Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương ở công ty tnhh kiến trúc việt nhật
- 63 trang
- file .pdf
Lêi nãi ®Çu
Qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng ®Þnh
h-íng x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã, c¬ chÕ mµ cÊu thµnh lµ hÖ
thèng kÝch thÝch vËt chÊt th«ng qua tiÒn l-¬ng ®èi víi lao ®éng ®· cã thay ®æi
lín. Tuy nhiªn nh×n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ th×
lao ®éng vÉn lµ yÕu tè quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. NhÊt lµ
trong t×nh h×nh hiÖn nay nÒn kinh tÕ thÕ giíi b¾t ®Çu chuyÓn sang nÒn kinh tÕ
tri thøc th× lao ®éng cã trÝ tuÖ cã kiÕn thøc, cã kü thuËt cao lµ nh©n tè hµng
®Çu. Muèn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra liªn tôc th× ng-êi lao ®éng
ph¶i ®-îc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. TiÒn l-¬ng mµ doanh nghiÖp tr¶ cho
ng-êi lao ®éng ®-îc dïng ®Ó bï ®¾p søc lao ®éng mµ ng-êi bá ra, xÐt vÒ mèi
quan hÖ th× lao ®éng vµ tiÒn l-¬ng cã quan hÖ mËt thiÕt lÉn nhau. Bëi vËy tiÒn
l-¬ng ®· ®éng viªn ng-êi lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng thªm sù quan
t©m cña ng-êi lao ®éng ®Õn s¶n phÈm cuèi cïng, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng,
h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh trong th-¬ng tr-êng.
C«ng ty TNHH KiÕn tróc ViÖt NhËt chuyªn lÜnh vùc x©y dùng c«ng
tr×nh vµ d©n dông. Tuy míi thµnh lËp nh-ng C«ng ty ®· sím biÕt vËn dông c¬
chÕ thÞ tr-êng vµo trong kinh doanh ®Ó ®-a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Trong
C«ng ty vÊn ®Ò vÒ lao ®éng vµ sö dông lao ®éng vÊn ®Ò vÒ tiÒn l-¬ng lu«n
®-îc c¸c nhµ l·nh ®¹o quan t©m. Qua thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty dùa vµo
kiÕn thøc ®· häc vµ qu¸ tr×nh xem xÐt kÕt qu¶ vÒ tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh trong lÜnh vùc lao ®éng tiÒn l-¬ng t¹i C«ng ty TNHH KiÕn tróc
ViÖt NhËt em xin viÕt chuyªn ®Ò tèt nghiÖp víi ®Ò tµi lµ: “KÕ to¸n tiÒn l-¬ng
vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng ë C«ng ty TNHH KiÕn tróc ViÖt NhËt“. Víi
môc ®Ých cña chuyªn ®Ò lµ dùa vµo nh÷ng nhËn thøc chung vÒ qu¶n lý lao
®éng tiÒn l-¬ng trong c¬ chÕ thÞ tr-êng ®Ó ph©n tÝch tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò c¬
b¶n cña c«ng t¸c tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng ë C«ng ty ®ång thêi
1
®¸nh gi¸ vµ ®-a ra mét sè kiÕn nghÞ ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng
tiÒn l-¬ng ®èi víi C«ng ty.
Néi dung chuyªn ®Ò gåm c¸c phÇn sau:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n
trÝch theo l-¬ng.
PhÇn II: Thùc tr¹ng vµ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c
kho¶n trÝch theo l-¬ng t¹i C«ng ty TNHH KiÕn tróc ViÖt- NhËt.
PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn
l-¬ng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng ë C«ng ty TNHH KiÕn tróc ViÖt
NhËt.
2
PhÇn I
Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l-¬ng
vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng
I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l-¬ng.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng-êi d-íi bÊt cø chÕ ®é nµo, viÖc
t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®Òu kh«ng t¸ch rêi lao ®éng. Lao ®éng víi t- c¸ch lµ
ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc sö dông c«ng cô t¸i lao ®éng, biÕn ®æi ®èi t-îng
lao ®éng thµnh c¸c s¶n phÈm cã Ých phôc vô cho cuéc sèng cña m×nh. Nh-
vËy lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi
ng-êi.
§Ó ®¶m b¶o liªn tôc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, tr-íc hÕt ph¶i ®¶m b¶o t¸i
s¶n xuÊt søc lao ®éng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ søc mµ con ng-êi hao phÝ trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i ®-îc båi hoµn d-íi d¹ng thï lao lao ®éng. TiÒn c«ng
hay tiÒn l-¬ng lµ phÇn thï lao lao ®éng ®-îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn mµ doanh
nghiÖp tr¶ cho ng-êi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian, khèi l-îng, chÊt l-îng s¶n
phÈm mµ hä lµm ra. Thùc chÊt tiÌn l-¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc
lao ®éng cña ng-êi lµm c«ng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, søc lao ®éng
còng nh- c¸c hµng ho¸ kh¸c. Nã cã gi¸ c¶ vµ phô thuéc vµo quy luËt cung cÇu
vµ chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ tr-êng kh¸c.
TiÒn l-¬ng lµ nguån thu nhËp chÝnh cña ng-êi lao ®éng. Nã lµ nguån
®¶m b¶o cuéc sèng cña b¶n th©n ng-êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. §èi víi chñ
doanh nghiÖp khèi l-îng tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng ®-îc coi lµ kho¶n
chi phÝ kinh doanh.
Ngoµi tiÒn l-¬ng, c«ng nh©n viªn chøc cßn ®-îc nhËn c¸c kho¶n trî cÊp
x· héi nh- b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ. Nh- vËy, tiÒn l-¬ng cïng víi c¸c
kho¶n chi phÝ theo l-¬ng hîp thµnh kho¶n chi phÝ lao ®éng sèng trong gi¸
thµnh s¶n phÈm.
3
T¹i c¸c doanh nghiÖp, h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng lµ c«ng viÖc phøc t¹p trong
h¹ch to¸n chi phÝ kinh doanh. Bëi v× tÝnh chÊt lao ®éng vµ thï lao lao ®éng,
kh«ng ®¬n nhÊt mµ thuéc nhiÒu ngµnh nghÒ, kü thuËt kh¸c nhau. ViÖc h¹ch
to¸n chi phÝ lao ®éng cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. V× nã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¸ xuÊt x-ëng. MÆt kh¸c nã cßn lµ c¨n cø x¸c ®Þnh c¸c
kho¶n nghÜa vô vµ phóc lîi x· héi.
II. TiÒn l-¬ng vµ ph©n lo¹i tiÒn l-¬ng.
1. Kh¸i niÖm tiÒn l-¬ng
T¹i mçi thêi kú kh¸c nhau th× cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ tiÒn
l-¬ng. Tuy nhiªn, trong tÊt c¶ c¸c thêi kú tiÒn l-¬ng ®Òu lµ phÇn thï lao lao
®éng mµ ng-êi lao ®éng ®-îc huëng duy chØ cã c¸ch x¸c ®Þnh lµ kh¸c nhau.
1.1. Quan niÖm vÒ tiÒn l-¬ng trong thêi kú bao cÊp
Tr-íc §¹i héi §¶ng lÇn thø VI (1986) nÒn kinh tÕ n-íc ta vËn hµnh
theo c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. Vµ trong suèt nh÷ng n¨m nµy quan
niÖm tiÒn l-¬ng lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n, ®-îc Nhµ n-íc ph©n phèi mét
c¸ch cã tæ chøc, cã kÕ ho¹ch cho ng-êi lao ®éng c¨n cø vµo sè luîng vµ chÊt
l-îng lao ®éng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tiÒn l-¬ng chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt
c©n ®èi, cã kÕ ho¹ch vµ chÞu sù chi phèi cña Nhµ n-íc. Nhµ n-íc ban hµnh
c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é vµ møc l-¬ng cô thÓ ®Ó ¸p dông cho mçi ng-êi lao
®éng, bÊt kú hä lµ lùc l-îng lao ®éng gi¸n tiÕp hay trùc tiÕp. TiÒn l-¬ng cña
ng-êi lao ®éng phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña toµn ®¬n vÞ chø
kh«ng phô thuéc vµo n¨ng suÊt cña tõng ng-êi. Do ®ã tiÒn l-¬ng cña ng-êi
lµm nhiÒu còng chØ b»ng ng-êi lµm Ýt, ng-êi lµm viÖc cã hiÖu qu¶ còng chØ
b»ng ng-êi lµm viÖc ch-a hiÖu qu¶ thËm chÝ lµ kÐm. ChÝnh v× lý do nµy mµ
nã ®· k«ng kÝch thÝch ph¸t triÓn ®-îc kh¶ n¨ng cña ng-êi lao ®éng trong
viÖcph¸t huy s¸ng kiÕn còng nh- ®Èy m¹nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Vµ
hËu qu¶ lµ ®Õn nh÷ng n¨m 80 ®Êt n-íc l©m vµo khñng ho¶ng trÇm träng vÒ
kinh tÕ x· héi.
4
1.2. Quan niÖm vÒ tiÒn l-¬ng trong thêi kú c¬ chÕ thÞ tr-êng.
§Ó kh¾c phôc nh÷ng sai lÇm trªn §¹i héi VI cña dr ®· ®Ò ra ®-êng lèi
®æi míi. Trªn lÜnh vùc kinh tÕ §¶ng chñ tr-¬ng ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn
nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn
hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng. Khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng th× tÊt yÕu
thÞ tr-êng søc lao ®éng ph¶i ®-îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng theo quy luËt cung
cÇu vÒ søc lao ®éng. Gi¸ c¶ cña søc lao ®éng lµ tiªu chuÈn ch¶ c«ng lao ®éng.
Nh- vËy quan niÖm vÒ tiÒn l-¬ng trong thêi kú nµy lµ sè l-îng tiÒn tÖ mµ
ng-êi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc.
Víi quan niÖm nµy th× b¶n chÊt cña tiÒn l-¬ng chÝnh lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng
®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao ®éng th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a
ng-êi cã søc lao ®éng vµ ng-êi sö dông lao ®éng.
1.3. Nh- vËy tiÒn l-¬ng nã lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi lao ®éng,
tiÒn tÖ vµ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸.
Nã lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña bé phËn s¶n xuÊt x· héi mµ ng-êi lao
®éng sö dông sö dông ®Ó bï ®¾p hao phÝ lao ®éng cña m×nh trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng.
1.4. Chøc n¨ng cña tiÒn l-¬ng.
TiÒn l-¬ng ®ãng vai trß lµ ®ßn bÈy kinh tÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh.
§¶m b¶o vai trß kÝch thÝch cña tiÒn l-¬ng vµ thóc ý cña tiÒn l-¬ng khiÕn ng-êi
lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cao víi c«ng viÖc.
2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng.
- Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp mét c¸ch trung thùc, kÞp thêi,
®Çy ®ñ t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng lao ®éng.
T×nh h×nh sö dông thêi gian lao ®éng, kÕt qu¶ lao ®éng.
- TÝnh to¸n, chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®óng chÝnh s¸ch chÕ ®é c¸c kho¶n tiÒn
l-¬ng vµ c¸c kho¶n trî cÊp ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng.
- Thùc hiÖn viÖc kiÓm tra t×nh h×nh huy ®éng vµ sö dông lao ®éng, t×nh
h×nh chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch, quü BHXH, BHYT.
5
- TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c ®óng ®èi t-îng c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng,
kho¶n trÝch BHXH, BHYT vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. H-íng dÉn vµ
kiÓm tra c¸c bé phËn trong ®¬n vÞ thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®óng ®½n chÕ ®é ghi chÐp
ban ®Çu vÒ tiÒn l-¬ng, BHXH, BHYT ®óng chÕ ®é, ®óng ph-¬ng ph¸p h¹ch
to¸n.
- LËp b¸o c¸o vÒ lao ®éng tiÒn l-¬ng, BHXH, BHYT thuéc phËn vi
tr¸ch nhiÖm cña kÕ to¸n, tæ chøc ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng, quü
tiÒn l-¬ng, quü BHXH, BHYT, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m khai th¸c cã hiÖu
qu¶ tiÒm n¨ng lao ®éng, ®Êu tranh chèng nh÷ng hµnh vi v« tr¸ch nhiÖm, vi
ph¹m kû luËt lao ®éng, vi ph¹m chÝnh s¸ch chÕ ®é lao ®éng tiÒn l-¬ng, quü
l-¬ng.
