Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty tnhh phú thái
- 114 trang
- file .doc
Lêi Më ®Çu
Tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô lµ mèi
quan t©m hµng ®Çu cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nãi chung
vµ c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i nãi riªng. Thùc tiÔn cho thÊy
thÝch øng víi mçi c¬ chÕ qu¶n lý, c«ng t¸c tiªu thô vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ®îc thùc hiÖn b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c
nhau. Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung Nhµ níc qu¶n
lý kinh tÕ chñ yÕu b»ng mÖnh lÖnh. C¸c c¬ quan hµnh chÝnh
kinh tÕ can thiÖp s©u vµo nghiÖp vô s¶n xuÊt kinh doanh cña
c¸c doanh nghiÖp nhng l¹i kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c
quyÕt ®Þnh cña m×nh. Ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm, hµng
ho¸ trong thêi kú nµy chñ yÕu lµ giao nép s¶n phÈm, hµng ho¸
cho c¸c ®¬n vÞ theo ®Þa chØ vµ gi¸ c¶ do Nhµ níc ®Þnh s½n.
Tãm l¹i, trong nÒn kinh tÕ tËp trung khi mµ ba vÊn ®Ò trung
t©m: S¶n xuÊt c¸i g× ? B»ng c¸ch nµo? Cho ai ? ®Òu do Nhµ
níc quyÕt ®Þnh th× c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ tiªu thô chØ lµ viÖc tæ chøc b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸
s¶n xuÊt ra theo kÕ ho¹ch vµ gi¸ c¶ ®îc Ên ®Þnh tõ tríc. Trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng , c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù m×nh quyÕt
®Þnh ba vÊn ®Ò trung t©m th× vÊn ®Ò nµy trë nªn v« cïng
quan träng v× nÕu doanh nghiÖp nµo tæ chøc tèt nghiÖp vô
tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ ®¶m b¶o thu håi vèn, bï ®¾p
c¸c chi phÝ ®· bá ra vµ x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ kinh
doanh sÏ cã ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Ngîc l¹i, doanh
nghiÖp nµo kh«ng tiªu thô ®îc hµng ho¸ cña m×nh, x¸c ®Þnh
1
kh«ng chÝnh x¸c kÕt qu¶ b¸n hµng sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “ l·i
gi¶, lç thËt” th× sím muén còng ®i ®Õn chç ph¸ s¶n. Thùc tÕ
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· vµ ®ang cho thÊy râ ®iÒu ®ã.
§Ó qu¶n lý ®îc tèt nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ th× kÕ
to¸n víi t c¸ch lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ còng ph¶i ®îc
thay ®æi vµ hoµn thiÖn h¬n cho phï hîp víi t×nh h×nh míi.
NhËn thøc ®îc ý nghÜa quan träng cña vÊn ®Ò trªn, qua
qu¸ tr×nh thùc tËp ë C«ng ty TNHH Phó Th¸i ®îc sù híng dÉn
tËn t×nh cña c« gi¸o híng dÉn
TiÕn sÜ_Ph¹m BÝch Chi cïng víi sù gióp ®ì cña c¸c c¸n bé kÕ
to¸n trong phßng KÕ to¸n c«ng ty , em ®· thùc hiÖn chuyªn
®Ò tèt nghiÖp cña m×nh víi ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n
b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh t¹i c«ng ty
TNHH Phó Th¸i”. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n b¸n
hµngvµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong doanh nghiÖp th-
¬ng m¹i.
Ch¬ng II : Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ kinh doanh t¹i c«ng ty TNHH Phó Th¸i.
Ch¬ng III : Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kÕ
to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh t¹i c«ng ty
TNHH Phó Th¸i.
Do thêi gian cã h¹n nªn chuyªn ®Ò nµy kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt vµ khiÕm khuyÕt . KÝnh mong sù chØ b¶o,
2
®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó chuyªn
®Ò nµy ®îc hoµn thiÖn h¬n .
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Ch¬ng i
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ
to¸n b¸n
Hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh trong
doanh nghiÖp th¬ng m¹i
1.1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i vµ
vai trß cña kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i
1.1.1.§Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ thÞ trêng
ViÖt Nam.
Kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ hµng ho¸ lµ hai h×nh thøc tæ chøc
kinh tÕ x· héi ®· tån t¹i trong lÞch sö. Trong nÒn kinh tÕ tù nhiªn,
3
ngêi s¶n xuÊt còng ®ång thêi lµ ngêi tiªu dïng, c¸c quan hÖ kinh tÕ
®Òu mang h×nh th¸i hiÖn vËt, bíc sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
môc ®Ých cña s¶n xuÊt lµ trao ®æi ( ®Ó b¸n), s¶n xuÊt lµ ®Ó
tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ trêng. ChÝnh nhu cÇu
ngµy cµng cao cña thÞ trêng, ®· lµm h×nh thµnh ®éng lùc m¹nh
mÏ cho sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸. Trong nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ do x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ
ngµy cµng më réng cho nªn s¶n phÈm hµng ho¸ ngµy cµng phong
phó vµ ®a d¹ng gãp phÇn giao lu v¨n ho¸ gi÷a c¸c vïng vµ c¸c
®Þa ph¬ng.
Dung lîng thÞ trêng vµ c¬ cÊu thÞ trêng ®îc më réng vµ hoµn
thiÖn h¬n. Mäi quan hÖ kinh tÕ trong x· héi ®îc tiÒn tÖ ho¸. Hµng
ho¸ kh«ng chØ bao gåm nh÷ng s¶n phÈm ®Çu ra cña s¶n xuÊt mµ
cßn bao hµm c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ngêi ta tù do mua vµ b¸n, hµng
hãa. Trong ®ã ngêi mua chän ngêi b¸n ,ngêi b¸n t×m ngêi mua hä
gÆp nhau ë gi¸ c¶ thÞ trêng. Gi¸ c¶ thÞ trêng võa lµ sù biÓu hiÖn
b»ng tiÒn cña gi¸ thÞ trêng vµ chÞu sù t¸c ®éng cña quan hÖ c¹nh
tranh vµ quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô. Kinh tÕ thÞ trêng
t¹o ra m«i trêng tù do d©n chñ trong kinh doanh, b¶o vÖ lîi Ých
chÝnh ®¸ng cu¶ ngêi tiªu dïng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t
®éng kinh doanh th¬ng m¹i nèi liÒn gi÷a s¶n xuÊt víi tiªu
dïng.Dßng vËn ®éng cña hµng ho¸ qua kh©u th¬ng m¹i ®Ó tiÕp
tôc cho s¶n xuÊt hoÆc tiªu dïng c¸ nh©n. ë vÞ trÝ cÊu thµnh cña
t¸i s¶n xuÊt, kinh doanh th¬ng m¹i ®îc coi nh hÖ thèng dÉn lu
®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Kh©u nµy nÕu bÞ
¸ch t¾c sÏ dÉn ®Õn khñng ho¶ng cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng.
4
Kinh doanh th¬ng m¹i thu hót trÝ lùc vµ tiÒn cña c¸c nhµ
®Çu t ®Ó ®em l¹i lîi nhuËn. Kinh doanh th¬ng m¹i cã ®Æc thï
riªng cña nã, ®ã lµ quy luËt hµng ho¸ vËn ®éng tõ n¬i gi¸ thÊp
®Õn n¬i gi¸ cao, quy luËt mua rÎ b¸n ®¾t, quy luËt mua cña ngêi
cã hµng ho¸ b¸n cho ngêi cÇn. Kinh doanh th¬ng m¹i lµ ®iÒu kiÖn
tiÒn ®Ò ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn. Qua ho¹t
®éng mua b¸n t¹o ra ®éng lùc kÝch thÝch ®èi víi ngêi s¶n xuÊt,
thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tæ chøc t¸i s¶n xuÊt h×nh
thµnh nªn c¸c vïng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt hµng ho¸. Th¬ng m¹i
®Çu vµo ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Th¬ng
m¹i ®Çu ra quy ®Þnh tèc ®é vµ quy m« t¸i s¶n xuÊt më réng cña
doanh nghiÖp.
Kinh doanh th¬ng m¹i kÝch thÝch nhu cÇu vµ lu«n t¹o ra nhu
cÇu míi, th¬ng m¹i lµm nhu cÇu trªn thÞ trêng trung thùc víi nhu
cÇu, mÆt kh¸c nã lµm béc lé tÝnh ®a d¹ng vµ phong phó cña nhu
cÇu.
1.1.2. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh
th¬ng m¹i.
Ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i lµ ho¹t ®éng lu th«ng
ph©n phèi hµng ho¸ trªn thÞ trêng bu«n b¸n hµng ho¸ cña tõng
quèc gia riªng biÖt hoÆc gi÷a c¸c quèc gia víi nhau . Néi th¬nglµ
lÜnh vùc ho¹t ®éng th¬ng m¹i trong tõng níc , thùc hiÖn qu¸ tr×nh
lu chuyÓn hµng ho¸ tõ n¬i s¶n xuÊt , nhËp khÈu tíi n¬i tiªu dïng .
Ho¹t ®éng th¬ng m¹i cã ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau :
5
- LuchuyÓn hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i bao gåm
hai giai ®o¹n : Mua hµng vµ b¸n hµng qua kh©u chÕ biÕn lµm
thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt cña hµng .
