Kế toán tiêu thụ hàng hóa và xác định kết quả tiêu thụ ở công ty cổ phần ô tô vận tải hà tây
- 152 trang
- file .doc
1
lêi më ®Çu
Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc, cïng víi qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa c¸c doanh nghiÖp ®ang tõng
bíc më réng quan hÖ hµng hãa, tiÒn tÖ nh»m t¹o ra nhiÒu
s¶n phÈm ®¸p øng tèt nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi.Môc tiªu
cuèi cïng cña mäi doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®îc lîi
nhuËn ngµy cµng cao, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc s¶n
xuÊt tiªu thô ®îc s¶n phÈm, hµng hãa mét c¸ch tèt nhÊt.
§©y chÝnh lµ vÊn ®Ò lín hÕt søc quan träng vµ cÊp b¸ch
®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ kinh doanh. NhËn
thøc râ ®îc vai trß quan träng cña ho¹t ®éng tiªu thô c¶ vÒ
lý luËn vµ thùc tiÔn t¹i C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ
T©y.
XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña viÖc tiªu thô trong c¸c
doanh nghiÖp nãi chung vµ C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ
T©y nãi riªng, trong qu¸ tr×nh thùc tËp vµ t×m hiÓu t¹i
C«ng ty em ®· hoµn thµnh luËn v¨n víi ®Ò tµi: “KÕ to¸n
tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ë C«ng
ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ T©y”.
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n gåm 3 Ch¬ng:
Ch¬ng I:
C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ tiªu thô t¹i c¸c doanh nghiÖp kinh doanh.
Ch¬ng II:
2
T×nh h×nh thùc tÕ kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c
®Þnh kÕt qña tiªu thô ë C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ
T©y.
Ch¬ng III:
Mét sè ý kiÕn nhËn xÐt vµ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn
kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô t¹i
C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ T©y.
V× thêi gian thùc tËp ng¾n vµ b¶n th©n em cßn
bÞ h¹n chÕ nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu
sãt. Em mong nhËn ®îc sù gãp ý, chØ ®¹o ch©n t×nh
cña C« gi¸o ®Ó ®Ò tµi cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
§Ó lµm ®îc ®Ò tµi nµy, em xin ch©n thµnh c¶m
¬n sù híng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o TrÇn ThÞ Dung
cïng c¸c c« chó, anh chÞ trong c«ng ty ®· gióp ®ì chØ
b¶o em trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyªn ®Ò
nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Sin
h viªn
TrÇn ThÞ Ph¬ng Th¶o
3
Ch¬ng I
c¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô t¹i c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
1.1 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
1.1.1 §Æc ®iÓm, vai trß cña tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
1.1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu
thô
- Kh¸i niÖm vÒ tiªu thô
Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh ®¬n vÞ cung cÊp thµnh phÈm,
hµng hãa vµ c«ng t¸c lao vô, dÞch vô cho ®¬n vÞ mua, qua
®ã ®¬n vÞ mua thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn
thanh to¸n tiÒn hµng theo gi¸ ®· tháa thuËn gi÷a ®¬n vÞ
mua vµ ®¬n vÞ b¸n. Thµnh phÈm, hµng hãa ®îc coi lµ tiªu
thô khi ngêi mua thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n cho
ngêi b¸n.
- Kh¸i niÖm kÕt qu¶ tiªu thô hµng hãa
KÕt qu¶ tiªu thô lµ kÕt qu¶ cuèi cïng vÒ mÆt tµi chÝnh
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nãi c¸ch kh¸c, kÕt qu¶
tiªu thô lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu b¸n hµng,c¸c
kho¶n gi¶m trõ doanh thu víi trÞ gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ
b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. §©y lµ chØ tiªu
kinh tÕ tæng hîp quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
4
1.1.1.2 Vai trß, ý nghÜa cña ho¹t ®éng tiªu thô hµng
hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong kinh doanh
Môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn. Trong
khi ®ã, thµnh phÈm, hµng hãa tiªu thô ®îc th× doanh
nghiÖp míi cã lîi nhuËn. V× thÕ cã thÓ nãi tiªu thô cã quan
hÖ mËt thiÕt víi kÕt qu¶ kinh doanh. Tiªu thô tèt thÓ hiÖn uy
tÝn s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, thÓ hiÖn søc
c¹nh tranh còng nh kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng cña
doanh nghiÖp.
KÕt thóc qu¸ tr×nh tiªu thô lµ khÐp kÝn mét vßng chu
chuyÓn vèn. NÕu qu¸ tr×nh tiªu thô thùc hiÖn tèt, doanh
nghiÖp sÏ t¨ng nhanh vßng quay cña vèn, n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông vèn ®Ó tháa m·n nhu cÇu ngµy cµng lín cña x·
héi. Còng qua ®ã, doanh nghiÖp thùc hiÖn ®îc gi¸ trÞ lao
®éng thÆng d ngoµi viÖc bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra ®Ó
tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa. §©y chÝnh lµ nguån ®Ó doanh
nghiÖp nép ng©n hµng Nhµ Níc, lËp c¸c qòy cÇn thiÕt vµ
n©ng cao ®êi sèng cho ngêi lao ®éng.
Tiªu thô chØ ®îc thùc hiÖn khi s¶n phÈm hµng hãa ®¸p
øng nhu cÇu tiªu thô cña kh¸ch hµng. §èi tîng phôc vô cã
thÓ lµ c¸ nh©n hay ®¬n vÞ cã nhu cÇu. C¸ nh©n ngêi tiªu
thô chÊp nhËn mua s¶n phÈm hµng hãa v× nã tháa m·n nhu
cÇu tÊt yÕu.Khi s¶n phÈm ®îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u
cho ngêi tiªu dïng th× s¶n phÈm sÏ h÷u Ých, sù tháa m·n cña
kh¸ch hµng víi s¶n phÈm cµng cao. §èi víi ®¬n vÞ tiªu thô
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp th× s¶n phÈm ®ã trùc tiÕp
5
phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. ViÖc tiªu
thô kÞp thêi, nhanh chãng gãp phÇn lµm cho qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt cña ®¬n vÞ ®îc liªn tôc.
Nh vËy, tiªu thô lµ ho¹t ®éng hÕt søc quan träng ®èi víi
mçi doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
nãi riªng. Trong c¬ chÕ thÞ trõ¬ng b¸n hµng lµ mét nghÖ
thuËt, khèi lîng s¶n phÈm tiªu thô lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp. Nã thÓ hiÖn søc c¹nh tranh trªn
thÞ trêng vµ lµ c¬ së quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é
qu¶n lý, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Nh÷ng th«ng tin tõ kÕt qu¶ h¹ch to¸n tiªu thô lµ th«ng
tin rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ trong viÖc t×m h-
íng ®i cho doanh nghiÖp. Mçi doanh nghiÖp tïy thuéc vµo
®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh vµ t×nh h×nh
tiªu thô trªn thÞ trêng mµ ®Ò ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt tiªu thô
cho phï hîp. ViÖc thèng kª c¸c kháan doanh thu, chi phÝ vµ
kÕt qu¶ kinh doanh chÝnh x¸c, tØ mØ vµ khoa häc sÏ gióp
c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã ®îc c¸c th«ng tin chi tiÕt
vÒ t×nh h×nh tiªu thô còng nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng
mÆt hµng tiªu dïng trªn thÞ trêng kh¸c nhau. Tõ ®ã, nhµ
qu¶n trÞ cã thÓ tÝnh ®îc møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch, xu
híng tiªu dïng, hiÖu qu¶ qu¶n lý chÊt lîng còng nh nhîc ®iÓm
trong c«ng t¸c tiªu thô cña tõng lo¹i s¶n phÈm hµng hãa.
Trªn c¬ së ®ã, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ kinh
doanh, thùc tÕ l·i còng nh sè thuÕ nép ng©n s¸ch Nhµ Níc.
Vµ cuèi cïng nhµ qu¶n trÞ sÏ ®Ò ra ®îc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt
6
cña tõng lo¹i s¶n phÈm trong kú h¹ch to¸n tíi, t×m ra biÖn
ph¸p kh¾c phôc nh÷ng yÕu ®iÓm ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c
tiªu thô s¶n phÈm trong doanh nghiÖp.
