Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở xí nghiệp xây dựng binh đoàn 11
- 71 trang
- file .pdf
Lêi më ®Çu
HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, môc tiªu t×m kiÕm lîi nhuËn vÉn
lu«n lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt cña doanh nghiÖp, nã chÞu sù chi phèi ®Õn mäi
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. BÊt kú doanh nghiÖp còng lu«n t×m vµ thùc thi
nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m h¹ gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm do
doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Nh-ng ®Ó lµm ®-îc ®iÒu nµy th× kh«ng hÒ ®¬n gi¶n,
nã ®ßi hái ph¶i t×m ®-îc h-íng ®i ®óng cho doanh nghiÖp cña m×nh vµ mét
chÕ ®é kÕ to¸n hîp lý. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ viÖc t¨ng hay
gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c chØ tiªu kinh tÕ kh¸c.
ThÊy râ tÇm quan träng trªn cïng víi qu¸ tr×nh häc t¹i tr-êng, em ®· tËp
trung ph©n tÝch vµ nghiªn cøu ®Ò tµi:
"KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë XÝ nghiÖp x©y
dùng Binh ®oµn 11".
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung chuyªn ®Ò chia thµnh 3 phÇn
nh- sau:
PhÇn I: Lý luËn chuyªn vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng, x©y l¾p.
PhÇn II: T×nh h×nh thùc tÕ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ t×nh gi¸ thµnh s¶n
phÈm ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p - Binh ®oµn 11.
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm ë XÝ nghiÖp x©y dùng - Binh ®oµn 11.
1
PhÇn thø nhÊt
Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p
I. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p t¸c ®éng ®Õn tæ chøc c«ng t¸c
kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p trong ngµnh x©y dùng
X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng
t¸i s¶n xuÊt TSC§ cho tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã lµm
t¨ng søc m¹nh vÒ kinh tÕ, qu«c phßng, t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho x·
héi. Mét ®Êt n-íc cã mét c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c th× ®Êt n-íc ®ã míi cã ®iÒu
kiÖn ph¸t triÓn. Nh- vËy viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng bao giê còng ph¶i tiÕn
hµnh tr-íc mét b-íc so víi c¸c ngµnh kh¸c.
Muèn c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c th× x©y dùng lµ mét ngµnh kh«ng thÓ
thiÕu ®-îc. V× thÕ mét bé phËn lín cña thu nhËp quèc d©n nãi chung vµ quü
tÝch lòy nãi riªng, cïng víi vèn ®Çu t- tµi trî tõ n-íc ngoµi cã trong lÜnh vùc
x©y dùng c¬ b¶n.
S¶n phÈm x©y dùng lµ c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt, h¹ng môc c«ng tr×nh,
c«ng tr×nh d©n dông cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®-a vµo sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông.
S¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lu«n ®-îc g¾n liÒn víi mét ®Þa ®iÓm
nhÊt ®Þnh nµo ®ã. §Þa ®iÓm ®ã lµ ®Êt liÒn, mÆt n-íc, mÆt biÓn vµ cã c¶ thÒm
lôc ®Þa. V× vËy ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh kh¸c h¼n víi c¸c ngµnh
kh¸c. C¸c ®Æc ®iÓm kü thuËt ®Æc tr-ng ®-îc thÓ hiÖn rÊt râ ë s¶n phÈm x©y
l¾p vµ qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm cña ngµnh. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng
®-îc thÓ hiÖn cô thÓ nh- sau:
S¶n phÈm x©y dùng cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian x©y dùng
dµi, cã gi¸ trÞ rÊt lín. Nã mang tÝnh cè ®Þnh, n¬i s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ång
thêi lµ n¬i s¶n phÈm hoµn thµnh ®-a vµo sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông. Nã
mang tÝnh ®¬n chiÕc, mçi c«ng tr×nh ®-îc x©y dùng theo mét thiÕt kÕ kü thuËt
2
riªng, cã gi¸ trÞ dù ®o¸n riªng biÖt vµ t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh. §iÒu ®Æc biÖt
s¶n phÈm x©y dùng mang nhiÒu ý nghÜa tæng hîp vÒ nhiÒu mÆt: kinh tÕ, chÝnh
trÞ, kü thuËt, mü thuËt...
Qu¸ tr×nh tõ khëi c«ng x©y dùng cho ®Õn khi hoµn thµnh bµn giao ®-a
vµo sö dông th-êng lµ dµi, nã phô thuéc vµo quy m« vµ tÝnh chÊt phøc t¹p vÒ
kü thuËt cña tõng c«ng tr×nh. Qu¸ tr×nh thi c«ng th-êng ®-îc chia thµnh nhiÒu
giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n thi c«ng bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. Khi ®i
vµo tõng c«ng tr×nh cô thÓ, do chÞu ¶nh h-ëng lín cña thêi tiÕt khÝ hËu lµm
ngõng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lµm gi¶m tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh. Së dÜ cã
hiÖn t-îng nµy v× phÇn lín cã c¸c c«ng tr×nh ®Òu thùc hiÖn ë ngoµi trêi do vËy
mµ ®iÒu kiÖn thi c«ng kh«ng cã tÝnh æn ®Þnh, lu«n biÕn ®éng theo ®Þa ®iÓm
x©y dùng vµ theo tõng giai ®o¹n thi c«ng c«ng tr×nh.
C¸c c«ng tr×nh ®-îc ký kÕt tiÕn hµnh ®Òu ®-îc dùa trªn ®¬n ®Æt hµng,
hîp ®ång cô thÓ cña bªn giao thÇu x©y l¾p. Cho nªn phô thuéc vµo nhu cÇu
cña kh¸ch hµng vµ thiÕt kÕ kü thuËt cña c«ng tr×nh ®ã. Khi cã khèi l-îng x©y
l¾p hoµn thµnh ®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i ®¶m b¶o bµn giao ®óng tiÕn ®é, ®óng thiÕt
kÕ kü thuËt, ®¶m b¶o chÊt l-îng c«ng tr×nh.
2. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm x©y l¾p
Do ®Æc thï cña x©y dùng vµ cña s¶n phÈm x©y dùng nªn viÖc qu¶n lý vÒ
®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n cã khã kh¨n phøc t¹p h¬n mét sè ngµnh kh¸c. ChÝnh
v× thÕ trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n ph¶i ®¸p øng yªu cÇu
sau:
- C«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t- vµ x©y dùng c¬ b¶n ph¶i ®¶m b¶o t¹o ra
nh÷ng s¶n phÈm, dÞch vô ®-îc x· héi vµ thÞ tr-êng chÊp nhËn vÒ gi¸ c¶, chÊt
l-îng, ®¸p øng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ.
- Thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i hãa, ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt
tinh thÇn cña nh©n d©n.
3
- Huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ cao nhÊt c¸c nguån ®Çu t- trong
n-íc còng nh- n-íc ngoµi ®Çu t- vµo ViÖt Nam, khai th¸c tèt tiÒm n¨ng lao
®éng, tµi nguyªn ®Êt ®ai vµ mäi tiÒm lùc kh¸c nh»m khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng
cña ®Êt n-íc phôc vô cho qu¸ tr×nh t¨ng tr-ëng, ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång thêi
®¶m b¶o bÒn v÷ng mü quan. Thùc hiÖn c¹nh tranh trong x©y dùng nh»m ®¸p
øng c«ng nghÖ tiªn tiÕn b¶o ®¶m chÊt l-îng vµ thêi gian x©y dùng víi chi phÝ
vµ viÖc thùc hiÖn b¶o hµnh c«ng tr×nh. (TrÝch ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t- vµ x©y
dùng, ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh sè 42/CP ngµy 16/7/1996 cña ChÝnh phñ).
Tõ tríc tíi nay, XDCB lµ mét “Lç hæng lín” lµm thÊt tho¸t nguån vèn
®Çu t- cña nhµ n-íc. §Ó h¹n chÕ sù thÊt tho¸t nµy nhµ n-íc thùc hiÖn viÖc
qu¶n lý gi¸ x©y dùng th«ng qua ban hµnh c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ gi¸, c¸c
ph-¬ng ph¸p nguyªn t¾c lËp dù to¸n vµ c¸c c¨n cø (®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt
®¬n gi¸ XDCB, xuÊt vèn ®Çu t-) ®Ó x¸c ®Þnh tæng møc vèn ®Çu t-, tæng dù
to¸n c«ng tr×nh vµ cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh.
Gi¸ thµnh c«ng tr×nh lµ gi¸ tróng thÇu, c¸c ®iÒu kiÖn ghi trong hîp ®ång
gi÷a chñ ®Çu t- vµ ®¬n vÞ x©y dùng. Gi¸ tróng thÇu kh«ng v-ît qu¸ tæng dù
®o¸n ®-îc duyÖt.
§èi víi doanh nghiÖp x©y dùng, ®¶m b¶o thi c«ng ®óng tiÕn ®é, kü
thuËt, ®¶m b¶o chÊt l-îng c¸c c«ng tr×nh víi chi phÝ hîp lý. B¶n th©n c¸c
doanh nghiÖp ph¶i cã biÖn ph¸p tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt, qu¶n lý chi phÝ s¶n
xuÊt chÆt chÏ hîp lý cã hiÖu qu¶.
HiÖn nay trong lÜnh vùc XDCB chñ yÕu ¸p dông ph-¬ng ph¸p ®Êu thÇu,
giao nhËn thÇu x©y dùng. §Ó tróng thÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng mét
gi¸ ®Êu thÇu hîp lý cho c«ng tr×nh dùa trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc ®¬n gi¸ XDCB
do nhµ n-íc ban hµnh trªn c¬ së gi¸ c¶ thÞ tr-êng vµ kh¶ n¨ng cña doanh
nghiÖp. MÆt kh¸c ph¶i ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i.
§Ó thùc hiÖn c¸c yªu cÇu trªn, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i t¨ng c-êng
c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ ®Æc biÖt lµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt – gi¸ thµnh,
trong ®ã träng t©m lµ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
th¸nh s¶n phÈm.
4
3. NhiÖm vô cña c«ng t¸c qu¶n lý, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh phï
hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña doanh nghiÖp, tho¶ m·n yªu cÇu qu¶n lý ®Æt ra,
vËn dông c¸c ph-¬ng ph¸p tËp hîp, chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch khoa
häc kü thuËt hîp lý ®¶m b¶o cung cÊp mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c
c¸c sè liÖu cÇn thiÕt cho c«ng t¸c qu¶n lý. Cô thÓ lµ:
- X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi tæ chøc
s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp ®ång thêi x¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
- Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ
ph¸t sinh.
- KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ, vËt t-, nh©n c«ng
sö dông m¸y thi c«ng... vµ c¸c dù to¸n chi phÝ kh¸c. Ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c
kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc dù to¸n c¸c kho¶n chi phÝ ngoµi kÕ ho¹ch,
c¸c kho¶n thiÖt h¹i, mÊt m¸t, h- háng trong s¶n xuÊt ®Ó ng¨n chÆn kÞp thêi.
- TÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p c¸c s¶n
phÈm lµ lao vô hoµn thµnh cña doanh nghiÖp.
- KiÓm tra viÖc thùc hiÖn h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp theo tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng lo¹i s¶n phÈm... v¹ch ra kh¶ n¨ng vµ c¸c møc
h¹ gi¸ thµnh hîp lý, hiÖu qu¶.
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n, bµn giao thanh to¸n kÞp thêi khèi l-îng c«ng t¸c
x©y l¾p hoµn thµnh. §Þnh kú kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ khèi l-îng thi c«ng dë dang
theo quy ®Þnh.
- §¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng
c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng bé phËn thi c«ng, tæ ®éi s¶n xuÊt...
trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. KÞp thêi lËp b¸o c¸o kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p. Cung cÊp chÝnh x¸c, nhanh chãng c¸c
th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý
cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp.
5
4.Vai trß, ý nghÜa cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong doanh nghiÖp x©y dùng hiÖn nay
4.1. Vai trß
H¹ch to¸n kinh tÕ thóc ®Èy tiÕt kiÖm thêi gian lao ®éng, ®éng viªn c¸c
nguån dù tr÷ néi bé cña doanh nghiÖp vµ ®¶m b¶o tÝch luü t¹o ®iÒu kiÖn më
réng kh«ng ngõng s¶n xuÊt trªn c¬ së ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn nh»m tho¶
m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vµ n©ng cao phóc lîi cña quÇn chóng lao ®éng.
H¹ch to¸n kinh tÕ ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ph¶i nghiªm chØnh chÊp
hµnh c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm vÒ mÆt hiÖn vËt còng nh- vÒ mÆt gi¸ trÞ,
chÊp hµnh nghiªm tóc c¸c tiªu chuÈn ®· quy ®Þnh vÒ tµi chÝnh.
§èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p viÖc h¹ch to¸n sÏ cung cÊp c¸c sè liÖu
mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi ®Çy ®ñ phôc vô cho viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tõ ®ã ®Ò ra
c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt phï hîp víi yªu cÇu h¹ch to¸n.
H¹ch to¸n kÕ to¸n lµ vÊn ®Ò trung t©m cña c«ng t¸c h¹ch to¸n trong x©y
l¾p. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt gióp doanh nghiÖp n¾m b¾t ®-îc t×nh h×nh thùc
tÕ so víi kÕ ho¹ch lµ bao nhiªu, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®-îc møc tiÕt kiÖm hay l·ng
phÝ ®Ó cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh thÓ hiÖn toµn bé chÊt l-îng
ho¹t ®éng kinh doanh vµ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cña ®¬n vÞ.
4.2. ý nghÜa
Gióp cho viÖc qu¶n lý chÆt chÏ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu
t- cña nhµ n-íc.§¸p øng yªu cÇu qu¶n lý th«ng qua viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ
chÝnh x¸c c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
II. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
1. Kh¸i niÖm – ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ qu¶n lý chi phÝ s¶n
xuÊt
1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p
6
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao
®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh trong
thêi kú nhÊt ®Þnh, ®-îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn.
Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm x©y l¾p ®-îc biÓu hiÖn:
GXL = C + V + m
Trong ®ã:
GXL : Gi¸ trÞ s¶n phÈm x©y l¾p
C : toµn bé gi¸ trÞ t- liÖu s¶n xuÊt tiªu hao trong
qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm
V : Lµ chi phÝ tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho
ng-êi lao ®éng tham gia
m : Lµ gi¸ trÞ míi do lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh
t¹o ra s¶n phÈm
VÒ mÆt l-îng chi phÝ s¶n xuÊt phô thuéc vµo 2 yÕu tè:
- Khèi l-îng lao ®éng vµ t- liÖu s¶n xuÊt ®· bá ra trong qu¸ tr×nh x©y
l¾p ë mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
- Gi¸ t- liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiÒn l-¬ng
cña mét ®¬n vÞ lao ®éng ®· hao phÝ.
Trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ th-êng xuyªn thay ®æi nh- hiÖn nay th× viÖc tÝnh
to¸n ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ®iÒu kh¸ quan träng. Nh©t lµ
trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay doanh nghiÖp ph¶i tù chñ trong mäi ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh, kinh doanh ph¶i cã l·i vµ b¶o toµn ®-îc vèn.
1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm cã néi dung
kinh tÕ vµ c«ng dông kh¸c nhau. Yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i còng kh¸c
nhau, v× vËy viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, tµi chÝnh, kh«ng nh÷ng dùa vµo sè liÖu
tæng hîp mµ cßn c¨n cø vµo sè liÖu cô thÓ cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng
tr×nh trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh.
7
Kh«ng ph©n lo¹i chi phÝ mét c¸ch chÝnh x¸c th× viÖc tÝnh gi¸ thµnh
kh«ng thÓ thùc hiÖn ®-îc. ViÖc ph©n lo¹i ®ù¬c tiÕn hµnh theo c¸c tiªu thøc
sau:
1.2.1. Ph©n lo¹i theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ.
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®-îc chia thµnh
c¸c yÕu tè sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu gåm toµn bé chi phÝ vÒ ®èi t-îng lao ®éng
nh-: nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng.
- Chi phÝ nh©n c«ng lµ toµn bé tiÒn c«ng, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y
tÕ, KPC§ vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng.
- Chi phÝ khÊu hao TSC§ lµ toµn bé ph¶i trÝch khÊu hao, trÝch tr-íc chi
phÝ söa ch÷a lín trong th¸ng ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i TSC§ cã trong doanh
nghiÖp.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi lµ sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua
ngoµi, thuª ngoµi phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt nh- chi phÝ thuª m¸y, tiÒn n-íc,
tiÒn ®iÖn...
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn lµ chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
s¶n xuÊt ngoµi bèn yÕu tè chi phÝ nãi trªn nh- chi phÝ b»ng tiÒn mÆt, chi phÝ
tiÕp kh¸ch.
Ph©n lo¹i theo tiªu thøc nµy gióp ta hiÓu ®-îc kÕt cÊu, tû träng cña tõng
lo¹i chi phÝ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, gióp doanh nghiÖp dù to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cho kú sau.
1.2.2. Ph©n lo¹i theo môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
®ù¬c chia thµnh:
* Chi phÝ s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm lµ toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc
x©y l¾p, chÕ t¹o s¶n phÈm còng nh- chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng qu¶n lý
vµ phôc vô s¶n xuÊt trong c¸c ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. Nã ®-îc chia
thµnh chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp.
8
+ Chi phÝ trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc chÕ t¹o
s¶n phÈm x©y l¾p gåm chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp,
chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng.
* Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cña c¸c vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô,
vËt kÕt cÊu vËt liÖu lu©n chuyÓn (cèp pha, giµn gi¸o...) b¸n thµnh phÈm... cÇn
thiÕt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm.
* Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp gåm tiÒn l-¬ng c¬ b¶n, c¸c kho¶n phô cÊp
l-¬ng. Víi kho¶n chi phÝ tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y tÝnh trong
®¬n gi¸ XDCB còng tÝnh vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Cßn chi phÝ tiÒn
l-¬ng cña c¸n bé qu¶n lý c«ng tr×nh (bé phËn gi¸n tiÕp) ®-îc tÝnh vµo chi phÝ
s¶n xuÊt chung chø kh«ng ph¶i lµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
*Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm tiÒn l-¬ng c¬ b¶n, c¸c chÕ ®é b¶o
hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, KPC§ cho nh©n viªn qu¶n lý, c¸c kho¶n chi phÝ
kh¸c b»ng tiÒn hoÆc c«ng cô, dông cô còng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung
cña doanh nghiÖp.
*Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng gåm tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n ph¶i trÝch
theo l-¬ng cña nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ khÊu hao m¸y vµ vËt liÖu.
+ Chi phÝ gi¸n tiÕp (chi phÝ s¶n xuÊt chung) lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô
cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y l¾p t¹o ra s¶n phÈm
hoÆc thùc hiÖn c¸c ®ßi hái ë bé phËn tæ ®éi s¶n xuÊt.
* Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ toµn bé chi phÝ qu¶n lý chung c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh- chi phÝ s¶n xuÊt, qu¶n lý
hµnh chÝnh vµ c¸c chi phÝ kh¸c.
* Chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c lµ chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh
c¸c ho¹t ®éng kh¸c ngoµi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp bao gåm: Chi
phÝ vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ chi phÝ ho¹t ®éng bÊt th-êng.
Ph©n lo¹i theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phã cã t¸c dông x¸c ®Þnh
sè chi phÝ ®· chi cho tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, lµm c¬ së ®Ó
tÝnh gi¸ thµnh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× chi
9
phÝ s¶n xuÊt chÕ t¹o ra s¶n phÈm sÏ lµ nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh
s¶n phÈm khi hoµn thµnh.
Ngoµi ra cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau nh-ng hai c¸ch ph©n lo¹i
trªn ®-îc sö dông nhiÒu h¬n c¶ bëi v× trong dù to¸n c«ng tr×nh x©y l¾p th× chi
phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n c«ng theo tõng kho¶n môc.
2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
2.1. Gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y dùng
§Ó x©y dùng mét c«ng tr×nh hoµn thµnh th× doanh nghiÖp x©y dùng ph¶i
®Çu t- vµo qu¸ t×nh s¶n xuÊt thi c«ng mét l-îng chi phÝ nhÊt ®Þnh, nh÷ng chi
phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra sÏ tham gia cÊu thµnh qu¸ tr×nh ®ã. VËy gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ vËt liÖu,
nh©n c«ng, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ trùc tiÕp kh¸c... tÝnh cho
tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi l-îng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn
giai ®o¹n quy -íc ®· nghiÖm thu bµn giao vµ ®-îc chÊp nhËn thanh to¸n th×
gi¸ thµnh mang tÝnh chÊt c¸ biÖt. V× vËy mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
hay khèi l-îng x©y l¾p sau khi hoµn thµnh ®Òu cã gi¸ thµnh riªng.