- §èi tîng kinh doanh th¬ng m¹i lµ c¸c lo¹i hµng ho¸ ph©n
theo tõng nghµnh hµng :
+Hµng vËt t , thiÕt bÞ (t liÖu s¶n xuÊt – kinh doanh );
+ Hµng c«ng nghÖ phÈm tiªu dïng ;
+ Hµng l¬ng thùc , thùc phÈm chÕ biÕn.
-Qu¸ tr×nh lu chuyÓn hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn theo hai ph-
¬ng thøc b¸n bu«n vµ b¸n lÎ , trong ®ã : B¸n bu«n lµ b¸n hµng
ho¸ cho c¸c tæ chøc b¸n lÎ tæ chøc x¶n xuÊt , kinh doanh , dÞch vô
hoÆc c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh lu chuyÓn cña
hµng ; b¸n lÎ lµ b¸n hµng cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng .
B¸n bu«n hµng ho¸ vµ b¸n lÎ hµng ho¸ cã thÓ thùc hiÖn b»ng
nhiªï h×nh thøc : b¸n th¼ng , b¸n qua kho trùc tiÕp, göi b¸n qua
®¬n vÞ ®¹i lý , ký göi , b¸n tr¶ gãp, hµng ®æi hµng ...
Tæ chøc ®¬n vÞ kinh doanh th¬ng m¹i cã thÓ theo mét trong
c¸c m« h×nh : Tæ chøc b¸n bu«n , tæ chøc b¸n lÎ ; chuyªn doanh
hoÆc kinh doanh tæng hîp ; hoÆc chuyªn m«i giíi ... ë c¸c quy m«
tæ chøc: QuÇy,cöa hµng , c«ng ty , tæng c«ng ty...vµ thuéc mäi
thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh trong lÜnh vùc th¬ng m¹i .
Trong kinh doanh th¬ng m¹i nãi chung vµ ho¹t ®éng néi th-
¬ng nãi riªng , cÇn xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm quan hÖ th¬ng m¹i vµ
thÕ kinh doanh víi c¸c b¹n hµng ®Ó t×m ph¬ng thøc giao dÞch ,
mua , b¸n thÝch hîp ®em l¹i cho ®¬n vÞ lîi Ých lín nhÊt .
6
Th¬ng m¹i lµ kh©u trung gian nèi liÒn gi÷a s¶n suÊt víi tiªu
dïng. Ho¹t ®éng th¬ng m¹i lµ viÖc thùc hiÖn mét hay nhiÒu
hµnh vi th¬ng m¹i cña th¬ng nh©n lµm ph¸t sinh quyÒn vµ
nghÜa vô gi÷a c¸c th¬ng nh©n víi nhau hay gi÷a th¬ng nh©n
víi c¸c bªn cã liªn quan bao gåm viÖc mua b¸n hµng ho¸, cung
øng dÞch vô th¬ng m¹i nh»m môc ®Ých lîi nhuËn hay thùc
hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi.
Th¬ng nh©n cã thÓ lµ c¸ nh©n cã ®ñ n¨ng lùc hµnh vi d©n
sù ®Çy ®ñ, hay c¸c hé gia ®×nh, tæ hîp t¸c hoÆc c¸c doanh
nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thµnh lËp theo quyÕt
®Þnh cña ph¸p luËt ( ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cÊp
giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh). Kinh doanh th¬ng m¹i
cã mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:
- §Æc ®iÓm vÒ ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng kinh tÕ c¬ b¶n cña
kinh doanh th¬ng m¹i lµ lu chuyÓn hµng ho¸. Lu chuyÓn hµng
ho¸ lµ sù tæng hîp c¸c ho¹t ®éng thuéc c¸c qu¸ tr×nh mua
b¸n, trao ®æi vµ dù tr÷ hµng ho¸.
- §Æc ®iÓm vÒ hµng ho¸: Hµng ho¸ trong kinh doanh th-
¬ng m¹i gåm c¸c lo¹i vËt t, s¶n phÈm cã h×nh th¸i vËt chÊt cô
thÓ hay kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt mµ doanh nghiÖp mua
vÒ víi môc ®Ých ®Ó b¸n.
- §Æc ®iÓm vÒ ph¬ng thøc lu chuyÓn hµng ho¸: Lu chuyÓn
hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i cã thÓ theo mét trong
hai ph¬ng thøc lµ b¸n bu«n vµ b¸n lÎ.
- B¸n bu«n hµng ho¸: Lµ b¸n cho ngêi kinh doanh trung gian
chø kh«ng b¸n th¼ng cho ngêi tiªu dïng.
7
- B¸n lÎ hµng ho¸: Lµ viÖc b¸n th¼ng cho ngêi tiªu dïng trùc
tiÕp, tõng c¸i tõng Ýt mét.
- §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc kinh doanh: Tæ chøc kinh doanh th-
¬ng m¹i cã thÓ theo nhiÒu m« h×nh kh¸c nhau nh tæ chøc
c«ng ty b¸n bu«n, b¸n lÎ, c«ng ty kinh doanh tæng hîp, c«ng ty
m«i giíi, c«ng ty xóc tiÕn th¬ng m¹i.
- §Æc ®iÓm vÒ sù vËn ®éng cña hµng ho¸: Sù vËn ®éng
cña hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i còng kh«ng
gièng nhau, tuú thuéc vµo nguån hµng, nghµnh hµng, do
®ã chi phÝ thu mua vµ thêi gian lu chuyÓn hµng ho¸ còng
kh¸c nhau gi÷a c¸c lo¹i hµng ho¸.
Nh vËy chøc n¨ng cña th¬ng m¹i lµ tæ chøc vµ thùc hiÖn
viÖc mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ cung cÊp c¸c dÞch vô nh»m
phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n.
8
1.1.3. Vai trß cña kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë doanh nghiÖp
kinh doanh th¬ng m¹i.
Tiªu thô hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh c¸c Doanh nghiÖp thùc hiÖn
viÖc chuyÓn ho¸ vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh tõ h×nh
th¸i hµng ho¸ sang h×nh th¸i tiÒn tÖ vµ h×nh thµnh kÕt qu¶
tiªu thô, ®©y lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh.
Theo mét ®Þnh nghÜa kh¸c th× tiªu thô hµng ho¸, lao vô,
dÞch vô lµ viÖc chuyÓn quyÒn së h÷u s¶n phÈm, hµng ho¸,
dÞch vô ®· thùc hiÖn cho kh¸ch hµng ®ång thêi thu ®îc tiÒn
hµng hoÆc ®îc quyÒn thu tiÒn hµng ho¸.
Nh vËy, tiªu thô lµ thùc hiÖn môc ®Ých cña s¶n xuÊt vµ tiªu
dïng, ®a hµng ho¸ tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng. Tiªu thô
lµ kh©u lu th«ng hµng ho¸ lµ cÇu nèi trung gian gi÷a mét bªn
s¶n xuÊt ph©n phèi vµ mét bªn lµ tiªu dïng. §Æc biÖt trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× tiªu thô ®îc hiÓu theo nghÜa réng
h¬n: Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ bao gåm nhiÒu kh©u tõ
viÖc nghiªn cøu thÞ trêng, x¸c ®Þnh nhu cÇu kh¸ch hµng, tæ
chøc mua hµng ho¸ vµ xuÊt b¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng
nh»m ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh cao nhÊt.
Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu hµng ho¸ lµ thêi ®iÓm mµ
Doanh ngiÖp thùc sù mÊt quyÒn së h÷u hµng ho¸ ®ã vµ ngêi
mua thanh to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. Khi ®ã míi
x¸c ®Þnh lµ tiªu thô, míi ®îc ghi doanh thu.
9
KÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ lµ chØ tiªu hiÖu qña ho¹t ®éng lu
chuyÓn hµng hãa. còng nh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
dÞch vô. KÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ ®îc biÓu hiÖn díi chØ tiªu
lîi nhuËn (hoÆc lç) vÒ tiªu thô ®îc tÝnh nh sau:
Lîi nhuËn Lîi nhuËn Chi phÝ qu¶n lý Chi
phÝ
hoÆc lç = gép vÒ tiªu - doanh nghiÖp -
b¸n hµng
vÒ tiªu thô thô
Trong ®ã:
Lîi nhuËn gép = Doanh thu thuÇn - Gi¸ vèn
vÒ tiªu thô vÒ tiªu thô hµng b¸n
Doanh thu thuÇn = Tæng doanh thu - C¸c kho¶n gi¶m
trõ
vÒ tiªu thô tiªu thô doanh
thu
C¸c kho¶n gi¶m = ChiÕt khÊu + Gi¶mgi¸ +
DT hµng
trõ doanh thu th¬ng m¹i hµng b¸n b¸n
tr¶ l¹i
* Doanh thu b¸n hµng lµ doanh thu cña khèi lîng s¶n phÈm
hµng ho¸ ®· b¸n, dÞch vô ®· cung cÊp ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu
thô trong kú vµ sè tiÒn l·i, tiÒn b¶n quyÒn, cæ tøc vµ lîi nhuËn
®îc chia.
Doanh nghiÖp ph¶i më sæ chi tiÕt ®Ó theo dâi chi tiÕt c¸c
kho¶n doanh thu:
- Doanh thu b¸n hµng ho¸
- Doanh thu cung cÊp dÞch vô
10
- Doanh thu tiÒn l·i, tiÒn b¶n quyÒn, cæ tøc vµ lîi nhuËn ®îc
chia.