3. C¸c h×nh thøc tiÒn l-¬ng.
TiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi
theo lao ®éng, tr¶ l-¬ng theo sè l-îng vµ chÊt l-îng lao ®éng. ViÖc tr¶ l-¬ng
theo sè l-îng vµ chÊt l-îng cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc ®éng viªn khuyÕn
khÝch ng-êi lao ®éng, thóc ®Èy hä h¨ng say lao ®éng, s¸ng t¹o n¨ng suÊt lao
®éng nh»m t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn
cho mçi c«ng nh©n viªn.
Do ngµnh nghÒ, c«ng viÖc trong doanh nghiÖp kh¸c nhau nªn viÖc chi
tr¶ l-¬ng cho c¸c ®èi t-îng cïng kh¸c nhau nh-ng trªn c¬ së tiÒn thuÕ phï
hîp. Thùc tÕ cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i nh- c¸ch tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm, l-¬ng
thêi gian, ph©n theo ®èi t-îng gi¸n tiÕp trùc tiÕp… Mçi c¸ch ph©n lo¹i ®Òu cã
t¸c dông tÝch cøc gióp cho qu¶n lý ®iÒu hµnh ®-îc thuËn lîi. Tuy nhiªn, ®Ó
c«ng t¸c qu¶n lý nãi chung vµ h¹ch to¸n nãi riªng ®ì phøc t¹p tiÒn l-¬ng
th-êng ®-îc chia lµm tiÒn l-¬ng chÝnh vµ tiÒn l-¬ng phô.
TiÒn l-¬ng chÝnh lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng bao gåm tiÒn
l-¬ng cÊp bËc, tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt tiÒn l-¬ng. TiÒn
l-¬ng phô lµ bé phËn tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng mµ thùc tÕ kh«ng lµm
viÖc nh- nghØ phÐp, héi häp, häc tËp, lÔ tÕt…
6
Hai c¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho l·nh ®¹o tÝnh to¸n ph©n bæ chi phÝ tiÒn
l-¬ng ®-îc hîp lý, chÝnh x¸c ®ång thêi cung cÊp th«ng tin cho viÖc ph©n tÝch
chi phÝ tiÒn l-¬ng mét c¸ch khoa häc.
Dùa vµo nguyªn t¾c ph©n phèi tiÒn l-¬ng vµ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt tr×nh ®é
qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ c¸c doanh nghiÖp tr¶ l-¬ng theo c¸c h×nh thøc
sau:
3.1. H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo thêi gian.
TiÒn l-¬ng tÝnh theo thêi gian lµ tiÒn l-¬ng tÝnh tr¶ cho ng-êi lao ®éng
theo thêi gian lµm viÖc, cÊp bËc c«ng viÖc vµ thang l-¬ng cña ng-êi lao ®éng.
TiÒn l-¬ng thêi gian cã thÓ thùc hiÖn tÝnh theo th¸ng – tuÇn – ngµy
– giê lµm viÖc cña ng-êi lao ®éng. Tuú thuéc theo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n
lý thêi giam lµm viÖc cña doanh nghiÖp.
+ L-¬ng th¸ng: Lµ l-¬ng tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng ®-îc quy ®Þnh ®èi víi
tõng bËc l-¬ng trong c¸c doanh nghiÖp cã th¸ng l-¬ng. H×nh thøc nµy cã
nh-îc ®iÓm lµ kh«ng tÝnh ®-îc sè ngµy lµm viÖc trong th¸ng thùc tÕ. Th-êng
nã chØ ¸p dông cho nh©n viªn hµnh chÝnh.
+ L-¬ng ngµy: C¨n cø vµo møc l-¬ng ngµy vµ sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ
trong th¸ng. L-¬ng ngµy th-êng ®-îc ¸p dông cho mäi ng-êi lao ®éng trong
nh÷ng ngµy häc tËp, lµm nghÜa vô kh¸c vµ lµm c¨n cø ®Ó tÝnh trî cÊp b¶o hiÓm
x· héi.
H×nh thøc nµy cã -u ®iÓm lµ thÓ hiÖn ®-îc tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn lµm
viÖc cña ng-êi lao ®éng. Nh-îc ®iÓm lµ ch-a g¾n tiÒn l-¬ng víi søc lao ®éng
cña tõng ng-êi nªn kh«ng ®éng viªn tËn dông thêi gian lao ®éng ®Ó n©ng cao
n¨ng suÊt lao ®éng.
+ TiÒn l-¬ng giê: ®-îc tÝnh dùa trªn c¬ së møc l-¬ng ngµy chia cho sè
giê tiªu chuÈn (¸p dông cho lao ®éng trùc tiÕp kh«ng h-ëng theo l-¬ng s¶n
phÈm). ¦u ®iÓm: tËn dông ®-îc thêi gian lao ®éng nh-ng nh-îc ®iÓm lµ
kh«ng g¾n tiÒn l-¬ng vµ kÕt qu¶ dlj vµ theo dâi phøc t¹p.
TiÒn l-¬ng thêi gian cã hai lo¹i: tiÒn l-¬ng thêi gian, gi¶n ®¬n vµ tiÒn
l-¬ng thêi gian cã th-ëng.
7
+ TiÒn l-¬ng thêi gian gi¶n ®¬n: lµ tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n ®-îc x¸c
®Þnh c¨n cø vµo møc l-¬ng cÊp bËc vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ.
+ TiÒn l-¬ng thêi gian cã th-ëng: cã h×nh thøc dùa trªn sù kÕt hîp gi÷a
tiÒn l-¬ng tr¶ theo thêi gian gi¶n ®¬n, víi c¸c chÕ ®é tiÒn l-¬ng, kho¶n tiÒn
l-¬ng nµy ®-îc tÝnh to¸n dùa trªn c¸c yÕu tè nhù sù ®¶m b¶o ®ñ ngµy, giê
c«ng cña ng-êi lao ®éng, chÊt l-îng hiÖu qu¶ lao ®éng.
TiÒn l-¬ng thêi gian TiÒn l-¬ng thêi gian
= + TiÒn th-ëng
cã th-ëng gi¶n ®¬n
TiÒn l-¬ng thêi gian cã -u ®iÓm lµ dÔ tÝnh to¸n xong cã nhiÒu h¹n chÕ,
v× tiÒn l-¬ng tÝnh tr¶ cho ng-êi lao ®éng ch-a ®¶m b¶o ®Çy ®ñ nguyªn t¾c
ph©n phèi theo lao ®éng . V× ch-a tÝnh ®Õn mét c¸ch ®Çy ®ñ chÊt l-îng lao
®éng. Do ®ã ch-a ph¸t huy ®-îc hÕt chøc n¨ng cña tiÒn l-¬ng cho sù ph¸t
triÓn s¶n xuÊt vµ ch-a ph¸t huy ®-îc kh¶ n¨ng s½n cã cña ng-êi lao ®éng.
3.2. H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm.
TiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng theo
kÕt qu¶ lao ®éng khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®· hoµn thµnh ®¶m
b¶o tiªu chuÈn chÊt l-îng kü thuËt ®· quy ®Þnh vµ ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng tÝnh cho
mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm ®ã. §©y lµ c¸ch ph©n phèi s¸t hîp víi nguyªn t¾c ph©n
phèi theo lao ®éng. §iÒu nµy ®-îc thÓ hiÖn râ cã sù kÕt hîp gi÷a thï lao lao
®éng víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt, gi÷a tµi n¨ng víi viÖc sö dông n©ng cao n¨ng suÊt
m¸y mãc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng.
Tuy nhiÒn h×nh thøc nµy cßn h¹n chÕ nh- chØ coi träng sè l-îng s¶n
phÈm mµ ch-a quan t©m ®Õn chÊt l-îng c«ng viÖc, kh«ng theo ®óng ®Þnh møc
kinh tÕ, kü thuËt ®Ó lµm c¬ së cho c¸ch tÝnh l-¬ng, ®¬n gi¸ ®èi víi tõng lo¹i
s¶n phÈm, tõng lo¹i c«ng viÖc hîp lý nhÊt.
+ TiÒn l-¬ng tr¶ theo s¶n phÈm trùc tiÕp: lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao
®éng ®-îc tÝnh trùc tiÕp theo sè l-îng s¶n phÈm. S¶n phÈm nµy ph¶i ®óng quy
c¸ch, phÈm chÊt, ®Þnh møc kinh tÕ vµ ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng s¶n phÈm ®· quy
®Þnh.
TiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm ®-îc tÝnh nh- sau:
8
TiÒn l-¬ng ®-îc lÜnh Sè l-îng( khèi l-îng ) §¬n gi¸ tiÒn
= x
trong th¸ng c«ng viÖc hoµn thµnh l-¬ng
TiÒn l-¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp ®-îc sö dông ®Ó tÝnh l-¬ng cho tõng
ng-êi lao ®éng hay cho mét tËp thÓ ng-êi lao ®éng thuéc bé phËn trùc tiÕp s¶n
xuÊt.
§¬n gi¸ tiÒn l-¬ng ®-îc x©y dùng c¨n cø vµo møc l-¬ng cÊp bËc vµ
®Þnh møc thêi gian hoÆc ®Þnh møc sè l-îng cho c«ng viÖc ®ã. Ngoµi ra nÕu cã
phô cÊp khu vùc th× ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng cßn ®-îc céng thªm phô cÊp khu vùc.
H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp lµ h×nh thøc tr¶ l-¬ng ®-îc
sö dông phè biÕn trong c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ l-¬ng cho lao ®éng trùc
tiÕp. V× nã cã -u ®iÓm ®¬n gi¶n, dÔ tÝnh, qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi theo
lao ®éng, s¶n phÈm lµm ra cµng nhiÒu th× l-¬ng cµng cao. Do ®ã khuyÕn khÝch
®-îc ng-êi lao ®éng quan t©m ®Õn môc tiªu. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy cã
nh-îc ®iÓm lµ dÔ n¶y sinh t×nh tr¹ng c«ng nh©n chØ quan t©m ®Õn lîi Ých c¸
nh©n, lîi Ých côc bé mµ kh«ng quan t©m ®Õn lîi Ých chung cña tËp thÓ cña ®¬n
vÞ.
+ H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp.
H×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy ®-îc tÝnh b»ng tiÒn l-¬ng thùc lÜnh cña bé phËn
trùc tiÕp nh©n víi tû lÖ % l-¬ng gi¸n tiÕp.
TiÒn l-¬ng ®-îc lÜnh TiÒn l-¬ng ®-îc lÜnh Tû lÖ l-¬ng
= x
trong th¸ng cña bé phËn trùc tiÕp gi¸n tiÕp
H×nh thøc nµy ®-îc ¸p dông tr¶ l-¬ng gi¸n tiÕp cho c¸c bé phËn s¶n
xuÊt nh- c«ng nh©n ®iÒu chØnh m¸y. Söa ch÷a thiÕt bÞ, b¶o d-ìng m¸y mãc,
nh©n c«ng vËn chuyÓn vËt t- … Tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp khuyÕn
khÝch ng-êi lao ®éng gi¸n tiÕp g¾n bã víi ng-êi lao ®éng trùc tiÕp ®Ó n©ng
cao n¨ng suÊt lao ®éng, quan t©m ®Õn s¶n phÈm chung. Tuy nhiªn nã kh«ng
®¸nh gi¸ ®-îc chÝnh x¸c kÕt qu¶ cña ng-êi lao ®éng gi¸n tiÕp.
+ TiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm cã th-ëng.
Lµ tiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp kÕt hîp víi
chÕ ®é khen th-ëng cho doanh nghiÖp quy ®Þnh. ChÕ ®é khen th-ëng nµy
®-îc ®Æt ra khuyÕn khÝch ng-êi lao ®éng nªu cao ý thøc tr¸ch nhiÖm, doanh
9
nghiÖp cã chÕ ®é tiÒn l-¬ng th-ëng cho c«ng nh©n ®¹t vµ v-ît chØ tiªu mµ
doanh nghiÖp quy ®Þnh. VÝ dô: nh- th-ëng do t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt
kiÖm vËt t-.
Trong tr-êng hîp ng-êi lao ®éng l¨ng phÝ vËt t-, g©y thÊt tho¸t vËt t-,
kh«ng b¶o ®¶m ngµy c«ng, chÊt l-îng s¶n phÈm th× còng sÏ ph¶i chÞu ph¹t
b»ng c¸ch trõ vµo l-¬ng mag hä ®-îc h-ëng.
+ TiÒn l-¬ng s¶n phÈm luü tiÕn.