BiÕt ®-îc gi¸ b¸n tr-íc khi s¶n phÈm hoµn thµnh vµ gi¸ thµnh thùc tÕ
quyÕt ®Þnh tíi lç l·i cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn hienÑ nay ®Ó
®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc sù cho phÐp cña nhµ n-íc,
mét sè doanh nghiÖp ®· chñ ®éng x©y dùng mét sè c«ng tr×nh cã quy m« nhá
sau ®ã b¸n l¹i víi mét gi¸ c¶ hîp lý th× gi¸ thµnh s¶n phÈm còng lµ mét yÕu tè
quan träng x¸c ®Þnh nªn gi¸ b¸n.
2.2. B¶n chÊt – chøc n¨ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm.
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm lu«n ®-îc biÓu hiÖn ë mÆt ®Þnh
tÝnh vµ mÆt ®Þnh l-îng. Môc ®Ých bá ra chi phÝ cña doanh nghiÖp lµ t¹o nªn
gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Trong ®iÒu
kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¸c doanh nghiÖp nãi chung, doanh nghiÖp x©y l¾p
nãi riªng lu«n quan t©m tíi hiÖu qu¶ cña chi phÝ bá ra lµ Ýt nhÊt, thu ®-îc gi¸
trÞ lín nhÊt vµ lu«n t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó h¹ gi¸ thµnh nh»m thu lîi nhuËn tèi
10
®a. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh lµ
chØ tiªu ®¸p øng ®-îc néi dung trªn.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã cña nã lµ
chi phÝ s¶n xuÊt ®· chi ra vµ l-îng gi¸ trÞ sö dông thu håi ®-îc cÊu thµnh
trong khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Nh- vËy b¶n chÊt cña
gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè chi phÝ vµo s¶n
phÈm x©y l¾p nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hai chøc n¨ng chñ yÕu lµ chøc n¨ng th-íc ®o bï
®¾p chi phÝ vµ chøc n¨ng lËp gi¸.
Toµn bé chi phÝ mµ c¸c doanh nghiÖp chi ra sÏ hoµn thµnh mét khèi
l-îng c«ng t¸c x©y l¾p, mét c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i ®-îc bï
®¾p b»ng chÝnh sè tiÒn thu vÒ do quyÕt to¸n c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
ViÖc bï ®¾p nµy nh»m b¶o ®¶m qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Môc ®Ých ®ßi hái
c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o trang tr¶i bï ®¾p mäi chi phÝ ®Çu vµo cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt ph¶i cã l·i.Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng gi¸ b¸n s¶n phÈm phô thuéc
nhiÒu vµo quy luËt cung cÇu vµ sù tho¶ thuËn gi÷a doanh nghiÖp víi kh¸ch
hµng. Gi¸ b¸n cña s¶n phÈm x©y dùng lµ gi¸ nhËn thÇu. VËy gi¸ nhËn thÇu lµ
biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng trinh ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸
thµnh dù to¸n ®Ó x¸c ®Þnh th«ng qua viÖc b¸n s¶n phÈm. Cßn gi¸ b¸n s¶n
phÈm lao vô lµ biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸ thµnh
s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh. Th«ng qua gi¸ b¸n s¶n phÈm mµ ®¸nh gi¸ ®-îc møc ®é
bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ chi phÝ.
2.3. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm c«ng t¸c x©y l¾p.
2.3.1. Gi¸ thµnh dù to¸n.
S¶n phÈm XDCB lµ thêi gian thi c«ng dµi do ®ã mçi c«ng tr×nh h¹ng
môc c«ng tr×nh ®Òu cã gi¸ trÞ dù to¸n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh dù to¸n.
Gi¸ trÞ dù to¸n cña; CT Gi¸ thµnh dù to¸n;cña CT
HMCT = HMCT + L·i ®Þnh møc
Gi¸ thµnh dù to¸n = Gi¸ trÞ dù to¸n – L·i ®Þnh møc
11
Víi l·i ®Þnh møc lµ sè phÇn tr¨m trªn gi¸ thµnh x©y l¾p do nhµ n-íc
quy ®Þnh ®èi víi tõng lo¹i h×nh x©y l¾p kh¸c nhau, tõng s¶n phÈm x©y l¾p cô
thÓ. Gi¸ trÞ dù ®o¸n cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®-îc x¸c ®Þnh trªn c¬
së ®Þnh møc ®¸nh gi¸ cña c¬ quan thÈm quyÒn ban hµnh vµ dùa trªn mÆt b»ng
gi¸ c¶ thÞ tr-êng. Nã chÝnh lµ gi¸ nhËn thÇu cña ®¬n vÞ x©y l¾p ®èi víi ®¬n vÞ
chñ thÇu ®Çu t-.
2.3.2. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
Dùa trªn nh÷ng ®Þnh møc cña néi bé xÝ nghiÖp, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ c¬
së phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p trong giai ®o¹n kÕ ho¹ch. Nã ph¶n
¸nh tr×nh ®é qu¶n lý gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch;c«ng t¸c x©y l¾p =
Gi¸ thµnh DT cña; c«ng t¸c x©y l¾p - Møc h¹ gi¸;thµnh kÕ ho¹ch
2.3.3. Gi¸ thµnh thùc tÕ
BiÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tÊt c¶ c¸c chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp x©y
l¾p ®· bá ra ®Ó hoµn thµnh mét ®èi t-îng x©y l¾p nhÊt ®Þnh. Nã ®-îc x¸c ®Þnh
theo sè liÖu kÕ to¸n cung cÊp. Gi¸ thµnh thùc tÕ kh«ng chØ bao gåm nh÷ng chi
phÝ trong ®Þnh møc mµ cßn bao gåm nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh kh«ng
n»m trong kÕ ho¹ch do nguyªn nh©n chñ quan cña doanh nghiÖp.
Gi÷a 3 lo¹i gi¸ thµnh trªn cã mèi quan hÖ vÒ mÆt sè l-îng ®-îc thÓ hiÖn
nh- sau:
Gi¸ thµnh dù to¸n > gi¸ thµnh kÕ ho¹ch> gi¸ thµnh thùc tÕ.
ViÖc so s¸nh nµy ®-îc thÓ hiÖn trªn cïng mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
nhÊt ®Þnh.
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng, ®¸p øng yªu cÇu cña
c«ng t¸c qu¶n lý vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh
nghiÖp x©y dùng. Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p hoµn chØnh vµ gi¸ thµnh cña
nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh bµn giao ®ù¬c chñ ®Çu
t- nghiÖm thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n. ChØ tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ mét
c¸ch chÝnh x¸c vµ toµn diÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, thi c«ng trän vÑn mét c«ng
tr×nh hay mét h¹ng môc c«ng tr×nh.
12
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt kÞp thêi ®ßi hái ph¶i
x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thµnh khèi l-îng x©y l¾p quy -íc (nÕu quy ®Þnh thanh to¸n
khèi l-îng hoµn thµnh theo quy -íc).
Khèi l-îng x©y l¾p hoµn thµnh quy -íc lµ khèi l-îng hoµn thµnh ®Õn
mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:
- Ph¶i ®¶m b¶o theo thiÕt kÕ vµ chÊt l-îng kü thuËt.
- Khèi l-îng nµy ph¶i ®-îc x¸c ®Þnh cô thÓ vµ ®-îc bªn chñ ®Çu t-
nghiÖm thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n.
- Ph¶i ®¹t ®-îc ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý gi¸ thµnh khèi l-îng s¶n
phÈm hoµn thµnh quy -íc. Ph¶n ¸nh kÞp thêi chi phÝ s¶n xuÊt cho ®èi t-îng
x©y l¾p gióp cho doanh nghiÖp ph©n tÝch kÞp thêi chi phÝ ®· chi ra cho tõng
®èi t-îng ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp.
2.4. Ph©n biÖt gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së h×nh thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn
gi÷a chóng còng cã sù kh¸c biÖt, sù kh¸c biÖt ®ã thÓ hiÖn nh- sau:
- VÒ ph¹m vi: chi phÝ s¶n xuÊt chØ t×nh trong tõng thêi kú, cßn gi¸ thµnh
s¶n phÈm l¹i bao gåm c¶ chi phÝ khèi l-îng x©y l¾p dë dang kú tr-íc chuyÓn
sang nh-ng l¹i trõ ®i chi phÝ thùc tÕ cña khèi l-îng x©y l¾p dë dang cuèi kú.
- Chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp hîp theo tõng thêi kú nhÊt ®Þnh cßn gi¸
thµnh x©y dùng lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tÝnh cho c«ng tr×nh h¹ng môc hay
mét c«ng tr×nh hoµn thµnh.
Nh-ng gi÷a chóng còng cã ®iÓm gièng nhau bëi v× chóng cã cïng b¶n
chÊt ®ã lµ ®iÒu ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸
thµnh x©y l¾p vµ chi phÝ s¶n xuÊt thèng nhÊt vÒ mÆt l-îng trong tr-êng hîp:
®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ mét c«ng tr×nh, h¹ng
môc c«ng tr×nh ®-îc hoµn thµnh trong kú tÝnh gi¸ thµnh hay gi¸ trÞ s¶n phÈm
dë dang ®Çu kú b»ng gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
III. Néi dung kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong
doanh nghiÖp x©y l¾p.
1. §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
13
1.1. §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp
Theo th«ng t- sè 23 BXDNKT ngµy 15/12/1994 cña Bé x©y dùng th× dù
to¸n x©y l¾p gåm c¸c kho¶n môc: chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y thi c«ng,
chi phÝ chung, thuÕ vµ l·i.
V× vËy khi x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ ë tõng doanh nghiÖp cÇn
c¨n cø vµo tÝnh chÊt s¶n xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt...C¨n cø vµo yªu cÇu tÝnh gi¸
thµnh, yªu cÇu qu¶n lý, kh¶ n¨ng tr×nh ®é qu¶n lý, h¹ch to¸n cña doanh
nghiÖp. Cho nªn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®óng vµ phï
hîp cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn tæ chøc tæng
hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n, sæ chi tiÕt.
1.2. §èi t-îng gi¸ thµnh.
Lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng tr×nh... do DN x©y l¾p s¶n xuÊt ra ®ßi hái
ph¶i tÝnh ®-îc gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, khèi
l-îng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao c¸c s¶n phÈm kh¸c ®· hoµn thµnh (nÕu cã).
1.3. Ph©n biÖt ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ c¨n cø ®Ó më c¸c tµi kho¶n, sæ chi tiÕt, tæ
ghi chÐp ban ®Çu tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chi tiÕt cho tõng h¹ng môc c«ng
tr×nh. Cßn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh l¹i lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n lËp
c¸c b¶ng biÓu chi tiÕt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tæ chøc c«ng t¸c gi¸ thµnh
theo ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
§ã lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau song gi÷a chóng l¹i cã mét mèi quan
hÖ mËt thiÕt víi nhau. VÒ b¶n chÊt chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp
sè liÖu s¶n xuÊt trong kú, lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· hoµn thµnh.