1.1.1.3 Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (chuÈn mùc 14),
doanh thu b¸n hµng ®ù¬c ghi nhËn khi ®ång thêi tháa m·n
n¨m ®iÒu kiÖn sau:
-Ngêi b¸n ®· chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn
víi quyÒn së h÷u s¶n phÈm , hµng hãa cho ngêi mua
-Ngêi b¸n kh«ng cßn n¾m d÷ quyÒn qu¶n lý hµng hãa nh
ngêi së h÷u hµng hãa hoÆc kiÓm so¸t hµng hãa.
-Doanh thu ®uîc x¸c ®Þnh t¬ng ®èi ch¾c ch¾n.
-Ngêi b¸n ®· thu ®îc hoÆc sÏ thu ®îc lîi Ých kinh tÕ tõ giao
dÞch bµn hµng.
-X¸c ®Þnh ®îc chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc b¸n hµng.
Nh vËy, thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu (tiªu thô) lµ thêi
®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u vÒ hµng hãa, lao vô tõ
ngêi b¸n sang ngêi mua. Nãi c¸ch kh¸c,thêi ®iÓm ghi nhËn
doanh thu lµ thêi ®iÓm ngêi mua tr¶ tתn hay chÊp nhËn nî
vÒ lîng hµng hãa, dÞch vô mµ ngêi b¸n chuyÓn giao.
1.1.2.NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
1.1.2.1.NhiÖm vô cña kÕ to¸n b¸n hµng
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c ®¬n
vÞ mua b¸n hµng ho¸ trong níc ph¶i b¸m s¸t thÞ trêng, tiÕn
hµnh ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ theo c¬ chÕ tù h¹ch
7
to¸n kinh doanh. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c ®¬n vÞ
ph¶i thêng xuyªn t×m hiÓu thÞ trêng, n¾m b¾t nhu cÇu vµ
thÞ hiÕu cña d©n c ®Ó cã t¸c ®éng tíi ph¸t triÓn s¶n xuÊt,
n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸.
Hµng ho¸ cña doanh nghiÖp gåm nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø
phÈm cÊp nhiÒu thø hµng cho nªn yªu cÇu qu¶n lý chóng vÒ
mÆt kÕ to¸n kh«ng gièng nhau. VËy nhiÖm vô chñ yÕu cña
kÕ to¸n hµng ho¸ lµ:
- Ph¶n ¸nh gi¸m ®èc t×nh h×nh thu mua, vËn chuyÓn
b¶o qu¶n vµ dù tr÷ hµng ho¸, t×nh h×nh nhËp xuÊt vËt t
hµng ho¸. TÝnh gi¸ thùc tÕ mua vµo cña hµng ho¸ ®· thu
mua vµ nhËp kho, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch
thu mua, dù tr÷ vµ b¸n hµng nh»m thóc ®Èy nhanh tèc ®é
lu©n chuyÓn hµng ho¸.
- Tæ chøc tèt kÕ to¸n chi tiÕt vËt t hµng ho¸ theo tõng
lo¹i tõng thø theo ®óng sè lîng vµ chÊt lîng hµng ho¸. KÕt
hîp chÆt chÏ gi÷a kÕ to¸n chi tiÕt víi h¹ch to¸n nghiÖp vô ë
kho, ë quÇy hµng, thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é kiÓm kª hµng
ho¸ ë kho, ë quÇy hµng ®¶m b¶o sù phï hîp sè hiÖn cã thùc
tÕ víi sè ghi trong sæ kÕ to¸n.
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n doanh thu b¸n hµng, thu ®Çy
®ñ thu kÞp thêi tiÒn b¸n hµng, ph¶n ¸nh kÞp thêi kÕt qu¶
mua b¸n hµng ho¸. Tham gia kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ l¹i vËt t,
hµng ho¸.
1.1.2.2.NhiÖm vô c«ng t¸c tiªu thô hµng hãa
8
Ghi chÐp, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi ®µy ®ñ khèi l-
îng hµng hãa b¸n ra, sè hµng ®· giao cho c¸c cöa hµng tiªu
thô, sè hµng göi b¸n, chi phÝ b¸n hµng, c¸c kho¶n gi¶m trõ
doanh thu, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi tiÕt b¸n hµng
vÒ sè lîng, chñng lo¹i, gi¸ trÞ.
Cung cÊp th«ng tin kÞp thêi t×nh h×nh tiªu thô phôc vô
cho viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp. B¸o c¸o thêng xuyªn kÞp thêi t×nh h×nh
thanh to¸n víi kh¸ch hµng, theo lo¹i hµng, theo hîp ®ång.
Ph¶n ¸nh kiÓm tra ph©n tÝch tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ
ho¹ch tiªu thô hµng hãa , kÕ ho¹ch lîi nhuËn, vµ lËp b¸o c¸o
kÕt qu¶ kinh doanh.
1.1.3. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô hµng hãa trong doanh
nghiÖp kinh doanh
Ph¬ng thøc tiªu thô còng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan
träng trong kh©u b¸n hµng, ®Ó ®Èy nhanh ®îc tèc ®é tiªu
thô, ngoµi viÖc n©ng cao chÊt lîng, c¶i tiÕn mÉu m·... lùa
chän cho m×nh nh÷ng ph¬ng ph¸p tiªu thô hµng hãa sao
cho cã hiÖu qu¶ lµ ®iÒu tèi quan träng trong kh©u lu th«ng,
hµng hãa ®Õn ®ù¬c ngêi tiªu dïng mét c¸ch nhanh nhÊt,
hiÖu qu¶ nhÊt. ViÖc ¸p dông linh ho¹t c¸c ph¬ng thøc tiªu
thô gãp phÇn thùc hiÖn ®îc kÕ ho¹ch tiªu thô cña doanh
nghiÖp. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng thøc tiªu thô chñ yÕu mµ
doanh nghiÖp hay sö dông.
9
* Tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng thøc xuÊt kho göi hµng ®i
b¸n :
Theo ph¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp xuÊt hµng ( hµng
hãa ) göi ®i b¸n cho kh¸ch hµng theo hîp ®ång ®· ký kÕt
gi÷a hai bªn.
Khi xuÊt hµng göi ®i b¸n th× hµng cha ®îc x¸c ®Þnh
tiªu thô, tøc lµ cha ®îc h¹ch to¸n vµo doanh thu. Hµng göi
®i b¸n chØ ®îc h¹ch to¸n khi kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh
to¸n.
* Tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng thøc bªn mua ®Õn nhËn
hµng trùc tiÕp
C¨n cø vµo hîp ®ång mua b¸n ®· ®îc ký kÕt, bªn mua
cö c¸n bé ®Õn nhËn hµng t¹i kho cña doanh nghiÖp. Khi
nhËn hµng xong, ngêi nhËn hµng ký x¸c nhËn vµo hãa ®¬n
b¸n hµng vµ hµng ®ã ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô vµ ®îc h¹ch
to¸n vµo doanh thu.
Chøng tõ b¸n hµng trong ph¬ng thøc nµy còng lµ phiÕu
xuÊt kho kiªm hãa ®¬n b¸n hµng, trªn chøng tõ b¸n hµng
®ã cã ch÷ ký cña kh¸ch hµng nhËn hµng.
* Tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng thøc b¸n hµng giao th¼ng
( kh«ng qua kho):
Ph¬ng thøc nµy chñ yÕu ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp th-
¬ng m¹i .Theo ph¬ng thøc nµy , doanh nghiÖp mua hµng
cña ngêi cung cÊp b¸n th¼ng cho kh¸ch hµng kh«ng qua kho
cña doang nghiÖp .Nh vËy, nghiÖp vô mua vµ b¸n x¶y ra
10
®ång thêi .Trong ph¬ng thøc nµy cã thÓ chia thµnh hai trêng
hîp :
-Trêng hîp b¸n th¼ng cho ngêi mua : tøc lµ khi göi hµng
®i b¸n th× hµng ®ã cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô (gièng nh
ph¬ng thøc xuÊt kho göi hµng ®i b¸n ).