Lµ tiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm trùc tiÕp kÕt hîp víi xuÊt tiÒn th-ëng
luü tiÕn theo møc ®é hoµn thµnh v-ît møc s¶n xuÊt hoÆc ®Þnh møc s¶n l-îng.
L-¬ng tr¶ theo s¶n phÈm luü tiÕn cã t¸c dông ®éng viªn ng-êi lao ®éng
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¨ng kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trong gi¸ thµnh
cña doanh nghiÖp.
+ TiÒn l-¬ng kho¸n theo khèi l-îng c«ng viÖc hay tõng c«ng viÖc.
H×nh thøc nµy doanh nghiÖp quy ®Þnh møc tiÒn l-¬ng cho måi lo¹i c«ng
viÖc hoÆc khèi l-îng s¶n phÈm cÇn hoµn thµnh. C¨n cø vµo møc l-¬ng nµy
lao ®éng cã thÓ tÝch tiÒn l-¬ng quy khèi l-îng c«ng viÖc m×nh ®· hoµn thµnh.
H×nh thøc kho¸n quü l-¬ng: theo h×nh thøc nµy ng-êi lao ®éng biÕt
tr-íc sè tiÒn l-¬ng mµ hä sÏ nhÖn ®-îc khi hoµn thµnh c«ng viÖc víi møc thêi
gian ®-îc giao. C¨n cø vµo khèi l-îng c«ng viÖc, khèi l-îng s¶n phÈm thêi
gian hoµn thµnh mµ doanh nghiÖp tiÕn hµnh kho¸n quü l-¬ng.
H×nh thøc nµy ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc kh«ng thÓ ®Þnh møc cho
tõng bé phËn c«ng viÖc, th-êng lµ nh÷ng viÖc ®óng thêi h¹n.
Tr¶ l-¬ng theo h×nh thøc nµy t¹o cho ng-êi lao ®éng chñ ®éng s¾p xÕp
c«ng viÖc cña m×nh. Tõ ®ã, bè rÝ thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc ®-îc giao.
Tuy nhiªn nã cã nh-îc ®iÓm ®Ó g©y ra hiÖn t-îng lµm Êu, chÊt l-îng kÐm. Do
®ã, khi ¸p dông h×nh thøc nµy th× c«ng t¸c nghiÖm thu ph¶i thùc hiÖn chÆt chÏ
vµ nghiªm tóc.
Nh- vËy h×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm nãi chung ®· qu¸n triÖt
®-îc nguyªn t¾c ph©n phèi lao ®éng. §Ó h×nh thøc nµy ph¸t huy ®-îc t¸c
dông cña nã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®Þnh møc lao ®éng cô thÓ cña tõng
10
c«ng viÖc, ph¶i s¾p xÕp bËc thî chÝnh x¸c. ChØ cã nh- vËy viÖc tr¶ l-¬ng theo
s¶n phÈm míi b¶o ®¶m b¶o chÝnh x¸c, c«ng b»ng hîp lý.
Tãm l¹i ta thÊy r»ng :C¸c h×nh thøc tr¶ l-¬ng ë mçi doanh nghiÖp kÕ
to¸n kh¸c nhau. §iÒu quan träng lµ viÖc chi tr¶ ®ã cã ph¶n ¶nh ®óng kÕt qu¶
cña ng-êi lao ®éng hay kh«ng. Do vËy ngoµi c¨n cø vµo b¶ng l-¬ng, thang
l-¬ng, c¸c ®Þnh møc kinh tÕ – kü thuËt l·nh ®¹o c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i
chän h×nh thøc tr¶ l-¬ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp.
ViÖc tæ chøc lao ®éng tiÒn l-¬ng lµ mét kh©u quan träng trong hÖ thèng qu¶n
lý toµn diÖn cña doanh nghiÖp v× nã cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn nh©n tè con
ng-êi, nh©n tè quyÕt ®Þnh ®èi víi nÒn s¶n xuÊt x· héi. Gi¶i quyÕt tèt lao ®éng
tiÒn l-¬ng cã nghÜa doanh nghiÖp ®· quan t©m ®Õn båi d-ìng nh©n tè con
ng-êi, ®iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó doanh nghiÖp ph¸t triÓn v÷ng
ch¾c, b¶o ®¶m søc c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng.
4. Quü tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp.
* Quü tiÒn l-¬ng lµ toµn bé sè tiÒn l-¬ng tÝnh theo sè c«ng nh©n viªn
cña doanh nghiÖp trùc tiÕp qu¶n lý vµ chi tr¶ l-¬ng. Trªn ph-¬ng diÖn ho¹ch
to¸n tiÒn l-¬ng th× tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n viªn gåm 2 lo¹i: tiÒn l-¬ng chÝnh
vµ tiÒn l-¬ng phô.
- TiÒn l-¬ng chÝnh: lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian
c«ng nh©n viªn thùc hiÖn nhiÖm vô chØnh cña hä, bao gåm tiÒn l-¬ng tr¶ theo
cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp kÌm theo nh- l-¬ng phô cÊp chøc vô.
- TiÒn l-¬ng phô lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian
c«ng nh©n viªn thùc hiÖn nhiÖm vô kh¸c ngoµi nhiÖm vô chÝnh cña hä vµ thêi
gian c«ng nh©n viªn nghØ theo chÕ ®é ®-îc h-ëng l-¬ng nh- nghØ phÐp, ®i
häp, ®i häc…
ViÖc chia tiÒn l-¬ng chÝnh vµ phô cã ý nghÜa quan träng trong c«ng t¸c
kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ ph©n tÝch c¸c kho¶n môc chi phÝ tiÒn l-¬ng trong gi¸
thµnh s¶n phÈm. Trong c«ng t¸c kÕ to¸n, tiÒn l-¬ng chÝnh cña c«ng nh©n s¶n
xuÊt th-êng h¹ch to¸n trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng lo¹i s¶n phÈm vµ
11
tiÒn l-¬ng chÝnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt cã quan hÖ trùc tiÕp víi khèi
l-îng c«ng viÖc hoµn thµnh.
5. C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§.
5.1. Quü b¶o hiÓm x· héi.
§-îc h×nhthµnh tõ viÖc trÝch lËp vµ tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp. Quy BHYT ®-îc x©y dùng theo quy ®Þnh cña nhµ n-íc.
HiÖn nay lµ 20% tÝnh trªn tiÒn l-¬ng c¬ b¶n ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng trong
th¸ng, trong ®ã 15% lµ do ®¬n vÞ sö dông lao ®éng tr¶, phÇn nµy ®-îc h¹ch
to¸n vµo chi phÝ cña doanh nghiÖp: 5% do ng-êi lao ®éng ®ãng gãp, phÇn nµy
®-îc trõ vµo thu nhËp hµng th¸ng cña ng-êi lao ®éng. TiÒn l-¬ng c¬ b¶n ®-îc
tÝnh theo cÊp bËc hÖ sã, lo¹i c«ng viÖc cña tõng c«ng nh©n quy ®Þnh. Møc
l-¬ng c¬ b¶n tèi thiÓu lµ 290.000 ®/th¸ng. Quü BHXH – ®-îc thiÕt lËp ®Ó t¹o
ra nguån kinh phÝ trî cÊp cho ng-êi lao ®éng.
- Trî cÊp èm ®au: Møc trî cÊp 75% møc tiÒn l-¬ng mµ ng-êi ®ã ®ãng
BHXH tr-íc khi nghØ.
- Trî cÊp thai s¶n: h-ëng 100% møc l-¬ng ng-êi ®ã ®ãng tr-íc khi
nghØ.
- Trî cÊp tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp trong thêi gian ®iÒu trÞ
h-ëng 1005 møc l-¬ng ®ang h-ëng.
- Trî cÊp th«i viÖc h-u trÝ: Khi nghØ h-u tuú theo thêi gian ®ãng BHXH
th× l-¬ng h-u ®-îc h-ëng 55% thêi gian ®ãng BHXH b×nh qu©n. Sau ®ã cø
thªm mét n¨m ®ãng BHXH sÏ ®-îc tÝnh thªm 2%. Vµ tèi ®a lµ 75% tiÒn ®ãng
BHXH.
- Trî cÊp ch«n cÊt t- tuÊt. Tuú theo tõng lo¹i ®èi t-îng mµ cã thÓ ®-îc
trî cÊp, theo quy ®Þnh hµng th¸ng doanh nghiÖp ph¶i nép 20% tiÒn trÝch
BHXH theo l-¬ng cho c¬ quan BHXH.
5.2. Quü BHYT.
§-îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n tiÒn kh¸m ch÷a bÖnh, tiÒn thuèc,
viÖn phÝ cho ng-êi lao ®éng trong thêi gian èm ®au. Quü nµy ®-îc h×nh thµnh
b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ vµ c¨n cø
12
vµo c¸c kho¶n phô cÊp kh¸c cña c«ng nh©n viªn thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Tû
lÖ trÝch BHXH hiÖn nay lµ 3%. Trong ®ã 2% tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh vµ 1% tÝnh vµo thu nhËp cña ng-êi lao ®éng.
5.3. KPC§.
H×nh thµnh do viÖc trÝch lËp theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng
c¬ b¶n vµ c¸c kho¶n phô cÊp cña c«ng nh©n viªn. Tû lÖ trÝch hiÖn hµnh 2%
tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cïng víi tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶
c«ng nh©n viªn hîp thµnh chi phÝ cho c«ng nh©n viªn.
* TiÒn l-¬ng nghØ phÐp trÝch tr-íc.
§èi víi c«ng nh©n viªn nghØ phÐp n¨m, theo chÕ ®é chÝnh quy c«ng
nh©n trong thêi gian nghØ phÐp ®ã vÉn ®-îc h-ëng l-¬ng ®Çu ®ñ, nh- trong
thêi gian ®i lµm. Tuy nhiªn nÕu viÖc nghØ phÐp diÔn ra kh«ng ®Òu ®Æn sÏ dÉn
®Ôn nh÷ng khã kh¨n trong C«ng ty trong viÖc bè trÝ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, tÝnh
to¸n chi phÝ tiÒn l-¬ng còng nh- gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã, ®Ó h¹n chÕ biÕn
®éng cña chi phÝ tiÒn l-¬ng khi c«ng nh©n s¶n xuÊt nghØ phÐp ®èi víi c«ng
nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm. C¨n cø vµo quü l-¬ng cÊp bËc vµ sè ngµy nghØ quy
®Þnh ®Ó dù tÝnh sè l-îng sÏ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian nghØ
phÐp. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh møc tiÒn l-¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt.
Sè trÝch tr-íc theo kÕ Tû lÖ trÝch tr-íc theo
Sè tiÒn l-¬ng
ho¹ch tiÒn l-¬ng nghØ kÕ ho¹ch tiÒn l-¬ng
= chØnh ph¶i tr¶ x
ph¸p cña c«ng nh©n nghØ ph¸p cña c«ng
trong th¸ng
s¶n xuÊt trong th¸ng nh©n s¶n xuÊt
Tû lÖ trÝch tr-íc theo Tæng tiÒn l-¬ng nghØ ph¸p ph¶i tr¶ cho CNSX
kÕ ho¹ch tiÒn l-¬ng theo kÕ ho¹ch trong n¨m
==
nghØ phÐp cña c«ng Tæng tiÒn l-¬ng chØnh ph¶i tr¶ cho CNSX theo
nh©n s¶n xuÊt kÕ ho¹ch trong n¨m
6. Tæ chøc kÕ to¸n tiÒn l-¬ng trong c¸c doanh nghiÖp.
Qu¶n lý lao ®éng, tiÒn l-¬ng, gióp cho doanh nghiÖp hoµn thµnh kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt cña m×nh. C«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l-¬ng gióp cho
13
l·nh ®¹o qu¶n lý tèt quü l-¬ng, b¶o ®¶m viÖc chØ tr¶ vµ trî cÊp, b¶o hiÓm theo
®óng nguyªn t¾c ®óng chÕ ®é.
6.1. H¹ch to¸n chi tiÕt tiÒn l-¬ng.
- H¹ch to¸n theo thêi gian lao ®éng lµ ®¶m b¶o ghi chÐp kÞp thêi chÝnh
x¸c sè giê c«ng, ngµy c«ng lµm viÖc thùc tÕ còng nh- ngµy nghØ cña ng-êi lao
®éng.