Trong DN x©y l¾p chóng th-êng phï hîp víi nhau.
2. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh
nghiÖp.
2.1. C¸c ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
14
2.1.1. Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp
§-îc ¸p dông víi nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp, lµ nh÷ng chi phÝ chØ liªn quan
®Õn mét ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Khi cã chi phÝ ph¸t sinh th× c¨n cø
vµo c¸c chøng tõ gèc ta tËp hîp tõng chi phÝ cho tõng ®èi t-îng s¶n xuÊt.
Tr-êng hîp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ c«ng
tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh th× hµng th¸ng c¨n cø vµo c¸c chi phÝ ph¸t sinh
cã liªn quan ®Õn c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh nµo th× tËp hîp chi phÝ
cho c«ng tr×nh ®ã.
2.1.2. Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp.
§-îc ¸p dông víi nh÷ng chi phÝ gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng
kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. V× vËy ph¶i x¸c ®Þnh theo ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n
tiÕp.
§Ó ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng ph¶i chän tiªu thøc ph©n bæ vµ tÝnh hÖ sè
ph©n bæ chi phÝ.
C«ng thøc: H = C/T
Trong ®ã: H: HÖ sè ph©n bæ chi phÝ
C: Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ
T: Tæng ®¹i l-îng cña tiªu thøc ph©n bæ
Møc chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng tÝnh theo c«ng thøc sau:
Ci = H x Ti
Trong ®ã: Ci: Chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi t-îng i
Ti: §¹i l-îng cña tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi t-îng i
Tr-êng hîp ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®éi thi c«ng hay c«ng
tr-êng th× chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i tËp hîp theo ®éi thi c«ng hay c«ng tr-êng.
Cuèi kú tæng sè chi phÝ tËp hîp ph¶i ®-îc ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng
môc c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm riªng.
2.2. Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
2.2.1. KÕ to¸n chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp.
Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu cho c«ng tr×nh gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau
nh- gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh (g¹ch, ®¸, v«i, c¸t, xi m¨ng...) vËt liÖu
15
phô nh- s¬n, c«ng cô dông cô... nã chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
Gi¸ trÞ h¹ch to¸n ®-îc tÝnh vµo kho¶n môc nµy, ngoµi gi¸ trÞ thùc tÕ
ngoµi ng-êi b¸n cung cÊp cßn cã chi phÝ thu mua, vËn chuyÓn tõ n¬i mua tíi
n¬i nhËp kho hay xuÊt th¼ng tíi c«ng tr×nh.
VËt liÖu sö dông cho x©y dùng c«ng tr×nh, HMCT nµo th× ph¶i tÝnh trùc
tiÕp cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã trªn c¬ së chøng tõ gèc, theo gi¸
thùc tÕ vËt liÖu vµ theo sè l-îng thùc tÕ vËt liÖu ®· sö dông.
Tr-êng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng kÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kh«ng thÓ h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo c¸c ®èi t-îng th×
ph¶i ¸p dông ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi
t-îng cã liªn quan. Tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ ®Þnh møc chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp hoÆc sè giê m¸y ch¹y hay theo khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc
®· hoµn thµnh.
Tæng chi phÝ VLTT cÇn;ph©n bæ trong kú =Gi¸ trÞ NVLTT cßn;l¹i ®Çu kú +
GTNVLTT; xuÊt dïng cho SX trong kú - GTNVLTT; cßn l¹i cuèi kú - TrÞ gi¸ phÕ liÖu; thu håi (nÕu cã)
Ph-¬ng ph¸p ®-îc h¹ch to¸n cô thÓ ®-îc ph¶n ¸nh b»ng s¬ ®å:
KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
152, 153 621 154
(1) (4)
142
(2a) (2b)
(1) : TËp hîp chi phÝ VLTT
(2a) : VËt liÖu chê ph©n bæ
16
(2b) : Ph©n bæ dÇn
(3) : PhÕ liÖu thu håi, VL sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho
(4) : KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ VLTT ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
2.2.2. KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶, ph¶i thanh to¸n cho c«ng nh©n trùc tiÕp
s¶n xuÊt, thi c«ng nh- tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n tiÒn phô cÊp...
ViÖc h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n trong DN th× dùa trªn b¶ng
chÊm c«ng, theo dâi cho tõng tæ s¶n xuÊt, ®éi x©y dùng. B¶ng chÊm c«ng cho
biÕt ngµy giê lµm viÖc thùc tÕ, são ngµy nghØ cña tõng ng-êi sau khi ®· ®-îc
kiÓm tra vµ chuyÓn lªn phßng lao ®éng ®Ó ghi chÐp, theo dâi sau ®ã ®Ó lµm
cho phßng kÕ to¸n cã c¨n cø tÝnh l-¬ng vµ ph©n bæ tiÒn l-¬ng.
VÒ nguyªn t¾c chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp còng ®-îc tËp hîp gièng chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Tr-êng hîp cÇn ph©n bæ gi¸n tiÕp th× tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ tiÒn
c«ng, giê c«ng, ®Þnh møc hîac giê c«ng thùc tÕ,.
KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
334 622 154
(1) (3)
338 (2-4)
(2)
(1) : TiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
(2) : C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, CPC§
(3) : KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
17
2.2.3. KÕ to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
Tµi kho¶n 623 dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ sö dông xe, m¸y thi
c«ng phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p.
Tµi kho¶n nµy chØ sö dông ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ sö dông xe, m¸y thi
c«ng ®èi víi doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh theo ph-¬ng thøc thi
c«ng hçn hîp (võa thñ c«ng võa kÕt hîp m¸y mãc).
Tr-êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh hoµn toµn b»ng
m¸y th× kh«ng sö dông tµi kho¶n 623 mµ doanh nghiÖp h¹ch to¸n c¸c chi phÝ
x©y l¾p trùc tiÕp vµo c¸c TK 621, 622, 627.
Kh«ng h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 623 kho¶n trÝch vÒ BHXH, BHYT,
KPC§ tÝnh trªn l-¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n sö dông m¸y thi c«ng.
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y mãc thi c«ng
111, 334 623 154
Kho¶n môc CPSDM
TiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho CN C¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ
®iÒu khiÓn m¸y chi phÝ SDM thi c«ng
tÝnh cho tõng CT, HMCT
152, 153, 141,
111
Khi xuÊt mua VL phô cho
m¸y thi c«ng
Ghi chó: Tr-êng hîp thi c«ng hoµn toµn
214 b»ng m¸y h¹ch to¸n toµn bé chi phÝ vµo TK
154.
C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn
Chi phÝ khÊu hao
l-¬ng cña c«ng nh©n sö dông m¸y kh«ng
m¸y thi c«ng h¹ch to¸n vµo TK 623
111, 112, 331
Chi phÝ DV mua ngoµi
Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
133
ThuÕ GTGT
®-îc khÊu trõ
(nÕu cã)
18
2.2.4. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
Lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi
c¸c ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt nh- chi phÝ tiÒn l-¬ng cho nh©n viªn qu¶n lý
ph©n x-ëng, khÊu hao TSC§...
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung th-êng ®-îc h¹ch to¸n chi tiÕt riªng theo
tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt sau ®ã míi tiÕn
hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ liªn quan. ViÖc ph©n bæ còng
®-îc tiÕn hµnh dùa trªn c¸c tiªu thøc ph©n bæ hîp lý nh- ®Þnh møc chi phÝ s¶n
xuÊt chung, chi phÝ trùc tiÕp ph©n bæ theo tõng lo¹i chi phÝ.
KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung.
334, 338 627 154
(1) (5)
152, 142
(2)
214, 331
(3)
111, 333
(4)
(1) : Chi phÝ nh©n viªn
(2) : Chi phÝ vËt liÖu, CCDC
(3) : Chi phÝ khÊu hao TSC§, dÞch vô bªn ngoµi
(4) : Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
(5) : K/c hoÆc ph©n bæ CFSXC ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
19
3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang trong DN x©y l¾p
S¶n phÈm dë dang trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng
môc c«ng tr×nh dë dang ch-a hoµn thµnh hoÆc bªn chñ ®Çu t- ch-a nghiÖm
thu, chÊp nhËn thanh to¸n.
§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt
trong kú cho khèi l-îng s¶n phÈm lµm dë cuèi kú theo nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh.
Muèn ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c tr-íc hÕt ph¶i tæ chøc kiÓm kª chÝnh x¸c
khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh theo quy -íc ë tõng giai ®o¹n thi c«ng
®Ó x¸c ®Þnh khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang, ph¸t hiÖn tæn thÊt trong qu¸
tr×nh thi c«ng.
ChÊt l-îng c«ng t¸c kiÓm kª khèi l-îng x©y l¾p cã ¶nh h-ëng ®Õn tÝnh
chÝnh x¸c cña viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë vµ tÝnh gi¸ thµnh. Do ®Æc ®iÓm
cña s¶n phÈm x©y l¾p cã kÕt cÊu phøc t¹p nªn viÖc x¸c ®Þnh ®óng møc ®é
hoµn thµnh cña nã rÊt khã. Khi ®¸nh gi¸ kÕ to¸n cÇn ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ víi
bé phËn kü thuËt, bé phËn tæ chøc lao ®éng ®Ó x¸c ®Þnh ®é hoµn thµnh cña
khèi l-îng x©y l¾p d¬ dang mét c¸ch chÝnh x¸c. Dùa trªn kÕt qu¶ kiÓm kª s¶n
phÈm dë dang ®· tËp hîp ®-îc kÕ to¸n tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp th-êng ¸p dông mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p
®¸nh gi¸ s¶n phÈm sau:
3.1. Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ theo chi phÝ dù to¸n
Theo ph-¬ng ph¸p nµy chi phÝ thùc tÕ cña khèi l-îng x©y l¾p dë dang
cuèi kú ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
CF thùc tÕ;KLXLD§K = CPKLDDCK; theotÕdù ®o¸nCPKLXLHT
CP thùc x CPKLXLDD
+ ++
KLXL thùc bµn giao + cuèi kú theo
hiÖn trong kú trong kú dù to¸n
3.2. Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ theo tû lÖ hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng
Chñ yÕu ¸p dông ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë cña c«ng t¸c
l¾p ®Æt m¸y mãc thiÕt bÞ. Nã ®-îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc:
Chi phÝ thùc tÕ;KLXLDCK = Chi phÝCPTTKLXL Gi¸+trÞ
thùc tÕ; KLXLDD§K Gi¸ trÞ
thùc hiÖn + DTKLXLHT + DTKLXL DD
trong kú bµn giao cuèi kú
trong kú 20
HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, môc tiªu t×m kiÕm lîi nhuËn vÉn
lu«n lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt cña doanh nghiÖp, nã chÞu sù chi phèi ®Õn mäi
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. BÊt kú doanh nghiÖp còng lu«n t×m vµ thùc thi
nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m h¹ gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm do
doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Nh-ng ®Ó lµm ®-îc ®iÒu nµy th× kh«ng hÒ ®¬n gi¶n,
nã ®ßi hái ph¶i t×m ®-îc h-íng ®i ®óng cho doanh nghiÖp cña m×nh vµ mét
chÕ ®é kÕ to¸n hîp lý. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ viÖc t¨ng hay
gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c chØ tiªu kinh tÕ kh¸c.