-Trêng hîp b¸n hµng giao tay ba :tøc lµ c¶ bªn cung cÊp
(bªn b¸n ), doanh nghiÖp vµ ngêi mua cµng giao nhËn hµng
mua, b¸n víi nhau .Khi bªn mua hµng nhËn hµng vµ ký x¸c
nhËn vµo hãa ®¬n b¸n hµng th× hµng ®ã ®îc x¸c ®Þnh lµ
tiªu thô .Chøng tõ b¸n hµng trong ph¬ng thøc nµy lµ Hãa
®¬n b¸n hµng giao th¼ng .
*Ph¬ng thøc b¸n lÎ:
Lµ h×nh thøc b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng, hµng
hãa sÏ kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh lu th«ng ,thùc hiÖn
hoµn toµn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa .
Tïy tõng trêng hîp b¸n hµng theo ph¬ng thøc nµy mµ
doanh nghiÖp lËp hãa ®¬n b¸n hµng hoÆc kh«ng lËp hãa
®¬n b¸n hµng .NÕu doanh nghiÖp lËp hãa ®¬n b¸n hµng
th× cuèi ca hoÆc cuèi ngµy ngêi b¸n hµng sÏ lËp B¶ng kª
hãa ®¬n b¸n hµng vµ lËp b¸o c¸o b¸n hµng .NÕu kh«ng lËp
hãa ®¬n b¸n hµng th× ngêi b¸n hµng c¨n cø vµo sè tiÒn
b¸n hµng thu ®îc vµ kiÓm kª hµng tån kho, tån quÇy ®Ó
x¸c ®Þnh lîng hµng ®· b¸n trong ca ,trong ngµy ®Ó lËp b¸o
c¸o b¸n hµng .B¸o c¸o b¸n hµng vµ giÊy nép tiÒn b¸n hµng
lµ chøng tõ ®Ó h¹ch to¸n sau nµy cña kÒ to¸n .
*Ph¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp:
11
B¸n hµng tr¶ gãp lµ viÕc b¸n hµng thu tiÒn nhiÒu
lÇn .S¶n phÈm hµng hãa khi giao cho ngêi mua th× ®îc coi lµ
tiªu thô, ngêi mua sÏ thanh to¸n lÇn ®Çu ngay t¹i thêi ®iÓm
mua mét phÇn, sè tiÒn thanh to¸n chËm ph¶i chÞu mét tû lÖ
l·i nhÊt ®Þnh .
Tãm l¹i, khi mµ nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× cµng
xuÊt hiÖn nhiÒu ph¬ng thøc tiªu thô kh¸c nhau mçi ph¬ng
thóc ®Òu cã u vµ nhîc ®iÓm cña nã .Do ®ã, mçi doanh
nghiÖp c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm hµng hãa, quy m«, vÞ trÝ cña
doanh nghiÖp mµ lùa chän cho m×nh nh÷ng ph¬ng thøc tiªu
thô hîp lý, sao cho chi phÝ thÊp nhÊt mµ vÉn ®¹t hiÖu qu¶
tèi u .
1.1.4. KÕt qu¶ tiªu thô
KÕt qu¶ tiªu thô cung cÊp cho kh¸ch hµng vµ c¸c bªn
quan t©m nh ng©n hµng, cæ ®«ng, c¸c nhµ ®Çu t-
...nh÷ng th«ng tin vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh
nghiÖp .Tõ ®ã thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp vµ
kh¸ch hµng vµ c¸c ®èi tîng liªn quan, lµ c¬ së cho sù hîp t¸c
l©u dµi vµ bÒn chÆt .
KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô lµ chi tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶
cuèi cïng vÒ tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa, lao vô, dÞch vô
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh vµ kinh doanh phô
®îc thÓ hiÖn qua chØ tiªu l·i vµ lç .Nãi c¸ch kh¸c, ®©y lµ
phÇn chªnh lÖch gi÷a mét bªn lµ doanh thu thuÇn cña tÊt c¶
c¸c ho¹t ®éng víi mét bªn lµ toµn bé chi phÝ ®· bá ra Sè
chªch lÖch sÏ lµ chi tiªu cuèi cïng .
12
KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô ®îc x¸c ®Þnh nh sau :
L·i (lç) = Tæng doanh thu b¸n hµng – Tæng chi phÝ
liªn quan
Tæng chi phÝ = Tæng sè thuÕ - Gi¶m gi¸ - Doanh
thu hµng
TT§B hµng b¸n bÞ
tr¶ l¹i
= Tæng gi¸ vèn - Chi phÝ b¸n - Chi
phÝ qu¶n lý
hµng b¸n hµng
doanh nghiÖp
= Tæng doanh - Tæng gi¸ vèn - Chi phÝ
b¸n - Chi phÝ qu¶n lý
thu thuÇn hµng b¸n hµng
doanh nghiÖp
= Tæng lîi - Chi phÝ b¸n - Chi
phÝ qu¶n lý
nhuËn gép hµng doanh
nghiÖp
H¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
chÝnh x¸c t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸nh gi¸, thèng kª t×nh h×nh
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ,t×nh h×nh thÞ trêng
vµ tiªu dïng .Th«ng qua kÕt qu¶ tõ ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp, c¸c nhµ l·nh ®¹o cã thÓ t×m ra híng ph¸t
triÓn ngµnh nghÒ, cã chÝnh s¸ch u ®·i hay h¹n chÕ sù ph¸t
13
triÓn ®èi víi tõng ho¹t ®éng kinh doanh trªn tõng lÜnh vùc
cô thÓ .MÆt kh¸c, th«ng qua kÕt qua kinh doanh, Nhµ níc
t¹o ra sù c«ng b»ng trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nép
ng©n s¸ch Nhµ níc cña tõng doanh nghiÖp .
1.1.5.C¸c chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n trong tiªu thô vµ x¸c
®Þnh tiªu thô :
* Doanh thu b¸n hµng:
Lµ tæng gi¸ trÞ ®îc thùc hiÖn qqua viÖc b¸n hµng hãa,
s¶n phÈm, cung cÊp lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng .Nãi
c¸ch kh¸c doanh thu chØ gåm tæng gi¸ trÞ cña c¸c lîi Ých
kinh tÕ doanh nghiÖp ®· thu hoÆc sÏ thu trong kú kÕ to¸n,
ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng thêng
cña c¸c doanh nghiÖp, gãp phÇn lµm t¨ng vèn chñ së h÷u.
Doang thu b¸n hµng trong c¸c doang nghiÖp th¬ng m¹i chØ
gåm doang thu vÒ tiªu thô hµng hãa, dÞch vô.
* Doanh thu thuÇn :
Lµ sè chªnh lÖch gi÷a tæng doanh thu víi c¸c kho¶n ghi
gi¶m doanh thu (chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng hãa,
doanh thu cña sè hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc
biÖt, thÕu xuÊt khÈu ph¶i nép vÒ lîng hµng ®· tiªu thô vµ
thÕu GTGT cña hµng ®· tiªu thô – nÕu doanh nghiÖp tÝnh
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ).
Doanh thu thuÇn = Tæng doanh thu – C¸c kho¶n gi¶m
trõ
* ChiÕt khÊu thanh to¸n :
14
Lµ sè tiÒn mµ ngêi b¸n thëng cho ngêi mua do ngêi mua
thanh to¸n tiÒn hµng tríc thêi h¹n thanh to¸n theo hîp ®ång
tÝnh trªn tæng sè tiÒn hµng mµ hä ®· thanh to¸n .
* Gi¶m gi¸ hµng hãa :
Lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngaßi hãa ®¬n hay
hîp ®ång cung cÊp dÞch vô cho c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt
nh : hµng kÐm phÈm chÊ , kh«ng ®óng quy c¸ch , giao hµng
kh«ng ®óng thêi gian, ®Þa ®iÓm trong hîp ®ån, hµng l¹c
hËu ...(do chñ quan cña ngêi b¸n ).
* ChiÕt khÊu th¬ng m¹i :
Lµ kho¶n mµ ngêi b¸n thëng cho ngêi mua do trong mét
kho¶n thêi gian ®· tiÕn hµnh mua mét khèi lîng lín hµng hãa
(h«× khÊu) vµ kho¶n gi¶m trõ trªn gi¸ b¸n niªm yÕt v×
mua khèi lîng lín hµng hãa trongmét ®ît (bít gi¸). ChiÕt khÊu
th¬nh m¹i ®îc ghi trong c¸c hîp ®ång mua b¸n vµ cam kÕt
vÒ mua b¸n hµng .