- Chøng tõ ®Ó h¹ch to¸n thêi gian lao ®éng cho c«ng nh©n lµ b¶ng chÊm
c«ng. B¶ng chÊm c«ng dung ®Ó ghi chÐp thêi gian lµm viÖc hµng th¸ng, ngµy
v¾ng mÆt cña c¸n bé c«ng nh©n viªn thuéc c¸c phßng ban b¶ng chÊm c«ng do
ng-êi phô tr¸ch bé phËn hoÆc ng-êi ®-îc uû quyÒn c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc
tÕ cña bé phËn m×nh ®Ó chÕm c«ng cho tõng ng-êi trong ngµy theo c¸c ký
hiÖu quy ®Þnh trong c¸c chøng tõ. Cuèi th¸ng ng-êi chÊm c«ng vµ ng-êi phô
tr¸ch bé phËn ký vµo b¶ng chÊm c«ng vµ chuyÓn b¶ng chÊm c«ng cïng c¸c
chøng tõ cã liªn quan vÒ bé phËn kÕ to¸n kiÓm tra ®èi chiÒu quy ra c«ng ®Ó
tÝnh l-¬ng, BHXH.
- C¸c chøng tõ kh¸c nh- phiÕu gian nhÖn c«ng viÖc, phiÕu b¸o ca, phiÕu
lµm thªm giê … c¸c chøng tõ nµy ®-îc lËp vµ do tæ tr-ëng ký, c¸n bé kiÓm
tra kü thuËt chÊt l-îng x¸c nhËn, vµ ®-îc chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n ®Ó lµm c¨n
cø tÝnh l-¬ng.
- GiÊy nghØ èm h-ëng b¶o hiÓm x· héi, chøng nhËn cña c¬ quan y tÕ…
lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n x¸c ®Þnh trî cÊp BHXH cho ng-êi lao ®éng.
6.2. Tµi kho¶n sö dông trong h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng.
§Ó h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng, BHXH vµ c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c cña ng-êi
lao ®éng th× ng-êi ta sö dông:
* TK 334 – ph¶i tr¶ CNV: t×nh h×nh thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho
c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp.
KÕt cÊu tµi kho¶n 334:
Bªn Nî:
- Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn c«ng, tiÒn l-¬ng CNV
- TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ®· tr¶ cho c«ng nh©n viªn
14
- KÕt chuyÓn tiÒn l-¬ng c«ng nh©n viªn ch-a lÜnh
Bªn Cã: TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho CNV
Bªn Cã: TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho CNV
D- Nî (nÕu cã): sè thõa ®· tr¶ cho c«ng nh©n viªn
D- Cã: TiÒn l-¬ng tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ CNV
* TK 335 – Chi phÝ ph¶i tr¶: tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¶nh c¸c
kho¶n chi phÝ trÝch tr-íc vÒ tiÒn l-¬ng nghØ phÐp cña CN SX söa ch÷a lín
TSC§ vµ c¸c kho¶n trÝch tr-íc kh¸c.
KÕt cÊu TK 335:
Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ ph¶i tr¶
Bªn Cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ghi t¨ng chi phÝ ph¶i tr¶
D- Cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n cßn ph¶i tr¶ CNV.
* TK 338 – ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¶nh
c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ph¶i nép cho c¬ quan ph¸p luËt, cho c¸c tæ chøc ®oµn thÓ
x· héi, cho cÊp trªn vÒ kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm x· héi c¸c kho¶n khÊu
trõ vµo l-¬ng theo quyÕt ®Þnh.
Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng lo¹i.
TK 338.2 KPC§
TK 338.3 BHXH
TK 338.4 BHYT
KÕt cÊu tµi kho¶n 338:
Bªn Nî:
+ C¸c kho¶n ®· nép cho c¬ quan qu¶n lý c¸c quü
+ C¸c kho¶n ®· chi vÒ kinh phÝ c«ng ®oµn
+ Xö lý gi¸ trÞ tµi s¶n thõa
+ KÕt chuyÓn doanh thu nhËn tr-íc vµo doanh thu b¸n hµng t-¬ng øng
tõng kú
+C¸c kho¶n ®· tr¶ ®· nép kh¸c.
Bªn Cã:
+ TrÝch KPC§, BHXH, BHYT theo tû lÖ quy ®Þnh
15
+ Tæng sè doanh thu nhËn tr-íc ph¸t sinh trong kú
+ C¸c kho¶n ph¶i nép, ph¶i tr¶ hay thu hé
+ Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý
+ Sè ®· nép, ®· tr¶ lín h¬n sè ph¶i nép, ph¶i tr¶ ®-îc hoµn l¹i.
D- nî (nÕu cã): sè tr¶ thõa, nép thõa, v-ît chi ch-a ®-îc thanh to¸n.
D- cã: sè tiÒn cßn ph¶i tr¶, ph¶i nép vµ gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý
6.3. KÕ to¸n tæng hîp tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng.
+ Hµng th¸ng tÝnh tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn vµ ph©n bæ
c¸c ®èi t-îng sö dông.
Nî TK 622 (tiÒn l-¬ng tr¶ cho CNTTSX)
Nî TK 627 (tiÒn l-¬ng tr¶ cho lao ®éng gi¸n tiÕp – qu¶n lý ph©n
x-ëng)
Nî TK 641 (tiÒn l-¬ng tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng)
Nî TK 642 (tiÒn l-¬ng ®-a cho nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp)
Nî TK 241 (tiÒn l-¬ng XDCBDD)
Cã TK 334 – ph¶i tr¶ CNV.
+ Sè tiÒn th-ëng ph¶i tt¶ cho c«ng nh©n viªn tõ quü khen th-ëng phóc lîi.
Nî TK 431
Cã TK 334
+ Hµng th¸ng trÝch BHXH, BHY, KPC§ (19%)
Nî TK 622 – CPNCTT
Nî TK 627 – CPSXC
Nî TK 641 – CPBH
Nî TK 642 – CPQLDN
Nî TK 241 – XDCBDD
Cã TK338 – ph¶i tr¶, ph¶i nép.
(Chi tiÕt TK 338,3, TK 338,4)
+ Kho¶n trÝch BHXH, BHYT trõ vµo thu nhËp cña ng-êi lao ®éng (6%)
Nî TK 334 – ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
Cã TK 338 – ph¶i nép, ph¶i tr¶.
16
( chi tiÕt TK 338,3, TK 338,4)
+ Tr-êng hîp chÕ ®é chÝnh quy ®Þnh toµn bé sè trÝch BHXH ph¶i nép
lªn cÊp trªn. ViÖc chi tiªu trî cÊp BHXH cho c«ng nh©n viªn t¹i doanh nghiÖp
®-îc quyÕt to¸n sau khi chi phÝ thùc tÕ.
Nî TK 138 – ph¶i thu kh¸c.
Cã TK 334 – ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
+ C¸c kho¶n khÊu trõ vµo thu nhËp cña c«ng nh©n viªn.
Nî TK 334 – ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn.
Cã TK 334 – khÊu trõ thuÕ TNCNV.
Cã TK 141 – khÊu trõ TT¦
Cã TK 138 – Båi th-êng thiÖt h¹i mÊt tµi s¶n.
+ Khi thanh to¸n tiÒn c«ng th-ëng, BHXH cho c«ng nh©n viªn.
Nî TK 334
Cã TK 111 – NÕu thanh to¸n b»ng TM
NÕu thµnh to¸n b»ng hiÖn vËt th× ph¶i ghi b»ng hai bót to¸n.
Nî TK 334
Cã TK 512 – doanh thu b¸n hµng néi bé.
Cã TK 33 – ThuÕ GTGT ph¶i nép
§ång thêi ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña sè hµng ®· xuÊt ra.
Nî TK 632 – GVHB
Cã TK 153,155…
* Khi nép BHXH, BHYT, KPC§.
Nî TK 338 (chi tiÕt 338.2, 338.3, 338.4)
Cã TK 111 – nÕu b»ng TM
Cã TK 112 – nÕu b»ng TGNH
+ Cuèi cïng kÕt chuyÓn tiÒn l-¬ng cho c«ng nh©n viªn v¾ng ch-a lÜnh.
Nî TK 334
Cã TK 338 (TK338.8)
+ Trong tr-êng hîp thanh to¸n BHXH, KPC§ nÕu sè thùc chi lín h¬n
sè ®Ó l¹i doanh nghiÖp th× sÏ ®-îc c¬ quan qu¶n lý cÊp bï.
Nî TK 111,112
17
Cã TK 338
+ TrÝch tr-íc tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n
phÈm.
Nî TK 622 - CPNCTT
Cã TK 335 – chi phÝ ph¶i tr¶.
+ TiÒn l-¬ngthùc tÕ nghØ phÐp ph¸t sinh
Nî TK 335
Cã TK 334
C¸c h×nh thøc h¹ch to¸n ¸p dông trong kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n
trÝch theo l-¬ng:
+ NhËt ký sæ c¸i: Theo h×nh thøc nµy c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh
®-îc ph¶n ¸nh vµo mét quyÓn sæ ®-îc gäi lµ nhËt ký sæ c¸i. Sæ nµy lµ sæ h¹ch
to¸n tæng hîp duy nhÊt, trong ®ã kÕt hîp ph¶n ¸nh theo thêi gian vµ theo hÖ
thèng. TÊt c¶ c¸c tµi kho¶n mµ doanh nghiÖp sö dông ®-îc ph¶n ¸nh vµo hai
bªn Nî - Cã trªn cïng mét vµi trang sæ. C¨n cø ghi vµo sæ lµ chøng tõ gèc
hoÆc b¶ng tæng hîp chøng tõ gèc, mçi chøng tõ ghi mét dßng vµo nhËt ký sæ
c¸i.
+ Chøng tõ ghi sæ: H×nh thøc nµy thÝch hîp víi mäi lo¹i h×nh ®¬n vÞ,
thuËn tiÖn cho viÖc ¸p dông m¸y tÝnh. Tuy nhiªn viÖc ghi chÐp l¹i bÞ trïng lÆp
nhiÒu nªn viÖc lËp b¸o c¸o dÔ bÞ chËm trÔ nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn thñ c«ng. Sæ
s¸ch sö dông trong h×nh thøc nµy gåm cã: Sæ C¸i, sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ,
b¶ng c©n ®èi tµi kho¶n.
+ NhËt ký chøng tõ: H×nh thøc nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp lín,
sè l-îng nghiÖp vô nhiÒu vµ ®iÒu kiÖn kÕ to¸n thñ c«ng, dÔ chuyªn m«n ho¸
c¸n bé kÕ to¸n. Tuy nhiªn ®ßi hái tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ to¸n ph¶i
cao. MÆt kh¸c kh«ng phï hîp víi viÖc kÕ to¸n b»ng m¸y. Sæ s¸ch trong h×nh
thøc nµy gåm cã: Sæ nhËt ký chøng tõ, sæ C¸i, b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ, sæ chi
tiÕt.
+ NhËt ký chung: H×nh thøc nhËt ký chung lµ h×nh thøc ph¶n ¸nh c¸c
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo thø tù thêi gian vµo mét quyÓn sæ gäi lµ nhËt
18
ký chung, sau ®ã c¨n cø vµo nhËt ký chung, lÊy sè liÖu ®Ó ghi vµo sæ c¸i, mçi
bót to¸n ph¶n ¸nh trong sæ nhËt ký ®-îc chuyÓn vµo sæ c¸i Ýt nhÊt cho hai tµi
kho¶n cã liªn quan. §èi víi c¸c tµi kho¶n chñ yÕu ph¸t sinh nhiÒu nghiÖp vô,
cã thÓ më c¸c nhËt ký phô. Cuèi th¸ng hoÆc ®Þnh kú, céng c¸c nhËt ký phô,
lÊy sè liÖu ghi vµo nhËt ký chung hoÆc th¼ng vµo sæ c¸i.
