Hoàn thiện kế toán nghiệp vụ bán hàng nội địa ở công ty xuất nhập khẩu nông sản thực phẩm hà nội
- 100 trang
- file .doc
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lêi nãi ®Çu
Tõ khi chuyÓn ®æi c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp
sang c¬ chÕ thÞ trêng ®· lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng h¬n
víi sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc
mäi thµnh phÇn kinh tÕ.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp th¬ng
m¹i muèn tån t¹i ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ cã chç ®øng
v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng ®ßi hái hµng ho¸ b¸n ra ph¶i ®îc
thÞ trêng, ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn. Môc tiªu cña doanh
nghiÖp lµ ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, b¶o toµn vµ
ph¸t triÓn vèn ®Ó t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc më réng thÞ phÇn
trong níc còng nh níc ngoµi. §Ó b¾t kÞp xu thÕ ph¸t triÓn vµ
kh«ng bÞ ®Èy ra khái “cuéc ch¬i ”, c¸c doanh nghiÖp th¬ng
m¹i ph¶i tæ chøc tèt nghiÖp vô b¸n hµng, b¸n hµng lµ kh©u
quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
B¸n hµng hay cßn gäi lµ tiªu thô lµ kh©u cuèi cïng trong
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. §Ó tiªu
thô ®¹t hiÖu qu¶, hµng ho¸ b¸n ra ph¶i cã chÊt lîng cao, gi¸
thµnh h¹, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn
thÞ trêng. Bëi cã tiªu thô tèt s¶n phÈm doanh nghiÖp míi
®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh ®îc thêng xuyªn liªn tôc.
Qua ®ã doanh nghiÖp sÏ t¨ng nhanh vßng quay vèn, cã thu
nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ vµ tÝch luü vèn ®Çu t ph¸t triÓn.
B¸n hµng cã ý nghÜa ®èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i, víi nÒn
kinh tÕ còng nh toµn x· héi. Nã cã ¶nh hëng trùc tiÕp mang
tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
1
LuËn v¨n tèt nghiÖp
th¬ng m¹i. Nã cung cÊp mét lîng s¶n phÈm hµng hãa thiÕt
yÕu cho nhu cÇu hµng ngµy cña ngêi d©n vµ nhu cÇu s¶n
xuÊt cña c¸c nghµnh kinh tÕ kh¸c cã liªn quan. §Ó hoµn
thµnh tèt kÕ ho¹ch tiªu thô hµng ho¸, mçi doanh nghiÖp ®Òu
cã nh÷ng biÖn ph¸p tæ chøc vµ qu¶n lý mµ trong ®ã kÕ to¸n
nghiÖp vô b¸n hµng gi÷ vai trß quan träng.ViÖc tæ chøc hîp lý
qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng lµ yªu cÇu
hÕt søc cÇn thiÕt kh«ng riªng víi bÊt cø doanh nghiÖp th¬ng
m¹i nµo.Thùc tÕ nÒn kinh tÕ quèc d©n ®· vµ ®ang cho thÊy
râ ®iÒu ®ã. Tuy nhiªn c«ng cô nµy ®· ®îc sö dông triÖt ®Ó
cha l¹i lµ vÊn ®Ò cÇn ®Ò cËp ®Õn.
NhËn thøc ®îc vai trß, ý nghÜa cña c«ng t¸c b¸n hµng
®ßi hái c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i kh«ng ngõng cñng cè,
n©ng cao, hoµn thiÖn kÕ to¸n b¸n hµng ®Ó theo kÞp tèc ®é
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay.
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu
n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi, em nhËn thÊy viÖc hoµn thiÖn
kÕ to¸n b¸n hµng t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c h¹ch to¸n
kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng lµ mét ®Ò tµi hay gãp phÇn ®a
viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng trë thµnh mét
c«ng cô ®¾c lùc phôc vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch tiªu thô hµng
ho¸ vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n lý. §îc sù gióp ®ì
nhiÖt t×nh cña thÇy NguyÔn ViÕt TiÕn, c¸c c« chó anh chÞ
phßng kÕ to¸n C«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm
Hµ Néi cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ë trêng, em ®· thùc
hiÖn luËn v¨n cña m×nh víi ®Ò tµi:
2
LuËn v¨n tèt nghiÖp
“Hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng néi ®Þa
ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi ”
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi trªn c¬ së ph©n
tÝch vÒ mÆt lý luËn kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n nghiÖp vô
b¸n hµng nãi riªng kÕt hîp víi thùc tiÔn kinh doanh vµ kÕ to¸n
nghiÖp vô b¸n hµng t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc
phÈm Hµ Néi tõ ®ã cã nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn
thiÖn h¬n n÷a kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng ë c«ng ty.
Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung cña luËn v¨n
gåm 3 ch¬ng :
Ch¬ng 1 : C¬ së lý luËn cña viÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp
vô b¸n hµng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
Ch¬ng 2 : Thùc tr¹ng kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng néi ®Þa
t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi
Ch¬ng 3 : Ph¬ng híng hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n
hµng néi ®Þa ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm
Hµ Néi
Do thêi gian thùc tËp cã h¹n, kinh nghiÖm thùc tÕ cha
cã, kh¶ n¨ng lý luËn cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn b¶n luËn v¨n nµy
khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn
®ãng gãp bæ sung cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c c« chó anh chÞ
phßng kÕ to¸n cña c«ng ty ®Ó ®Ò tµi cña em ®îc hoµn thiÖn
h¬n n÷a.
Ch¬ng 1
3
LuËn v¨n tèt nghiÖp
C¬ së lý luËn cña viÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô
b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹I
1.1Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ nghiÖp vô b¸n hµng
1.1.1 §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th¬ng
m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1.1.1 §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
§Êt níc ta ®ang tõng bíc ph¸t triÓn theo nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
§Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× §¶ng vµ Nhµ níc ®ang tõng bíc
®æi míi vµ hoµn thiÖn mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo m«
h×nh t b¶n chñ nghÜa sang mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng mang
"phong c¸ch" x· héi chñ nghÜa. NÒn kinh tÕ mµ ë ®ã nh÷ng
khuyÕt tËt cña thÞ trêng ®îc h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt. §iÒu
nµy kh«ng ph¶i dÔ bëi nã lµ bµi to¸n khã cña c¸c quèc gia
anh em cã cïng mét m« h×nh nh chóng ta ®ã lµ Trung Quèc,
Cu Ba vµ mét sè níc kh¸c. §Õn b©y giê theo ®¸nh gi¸ cña
nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ th× hiÖn nay chØ cã Trung Quèc lµ
thµnh c«ng h¬n so víi c¸c níc kh¸c khi vËn dông m« h×nh.
ChÝnh v× nh÷ng khã kh¨n trªn mµ §¶ng vµ Nhµ níc ta ph¶i
lu«n cã nh÷ng ®êng lèi, chÝnh s¸ch trong tõng thêi kú ,tõng
giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hay nãi mét c¸ch ®¬n
gi¶n ®ã lµ nh÷ng néi dung ®Þnh híng XHCN nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ë níc ta.
§Þnh híng XHCN trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta ®ã
lµ ®Þnh híng cña mét x· héi mµ ë ®ã sù hïng m¹nh cña quèc
gia lµ nhê vµo sù giµu cã vµ h¹nh phóc cña d©n c. X· héi
4
LuËn v¨n tèt nghiÖp
kh«ng cßn t×nh tr¹ng ngêi bãc lét ngêi mäi ngêi lµm viÖc theo
n¨ng lùc hëng theo lao ®éng .TÊt nhiªn, ®©y vÉn cßn lµ íc
m¬ cña Nhµ níc ta song lµ c¬ së ®Ó §¶ng vµ Nhµ níc ta x©y
dùng c¸c môc tiªu mét c¸ch phï hîp.
§ã lµ viÖc thùc hiÖn t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x·
héi, nÒn kinh tÕ cña níc ta cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, m«i
trêng sinh th¸i ®îc b¶o vÖ, kinh tÕ nhµ níc ph¶i ph¸t huy ®îc
vai trß chñ ®¹o cïng víi kinh tÕ hîp t¸c lµm nÒn t¶ng cho chÕ
®é x· héi míi, Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ v× môc tiªu d©n
giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh, kinh tÕ cña ta lµ
nÒn kinh tÕ d©n téc hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
XÐt trªn gãc ®é vi m« th× doanh nghiÖp lµ "tÕ bµo" cña
thùc thÓ kinh tÕ th× nã còng chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c ho¹t
®éng trong nÒn kinh tÕ. Mµ tríc tiªn nã sÏ chÞu sù t¸c ®éng
cña c¸c quy luËt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.Nh c¸c quy luËt
gi¸ trÞ, c¹nh tranh, cung cÇu vµ lu th«ng tiÒn tÖ.
Nhng dï lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®êng lèi TBCN hay
theo ®êng lèi XHCN th× nã còng cã nh÷ng ®Æc trng chung
nhÊt ®Þnh.V× vËy tríc tiªn chóng ta ph¶i ®i t×m hiÓu vÒ c¸c
®Æc ®iÓm nµy ®Ó tõ ®ã míi dÉn d¾t theo con ®êng mµ ta
lùa chän.
Tríc tiªn, ta ph¶i thÊy r»ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã tÝnh
tù chñ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ rÊt cao. Trong nÒn kinh tÕ
tËp trung quan liªu bao cÊp th× c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng
rÊt bÞ ®éng tÊt c¶ ®Òu do cÊp trªn ®a xuèng c¸c chØ tiªu
ph¶i hoµn thµnh kÕ ho¹ch trong n¨m...®iÒu nµy khiÕn cho
c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong
5
LuËn v¨n tèt nghiÖp
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nhng trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng th× c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i vËn ®éng ®Ó lµm sao
cã thÓ bï ®¾p ®îc chi phÝ vµ kinh doanh cã l·i ®ång thêi
ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
m×nh.
Trªn thÞ trêng hµng ho¸ rÊt phong phó, chÝnh do sù
n¨ng ®éng cña tõng doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t
triÓn mµ hä ph¶i lu«n t×m c¸ch t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã
chÊt lîng cao, mÉu m· ®Ñp, hµng ho¸ ph¶i cã nhiÒu chñng
lo¹i ®Ó cã thÓ ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu cña ngêi
tiªu dïng. §©y ®îc coi lµ mét u viÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
nã sÏ gióp cho x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn.
Gi¸ c¶ hµng ho¸ ®îc quyÕt ®Þnh ngay trªn thÞ trêng do
sù t¸c ®éng qua l¹i cña cung vµ cÇu. V× vËy, gi¸ c¶ trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng bao giê cè ®Þnh nhng c¸i quyÕt
®Þnh vÉn lµ gi¸ trÞ.
C¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu cña thÞ trêng bëi c¸c doanh
nghiÖp trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®Òu mong muèn vµ coi
môc tiªu cuèi cïng cña m×nh lµ thu ®îc lîi nhuËn. ChÝnh v×
vËy, mµ khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ trêng
hä ph¶i chÞu sù c¹nh tranh rÊt lín tõ c¸c ®èi thñ trong cïng
mét ngµnh hoÆc kh¸c ngµnh. C¹nh tranh sÏ ®µo th¶i nh÷ng
doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ sÏ
gióp cho c¸c doanh nghiÖp "chiÕn th¾ng " cã ®îc nhiÒu kinh
nghiÖm h¬n trªn th¬ng trêng vµ lín m¹nh h¬n vÒ tiÒm lùc
kinh tÕ.
6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Kinh tÕ thÞ trêng lµ hÖ thèng kinh tÕ më. Kinh tÕ thÞ tr-
êng lu«n ®ßi hái sù më cöa, bëi mét nÒn kinh tÕ mµ hµng
ho¸ lu«n dåi dµo th× sÏ dÉn ®Õn sù ø ®äng hµng ho¸ trong
níc nÕu ta kh«ng më cöa, khiÕn dÉn ®Õn hiÖn tîng khñng
ho¶ng thõa nã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng giao
dÞch víi níc ngoµi ®Ó cã thÓ lµm gi¶m ®îc hµng ho¸ thõa
®ång thêi nhê cã nÒn kinh tÕ më mµ ta cã thÓ cã ®îc c¸c lo¹i
hµng ho¸ mµ ta cßn thiÕu hoÆc cha s¶n xuÊt ®îc. §Æc biÖt
trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi mµ quèc tÕ ho¸ ngµy cµng lín
th× viÖc më cöa lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng.
1.1.1.2 ¶nh hëng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®èi víi
nghiÖp vô b¸n hµng
Kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh
nghiÖp tríc hÕt ph¶i gi¶i ®¸p c¸c vÊn ®Ò: kinh doanh hµng
ho¸ g×, híng tíi ®èi tîng kh¸ch hµng nµo vµ kinh doanh nh
thÕ nµo.
NÕu nh tríc ®©y c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ho¹t
®éng theo mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu tõ trªn xuèng díi: vèn
do nhµ níc cÊp, kÕ ho¹ch mua b¸n, gi¸ c¶ ®· cã s½n chØ viÖc
tu©n theo, l·i doanh nghiÖp hëng, lç nhµ níc chÞu…Khi
chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng cßn ®îc nhµ níc
bao cÊp n÷a, c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i tù t×m híng
®i cho m×nh, tù h¹ch to¸n ®éc lËp. Do vËy, mçi doanh
nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i ®Ò ra chiÕn lîc kinh doanh ®óng
®¾n ®Ó cã thÓ ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh trong cuéc c¹nh
tranh ®Çy kh¾c nghiÖt nµy. Cã thÓ nãi, tiªu thô hµng ho¸
7
LuËn v¨n tèt nghiÖp
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ qu¸ tr×nh gåm nhiÒu ho¹t
®éng: nghiªn cøu thÞ trêng, nghiªn cøu ngêi tiªu dïng, c¸c
chÝnh s¸ch vµ h×nh thøc b¸n hµng…®Ó doanh nghiÖp tiÕp
cËn ®îc víi kh¸ch hµng, tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng.
Do cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nªn doanh
nghiÖp ph¶i n¾m b¾t râ nhu cÇu thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng,
phôc vô cho hä nh÷ng s¶n phÈm tèt nhÊt c¶ vÒ kiÓu d¸ng,
chÊt lîng, gi¸ c¶ cïng c¸c dÞch vô kÌm theo.
V× vËy c¸c nhµ kinh doanh cÇn t×m kiÕm nh÷ng biÖn
ph¸p thóc ®Èy tiªu thô hµng ho¸ vµ tõ ®ã n©ng cao hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung. Qua ho¹t ®éng b¸n
hµng doanh nghiÖp tõng bíc chiÕm lÜnh thÞ trêng, thu lîi
nhuËn, t¹o dùng vÞ thÕ vµ uy tÝn cña m×nh trªn th¬ng trêng.
1.1.2 §Æc ®iÓm nghiÖp vô b¸n hµng trong doanh
nghiÖp th¬ng m¹i
1.1.2.1 Kh¸i niÖm b¸n hµng
B¸n hµng lµ qu¸ tr×nh trao ®æi th«ng qua c¸c ph¬ng
tiÖn thanh to¸n ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña hµng ho¸, dÞch vô.
Trong qu¸ tr×nh ®ã doanh nghiÖp chuyÓn giao s¶n phÈm,
hµng ho¸, dÞch vô cho kh¸ch hµng cßn kh¸ch hµng ph¶i tr¶
cho doanh nghiÖp kho¶n tiÒn t¬ng øng víi gi¸ b¸n cña s¶n
phÈm, hµng ho¸, dÞch vô theo gi¸ qui ®Þnh hoÆc gi¸ tho¶
thuËn. Hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ hµng
ho¸ mua vµo ®Õ b¸n ra nh»m ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt,
tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. Qu¸ tr×nh b¸n hµng lµ qu¸ tr×nh vËn
®éng cña vèn kinh doanh tõ vèn hµng ho¸ sang vèn b»ng
8
LuËn v¨n tèt nghiÖp
tiÒn vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ kinh doanh. Qu¸ tr×nh b¸n hµng
hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®îc chuyÓn giao cho ngêi mua vµ
doanh nghiÖp ®· thu ®îc tiÒn b¸n hµng hoÆc kh¸ch hµng
chÊp nhËn thanh to¸n.
Qua ®ã, ta cã thÓ kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña
qu¸ tr×nh b¸n hµng nh sau:
- VÒ mÆt hµnh vi: Cã sù tho¶ thuËn trao ®æi diÔn ra gi÷a
ngêi mua vµ ngêi b¸n. Ngêi b¸n ®ång ý b¸n, ngêi mua ®ång
ý mua, ngêi b¸n xuÊt giao hµng cho ngêi mua, ngêi mua tr¶
tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn.
- VÒ b¶n chÊt kinh tÕ: B¸n hµng lµ qu¸ tr×nh thay ®æi
quyÒn së h÷u hµng ho¸. Sau khi b¸n hµng quyÒn së h÷u
hµng ho¸ chuyÓn cho ngêi mua, ngêi b¸n kh«ng cßn quyÒn së
h÷u vÒ sè hµng ®· b¸n.
Thùc hiÖn qu¸ tr×nh b¸n hµng, ®¬n vÞ b¸n xuÊt giao
cho kh¸ch hµng mét khèi lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh theo tho¶
thuËn hoÆc hîp ®ång ®· ký kÕt vµ sÏ nhËn l¹i tõ kh¸ch hµng
mét kho¶n tiÒn t¬ng øng víi gi¸ b¸n sè hµng ho¸ ®ã.
Doanh thu b¸n hµng ®îc h×nh thµnh ®ã chÝnh lµ nguån
bï ®¾p chi phÝ vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
VÒ nguyªn t¾c chØ khi nµo chuyÓn quyÒn së h÷u hµng
ho¸ tõ ®¬n vÞ b¸n sang kh¸ch hµng vµ kh¸ch hµng thanh
to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n th× hµng míi ®îc coi lµ
b¸n, lóc ®ã míi ph¶n ¸nh doanh thu. Do ®ã t¹i thêi ®iÓm x¸c
nhËn lµ b¸n hµng vµ ghi nhËn doanh thu cã thÓ doanh nghiÖp
9
LuËn v¨n tèt nghiÖp
thu ®îc tiÒn hµng hoÆc còng cã thÓ cha thu ®îc v× ngêi mua
míi chÊp nhËn tr¶.
1.1.2.2 Vai trß cña b¸n hµng
B¸n hµng lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh tuÇn
hoµn vèn vµ nã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng.
Víi c¸c doanh nghiÖp, b¸n ®îc hµng th× míi cã thu nhËp
®Ó bï ®¾p chi phÝ ®· bá ra vµ cã l·i. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c
doanh thu b¸n hµng lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu kinh
tÕ –tµi chÝnh, tr×nh ®é ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vµ thùc hiÖn
nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc.
§èi víi ngêi tiªu dïng c«ng t¸c b¸n hµng ®¸p øng ®îc nhu
cÇu tiªu dïng cña kh¸ch hµng. ChØ cã th«ng qua b¸n hµng
th× tÝnh h÷u Ých cña hµng ho¸ míi ®îc thùc hiÖn vµ ®îc x¸c
®Þnh vÒ mÆt sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i, thêi gian, sù phï
hîp víi thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng míi ®îc x¸c ®Þnh râ. Nh vËy
b¸n hµng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¸i s¶n xuÊt x· héi.
Qu¸ tr×nh b¸n hµng cßn ¶nh hëng ®Õn quan hÖ c©n
®èi gi÷a c¸c nghµnh, gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau, t¸c
®éng ®Õn quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng.C«ng t¸c b¸n
hµng cña doanh nghiÖp mµ tæ chøc tèt, th«ng suèt sÏ t¸c
®éng ®Õn ho¹t ®éng mua hµng, s¶n xuÊt, dù tr÷, t¹o ®iÒu
kiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh kinh doanh tiÕn hµnh mét c¸ch
nhanh chãng, ®ång vèn ®îc lu©n chuyÓn nhanh. Kinh doanh
cã l·i th× doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng,
n©ng cao nghiÖp vô, tr×nh ®é qu¶n lý vµ ®êi sèng cña c¸n
bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, t¹o nguån tÝch luü
10
LuËn v¨n tèt nghiÖp
quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mét doanh nghiÖp
®îc coi lµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ nÕu cã tÝch luü vµ toµn bé
chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh ®Òu ®îc bï ®¾p l¹i
b»ng thu nhËp vÒ b¸n hµng.
B¸n hµng lµ ®iÒu kiÖn v« cïng quan träng ®Ó doanh
nghiÖp ®øng v÷ng trªn thÞ trêng. Do ®ã c«ng t¸c b¸n hµng
cÇn ph¶i ®îc n¾m b¾t, theo dâi chÆt chÏ, thêng xuyªn qu¸
tr×nh b¸n hµng tõ kh©u mua hµng, dù tr÷, b¸n hµng, thanh
to¸n thu nép kÞp thêi ®¶m b¶o x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
®óng tr¸nh hiÖn tîng l·i gi¶, lç thËt.
1.1.2.3 C¸c ph¬ng thøc b¸n hµng
1.1.2.3.1 Ph¬ng thøc b¸n bu«n
B¸n bu«n lµ viÖc b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n
(nh÷ng ngêi trung gian) ®Ó hä tiÕp tôc chuyÓn b¸n hoÆc
b¸n cho ngêi s¶n xuÊt ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm.