* GÝa vèn hµng b¸n :
Lµ trÞ gi¸ vèn cña s¶n phÈm , vËt t, hµng hãa, lao vô,
dÞch vô ®· tiªu dïng .§èi víi s¶n phÈm , lao vô, dÞch vô tiªu
thô, gi¸ vèn hµng b¸n lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng
xëng) hay chi phÝ s¶n xuÊt .Víi hµng hãa tiªu thô, gi¸ vèn
hµng b¸n bao gåm trÞ gi¸ mua cña hµng ®· tiªu thô céng víi
chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng tiªu thô .
* Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i:
15
Lµ sè hµng ®· ®îc coi lµ tiªu thô (®· chuyÓn giao quyÒn
së h÷u, ®· thu tiÒn hay ®îc ngêi mua chÊp nhËn) nhng bÞ
ngêi mua tr¶ l¹i va tõ chèi thanh to¸n,T¬ng øng víi hµng b¸n
bÞ tr¶ l¹i lµ gi¸ vèn cña hµng bÞ tr¶ l¹i (tÝnh theo gi¸ vèn khi
b¸n) vµ doanh thu cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i cïng víi thuÕ gi¸
trÞ t¨ng ®Çu ra ph¶i nép cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i(nÕu cã).
* Lîi nhuËn gép (cßn gäi lµ l·i th¬ng m¹i hay lîi tøc gép):
Lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn hµng
b¸n.
* KÕt qu¶ tiªu thô hµng hãa dÞch vô (lîi nhuËn hay lç vÒ tiªu
thô hµng hãa, dÞch vô).
Lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ trÞ vèn
cña hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh
nghiÖp.
1.1.6.Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hµng hãa
Theo QuyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§ - BTC ra ngµy
31/12/2001 vÒ viÖc ban hµnh vµ c«ng bè 4 chuÈn mùc kÕ
to¸n ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp (c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm
cô thÓ hµng tån kho vµ yªu cÇu cña qu¸ tr×nh h¹ch to¸n) cã
thÓ ¸p dông mét trong ph¬ng ph¸p sau ®Ó x¸c ®Þnh trÞ
gi¸ hµnh xuÊt b¸n:
* §¸nh gi¸ theo gi¸ mua thùc tÕ
- Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc (FIFO)
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng hãa
nµo nhËp tríc th× ®îc xuÊt tríc vµ hµng tån cuèi kú lµ hµng
®îc nhËp gÇn thêi ®iÓm cuèi kú. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸
16
trÞ hµng xuÊt kho ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp
kho ë thêi ®iÓm ®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú vµ do vËy gi¸ trÞ
cña hµng tån kho sÏ lµ gi¸ cña hµng nhËp kho ë thêi ®iÓm
cuèi kú hoÆc gÇn cuèi kú cßn tån kho.
- Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc(LIFO)
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng
hãa nhËp sau th× xuÊt tríc vµ hµng tån kho cuèi kú lµ hµng
tån kho ®îc xuÊt tríc ®ã. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ hµng
xuÊt kho ®îc tÝnh theo gi¸ cña hµng nhËp sau hoÆc gÇn sau
cïng, gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®îc tÝnh theo gi¸ cña hµng
nhËp kho ®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú cßn tån kho.
- Ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh
Theo ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh (cßn gäi ph¬ng
ph¸p tÝnh gi¸ trùc tiÕp), gi¸ trÞ cña hµng hãa ®îc x¸c ®Þnh
theo ®¬n chiÕc hay tõng l« hµng vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp
vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng ( trõ trêng hîp cã ®iÒu chØnh).
- Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thùc tÕ cña hµng hãa xuÊt ®-
îc tÝnh nh sau:
Gi¸ thùc tÕ = Sè lîng hµng * Gi¸ ®¬n vÞ
hµng hãa xuÊt hãa xuÊt b×nh
qu©n
Trong ®ã, gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cã thÓ tÝnh theo mét
trong ba c¸ch sau:
17
+ Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷
Gi¸ ®¬n TrÞ gi¸ mua thùc tÕ + TrÞ gi¸ mua
thùc tÕ cña
vÞ b×nh = cña hµng cßn ®Çu kú hµng nhËp
trong kú
qu©n Sè lîng hµng cßn + Sè lîng hµng
nhËp ®Çu kú
trong kú
+Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n cuèi kú tríc
Gi¸ ®¬n vÞ = Gi¸ thùc tÕ hµng hãa tån ®Çu kú
(hoÆc cuèi kú tríc)
b×nh qu©n Lîng hµng hãa thùc tÕ tån ®Çu kú
(hoÆc cuèi kú tríc)
+ Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp
Gi¸ ®¬n vÞ = Gi¸ thùc tÕ hµng hãa tån kho sau
mçi lÇn nhËp
b×nh qu©n Lîng hµng hãa thùc tÕ tån kho sau
mçi lÇn nhËp
* §¸nh gi¸ hµng hãa theo gi¸ h¹ch to¸n
Theo ph¬ng ph¸p nµy, toµn bé hµng hãa biÕn ®éng
trong kú ®îc tÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n (gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc
mét gi¸ æn ®Þnh trong kú). Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh
®iÒu chØnh tõ gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ theo c«ng
thøc:
Gi¸ thùc tÕ = Gi¸ h¹ch to¸n * HÖ sè gi¸
hµng hãa xuÊt hµng hãa xuÊt hµng hãa
18
HÖ sè gi¸ cã thÓ tÝnh cho tõng lo¹i, tõng nhãm hoÆc
tõng mÆt hµng chñ yÐu tïy theo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n
lý, tr×nh ®é kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp.
1.1.7.H¹ch to¸n hµng ho¸:
1.1.7.1 KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸:
* Chøng tõ sö dông:
Mäi nghiÖp vô biÕn ®éng cña hµng ho¸ ®Òu ph¶i ®îc
ph¶n ¸nh, ghi chÐp vµo chøng tõ ban ®Çu phï hîp theo ®óng
néi dung quy ®Þnh.
C¸c chøng tõ chñ yÕu: Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho,
ho¸ ®¬n b¸n hµng, phiÕu nhËp kho, biªn b¶n kiÓm kª...
Trªn c¬ së chøng tõ kÕ to¸n vÒ sù biÕn ®éng cña hµng
ho¸ ®Ó ph©n lo¹i tæng hîp vµ ghi sæ kÕ to¸n cho thÝch hîp.
*Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸: lµ c«ng viÖc kh¸
phøc t¹p, ®ái hái ph¶i tiÕn hµnh ghi chÐp hµng ngµy c¶ vÒ
sè lîng vµ gi¸ trÞ theo tõng thø hµng ho¸ ë tõng kho trªn c¶
hai lo¹i chØ tiªu: HiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
Tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn ë kho
vµ ë phßng kÕ to¸n, doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu
vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ, tr×nh ®é nghiÖp vô kÕ to¸n
cña doanh nghiÖp ®Ó lùa chän, vËn dông ph¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi tiÕt sao cho phï hîp. HiÖn nay cã 3 ph¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi tiÕt hµng ho¸:
- Ph¬ng ph¸p ghi sæ song song.
- Ph¬ng ph¸p ghi sæ sè d.
- Ph¬ng ph¸p ghi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
19
§Æc ®iÓm chung cña ba ph¬ng ph¸p nµy lµ c«ng viÖc
ghi chÐp cña thñ kho lµ gièng nhau, ®îc thùc hiÖn trªn thÎ
kho (theo chØ tiªu sè lîng).
