trong néi bé ngµnh: trong ®iÒu kiÖn
nµy, c¸c c«ng ty c¹nh tranh khèc liÖt víi nhau vÒ gi¸ c¶,
sù kh¸ch biÖt ho¸ cña s¶n phÈm hoÆc viÖc ®æi míi s¶n
phÈm gi÷a c¸c c«ng ty hiÖn ®ang cïng tån t¹i trong thÞ
trêng.
- C¸c yÕu tè VH – XH
C¸c yÕu tè v¨n ho¸ t¹o nªn c¸c lo¹i h×nh kh¸c nhau
cña nhu cÇu thÞ trêng lµ nÒn t¶ng cho sù xuÊt hiÖn thÞ
hiÕu tiªu dïng s¶n phÈm còng nh sù t¨ng trëng cña c¸c
®o¹ thÞ trêng míi. Do cã sù kh¸c nhau vÒ nÒn v¨n ho¸
®ang tån t¹i ë c¸c quèc gia nªn c¸c nhµ kinh doanh ph¶i
sím cã nh÷ng quyÕt ®Þnh nªn hay kh«ng nªn tiÕn hµnh
xuÊt khÈu sang thÞ trêng ®ã. §iÒu nµy trong mét chõng
mùc nhÊt ®Þnh tuú thuéc vµo sù chÊp nhËn cña doanh
nghiÖp ®èi víi m«i trêng v¨n ho¸ níc ngoµi.
13
Trong m«i trêng v¨n ho¸, nh÷ng nh©n tè næi nªn
gi÷ vÞ trÝ cùc kú quan träng lµ nèi sèng, tËp quan ng«n
ng÷, t«n gi¸o. §©y cã thÓ coi nh lµ nh÷ng hµng rµo
ch¾n c¸c ho¹t ®éng giao dÞch kinh doanh xuÊt khÈu.
-C¸c yÕu tè kinh tÕ
Muèn tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× c¸c doanh
nghiÖp buéc ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc nhËt ®Þnh vÒ kinh
tÕ. Chóng sÏ gióp cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng
¶nh hëng cña nh÷ng doanh nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ n-
íc chñ nhµ vµ níc së t¹i, ®ång thêi doanh nghiÖp còng
thÊy ®îc ¶nh hëng cña nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc
gia ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cña m×nh.
TÝnh æn ®Þnh hay kh«ng æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ
chÝnh s¸ch kinh tÕ cña mét quèc gia nãi riªng, c¸c quèc
gia trong khu vùc vµ thÕ giíi nãi chung cã t¸c ®éng trùc
tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh
nghiÖp sang thÞ trêng níc ngoµi. Mµ tÝnh æn ®Þnh tríc
hÕt vµ chñ yÕu lµ æn ®Þnh nÒn tµi chÝnh quèc gia, æn
®Þnh tiÒn tÖ, khèng chÕ l¹m ph¸t. Cã thÓ nãi ®©y lµ
nh÷ng vÊn ®Ò mµ doanh nghiÖp lu«n quan t©m hµng
®Çu khi tham gia kinh doanh xuÊt khÈu.
- C¸c yÕu tè chÝnh trÞ.
C¸c yÕu tè chÝnh trÞ ®ang vµ sÏ tiÕp tôc ®ãng vai
trß quan träng trong kinh doanh, ®Æc biÖt lµ c¸c ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt khÈu. TÝnh æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ
cña c¸c quèc gia sÏ lµ nh©n tè thuËn lîi cho c¸c doanh
nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ trêng níc ngoµi.
Kh«ng cã sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ th× sÏ kh«ng cã
14
®iÒu kiÖn ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt
khÈu. ChÝnh v× vËy, khi tham gia kinh doanh xuÊt khÈu
ra thÞ trêng thÕ giíi ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i am
hiÓu m«i trêng chÝnh trÞ ë c¸c quèc gia, ë c¸c níc trong
khu vùc mµ doanh nghiÖp muèn ho¹t ®éng.
-C¸c yÕu tè luËt ph¸p.
Mét trong nh÷ng bé phËn cña nh©n tè bªn ngoµi
¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp lµ
hÖ thèng luËt ph¸p. V× vËy trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu
®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i quan t©m vµ n¾m v÷ng luËt
ph¸p luËt quèc tÕ, luËt quèc gia mµ ë ®ã doanh nghiÖp
®ang vµ sÏ tiÕn hµnh xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña
m×nh sang ®ã, còng nh c¸c mèi quan hÖ luËt ph¸p
®ang tån t¹i gi÷a c¸c níc nµy.