Hµng ho¸ sau khi b¸n vÉn cßn n»m trong lu th«ng, hoÆc
trong s¶n xuÊt, cha ®Õn tay ngêi tiªu dïng cuèi cïng. B¸n
hµng theo ph¬ng thøc nµy thêng b¸n víi khèi lîng lín vµ cã
thêi h¹n thu håi vèn nhanh.
Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, b¸n bu«n hµng ho¸ th-
êng ¸p dông hai ph¬ng thøc:
B¸n bu«n qua kho: lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ hµng ho¸
®îc ®a vÒ kho cña ®¬n vÞ råi míi tiÕp tôc chuyÓn b¸n. B¸n
bu«n qua kho ®îc tiÕn hµnh díi hai h×nh thøc:
- B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp
: theo h×nh thøc nµy bªn mua cö c¸n bé nghiÖp vô trùc tiÕp
11
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®Õn nhËn hµng trùc tiÕp t¹i kho cña bªn b¸n. Sè hµng ®îc
x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn hµng vµ
®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn nî.
- B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng : theo
h×nh thøc nµy bªn b¸n xuÊt kho ®Ó giao hµng cho bªn mua
t¹i ®Þa ®iÓm ngêi mua ®· qui ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ
gi÷a hai bªn b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i tù cã hoÆc thuª ngoµi.
Khi hµng ho¸ vËn chuyÓn th× vÉn thuéc bªn b¸n. Chøng tõ
göi hµng ®i lµ phiÕu göi hµng, vËn ®¬n vËn chuyÓn. Chøng
tõ b¸n hµng còng lµ ho¸ ®¬n hoÆc phiÕu xuÊt kho kiªm ho¸
®¬n. Hµng ho¸ göi ®i cha ph¶i lµ b¸n mµ vÉn thuéc quyÒn
së h÷u doanh nghiÖp. Hµng göi ®i ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô
khi bªn mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn.
B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: Lµ trêng hîp hµng ho¸
b¸n cho bªn mua ®îc giao th¼ng tõ kho cña bªn cung cÊp
hoÆc giao th¼ng tõ bÕn c¶ng nhµ ga chø kh«ng qua kho cña
c«ng ty. B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng lµ ph¬ng thøc b¸n
hµng tiÕt kiÖm nhÊt v× nã gi¶m ®îc chi phÝ lu th«ng, t¨ng
nhanh sù vËn ®éng cña hµng ho¸. Nhng ph¬ng thøc nµy chØ
¸p dông trong trêng hîp cung øng hµng ho¸ cã kÕ ho¹ch, khèi
lîng hµng ho¸ lín, hµng b¸n ra kh«ng cÇn chän läc, bao gãi.
Ph¬ng thøc nµy cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c h×nh thøc sau:
- B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc giao
trùc tiÕp (h×nh thøc giao tay ba) : Theo h×nh thøc nµy,
doanh nghiÖp tiÕn hµnh bu«n b¸n víi bªn cung cÊp vÒ mua
hµng ®ång thêi tiÕn hµnh thanh to¸n víi bªn mua vÒ b¸n
hµng. C¶ 3 bªn cïng chøng kiÕn viÖc giao nhËn hµng ho¸. Khi
12
LuËn v¨n tèt nghiÖp
bªn mua ký nhËn ®ñ hµng vµ ®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn nî
th× hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
- B¸n bu«n vËn vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc vËn
chuyÓn hµng :Theo h×nh thøc nµy, doanh nghiÖp th¬ng m¹i
sau khi mua hµng, nhËn hµng mua, b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i
tù cã hoÆc thuª ngoµi chuyÓn hµng ®Õn giao cho bªn mua
t¹i ®Þa ®iÓm ®· qui ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ. Hµng ho¸
®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi nhËn ®îc tiÒn cña bªn mua
thanh to¸n hoÆc giÊy b¸o cña bªn mua ®· nhËn ®îc hµng vµ
chÊp nhËn thanh to¸n.
1.1.2.3.2 Ph¬ng thøc b¸n lÎ hµng ho¸
B¸n lÎ lµ b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng ®Ó tho¶
m·n nhu cÇu c¸ nh©n vµ tËp thÓ. Hµng ho¸ sau khi b¸n ®i
vµo tiªu dïng trùc tiÕp, kÕt thóc kh©u lu th«ng. Khèi lîng
hµng b¸n thêng nhá, phong phó ®a d¹ng c¶ vÒ chñng lo¹i,
mÉu m·. Trong b¸n lÎ cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc sau:
H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn trùc tiÕp : §©y lµ h×nh
thøc b¸n hµng mµ nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp thu tiÒn cña
kh¸ch hµng vµ giao hµng cho kh¸ch. Trong h×nh thøc nµy
nh©n viªn b¸n hµng lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vÒ sè
hµng ®· nhËn ra quÇy ®Ó b¸n lÎ. §Ó ph¶n ¸nh râ sè lîng
hµng nhËn ra vµ ®· b¸n th× nh©n viªn b¸n hµng ph¶i tiÕn
hµnh h¹ch to¸n nghiÖp vô trªn c¸c thÎ hµng ë quÇy hµng. ThÎ
hµng ®îc më cho tõng mÆt hµng ®Ó ghi chÐp sù biÕn ®éng
cña hµng hãa trong tõng ca, tõng ngµy. Cuèi ca, ngµy nh©n
viªn b¸n hµng ph¶i kiÓm tiÒn, lµm giÊy nép tiÒn b¸n hµng
13
LuËn v¨n tèt nghiÖp
trong ca, cuèi ngµy ®Ó ghi chÐp vµo thÎ vµ lËp b¸o c¸o b¸n
hµng. Ph¬ng thøc nµy ¸p dông phæ biÕn ë nh÷ng c«ng ty th-
¬ng m¹i b¸n lÎ v× tiÕt kiÖm ®îc lao ®éng, kh¸ch mua hµng
thuËn tiÖn nhng nÕu kh«ng qu¶n lý chÆt chÏ dÔ x¶y ra tiªu
cùc, mÊt tiÒn…
H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn tËp trung : Lµ ph¬ng thøc
b¸n hµng mµ nghiÖp vô b¸n hµng vµ thu tiÒn t¸ch rêi nhau,
mçi quÇy hµng cã nh©n viªn thu ng©n lµm nhiÖm vô viÕt
ho¸ ®¬n hoÆc tÝch kª thu tiÒn cña kh¸ch mua hµng. Kh¸ch
hµng sÏ cÇm ho¸ ®¬n hoÆc tÝch kª ®Õn nhËn hµng ë quÇy
do nh©n viªn thu ng©n giao vµ tr¶ ho¸ ®¬n, tÝch kª cho
nh©n viªn b¸n hµng. Cuèi ca, cuèi ngµy nh©n viªn thu ng©n
kiÓm tiÒn lµm giÊy nép tiÒn b¸n hµng, cßn nh©n viªn b¸n
hµng c¨n cø vµo sè hµng ®· giao theo c¸c ho¸ ®¬n vµ tÝch
kª thu l¹i hoÆc kiÓm kª hµng ho¸ cßn l¹i cuèi ca, cuèi ngµy
®Ó x¸c ®Þnh hµng hãa ®· giao, lËp b¸o c¸o b¸n hµng trong
ca(ngµy). §èi chiÕu sè tiÒn nép theo giÊy nép tiÒn víi doanh
thu b¸n hµng theo c¸c b¸o c¸o b¸n hµng ®Ó x¸c ®Þnh thõa
vµ thiÕu tiÒn hµng. Do cã viÖc t¸ch rêi gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi
thu tiÒn nh vËy sÏ tr¸nh ®îc sai sãt, mÊt m¸t hµng ho¸ vµ
tiÒn. Ngêi b¸n chØ giao hµng nªn tr¸nh ®îc nhÇm lÉn vÒ tiÒn
hµng trong qu¸ tr×nh b¸n, mÆt kh¸c hä sÏ cã nhiÒu thêi gian
®Ó chuÈn bÞ hµng ho¸ phôc vô kh¸ch hµng tèt h¬n. Tuy vËy,
h×nh thøc nµy l¹i g©y phiÒn hµ cho kh¸ch hµng, v× thÕ chØ
¸p dông víi nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao.
H×nh thøc b¸n hµng tr¶ gãp: Lµ ph¬ng thøc b¸n hµng
thu tiÒn nhiÒu lÇn. Ngêi mua sÏ thanh to¸n lÇn ®Çu t¹i thêi
14
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®iÓm mua. Sè tiÒn cßn l¹i ngêi mua chÊp nhËn tr¶ dÇn ë c¸c
kú tiÕp theo. Ngoµi sè tiÒn ph¶i tr¶ theo gi¸ mua hµng ho¸,
ngêi mua cßn ph¶i tr¶ thªm mét kho¶n tiÒn l·i do tr¶ chËm.
Theo h×nh thøc tr¶ gãp, vÒ mÆt h¹ch to¸n khi giao hµng cho
ngêi mua th× lîng hµng chuyÓn giao ®îc coi lµ tiªu thô. H×nh
thøc nµy gióp doanh nghiÖp më réng thÞ trêng tiªu thô, thu
hót ®îc nhiÒu kh¸ch hµng.
H×nh thøc b¸n hµng tù phôc vô : H×nh thøc nµy hiÖn
®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë níc ta, ®îc tæ chøc díi d¹ng cöa
hµng tù chän hoÆc siªu thÞ. Kh¸ch hµng ®Õn mua hµng tù
do lùa chän råi mang ra bé phËn thu tiÒn ®Ó thanh to¸n.
Nh©n viªn thu ng©n tÝnh råi thu tiÒn cña kh¸ch hµng lËp ho¸
®¬n b¸n hµng vµ cuèi ngµy nép tiÒn cho thñ quü. H×nh thøc
nµy ®ßi hái vèn ®Çu t lín v× ph¶i trang bÞ c¸c ph¬ng tiÖn kü
thuËt hiÖn ®¹i vµo viÖc b¸n hµng.
1.1.2.3.3 Ph¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý
Lµ ph¬ng thøc mµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i xuÊt hµng
giao cho bªn nhËn ®¹i lý ®Ó b¸n. Bªn ®¹i lý sÏ trùctiÕp b¸n
hµng, thanh to¸n tiÒn cho doanh nghiÖp th¬ng m¹i vµ ®îc h-
ëng hoa hång ®¹i lý. Sè hµng göi ®¹i lý vÉn thuéc quyÒn së
h÷u cña doanh nghiÖp vµ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi doanh
nghiÖp nhËn ®îc tiÒn do bªn ®¹i lý thanh to¸n hoÆc nhËn
giÊy b¸o chÊp nhËn thanh to¸n.
1.1.2.4 Gi¸ c¶ hµng ho¸
15
LuËn v¨n tèt nghiÖp
C¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i hiÖn nay trªn thÞ trêng
®Òu c¹nh tranh víi nhau b»ng gi¸ c¶ vµ chÊt lîng hµng ho¸.