19
S¬ ®å kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng
TK 333, 141,138 TK 334 TK 622, 627, 641, 642
TÝnh tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho CNV
C¸c kho¶n ph¶i khÊu trõ
vµo l-¬ng
TK 335
TK 338 TrÝch tr-íc TL nghØ phÐp
TiÒn l-¬ng nghØ phÐp ph¶i tr¶
KhÊu trõ vµo thu nhËp cña
ng-êi lao ®éng (6%) TK 431
TiÒn th-ëng tõ quü khen th-ëng
TK 111,112, 152.. phóc lo¹i
TK 338
TrÝch BHXH, BHYT, KPC§
Thanh to¸n tiÒn l-¬ng, th-ëng, (19%) TK 111,112
BHXH BHXH ph¶i tr¶ theo ph©n cÊp
BHXH ®-îc cÊp bï
Nép BHXH, BHYT, KPC§ cho cÊp trªn
20
Qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng ®Þnh
h-íng x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã, c¬ chÕ mµ cÊu thµnh lµ hÖ
thèng kÝch thÝch vËt chÊt th«ng qua tiÒn l-¬ng ®èi víi lao ®éng ®· cã thay ®æi
lín. Tuy nhiªn nh×n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ th×
lao ®éng vÉn lµ yÕu tè quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. NhÊt lµ
trong t×nh h×nh hiÖn nay nÒn kinh tÕ thÕ giíi b¾t ®Çu chuyÓn sang nÒn kinh tÕ
tri thøc th× lao ®éng cã trÝ tuÖ cã kiÕn thøc, cã kü thuËt cao lµ nh©n tè hµng
®Çu. Muèn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra liªn tôc th× ng-êi lao ®éng
ph¶i ®-îc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. TiÒn l-¬ng mµ doanh nghiÖp tr¶ cho
ng-êi lao ®éng ®-îc dïng ®Ó bï ®¾p søc lao ®éng mµ ng-êi bá ra, xÐt vÒ mèi
quan hÖ th× lao ®éng vµ tiÒn l-¬ng cã quan hÖ mËt thiÕt lÉn nhau. Bëi vËy tiÒn
l-¬ng ®· ®éng viªn ng-êi lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng thªm sù quan
t©m cña ng-êi lao ®éng ®Õn s¶n phÈm cuèi cïng, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng,
h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh trong th-¬ng tr-êng.
C«ng ty TNHH KiÕn tróc ViÖt NhËt chuyªn lÜnh vùc x©y dùng c«ng
tr×nh vµ d©n dông. Tuy míi thµnh lËp nh-ng C«ng ty ®· sím biÕt vËn dông c¬
chÕ thÞ tr-êng vµo trong kinh doanh ®Ó ®-a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Trong
C«ng ty vÊn ®Ò vÒ lao ®éng vµ sö dông lao ®éng vÊn ®Ò vÒ tiÒn l-¬ng lu«n
®-îc c¸c nhµ l·nh ®¹o quan t©m. Qua thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty dùa vµo
kiÕn thøc ®· häc vµ qu¸ tr×nh xem xÐt kÕt qu¶ vÒ tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh trong lÜnh vùc lao ®éng tiÒn l-¬ng t¹i C«ng ty TNHH KiÕn tróc
ViÖt NhËt em xin viÕt chuyªn ®Ò tèt nghiÖp víi ®Ò tµi lµ: “KÕ to¸n tiÒn l-¬ng
vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng ë C«ng ty TNHH KiÕn tróc ViÖt NhËt“. Víi
môc ®Ých cña chuyªn ®Ò lµ dùa vµo nh÷ng nhËn thøc chung vÒ qu¶n lý lao
®éng tiÒn l-¬ng trong c¬ chÕ thÞ tr-êng ®Ó ph©n tÝch tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò c¬
b¶n cña c«ng t¸c tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng ë C«ng ty ®ång thêi
1
®¸nh gi¸ vµ ®-a ra mét sè kiÕn nghÞ ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng
tiÒn l-¬ng ®èi víi C«ng ty.
Néi dung chuyªn ®Ò gåm c¸c phÇn sau:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n
trÝch theo l-¬ng.
PhÇn II: Thùc tr¹ng vµ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c
kho¶n trÝch theo l-¬ng t¹i C«ng ty TNHH KiÕn tróc ViÖt- NhËt.
PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn
l-¬ng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng ë C«ng ty TNHH KiÕn tróc ViÖt
NhËt.
2
PhÇn I
Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l-¬ng
vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng
I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l-¬ng.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng-êi d-íi bÊt cø chÕ ®é nµo, viÖc
t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®Òu kh«ng t¸ch rêi lao ®éng. Lao ®éng víi t- c¸ch lµ
ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc sö dông c«ng cô t¸i lao ®éng, biÕn ®æi ®èi t-îng
lao ®éng thµnh c¸c s¶n phÈm cã Ých phôc vô cho cuéc sèng cña m×nh. Nh-
vËy lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi
ng-êi.
§Ó ®¶m b¶o liªn tôc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, tr-íc hÕt ph¶i ®¶m b¶o t¸i
s¶n xuÊt søc lao ®éng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ søc mµ con ng-êi hao phÝ trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i ®-îc båi hoµn d-íi d¹ng thï lao lao ®éng. TiÒn c«ng
hay tiÒn l-¬ng lµ phÇn thï lao lao ®éng ®-îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn mµ doanh
nghiÖp tr¶ cho ng-êi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian, khèi l-îng, chÊt l-îng s¶n
phÈm mµ hä lµm ra. Thùc chÊt tiÌn l-¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc
lao ®éng cña ng-êi lµm c«ng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, søc lao ®éng
còng nh- c¸c hµng ho¸ kh¸c. Nã cã gi¸ c¶ vµ phô thuéc vµo quy luËt cung cÇu
vµ chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ tr-êng kh¸c.
TiÒn l-¬ng lµ nguån thu nhËp chÝnh cña ng-êi lao ®éng. Nã lµ nguån
®¶m b¶o cuéc sèng cña b¶n th©n ng-êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. §èi víi chñ
doanh nghiÖp khèi l-îng tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng ®-îc coi lµ kho¶n
chi phÝ kinh doanh.
Ngoµi tiÒn l-¬ng, c«ng nh©n viªn chøc cßn ®-îc nhËn c¸c kho¶n trî cÊp
x· héi nh- b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ. Nh- vËy, tiÒn l-¬ng cïng víi c¸c
kho¶n chi phÝ theo l-¬ng hîp thµnh kho¶n chi phÝ lao ®éng sèng trong gi¸
thµnh s¶n phÈm.
3
T¹i c¸c doanh nghiÖp, h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng lµ c«ng viÖc phøc t¹p trong
h¹ch to¸n chi phÝ kinh doanh. Bëi v× tÝnh chÊt lao ®éng vµ thï lao lao ®éng,
kh«ng ®¬n nhÊt mµ thuéc nhiÒu ngµnh nghÒ, kü thuËt kh¸c nhau. ViÖc h¹ch
to¸n chi phÝ lao ®éng cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. V× nã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¸ xuÊt x-ëng. MÆt kh¸c nã cßn lµ c¨n cø x¸c ®Þnh c¸c
kho¶n nghÜa vô vµ phóc lîi x· héi.
II. TiÒn l-¬ng vµ ph©n lo¹i tiÒn l-¬ng.
1. Kh¸i niÖm tiÒn l-¬ng
T¹i mçi thêi kú kh¸c nhau th× cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ tiÒn
l-¬ng. Tuy nhiªn, trong tÊt c¶ c¸c thêi kú tiÒn l-¬ng ®Òu lµ phÇn thï lao lao
®éng mµ ng-êi lao ®éng ®-îc huëng duy chØ cã c¸ch x¸c ®Þnh lµ kh¸c nhau.
1.1. Quan niÖm vÒ tiÒn l-¬ng trong thêi kú bao cÊp
Tr-íc §¹i héi §¶ng lÇn thø VI (1986) nÒn kinh tÕ n-íc ta vËn hµnh
theo c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. Vµ trong suèt nh÷ng n¨m nµy quan
niÖm tiÒn l-¬ng lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n, ®-îc Nhµ n-íc ph©n phèi mét
c¸ch cã tæ chøc, cã kÕ ho¹ch cho ng-êi lao ®éng c¨n cø vµo sè luîng vµ chÊt
l-îng lao ®éng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tiÒn l-¬ng chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt
c©n ®èi, cã kÕ ho¹ch vµ chÞu sù chi phèi cña Nhµ n-íc. Nhµ n-íc ban hµnh
c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é vµ møc l-¬ng cô thÓ ®Ó ¸p dông cho mçi ng-êi lao
®éng, bÊt kú hä lµ lùc l-îng lao ®éng gi¸n tiÕp hay trùc tiÕp. TiÒn l-¬ng cña
ng-êi lao ®éng phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña toµn ®¬n vÞ chø
kh«ng phô thuéc vµo n¨ng suÊt cña tõng ng-êi. Do ®ã tiÒn l-¬ng cña ng-êi
lµm nhiÒu còng chØ b»ng ng-êi lµm Ýt, ng-êi lµm viÖc cã hiÖu qu¶ còng chØ
b»ng ng-êi lµm viÖc ch-a hiÖu qu¶ thËm chÝ lµ kÐm. ChÝnh v× lý do nµy mµ
nã ®· k«ng kÝch thÝch ph¸t triÓn ®-îc kh¶ n¨ng cña ng-êi lao ®éng trong
viÖcph¸t huy s¸ng kiÕn còng nh- ®Èy m¹nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Vµ
hËu qu¶ lµ ®Õn nh÷ng n¨m 80 ®Êt n-íc l©m vµo khñng ho¶ng trÇm träng vÒ
kinh tÕ x· héi.
4
1.2. Quan niÖm vÒ tiÒn l-¬ng trong thêi kú c¬ chÕ thÞ tr-êng.
§Ó kh¾c phôc nh÷ng sai lÇm trªn §¹i héi VI cña dr ®· ®Ò ra ®-êng lèi
®æi míi. Trªn lÜnh vùc kinh tÕ §¶ng chñ tr-¬ng ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn
nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn
hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng. Khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng th× tÊt yÕu
thÞ tr-êng søc lao ®éng ph¶i ®-îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng theo quy luËt cung
cÇu vÒ søc lao ®éng. Gi¸ c¶ cña søc lao ®éng lµ tiªu chuÈn ch¶ c«ng lao ®éng.
Nh- vËy quan niÖm vÒ tiÒn l-¬ng trong thêi kú nµy lµ sè l-îng tiÒn tÖ mµ
ng-êi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc.
Víi quan niÖm nµy th× b¶n chÊt cña tiÒn l-¬ng chÝnh lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng
®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao ®éng th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a
ng-êi cã søc lao ®éng vµ ng-êi sö dông lao ®éng.
1.3. Nh- vËy tiÒn l-¬ng nã lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi lao ®éng,
tiÒn tÖ vµ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸.
Nã lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña bé phËn s¶n xuÊt x· héi mµ ng-êi lao
®éng sö dông sö dông ®Ó bï ®¾p hao phÝ lao ®éng cña m×nh trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng.
1.4. Chøc n¨ng cña tiÒn l-¬ng.
TiÒn l-¬ng ®ãng vai trß lµ ®ßn bÈy kinh tÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh.
§¶m b¶o vai trß kÝch thÝch cña tiÒn l-¬ng vµ thóc ý cña tiÒn l-¬ng khiÕn ng-êi
lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cao víi c«ng viÖc.
2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng.
- Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp mét c¸ch trung thùc, kÞp thêi,
®Çy ®ñ t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng lao ®éng.
T×nh h×nh sö dông thêi gian lao ®éng, kÕt qu¶ lao ®éng.
- TÝnh to¸n, chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®óng chÝnh s¸ch chÕ ®é c¸c kho¶n tiÒn
l-¬ng vµ c¸c kho¶n trî cÊp ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng.
- Thùc hiÖn viÖc kiÓm tra t×nh h×nh huy ®éng vµ sö dông lao ®éng, t×nh
h×nh chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch, quü BHXH, BHYT.
5
- TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c ®óng ®èi t-îng c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng,
kho¶n trÝch BHXH, BHYT vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. H-íng dÉn vµ
kiÓm tra c¸c bé phËn trong ®¬n vÞ thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®óng ®½n chÕ ®é ghi chÐp
ban ®Çu vÒ tiÒn l-¬ng, BHXH, BHYT ®óng chÕ ®é, ®óng ph-¬ng ph¸p h¹ch
to¸n.
- LËp b¸o c¸o vÒ lao ®éng tiÒn l-¬ng, BHXH, BHYT thuéc phËn vi
tr¸ch nhiÖm cña kÕ to¸n, tæ chøc ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng, quü
tiÒn l-¬ng, quü BHXH, BHYT, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m khai th¸c cã hiÖu
qu¶ tiÒm n¨ng lao ®éng, ®Êu tranh chèng nh÷ng hµnh vi v« tr¸ch nhiÖm, vi
ph¹m kû luËt lao ®éng, vi ph¹m chÝnh s¸ch chÕ ®é lao ®éng tiÒn l-¬ng, quü
l-¬ng.