* C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu
ChiÕt khÊu th¬ng m¹i: Lµ kho¶n chiÕt khÊu cho kh¸ch hµng
mua víi sè lîng lín.
Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i:Lµ gi¸ trÞ cña sè s¶n phÈm, hµng ho¸,
lao vô, dÞch vô ®· tiªu thô bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do nh÷ng
nguyªn nh©n vi ph¹m cam kÕt, vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ:
Hµng ho¸ bÞ mÊt, kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng chñng lo¹i,
quy c¸ch.
Gi¶m gi¸ hµng b¸n: Lµ kho¶n gi¶m trõ ®îc ngêi b¸n chÊp
thuËn mét c¸ch ®Æc biÖt trªn gi¸ ®· tho¶ thuËn v× lý do
hµng b¸n ra kÐm phÈm chÊt hay kh«ng ®óng quy c¸ch theo
quy ®Þnh trªn hîp ®ång kinh tÕ.
* Gi¸ vèn hµng b¸n
Gi¸ vèn hµng b¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ gèc cña hµng ho¸, thµnh
phÈm, dÞch vô, lao vô ®· thùc sù tiªu thô trong kú, ý nghÜa
cña gi¸ vèn hµng b¸n chØ ®îc sö dông khi xuÊt kho hµng b¸n
vµ tiªu thô. Khi hµng ho¸ ®· tiªu thô vµ ®îc phÐp x¸c ®Þnh
doanh thu th× ®ång thêi gi¸ trÞ hµng xuÊt kho còng ®îc ph¶n
¸nh theo gi¸ vèn hµng b¸n ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶. Do vËy x¸c
®Þnh ®óng gi¸ vèn hµng b¸n cã ý nghÜa quan träng v× tõ ®ã
doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh doanh.Vµ ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× cßn gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý
®¸nh gi¸ ®îc kh©u mua hµng cã hiÖu qu¶ hay kh«ng ®Ó tõ
®ã tiÕt kiÖm chi phÝ thu mua.
11
* Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh
Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ vµ nh÷ng ho¹t ®éng
qu¶n lý diÒu hµnh doanh nghiÖp
Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh bao gåm chi phÝ b¸n hµng vµ chi
phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
+ Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn qu¶n lý: Bao gåm
toµn bé l¬ng chÝnh, lîng phô, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt
l¬ng. C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña Ban gi¸m ®èc,
nh©n viªn qu¶n lý, nh©n viªn b¸n hµng trong doanh nghiÖp.
+ Chi phÝ vËt liÖu: Bao gåm chi phÝ vËt liÖu cã liªn quan
®Õn b¸n hµng nh vËt liÖu bao gãi, vËt liÖu dïng cho söa ch÷a
quÇy hµng, vµ nh÷ng vËt liÖu xuÊt dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý
nh: GiÊy, mùc, bót...
+ Chi phÝ c«ng cô ®å dïng: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ dông cô, ®å
dïng phôc vô cho b¸n hµng vµ cho c«ng t¸c qu¶n lý.
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Ph¶n ¸nh chi phÝ khÊu
hao TSC§ dïng cho bé phËn b¸n hµng vµ bé phËn qu¶n lý
doanh nghiÖp nh: Xe chë hµng, nhµ cöa lµm viÖc cña c¸c
phßng ban, m¸y mãc thiÕt bÞ.
+ Chi phÝ dù phßng: Ph¶n ¸nh kho¶n dù phßng ph¶i thu khã
®ßi tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý kinh doanh cña doanh nghiÖp.
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vÒ dÞch
vô mua ngoµi nh: TiÒn thuª kho b·i, cöa hµng, tiÒn vËn
12
chuyÓn bèc xÕp hµng tiªu thô, tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn ®iÖn
tho¹i...
+ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Lµ chi phÝ ph¸t sinh kh¸c nh: Chi
phÝ tiÕp kh¸ch, chi phÝ héi nghÞ kh¸ch hµng, c«ng t¸c phÝ.
KÕt qu¶ tiªu thô ®îc thÓ hiÖn qua chØ tiªu l·i (lç) vÒ tiªu
thô. NÕu thu nhËp lín h¬n chi phÝ th× l·i, ngîc l¹i, nÕu thu
nhËp nhá h¬n chi phÝ th× lç. ViÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
®îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng, cuèi quý, cuèi n¨m tuú thuéc
vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n lý cña tõng ®¬n
vÞ.
Tiªu thô hµng ho¸ cã vai trß to lín trong viÖc c©n ®èi gi÷a
cung vµ cÇu, th«ng qua viÖc tiªu thô cã thÓ dù ®o¸n ®îc nhu
cÇu cña x· héi nãi chung vµ cña tõng khu vùc nãi riªng, lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c©n ®èi trong tõng nghµnh tõng vïng vµ
trªn toµn x· héi. Qua tiªu thô, gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña
hµng ho¸ míi ®îc thùc hiÖn.
Tiªu thô hµng ho¸ lµ c¬ së h×nh thµnh nªn doanh thu vµ lîi
nhuËn, t¹o ra thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ bá ra, b¶o toµn vµ
ph¸t triÓn vèn kinh doanh th«ng qua c¸c ph¬ng thøc tiªu thô.
NÕu kh©u tiªu thô hµng ho¸ cña mçi doanh nghiÖp ®îc triÓn
khai tèt nã sÏ lµm cho qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸ trªn thÞ tr-
êng diÔn ra nhanh chãng gióp cho doanh nghiÖp kh¼ng ®Þnh
®îc uy tÝn cña m×nh nhê ®ã doanh thu ®îc n©ng cao. Nh vËy
tiªu thô hµng ho¸ cã ý nghÜa vµ vai trß quan träng trong ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
13
Cïng víi viÖc tiªu thô hµng ho¸, x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶
tiªu thô lµ c¬ së ®¸nh gi¸ cuèi cïng cña ho¹t ®éng kinh doanh
trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh t¹i doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh
nghÜa vô mµ doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn víi nhµ níc, lËp c¸c
quü c«ng ty, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp ho¹t
®éng tèt trong kú kinh doanh tiÕp theo, ®ång thêi nã còng lµ
sè liÖu cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi tîng quan t©m nh c¸c
nhµ ®Çu t, c¸c ng©n hµng, c¸c nhµ cho vay… §Æc biÖt trong
®iÒu kiÖn hiÖn nay tríc sù c¹nh tranh gay g¾t th× viÖc x¸c
®Þnh ®óng kÕt qu¶ tiªu thô cã ý nghÜa quan träng trong viÖc
xö lý, cung cÊp th«ng tin kh«ng nh÷ng cho nhµ qu¶n lý doanh
nghiÖp ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n kinh doanh cã hiÖu qu¶ mµ cßn
cung cÊp th«ng tin cho c¸c cÊp chñ qu¶n, c¬ quan qu¶n lý tµi
chÝnh, c¬ quan thuÕ… phôc vô cho viÖc gi¸m s¸t sù chÊp hµnh
chÕ ®é, chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh, chÝnh s¸ch thuÕ…
Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, hµng ho¸ lµ tµi s¶n chñ yÕu
vµ biÕn ®éng nhÊt, vèn hµng ho¸ chiÕm tû träng lín nhÊt
trong tæng sè vèn lu ®éng còng nh toµn bé vèn kinh doanh
cña Doanh nghiÖp cho nªn kÕ to¸n hµng ho¸ lµ kh©u quan
träng ®ång thêi nghiÖp vô tiªu thô vµ x¸c ®inh kÕt qu¶ tiªu
thô quyÕt ®Þnh sù sèng cßn ®èi víi mçi doanh nghiÖp. Do
tÝnh chÊt quan träng cña b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh nh vËy ®ßi hái kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
tiªu kinh doanh cã vai trß hÕt søc quan träng:
- Ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu
kinh tÕ vÒ tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô nh møc b¸n
14
ra, doanh thu b¸n hµng quan träng lµ l·i thuÇn cña ho¹t ®éng
b¸n hµng.
- Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, kÞp thêi chi tiÕt sù biÕn ®éng cña
hµng ho¸ ë tÊt c¶ c¸c tr¹ng th¸i: Hµng ®i ®êng, hµng trong
kho, trong quÇy, hµng gia c«ng chÕ biÕn, hµng göi ®¹i lý…
nh»m ®¶m b¶o an toµn cho hµng ho¸.
- Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c kÞp thêi doanh thu b¸n hµng ®Ó x¸c
®Þnh kÕt qu¶, ®¶m b¶o thu ®ñ vµ kÞp thêi tiÒn b¸n hµng
®Ó tr¸nh bÞ chiÕm dông vèn.
- Ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕt qu¶ tiªu
thô, cung cÊp sè liÖu, lËp quyÕt to¸n ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®Ó
®¸nh gi¸ ®óng hiÖu qu¶ tiªu thô còng nh thùc hiÖn nghÜa vô
víi nhµ níc.
+ X¸c ®Þnh ®óng thêi ®iÓm tiªu thô ®Ó kÞp thêi lËp b¸o
c¸o b¸n hµng vµ ph¶n ¸nh doanh thu. B¸o c¸o thêng xuyªn
kÞp thêi t×nh h×nh b¸n hµng vµ thanh to¸n víi kh¸ch hµng chi
tiÕt theo tõng lo¹i hîp ®ång kinh tÕ… nh»m gi¸m s¸t chÆt chÏ
hµng ho¸ b¸n ra, ®«n ®èc viÖc nép tiÒn b¸n hµng vµo quü.
+ Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ ban ®Çu vµ tr×nh tù lu
chuyÓn chøng tõ hîp lý. C¸c chøng tõ ban ®Çu ph¶i ®Çy ®ñ,
hîp ph¸p, lu©n chuyÓn khoa häc, hîp lý, tr¸nh trïng lÆp bá sãt.
+ X¸c ®Þnh ®óng vµ tËp hîp ®Çy ®ñ chi phÝ b¸n hµng vµ
chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¸t sinh trong kú. Ph©n bæ
chÝnh x¸c sè chi phÝ ®ã cho hµng tiªu thô.
1.2. KÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh trong doanh ngjhiÖp th¬ng m¹i .
15
Chøng tõ kÕ to¸n sö dông h¹ch to¸n hµng ho¸ bao
gåm:
Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng.
Ho¸ ®¬n b¸n hµng.
PhiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho
B¶ng kª ho¸ ®¬n b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô.
B¶ng chøng tõ kh¸c liªn quan ®Õn nghiÖp vô b¸n
hµng.
Sæ, thÎ kho
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸
Cã 3 ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt:
* Ph¬ng ph¸p thÎ song song
- ë kho: Sö dông thÎ kho ®Ó theo dâi tõng danh ®iÓm hµng
ho¸ vÒ mÆt khèi lîng nhËp, xuÊt, tån.
- á phßng kÕ to¸n: Më thÎ kho hoÆc më sæ chi tiÕt ®Ó theo
dâi tõng danh ®iÓm kÓ c¶ mÆt khèi lîng vµ gi¸ trÞ nhËp, xuÊt,
tån kho.
Hµng ngµy sau khi lµm thñ tôc nhËp, xuÊt th× thñ kho ph¶i
c¨n cø vµo c¸c phiÕu nhËp, xuÊt ®Ó ghi vµo thÎ kho cña tõng
danh ®iÓm vµ tÝnh khèi lîng tån kho cña tõng danh ®iÓm.
Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú thñ kho ph¶i chuyÓn chøng tõ cho
kÕ to¸n hµng ho¸ ®Ó ghi vµo c¸c thÎ hoÆc sæ chi tiÕt ë
phßng kÕ to¸n c¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ.
S¬ ®å1: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt theo ph¬ng ph¸p thÎ
song song
PhiÕu nhËp kho, Sè kÕ to¸n tæng
phiÕu xuÊt kho hîp vÒ hµng ho¸
ThÎ kho ThÎ kÕ to¸n B¶ng tæng hîp
chi tiÕt nhËp, xuÊt,
tån
: Ghi hµng ngµy
16
: Ghi ®èi chiÕu
: Ghi cuèi th¸ng
* Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
- ë kho: thñ kho vÉn gi÷ thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh
nhËp xuÊt tån vÒ mÆt khèi lîng.
- ë phßng kÕ to¸n: Kh«ng dïng sæ chi tiÕt vµ thÎ kho mµ sö
dông sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh
nhËp xuÊt tån tõng danh ®iÓm nhng chØ ghi 1 lÇn cuèi th¸ng.
KÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu khi nhËn c¸c phiÕu xuÊt,
nhËp kho do thñ kho göi lªn, ph©n lo¹i theo tõng danh ®iÓm
vµ cuèi th¸ng tæng hîp sè liÖu cña tõng danh ®iÓm ®Ó ghi
vµo sæ ®«Ý chiÕu lu©n chuyÓn mét lÇn tæng hîp sè nhËp,
xuÊt trong th¸ng c¶ hai chØ tiªu lîng vµ gi¸ trÞ sau ®ã tÝnh ra
sè d cña ®Çu th¸ng sau.
Sè céng cña sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn hµng th¸ng ®îc
dïng ®Ó ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu.
Cßn tõng danh ®iÓm trªn sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®îc
®èi chiÕu víi thÎ kho.
S¬ ®å 2: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt theo ph¬ng ph¸p
®èi chiÕu lu©n chuyÓn
17
PhiÕu B¶ng kª nhËp vËt
nhËp kho liÖu B¶n Sæ
g kÕ
tæn to¸n
ThÎ kho Sæ ®èi chiÕu g tæn
lu©n chuyÓn hîp g
nhË hîp
p vÒ
xuÊt vËt
PhiÕu B¶ng kª xuÊt vËt tån t,
xuÊt kho liÖu
hµn
g
Ghi hµng ho¸
: ngµy
Ghi ®èi chiÕu
:
Ghi cuèi
:
th¸ng
* Ph¬ng ph¸p sæ sè d.
- ë kho: Ngoµi viÖc ghi chÐp thÎ kho gièng nh hai ph¬ng
ph¸p trªn, cuèi th¸ng sau khi tÝnh lîng d cña tõng danh ®iÓm
cßn ph¶i ghi vµo sæ sè d.
- T¹i phßng kÕ to¸n: kh«ng ph¶i gi÷ thªm mét lo¹i sæ nµo
n÷a nhng ®Þnh kú ph¶i xuèng kiÓm tra ghi chÐp cña thñ kho
vµ sau ®ã nhËn c¸c chøng tõ nhËp xuÊt kho. Khi nhËn chøng
tõ ph¶i viÕt giÊy nhËn chøng tõ
C¸c chøng tõ sau khi nhËn vÒ sÏ ®îc tÝnh thµnh tiÒn vµ
tæng hîp sè tiÒn cña tõng danh ®iÓm nhËp hoÆc xuÊt kho ®Ó
ghi vµo b¶ng kª luü kÕ nhËp, xuÊt tån kho nguyªn vËt liÖu.
18
Cuèi th¸ng kÕ to¸n nhËn sæ sè d ë c¸c kho vÒ ®Ó tÝnh sè
tiÒn d cuèi th¸ng cña tõng danh ®iÓm vµ ®èi chiÕu víi sè tiÒn
d cuèi th¸ng ë b¶ng kª nhËp xuÊt tån kho.
S¬ ®å 3: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt theo ph¬ng ph¸p
sæ sè d
PhiÕu PhiÕu giao
nhËp nhËn ctõ
Sæ
kÕ
ThÎ kho Sæ sè B¶ng luü kÕ to¸
d nhËp,xuÊt, n
tæ
ng
PhiÕu PhiÕu giao hîp
xuÊt nhËn Ctõ
: ghi hµng ngµy
: Ghi ®èi chiÕu
: Ghi cuèi th¸ng
1.2.1.KÕ to¸n gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu thô
trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
1.2.1.1. X¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n.
Gi¸ vèn hµng b¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ gèc cña hµng ho¸, thµnh
phÈm, dÞch vô, lao vô ®· thùc sù tiªu thô trong kú, ý nghÜa
cña gi¸ vèn hµng b¸n chØ ®îc sö dông khi xuÊt kho hµng b¸n
vµ tiªu thô. Khi hµng ho¸ ®· tiªu thô vµ ®îc phÐp x¸c
®Þnh doanh thu th× ®ång thêi gi¸ trÞ hµng xuÊt kho còng ®îc
ph¶n ¸nh theo gi¸ vèn hµng b¸n ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶. Do
vËy x¸c ®Þnh ®óng gi¸ vèn hµng b¸n cã ý nghÜa quan träng
v× tõ ®ã doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh
19
doanh.Vµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× cßn gióp
cho c¸c nhµ qu¶n lý ®¸nh gi¸ ®îc kh©u mua hµng cã hiÖu
qu¶ hay kh«ng ®Ó tõ ®ã tiÕt kiÖm chi phÝ thu mua.
Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p sau ®Ó x¸c
®Þnh trÞ gi¸ vèn cña hµng xuÊt kho:
* Ph¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n:
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thùc tÕ cña hµng xuÊt kho trong
kú ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
Gi¸ thùc tÕ = Sè lîng hµng ho¸ * Gi¸ ®¬n vÞ
hµng xuÊt kho b×nh qu©n
XuÊt kho
Khi sö dông gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n, cã thÓ sö dông díi 3
d¹ng:
- Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷: Gi¸ nµy ®îc x¸c
®Þnh sau khi kÕt thóc kú h¹ch to¸n nªn cã thÓ ¶nh hëng ®Õn
c«ng t¸c quyÕt to¸n.
Gi¸ ®¬n vÞ = TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng tån ®Çu kú vµ nhËp
b×nh qu©n trong kú
c¶ kú dù tr÷ Sè lîng hµng thùc tÕ tån ®Çu kú vµ nhËp
trong kú
- Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cña kú tríc: TrÞ gi¸ thùc tÕ cña
hµng xuÊt dïng kú nµy sÏ tÝnh theo gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n
cuèi kú tríc.Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n dÔ lµm, ®¶m b¶o tÝnh
kÞp thêi cña sè liÖu kÕ to¸n, mÆc dÇu ®é chÝnh cha cao v×
kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ kú nµy.