Nãi mét c¸ch kh¸c kh¸i qu¸t, luËt ph¸p cho phÐp
doanh nghiÖp ®îc quyÒn kinh doanh trong lÜnh vùc
ngµnh nghÒ, vµ díi h×nh thøc nµo. Ngîc l¹i, nh÷ng mÆt
hµng, lÜnh vùc nµo mµ doanh nghiÖp bÞ h¹n chÕ hay
kh«ng ®îc quyÒn kinh doanh. Nh vËy, luËt ph¸p kh«ng
chØ chi phèi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp
trªn chÝnh quèc gia ®ã mµ cßn ¶nh hëng ®Õn c¶ c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
-C¸c yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ
C¸c yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ cã quan hÖ kh¸
chÆt chÏ víi ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng
xuÊt khÈu nãi riªng. Ngµy nay, nhê cã sù ph¸t triÓn nh
hò b·o cña khoa häc, c«ng nghÖ ®· cho phÐp c¸c doanh
nghiÖp chuyªn m«n ho¸ cao h¬n, quy m« s¶n xuÊt kinh
15
doanh t¨ng lªn, cã kh¶ n¨ng ®¹t ®îc lîi Ých kinh tÕ nhê
quy m«. Ttõ ®ã, doanh nghiÖp cã thÓ chèng chäi ®îc víi
sù c¹nh tranh g¾t trªn thÞ trêng quèc tÕ.
2. C¸c nh©n tè bªn trong doanh nghiÖp.
C¸c nh©n tè thuéc doanh nghiÖp lµ mét trong c¸c
nh©n tè cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh
doanh cña doanh nghiÖp nãi chung ho¹t ®éng xuÊt khÈu
nãi riªng. Nã ®îc hiÓu nh lµ nÒn v¨n ho¸ cña tæ chøc
doanh nghiÖp, ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cïng víi qu¸
tr×nh vËn hµnh doanh nghiÖp. NÒn v¨n ho¸ doanh
nghiÖp bao gåm nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh: triÕt lý kinh
doanh, tËp qu¸n, thãi quen, truyÒn thèng, phong c¸ch
sinh ho¹t, lÔ nghÞ ®îc duy tr× sö dông trong doanh
nghiÖp.
TÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy ®· t¹o nªn bÇu kh«ng khÝ,
mét b¶n s¾c vµ tinh thÇn ®Æc trng riªng cho tõng
doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp nµo cã nÒn v¨n ho¸
ph¸t triÓn cao th× sÏ cã khÝ thÕ lµm viÖc h¨ng say, ®Ò
cao sù s¸ng t¹o, chñ ®éng trung thµnh. Ngîc l¹i, mét
doanh nghiÖp cã nÒn v¨n ho¸ thÊp sÏ lµ sù bµng quan,
bÊt lùc ho¸ ®éi ngò lao ®éng cña doanh nghiÖp.
Do c¸c nh©n tè bªn trong cã vai trß quan träng ®èi
víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, nªn ngµy
nay hÇu hÕt mäi doanh nghiÖp ®Òu chó träng ®Çu t
®Õn nh÷ng yÕu tè nµy.
C¸c yÕu tè bªn trong bao gåm:
- Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp: ®©y lµ bé phËn ®Çu
n·o cña doanh nghiÖp. Ban l·nh ®¹o lµ ngêi ®Ò ra môc
16
tiªu, x©y dùng nh÷ng chiÕn lîc, kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc
thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch. V× vËy, tr×nh ®é qu¶n lý cña
ban l·nh ®¹o cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng xuÊt
khÈu cña doanh nghiÖp.
- C¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp: mét c¬ cÊu tæ
chøc phï hîp sÏ ph¸t huy ®îc trÝ tuÖ cña c¸c thµnh viªn
trong doanh nghiÖp, ph¸t huy tinh thÇn ®oµn kÕt, søc
m¹nh tËp thÓ ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o cho viÖc ra quyÕt
®Þnh, truyÒn tin vµ thùc hiÖn s¶n xuÊt kinh doanh
nhanh chãng h¬n n÷a, víi c¬ cÊy tæ chøc ®óng ®¾n sÏ
t¹o ra sù phèi hîp nhÞp nhµng, linh ho¹t gi÷a c¸c bé
phËn, tõ ®ã cã thÓ gi¶i quyÕt kÞp thêi mäi vÊn ®Ò n¶y
sinh.
-§éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn: HÇu hÕt c¸c doanh
nghiÖp ®Òu nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña nh÷ng
nh©n viªn cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é trong viÖc ®¹t c¸c
môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Së dÜ
nh vËy lµ v× c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu chØ cã thÓ tiÕn
hµnh khi ®· cã sù nghiªn cøu kü l ìng vÒ thÞ trêng, ®èi
t¸c, ph¬ng thøc giao dÞch, ®µm ph¸n vµ ký kÕt hîp
®ång… muèn vËy, doanh nghiÖp ph¶i cã ®îc ®éi ngò c¸n
bé kinh doanh am hiÓu luËt ph¸p quèc tÕ, cã kh¶ n¨ng
ph©n tÝch, dù b¸o nh÷ng biÕn ®æi cña thÞ trêng, th«ng
th¹o c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ, cã nghÖ thuËt
giao dÞch ®µm ph¸n kü kÕt hîp ®ång.
- C¸c nguån lùc kh¸c: ®Êy lµ ht c¬ së vËt chÊt kü
thuËt ®Ó phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp nh:
17
+ V¨n phßng lµm viÖc
+ HÖ thèng nhµ xëng, nhµ kho cïng c¸c thiÕt bÞ
vËn t¶i.