ThÊy râ tÇm quan träng trªn cïng víi qu¸ tr×nh häc t¹i tr-êng, em ®· tËp
trung ph©n tÝch vµ nghiªn cøu ®Ò tµi:
"KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë XÝ nghiÖp x©y
dùng Binh ®oµn 11".
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung chuyªn ®Ò chia thµnh 3 phÇn
nh- sau:
PhÇn I: Lý luËn chuyªn vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng, x©y l¾p.
PhÇn II: T×nh h×nh thùc tÕ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ t×nh gi¸ thµnh s¶n
phÈm ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p - Binh ®oµn 11.
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm ë XÝ nghiÖp x©y dùng - Binh ®oµn 11.
1
PhÇn thø nhÊt
Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p
I. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p t¸c ®éng ®Õn tæ chøc c«ng t¸c
kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p trong ngµnh x©y dùng
X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng
t¸i s¶n xuÊt TSC§ cho tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã lµm
t¨ng søc m¹nh vÒ kinh tÕ, qu«c phßng, t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho x·
héi. Mét ®Êt n-íc cã mét c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c th× ®Êt n-íc ®ã míi cã ®iÒu
kiÖn ph¸t triÓn. Nh- vËy viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng bao giê còng ph¶i tiÕn
hµnh tr-íc mét b-íc so víi c¸c ngµnh kh¸c.
Muèn c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c th× x©y dùng lµ mét ngµnh kh«ng thÓ
thiÕu ®-îc. V× thÕ mét bé phËn lín cña thu nhËp quèc d©n nãi chung vµ quü
tÝch lòy nãi riªng, cïng víi vèn ®Çu t- tµi trî tõ n-íc ngoµi cã trong lÜnh vùc
x©y dùng c¬ b¶n.
S¶n phÈm x©y dùng lµ c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt, h¹ng môc c«ng tr×nh,
c«ng tr×nh d©n dông cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®-a vµo sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông.
S¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lu«n ®-îc g¾n liÒn víi mét ®Þa ®iÓm
nhÊt ®Þnh nµo ®ã. §Þa ®iÓm ®ã lµ ®Êt liÒn, mÆt n-íc, mÆt biÓn vµ cã c¶ thÒm
lôc ®Þa. V× vËy ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh kh¸c h¼n víi c¸c ngµnh
kh¸c. C¸c ®Æc ®iÓm kü thuËt ®Æc tr-ng ®-îc thÓ hiÖn rÊt râ ë s¶n phÈm x©y
l¾p vµ qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm cña ngµnh. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng
®-îc thÓ hiÖn cô thÓ nh- sau:
S¶n phÈm x©y dùng cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian x©y dùng
dµi, cã gi¸ trÞ rÊt lín. Nã mang tÝnh cè ®Þnh, n¬i s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ång
thêi lµ n¬i s¶n phÈm hoµn thµnh ®-a vµo sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông. Nã
mang tÝnh ®¬n chiÕc, mçi c«ng tr×nh ®-îc x©y dùng theo mét thiÕt kÕ kü thuËt
2
riªng, cã gi¸ trÞ dù ®o¸n riªng biÖt vµ t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh. §iÒu ®Æc biÖt
s¶n phÈm x©y dùng mang nhiÒu ý nghÜa tæng hîp vÒ nhiÒu mÆt: kinh tÕ, chÝnh
trÞ, kü thuËt, mü thuËt...
Qu¸ tr×nh tõ khëi c«ng x©y dùng cho ®Õn khi hoµn thµnh bµn giao ®-a
vµo sö dông th-êng lµ dµi, nã phô thuéc vµo quy m« vµ tÝnh chÊt phøc t¹p vÒ
kü thuËt cña tõng c«ng tr×nh. Qu¸ tr×nh thi c«ng th-êng ®-îc chia thµnh nhiÒu
giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n thi c«ng bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. Khi ®i
vµo tõng c«ng tr×nh cô thÓ, do chÞu ¶nh h-ëng lín cña thêi tiÕt khÝ hËu lµm
ngõng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lµm gi¶m tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh. Së dÜ cã
hiÖn t-îng nµy v× phÇn lín cã c¸c c«ng tr×nh ®Òu thùc hiÖn ë ngoµi trêi do vËy
mµ ®iÒu kiÖn thi c«ng kh«ng cã tÝnh æn ®Þnh, lu«n biÕn ®éng theo ®Þa ®iÓm
x©y dùng vµ theo tõng giai ®o¹n thi c«ng c«ng tr×nh.
C¸c c«ng tr×nh ®-îc ký kÕt tiÕn hµnh ®Òu ®-îc dùa trªn ®¬n ®Æt hµng,
hîp ®ång cô thÓ cña bªn giao thÇu x©y l¾p. Cho nªn phô thuéc vµo nhu cÇu
cña kh¸ch hµng vµ thiÕt kÕ kü thuËt cña c«ng tr×nh ®ã. Khi cã khèi l-îng x©y
l¾p hoµn thµnh ®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i ®¶m b¶o bµn giao ®óng tiÕn ®é, ®óng thiÕt
kÕ kü thuËt, ®¶m b¶o chÊt l-îng c«ng tr×nh.
2. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm x©y l¾p
Do ®Æc thï cña x©y dùng vµ cña s¶n phÈm x©y dùng nªn viÖc qu¶n lý vÒ
®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n cã khã kh¨n phøc t¹p h¬n mét sè ngµnh kh¸c. ChÝnh
v× thÕ trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n ph¶i ®¸p øng yªu cÇu
sau:
- C«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t- vµ x©y dùng c¬ b¶n ph¶i ®¶m b¶o t¹o ra
nh÷ng s¶n phÈm, dÞch vô ®-îc x· héi vµ thÞ tr-êng chÊp nhËn vÒ gi¸ c¶, chÊt
l-îng, ®¸p øng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ.
- Thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i hãa, ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt
tinh thÇn cña nh©n d©n.
3
- Huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ cao nhÊt c¸c nguån ®Çu t- trong
n-íc còng nh- n-íc ngoµi ®Çu t- vµo ViÖt Nam, khai th¸c tèt tiÒm n¨ng lao
®éng, tµi nguyªn ®Êt ®ai vµ mäi tiÒm lùc kh¸c nh»m khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng
cña ®Êt n-íc phôc vô cho qu¸ tr×nh t¨ng tr-ëng, ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång thêi
®¶m b¶o bÒn v÷ng mü quan. Thùc hiÖn c¹nh tranh trong x©y dùng nh»m ®¸p
øng c«ng nghÖ tiªn tiÕn b¶o ®¶m chÊt l-îng vµ thêi gian x©y dùng víi chi phÝ
vµ viÖc thùc hiÖn b¶o hµnh c«ng tr×nh. (TrÝch ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t- vµ x©y
dùng, ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh sè 42/CP ngµy 16/7/1996 cña ChÝnh phñ).
Tõ tríc tíi nay, XDCB lµ mét “Lç hæng lín” lµm thÊt tho¸t nguån vèn
®Çu t- cña nhµ n-íc. §Ó h¹n chÕ sù thÊt tho¸t nµy nhµ n-íc thùc hiÖn viÖc
qu¶n lý gi¸ x©y dùng th«ng qua ban hµnh c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ gi¸, c¸c
ph-¬ng ph¸p nguyªn t¾c lËp dù to¸n vµ c¸c c¨n cø (®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt
®¬n gi¸ XDCB, xuÊt vèn ®Çu t-) ®Ó x¸c ®Þnh tæng møc vèn ®Çu t-, tæng dù
to¸n c«ng tr×nh vµ cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh.
Gi¸ thµnh c«ng tr×nh lµ gi¸ tróng thÇu, c¸c ®iÒu kiÖn ghi trong hîp ®ång
gi÷a chñ ®Çu t- vµ ®¬n vÞ x©y dùng. Gi¸ tróng thÇu kh«ng v-ît qu¸ tæng dù
®o¸n ®-îc duyÖt.
§èi víi doanh nghiÖp x©y dùng, ®¶m b¶o thi c«ng ®óng tiÕn ®é, kü
thuËt, ®¶m b¶o chÊt l-îng c¸c c«ng tr×nh víi chi phÝ hîp lý. B¶n th©n c¸c
doanh nghiÖp ph¶i cã biÖn ph¸p tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt, qu¶n lý chi phÝ s¶n
xuÊt chÆt chÏ hîp lý cã hiÖu qu¶.
HiÖn nay trong lÜnh vùc XDCB chñ yÕu ¸p dông ph-¬ng ph¸p ®Êu thÇu,
giao nhËn thÇu x©y dùng. §Ó tróng thÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng mét
gi¸ ®Êu thÇu hîp lý cho c«ng tr×nh dùa trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc ®¬n gi¸ XDCB
do nhµ n-íc ban hµnh trªn c¬ së gi¸ c¶ thÞ tr-êng vµ kh¶ n¨ng cña doanh
nghiÖp. MÆt kh¸c ph¶i ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i.
§Ó thùc hiÖn c¸c yªu cÇu trªn, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i t¨ng c-êng
c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ ®Æc biÖt lµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt – gi¸ thµnh,
trong ®ã träng t©m lµ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
th¸nh s¶n phÈm.
4
3. NhiÖm vô cña c«ng t¸c qu¶n lý, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh phï
hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña doanh nghiÖp, tho¶ m·n yªu cÇu qu¶n lý ®Æt ra,
vËn dông c¸c ph-¬ng ph¸p tËp hîp, chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch khoa
häc kü thuËt hîp lý ®¶m b¶o cung cÊp mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c
c¸c sè liÖu cÇn thiÕt cho c«ng t¸c qu¶n lý. Cô thÓ lµ:
- X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi tæ chøc
s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp ®ång thêi x¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
- Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ
ph¸t sinh.
- KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ, vËt t-, nh©n c«ng
sö dông m¸y thi c«ng... vµ c¸c dù to¸n chi phÝ kh¸c. Ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c
kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc dù to¸n c¸c kho¶n chi phÝ ngoµi kÕ ho¹ch,
c¸c kho¶n thiÖt h¹i, mÊt m¸t, h- háng trong s¶n xuÊt ®Ó ng¨n chÆn kÞp thêi.
- TÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p c¸c s¶n
phÈm lµ lao vô hoµn thµnh cña doanh nghiÖp.
- KiÓm tra viÖc thùc hiÖn h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp theo tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng lo¹i s¶n phÈm... v¹ch ra kh¶ n¨ng vµ c¸c møc
h¹ gi¸ thµnh hîp lý, hiÖu qu¶.
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n, bµn giao thanh to¸n kÞp thêi khèi l-îng c«ng t¸c
x©y l¾p hoµn thµnh. §Þnh kú kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ khèi l-îng thi c«ng dë dang
theo quy ®Þnh.
- §¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng
c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng bé phËn thi c«ng, tæ ®éi s¶n xuÊt...
trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. KÞp thêi lËp b¸o c¸o kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p. Cung cÊp chÝnh x¸c, nhanh chãng c¸c
th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý
cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp.
5
4.Vai trß, ý nghÜa cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong doanh nghiÖp x©y dùng hiÖn nay
4.1. Vai trß
H¹ch to¸n kinh tÕ thóc ®Èy tiÕt kiÖm thêi gian lao ®éng, ®éng viªn c¸c
nguån dù tr÷ néi bé cña doanh nghiÖp vµ ®¶m b¶o tÝch luü t¹o ®iÒu kiÖn më
réng kh«ng ngõng s¶n xuÊt trªn c¬ së ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn nh»m tho¶
m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vµ n©ng cao phóc lîi cña quÇn chóng lao ®éng.
H¹ch to¸n kinh tÕ ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ph¶i nghiªm chØnh chÊp
hµnh c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm vÒ mÆt hiÖn vËt còng nh- vÒ mÆt gi¸ trÞ,
chÊp hµnh nghiªm tóc c¸c tiªu chuÈn ®· quy ®Þnh vÒ tµi chÝnh.
§èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p viÖc h¹ch to¸n sÏ cung cÊp c¸c sè liÖu
mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi ®Çy ®ñ phôc vô cho viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tõ ®ã ®Ò ra
c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt phï hîp víi yªu cÇu h¹ch to¸n.
H¹ch to¸n kÕ to¸n lµ vÊn ®Ò trung t©m cña c«ng t¸c h¹ch to¸n trong x©y
l¾p. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt gióp doanh nghiÖp n¾m b¾t ®-îc t×nh h×nh thùc
tÕ so víi kÕ ho¹ch lµ bao nhiªu, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®-îc møc tiÕt kiÖm hay l·ng
phÝ ®Ó cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh thÓ hiÖn toµn bé chÊt l-îng
ho¹t ®éng kinh doanh vµ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cña ®¬n vÞ.
4.2. ý nghÜa
Gióp cho viÖc qu¶n lý chÆt chÏ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu
t- cña nhµ n-íc.§¸p øng yªu cÇu qu¶n lý th«ng qua viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ
chÝnh x¸c c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
II. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
1. Kh¸i niÖm – ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ qu¶n lý chi phÝ s¶n
xuÊt
1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p
6
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao
®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh trong
thêi kú nhÊt ®Þnh, ®-îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn.
Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm x©y l¾p ®-îc biÓu hiÖn:
GXL = C + V + m
Trong ®ã:
GXL : Gi¸ trÞ s¶n phÈm x©y l¾p
C : toµn bé gi¸ trÞ t- liÖu s¶n xuÊt tiªu hao trong
qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm
V : Lµ chi phÝ tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho
ng-êi lao ®éng tham gia
m : Lµ gi¸ trÞ míi do lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh
t¹o ra s¶n phÈm
VÒ mÆt l-îng chi phÝ s¶n xuÊt phô thuéc vµo 2 yÕu tè:
- Khèi l-îng lao ®éng vµ t- liÖu s¶n xuÊt ®· bá ra trong qu¸ tr×nh x©y
l¾p ë mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
- Gi¸ t- liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiÒn l-¬ng
cña mét ®¬n vÞ lao ®éng ®· hao phÝ.
Trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ th-êng xuyªn thay ®æi nh- hiÖn nay th× viÖc tÝnh
to¸n ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ®iÒu kh¸ quan träng. Nh©t lµ
trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay doanh nghiÖp ph¶i tù chñ trong mäi ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh, kinh doanh ph¶i cã l·i vµ b¶o toµn ®-îc vèn.
1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm cã néi dung
kinh tÕ vµ c«ng dông kh¸c nhau. Yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i còng kh¸c
nhau, v× vËy viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, tµi chÝnh, kh«ng nh÷ng dùa vµo sè liÖu
tæng hîp mµ cßn c¨n cø vµo sè liÖu cô thÓ cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng
tr×nh trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh.
7
Kh«ng ph©n lo¹i chi phÝ mét c¸ch chÝnh x¸c th× viÖc tÝnh gi¸ thµnh
kh«ng thÓ thùc hiÖn ®-îc. ViÖc ph©n lo¹i ®ù¬c tiÕn hµnh theo c¸c tiªu thøc
sau:
1.2.1. Ph©n lo¹i theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ.
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®-îc chia thµnh
c¸c yÕu tè sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu gåm toµn bé chi phÝ vÒ ®èi t-îng lao ®éng
nh-: nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng.
- Chi phÝ nh©n c«ng lµ toµn bé tiÒn c«ng, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y
tÕ, KPC§ vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng.
- Chi phÝ khÊu hao TSC§ lµ toµn bé ph¶i trÝch khÊu hao, trÝch tr-íc chi
phÝ söa ch÷a lín trong th¸ng ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i TSC§ cã trong doanh
nghiÖp.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi lµ sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua
ngoµi, thuª ngoµi phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt nh- chi phÝ thuª m¸y, tiÒn n-íc,
tiÒn ®iÖn...
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn lµ chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
s¶n xuÊt ngoµi bèn yÕu tè chi phÝ nãi trªn nh- chi phÝ b»ng tiÒn mÆt, chi phÝ
tiÕp kh¸ch.
Ph©n lo¹i theo tiªu thøc nµy gióp ta hiÓu ®-îc kÕt cÊu, tû träng cña tõng
lo¹i chi phÝ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, gióp doanh nghiÖp dù to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cho kú sau.
1.2.2. Ph©n lo¹i theo môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
®ù¬c chia thµnh:
* Chi phÝ s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm lµ toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc
x©y l¾p, chÕ t¹o s¶n phÈm còng nh- chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng qu¶n lý
vµ phôc vô s¶n xuÊt trong c¸c ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. Nã ®-îc chia
thµnh chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp.
8
+ Chi phÝ trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc chÕ t¹o
s¶n phÈm x©y l¾p gåm chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp,
chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng.
* Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cña c¸c vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô,
vËt kÕt cÊu vËt liÖu lu©n chuyÓn (cèp pha, giµn gi¸o...) b¸n thµnh phÈm... cÇn
thiÕt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm.
* Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp gåm tiÒn l-¬ng c¬ b¶n, c¸c kho¶n phô cÊp
l-¬ng. Víi kho¶n chi phÝ tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y tÝnh trong
®¬n gi¸ XDCB còng tÝnh vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Cßn chi phÝ tiÒn
l-¬ng cña c¸n bé qu¶n lý c«ng tr×nh (bé phËn gi¸n tiÕp) ®-îc tÝnh vµo chi phÝ
s¶n xuÊt chung chø kh«ng ph¶i lµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
*Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm tiÒn l-¬ng c¬ b¶n, c¸c chÕ ®é b¶o
hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, KPC§ cho nh©n viªn qu¶n lý, c¸c kho¶n chi phÝ
kh¸c b»ng tiÒn hoÆc c«ng cô, dông cô còng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung
cña doanh nghiÖp.
*Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng gåm tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n ph¶i trÝch
theo l-¬ng cña nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ khÊu hao m¸y vµ vËt liÖu.
+ Chi phÝ gi¸n tiÕp (chi phÝ s¶n xuÊt chung) lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô
cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y l¾p t¹o ra s¶n phÈm
hoÆc thùc hiÖn c¸c ®ßi hái ë bé phËn tæ ®éi s¶n xuÊt.
* Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ toµn bé chi phÝ qu¶n lý chung c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh- chi phÝ s¶n xuÊt, qu¶n lý
hµnh chÝnh vµ c¸c chi phÝ kh¸c.
* Chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c lµ chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh
c¸c ho¹t ®éng kh¸c ngoµi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp bao gåm: Chi
phÝ vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ chi phÝ ho¹t ®éng bÊt th-êng.
Ph©n lo¹i theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phã cã t¸c dông x¸c ®Þnh
sè chi phÝ ®· chi cho tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, lµm c¬ së ®Ó
tÝnh gi¸ thµnh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× chi
9
phÝ s¶n xuÊt chÕ t¹o ra s¶n phÈm sÏ lµ nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh
s¶n phÈm khi hoµn thµnh.
Ngoµi ra cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau nh-ng hai c¸ch ph©n lo¹i
trªn ®-îc sö dông nhiÒu h¬n c¶ bëi v× trong dù to¸n c«ng tr×nh x©y l¾p th× chi
phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n c«ng theo tõng kho¶n môc.
2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
2.1. Gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y dùng
§Ó x©y dùng mét c«ng tr×nh hoµn thµnh th× doanh nghiÖp x©y dùng ph¶i
®Çu t- vµo qu¸ t×nh s¶n xuÊt thi c«ng mét l-îng chi phÝ nhÊt ®Þnh, nh÷ng chi
phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra sÏ tham gia cÊu thµnh qu¸ tr×nh ®ã. VËy gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ vËt liÖu,
nh©n c«ng, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ trùc tiÕp kh¸c... tÝnh cho
tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi l-îng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn
giai ®o¹n quy -íc ®· nghiÖm thu bµn giao vµ ®-îc chÊp nhËn thanh to¸n th×
gi¸ thµnh mang tÝnh chÊt c¸ biÖt. V× vËy mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
hay khèi l-îng x©y l¾p sau khi hoµn thµnh ®Òu cã gi¸ thµnh riªng.