20
- Ph¬ng ph¸p sæ sè d
S¬ ®å 1
ThÎ kho
Chøng tõ
Chøng tõ nhËp
xuÊt
Sæ sè d B¶ng kª xuÊt
B¶ng kª nhËp
B¶ng lòy kÕ
B¶ng lòy kÕ
B¶ng kª tæng
hîp nhËp xuÊt,
tån
Sæ kÕ to¸n
tæng hîp
Ghi chó: Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu
Ph¬ng ph¸p nµy tr¸nh ®îc sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a
kho vµ phßng kÕ to¸n, c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh ®Òu trong
th¸ng
lêi më ®Çu
Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc, cïng víi qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa c¸c doanh nghiÖp ®ang tõng
bíc më réng quan hÖ hµng hãa, tiÒn tÖ nh»m t¹o ra nhiÒu
s¶n phÈm ®¸p øng tèt nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi.Môc tiªu
cuèi cïng cña mäi doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®îc lîi
nhuËn ngµy cµng cao, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc s¶n
xuÊt tiªu thô ®îc s¶n phÈm, hµng hãa mét c¸ch tèt nhÊt.
§©y chÝnh lµ vÊn ®Ò lín hÕt søc quan träng vµ cÊp b¸ch
®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ kinh doanh. NhËn
thøc râ ®îc vai trß quan träng cña ho¹t ®éng tiªu thô c¶ vÒ
lý luËn vµ thùc tiÔn t¹i C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ
T©y.
XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña viÖc tiªu thô trong c¸c
doanh nghiÖp nãi chung vµ C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ
T©y nãi riªng, trong qu¸ tr×nh thùc tËp vµ t×m hiÓu t¹i
C«ng ty em ®· hoµn thµnh luËn v¨n víi ®Ò tµi: “KÕ to¸n
tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ë C«ng
ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ T©y”.
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n gåm 3 Ch¬ng:
Ch¬ng I:
C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ tiªu thô t¹i c¸c doanh nghiÖp kinh doanh.
Ch¬ng II:
2
T×nh h×nh thùc tÕ kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c
®Þnh kÕt qña tiªu thô ë C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ
T©y.
Ch¬ng III:
Mét sè ý kiÕn nhËn xÐt vµ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn
kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô t¹i
C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ T©y.
V× thêi gian thùc tËp ng¾n vµ b¶n th©n em cßn
bÞ h¹n chÕ nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu
sãt. Em mong nhËn ®îc sù gãp ý, chØ ®¹o ch©n t×nh
cña C« gi¸o ®Ó ®Ò tµi cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
§Ó lµm ®îc ®Ò tµi nµy, em xin ch©n thµnh c¶m
¬n sù híng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o TrÇn ThÞ Dung
cïng c¸c c« chó, anh chÞ trong c«ng ty ®· gióp ®ì chØ
b¶o em trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyªn ®Ò
nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Sin
h viªn
TrÇn ThÞ Ph¬ng Th¶o
3
Ch¬ng I
c¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô t¹i c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
1.1 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
1.1.1 §Æc ®iÓm, vai trß cña tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
1.1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu
thô
- Kh¸i niÖm vÒ tiªu thô
Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh ®¬n vÞ cung cÊp thµnh phÈm,
hµng hãa vµ c«ng t¸c lao vô, dÞch vô cho ®¬n vÞ mua, qua
®ã ®¬n vÞ mua thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn
thanh to¸n tiÒn hµng theo gi¸ ®· tháa thuËn gi÷a ®¬n vÞ
mua vµ ®¬n vÞ b¸n. Thµnh phÈm, hµng hãa ®îc coi lµ tiªu
thô khi ngêi mua thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n cho
ngêi b¸n.
- Kh¸i niÖm kÕt qu¶ tiªu thô hµng hãa
KÕt qu¶ tiªu thô lµ kÕt qu¶ cuèi cïng vÒ mÆt tµi chÝnh
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nãi c¸ch kh¸c, kÕt qu¶
tiªu thô lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu b¸n hµng,c¸c
kho¶n gi¶m trõ doanh thu víi trÞ gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ
b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. §©y lµ chØ tiªu
kinh tÕ tæng hîp quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
4
1.1.1.2 Vai trß, ý nghÜa cña ho¹t ®éng tiªu thô hµng
hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong kinh doanh
Môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn. Trong
khi ®ã, thµnh phÈm, hµng hãa tiªu thô ®îc th× doanh
nghiÖp míi cã lîi nhuËn. V× thÕ cã thÓ nãi tiªu thô cã quan
hÖ mËt thiÕt víi kÕt qu¶ kinh doanh. Tiªu thô tèt thÓ hiÖn uy
tÝn s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, thÓ hiÖn søc
c¹nh tranh còng nh kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng cña
doanh nghiÖp.
KÕt thóc qu¸ tr×nh tiªu thô lµ khÐp kÝn mét vßng chu
chuyÓn vèn. NÕu qu¸ tr×nh tiªu thô thùc hiÖn tèt, doanh
nghiÖp sÏ t¨ng nhanh vßng quay cña vèn, n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông vèn ®Ó tháa m·n nhu cÇu ngµy cµng lín cña x·
héi. Còng qua ®ã, doanh nghiÖp thùc hiÖn ®îc gi¸ trÞ lao
®éng thÆng d ngoµi viÖc bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra ®Ó
tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa. §©y chÝnh lµ nguån ®Ó doanh
nghiÖp nép ng©n hµng Nhµ Níc, lËp c¸c qòy cÇn thiÕt vµ
n©ng cao ®êi sèng cho ngêi lao ®éng.
Tiªu thô chØ ®îc thùc hiÖn khi s¶n phÈm hµng hãa ®¸p
øng nhu cÇu tiªu thô cña kh¸ch hµng. §èi tîng phôc vô cã
thÓ lµ c¸ nh©n hay ®¬n vÞ cã nhu cÇu. C¸ nh©n ngêi tiªu
thô chÊp nhËn mua s¶n phÈm hµng hãa v× nã tháa m·n nhu
cÇu tÊt yÕu.Khi s¶n phÈm ®îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u
cho ngêi tiªu dïng th× s¶n phÈm sÏ h÷u Ých, sù tháa m·n cña
kh¸ch hµng víi s¶n phÈm cµng cao. §èi víi ®¬n vÞ tiªu thô
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp th× s¶n phÈm ®ã trùc tiÕp
5
phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. ViÖc tiªu
thô kÞp thêi, nhanh chãng gãp phÇn lµm cho qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt cña ®¬n vÞ ®îc liªn tôc.
Nh vËy, tiªu thô lµ ho¹t ®éng hÕt søc quan träng ®èi víi
mçi doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
nãi riªng. Trong c¬ chÕ thÞ trõ¬ng b¸n hµng lµ mét nghÖ
thuËt, khèi lîng s¶n phÈm tiªu thô lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp. Nã thÓ hiÖn søc c¹nh tranh trªn
thÞ trêng vµ lµ c¬ së quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é
qu¶n lý, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Nh÷ng th«ng tin tõ kÕt qu¶ h¹ch to¸n tiªu thô lµ th«ng
tin rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ trong viÖc t×m h-
íng ®i cho doanh nghiÖp. Mçi doanh nghiÖp tïy thuéc vµo
®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh vµ t×nh h×nh
tiªu thô trªn thÞ trêng mµ ®Ò ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt tiªu thô
cho phï hîp. ViÖc thèng kª c¸c kháan doanh thu, chi phÝ vµ
kÕt qu¶ kinh doanh chÝnh x¸c, tØ mØ vµ khoa häc sÏ gióp
c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã ®îc c¸c th«ng tin chi tiÕt
vÒ t×nh h×nh tiªu thô còng nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng
mÆt hµng tiªu dïng trªn thÞ trêng kh¸c nhau. Tõ ®ã, nhµ
qu¶n trÞ cã thÓ tÝnh ®îc møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch, xu
híng tiªu dïng, hiÖu qu¶ qu¶n lý chÊt lîng còng nh nhîc ®iÓm
trong c«ng t¸c tiªu thô cña tõng lo¹i s¶n phÈm hµng hãa.
Trªn c¬ së ®ã, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ kinh
doanh, thùc tÕ l·i còng nh sè thuÕ nép ng©n s¸ch Nhµ Níc.
Vµ cuèi cïng nhµ qu¶n trÞ sÏ ®Ò ra ®îc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt
6
cña tõng lo¹i s¶n phÈm trong kú h¹ch to¸n tíi, t×m ra biÖn
ph¸p kh¾c phôc nh÷ng yÕu ®iÓm ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c
tiªu thô s¶n phÈm trong doanh nghiÖp.