+ M¸y mãc thiÕt bÞ.
+ T×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
iii. ®«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü
1. Nh÷ng gÆt h¸i ban ®Çu
Ngµy 3/2/1994 Mü ®· huû bá cÊm vËn th¬ng m¹i víi
ViÖt Nam vµ sau ®ã Mü cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ®îc
xuÊt khÈu c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cho con ngêi: l¬ng
thùc, thùc phÈm, y tÕ, gi¸o dôc… lóc nµy, quan hÖ gi÷a
Bé Th¬ng m¹i ViÖt Nam víi ®¹i diÖn th¬ng m¹i Mü vµ Bé
Th¬ng m¹i Mü ®· cã nh÷ng tiÕp xóc, tho¶ thuËn cïng
nhau gi÷ mèi liªn l¹c thêng xuyªn hç trî cho c¸c nhµ
doanh nghiÖp hai níc ®Èy m¹nh bu«n b¸n XNK vµ ®Çu t
ho¹t ®éng th¬ng m¹i ViÖt – Mü ®· cã nh÷ng bíc tiÕn
quan träng (xem biÓu 2)
18
BiÓu 2:Kim ng¹ch xuÊt khÈu Mü – ViÖt
§¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD
N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 1-
2000
XuÊt 198,9 319,2 241,8 294,7 334,75 38,32
khÈu 7
NhËp 252,9 720,3 464 453,6 504,04 48,25
khÈu 2
Tæng 415,8 1039,5 705,8 748,3 80/8,7 86,48
9 9
Nguån: Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 5+6 – 2000
N¨m 1996, 4,8% hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®îc
vËn chuyÓn sang Mü chiÕm 0,04% tæng sè hµng nhËp
khÈu cña Mü ( ng©n hµng thÕ giíi 1998).
N¨m 1994 vµ 1995 “n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp vµ
chÕ biÕn l©m s¶n chiÕm u thÕ h¬n trong hµng xuÊt
khÈu cña ViÖt Nam sang Mü. N¨m 1996 c¸c mÆt hµng
xuÊt khÈu: nhiªn liÖu vµ khai kho¸ng, chÕ t¹o c¬ b¶n,
may mÆc vµ chÕ t¹o c«ng nghiÖp nhÑ t¨ng nhanh h¬n
c¸c hµng ho¸ n«ng nghiÖp ®em ®Õn cho ViÖt Nam mét
m« h×nh ®a d¹ng h¬n c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sang
Mü”.
Kim ng¹ch XNK cã chiÒu híng gia t¨ng nhng lµm thÕ
nµo ®Ó cho gia t¨ng æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng th× ®ßi hái
cã sù nç lùc cao h¬n cña c¶ hai quèc gia.
2. Quan hÖ bíc sang trang míi.
LÇn ®Çu tiªn sau 8 n¨m vßng ®µm ph¸n song ph-
¬ng ngµy 25/7/1999 t¹i Hµ Néi hai bªn ®· tho¶ thuËn ®-
19
îc vÒ nguyªn t¾c c¸c ®iÒu kho¶n cña hiÖp ®Þnh th ¬ng
m¹i song ph¬ng. HiÖp ®Þnh xö lý c¸c vÊn ®Ò liªn quan
®Õn th¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô, b¶o vÖ quyÒn së
h÷u trÝ tuÖ vµ quan hÖ ®Çu t gi÷a hai níc.
Ngµy 13/7/2000 t¹i Washington, Bé trëng th¬ng m¹i
ViÖt Nam Vò Khoan vµ bµ Charleen Barshefski, ®¹i diÖn
th¬ng m¹i thuéc phñ tæng thèng Hoa Kú ®· thay mÆt
ChÝnh phñ hai níc ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i gi÷a níc
CHXH chñ nghÜa ViÖt Nam vµ Hîp chñng quèc Hoa Kú,
khÐp l¹i mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n phøc t¹p kÐo dµi 4
n¨m rßng, ®¸nh dÊu mét bíc tiÕn míi trong quan hÖ th-
¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú.
C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam rÊt mong chê vµo t ¬ng
lai tèt ®Ñp cña quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ
Hoa Kú. Mèi quan hÖ nµy ®îc thiÕt lËp trªn c¬ së hai bªn
cïng cã lîi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp Mü ®· më ra nhiÒu
kh¶ n¨ng ®Çu t bu«n b¸n víi ViÖt Nam, mét c¸nh cöa
®Ó x©m nhËp vµo thÞ trêng §«ng D¬ng. C¸c doanh
nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam sÏ cã mét thÞ tr êng
míi ®Ó xuÊt khÈu hµng may mÆc, mét mÆt hµng mµ
ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu thuËn lîi, nhiÒu lîi thÕ nh gi¸
nh©n c«ng rÎ20
ThÞ trêng Mü ®ang høa hÑn nhiÒu c¬ héi cho c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam tuy nhiªn còng ®Çy nh÷ng thö
th¸ch vµ khã kh¨n.
20