3. C¸c h×nh thøc tiÒn l-¬ng.
TiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi
theo lao ®éng, tr¶ l-¬ng theo sè l-îng vµ chÊt l-îng lao ®éng. ViÖc tr¶ l-¬ng
theo sè l-îng vµ chÊt l-îng cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc ®éng viªn khuyÕn
khÝch ng-êi lao ®éng, thóc ®Èy hä h¨ng say lao ®éng, s¸ng t¹o n¨ng suÊt lao
®éng nh»m t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn
cho mçi c«ng nh©n viªn.
Do ngµnh nghÒ, c«ng viÖc trong doanh nghiÖp kh¸c nhau nªn viÖc chi
tr¶ l-¬ng cho c¸c ®èi t-îng cïng kh¸c nhau nh-ng trªn c¬ së tiÒn thuÕ phï
hîp. Thùc tÕ cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i nh- c¸ch tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm, l-¬ng
thêi gian, ph©n theo ®èi t-îng gi¸n tiÕp trùc tiÕp… Mçi c¸ch ph©n lo¹i ®Òu cã
t¸c dông tÝch cøc gióp cho qu¶n lý ®iÒu hµnh ®-îc thuËn lîi. Tuy nhiªn, ®Ó
c«ng t¸c qu¶n lý nãi chung vµ h¹ch to¸n nãi riªng ®ì phøc t¹p tiÒn l-¬ng
th-êng ®-îc chia lµm tiÒn l-¬ng chÝnh vµ tiÒn l-¬ng phô.
TiÒn l-¬ng chÝnh lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng bao gåm tiÒn
l-¬ng cÊp bËc, tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt tiÒn l-¬ng. TiÒn
l-¬ng phô lµ bé phËn tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng mµ thùc tÕ kh«ng lµm
viÖc nh- nghØ phÐp, héi häp, häc tËp, lÔ tÕt…
6
Hai c¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho l·nh ®¹o tÝnh to¸n ph©n bæ chi phÝ tiÒn
l-¬ng ®-îc hîp lý, chÝnh x¸c ®ång thêi cung cÊp th«ng tin cho viÖc ph©n tÝch
chi phÝ tiÒn l-¬ng mét c¸ch khoa häc.
Dùa vµo nguyªn t¾c ph©n phèi tiÒn l-¬ng vµ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt tr×nh ®é
qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ c¸c doanh nghiÖp tr¶ l-¬ng theo c¸c h×nh thøc
sau:
3.1. H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo thêi gian.
TiÒn l-¬ng tÝnh theo thêi gian lµ tiÒn l-¬ng tÝnh tr¶ cho ng-êi lao ®éng
theo thêi gian lµm viÖc, cÊp bËc c«ng viÖc vµ thang l-¬ng cña ng-êi lao ®éng.
TiÒn l-¬ng thêi gian cã thÓ thùc hiÖn tÝnh theo th¸ng – tuÇn – ngµy
– giê lµm viÖc cña ng-êi lao ®éng. Tuú thuéc theo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n
lý thêi giam lµm viÖc cña doanh nghiÖp.
+ L-¬ng th¸ng: Lµ l-¬ng tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng ®-îc quy ®Þnh ®èi víi
tõng bËc l-¬ng trong c¸c doanh nghiÖp cã th¸ng l-¬ng. H×nh thøc nµy cã
nh-îc ®iÓm lµ kh«ng tÝnh ®-îc sè ngµy lµm viÖc trong th¸ng thùc tÕ. Th-êng
nã chØ ¸p dông cho nh©n viªn hµnh chÝnh.
+ L-¬ng ngµy: C¨n cø vµo møc l-¬ng ngµy vµ sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ
trong th¸ng. L-¬ng ngµy th-êng ®-îc ¸p dông cho mäi ng-êi lao ®éng trong
nh÷ng ngµy häc tËp, lµm nghÜa vô kh¸c vµ lµm c¨n cø ®Ó tÝnh trî cÊp b¶o hiÓm
x· héi.
H×nh thøc nµy cã -u ®iÓm lµ thÓ hiÖn ®-îc tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn lµm
viÖc cña ng-êi lao ®éng. Nh-îc ®iÓm lµ ch-a g¾n tiÒn l-¬ng víi søc lao ®éng
cña tõng ng-êi nªn kh«ng ®éng viªn tËn dông thêi gian lao ®éng ®Ó n©ng cao
n¨ng suÊt lao ®éng.
+ TiÒn l-¬ng giê: ®-îc tÝnh dùa trªn c¬ së møc l-¬ng ngµy chia cho sè
giê tiªu chuÈn (¸p dông cho lao ®éng trùc tiÕp kh«ng h-ëng theo l-¬ng s¶n
phÈm). ¦u ®iÓm: tËn dông ®-îc thêi gian lao ®éng nh-ng nh-îc ®iÓm lµ
kh«ng g¾n tiÒn l-¬ng vµ kÕt qu¶ dlj vµ theo dâi phøc t¹p.
TiÒn l-¬ng thêi gian cã hai lo¹i: tiÒn l-¬ng thêi gian, gi¶n ®¬n vµ tiÒn
l-¬ng thêi gian cã th-ëng.
7
+ TiÒn l-¬ng thêi gian gi¶n ®¬n: lµ tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n ®-îc x¸c
®Þnh c¨n cø vµo møc l-¬ng cÊp bËc vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ.
+ TiÒn l-¬ng thêi gian cã th-ëng: cã h×nh thøc dùa trªn sù kÕt hîp gi÷a
tiÒn l-¬ng tr¶ theo thêi gian gi¶n ®¬n, víi c¸c chÕ ®é tiÒn l-¬ng, kho¶n tiÒn
l-¬ng nµy ®-îc tÝnh to¸n dùa trªn c¸c yÕu tè nhù sù ®¶m b¶o ®ñ ngµy, giê
c«ng cña ng-êi lao ®éng, chÊt l-îng hiÖu qu¶ lao ®éng.
TiÒn l-¬ng thêi gian TiÒn l-¬ng thêi gian
= + TiÒn th-ëng
cã th-ëng gi¶n ®¬n
TiÒn l-¬ng thêi gian cã -u ®iÓm lµ dÔ tÝnh to¸n xong cã nhiÒu h¹n chÕ,
v× tiÒn l-¬ng tÝnh tr¶ cho ng-êi lao ®éng ch-a ®¶m b¶o ®Çy ®ñ nguyªn t¾c
ph©n phèi theo lao ®éng . V× ch-a tÝnh ®Õn mét c¸ch ®Çy ®ñ chÊt l-îng lao
®éng. Do ®ã ch-a ph¸t huy ®-îc hÕt chøc n¨ng cña tiÒn l-¬ng cho sù ph¸t
triÓn s¶n xuÊt vµ ch-a ph¸t huy ®-îc kh¶ n¨ng s½n cã cña ng-êi lao ®éng.
3.2. H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm.
TiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng theo
kÕt qu¶ lao ®éng khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®· hoµn thµnh ®¶m
b¶o tiªu chuÈn chÊt l-îng kü thuËt ®· quy ®Þnh vµ ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng tÝnh cho
mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm ®ã. §©y lµ c¸ch ph©n phèi s¸t hîp víi nguyªn t¾c ph©n
phèi theo lao ®éng. §iÒu nµy ®-îc thÓ hiÖn râ cã sù kÕt hîp gi÷a thï lao lao
®éng víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt, gi÷a tµi n¨ng víi viÖc sö dông n©ng cao n¨ng suÊt
m¸y mãc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng.
Tuy nhiÒn h×nh thøc nµy cßn h¹n chÕ nh- chØ coi träng sè l-îng s¶n
phÈm mµ ch-a quan t©m ®Õn chÊt l-îng c«ng viÖc, kh«ng theo ®óng ®Þnh møc
kinh tÕ, kü thuËt ®Ó lµm c¬ së cho c¸ch tÝnh l-¬ng, ®¬n gi¸ ®èi víi tõng lo¹i
s¶n phÈm, tõng lo¹i c«ng viÖc hîp lý nhÊt.
+ TiÒn l-¬ng tr¶ theo s¶n phÈm trùc tiÕp: lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao
®éng ®-îc tÝnh trùc tiÕp theo sè l-îng s¶n phÈm. S¶n phÈm nµy ph¶i ®óng quy
c¸ch, phÈm chÊt, ®Þnh møc kinh tÕ vµ ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng s¶n phÈm ®· quy
®Þnh.
TiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm ®-îc tÝnh nh- sau:
8
TiÒn l-¬ng ®-îc lÜnh Sè l-îng( khèi l-îng ) §¬n gi¸ tiÒn
= x
trong th¸ng c«ng viÖc hoµn thµnh l-¬ng
TiÒn l-¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp ®-îc sö dông ®Ó tÝnh l-¬ng cho tõng
ng-êi lao ®éng hay cho mét tËp thÓ ng-êi lao ®éng thuéc bé phËn trùc tiÕp s¶n
xuÊt.
§¬n gi¸ tiÒn l-¬ng ®-îc x©y dùng c¨n cø vµo møc l-¬ng cÊp bËc vµ
®Þnh møc thêi gian hoÆc ®Þnh møc sè l-îng cho c«ng viÖc ®ã. Ngoµi ra nÕu cã
phô cÊp khu vùc th× ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng cßn ®-îc céng thªm phô cÊp khu vùc.
H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp lµ h×nh thøc tr¶ l-¬ng ®-îc
sö dông phè biÕn trong c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ l-¬ng cho lao ®éng trùc
tiÕp. V× nã cã -u ®iÓm ®¬n gi¶n, dÔ tÝnh, qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi theo
lao ®éng, s¶n phÈm lµm ra cµng nhiÒu th× l-¬ng cµng cao. Do ®ã khuyÕn khÝch
®-îc ng-êi lao ®éng quan t©m ®Õn môc tiªu. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy cã
nh-îc ®iÓm lµ dÔ n¶y sinh t×nh tr¹ng c«ng nh©n chØ quan t©m ®Õn lîi Ých c¸
nh©n, lîi Ých côc bé mµ kh«ng quan t©m ®Õn lîi Ých chung cña tËp thÓ cña ®¬n
vÞ.
+ H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp.
H×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy ®-îc tÝnh b»ng tiÒn l-¬ng thùc lÜnh cña bé phËn
trùc tiÕp nh©n víi tû lÖ % l-¬ng gi¸n tiÕp.
TiÒn l-¬ng ®-îc lÜnh TiÒn l-¬ng ®-îc lÜnh Tû lÖ l-¬ng
= x
trong th¸ng cña bé phËn trùc tiÕp gi¸n tiÕp
H×nh thøc nµy ®-îc ¸p dông tr¶ l-¬ng gi¸n tiÕp cho c¸c bé phËn s¶n
xuÊt nh- c«ng nh©n ®iÒu chØnh m¸y. Söa ch÷a thiÕt bÞ, b¶o d-ìng m¸y mãc,
nh©n c«ng vËn chuyÓn vËt t- … Tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp khuyÕn
khÝch ng-êi lao ®éng gi¸n tiÕp g¾n bã víi ng-êi lao ®éng trùc tiÕp ®Ó n©ng
cao n¨ng suÊt lao ®éng, quan t©m ®Õn s¶n phÈm chung. Tuy nhiªn nã kh«ng
®¸nh gi¸ ®-îc chÝnh x¸c kÕt qu¶ cña ng-êi lao ®éng gi¸n tiÕp.
+ TiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm cã th-ëng.
Lµ tiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp kÕt hîp víi
chÕ ®é khen th-ëng cho doanh nghiÖp quy ®Þnh. ChÕ ®é khen th-ëng nµy
®-îc ®Æt ra khuyÕn khÝch ng-êi lao ®éng nªu cao ý thøc tr¸ch nhiÖm, doanh
9
nghiÖp cã chÕ ®é tiÒn l-¬ng th-ëng cho c«ng nh©n ®¹t vµ v-ît chØ tiªu mµ
doanh nghiÖp quy ®Þnh. VÝ dô: nh- th-ëng do t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt
kiÖm vËt t-.
Trong tr-êng hîp ng-êi lao ®éng l¨ng phÝ vËt t-, g©y thÊt tho¸t vËt t-,
kh«ng b¶o ®¶m ngµy c«ng, chÊt l-îng s¶n phÈm th× còng sÏ ph¶i chÞu ph¹t
b»ng c¸ch trõ vµo l-¬ng mag hä ®-îc h-ëng.
+ TiÒn l-¬ng s¶n phÈm luü tiÕn.