1.1.1.3 Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (chuÈn mùc 14),
doanh thu b¸n hµng ®ù¬c ghi nhËn khi ®ång thêi tháa m·n
n¨m ®iÒu kiÖn sau:
-Ngêi b¸n ®· chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn
víi quyÒn së h÷u s¶n phÈm , hµng hãa cho ngêi mua
-Ngêi b¸n kh«ng cßn n¾m d÷ quyÒn qu¶n lý hµng hãa nh
ngêi së h÷u hµng hãa hoÆc kiÓm so¸t hµng hãa.
-Doanh thu ®uîc x¸c ®Þnh t¬ng ®èi ch¾c ch¾n.
-Ngêi b¸n ®· thu ®îc hoÆc sÏ thu ®îc lîi Ých kinh tÕ tõ giao
dÞch bµn hµng.
-X¸c ®Þnh ®îc chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc b¸n hµng.
Nh vËy, thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu (tiªu thô) lµ thêi
®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u vÒ hµng hãa, lao vô tõ
ngêi b¸n sang ngêi mua. Nãi c¸ch kh¸c,thêi ®iÓm ghi nhËn
doanh thu lµ thêi ®iÓm ngêi mua tr¶ tתn hay chÊp nhËn nî
vÒ lîng hµng hãa, dÞch vô mµ ngêi b¸n chuyÓn giao.
1.1.2.NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
1.1.2.1.NhiÖm vô cña kÕ to¸n b¸n hµng
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c ®¬n
vÞ mua b¸n hµng ho¸ trong níc ph¶i b¸m s¸t thÞ trêng, tiÕn
hµnh ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ theo c¬ chÕ tù h¹ch
7
to¸n kinh doanh. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c ®¬n vÞ
ph¶i thêng xuyªn t×m hiÓu thÞ trêng, n¾m b¾t nhu cÇu vµ
thÞ hiÕu cña d©n c ®Ó cã t¸c ®éng tíi ph¸t triÓn s¶n xuÊt,
n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸.
Hµng ho¸ cña doanh nghiÖp gåm nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø
phÈm cÊp nhiÒu thø hµng cho nªn yªu cÇu qu¶n lý chóng vÒ
mÆt kÕ to¸n kh«ng gièng nhau. VËy nhiÖm vô chñ yÕu cña
kÕ to¸n hµng ho¸ lµ:
- Ph¶n ¸nh gi¸m ®èc t×nh h×nh thu mua, vËn chuyÓn
b¶o qu¶n vµ dù tr÷ hµng ho¸, t×nh h×nh nhËp xuÊt vËt t
hµng ho¸. TÝnh gi¸ thùc tÕ mua vµo cña hµng ho¸ ®· thu
mua vµ nhËp kho, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch
thu mua, dù tr÷ vµ b¸n hµng nh»m thóc ®Èy nhanh tèc ®é
lu©n chuyÓn hµng ho¸.
- Tæ chøc tèt kÕ to¸n chi tiÕt vËt t hµng ho¸ theo tõng
lo¹i tõng thø theo ®óng sè lîng vµ chÊt lîng hµng ho¸. KÕt
hîp chÆt chÏ gi÷a kÕ to¸n chi tiÕt víi h¹ch to¸n nghiÖp vô ë
kho, ë quÇy hµng, thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é kiÓm kª hµng
ho¸ ë kho, ë quÇy hµng ®¶m b¶o sù phï hîp sè hiÖn cã thùc
tÕ víi sè ghi trong sæ kÕ to¸n.
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n doanh thu b¸n hµng, thu ®Çy
®ñ thu kÞp thêi tiÒn b¸n hµng, ph¶n ¸nh kÞp thêi kÕt qu¶
mua b¸n hµng ho¸. Tham gia kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ l¹i vËt t,
hµng ho¸.
1.1.2.2.NhiÖm vô c«ng t¸c tiªu thô hµng hãa
8
Ghi chÐp, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi ®µy ®ñ khèi l-
îng hµng hãa b¸n ra, sè hµng ®· giao cho c¸c cöa hµng tiªu
thô, sè hµng göi b¸n, chi phÝ b¸n hµng, c¸c kho¶n gi¶m trõ
doanh thu, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi tiÕt b¸n hµng
vÒ sè lîng, chñng lo¹i, gi¸ trÞ.
Cung cÊp th«ng tin kÞp thêi t×nh h×nh tiªu thô phôc vô
cho viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp. B¸o c¸o thêng xuyªn kÞp thêi t×nh h×nh
thanh to¸n víi kh¸ch hµng, theo lo¹i hµng, theo hîp ®ång.
Ph¶n ¸nh kiÓm tra ph©n tÝch tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ
ho¹ch tiªu thô hµng hãa , kÕ ho¹ch lîi nhuËn, vµ lËp b¸o c¸o
kÕt qu¶ kinh doanh.
1.1.3. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô hµng hãa trong doanh
nghiÖp kinh doanh
Ph¬ng thøc tiªu thô còng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan
träng trong kh©u b¸n hµng, ®Ó ®Èy nhanh ®îc tèc ®é tiªu
thô, ngoµi viÖc n©ng cao chÊt lîng, c¶i tiÕn mÉu m·... lùa
chän cho m×nh nh÷ng ph¬ng ph¸p tiªu thô hµng hãa sao
cho cã hiÖu qu¶ lµ ®iÒu tèi quan träng trong kh©u lu th«ng,
hµng hãa ®Õn ®ù¬c ngêi tiªu dïng mét c¸ch nhanh nhÊt,
hiÖu qu¶ nhÊt. ViÖc ¸p dông linh ho¹t c¸c ph¬ng thøc tiªu
thô gãp phÇn thùc hiÖn ®îc kÕ ho¹ch tiªu thô cña doanh
nghiÖp. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng thøc tiªu thô chñ yÕu mµ
doanh nghiÖp hay sö dông.
9
* Tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng thøc xuÊt kho göi hµng ®i
b¸n :
Theo ph¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp xuÊt hµng ( hµng
hãa ) göi ®i b¸n cho kh¸ch hµng theo hîp ®ång ®· ký kÕt
gi÷a hai bªn.
Khi xuÊt hµng göi ®i b¸n th× hµng cha ®îc x¸c ®Þnh
tiªu thô, tøc lµ cha ®îc h¹ch to¸n vµo doanh thu. Hµng göi
®i b¸n chØ ®îc h¹ch to¸n khi kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh
to¸n.
* Tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng thøc bªn mua ®Õn nhËn
hµng trùc tiÕp
C¨n cø vµo hîp ®ång mua b¸n ®· ®îc ký kÕt, bªn mua
cö c¸n bé ®Õn nhËn hµng t¹i kho cña doanh nghiÖp. Khi
nhËn hµng xong, ngêi nhËn hµng ký x¸c nhËn vµo hãa ®¬n
b¸n hµng vµ hµng ®ã ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô vµ ®îc h¹ch
to¸n vµo doanh thu.
Chøng tõ b¸n hµng trong ph¬ng thøc nµy còng lµ phiÕu
xuÊt kho kiªm hãa ®¬n b¸n hµng, trªn chøng tõ b¸n hµng
®ã cã ch÷ ký cña kh¸ch hµng nhËn hµng.
* Tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng thøc b¸n hµng giao th¼ng
( kh«ng qua kho):
Ph¬ng thøc nµy chñ yÕu ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp th-
¬ng m¹i .Theo ph¬ng thøc nµy , doanh nghiÖp mua hµng
cña ngêi cung cÊp b¸n th¼ng cho kh¸ch hµng kh«ng qua kho
cña doang nghiÖp .Nh vËy, nghiÖp vô mua vµ b¸n x¶y ra
10
®ång thêi .Trong ph¬ng thøc nµy cã thÓ chia thµnh hai trêng
hîp :
-Trêng hîp b¸n th¼ng cho ngêi mua : tøc lµ khi göi hµng
®i b¸n th× hµng ®ã cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô (gièng nh
ph¬ng thøc xuÊt kho göi hµng ®i b¸n ).