Tuy nhiªn, dï hµng ho¸ cã chÊt lîng tèt ®i ch¨ng n÷a mµ gi¸
l¹i qu¸ cao th× kh«ng thÓ thu hót ®îc kh¸ch hµng. Bëi vËy,
gi¸ c¶ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè v« cïng quan träng, lµ vò
khÝ chiÕn lîc cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn doanh thu vµ lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, lîi
nhuËn ®îc coi lµ mét tiªu chÝ quan träng, lµ môc tiªu cuèi
cïng mµ mçi doanh nghiÑp ®Òu híng tíi. V× thÕ, viÖc x¸c
®Þnh gi¸ b¸n lµ mét c«ng viÖc rÊt khã kh¨n, mçi doanh
nghiÖp ph¶i tù x¸c ®Þnh cho m×nh møc gi¸ phï hîp dùa vµo
nhu cÇu thÞ trêng, ®iÒu kiÖn cña m×nh…HiÖn nay doanh
nghiÖp thêng x¸c ®Þnh gi¸ b¸n theo c«ng thøc:
Gi¸ b¸n = Gi¸ mua thùc tÕ + ThÆng sè th¬ng m¹i
ThÆng sè th¬ng m¹i = Gi¸ mua thùc tÕ x TØ
lÖ(%)thÆng sè th¬ng m¹i
Tõ ®ã ta cã:
Gi¸ b¸n = Gi¸ mua thùc tÕ x [ 1+TØ lÖ (%) thÆng sè
th¬ng m¹i ]
1.1.2.5 C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh c¸c doanh
nghiÖp thêng xuyªn ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n víi
c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc vµ c¸ nh©n cã liªn quan nh thanh to¸n
tiÒn hµng ho¸, dÞch vô víi ngêi cung cÊp, thanh to¸n tiÒn
thuÕ víi c¬ quan thuÕ…MÆt kh¸c víi t c¸ch lµ mét nhµ cung
16
LuËn v¨n tèt nghiÖp
cÊp, doanh nghiÖp còng nhËn thêng xuyªn c¸c kho¶n thanh
to¸n tõ c¸c kh¸ch hµng cña m×nh. ViÖc thanh to¸n tiÒn hµng
®îc tiÕn hµnh theo nhiÒu ph¬ng thøc, cã thÓ tr¶ tiÒn tríc, tr¶
tiÒn ngay, tr¶ tiÒn sau tuú theo sù tho¶ thuËn mua b¸n gi÷a
hai bªn. §ång thêi nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¶ hai bªn vµ nã
gióp cho viÖc qu¶n lý tiÒn vèn trong doanh nghiÖp phï hîp víi
sù vËn ®éng cña chóng. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp th¬ng
m¹i ¸p dông 2 h×nh thøc chñ yÕu sau:
Ph¬ng thøc thanh to¸n ngay : Sau khi giao hµng cho
bªn mua vµ bªn mua chÊp nhËn thanh to¸n lu«n, bªn b¸n cã
thÓ thu tiÒn hµng ngay b»ng tiÒn mÆt, sÐc, hoÆc cã thÓ
b»ng hµng ( nÕu b¸n hµng theo ph¬ng thøc hµng ®æi
hµng ). Ph¬ng thøc nµy ¸p dông ®èi víi kh¸ch hµng kh«ng th-
êng xuyªn liªn tôc giao dÞch th× tríc khi nhËn hµng ph¶I
thanh to¸n ®Çy ®ñ tiÒn hµng theo ho¸ ®¬n. NÕu muèn nî
l¹I ph¶I cã tµI s¶n thÕ chÊp hay tÝn chÊp cña c«ng ty, c¸
nh©n kh¸c ®øng ra cam ®oan tr¶ ®óng h¹n theo quy ®Þnh.
Ph¬ng thøc thanh to¸n chËm tr¶ : Theo ph¬ng thøc
nµy, bªn b¸n sÏ nhËn ®îc tiÒn hµng sau mét kho¶ng thêi gian
mµ hai bªn tho¶ thuËn tríc. Do ®ã h×nh thµnh kho¶n c«ng nî
ph¶I thu cña kh¸ch hµng. Nî ph¶I thu cÇn ®îc h¹ch to¸n chi
tiÕt cho tõng ®èi tîng ph¶I thu. ViÖc cho kh¸ch hµng nî hay lµ
thanh to¸n sau ®èi víi doanh nghiÖp chØ h¹n chÕ trong mét
thêi gian ng¾n mµ cho mét sè Ýt kh¸ch hµng mua b¸n thêng
xuyªn, cã tÝn nhiÖm, lµm ¨n l©u dµi.
1.1.2.6 Ph¹m vi vµ thêi ®iÓm ghi chÐp
17
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, b¸n hµng lµ kh©u cuèi
cïng cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn
c¶ qu¸ tr×nh kinh doanh. Bëi vËy, viÖc x¸c ®Þnh ®óng hµng
b¸n cã ý nghÜa v« cïng quan träng, gióp cho viÖc x¸c ®Þnh
chÝnh x¸c doanh thu b¸n hµng, tõ ®ã t¹o ®IÒu kiÖn cho viÖc
tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng ®îc khoa häc vµ theo dâi chÆt chÏ
c¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng ®Ó ®«n ®èc kh¸ch hµng
thanh to¸n kÞp thêi.
Hµng ho¸ ®îc gäi lµ hµng b¸n khi doanh nghiÖp xuÊt
giao hµng cho kh¸ch hµng ®· thu ®îc tiÒn ngay hoÆc kh¸ch
hµng ®· chÊp nhËn thanh to¸n. Theo quy ®Þnh hiÖn nay,
hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh lµ hµng b¸n trong
c¸c trêng hîp:
- Thùc hiÖn b¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ ngay ( ®· thu ®îc
tiÒn mÆt, sÐc, giÊy b¸o cã…)
- Thùc hiÖn b¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, kho¶n tiÒn
nµy ®îc goi lµ kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng. Doanh thu nµy
lµ doanh thu tr¶ chËm.
- Kh¸ch hµng øng tríc tiÒn mua hµng cña doanh nghiÖp. Khi
chuyÓn hµng tr¶ cho kh¸ch th× hµng ho¸ ®ã ®îc coi lµ hµng
b¸n vµ khi ®ã doanh thu b¸n hµng còng ®îc ghi nhËn.
Nh vËy, thêi ®iÓm ®Ó x¸c ®Þnh hµng b¸n kh«ng ph¶i
tÝnh tõ lóc xuÊt giao hµng cho kh¸ch hµng mµ ph¶i c¨n cø
vµo thêi ®iÓm thanh to¸n cña kh¸ch hµng, tøc lµ lóc doanh
nghiÖp thu ®îc tiÒn vÒ nÕu kh¸ch hµng thanh to¸n b»ng tiÒn
mÆt hoÆc nhËn giÊy b¸o cã cña ng©n hµng nÕu kh¸ch hµng
thanh to¸n b»ng h×nh thøc chuyÓn kho¶n qua ng©n hµng.
18
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Do ®ã, hµng ho¸ göi ®i cña doanh nghiÖp vÒ mÆt ph¸p lý
vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ, chØ khi nµo kh¸ch
hµng tr¶ tiÒn hay chÊp nhËn thanh to¸n th× lóc ®ã sè hµng
ho¸ göi ®i míi thuéc quyÒn së h÷u cña kh¸ch hµng. Khi ®ã
hµng ho¸ cña doanh nghiÖp míi ®îc coi lµ hµng b¸n vµ doanh
thu b¸n hµng sÏ ®îc ghi nhËn.
1.1.3 Yªu cÇu qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng
NghiÖp vô b¸n hµng cã liªn quan ®Õn nhiÒu kh¸ch
hµng kh¸c nhau, c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng, c¸c thÓ thøc
thanh to¸n. Qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng trong doanh nghiÖp
th¬ng m¹i chÝnh lµ viÖc qu¶n lý vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶
hµng ho¸, vÒ viÖc thu håi tiÒn hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
kinh doanh. Yªu cÇu:
- §Ó qu¶n lý vÒ sè lîng ®ßi hái ph¶i thêng xuyªn ph¶n ¸nh
gi¸m ®èc t×nh h×nh sù vËn ®éng cña tõng lo¹i hµng ho¸
trong qu¸ tr×nh nhËp – xuÊt – tån kho c¶ vÒ sè lîng vµ mÆt
hµng, ph¸t hiÖn kÞp thêi hµng ho¸ ø ®äng ®Ó cã biÖn ph¸p
gi¶i quyÕt nhanh chãng sè hµng.
- VÒ mÆt chÊt lîng, ph¶i lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra, ph©n
cÊp mÆt hµng vµ cã chÕ ®é b¶o qu¶n riªng ®èi víi tõng lo¹i
mÆt hµng, nhÊt lµ c¸c lo¹i mÆt hµng dÔ h háng, kÞp thêi
ph¸t hiÖn c¸c s¶n phÈm kÐm phÈm chÊt. Cã nh vËy míi gi÷
®îc uy tÝn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, kÐo dµi chu kú
khai th¸c cña doanh nghiÖp.
19
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- N¾m b¾t, theo dâi chÆt chÏ tõng ph¬ng thøc b¸n hµng,
tõng thÓ thøc thanh to¸n, tõng lo¹i hµng ho¸ vµ tõng kh¸ch
hµng. §«n ®èc thanh to¸n, thu håi ®Çy ®ñ tiÒn hµng.
- TÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ tõng lo¹i ho¹t
®éng vµ thùc hiÖn nghiªm tóc c¬ chÕ ph©n phèi lîi nhuËn.
Thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi nhµ níc theo quy ®Þnh.
1.1.4 NhiÖm vô cña kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng
Môc tiªu lín nhÊt ®èi víi mçi doanh nghiÖp lµ cã thÓ
c¹nh tranh trªn thÞ trêng vµ ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn, qua
®ã më réng thÞ phÇn nh»m kh¼ng ®Þnh chç ®øng cña
m×nh. Trong c¸c doanh nghiÖp, kÕ to¸n lµ c«ng cô ®¾c lùc
phôc vô cho viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh vµ lËp kÕ
ho¹ch tiªu thô. §Ó ph¸t huy vai trß cña kÕ to¸n ®èi víi ho¹t
®éng kinh doanh, kÕ to¸n b¸n hµng cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt
c¸c nhiÖm vô:
1.1.4.1 Ghi chÐp, ph¶n ¸nh kÞp thêi ®Çy ®ñ doanh thu b¸n
hµng.
1.1.4.2 Ghi chÐp, ph¶n ¸nh kÞp thêi, ®Çy ®ñ c¸c kho¶n gi¶m
trõ doanh thu vµ x¸c ®Þnh ®óng doanh thu thuÇn cña hµng
ho¸ ®· tiªu thô.