Lµ tiÒn l-¬ng tÝnh theo s¶n phÈm trùc tiÕp kÕt hîp víi xuÊt tiÒn th-ëng
luü tiÕn theo møc ®é hoµn thµnh v-ît møc s¶n xuÊt hoÆc ®Þnh møc s¶n l-îng.
L-¬ng tr¶ theo s¶n phÈm luü tiÕn cã t¸c dông ®éng viªn ng-êi lao ®éng
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¨ng kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trong gi¸ thµnh
cña doanh nghiÖp.
+ TiÒn l-¬ng kho¸n theo khèi l-îng c«ng viÖc hay tõng c«ng viÖc.
H×nh thøc nµy doanh nghiÖp quy ®Þnh møc tiÒn l-¬ng cho måi lo¹i c«ng
viÖc hoÆc khèi l-îng s¶n phÈm cÇn hoµn thµnh. C¨n cø vµo møc l-¬ng nµy
lao ®éng cã thÓ tÝch tiÒn l-¬ng quy khèi l-îng c«ng viÖc m×nh ®· hoµn thµnh.
H×nh thøc kho¸n quü l-¬ng: theo h×nh thøc nµy ng-êi lao ®éng biÕt
tr-íc sè tiÒn l-¬ng mµ hä sÏ nhÖn ®-îc khi hoµn thµnh c«ng viÖc víi møc thêi
gian ®-îc giao. C¨n cø vµo khèi l-îng c«ng viÖc, khèi l-îng s¶n phÈm thêi
gian hoµn thµnh mµ doanh nghiÖp tiÕn hµnh kho¸n quü l-¬ng.
H×nh thøc nµy ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc kh«ng thÓ ®Þnh møc cho
tõng bé phËn c«ng viÖc, th-êng lµ nh÷ng viÖc ®óng thêi h¹n.
Tr¶ l-¬ng theo h×nh thøc nµy t¹o cho ng-êi lao ®éng chñ ®éng s¾p xÕp
c«ng viÖc cña m×nh. Tõ ®ã, bè rÝ thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc ®-îc giao.
Tuy nhiªn nã cã nh-îc ®iÓm ®Ó g©y ra hiÖn t-îng lµm Êu, chÊt l-îng kÐm. Do
®ã, khi ¸p dông h×nh thøc nµy th× c«ng t¸c nghiÖm thu ph¶i thùc hiÖn chÆt chÏ
vµ nghiªm tóc.
Nh- vËy h×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm nãi chung ®· qu¸n triÖt
®-îc nguyªn t¾c ph©n phèi lao ®éng. §Ó h×nh thøc nµy ph¸t huy ®-îc t¸c
dông cña nã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®Þnh møc lao ®éng cô thÓ cña tõng
10
c«ng viÖc, ph¶i s¾p xÕp bËc thî chÝnh x¸c. ChØ cã nh- vËy viÖc tr¶ l-¬ng theo
s¶n phÈm míi b¶o ®¶m b¶o chÝnh x¸c, c«ng b»ng hîp lý.
Tãm l¹i ta thÊy r»ng :C¸c h×nh thøc tr¶ l-¬ng ë mçi doanh nghiÖp kÕ
to¸n kh¸c nhau. §iÒu quan träng lµ viÖc chi tr¶ ®ã cã ph¶n ¶nh ®óng kÕt qu¶
cña ng-êi lao ®éng hay kh«ng. Do vËy ngoµi c¨n cø vµo b¶ng l-¬ng, thang
l-¬ng, c¸c ®Þnh møc kinh tÕ – kü thuËt l·nh ®¹o c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i
chän h×nh thøc tr¶ l-¬ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp.
ViÖc tæ chøc lao ®éng tiÒn l-¬ng lµ mét kh©u quan träng trong hÖ thèng qu¶n
lý toµn diÖn cña doanh nghiÖp v× nã cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn nh©n tè con
ng-êi, nh©n tè quyÕt ®Þnh ®èi víi nÒn s¶n xuÊt x· héi. Gi¶i quyÕt tèt lao ®éng
tiÒn l-¬ng cã nghÜa doanh nghiÖp ®· quan t©m ®Õn båi d-ìng nh©n tè con
ng-êi, ®iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó doanh nghiÖp ph¸t triÓn v÷ng
ch¾c, b¶o ®¶m søc c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng.
4. Quü tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp.
* Quü tiÒn l-¬ng lµ toµn bé sè tiÒn l-¬ng tÝnh theo sè c«ng nh©n viªn
cña doanh nghiÖp trùc tiÕp qu¶n lý vµ chi tr¶ l-¬ng. Trªn ph-¬ng diÖn ho¹ch
to¸n tiÒn l-¬ng th× tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n viªn gåm 2 lo¹i: tiÒn l-¬ng chÝnh
vµ tiÒn l-¬ng phô.
- TiÒn l-¬ng chÝnh: lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian
c«ng nh©n viªn thùc hiÖn nhiÖm vô chØnh cña hä, bao gåm tiÒn l-¬ng tr¶ theo
cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp kÌm theo nh- l-¬ng phô cÊp chøc vô.
- TiÒn l-¬ng phô lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian
c«ng nh©n viªn thùc hiÖn nhiÖm vô kh¸c ngoµi nhiÖm vô chÝnh cña hä vµ thêi
gian c«ng nh©n viªn nghØ theo chÕ ®é ®-îc h-ëng l-¬ng nh- nghØ phÐp, ®i
häp, ®i häc…
ViÖc chia tiÒn l-¬ng chÝnh vµ phô cã ý nghÜa quan träng trong c«ng t¸c
kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ ph©n tÝch c¸c kho¶n môc chi phÝ tiÒn l-¬ng trong gi¸
thµnh s¶n phÈm. Trong c«ng t¸c kÕ to¸n, tiÒn l-¬ng chÝnh cña c«ng nh©n s¶n
xuÊt th-êng h¹ch to¸n trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng lo¹i s¶n phÈm vµ
11
tiÒn l-¬ng chÝnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt cã quan hÖ trùc tiÕp víi khèi
l-îng c«ng viÖc hoµn thµnh.
5. C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§.
5.1. Quü b¶o hiÓm x· héi.
§-îc h×nhthµnh tõ viÖc trÝch lËp vµ tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp. Quy BHYT ®-îc x©y dùng theo quy ®Þnh cña nhµ n-íc.
HiÖn nay lµ 20% tÝnh trªn tiÒn l-¬ng c¬ b¶n ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng trong
th¸ng, trong ®ã 15% lµ do ®¬n vÞ sö dông lao ®éng tr¶, phÇn nµy ®-îc h¹ch
to¸n vµo chi phÝ cña doanh nghiÖp: 5% do ng-êi lao ®éng ®ãng gãp, phÇn nµy
®-îc trõ vµo thu nhËp hµng th¸ng cña ng-êi lao ®éng. TiÒn l-¬ng c¬ b¶n ®-îc
tÝnh theo cÊp bËc hÖ sã, lo¹i c«ng viÖc cña tõng c«ng nh©n quy ®Þnh. Møc
l-¬ng c¬ b¶n tèi thiÓu lµ 290.000 ®/th¸ng. Quü BHXH – ®-îc thiÕt lËp ®Ó t¹o
ra nguån kinh phÝ trî cÊp cho ng-êi lao ®éng.
- Trî cÊp èm ®au: Møc trî cÊp 75% møc tiÒn l-¬ng mµ ng-êi ®ã ®ãng
BHXH tr-íc khi nghØ.
- Trî cÊp thai s¶n: h-ëng 100% møc l-¬ng ng-êi ®ã ®ãng tr-íc khi
nghØ.
- Trî cÊp tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp trong thêi gian ®iÒu trÞ
h-ëng 1005 møc l-¬ng ®ang h-ëng.
- Trî cÊp th«i viÖc h-u trÝ: Khi nghØ h-u tuú theo thêi gian ®ãng BHXH
th× l-¬ng h-u ®-îc h-ëng 55% thêi gian ®ãng BHXH b×nh qu©n. Sau ®ã cø
thªm mét n¨m ®ãng BHXH sÏ ®-îc tÝnh thªm 2%. Vµ tèi ®a lµ 75% tiÒn ®ãng
BHXH.
- Trî cÊp ch«n cÊt t- tuÊt. Tuú theo tõng lo¹i ®èi t-îng mµ cã thÓ ®-îc
trî cÊp, theo quy ®Þnh hµng th¸ng doanh nghiÖp ph¶i nép 20% tiÒn trÝch
BHXH theo l-¬ng cho c¬ quan BHXH.
5.2. Quü BHYT.
§-îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n tiÒn kh¸m ch÷a bÖnh, tiÒn thuèc,
viÖn phÝ cho ng-êi lao ®éng trong thêi gian èm ®au. Quü nµy ®-îc h×nh thµnh
b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ vµ c¨n cø
12
vµo c¸c kho¶n phô cÊp kh¸c cña c«ng nh©n viªn thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Tû
lÖ trÝch BHXH hiÖn nay lµ 3%. Trong ®ã 2% tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh vµ 1% tÝnh vµo thu nhËp cña ng-êi lao ®éng.
5.3. KPC§.
H×nh thµnh do viÖc trÝch lËp theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng
c¬ b¶n vµ c¸c kho¶n phô cÊp cña c«ng nh©n viªn. Tû lÖ trÝch hiÖn hµnh 2%
tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cïng víi tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶
c«ng nh©n viªn hîp thµnh chi phÝ cho c«ng nh©n viªn.
* TiÒn l-¬ng nghØ phÐp trÝch tr-íc.
§èi víi c«ng nh©n viªn nghØ phÐp n¨m, theo chÕ ®é chÝnh quy c«ng
nh©n trong thêi gian nghØ phÐp ®ã vÉn ®-îc h-ëng l-¬ng ®Çu ®ñ, nh- trong
thêi gian ®i lµm. Tuy nhiªn nÕu viÖc nghØ phÐp diÔn ra kh«ng ®Òu ®Æn sÏ dÉn
®Ôn nh÷ng khã kh¨n trong C«ng ty trong viÖc bè trÝ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, tÝnh
to¸n chi phÝ tiÒn l-¬ng còng nh- gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã, ®Ó h¹n chÕ biÕn
®éng cña chi phÝ tiÒn l-¬ng khi c«ng nh©n s¶n xuÊt nghØ phÐp ®èi víi c«ng
nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm. C¨n cø vµo quü l-¬ng cÊp bËc vµ sè ngµy nghØ quy
®Þnh ®Ó dù tÝnh sè l-îng sÏ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian nghØ
phÐp. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh møc tiÒn l-¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt.
Sè trÝch tr-íc theo kÕ Tû lÖ trÝch tr-íc theo
Sè tiÒn l-¬ng
ho¹ch tiÒn l-¬ng nghØ kÕ ho¹ch tiÒn l-¬ng
= chØnh ph¶i tr¶ x
ph¸p cña c«ng nh©n nghØ ph¸p cña c«ng
trong th¸ng
s¶n xuÊt trong th¸ng nh©n s¶n xuÊt
Tû lÖ trÝch tr-íc theo Tæng tiÒn l-¬ng nghØ ph¸p ph¶i tr¶ cho CNSX
kÕ ho¹ch tiÒn l-¬ng theo kÕ ho¹ch trong n¨m
==
nghØ phÐp cña c«ng Tæng tiÒn l-¬ng chØnh ph¶i tr¶ cho CNSX theo
nh©n s¶n xuÊt kÕ ho¹ch trong n¨m
6. Tæ chøc kÕ to¸n tiÒn l-¬ng trong c¸c doanh nghiÖp.
Qu¶n lý lao ®éng, tiÒn l-¬ng, gióp cho doanh nghiÖp hoµn thµnh kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt cña m×nh. C«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l-¬ng gióp cho
13
l·nh ®¹o qu¶n lý tèt quü l-¬ng, b¶o ®¶m viÖc chØ tr¶ vµ trî cÊp, b¶o hiÓm theo
®óng nguyªn t¾c ®óng chÕ ®é.
6.1. H¹ch to¸n chi tiÕt tiÒn l-¬ng.
- H¹ch to¸n theo thêi gian lao ®éng lµ ®¶m b¶o ghi chÐp kÞp thêi chÝnh
x¸c sè giê c«ng, ngµy c«ng lµm viÖc thùc tÕ còng nh- ngµy nghØ cña ng-êi lao
®éng.