-Trêng hîp b¸n hµng giao tay ba :tøc lµ c¶ bªn cung cÊp
(bªn b¸n ), doanh nghiÖp vµ ngêi mua cµng giao nhËn hµng
mua, b¸n víi nhau .Khi bªn mua hµng nhËn hµng vµ ký x¸c
nhËn vµo hãa ®¬n b¸n hµng th× hµng ®ã ®îc x¸c ®Þnh lµ
tiªu thô .Chøng tõ b¸n hµng trong ph¬ng thøc nµy lµ Hãa
®¬n b¸n hµng giao th¼ng .
*Ph¬ng thøc b¸n lÎ:
Lµ h×nh thøc b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng, hµng
hãa sÏ kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh lu th«ng ,thùc hiÖn
hoµn toµn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa .
Tïy tõng trêng hîp b¸n hµng theo ph¬ng thøc nµy mµ
doanh nghiÖp lËp hãa ®¬n b¸n hµng hoÆc kh«ng lËp hãa
®¬n b¸n hµng .NÕu doanh nghiÖp lËp hãa ®¬n b¸n hµng
th× cuèi ca hoÆc cuèi ngµy ngêi b¸n hµng sÏ lËp B¶ng kª
hãa ®¬n b¸n hµng vµ lËp b¸o c¸o b¸n hµng .NÕu kh«ng lËp
hãa ®¬n b¸n hµng th× ngêi b¸n hµng c¨n cø vµo sè tiÒn
b¸n hµng thu ®îc vµ kiÓm kª hµng tån kho, tån quÇy ®Ó
x¸c ®Þnh lîng hµng ®· b¸n trong ca ,trong ngµy ®Ó lËp b¸o
c¸o b¸n hµng .B¸o c¸o b¸n hµng vµ giÊy nép tiÒn b¸n hµng
lµ chøng tõ ®Ó h¹ch to¸n sau nµy cña kÒ to¸n .
*Ph¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp:
11
B¸n hµng tr¶ gãp lµ viÕc b¸n hµng thu tiÒn nhiÒu
lÇn .S¶n phÈm hµng hãa khi giao cho ngêi mua th× ®îc coi lµ
tiªu thô, ngêi mua sÏ thanh to¸n lÇn ®Çu ngay t¹i thêi ®iÓm
mua mét phÇn, sè tiÒn thanh to¸n chËm ph¶i chÞu mét tû lÖ
l·i nhÊt ®Þnh .
Tãm l¹i, khi mµ nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× cµng
xuÊt hiÖn nhiÒu ph¬ng thøc tiªu thô kh¸c nhau mçi ph¬ng
thóc ®Òu cã u vµ nhîc ®iÓm cña nã .Do ®ã, mçi doanh
nghiÖp c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm hµng hãa, quy m«, vÞ trÝ cña
doanh nghiÖp mµ lùa chän cho m×nh nh÷ng ph¬ng thøc tiªu
thô hîp lý, sao cho chi phÝ thÊp nhÊt mµ vÉn ®¹t hiÖu qu¶
tèi u .
1.1.4. KÕt qu¶ tiªu thô
KÕt qu¶ tiªu thô cung cÊp cho kh¸ch hµng vµ c¸c bªn
quan t©m nh ng©n hµng, cæ ®«ng, c¸c nhµ ®Çu t-
...nh÷ng th«ng tin vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh
nghiÖp .Tõ ®ã thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp vµ
kh¸ch hµng vµ c¸c ®èi tîng liªn quan, lµ c¬ së cho sù hîp t¸c
l©u dµi vµ bÒn chÆt .
KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô lµ chi tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶
cuèi cïng vÒ tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa, lao vô, dÞch vô
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh vµ kinh doanh phô
®îc thÓ hiÖn qua chØ tiªu l·i vµ lç .Nãi c¸ch kh¸c, ®©y lµ
phÇn chªnh lÖch gi÷a mét bªn lµ doanh thu thuÇn cña tÊt c¶
c¸c ho¹t ®éng víi mét bªn lµ toµn bé chi phÝ ®· bá ra Sè
chªch lÖch sÏ lµ chi tiªu cuèi cïng .
12
KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô ®îc x¸c ®Þnh nh sau :
L·i (lç) = Tæng doanh thu b¸n hµng – Tæng chi phÝ
liªn quan
Tæng chi phÝ = Tæng sè thuÕ - Gi¶m gi¸ - Doanh
thu hµng
TT§B hµng b¸n bÞ
tr¶ l¹i
= Tæng gi¸ vèn - Chi phÝ b¸n - Chi
phÝ qu¶n lý
hµng b¸n hµng
doanh nghiÖp
= Tæng doanh - Tæng gi¸ vèn - Chi phÝ
b¸n - Chi phÝ qu¶n lý
thu thuÇn hµng b¸n hµng
doanh nghiÖp
= Tæng lîi - Chi phÝ b¸n - Chi
phÝ qu¶n lý
nhuËn gép hµng doanh
nghiÖp
H¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
chÝnh x¸c t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸nh gi¸, thèng kª t×nh h×nh
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ,t×nh h×nh thÞ trêng
vµ tiªu dïng .Th«ng qua kÕt qu¶ tõ ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp, c¸c nhµ l·nh ®¹o cã thÓ t×m ra híng ph¸t
triÓn ngµnh nghÒ, cã chÝnh s¸ch u ®·i hay h¹n chÕ sù ph¸t
13
triÓn ®èi víi tõng ho¹t ®éng kinh doanh trªn tõng lÜnh vùc
cô thÓ .MÆt kh¸c, th«ng qua kÕt qua kinh doanh, Nhµ níc
t¹o ra sù c«ng b»ng trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nép
ng©n s¸ch Nhµ níc cña tõng doanh nghiÖp .
1.1.5.C¸c chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n trong tiªu thô vµ x¸c
®Þnh tiªu thô :
* Doanh thu b¸n hµng:
Lµ tæng gi¸ trÞ ®îc thùc hiÖn qqua viÖc b¸n hµng hãa,
s¶n phÈm, cung cÊp lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng .Nãi
c¸ch kh¸c doanh thu chØ gåm tæng gi¸ trÞ cña c¸c lîi Ých
kinh tÕ doanh nghiÖp ®· thu hoÆc sÏ thu trong kú kÕ to¸n,
ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng thêng
cña c¸c doanh nghiÖp, gãp phÇn lµm t¨ng vèn chñ së h÷u.
Doang thu b¸n hµng trong c¸c doang nghiÖp th¬ng m¹i chØ
gåm doang thu vÒ tiªu thô hµng hãa, dÞch vô.
* Doanh thu thuÇn :
Lµ sè chªnh lÖch gi÷a tæng doanh thu víi c¸c kho¶n ghi
gi¶m doanh thu (chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng hãa,
doanh thu cña sè hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc
biÖt, thÕu xuÊt khÈu ph¶i nép vÒ lîng hµng ®· tiªu thô vµ
thÕu GTGT cña hµng ®· tiªu thô – nÕu doanh nghiÖp tÝnh
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ).
Doanh thu thuÇn = Tæng doanh thu – C¸c kho¶n gi¶m
trõ
* ChiÕt khÊu thanh to¸n :
14
Lµ sè tiÒn mµ ngêi b¸n thëng cho ngêi mua do ngêi mua
thanh to¸n tiÒn hµng tríc thêi h¹n thanh to¸n theo hîp ®ång
tÝnh trªn tæng sè tiÒn hµng mµ hä ®· thanh to¸n .
* Gi¶m gi¸ hµng hãa :
Lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngaßi hãa ®¬n hay
hîp ®ång cung cÊp dÞch vô cho c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt
nh : hµng kÐm phÈm chÊ , kh«ng ®óng quy c¸ch , giao hµng
kh«ng ®óng thêi gian, ®Þa ®iÓm trong hîp ®ån, hµng l¹c
hËu ...(do chñ quan cña ngêi b¸n ).
* ChiÕt khÊu th¬ng m¹i :
Lµ kho¶n mµ ngêi b¸n thëng cho ngêi mua do trong mét
kho¶n thêi gian ®· tiÕn hµnh mua mét khèi lîng lín hµng hãa
(h«× khÊu) vµ kho¶n gi¶m trõ trªn gi¸ b¸n niªm yÕt v×
mua khèi lîng lín hµng hãa trongmét ®ît (bít gi¸). ChiÕt khÊu
th¬nh m¹i ®îc ghi trong c¸c hîp ®ång mua b¸n vµ cam kÕt
vÒ mua b¸n hµng .