Gi¸ b×nh qu©n = TrÞ gi¸ tån kú tríc
cña kú tríc Sè lîng tån kú tríc
- Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: Ph¬ng ph¸p
nµy võa ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi cña sè liÖu kÕ to¸n, võa ph¶n
20
Tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô lµ mèi
quan t©m hµng ®Çu cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nãi chung
vµ c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i nãi riªng. Thùc tiÔn cho thÊy
thÝch øng víi mçi c¬ chÕ qu¶n lý, c«ng t¸c tiªu thô vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ®îc thùc hiÖn b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c
nhau. Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung Nhµ níc qu¶n
lý kinh tÕ chñ yÕu b»ng mÖnh lÖnh. C¸c c¬ quan hµnh chÝnh
kinh tÕ can thiÖp s©u vµo nghiÖp vô s¶n xuÊt kinh doanh cña
c¸c doanh nghiÖp nhng l¹i kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c
quyÕt ®Þnh cña m×nh. Ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm, hµng
ho¸ trong thêi kú nµy chñ yÕu lµ giao nép s¶n phÈm, hµng ho¸
cho c¸c ®¬n vÞ theo ®Þa chØ vµ gi¸ c¶ do Nhµ níc ®Þnh s½n.
Tãm l¹i, trong nÒn kinh tÕ tËp trung khi mµ ba vÊn ®Ò trung
t©m: S¶n xuÊt c¸i g× ? B»ng c¸ch nµo? Cho ai ? ®Òu do Nhµ
níc quyÕt ®Þnh th× c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ tiªu thô chØ lµ viÖc tæ chøc b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸
s¶n xuÊt ra theo kÕ ho¹ch vµ gi¸ c¶ ®îc Ên ®Þnh tõ tríc. Trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng , c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù m×nh quyÕt
®Þnh ba vÊn ®Ò trung t©m th× vÊn ®Ò nµy trë nªn v« cïng
quan träng v× nÕu doanh nghiÖp nµo tæ chøc tèt nghiÖp vô
tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ ®¶m b¶o thu håi vèn, bï ®¾p
c¸c chi phÝ ®· bá ra vµ x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ kinh
doanh sÏ cã ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Ngîc l¹i, doanh
nghiÖp nµo kh«ng tiªu thô ®îc hµng ho¸ cña m×nh, x¸c ®Þnh
1
kh«ng chÝnh x¸c kÕt qu¶ b¸n hµng sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “ l·i
gi¶, lç thËt” th× sím muén còng ®i ®Õn chç ph¸ s¶n. Thùc tÕ
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· vµ ®ang cho thÊy râ ®iÒu ®ã.
§Ó qu¶n lý ®îc tèt nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ th× kÕ
to¸n víi t c¸ch lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ còng ph¶i ®îc
thay ®æi vµ hoµn thiÖn h¬n cho phï hîp víi t×nh h×nh míi.
NhËn thøc ®îc ý nghÜa quan träng cña vÊn ®Ò trªn, qua
qu¸ tr×nh thùc tËp ë C«ng ty TNHH Phó Th¸i ®îc sù híng dÉn
tËn t×nh cña c« gi¸o híng dÉn
TiÕn sÜ_Ph¹m BÝch Chi cïng víi sù gióp ®ì cña c¸c c¸n bé kÕ
to¸n trong phßng KÕ to¸n c«ng ty , em ®· thùc hiÖn chuyªn
®Ò tèt nghiÖp cña m×nh víi ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n
b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh t¹i c«ng ty
TNHH Phó Th¸i”. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n b¸n
hµngvµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong doanh nghiÖp th-
¬ng m¹i.
Ch¬ng II : Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ kinh doanh t¹i c«ng ty TNHH Phó Th¸i.
Ch¬ng III : Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kÕ
to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh t¹i c«ng ty
TNHH Phó Th¸i.
Do thêi gian cã h¹n nªn chuyªn ®Ò nµy kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt vµ khiÕm khuyÕt . KÝnh mong sù chØ b¶o,
2
®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó chuyªn
®Ò nµy ®îc hoµn thiÖn h¬n .
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Ch¬ng i
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ
to¸n b¸n
Hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh trong
doanh nghiÖp th¬ng m¹i
1.1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i vµ
vai trß cña kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i
1.1.1.§Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ thÞ trêng
ViÖt Nam.
Kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ hµng ho¸ lµ hai h×nh thøc tæ chøc
kinh tÕ x· héi ®· tån t¹i trong lÞch sö. Trong nÒn kinh tÕ tù nhiªn,
3
ngêi s¶n xuÊt còng ®ång thêi lµ ngêi tiªu dïng, c¸c quan hÖ kinh tÕ
®Òu mang h×nh th¸i hiÖn vËt, bíc sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
môc ®Ých cña s¶n xuÊt lµ trao ®æi ( ®Ó b¸n), s¶n xuÊt lµ ®Ó
tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ trêng. ChÝnh nhu cÇu
ngµy cµng cao cña thÞ trêng, ®· lµm h×nh thµnh ®éng lùc m¹nh
mÏ cho sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸. Trong nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ do x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ
ngµy cµng më réng cho nªn s¶n phÈm hµng ho¸ ngµy cµng phong
phó vµ ®a d¹ng gãp phÇn giao lu v¨n ho¸ gi÷a c¸c vïng vµ c¸c
®Þa ph¬ng.
Dung lîng thÞ trêng vµ c¬ cÊu thÞ trêng ®îc më réng vµ hoµn
thiÖn h¬n. Mäi quan hÖ kinh tÕ trong x· héi ®îc tiÒn tÖ ho¸. Hµng
ho¸ kh«ng chØ bao gåm nh÷ng s¶n phÈm ®Çu ra cña s¶n xuÊt mµ
cßn bao hµm c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ngêi ta tù do mua vµ b¸n, hµng
hãa. Trong ®ã ngêi mua chän ngêi b¸n ,ngêi b¸n t×m ngêi mua hä
gÆp nhau ë gi¸ c¶ thÞ trêng. Gi¸ c¶ thÞ trêng võa lµ sù biÓu hiÖn
b»ng tiÒn cña gi¸ thÞ trêng vµ chÞu sù t¸c ®éng cña quan hÖ c¹nh
tranh vµ quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô. Kinh tÕ thÞ trêng
t¹o ra m«i trêng tù do d©n chñ trong kinh doanh, b¶o vÖ lîi Ých
chÝnh ®¸ng cu¶ ngêi tiªu dïng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t
®éng kinh doanh th¬ng m¹i nèi liÒn gi÷a s¶n xuÊt víi tiªu
dïng.Dßng vËn ®éng cña hµng ho¸ qua kh©u th¬ng m¹i ®Ó tiÕp
tôc cho s¶n xuÊt hoÆc tiªu dïng c¸ nh©n. ë vÞ trÝ cÊu thµnh cña
t¸i s¶n xuÊt, kinh doanh th¬ng m¹i ®îc coi nh hÖ thèng dÉn lu
®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Kh©u nµy nÕu bÞ
¸ch t¾c sÏ dÉn ®Õn khñng ho¶ng cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng.
4
Kinh doanh th¬ng m¹i thu hót trÝ lùc vµ tiÒn cña c¸c nhµ
®Çu t ®Ó ®em l¹i lîi nhuËn. Kinh doanh th¬ng m¹i cã ®Æc thï
riªng cña nã, ®ã lµ quy luËt hµng ho¸ vËn ®éng tõ n¬i gi¸ thÊp
®Õn n¬i gi¸ cao, quy luËt mua rÎ b¸n ®¾t, quy luËt mua cña ngêi
cã hµng ho¸ b¸n cho ngêi cÇn. Kinh doanh th¬ng m¹i lµ ®iÒu kiÖn
tiÒn ®Ò ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn. Qua ho¹t
®éng mua b¸n t¹o ra ®éng lùc kÝch thÝch ®èi víi ngêi s¶n xuÊt,
thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tæ chøc t¸i s¶n xuÊt h×nh
thµnh nªn c¸c vïng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt hµng ho¸. Th¬ng m¹i
®Çu vµo ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Th¬ng
m¹i ®Çu ra quy ®Þnh tèc ®é vµ quy m« t¸i s¶n xuÊt më réng cña
doanh nghiÖp.
Kinh doanh th¬ng m¹i kÝch thÝch nhu cÇu vµ lu«n t¹o ra nhu
cÇu míi, th¬ng m¹i lµm nhu cÇu trªn thÞ trêng trung thùc víi nhu
cÇu, mÆt kh¸c nã lµm béc lé tÝnh ®a d¹ng vµ phong phó cña nhu
cÇu.
1.1.2. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh
th¬ng m¹i.
Ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i lµ ho¹t ®éng lu th«ng
ph©n phèi hµng ho¸ trªn thÞ trêng bu«n b¸n hµng ho¸ cña tõng
quèc gia riªng biÖt hoÆc gi÷a c¸c quèc gia víi nhau . Néi th¬nglµ
lÜnh vùc ho¹t ®éng th¬ng m¹i trong tõng níc , thùc hiÖn qu¸ tr×nh
lu chuyÓn hµng ho¸ tõ n¬i s¶n xuÊt , nhËp khÈu tíi n¬i tiªu dïng .
Ho¹t ®éng th¬ng m¹i cã ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau :
5
- LuchuyÓn hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i bao gåm
hai giai ®o¹n : Mua hµng vµ b¸n hµng qua kh©u chÕ biÕn lµm
thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt cña hµng .