- Chøng tõ ®Ó h¹ch to¸n thêi gian lao ®éng cho c«ng nh©n lµ b¶ng chÊm
c«ng. B¶ng chÊm c«ng dung ®Ó ghi chÐp thêi gian lµm viÖc hµng th¸ng, ngµy
v¾ng mÆt cña c¸n bé c«ng nh©n viªn thuéc c¸c phßng ban b¶ng chÊm c«ng do
ng-êi phô tr¸ch bé phËn hoÆc ng-êi ®-îc uû quyÒn c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc
tÕ cña bé phËn m×nh ®Ó chÕm c«ng cho tõng ng-êi trong ngµy theo c¸c ký
hiÖu quy ®Þnh trong c¸c chøng tõ. Cuèi th¸ng ng-êi chÊm c«ng vµ ng-êi phô
tr¸ch bé phËn ký vµo b¶ng chÊm c«ng vµ chuyÓn b¶ng chÊm c«ng cïng c¸c
chøng tõ cã liªn quan vÒ bé phËn kÕ to¸n kiÓm tra ®èi chiÒu quy ra c«ng ®Ó
tÝnh l-¬ng, BHXH.
- C¸c chøng tõ kh¸c nh- phiÕu gian nhÖn c«ng viÖc, phiÕu b¸o ca, phiÕu
lµm thªm giê … c¸c chøng tõ nµy ®-îc lËp vµ do tæ tr-ëng ký, c¸n bé kiÓm
tra kü thuËt chÊt l-îng x¸c nhËn, vµ ®-îc chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n ®Ó lµm c¨n
cø tÝnh l-¬ng.
- GiÊy nghØ èm h-ëng b¶o hiÓm x· héi, chøng nhËn cña c¬ quan y tÕ…
lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n x¸c ®Þnh trî cÊp BHXH cho ng-êi lao ®éng.
6.2. Tµi kho¶n sö dông trong h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng.
§Ó h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng, BHXH vµ c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c cña ng-êi
lao ®éng th× ng-êi ta sö dông:
* TK 334 – ph¶i tr¶ CNV: t×nh h×nh thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho
c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp.
KÕt cÊu tµi kho¶n 334:
Bªn Nî:
- Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn c«ng, tiÒn l-¬ng CNV
- TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ®· tr¶ cho c«ng nh©n viªn
14
- KÕt chuyÓn tiÒn l-¬ng c«ng nh©n viªn ch-a lÜnh
Bªn Cã: TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho CNV
Bªn Cã: TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho CNV
D- Nî (nÕu cã): sè thõa ®· tr¶ cho c«ng nh©n viªn
D- Cã: TiÒn l-¬ng tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ CNV
* TK 335 – Chi phÝ ph¶i tr¶: tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¶nh c¸c
kho¶n chi phÝ trÝch tr-íc vÒ tiÒn l-¬ng nghØ phÐp cña CN SX söa ch÷a lín
TSC§ vµ c¸c kho¶n trÝch tr-íc kh¸c.
KÕt cÊu TK 335:
Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ ph¶i tr¶
Bªn Cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ghi t¨ng chi phÝ ph¶i tr¶
D- Cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n cßn ph¶i tr¶ CNV.
* TK 338 – ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¶nh
c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ph¶i nép cho c¬ quan ph¸p luËt, cho c¸c tæ chøc ®oµn thÓ
x· héi, cho cÊp trªn vÒ kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm x· héi c¸c kho¶n khÊu
trõ vµo l-¬ng theo quyÕt ®Þnh.
Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng lo¹i.
TK 338.2 KPC§
TK 338.3 BHXH
TK 338.4 BHYT
KÕt cÊu tµi kho¶n 338:
Bªn Nî:
+ C¸c kho¶n ®· nép cho c¬ quan qu¶n lý c¸c quü
+ C¸c kho¶n ®· chi vÒ kinh phÝ c«ng ®oµn
+ Xö lý gi¸ trÞ tµi s¶n thõa
+ KÕt chuyÓn doanh thu nhËn tr-íc vµo doanh thu b¸n hµng t-¬ng øng
tõng kú
+C¸c kho¶n ®· tr¶ ®· nép kh¸c.
Bªn Cã:
+ TrÝch KPC§, BHXH, BHYT theo tû lÖ quy ®Þnh
15
+ Tæng sè doanh thu nhËn tr-íc ph¸t sinh trong kú
+ C¸c kho¶n ph¶i nép, ph¶i tr¶ hay thu hé
+ Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý
+ Sè ®· nép, ®· tr¶ lín h¬n sè ph¶i nép, ph¶i tr¶ ®-îc hoµn l¹i.
D- nî (nÕu cã): sè tr¶ thõa, nép thõa, v-ît chi ch-a ®-îc thanh to¸n.
D- cã: sè tiÒn cßn ph¶i tr¶, ph¶i nép vµ gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý
6.3. KÕ to¸n tæng hîp tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng.
+ Hµng th¸ng tÝnh tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn vµ ph©n bæ
c¸c ®èi t-îng sö dông.
Nî TK 622 (tiÒn l-¬ng tr¶ cho CNTTSX)
Nî TK 627 (tiÒn l-¬ng tr¶ cho lao ®éng gi¸n tiÕp – qu¶n lý ph©n
x-ëng)
Nî TK 641 (tiÒn l-¬ng tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng)
Nî TK 642 (tiÒn l-¬ng ®-a cho nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp)
Nî TK 241 (tiÒn l-¬ng XDCBDD)
Cã TK 334 – ph¶i tr¶ CNV.
+ Sè tiÒn th-ëng ph¶i tt¶ cho c«ng nh©n viªn tõ quü khen th-ëng phóc lîi.
Nî TK 431
Cã TK 334
+ Hµng th¸ng trÝch BHXH, BHY, KPC§ (19%)
Nî TK 622 – CPNCTT
Nî TK 627 – CPSXC
Nî TK 641 – CPBH
Nî TK 642 – CPQLDN
Nî TK 241 – XDCBDD
Cã TK338 – ph¶i tr¶, ph¶i nép.
(Chi tiÕt TK 338,3, TK 338,4)
+ Kho¶n trÝch BHXH, BHYT trõ vµo thu nhËp cña ng-êi lao ®éng (6%)
Nî TK 334 – ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
Cã TK 338 – ph¶i nép, ph¶i tr¶.
16
( chi tiÕt TK 338,3, TK 338,4)
+ Tr-êng hîp chÕ ®é chÝnh quy ®Þnh toµn bé sè trÝch BHXH ph¶i nép
lªn cÊp trªn. ViÖc chi tiªu trî cÊp BHXH cho c«ng nh©n viªn t¹i doanh nghiÖp
®-îc quyÕt to¸n sau khi chi phÝ thùc tÕ.
Nî TK 138 – ph¶i thu kh¸c.
Cã TK 334 – ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
+ C¸c kho¶n khÊu trõ vµo thu nhËp cña c«ng nh©n viªn.
Nî TK 334 – ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn.
Cã TK 334 – khÊu trõ thuÕ TNCNV.
Cã TK 141 – khÊu trõ TT¦
Cã TK 138 – Båi th-êng thiÖt h¹i mÊt tµi s¶n.
+ Khi thanh to¸n tiÒn c«ng th-ëng, BHXH cho c«ng nh©n viªn.
Nî TK 334
Cã TK 111 – NÕu thanh to¸n b»ng TM
NÕu thµnh to¸n b»ng hiÖn vËt th× ph¶i ghi b»ng hai bót to¸n.
Nî TK 334
Cã TK 512 – doanh thu b¸n hµng néi bé.
Cã TK 33 – ThuÕ GTGT ph¶i nép
§ång thêi ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña sè hµng ®· xuÊt ra.
Nî TK 632 – GVHB
Cã TK 153,155…
* Khi nép BHXH, BHYT, KPC§.
Nî TK 338 (chi tiÕt 338.2, 338.3, 338.4)
Cã TK 111 – nÕu b»ng TM
Cã TK 112 – nÕu b»ng TGNH
+ Cuèi cïng kÕt chuyÓn tiÒn l-¬ng cho c«ng nh©n viªn v¾ng ch-a lÜnh.
Nî TK 334
Cã TK 338 (TK338.8)
+ Trong tr-êng hîp thanh to¸n BHXH, KPC§ nÕu sè thùc chi lín h¬n
sè ®Ó l¹i doanh nghiÖp th× sÏ ®-îc c¬ quan qu¶n lý cÊp bï.
Nî TK 111,112
17
Cã TK 338
+ TrÝch tr-íc tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n
phÈm.
Nî TK 622 - CPNCTT
Cã TK 335 – chi phÝ ph¶i tr¶.
+ TiÒn l-¬ngthùc tÕ nghØ phÐp ph¸t sinh
Nî TK 335
Cã TK 334
C¸c h×nh thøc h¹ch to¸n ¸p dông trong kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n
trÝch theo l-¬ng:
+ NhËt ký sæ c¸i: Theo h×nh thøc nµy c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh
®-îc ph¶n ¸nh vµo mét quyÓn sæ ®-îc gäi lµ nhËt ký sæ c¸i. Sæ nµy lµ sæ h¹ch
to¸n tæng hîp duy nhÊt, trong ®ã kÕt hîp ph¶n ¸nh theo thêi gian vµ theo hÖ
thèng. TÊt c¶ c¸c tµi kho¶n mµ doanh nghiÖp sö dông ®-îc ph¶n ¸nh vµo hai
bªn Nî - Cã trªn cïng mét vµi trang sæ. C¨n cø ghi vµo sæ lµ chøng tõ gèc
hoÆc b¶ng tæng hîp chøng tõ gèc, mçi chøng tõ ghi mét dßng vµo nhËt ký sæ
c¸i.
+ Chøng tõ ghi sæ: H×nh thøc nµy thÝch hîp víi mäi lo¹i h×nh ®¬n vÞ,
thuËn tiÖn cho viÖc ¸p dông m¸y tÝnh. Tuy nhiªn viÖc ghi chÐp l¹i bÞ trïng lÆp
nhiÒu nªn viÖc lËp b¸o c¸o dÔ bÞ chËm trÔ nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn thñ c«ng. Sæ
s¸ch sö dông trong h×nh thøc nµy gåm cã: Sæ C¸i, sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ,
b¶ng c©n ®èi tµi kho¶n.
+ NhËt ký chøng tõ: H×nh thøc nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp lín,
sè l-îng nghiÖp vô nhiÒu vµ ®iÒu kiÖn kÕ to¸n thñ c«ng, dÔ chuyªn m«n ho¸
c¸n bé kÕ to¸n. Tuy nhiªn ®ßi hái tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ to¸n ph¶i
cao. MÆt kh¸c kh«ng phï hîp víi viÖc kÕ to¸n b»ng m¸y. Sæ s¸ch trong h×nh
thøc nµy gåm cã: Sæ nhËt ký chøng tõ, sæ C¸i, b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ, sæ chi
tiÕt.
+ NhËt ký chung: H×nh thøc nhËt ký chung lµ h×nh thøc ph¶n ¸nh c¸c
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo thø tù thêi gian vµo mét quyÓn sæ gäi lµ nhËt
18
ký chung, sau ®ã c¨n cø vµo nhËt ký chung, lÊy sè liÖu ®Ó ghi vµo sæ c¸i, mçi
bót to¸n ph¶n ¸nh trong sæ nhËt ký ®-îc chuyÓn vµo sæ c¸i Ýt nhÊt cho hai tµi
kho¶n cã liªn quan. §èi víi c¸c tµi kho¶n chñ yÕu ph¸t sinh nhiÒu nghiÖp vô,
cã thÓ më c¸c nhËt ký phô. Cuèi th¸ng hoÆc ®Þnh kú, céng c¸c nhËt ký phô,
lÊy sè liÖu ghi vµo nhËt ký chung hoÆc th¼ng vµo sæ c¸i.
19
S¬ ®å kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng
TK 333, 141,138 TK 334 TK 622, 627, 641, 642
TÝnh tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho CNV
C¸c kho¶n ph¶i khÊu trõ
vµo l-¬ng
TK 335
TK 338 TrÝch tr-íc TL nghØ phÐp
TiÒn l-¬ng nghØ phÐp ph¶i tr¶
KhÊu trõ vµo thu nhËp cña
ng-êi lao ®éng (6%) TK 431
TiÒn th-ëng tõ quü khen th-ëng
TK 111,112, 152.. phóc lo¹i
TK 338
TrÝch BHXH, BHYT, KPC§
Thanh to¸n tiÒn l-¬ng, th-ëng, (19%) TK 111,112
BHXH BHXH ph¶i tr¶ theo ph©n cÊp
BHXH ®-îc cÊp bï
Nép BHXH, BHYT, KPC§ cho cÊp trªn
20