* GÝa vèn hµng b¸n :
Lµ trÞ gi¸ vèn cña s¶n phÈm , vËt t, hµng hãa, lao vô,
dÞch vô ®· tiªu dïng .§èi víi s¶n phÈm , lao vô, dÞch vô tiªu
thô, gi¸ vèn hµng b¸n lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng
xëng) hay chi phÝ s¶n xuÊt .Víi hµng hãa tiªu thô, gi¸ vèn
hµng b¸n bao gåm trÞ gi¸ mua cña hµng ®· tiªu thô céng víi
chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng tiªu thô .
* Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i:
15
Lµ sè hµng ®· ®îc coi lµ tiªu thô (®· chuyÓn giao quyÒn
së h÷u, ®· thu tiÒn hay ®îc ngêi mua chÊp nhËn) nhng bÞ
ngêi mua tr¶ l¹i va tõ chèi thanh to¸n,T¬ng øng víi hµng b¸n
bÞ tr¶ l¹i lµ gi¸ vèn cña hµng bÞ tr¶ l¹i (tÝnh theo gi¸ vèn khi
b¸n) vµ doanh thu cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i cïng víi thuÕ gi¸
trÞ t¨ng ®Çu ra ph¶i nép cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i(nÕu cã).
* Lîi nhuËn gép (cßn gäi lµ l·i th¬ng m¹i hay lîi tøc gép):
Lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn hµng
b¸n.
* KÕt qu¶ tiªu thô hµng hãa dÞch vô (lîi nhuËn hay lç vÒ tiªu
thô hµng hãa, dÞch vô).
Lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ trÞ vèn
cña hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh
nghiÖp.
1.1.6.Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hµng hãa
Theo QuyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§ - BTC ra ngµy
31/12/2001 vÒ viÖc ban hµnh vµ c«ng bè 4 chuÈn mùc kÕ
to¸n ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp (c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm
cô thÓ hµng tån kho vµ yªu cÇu cña qu¸ tr×nh h¹ch to¸n) cã
thÓ ¸p dông mét trong ph¬ng ph¸p sau ®Ó x¸c ®Þnh trÞ
gi¸ hµnh xuÊt b¸n:
* §¸nh gi¸ theo gi¸ mua thùc tÕ
- Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc (FIFO)
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng hãa
nµo nhËp tríc th× ®îc xuÊt tríc vµ hµng tån cuèi kú lµ hµng
®îc nhËp gÇn thêi ®iÓm cuèi kú. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸
16
trÞ hµng xuÊt kho ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp
kho ë thêi ®iÓm ®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú vµ do vËy gi¸ trÞ
cña hµng tån kho sÏ lµ gi¸ cña hµng nhËp kho ë thêi ®iÓm
cuèi kú hoÆc gÇn cuèi kú cßn tån kho.
- Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc(LIFO)
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng
hãa nhËp sau th× xuÊt tríc vµ hµng tån kho cuèi kú lµ hµng
tån kho ®îc xuÊt tríc ®ã. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ hµng
xuÊt kho ®îc tÝnh theo gi¸ cña hµng nhËp sau hoÆc gÇn sau
cïng, gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®îc tÝnh theo gi¸ cña hµng
nhËp kho ®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú cßn tån kho.
- Ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh
Theo ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh (cßn gäi ph¬ng
ph¸p tÝnh gi¸ trùc tiÕp), gi¸ trÞ cña hµng hãa ®îc x¸c ®Þnh
theo ®¬n chiÕc hay tõng l« hµng vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp
vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng ( trõ trêng hîp cã ®iÒu chØnh).
- Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thùc tÕ cña hµng hãa xuÊt ®-
îc tÝnh nh sau:
Gi¸ thùc tÕ = Sè lîng hµng * Gi¸ ®¬n vÞ
hµng hãa xuÊt hãa xuÊt b×nh
qu©n
Trong ®ã, gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cã thÓ tÝnh theo mét
trong ba c¸ch sau:
17
+ Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷
Gi¸ ®¬n TrÞ gi¸ mua thùc tÕ + TrÞ gi¸ mua
thùc tÕ cña
vÞ b×nh = cña hµng cßn ®Çu kú hµng nhËp
trong kú
qu©n Sè lîng hµng cßn + Sè lîng hµng
nhËp ®Çu kú
trong kú
+Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n cuèi kú tríc
Gi¸ ®¬n vÞ = Gi¸ thùc tÕ hµng hãa tån ®Çu kú
(hoÆc cuèi kú tríc)
b×nh qu©n Lîng hµng hãa thùc tÕ tån ®Çu kú
(hoÆc cuèi kú tríc)
+ Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp
Gi¸ ®¬n vÞ = Gi¸ thùc tÕ hµng hãa tån kho sau
mçi lÇn nhËp
b×nh qu©n Lîng hµng hãa thùc tÕ tån kho sau
mçi lÇn nhËp
* §¸nh gi¸ hµng hãa theo gi¸ h¹ch to¸n
Theo ph¬ng ph¸p nµy, toµn bé hµng hãa biÕn ®éng
trong kú ®îc tÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n (gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc
mét gi¸ æn ®Þnh trong kú). Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh
®iÒu chØnh tõ gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ theo c«ng
thøc:
Gi¸ thùc tÕ = Gi¸ h¹ch to¸n * HÖ sè gi¸
hµng hãa xuÊt hµng hãa xuÊt hµng hãa
18
HÖ sè gi¸ cã thÓ tÝnh cho tõng lo¹i, tõng nhãm hoÆc
tõng mÆt hµng chñ yÐu tïy theo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n
lý, tr×nh ®é kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp.
1.1.7.H¹ch to¸n hµng ho¸:
1.1.7.1 KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸:
* Chøng tõ sö dông:
Mäi nghiÖp vô biÕn ®éng cña hµng ho¸ ®Òu ph¶i ®îc
ph¶n ¸nh, ghi chÐp vµo chøng tõ ban ®Çu phï hîp theo ®óng
néi dung quy ®Þnh.
C¸c chøng tõ chñ yÕu: Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho,
ho¸ ®¬n b¸n hµng, phiÕu nhËp kho, biªn b¶n kiÓm kª...
Trªn c¬ së chøng tõ kÕ to¸n vÒ sù biÕn ®éng cña hµng
ho¸ ®Ó ph©n lo¹i tæng hîp vµ ghi sæ kÕ to¸n cho thÝch hîp.
*Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸: lµ c«ng viÖc kh¸
phøc t¹p, ®ái hái ph¶i tiÕn hµnh ghi chÐp hµng ngµy c¶ vÒ
sè lîng vµ gi¸ trÞ theo tõng thø hµng ho¸ ë tõng kho trªn c¶
hai lo¹i chØ tiªu: HiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
Tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn ë kho
vµ ë phßng kÕ to¸n, doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu
vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ, tr×nh ®é nghiÖp vô kÕ to¸n
cña doanh nghiÖp ®Ó lùa chän, vËn dông ph¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi tiÕt sao cho phï hîp. HiÖn nay cã 3 ph¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi tiÕt hµng ho¸:
- Ph¬ng ph¸p ghi sæ song song.
- Ph¬ng ph¸p ghi sæ sè d.
- Ph¬ng ph¸p ghi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
19
§Æc ®iÓm chung cña ba ph¬ng ph¸p nµy lµ c«ng viÖc
ghi chÐp cña thñ kho lµ gièng nhau, ®îc thùc hiÖn trªn thÎ
kho (theo chØ tiªu sè lîng).
20
- Ph¬ng ph¸p sæ sè d
S¬ ®å 1
ThÎ kho
Chøng tõ
Chøng tõ nhËp
xuÊt
Sæ sè d B¶ng kª xuÊt
B¶ng kª nhËp
B¶ng lòy kÕ
B¶ng lòy kÕ
B¶ng kª tæng
hîp nhËp xuÊt,
tån
Sæ kÕ to¸n
tæng hîp
Ghi chó: Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu
Ph¬ng ph¸p nµy tr¸nh ®îc sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a
kho vµ phßng kÕ to¸n, c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh ®Òu trong
th¸ng