- §èi tîng kinh doanh th¬ng m¹i lµ c¸c lo¹i hµng ho¸ ph©n
theo tõng nghµnh hµng :
+Hµng vËt t , thiÕt bÞ (t liÖu s¶n xuÊt – kinh doanh );
+ Hµng c«ng nghÖ phÈm tiªu dïng ;
+ Hµng l¬ng thùc , thùc phÈm chÕ biÕn.
-Qu¸ tr×nh lu chuyÓn hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn theo hai ph-
¬ng thøc b¸n bu«n vµ b¸n lÎ , trong ®ã : B¸n bu«n lµ b¸n hµng
ho¸ cho c¸c tæ chøc b¸n lÎ tæ chøc x¶n xuÊt , kinh doanh , dÞch vô
hoÆc c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh lu chuyÓn cña
hµng ; b¸n lÎ lµ b¸n hµng cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng .
B¸n bu«n hµng ho¸ vµ b¸n lÎ hµng ho¸ cã thÓ thùc hiÖn b»ng
nhiªï h×nh thøc : b¸n th¼ng , b¸n qua kho trùc tiÕp, göi b¸n qua
®¬n vÞ ®¹i lý , ký göi , b¸n tr¶ gãp, hµng ®æi hµng ...
Tæ chøc ®¬n vÞ kinh doanh th¬ng m¹i cã thÓ theo mét trong
c¸c m« h×nh : Tæ chøc b¸n bu«n , tæ chøc b¸n lÎ ; chuyªn doanh
hoÆc kinh doanh tæng hîp ; hoÆc chuyªn m«i giíi ... ë c¸c quy m«
tæ chøc: QuÇy,cöa hµng , c«ng ty , tæng c«ng ty...vµ thuéc mäi
thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh trong lÜnh vùc th¬ng m¹i .
Trong kinh doanh th¬ng m¹i nãi chung vµ ho¹t ®éng néi th-
¬ng nãi riªng , cÇn xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm quan hÖ th¬ng m¹i vµ
thÕ kinh doanh víi c¸c b¹n hµng ®Ó t×m ph¬ng thøc giao dÞch ,
mua , b¸n thÝch hîp ®em l¹i cho ®¬n vÞ lîi Ých lín nhÊt .
6
Th¬ng m¹i lµ kh©u trung gian nèi liÒn gi÷a s¶n suÊt víi tiªu
dïng. Ho¹t ®éng th¬ng m¹i lµ viÖc thùc hiÖn mét hay nhiÒu
hµnh vi th¬ng m¹i cña th¬ng nh©n lµm ph¸t sinh quyÒn vµ
nghÜa vô gi÷a c¸c th¬ng nh©n víi nhau hay gi÷a th¬ng nh©n
víi c¸c bªn cã liªn quan bao gåm viÖc mua b¸n hµng ho¸, cung
øng dÞch vô th¬ng m¹i nh»m môc ®Ých lîi nhuËn hay thùc
hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi.
Th¬ng nh©n cã thÓ lµ c¸ nh©n cã ®ñ n¨ng lùc hµnh vi d©n
sù ®Çy ®ñ, hay c¸c hé gia ®×nh, tæ hîp t¸c hoÆc c¸c doanh
nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thµnh lËp theo quyÕt
®Þnh cña ph¸p luËt ( ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cÊp
giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh). Kinh doanh th¬ng m¹i
cã mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:
- §Æc ®iÓm vÒ ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng kinh tÕ c¬ b¶n cña
kinh doanh th¬ng m¹i lµ lu chuyÓn hµng ho¸. Lu chuyÓn hµng
ho¸ lµ sù tæng hîp c¸c ho¹t ®éng thuéc c¸c qu¸ tr×nh mua
b¸n, trao ®æi vµ dù tr÷ hµng ho¸.
- §Æc ®iÓm vÒ hµng ho¸: Hµng ho¸ trong kinh doanh th-
¬ng m¹i gåm c¸c lo¹i vËt t, s¶n phÈm cã h×nh th¸i vËt chÊt cô
thÓ hay kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt mµ doanh nghiÖp mua
vÒ víi môc ®Ých ®Ó b¸n.
- §Æc ®iÓm vÒ ph¬ng thøc lu chuyÓn hµng ho¸: Lu chuyÓn
hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i cã thÓ theo mét trong
hai ph¬ng thøc lµ b¸n bu«n vµ b¸n lÎ.
- B¸n bu«n hµng ho¸: Lµ b¸n cho ngêi kinh doanh trung gian
chø kh«ng b¸n th¼ng cho ngêi tiªu dïng.
7
- B¸n lÎ hµng ho¸: Lµ viÖc b¸n th¼ng cho ngêi tiªu dïng trùc
tiÕp, tõng c¸i tõng Ýt mét.
- §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc kinh doanh: Tæ chøc kinh doanh th-
¬ng m¹i cã thÓ theo nhiÒu m« h×nh kh¸c nhau nh tæ chøc
c«ng ty b¸n bu«n, b¸n lÎ, c«ng ty kinh doanh tæng hîp, c«ng ty
m«i giíi, c«ng ty xóc tiÕn th¬ng m¹i.
- §Æc ®iÓm vÒ sù vËn ®éng cña hµng ho¸: Sù vËn ®éng
cña hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i còng kh«ng
gièng nhau, tuú thuéc vµo nguån hµng, nghµnh hµng, do
®ã chi phÝ thu mua vµ thêi gian lu chuyÓn hµng ho¸ còng
kh¸c nhau gi÷a c¸c lo¹i hµng ho¸.
Nh vËy chøc n¨ng cña th¬ng m¹i lµ tæ chøc vµ thùc hiÖn
viÖc mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ cung cÊp c¸c dÞch vô nh»m
phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n.
8
1.1.3. Vai trß cña kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë doanh nghiÖp
kinh doanh th¬ng m¹i.
Tiªu thô hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh c¸c Doanh nghiÖp thùc hiÖn
viÖc chuyÓn ho¸ vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh tõ h×nh
th¸i hµng ho¸ sang h×nh th¸i tiÒn tÖ vµ h×nh thµnh kÕt qu¶
tiªu thô, ®©y lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh.
Theo mét ®Þnh nghÜa kh¸c th× tiªu thô hµng ho¸, lao vô,
dÞch vô lµ viÖc chuyÓn quyÒn së h÷u s¶n phÈm, hµng ho¸,
dÞch vô ®· thùc hiÖn cho kh¸ch hµng ®ång thêi thu ®îc tiÒn
hµng hoÆc ®îc quyÒn thu tiÒn hµng ho¸.
Nh vËy, tiªu thô lµ thùc hiÖn môc ®Ých cña s¶n xuÊt vµ tiªu
dïng, ®a hµng ho¸ tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng. Tiªu thô
lµ kh©u lu th«ng hµng ho¸ lµ cÇu nèi trung gian gi÷a mét bªn
s¶n xuÊt ph©n phèi vµ mét bªn lµ tiªu dïng. §Æc biÖt trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× tiªu thô ®îc hiÓu theo nghÜa réng
h¬n: Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ bao gåm nhiÒu kh©u tõ
viÖc nghiªn cøu thÞ trêng, x¸c ®Þnh nhu cÇu kh¸ch hµng, tæ
chøc mua hµng ho¸ vµ xuÊt b¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng
nh»m ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh cao nhÊt.
Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu hµng ho¸ lµ thêi ®iÓm mµ
Doanh ngiÖp thùc sù mÊt quyÒn së h÷u hµng ho¸ ®ã vµ ngêi
mua thanh to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. Khi ®ã míi
x¸c ®Þnh lµ tiªu thô, míi ®îc ghi doanh thu.
9
KÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ lµ chØ tiªu hiÖu qña ho¹t ®éng lu
chuyÓn hµng hãa. còng nh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
dÞch vô. KÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ ®îc biÓu hiÖn díi chØ tiªu
lîi nhuËn (hoÆc lç) vÒ tiªu thô ®îc tÝnh nh sau:
Lîi nhuËn Lîi nhuËn Chi phÝ qu¶n lý Chi
phÝ
hoÆc lç = gép vÒ tiªu - doanh nghiÖp -
b¸n hµng
vÒ tiªu thô thô
Trong ®ã:
Lîi nhuËn gép = Doanh thu thuÇn - Gi¸ vèn
vÒ tiªu thô vÒ tiªu thô hµng b¸n
Doanh thu thuÇn = Tæng doanh thu - C¸c kho¶n gi¶m
trõ
vÒ tiªu thô tiªu thô doanh
thu
C¸c kho¶n gi¶m = ChiÕt khÊu + Gi¶mgi¸ +
DT hµng
trõ doanh thu th¬ng m¹i hµng b¸n b¸n
tr¶ l¹i
* Doanh thu b¸n hµng lµ doanh thu cña khèi lîng s¶n phÈm
hµng ho¸ ®· b¸n, dÞch vô ®· cung cÊp ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu
thô trong kú vµ sè tiÒn l·i, tiÒn b¶n quyÒn, cæ tøc vµ lîi nhuËn
®îc chia.
Doanh nghiÖp ph¶i më sæ chi tiÕt ®Ó theo dâi chi tiÕt c¸c
kho¶n doanh thu:
- Doanh thu b¸n hµng ho¸
- Doanh thu cung cÊp dÞch vô
10
- Doanh thu tiÒn l·i, tiÒn b¶n quyÒn, cæ tøc vµ lîi nhuËn ®îc
chia.