BiÕt ®-îc gi¸ b¸n tr-íc khi s¶n phÈm hoµn thµnh vµ gi¸ thµnh thùc tÕ
quyÕt ®Þnh tíi lç l·i cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn hienÑ nay ®Ó
®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc sù cho phÐp cña nhµ n-íc,
mét sè doanh nghiÖp ®· chñ ®éng x©y dùng mét sè c«ng tr×nh cã quy m« nhá
sau ®ã b¸n l¹i víi mét gi¸ c¶ hîp lý th× gi¸ thµnh s¶n phÈm còng lµ mét yÕu tè
quan träng x¸c ®Þnh nªn gi¸ b¸n.
2.2. B¶n chÊt – chøc n¨ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm.
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm lu«n ®-îc biÓu hiÖn ë mÆt ®Þnh
tÝnh vµ mÆt ®Þnh l-îng. Môc ®Ých bá ra chi phÝ cña doanh nghiÖp lµ t¹o nªn
gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Trong ®iÒu
kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¸c doanh nghiÖp nãi chung, doanh nghiÖp x©y l¾p
nãi riªng lu«n quan t©m tíi hiÖu qu¶ cña chi phÝ bá ra lµ Ýt nhÊt, thu ®-îc gi¸
trÞ lín nhÊt vµ lu«n t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó h¹ gi¸ thµnh nh»m thu lîi nhuËn tèi
10
®a. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh lµ
chØ tiªu ®¸p øng ®-îc néi dung trªn.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã cña nã lµ
chi phÝ s¶n xuÊt ®· chi ra vµ l-îng gi¸ trÞ sö dông thu håi ®-îc cÊu thµnh
trong khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Nh- vËy b¶n chÊt cña
gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè chi phÝ vµo s¶n
phÈm x©y l¾p nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hai chøc n¨ng chñ yÕu lµ chøc n¨ng th-íc ®o bï
®¾p chi phÝ vµ chøc n¨ng lËp gi¸.
Toµn bé chi phÝ mµ c¸c doanh nghiÖp chi ra sÏ hoµn thµnh mét khèi
l-îng c«ng t¸c x©y l¾p, mét c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i ®-îc bï
®¾p b»ng chÝnh sè tiÒn thu vÒ do quyÕt to¸n c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
ViÖc bï ®¾p nµy nh»m b¶o ®¶m qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Môc ®Ých ®ßi hái
c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o trang tr¶i bï ®¾p mäi chi phÝ ®Çu vµo cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt ph¶i cã l·i.Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng gi¸ b¸n s¶n phÈm phô thuéc
nhiÒu vµo quy luËt cung cÇu vµ sù tho¶ thuËn gi÷a doanh nghiÖp víi kh¸ch
hµng. Gi¸ b¸n cña s¶n phÈm x©y dùng lµ gi¸ nhËn thÇu. VËy gi¸ nhËn thÇu lµ
biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng trinh ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸
thµnh dù to¸n ®Ó x¸c ®Þnh th«ng qua viÖc b¸n s¶n phÈm. Cßn gi¸ b¸n s¶n
phÈm lao vô lµ biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸ thµnh
s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh. Th«ng qua gi¸ b¸n s¶n phÈm mµ ®¸nh gi¸ ®-îc møc ®é
bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ chi phÝ.
2.3. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm c«ng t¸c x©y l¾p.
2.3.1. Gi¸ thµnh dù to¸n.
S¶n phÈm XDCB lµ thêi gian thi c«ng dµi do ®ã mçi c«ng tr×nh h¹ng
môc c«ng tr×nh ®Òu cã gi¸ trÞ dù to¸n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh dù to¸n.
Gi¸ trÞ dù to¸n cña; CT Gi¸ thµnh dù to¸n;cña CT
HMCT = HMCT + L·i ®Þnh møc
Gi¸ thµnh dù to¸n = Gi¸ trÞ dù to¸n – L·i ®Þnh møc
11
Víi l·i ®Þnh møc lµ sè phÇn tr¨m trªn gi¸ thµnh x©y l¾p do nhµ n-íc
quy ®Þnh ®èi víi tõng lo¹i h×nh x©y l¾p kh¸c nhau, tõng s¶n phÈm x©y l¾p cô
thÓ. Gi¸ trÞ dù ®o¸n cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®-îc x¸c ®Þnh trªn c¬
së ®Þnh møc ®¸nh gi¸ cña c¬ quan thÈm quyÒn ban hµnh vµ dùa trªn mÆt b»ng
gi¸ c¶ thÞ tr-êng. Nã chÝnh lµ gi¸ nhËn thÇu cña ®¬n vÞ x©y l¾p ®èi víi ®¬n vÞ
chñ thÇu ®Çu t-.
2.3.2. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
Dùa trªn nh÷ng ®Þnh møc cña néi bé xÝ nghiÖp, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ c¬
së phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p trong giai ®o¹n kÕ ho¹ch. Nã ph¶n
¸nh tr×nh ®é qu¶n lý gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch;c«ng t¸c x©y l¾p =
Gi¸ thµnh DT cña; c«ng t¸c x©y l¾p - Møc h¹ gi¸;thµnh kÕ ho¹ch
2.3.3. Gi¸ thµnh thùc tÕ
BiÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tÊt c¶ c¸c chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp x©y
l¾p ®· bá ra ®Ó hoµn thµnh mét ®èi t-îng x©y l¾p nhÊt ®Þnh. Nã ®-îc x¸c ®Þnh
theo sè liÖu kÕ to¸n cung cÊp. Gi¸ thµnh thùc tÕ kh«ng chØ bao gåm nh÷ng chi
phÝ trong ®Þnh møc mµ cßn bao gåm nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh kh«ng
n»m trong kÕ ho¹ch do nguyªn nh©n chñ quan cña doanh nghiÖp.
Gi÷a 3 lo¹i gi¸ thµnh trªn cã mèi quan hÖ vÒ mÆt sè l-îng ®-îc thÓ hiÖn
nh- sau:
Gi¸ thµnh dù to¸n > gi¸ thµnh kÕ ho¹ch> gi¸ thµnh thùc tÕ.
ViÖc so s¸nh nµy ®-îc thÓ hiÖn trªn cïng mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
nhÊt ®Þnh.
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng, ®¸p øng yªu cÇu cña
c«ng t¸c qu¶n lý vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh
nghiÖp x©y dùng. Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p hoµn chØnh vµ gi¸ thµnh cña
nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh bµn giao ®ù¬c chñ ®Çu
t- nghiÖm thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n. ChØ tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ mét
c¸ch chÝnh x¸c vµ toµn diÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, thi c«ng trän vÑn mét c«ng
tr×nh hay mét h¹ng môc c«ng tr×nh.
12
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt kÞp thêi ®ßi hái ph¶i
x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thµnh khèi l-îng x©y l¾p quy -íc (nÕu quy ®Þnh thanh to¸n
khèi l-îng hoµn thµnh theo quy -íc).
Khèi l-îng x©y l¾p hoµn thµnh quy -íc lµ khèi l-îng hoµn thµnh ®Õn
mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:
- Ph¶i ®¶m b¶o theo thiÕt kÕ vµ chÊt l-îng kü thuËt.
- Khèi l-îng nµy ph¶i ®-îc x¸c ®Þnh cô thÓ vµ ®-îc bªn chñ ®Çu t-
nghiÖm thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n.
- Ph¶i ®¹t ®-îc ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý gi¸ thµnh khèi l-îng s¶n
phÈm hoµn thµnh quy -íc. Ph¶n ¸nh kÞp thêi chi phÝ s¶n xuÊt cho ®èi t-îng
x©y l¾p gióp cho doanh nghiÖp ph©n tÝch kÞp thêi chi phÝ ®· chi ra cho tõng
®èi t-îng ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp.
2.4. Ph©n biÖt gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së h×nh thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn
gi÷a chóng còng cã sù kh¸c biÖt, sù kh¸c biÖt ®ã thÓ hiÖn nh- sau:
- VÒ ph¹m vi: chi phÝ s¶n xuÊt chØ t×nh trong tõng thêi kú, cßn gi¸ thµnh
s¶n phÈm l¹i bao gåm c¶ chi phÝ khèi l-îng x©y l¾p dë dang kú tr-íc chuyÓn
sang nh-ng l¹i trõ ®i chi phÝ thùc tÕ cña khèi l-îng x©y l¾p dë dang cuèi kú.
- Chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp hîp theo tõng thêi kú nhÊt ®Þnh cßn gi¸
thµnh x©y dùng lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tÝnh cho c«ng tr×nh h¹ng môc hay
mét c«ng tr×nh hoµn thµnh.
Nh-ng gi÷a chóng còng cã ®iÓm gièng nhau bëi v× chóng cã cïng b¶n
chÊt ®ã lµ ®iÒu ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸
thµnh x©y l¾p vµ chi phÝ s¶n xuÊt thèng nhÊt vÒ mÆt l-îng trong tr-êng hîp:
®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ mét c«ng tr×nh, h¹ng
môc c«ng tr×nh ®-îc hoµn thµnh trong kú tÝnh gi¸ thµnh hay gi¸ trÞ s¶n phÈm
dë dang ®Çu kú b»ng gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
III. Néi dung kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong
doanh nghiÖp x©y l¾p.
1. §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
13
1.1. §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp
Theo th«ng t- sè 23 BXDNKT ngµy 15/12/1994 cña Bé x©y dùng th× dù
to¸n x©y l¾p gåm c¸c kho¶n môc: chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y thi c«ng,
chi phÝ chung, thuÕ vµ l·i.
V× vËy khi x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ ë tõng doanh nghiÖp cÇn
c¨n cø vµo tÝnh chÊt s¶n xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt...C¨n cø vµo yªu cÇu tÝnh gi¸
thµnh, yªu cÇu qu¶n lý, kh¶ n¨ng tr×nh ®é qu¶n lý, h¹ch to¸n cña doanh
nghiÖp. Cho nªn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®óng vµ phï
hîp cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn tæ chøc tæng
hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n, sæ chi tiÕt.
1.2. §èi t-îng gi¸ thµnh.
Lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng tr×nh... do DN x©y l¾p s¶n xuÊt ra ®ßi hái
ph¶i tÝnh ®-îc gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, khèi
l-îng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao c¸c s¶n phÈm kh¸c ®· hoµn thµnh (nÕu cã).
1.3. Ph©n biÖt ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ c¨n cø ®Ó më c¸c tµi kho¶n, sæ chi tiÕt, tæ
ghi chÐp ban ®Çu tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chi tiÕt cho tõng h¹ng môc c«ng
tr×nh. Cßn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh l¹i lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n lËp
c¸c b¶ng biÓu chi tiÕt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tæ chøc c«ng t¸c gi¸ thµnh
theo ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
§ã lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau song gi÷a chóng l¹i cã mét mèi quan
hÖ mËt thiÕt víi nhau. VÒ b¶n chÊt chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp
sè liÖu s¶n xuÊt trong kú, lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· hoµn thµnh.