1.1.4.3 TÝnh to¸n chÝnh x¸c gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ho¸
®· tiªu thô, nh»m x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ kinh doanh
trong kú cña doanh nghiÖp. TrÞ gi¸ hµng xuÊt b¸n ®îc x¸c
®Þnh theo mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau:
20
Lêi nãi ®Çu
Tõ khi chuyÓn ®æi c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp
sang c¬ chÕ thÞ trêng ®· lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng h¬n
víi sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc
mäi thµnh phÇn kinh tÕ.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp th¬ng
m¹i muèn tån t¹i ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ cã chç ®øng
v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng ®ßi hái hµng ho¸ b¸n ra ph¶i ®îc
thÞ trêng, ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn. Môc tiªu cña doanh
nghiÖp lµ ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, b¶o toµn vµ
ph¸t triÓn vèn ®Ó t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc më réng thÞ phÇn
trong níc còng nh níc ngoµi. §Ó b¾t kÞp xu thÕ ph¸t triÓn vµ
kh«ng bÞ ®Èy ra khái “cuéc ch¬i ”, c¸c doanh nghiÖp th¬ng
m¹i ph¶i tæ chøc tèt nghiÖp vô b¸n hµng, b¸n hµng lµ kh©u
quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
B¸n hµng hay cßn gäi lµ tiªu thô lµ kh©u cuèi cïng trong
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. §Ó tiªu
thô ®¹t hiÖu qu¶, hµng ho¸ b¸n ra ph¶i cã chÊt lîng cao, gi¸
thµnh h¹, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn
thÞ trêng. Bëi cã tiªu thô tèt s¶n phÈm doanh nghiÖp míi
®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh ®îc thêng xuyªn liªn tôc.
Qua ®ã doanh nghiÖp sÏ t¨ng nhanh vßng quay vèn, cã thu
nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ vµ tÝch luü vèn ®Çu t ph¸t triÓn.
B¸n hµng cã ý nghÜa ®èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i, víi nÒn
kinh tÕ còng nh toµn x· héi. Nã cã ¶nh hëng trùc tiÕp mang
tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
1
LuËn v¨n tèt nghiÖp
th¬ng m¹i. Nã cung cÊp mét lîng s¶n phÈm hµng hãa thiÕt
yÕu cho nhu cÇu hµng ngµy cña ngêi d©n vµ nhu cÇu s¶n
xuÊt cña c¸c nghµnh kinh tÕ kh¸c cã liªn quan. §Ó hoµn
thµnh tèt kÕ ho¹ch tiªu thô hµng ho¸, mçi doanh nghiÖp ®Òu
cã nh÷ng biÖn ph¸p tæ chøc vµ qu¶n lý mµ trong ®ã kÕ to¸n
nghiÖp vô b¸n hµng gi÷ vai trß quan träng.ViÖc tæ chøc hîp lý
qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng lµ yªu cÇu
hÕt søc cÇn thiÕt kh«ng riªng víi bÊt cø doanh nghiÖp th¬ng
m¹i nµo.Thùc tÕ nÒn kinh tÕ quèc d©n ®· vµ ®ang cho thÊy
râ ®iÒu ®ã. Tuy nhiªn c«ng cô nµy ®· ®îc sö dông triÖt ®Ó
cha l¹i lµ vÊn ®Ò cÇn ®Ò cËp ®Õn.
NhËn thøc ®îc vai trß, ý nghÜa cña c«ng t¸c b¸n hµng
®ßi hái c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i kh«ng ngõng cñng cè,
n©ng cao, hoµn thiÖn kÕ to¸n b¸n hµng ®Ó theo kÞp tèc ®é
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay.
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu
n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi, em nhËn thÊy viÖc hoµn thiÖn
kÕ to¸n b¸n hµng t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c h¹ch to¸n
kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng lµ mét ®Ò tµi hay gãp phÇn ®a
viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng trë thµnh mét
c«ng cô ®¾c lùc phôc vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch tiªu thô hµng
ho¸ vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n lý. §îc sù gióp ®ì
nhiÖt t×nh cña thÇy NguyÔn ViÕt TiÕn, c¸c c« chó anh chÞ
phßng kÕ to¸n C«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm
Hµ Néi cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ë trêng, em ®· thùc
hiÖn luËn v¨n cña m×nh víi ®Ò tµi:
2
LuËn v¨n tèt nghiÖp
“Hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng néi ®Þa
ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi ”
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi trªn c¬ së ph©n
tÝch vÒ mÆt lý luËn kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n nghiÖp vô
b¸n hµng nãi riªng kÕt hîp víi thùc tiÔn kinh doanh vµ kÕ to¸n
nghiÖp vô b¸n hµng t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc
phÈm Hµ Néi tõ ®ã cã nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn
thiÖn h¬n n÷a kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng ë c«ng ty.
Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung cña luËn v¨n
gåm 3 ch¬ng :
Ch¬ng 1 : C¬ së lý luËn cña viÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp
vô b¸n hµng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
Ch¬ng 2 : Thùc tr¹ng kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng néi ®Þa
t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi
Ch¬ng 3 : Ph¬ng híng hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n
hµng néi ®Þa ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm
Hµ Néi
Do thêi gian thùc tËp cã h¹n, kinh nghiÖm thùc tÕ cha
cã, kh¶ n¨ng lý luËn cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn b¶n luËn v¨n nµy
khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn
®ãng gãp bæ sung cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c c« chó anh chÞ
phßng kÕ to¸n cña c«ng ty ®Ó ®Ò tµi cña em ®îc hoµn thiÖn
h¬n n÷a.
Ch¬ng 1
3
LuËn v¨n tèt nghiÖp
C¬ së lý luËn cña viÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô
b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹I
1.1Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ nghiÖp vô b¸n hµng
1.1.1 §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th¬ng
m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1.1.1 §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
§Êt níc ta ®ang tõng bíc ph¸t triÓn theo nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
§Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× §¶ng vµ Nhµ níc ®ang tõng bíc
®æi míi vµ hoµn thiÖn mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo m«
h×nh t b¶n chñ nghÜa sang mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng mang
"phong c¸ch" x· héi chñ nghÜa. NÒn kinh tÕ mµ ë ®ã nh÷ng
khuyÕt tËt cña thÞ trêng ®îc h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt. §iÒu
nµy kh«ng ph¶i dÔ bëi nã lµ bµi to¸n khã cña c¸c quèc gia
anh em cã cïng mét m« h×nh nh chóng ta ®ã lµ Trung Quèc,
Cu Ba vµ mét sè níc kh¸c. §Õn b©y giê theo ®¸nh gi¸ cña
nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ th× hiÖn nay chØ cã Trung Quèc lµ
thµnh c«ng h¬n so víi c¸c níc kh¸c khi vËn dông m« h×nh.
ChÝnh v× nh÷ng khã kh¨n trªn mµ §¶ng vµ Nhµ níc ta ph¶i
lu«n cã nh÷ng ®êng lèi, chÝnh s¸ch trong tõng thêi kú ,tõng
giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hay nãi mét c¸ch ®¬n
gi¶n ®ã lµ nh÷ng néi dung ®Þnh híng XHCN nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ë níc ta.
§Þnh híng XHCN trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta ®ã
lµ ®Þnh híng cña mét x· héi mµ ë ®ã sù hïng m¹nh cña quèc
gia lµ nhê vµo sù giµu cã vµ h¹nh phóc cña d©n c. X· héi
4
LuËn v¨n tèt nghiÖp
kh«ng cßn t×nh tr¹ng ngêi bãc lét ngêi mäi ngêi lµm viÖc theo
n¨ng lùc hëng theo lao ®éng .TÊt nhiªn, ®©y vÉn cßn lµ íc
m¬ cña Nhµ níc ta song lµ c¬ së ®Ó §¶ng vµ Nhµ níc ta x©y
dùng c¸c môc tiªu mét c¸ch phï hîp.
§ã lµ viÖc thùc hiÖn t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x·
héi, nÒn kinh tÕ cña níc ta cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, m«i
trêng sinh th¸i ®îc b¶o vÖ, kinh tÕ nhµ níc ph¶i ph¸t huy ®îc
vai trß chñ ®¹o cïng víi kinh tÕ hîp t¸c lµm nÒn t¶ng cho chÕ
®é x· héi míi, Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ v× môc tiªu d©n
giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh, kinh tÕ cña ta lµ
nÒn kinh tÕ d©n téc hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
XÐt trªn gãc ®é vi m« th× doanh nghiÖp lµ "tÕ bµo" cña
thùc thÓ kinh tÕ th× nã còng chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c ho¹t
®éng trong nÒn kinh tÕ. Mµ tríc tiªn nã sÏ chÞu sù t¸c ®éng
cña c¸c quy luËt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.Nh c¸c quy luËt
gi¸ trÞ, c¹nh tranh, cung cÇu vµ lu th«ng tiÒn tÖ.
Nhng dï lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®êng lèi TBCN hay
theo ®êng lèi XHCN th× nã còng cã nh÷ng ®Æc trng chung
nhÊt ®Þnh.V× vËy tríc tiªn chóng ta ph¶i ®i t×m hiÓu vÒ c¸c
®Æc ®iÓm nµy ®Ó tõ ®ã míi dÉn d¾t theo con ®êng mµ ta
lùa chän.
Tríc tiªn, ta ph¶i thÊy r»ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã tÝnh
tù chñ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ rÊt cao. Trong nÒn kinh tÕ
tËp trung quan liªu bao cÊp th× c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng
rÊt bÞ ®éng tÊt c¶ ®Òu do cÊp trªn ®a xuèng c¸c chØ tiªu
ph¶i hoµn thµnh kÕ ho¹ch trong n¨m...®iÒu nµy khiÕn cho
c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong
5
LuËn v¨n tèt nghiÖp
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nhng trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng th× c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i vËn ®éng ®Ó lµm sao
cã thÓ bï ®¾p ®îc chi phÝ vµ kinh doanh cã l·i ®ång thêi
ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
m×nh.
Trªn thÞ trêng hµng ho¸ rÊt phong phó, chÝnh do sù
n¨ng ®éng cña tõng doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t
triÓn mµ hä ph¶i lu«n t×m c¸ch t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã
chÊt lîng cao, mÉu m· ®Ñp, hµng ho¸ ph¶i cã nhiÒu chñng
lo¹i ®Ó cã thÓ ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu cña ngêi
tiªu dïng. §©y ®îc coi lµ mét u viÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
nã sÏ gióp cho x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn.
Gi¸ c¶ hµng ho¸ ®îc quyÕt ®Þnh ngay trªn thÞ trêng do
sù t¸c ®éng qua l¹i cña cung vµ cÇu. V× vËy, gi¸ c¶ trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng bao giê cè ®Þnh nhng c¸i quyÕt
®Þnh vÉn lµ gi¸ trÞ.
C¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu cña thÞ trêng bëi c¸c doanh
nghiÖp trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®Òu mong muèn vµ coi
môc tiªu cuèi cïng cña m×nh lµ thu ®îc lîi nhuËn. ChÝnh v×
vËy, mµ khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ trêng
hä ph¶i chÞu sù c¹nh tranh rÊt lín tõ c¸c ®èi thñ trong cïng
mét ngµnh hoÆc kh¸c ngµnh. C¹nh tranh sÏ ®µo th¶i nh÷ng
doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ sÏ
gióp cho c¸c doanh nghiÖp "chiÕn th¾ng " cã ®îc nhiÒu kinh
nghiÖm h¬n trªn th¬ng trêng vµ lín m¹nh h¬n vÒ tiÒm lùc
kinh tÕ.
6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Kinh tÕ thÞ trêng lµ hÖ thèng kinh tÕ më. Kinh tÕ thÞ tr-
êng lu«n ®ßi hái sù më cöa, bëi mét nÒn kinh tÕ mµ hµng
ho¸ lu«n dåi dµo th× sÏ dÉn ®Õn sù ø ®äng hµng ho¸ trong
níc nÕu ta kh«ng më cöa, khiÕn dÉn ®Õn hiÖn tîng khñng
ho¶ng thõa nã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng giao
dÞch víi níc ngoµi ®Ó cã thÓ lµm gi¶m ®îc hµng ho¸ thõa
®ång thêi nhê cã nÒn kinh tÕ më mµ ta cã thÓ cã ®îc c¸c lo¹i
hµng ho¸ mµ ta cßn thiÕu hoÆc cha s¶n xuÊt ®îc. §Æc biÖt
trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi mµ quèc tÕ ho¸ ngµy cµng lín
th× viÖc më cöa lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng.
1.1.1.2 ¶nh hëng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®èi víi
nghiÖp vô b¸n hµng
Kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh
nghiÖp tríc hÕt ph¶i gi¶i ®¸p c¸c vÊn ®Ò: kinh doanh hµng
ho¸ g×, híng tíi ®èi tîng kh¸ch hµng nµo vµ kinh doanh nh
thÕ nµo.
NÕu nh tríc ®©y c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ho¹t
®éng theo mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu tõ trªn xuèng díi: vèn
do nhµ níc cÊp, kÕ ho¹ch mua b¸n, gi¸ c¶ ®· cã s½n chØ viÖc
tu©n theo, l·i doanh nghiÖp hëng, lç nhµ níc chÞu…Khi
chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng cßn ®îc nhµ níc
bao cÊp n÷a, c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i tù t×m híng
®i cho m×nh, tù h¹ch to¸n ®éc lËp. Do vËy, mçi doanh
nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i ®Ò ra chiÕn lîc kinh doanh ®óng
®¾n ®Ó cã thÓ ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh trong cuéc c¹nh
tranh ®Çy kh¾c nghiÖt nµy. Cã thÓ nãi, tiªu thô hµng ho¸
7
LuËn v¨n tèt nghiÖp
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ qu¸ tr×nh gåm nhiÒu ho¹t
®éng: nghiªn cøu thÞ trêng, nghiªn cøu ngêi tiªu dïng, c¸c
chÝnh s¸ch vµ h×nh thøc b¸n hµng…®Ó doanh nghiÖp tiÕp
cËn ®îc víi kh¸ch hµng, tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng.
Do cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nªn doanh
nghiÖp ph¶i n¾m b¾t râ nhu cÇu thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng,
phôc vô cho hä nh÷ng s¶n phÈm tèt nhÊt c¶ vÒ kiÓu d¸ng,
chÊt lîng, gi¸ c¶ cïng c¸c dÞch vô kÌm theo.
V× vËy c¸c nhµ kinh doanh cÇn t×m kiÕm nh÷ng biÖn
ph¸p thóc ®Èy tiªu thô hµng ho¸ vµ tõ ®ã n©ng cao hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung. Qua ho¹t ®éng b¸n
hµng doanh nghiÖp tõng bíc chiÕm lÜnh thÞ trêng, thu lîi
nhuËn, t¹o dùng vÞ thÕ vµ uy tÝn cña m×nh trªn th¬ng trêng.
1.1.2 §Æc ®iÓm nghiÖp vô b¸n hµng trong doanh
nghiÖp th¬ng m¹i
1.1.2.1 Kh¸i niÖm b¸n hµng
B¸n hµng lµ qu¸ tr×nh trao ®æi th«ng qua c¸c ph¬ng
tiÖn thanh to¸n ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña hµng ho¸, dÞch vô.
Trong qu¸ tr×nh ®ã doanh nghiÖp chuyÓn giao s¶n phÈm,
hµng ho¸, dÞch vô cho kh¸ch hµng cßn kh¸ch hµng ph¶i tr¶
cho doanh nghiÖp kho¶n tiÒn t¬ng øng víi gi¸ b¸n cña s¶n
phÈm, hµng ho¸, dÞch vô theo gi¸ qui ®Þnh hoÆc gi¸ tho¶
thuËn. Hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ hµng
ho¸ mua vµo ®Õ b¸n ra nh»m ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt,
tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. Qu¸ tr×nh b¸n hµng lµ qu¸ tr×nh vËn
®éng cña vèn kinh doanh tõ vèn hµng ho¸ sang vèn b»ng
8
LuËn v¨n tèt nghiÖp
tiÒn vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ kinh doanh. Qu¸ tr×nh b¸n hµng
hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®îc chuyÓn giao cho ngêi mua vµ
doanh nghiÖp ®· thu ®îc tiÒn b¸n hµng hoÆc kh¸ch hµng
chÊp nhËn thanh to¸n.
Qua ®ã, ta cã thÓ kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña
qu¸ tr×nh b¸n hµng nh sau:
- VÒ mÆt hµnh vi: Cã sù tho¶ thuËn trao ®æi diÔn ra gi÷a
ngêi mua vµ ngêi b¸n. Ngêi b¸n ®ång ý b¸n, ngêi mua ®ång
ý mua, ngêi b¸n xuÊt giao hµng cho ngêi mua, ngêi mua tr¶
tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn.
- VÒ b¶n chÊt kinh tÕ: B¸n hµng lµ qu¸ tr×nh thay ®æi
quyÒn së h÷u hµng ho¸. Sau khi b¸n hµng quyÒn së h÷u
hµng ho¸ chuyÓn cho ngêi mua, ngêi b¸n kh«ng cßn quyÒn së
h÷u vÒ sè hµng ®· b¸n.
Thùc hiÖn qu¸ tr×nh b¸n hµng, ®¬n vÞ b¸n xuÊt giao
cho kh¸ch hµng mét khèi lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh theo tho¶
thuËn hoÆc hîp ®ång ®· ký kÕt vµ sÏ nhËn l¹i tõ kh¸ch hµng
mét kho¶n tiÒn t¬ng øng víi gi¸ b¸n sè hµng ho¸ ®ã.
Doanh thu b¸n hµng ®îc h×nh thµnh ®ã chÝnh lµ nguån
bï ®¾p chi phÝ vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
VÒ nguyªn t¾c chØ khi nµo chuyÓn quyÒn së h÷u hµng
ho¸ tõ ®¬n vÞ b¸n sang kh¸ch hµng vµ kh¸ch hµng thanh
to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n th× hµng míi ®îc coi lµ
b¸n, lóc ®ã míi ph¶n ¸nh doanh thu. Do ®ã t¹i thêi ®iÓm x¸c
nhËn lµ b¸n hµng vµ ghi nhËn doanh thu cã thÓ doanh nghiÖp
9
LuËn v¨n tèt nghiÖp
thu ®îc tiÒn hµng hoÆc còng cã thÓ cha thu ®îc v× ngêi mua
míi chÊp nhËn tr¶.
1.1.2.2 Vai trß cña b¸n hµng
B¸n hµng lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh tuÇn
hoµn vèn vµ nã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng.
Víi c¸c doanh nghiÖp, b¸n ®îc hµng th× míi cã thu nhËp
®Ó bï ®¾p chi phÝ ®· bá ra vµ cã l·i. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c
doanh thu b¸n hµng lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu kinh
tÕ –tµi chÝnh, tr×nh ®é ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vµ thùc hiÖn
nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc.
§èi víi ngêi tiªu dïng c«ng t¸c b¸n hµng ®¸p øng ®îc nhu
cÇu tiªu dïng cña kh¸ch hµng. ChØ cã th«ng qua b¸n hµng
th× tÝnh h÷u Ých cña hµng ho¸ míi ®îc thùc hiÖn vµ ®îc x¸c
®Þnh vÒ mÆt sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i, thêi gian, sù phï
hîp víi thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng míi ®îc x¸c ®Þnh râ. Nh vËy
b¸n hµng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¸i s¶n xuÊt x· héi.
Qu¸ tr×nh b¸n hµng cßn ¶nh hëng ®Õn quan hÖ c©n
®èi gi÷a c¸c nghµnh, gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau, t¸c
®éng ®Õn quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng.C«ng t¸c b¸n
hµng cña doanh nghiÖp mµ tæ chøc tèt, th«ng suèt sÏ t¸c
®éng ®Õn ho¹t ®éng mua hµng, s¶n xuÊt, dù tr÷, t¹o ®iÒu
kiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh kinh doanh tiÕn hµnh mét c¸ch
nhanh chãng, ®ång vèn ®îc lu©n chuyÓn nhanh. Kinh doanh
cã l·i th× doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng,
n©ng cao nghiÖp vô, tr×nh ®é qu¶n lý vµ ®êi sèng cña c¸n
bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, t¹o nguån tÝch luü
10
LuËn v¨n tèt nghiÖp
quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mét doanh nghiÖp
®îc coi lµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ nÕu cã tÝch luü vµ toµn bé
chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh ®Òu ®îc bï ®¾p l¹i
b»ng thu nhËp vÒ b¸n hµng.
B¸n hµng lµ ®iÒu kiÖn v« cïng quan träng ®Ó doanh
nghiÖp ®øng v÷ng trªn thÞ trêng. Do ®ã c«ng t¸c b¸n hµng
cÇn ph¶i ®îc n¾m b¾t, theo dâi chÆt chÏ, thêng xuyªn qu¸
tr×nh b¸n hµng tõ kh©u mua hµng, dù tr÷, b¸n hµng, thanh
to¸n thu nép kÞp thêi ®¶m b¶o x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
®óng tr¸nh hiÖn tîng l·i gi¶, lç thËt.
1.1.2.3 C¸c ph¬ng thøc b¸n hµng
1.1.2.3.1 Ph¬ng thøc b¸n bu«n
B¸n bu«n lµ viÖc b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n
(nh÷ng ngêi trung gian) ®Ó hä tiÕp tôc chuyÓn b¸n hoÆc
b¸n cho ngêi s¶n xuÊt ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm.
Hµng ho¸ sau khi b¸n vÉn cßn n»m trong lu th«ng, hoÆc
trong s¶n xuÊt, cha ®Õn tay ngêi tiªu dïng cuèi cïng. B¸n
hµng theo ph¬ng thøc nµy thêng b¸n víi khèi lîng lín vµ cã
thêi h¹n thu håi vèn nhanh.
Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, b¸n bu«n hµng ho¸ th-
êng ¸p dông hai ph¬ng thøc:
B¸n bu«n qua kho: lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ hµng ho¸
®îc ®a vÒ kho cña ®¬n vÞ råi míi tiÕp tôc chuyÓn b¸n. B¸n
bu«n qua kho ®îc tiÕn hµnh díi hai h×nh thøc:
- B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp
: theo h×nh thøc nµy bªn mua cö c¸n bé nghiÖp vô trùc tiÕp
11
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®Õn nhËn hµng trùc tiÕp t¹i kho cña bªn b¸n. Sè hµng ®îc
x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn hµng vµ
®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn nî.
- B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng : theo
h×nh thøc nµy bªn b¸n xuÊt kho ®Ó giao hµng cho bªn mua
t¹i ®Þa ®iÓm ngêi mua ®· qui ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ
gi÷a hai bªn b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i tù cã hoÆc thuª ngoµi.
Khi hµng ho¸ vËn chuyÓn th× vÉn thuéc bªn b¸n. Chøng tõ
göi hµng ®i lµ phiÕu göi hµng, vËn ®¬n vËn chuyÓn. Chøng
tõ b¸n hµng còng lµ ho¸ ®¬n hoÆc phiÕu xuÊt kho kiªm ho¸
®¬n. Hµng ho¸ göi ®i cha ph¶i lµ b¸n mµ vÉn thuéc quyÒn
së h÷u doanh nghiÖp. Hµng göi ®i ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô
khi bªn mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn.
B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: Lµ trêng hîp hµng ho¸
b¸n cho bªn mua ®îc giao th¼ng tõ kho cña bªn cung cÊp
hoÆc giao th¼ng tõ bÕn c¶ng nhµ ga chø kh«ng qua kho cña
c«ng ty. B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng lµ ph¬ng thøc b¸n
hµng tiÕt kiÖm nhÊt v× nã gi¶m ®îc chi phÝ lu th«ng, t¨ng
nhanh sù vËn ®éng cña hµng ho¸. Nhng ph¬ng thøc nµy chØ
¸p dông trong trêng hîp cung øng hµng ho¸ cã kÕ ho¹ch, khèi
lîng hµng ho¸ lín, hµng b¸n ra kh«ng cÇn chän läc, bao gãi.
Ph¬ng thøc nµy cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c h×nh thøc sau:
- B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc giao
trùc tiÕp (h×nh thøc giao tay ba) : Theo h×nh thøc nµy,
doanh nghiÖp tiÕn hµnh bu«n b¸n víi bªn cung cÊp vÒ mua
hµng ®ång thêi tiÕn hµnh thanh to¸n víi bªn mua vÒ b¸n
hµng. C¶ 3 bªn cïng chøng kiÕn viÖc giao nhËn hµng ho¸. Khi
12
LuËn v¨n tèt nghiÖp
bªn mua ký nhËn ®ñ hµng vµ ®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn nî
th× hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
- B¸n bu«n vËn vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc vËn
chuyÓn hµng :Theo h×nh thøc nµy, doanh nghiÖp th¬ng m¹i
sau khi mua hµng, nhËn hµng mua, b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i
tù cã hoÆc thuª ngoµi chuyÓn hµng ®Õn giao cho bªn mua
t¹i ®Þa ®iÓm ®· qui ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ. Hµng ho¸
®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi nhËn ®îc tiÒn cña bªn mua
thanh to¸n hoÆc giÊy b¸o cña bªn mua ®· nhËn ®îc hµng vµ
chÊp nhËn thanh to¸n.
1.1.2.3.2 Ph¬ng thøc b¸n lÎ hµng ho¸
B¸n lÎ lµ b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng ®Ó tho¶
m·n nhu cÇu c¸ nh©n vµ tËp thÓ. Hµng ho¸ sau khi b¸n ®i
vµo tiªu dïng trùc tiÕp, kÕt thóc kh©u lu th«ng. Khèi lîng
hµng b¸n thêng nhá, phong phó ®a d¹ng c¶ vÒ chñng lo¹i,
mÉu m·. Trong b¸n lÎ cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc sau:
H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn trùc tiÕp : §©y lµ h×nh
thøc b¸n hµng mµ nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp thu tiÒn cña
kh¸ch hµng vµ giao hµng cho kh¸ch. Trong h×nh thøc nµy
nh©n viªn b¸n hµng lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vÒ sè
hµng ®· nhËn ra quÇy ®Ó b¸n lÎ. §Ó ph¶n ¸nh râ sè lîng
hµng nhËn ra vµ ®· b¸n th× nh©n viªn b¸n hµng ph¶i tiÕn
hµnh h¹ch to¸n nghiÖp vô trªn c¸c thÎ hµng ë quÇy hµng. ThÎ
hµng ®îc më cho tõng mÆt hµng ®Ó ghi chÐp sù biÕn ®éng
cña hµng hãa trong tõng ca, tõng ngµy. Cuèi ca, ngµy nh©n
viªn b¸n hµng ph¶i kiÓm tiÒn, lµm giÊy nép tiÒn b¸n hµng
13
LuËn v¨n tèt nghiÖp
trong ca, cuèi ngµy ®Ó ghi chÐp vµo thÎ vµ lËp b¸o c¸o b¸n
hµng. Ph¬ng thøc nµy ¸p dông phæ biÕn ë nh÷ng c«ng ty th-
¬ng m¹i b¸n lÎ v× tiÕt kiÖm ®îc lao ®éng, kh¸ch mua hµng
thuËn tiÖn nhng nÕu kh«ng qu¶n lý chÆt chÏ dÔ x¶y ra tiªu
cùc, mÊt tiÒn…
H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn tËp trung : Lµ ph¬ng thøc
b¸n hµng mµ nghiÖp vô b¸n hµng vµ thu tiÒn t¸ch rêi nhau,
mçi quÇy hµng cã nh©n viªn thu ng©n lµm nhiÖm vô viÕt
ho¸ ®¬n hoÆc tÝch kª thu tiÒn cña kh¸ch mua hµng. Kh¸ch
hµng sÏ cÇm ho¸ ®¬n hoÆc tÝch kª ®Õn nhËn hµng ë quÇy
do nh©n viªn thu ng©n giao vµ tr¶ ho¸ ®¬n, tÝch kª cho
nh©n viªn b¸n hµng. Cuèi ca, cuèi ngµy nh©n viªn thu ng©n
kiÓm tiÒn lµm giÊy nép tiÒn b¸n hµng, cßn nh©n viªn b¸n
hµng c¨n cø vµo sè hµng ®· giao theo c¸c ho¸ ®¬n vµ tÝch
kª thu l¹i hoÆc kiÓm kª hµng ho¸ cßn l¹i cuèi ca, cuèi ngµy
®Ó x¸c ®Þnh hµng hãa ®· giao, lËp b¸o c¸o b¸n hµng trong
ca(ngµy). §èi chiÕu sè tiÒn nép theo giÊy nép tiÒn víi doanh
thu b¸n hµng theo c¸c b¸o c¸o b¸n hµng ®Ó x¸c ®Þnh thõa
vµ thiÕu tiÒn hµng. Do cã viÖc t¸ch rêi gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi
thu tiÒn nh vËy sÏ tr¸nh ®îc sai sãt, mÊt m¸t hµng ho¸ vµ
tiÒn. Ngêi b¸n chØ giao hµng nªn tr¸nh ®îc nhÇm lÉn vÒ tiÒn
hµng trong qu¸ tr×nh b¸n, mÆt kh¸c hä sÏ cã nhiÒu thêi gian
®Ó chuÈn bÞ hµng ho¸ phôc vô kh¸ch hµng tèt h¬n. Tuy vËy,
h×nh thøc nµy l¹i g©y phiÒn hµ cho kh¸ch hµng, v× thÕ chØ
¸p dông víi nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao.
H×nh thøc b¸n hµng tr¶ gãp: Lµ ph¬ng thøc b¸n hµng
thu tiÒn nhiÒu lÇn. Ngêi mua sÏ thanh to¸n lÇn ®Çu t¹i thêi
14
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®iÓm mua. Sè tiÒn cßn l¹i ngêi mua chÊp nhËn tr¶ dÇn ë c¸c
kú tiÕp theo. Ngoµi sè tiÒn ph¶i tr¶ theo gi¸ mua hµng ho¸,
ngêi mua cßn ph¶i tr¶ thªm mét kho¶n tiÒn l·i do tr¶ chËm.
Theo h×nh thøc tr¶ gãp, vÒ mÆt h¹ch to¸n khi giao hµng cho
ngêi mua th× lîng hµng chuyÓn giao ®îc coi lµ tiªu thô. H×nh
thøc nµy gióp doanh nghiÖp më réng thÞ trêng tiªu thô, thu
hót ®îc nhiÒu kh¸ch hµng.
H×nh thøc b¸n hµng tù phôc vô : H×nh thøc nµy hiÖn
®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë níc ta, ®îc tæ chøc díi d¹ng cöa
hµng tù chän hoÆc siªu thÞ. Kh¸ch hµng ®Õn mua hµng tù
do lùa chän råi mang ra bé phËn thu tiÒn ®Ó thanh to¸n.
Nh©n viªn thu ng©n tÝnh råi thu tiÒn cña kh¸ch hµng lËp ho¸
®¬n b¸n hµng vµ cuèi ngµy nép tiÒn cho thñ quü. H×nh thøc
nµy ®ßi hái vèn ®Çu t lín v× ph¶i trang bÞ c¸c ph¬ng tiÖn kü
thuËt hiÖn ®¹i vµo viÖc b¸n hµng.
1.1.2.3.3 Ph¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý
Lµ ph¬ng thøc mµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i xuÊt hµng
giao cho bªn nhËn ®¹i lý ®Ó b¸n. Bªn ®¹i lý sÏ trùctiÕp b¸n
hµng, thanh to¸n tiÒn cho doanh nghiÖp th¬ng m¹i vµ ®îc h-
ëng hoa hång ®¹i lý. Sè hµng göi ®¹i lý vÉn thuéc quyÒn së
h÷u cña doanh nghiÖp vµ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi doanh
nghiÖp nhËn ®îc tiÒn do bªn ®¹i lý thanh to¸n hoÆc nhËn
giÊy b¸o chÊp nhËn thanh to¸n.
1.1.2.4 Gi¸ c¶ hµng ho¸
15
LuËn v¨n tèt nghiÖp
C¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i hiÖn nay trªn thÞ trêng
®Òu c¹nh tranh víi nhau b»ng gi¸ c¶ vµ chÊt lîng hµng ho¸.