* C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu
ChiÕt khÊu th¬ng m¹i: Lµ kho¶n chiÕt khÊu cho kh¸ch hµng
mua víi sè lîng lín.
Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i:Lµ gi¸ trÞ cña sè s¶n phÈm, hµng ho¸,
lao vô, dÞch vô ®· tiªu thô bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do nh÷ng
nguyªn nh©n vi ph¹m cam kÕt, vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ:
Hµng ho¸ bÞ mÊt, kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng chñng lo¹i,
quy c¸ch.
Gi¶m gi¸ hµng b¸n: Lµ kho¶n gi¶m trõ ®îc ngêi b¸n chÊp
thuËn mét c¸ch ®Æc biÖt trªn gi¸ ®· tho¶ thuËn v× lý do
hµng b¸n ra kÐm phÈm chÊt hay kh«ng ®óng quy c¸ch theo
quy ®Þnh trªn hîp ®ång kinh tÕ.
* Gi¸ vèn hµng b¸n
Gi¸ vèn hµng b¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ gèc cña hµng ho¸, thµnh
phÈm, dÞch vô, lao vô ®· thùc sù tiªu thô trong kú, ý nghÜa
cña gi¸ vèn hµng b¸n chØ ®îc sö dông khi xuÊt kho hµng b¸n
vµ tiªu thô. Khi hµng ho¸ ®· tiªu thô vµ ®îc phÐp x¸c ®Þnh
doanh thu th× ®ång thêi gi¸ trÞ hµng xuÊt kho còng ®îc ph¶n
¸nh theo gi¸ vèn hµng b¸n ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶. Do vËy x¸c
®Þnh ®óng gi¸ vèn hµng b¸n cã ý nghÜa quan träng v× tõ ®ã
doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh doanh.Vµ ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× cßn gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý
®¸nh gi¸ ®îc kh©u mua hµng cã hiÖu qu¶ hay kh«ng ®Ó tõ
®ã tiÕt kiÖm chi phÝ thu mua.
11
* Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh
Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ vµ nh÷ng ho¹t ®éng
qu¶n lý diÒu hµnh doanh nghiÖp
Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh bao gåm chi phÝ b¸n hµng vµ chi
phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
+ Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn qu¶n lý: Bao gåm
toµn bé l¬ng chÝnh, lîng phô, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt
l¬ng. C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña Ban gi¸m ®èc,
nh©n viªn qu¶n lý, nh©n viªn b¸n hµng trong doanh nghiÖp.
+ Chi phÝ vËt liÖu: Bao gåm chi phÝ vËt liÖu cã liªn quan
®Õn b¸n hµng nh vËt liÖu bao gãi, vËt liÖu dïng cho söa ch÷a
quÇy hµng, vµ nh÷ng vËt liÖu xuÊt dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý
nh: GiÊy, mùc, bót...
+ Chi phÝ c«ng cô ®å dïng: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ dông cô, ®å
dïng phôc vô cho b¸n hµng vµ cho c«ng t¸c qu¶n lý.
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Ph¶n ¸nh chi phÝ khÊu
hao TSC§ dïng cho bé phËn b¸n hµng vµ bé phËn qu¶n lý
doanh nghiÖp nh: Xe chë hµng, nhµ cöa lµm viÖc cña c¸c
phßng ban, m¸y mãc thiÕt bÞ.
+ Chi phÝ dù phßng: Ph¶n ¸nh kho¶n dù phßng ph¶i thu khã
®ßi tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý kinh doanh cña doanh nghiÖp.
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vÒ dÞch
vô mua ngoµi nh: TiÒn thuª kho b·i, cöa hµng, tiÒn vËn
12
chuyÓn bèc xÕp hµng tiªu thô, tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn ®iÖn
tho¹i...
+ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Lµ chi phÝ ph¸t sinh kh¸c nh: Chi
phÝ tiÕp kh¸ch, chi phÝ héi nghÞ kh¸ch hµng, c«ng t¸c phÝ.
KÕt qu¶ tiªu thô ®îc thÓ hiÖn qua chØ tiªu l·i (lç) vÒ tiªu
thô. NÕu thu nhËp lín h¬n chi phÝ th× l·i, ngîc l¹i, nÕu thu
nhËp nhá h¬n chi phÝ th× lç. ViÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
®îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng, cuèi quý, cuèi n¨m tuú thuéc
vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n lý cña tõng ®¬n
vÞ.
Tiªu thô hµng ho¸ cã vai trß to lín trong viÖc c©n ®èi gi÷a
cung vµ cÇu, th«ng qua viÖc tiªu thô cã thÓ dù ®o¸n ®îc nhu
cÇu cña x· héi nãi chung vµ cña tõng khu vùc nãi riªng, lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c©n ®èi trong tõng nghµnh tõng vïng vµ
trªn toµn x· héi. Qua tiªu thô, gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña
hµng ho¸ míi ®îc thùc hiÖn.
Tiªu thô hµng ho¸ lµ c¬ së h×nh thµnh nªn doanh thu vµ lîi
nhuËn, t¹o ra thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ bá ra, b¶o toµn vµ
ph¸t triÓn vèn kinh doanh th«ng qua c¸c ph¬ng thøc tiªu thô.
NÕu kh©u tiªu thô hµng ho¸ cña mçi doanh nghiÖp ®îc triÓn
khai tèt nã sÏ lµm cho qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸ trªn thÞ tr-
êng diÔn ra nhanh chãng gióp cho doanh nghiÖp kh¼ng ®Þnh
®îc uy tÝn cña m×nh nhê ®ã doanh thu ®îc n©ng cao. Nh vËy
tiªu thô hµng ho¸ cã ý nghÜa vµ vai trß quan träng trong ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
13
Cïng víi viÖc tiªu thô hµng ho¸, x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶
tiªu thô lµ c¬ së ®¸nh gi¸ cuèi cïng cña ho¹t ®éng kinh doanh
trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh t¹i doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh
nghÜa vô mµ doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn víi nhµ níc, lËp c¸c
quü c«ng ty, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp ho¹t
®éng tèt trong kú kinh doanh tiÕp theo, ®ång thêi nã còng lµ
sè liÖu cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi tîng quan t©m nh c¸c
nhµ ®Çu t, c¸c ng©n hµng, c¸c nhµ cho vay… §Æc biÖt trong
®iÒu kiÖn hiÖn nay tríc sù c¹nh tranh gay g¾t th× viÖc x¸c
®Þnh ®óng kÕt qu¶ tiªu thô cã ý nghÜa quan träng trong viÖc
xö lý, cung cÊp th«ng tin kh«ng nh÷ng cho nhµ qu¶n lý doanh
nghiÖp ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n kinh doanh cã hiÖu qu¶ mµ cßn
cung cÊp th«ng tin cho c¸c cÊp chñ qu¶n, c¬ quan qu¶n lý tµi
chÝnh, c¬ quan thuÕ… phôc vô cho viÖc gi¸m s¸t sù chÊp hµnh
chÕ ®é, chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh, chÝnh s¸ch thuÕ…
Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, hµng ho¸ lµ tµi s¶n chñ yÕu
vµ biÕn ®éng nhÊt, vèn hµng ho¸ chiÕm tû träng lín nhÊt
trong tæng sè vèn lu ®éng còng nh toµn bé vèn kinh doanh
cña Doanh nghiÖp cho nªn kÕ to¸n hµng ho¸ lµ kh©u quan
träng ®ång thêi nghiÖp vô tiªu thô vµ x¸c ®inh kÕt qu¶ tiªu
thô quyÕt ®Þnh sù sèng cßn ®èi víi mçi doanh nghiÖp. Do
tÝnh chÊt quan träng cña b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh nh vËy ®ßi hái kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
tiªu kinh doanh cã vai trß hÕt søc quan träng:
- Ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu
kinh tÕ vÒ tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô nh møc b¸n
14
ra, doanh thu b¸n hµng quan träng lµ l·i thuÇn cña ho¹t ®éng
b¸n hµng.
- Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, kÞp thêi chi tiÕt sù biÕn ®éng cña
hµng ho¸ ë tÊt c¶ c¸c tr¹ng th¸i: Hµng ®i ®êng, hµng trong
kho, trong quÇy, hµng gia c«ng chÕ biÕn, hµng göi ®¹i lý…
nh»m ®¶m b¶o an toµn cho hµng ho¸.
- Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c kÞp thêi doanh thu b¸n hµng ®Ó x¸c
®Þnh kÕt qu¶, ®¶m b¶o thu ®ñ vµ kÞp thêi tiÒn b¸n hµng
®Ó tr¸nh bÞ chiÕm dông vèn.
- Ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕt qu¶ tiªu
thô, cung cÊp sè liÖu, lËp quyÕt to¸n ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®Ó
®¸nh gi¸ ®óng hiÖu qu¶ tiªu thô còng nh thùc hiÖn nghÜa vô
víi nhµ níc.
+ X¸c ®Þnh ®óng thêi ®iÓm tiªu thô ®Ó kÞp thêi lËp b¸o
c¸o b¸n hµng vµ ph¶n ¸nh doanh thu. B¸o c¸o thêng xuyªn
kÞp thêi t×nh h×nh b¸n hµng vµ thanh to¸n víi kh¸ch hµng chi
tiÕt theo tõng lo¹i hîp ®ång kinh tÕ… nh»m gi¸m s¸t chÆt chÏ
hµng ho¸ b¸n ra, ®«n ®èc viÖc nép tiÒn b¸n hµng vµo quü.
+ Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ ban ®Çu vµ tr×nh tù lu
chuyÓn chøng tõ hîp lý. C¸c chøng tõ ban ®Çu ph¶i ®Çy ®ñ,
hîp ph¸p, lu©n chuyÓn khoa häc, hîp lý, tr¸nh trïng lÆp bá sãt.
+ X¸c ®Þnh ®óng vµ tËp hîp ®Çy ®ñ chi phÝ b¸n hµng vµ
chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¸t sinh trong kú. Ph©n bæ
chÝnh x¸c sè chi phÝ ®ã cho hµng tiªu thô.
1.2. KÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh trong doanh ngjhiÖp th¬ng m¹i .
15
Chøng tõ kÕ to¸n sö dông h¹ch to¸n hµng ho¸ bao
gåm:
Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng.
Ho¸ ®¬n b¸n hµng.
PhiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho
B¶ng kª ho¸ ®¬n b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô.
B¶ng chøng tõ kh¸c liªn quan ®Õn nghiÖp vô b¸n
hµng.
Sæ, thÎ kho
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸
Cã 3 ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt:
* Ph¬ng ph¸p thÎ song song
- ë kho: Sö dông thÎ kho ®Ó theo dâi tõng danh ®iÓm hµng
ho¸ vÒ mÆt khèi lîng nhËp, xuÊt, tån.
- á phßng kÕ to¸n: Më thÎ kho hoÆc më sæ chi tiÕt ®Ó theo
dâi tõng danh ®iÓm kÓ c¶ mÆt khèi lîng vµ gi¸ trÞ nhËp, xuÊt,
tån kho.
Hµng ngµy sau khi lµm thñ tôc nhËp, xuÊt th× thñ kho ph¶i
c¨n cø vµo c¸c phiÕu nhËp, xuÊt ®Ó ghi vµo thÎ kho cña tõng
danh ®iÓm vµ tÝnh khèi lîng tån kho cña tõng danh ®iÓm.
Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú thñ kho ph¶i chuyÓn chøng tõ cho
kÕ to¸n hµng ho¸ ®Ó ghi vµo c¸c thÎ hoÆc sæ chi tiÕt ë
phßng kÕ to¸n c¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ.
S¬ ®å1: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt theo ph¬ng ph¸p thÎ
song song
PhiÕu nhËp kho, Sè kÕ to¸n tæng
phiÕu xuÊt kho hîp vÒ hµng ho¸
ThÎ kho ThÎ kÕ to¸n B¶ng tæng hîp
chi tiÕt nhËp, xuÊt,
tån
: Ghi hµng ngµy
16
: Ghi ®èi chiÕu
: Ghi cuèi th¸ng
* Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
- ë kho: thñ kho vÉn gi÷ thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh
nhËp xuÊt tån vÒ mÆt khèi lîng.
- ë phßng kÕ to¸n: Kh«ng dïng sæ chi tiÕt vµ thÎ kho mµ sö
dông sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh
nhËp xuÊt tån tõng danh ®iÓm nhng chØ ghi 1 lÇn cuèi th¸ng.
KÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu khi nhËn c¸c phiÕu xuÊt,
nhËp kho do thñ kho göi lªn, ph©n lo¹i theo tõng danh ®iÓm
vµ cuèi th¸ng tæng hîp sè liÖu cña tõng danh ®iÓm ®Ó ghi
vµo sæ ®«Ý chiÕu lu©n chuyÓn mét lÇn tæng hîp sè nhËp,
xuÊt trong th¸ng c¶ hai chØ tiªu lîng vµ gi¸ trÞ sau ®ã tÝnh ra
sè d cña ®Çu th¸ng sau.
Sè céng cña sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn hµng th¸ng ®îc
dïng ®Ó ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu.
Cßn tõng danh ®iÓm trªn sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®îc
®èi chiÕu víi thÎ kho.
S¬ ®å 2: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt theo ph¬ng ph¸p
®èi chiÕu lu©n chuyÓn
17
PhiÕu B¶ng kª nhËp vËt
nhËp kho liÖu B¶n Sæ
g kÕ
tæn to¸n
ThÎ kho Sæ ®èi chiÕu g tæn
lu©n chuyÓn hîp g
nhË hîp
p vÒ
xuÊt vËt
PhiÕu B¶ng kª xuÊt vËt tån t,
xuÊt kho liÖu
hµn
g
Ghi hµng ho¸
: ngµy
Ghi ®èi chiÕu
:
Ghi cuèi
:
th¸ng
* Ph¬ng ph¸p sæ sè d.
- ë kho: Ngoµi viÖc ghi chÐp thÎ kho gièng nh hai ph¬ng
ph¸p trªn, cuèi th¸ng sau khi tÝnh lîng d cña tõng danh ®iÓm
cßn ph¶i ghi vµo sæ sè d.
- T¹i phßng kÕ to¸n: kh«ng ph¶i gi÷ thªm mét lo¹i sæ nµo
n÷a nhng ®Þnh kú ph¶i xuèng kiÓm tra ghi chÐp cña thñ kho
vµ sau ®ã nhËn c¸c chøng tõ nhËp xuÊt kho. Khi nhËn chøng
tõ ph¶i viÕt giÊy nhËn chøng tõ
C¸c chøng tõ sau khi nhËn vÒ sÏ ®îc tÝnh thµnh tiÒn vµ
tæng hîp sè tiÒn cña tõng danh ®iÓm nhËp hoÆc xuÊt kho ®Ó
ghi vµo b¶ng kª luü kÕ nhËp, xuÊt tån kho nguyªn vËt liÖu.
18
Cuèi th¸ng kÕ to¸n nhËn sæ sè d ë c¸c kho vÒ ®Ó tÝnh sè
tiÒn d cuèi th¸ng cña tõng danh ®iÓm vµ ®èi chiÕu víi sè tiÒn
d cuèi th¸ng ë b¶ng kª nhËp xuÊt tån kho.
S¬ ®å 3: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt theo ph¬ng ph¸p
sæ sè d
PhiÕu PhiÕu giao
nhËp nhËn ctõ
Sæ
kÕ
ThÎ kho Sæ sè B¶ng luü kÕ to¸
d nhËp,xuÊt, n
tæ
ng
PhiÕu PhiÕu giao hîp
xuÊt nhËn Ctõ
: ghi hµng ngµy
: Ghi ®èi chiÕu
: Ghi cuèi th¸ng
1.2.1.KÕ to¸n gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu thô
trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
1.2.1.1. X¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n.
Gi¸ vèn hµng b¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ gèc cña hµng ho¸, thµnh
phÈm, dÞch vô, lao vô ®· thùc sù tiªu thô trong kú, ý nghÜa
cña gi¸ vèn hµng b¸n chØ ®îc sö dông khi xuÊt kho hµng b¸n
vµ tiªu thô. Khi hµng ho¸ ®· tiªu thô vµ ®îc phÐp x¸c
®Þnh doanh thu th× ®ång thêi gi¸ trÞ hµng xuÊt kho còng ®îc
ph¶n ¸nh theo gi¸ vèn hµng b¸n ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶. Do
vËy x¸c ®Þnh ®óng gi¸ vèn hµng b¸n cã ý nghÜa quan träng
v× tõ ®ã doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh
19
doanh.Vµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× cßn gióp
cho c¸c nhµ qu¶n lý ®¸nh gi¸ ®îc kh©u mua hµng cã hiÖu
qu¶ hay kh«ng ®Ó tõ ®ã tiÕt kiÖm chi phÝ thu mua.
Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p sau ®Ó x¸c
®Þnh trÞ gi¸ vèn cña hµng xuÊt kho:
* Ph¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n:
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thùc tÕ cña hµng xuÊt kho trong
kú ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
Gi¸ thùc tÕ = Sè lîng hµng ho¸ * Gi¸ ®¬n vÞ
hµng xuÊt kho b×nh qu©n
XuÊt kho
Khi sö dông gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n, cã thÓ sö dông díi 3
d¹ng:
- Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷: Gi¸ nµy ®îc x¸c
®Þnh sau khi kÕt thóc kú h¹ch to¸n nªn cã thÓ ¶nh hëng ®Õn
c«ng t¸c quyÕt to¸n.
Gi¸ ®¬n vÞ = TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng tån ®Çu kú vµ nhËp
b×nh qu©n trong kú
c¶ kú dù tr÷ Sè lîng hµng thùc tÕ tån ®Çu kú vµ nhËp
trong kú
- Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cña kú tríc: TrÞ gi¸ thùc tÕ cña
hµng xuÊt dïng kú nµy sÏ tÝnh theo gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n
cuèi kú tríc.Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n dÔ lµm, ®¶m b¶o tÝnh
kÞp thêi cña sè liÖu kÕ to¸n, mÆc dÇu ®é chÝnh cha cao v×
kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ kú nµy.
Gi¸ b×nh qu©n = TrÞ gi¸ tån kú tríc
cña kú tríc Sè lîng tån kú tríc
- Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: Ph¬ng ph¸p
nµy võa ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi cña sè liÖu kÕ to¸n, võa ph¶n
20