Trong DN x©y l¾p chóng th-êng phï hîp víi nhau.
2. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh
nghiÖp.
2.1. C¸c ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
14
2.1.1. Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp
§-îc ¸p dông víi nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp, lµ nh÷ng chi phÝ chØ liªn quan
®Õn mét ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Khi cã chi phÝ ph¸t sinh th× c¨n cø
vµo c¸c chøng tõ gèc ta tËp hîp tõng chi phÝ cho tõng ®èi t-îng s¶n xuÊt.
Tr-êng hîp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ c«ng
tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh th× hµng th¸ng c¨n cø vµo c¸c chi phÝ ph¸t sinh
cã liªn quan ®Õn c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh nµo th× tËp hîp chi phÝ
cho c«ng tr×nh ®ã.
2.1.2. Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp.
§-îc ¸p dông víi nh÷ng chi phÝ gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng
kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. V× vËy ph¶i x¸c ®Þnh theo ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n
tiÕp.
§Ó ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng ph¶i chän tiªu thøc ph©n bæ vµ tÝnh hÖ sè
ph©n bæ chi phÝ.
C«ng thøc: H = C/T
Trong ®ã: H: HÖ sè ph©n bæ chi phÝ
C: Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ
T: Tæng ®¹i l-îng cña tiªu thøc ph©n bæ
Møc chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng tÝnh theo c«ng thøc sau:
Ci = H x Ti
Trong ®ã: Ci: Chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi t-îng i
Ti: §¹i l-îng cña tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi t-îng i
Tr-êng hîp ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®éi thi c«ng hay c«ng
tr-êng th× chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i tËp hîp theo ®éi thi c«ng hay c«ng tr-êng.
Cuèi kú tæng sè chi phÝ tËp hîp ph¶i ®-îc ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng
môc c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm riªng.
2.2. Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
2.2.1. KÕ to¸n chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp.
Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu cho c«ng tr×nh gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau
nh- gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh (g¹ch, ®¸, v«i, c¸t, xi m¨ng...) vËt liÖu
15
phô nh- s¬n, c«ng cô dông cô... nã chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
Gi¸ trÞ h¹ch to¸n ®-îc tÝnh vµo kho¶n môc nµy, ngoµi gi¸ trÞ thùc tÕ
ngoµi ng-êi b¸n cung cÊp cßn cã chi phÝ thu mua, vËn chuyÓn tõ n¬i mua tíi
n¬i nhËp kho hay xuÊt th¼ng tíi c«ng tr×nh.
VËt liÖu sö dông cho x©y dùng c«ng tr×nh, HMCT nµo th× ph¶i tÝnh trùc
tiÕp cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã trªn c¬ së chøng tõ gèc, theo gi¸
thùc tÕ vËt liÖu vµ theo sè l-îng thùc tÕ vËt liÖu ®· sö dông.
Tr-êng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng kÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kh«ng thÓ h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo c¸c ®èi t-îng th×
ph¶i ¸p dông ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi
t-îng cã liªn quan. Tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ ®Þnh møc chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp hoÆc sè giê m¸y ch¹y hay theo khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc
®· hoµn thµnh.
Tæng chi phÝ VLTT cÇn;ph©n bæ trong kú =Gi¸ trÞ NVLTT cßn;l¹i ®Çu kú +
GTNVLTT; xuÊt dïng cho SX trong kú - GTNVLTT; cßn l¹i cuèi kú - TrÞ gi¸ phÕ liÖu; thu håi (nÕu cã)
Ph-¬ng ph¸p ®-îc h¹ch to¸n cô thÓ ®-îc ph¶n ¸nh b»ng s¬ ®å:
KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
152, 153 621 154
(1) (4)
142
(2a) (2b)
(1) : TËp hîp chi phÝ VLTT
(2a) : VËt liÖu chê ph©n bæ
16
(2b) : Ph©n bæ dÇn
(3) : PhÕ liÖu thu håi, VL sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho
(4) : KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ VLTT ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
2.2.2. KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶, ph¶i thanh to¸n cho c«ng nh©n trùc tiÕp
s¶n xuÊt, thi c«ng nh- tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n tiÒn phô cÊp...
ViÖc h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n trong DN th× dùa trªn b¶ng
chÊm c«ng, theo dâi cho tõng tæ s¶n xuÊt, ®éi x©y dùng. B¶ng chÊm c«ng cho
biÕt ngµy giê lµm viÖc thùc tÕ, são ngµy nghØ cña tõng ng-êi sau khi ®· ®-îc
kiÓm tra vµ chuyÓn lªn phßng lao ®éng ®Ó ghi chÐp, theo dâi sau ®ã ®Ó lµm
cho phßng kÕ to¸n cã c¨n cø tÝnh l-¬ng vµ ph©n bæ tiÒn l-¬ng.
VÒ nguyªn t¾c chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp còng ®-îc tËp hîp gièng chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Tr-êng hîp cÇn ph©n bæ gi¸n tiÕp th× tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ tiÒn
c«ng, giê c«ng, ®Þnh møc hîac giê c«ng thùc tÕ,.
KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
334 622 154
(1) (3)
338 (2-4)
(2)
(1) : TiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
(2) : C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, CPC§
(3) : KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
17
2.2.3. KÕ to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
Tµi kho¶n 623 dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ sö dông xe, m¸y thi
c«ng phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p.
Tµi kho¶n nµy chØ sö dông ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ sö dông xe, m¸y thi
c«ng ®èi víi doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh theo ph-¬ng thøc thi
c«ng hçn hîp (võa thñ c«ng võa kÕt hîp m¸y mãc).
Tr-êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh hoµn toµn b»ng
m¸y th× kh«ng sö dông tµi kho¶n 623 mµ doanh nghiÖp h¹ch to¸n c¸c chi phÝ
x©y l¾p trùc tiÕp vµo c¸c TK 621, 622, 627.
Kh«ng h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 623 kho¶n trÝch vÒ BHXH, BHYT,
KPC§ tÝnh trªn l-¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n sö dông m¸y thi c«ng.
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y mãc thi c«ng
111, 334 623 154
Kho¶n môc CPSDM
TiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho CN C¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ
®iÒu khiÓn m¸y chi phÝ SDM thi c«ng
tÝnh cho tõng CT, HMCT
152, 153, 141,
111
Khi xuÊt mua VL phô cho
m¸y thi c«ng
Ghi chó: Tr-êng hîp thi c«ng hoµn toµn
214 b»ng m¸y h¹ch to¸n toµn bé chi phÝ vµo TK
154.
C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn
Chi phÝ khÊu hao
l-¬ng cña c«ng nh©n sö dông m¸y kh«ng
m¸y thi c«ng h¹ch to¸n vµo TK 623
111, 112, 331
Chi phÝ DV mua ngoµi
Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
133
ThuÕ GTGT
®-îc khÊu trõ
(nÕu cã)
18
2.2.4. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
Lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi
c¸c ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt nh- chi phÝ tiÒn l-¬ng cho nh©n viªn qu¶n lý
ph©n x-ëng, khÊu hao TSC§...
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung th-êng ®-îc h¹ch to¸n chi tiÕt riªng theo
tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt sau ®ã míi tiÕn
hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ liªn quan. ViÖc ph©n bæ còng
®-îc tiÕn hµnh dùa trªn c¸c tiªu thøc ph©n bæ hîp lý nh- ®Þnh møc chi phÝ s¶n
xuÊt chung, chi phÝ trùc tiÕp ph©n bæ theo tõng lo¹i chi phÝ.
KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung.
334, 338 627 154
(1) (5)
152, 142
(2)
214, 331
(3)
111, 333
(4)
(1) : Chi phÝ nh©n viªn
(2) : Chi phÝ vËt liÖu, CCDC
(3) : Chi phÝ khÊu hao TSC§, dÞch vô bªn ngoµi
(4) : Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
(5) : K/c hoÆc ph©n bæ CFSXC ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
19
3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang trong DN x©y l¾p
S¶n phÈm dë dang trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng
môc c«ng tr×nh dë dang ch-a hoµn thµnh hoÆc bªn chñ ®Çu t- ch-a nghiÖm
thu, chÊp nhËn thanh to¸n.
§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt
trong kú cho khèi l-îng s¶n phÈm lµm dë cuèi kú theo nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh.
Muèn ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c tr-íc hÕt ph¶i tæ chøc kiÓm kª chÝnh x¸c
khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh theo quy -íc ë tõng giai ®o¹n thi c«ng
®Ó x¸c ®Þnh khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang, ph¸t hiÖn tæn thÊt trong qu¸
tr×nh thi c«ng.
ChÊt l-îng c«ng t¸c kiÓm kª khèi l-îng x©y l¾p cã ¶nh h-ëng ®Õn tÝnh
chÝnh x¸c cña viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë vµ tÝnh gi¸ thµnh. Do ®Æc ®iÓm
cña s¶n phÈm x©y l¾p cã kÕt cÊu phøc t¹p nªn viÖc x¸c ®Þnh ®óng møc ®é
hoµn thµnh cña nã rÊt khã. Khi ®¸nh gi¸ kÕ to¸n cÇn ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ víi
bé phËn kü thuËt, bé phËn tæ chøc lao ®éng ®Ó x¸c ®Þnh ®é hoµn thµnh cña
khèi l-îng x©y l¾p d¬ dang mét c¸ch chÝnh x¸c. Dùa trªn kÕt qu¶ kiÓm kª s¶n
phÈm dë dang ®· tËp hîp ®-îc kÕ to¸n tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp th-êng ¸p dông mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p
®¸nh gi¸ s¶n phÈm sau:
3.1. Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ theo chi phÝ dù to¸n
Theo ph-¬ng ph¸p nµy chi phÝ thùc tÕ cña khèi l-îng x©y l¾p dë dang
cuèi kú ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
CF thùc tÕ;KLXLD§K = CPKLDDCK; theotÕdù ®o¸nCPKLXLHT
CP thùc x CPKLXLDD
+ ++
KLXL thùc bµn giao + cuèi kú theo
hiÖn trong kú trong kú dù to¸n
3.2. Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ theo tû lÖ hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng
Chñ yÕu ¸p dông ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë cña c«ng t¸c
l¾p ®Æt m¸y mãc thiÕt bÞ. Nã ®-îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc:
Chi phÝ thùc tÕ;KLXLDCK = Chi phÝCPTTKLXL Gi¸+trÞ
thùc tÕ; KLXLDD§K Gi¸ trÞ
thùc hiÖn + DTKLXLHT + DTKLXL DD
trong kú bµn giao cuèi kú
trong kú 20