Tuy nhiªn, dï hµng ho¸ cã chÊt lîng tèt ®i ch¨ng n÷a mµ gi¸
l¹i qu¸ cao th× kh«ng thÓ thu hót ®îc kh¸ch hµng. Bëi vËy,
gi¸ c¶ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè v« cïng quan träng, lµ vò
khÝ chiÕn lîc cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn doanh thu vµ lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, lîi
nhuËn ®îc coi lµ mét tiªu chÝ quan träng, lµ môc tiªu cuèi
cïng mµ mçi doanh nghiÑp ®Òu híng tíi. V× thÕ, viÖc x¸c
®Þnh gi¸ b¸n lµ mét c«ng viÖc rÊt khã kh¨n, mçi doanh
nghiÖp ph¶i tù x¸c ®Þnh cho m×nh møc gi¸ phï hîp dùa vµo
nhu cÇu thÞ trêng, ®iÒu kiÖn cña m×nh…HiÖn nay doanh
nghiÖp thêng x¸c ®Þnh gi¸ b¸n theo c«ng thøc:
Gi¸ b¸n = Gi¸ mua thùc tÕ + ThÆng sè th¬ng m¹i
ThÆng sè th¬ng m¹i = Gi¸ mua thùc tÕ x TØ
lÖ(%)thÆng sè th¬ng m¹i
Tõ ®ã ta cã:
Gi¸ b¸n = Gi¸ mua thùc tÕ x [ 1+TØ lÖ (%) thÆng sè
th¬ng m¹i ]
1.1.2.5 C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh c¸c doanh
nghiÖp thêng xuyªn ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n víi
c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc vµ c¸ nh©n cã liªn quan nh thanh to¸n
tiÒn hµng ho¸, dÞch vô víi ngêi cung cÊp, thanh to¸n tiÒn
thuÕ víi c¬ quan thuÕ…MÆt kh¸c víi t c¸ch lµ mét nhµ cung
16
LuËn v¨n tèt nghiÖp
cÊp, doanh nghiÖp còng nhËn thêng xuyªn c¸c kho¶n thanh
to¸n tõ c¸c kh¸ch hµng cña m×nh. ViÖc thanh to¸n tiÒn hµng
®îc tiÕn hµnh theo nhiÒu ph¬ng thøc, cã thÓ tr¶ tiÒn tríc, tr¶
tiÒn ngay, tr¶ tiÒn sau tuú theo sù tho¶ thuËn mua b¸n gi÷a
hai bªn. §ång thêi nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¶ hai bªn vµ nã
gióp cho viÖc qu¶n lý tiÒn vèn trong doanh nghiÖp phï hîp víi
sù vËn ®éng cña chóng. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp th¬ng
m¹i ¸p dông 2 h×nh thøc chñ yÕu sau:
Ph¬ng thøc thanh to¸n ngay : Sau khi giao hµng cho
bªn mua vµ bªn mua chÊp nhËn thanh to¸n lu«n, bªn b¸n cã
thÓ thu tiÒn hµng ngay b»ng tiÒn mÆt, sÐc, hoÆc cã thÓ
b»ng hµng ( nÕu b¸n hµng theo ph¬ng thøc hµng ®æi
hµng ). Ph¬ng thøc nµy ¸p dông ®èi víi kh¸ch hµng kh«ng th-
êng xuyªn liªn tôc giao dÞch th× tríc khi nhËn hµng ph¶I
thanh to¸n ®Çy ®ñ tiÒn hµng theo ho¸ ®¬n. NÕu muèn nî
l¹I ph¶I cã tµI s¶n thÕ chÊp hay tÝn chÊp cña c«ng ty, c¸
nh©n kh¸c ®øng ra cam ®oan tr¶ ®óng h¹n theo quy ®Þnh.
Ph¬ng thøc thanh to¸n chËm tr¶ : Theo ph¬ng thøc
nµy, bªn b¸n sÏ nhËn ®îc tiÒn hµng sau mét kho¶ng thêi gian
mµ hai bªn tho¶ thuËn tríc. Do ®ã h×nh thµnh kho¶n c«ng nî
ph¶I thu cña kh¸ch hµng. Nî ph¶I thu cÇn ®îc h¹ch to¸n chi
tiÕt cho tõng ®èi tîng ph¶I thu. ViÖc cho kh¸ch hµng nî hay lµ
thanh to¸n sau ®èi víi doanh nghiÖp chØ h¹n chÕ trong mét
thêi gian ng¾n mµ cho mét sè Ýt kh¸ch hµng mua b¸n thêng
xuyªn, cã tÝn nhiÖm, lµm ¨n l©u dµi.
1.1.2.6 Ph¹m vi vµ thêi ®iÓm ghi chÐp
17
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, b¸n hµng lµ kh©u cuèi
cïng cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn
c¶ qu¸ tr×nh kinh doanh. Bëi vËy, viÖc x¸c ®Þnh ®óng hµng
b¸n cã ý nghÜa v« cïng quan träng, gióp cho viÖc x¸c ®Þnh
chÝnh x¸c doanh thu b¸n hµng, tõ ®ã t¹o ®IÒu kiÖn cho viÖc
tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng ®îc khoa häc vµ theo dâi chÆt chÏ
c¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng ®Ó ®«n ®èc kh¸ch hµng
thanh to¸n kÞp thêi.
Hµng ho¸ ®îc gäi lµ hµng b¸n khi doanh nghiÖp xuÊt
giao hµng cho kh¸ch hµng ®· thu ®îc tiÒn ngay hoÆc kh¸ch
hµng ®· chÊp nhËn thanh to¸n. Theo quy ®Þnh hiÖn nay,
hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh lµ hµng b¸n trong
c¸c trêng hîp:
- Thùc hiÖn b¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ ngay ( ®· thu ®îc
tiÒn mÆt, sÐc, giÊy b¸o cã…)
- Thùc hiÖn b¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, kho¶n tiÒn
nµy ®îc goi lµ kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng. Doanh thu nµy
lµ doanh thu tr¶ chËm.
- Kh¸ch hµng øng tríc tiÒn mua hµng cña doanh nghiÖp. Khi
chuyÓn hµng tr¶ cho kh¸ch th× hµng ho¸ ®ã ®îc coi lµ hµng
b¸n vµ khi ®ã doanh thu b¸n hµng còng ®îc ghi nhËn.
Nh vËy, thêi ®iÓm ®Ó x¸c ®Þnh hµng b¸n kh«ng ph¶i
tÝnh tõ lóc xuÊt giao hµng cho kh¸ch hµng mµ ph¶i c¨n cø
vµo thêi ®iÓm thanh to¸n cña kh¸ch hµng, tøc lµ lóc doanh
nghiÖp thu ®îc tiÒn vÒ nÕu kh¸ch hµng thanh to¸n b»ng tiÒn
mÆt hoÆc nhËn giÊy b¸o cã cña ng©n hµng nÕu kh¸ch hµng
thanh to¸n b»ng h×nh thøc chuyÓn kho¶n qua ng©n hµng.
18
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Do ®ã, hµng ho¸ göi ®i cña doanh nghiÖp vÒ mÆt ph¸p lý
vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ, chØ khi nµo kh¸ch
hµng tr¶ tiÒn hay chÊp nhËn thanh to¸n th× lóc ®ã sè hµng
ho¸ göi ®i míi thuéc quyÒn së h÷u cña kh¸ch hµng. Khi ®ã
hµng ho¸ cña doanh nghiÖp míi ®îc coi lµ hµng b¸n vµ doanh
thu b¸n hµng sÏ ®îc ghi nhËn.
1.1.3 Yªu cÇu qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng
NghiÖp vô b¸n hµng cã liªn quan ®Õn nhiÒu kh¸ch
hµng kh¸c nhau, c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng, c¸c thÓ thøc
thanh to¸n. Qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng trong doanh nghiÖp
th¬ng m¹i chÝnh lµ viÖc qu¶n lý vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶
hµng ho¸, vÒ viÖc thu håi tiÒn hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
kinh doanh. Yªu cÇu:
- §Ó qu¶n lý vÒ sè lîng ®ßi hái ph¶i thêng xuyªn ph¶n ¸nh
gi¸m ®èc t×nh h×nh sù vËn ®éng cña tõng lo¹i hµng ho¸
trong qu¸ tr×nh nhËp – xuÊt – tån kho c¶ vÒ sè lîng vµ mÆt
hµng, ph¸t hiÖn kÞp thêi hµng ho¸ ø ®äng ®Ó cã biÖn ph¸p
gi¶i quyÕt nhanh chãng sè hµng.
- VÒ mÆt chÊt lîng, ph¶i lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra, ph©n
cÊp mÆt hµng vµ cã chÕ ®é b¶o qu¶n riªng ®èi víi tõng lo¹i
mÆt hµng, nhÊt lµ c¸c lo¹i mÆt hµng dÔ h háng, kÞp thêi
ph¸t hiÖn c¸c s¶n phÈm kÐm phÈm chÊt. Cã nh vËy míi gi÷
®îc uy tÝn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, kÐo dµi chu kú
khai th¸c cña doanh nghiÖp.
19
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- N¾m b¾t, theo dâi chÆt chÏ tõng ph¬ng thøc b¸n hµng,
tõng thÓ thøc thanh to¸n, tõng lo¹i hµng ho¸ vµ tõng kh¸ch
hµng. §«n ®èc thanh to¸n, thu håi ®Çy ®ñ tiÒn hµng.
- TÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ tõng lo¹i ho¹t
®éng vµ thùc hiÖn nghiªm tóc c¬ chÕ ph©n phèi lîi nhuËn.
Thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi nhµ níc theo quy ®Þnh.
1.1.4 NhiÖm vô cña kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng
Môc tiªu lín nhÊt ®èi víi mçi doanh nghiÖp lµ cã thÓ
c¹nh tranh trªn thÞ trêng vµ ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn, qua
®ã më réng thÞ phÇn nh»m kh¼ng ®Þnh chç ®øng cña
m×nh. Trong c¸c doanh nghiÖp, kÕ to¸n lµ c«ng cô ®¾c lùc
phôc vô cho viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh vµ lËp kÕ
ho¹ch tiªu thô. §Ó ph¸t huy vai trß cña kÕ to¸n ®èi víi ho¹t
®éng kinh doanh, kÕ to¸n b¸n hµng cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt
c¸c nhiÖm vô:
1.1.4.1 Ghi chÐp, ph¶n ¸nh kÞp thêi ®Çy ®ñ doanh thu b¸n
hµng.
1.1.4.2 Ghi chÐp, ph¶n ¸nh kÞp thêi, ®Çy ®ñ c¸c kho¶n gi¶m
trõ doanh thu vµ x¸c ®Þnh ®óng doanh thu thuÇn cña hµng
ho¸ ®· tiªu thô.
1.1.4.3 TÝnh to¸n chÝnh x¸c gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ho¸
®· tiªu thô, nh»m x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ kinh doanh
trong kú cña doanh nghiÖp. TrÞ gi¸ hµng xuÊt b¸n ®îc x¸c
®Þnh theo mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau:
20