Hiệu quả của dây phân đoạn có vít hỗ trợ trong kỹ thuật kéo lui khối răng trước ở bệnh nhân hô răng hàm trên
- 120 trang
- file .pdf
.
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
--------
ĐINH VĨNH NINH
HIỆU QUẢ DÂY PHÂN ĐOẠN CÓ VÍT HỖ TRỢ
KÉO LUI KHỐI RĂNG TRƢỚC HÀM TRÊN
Chuyên ngành: Răng Hàm Mặt
Mã số: CK 62 72 28 15
LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS.BS. HỒ THỊ THÙY TRANG
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020
.
.
i
LỜI CAM ĐOAN
T i xin m o n y là ng tr nh nghi n u ri ng t i C số
liệu và kết quả trong luận văn là trung th h t ng ợ ng ố trong t
k ng tr nh nào
T giả
Đinh Vĩnh Ninh
.
.
ii
MỤC LỤC
LỜI C M ĐO N ........................................................................................................ i
MỤC LỤC ...................................................................................................................ii
D NH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ vi
D NH MỤC ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ VIỆT - ANH .........................................vii
D NH MỤC BẢNG ............................................................................................... viii
D NH MỤC BIỂU ĐỒ .............................................................................................. x
D NH MỤC HÌNH ................................................................................................... xi
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................ 1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................................... 3
1 1 Đại ơng về h ................................................................................................... 3
1 1 1 Kh i niệm h .................................................................................................. 3
1 1 2 Nguy n nh n ặ iểm và dạng s i h nh hạng II ................................... 3
1 2 Neo hặn và sinh ơ họ di huyển răng.............................................................. 5
1.2.1. Khái niệm neo hặn ....................................................................................... 5
1 2 2 Sinh ơ họ di huyển răng............................................................................ 6
1 3 Cơ họ óng khoảng .......................................................................................... 10
1 3 1 Cơ họ tr ợt ................................................................................................. 10
1 3 2 Cơ họ m s t th p....................................................................................... 13
14 C v n ề li n qu n khi kéo lui răng ử ......................................................... 13
1 4 1 Kiểm so t torque .......................................................................................... 13
1 4 2 Kiểm so t h nh dạng ung răng ................................................................... 15
1 4 3 Kiểm so t s iến dạng ung răng ............................................................... 15
1 4 4 Ảnh h ởng l m s t .................................................................................. 16
.
.
iii
1 4 5 Kiểm so t di huyển răng theo hiều ng ................................................. 17
1 5 Kỹ thuật d y ph n oạn...................................................................................... 18
1 5 1 Kh ng ó vít hỗ trợ ...................................................................................... 18
1 5 2 Có vít hỗ trợ ................................................................................................. 19
1 6 Nghi n u ng dụng vít và nẹp vít trong CHRM............................................. 22
1 6 1 Nghi n u tr n thế giới .............................................................................. 22
1.6.2. Nghi n u tại Việt N m ............................................................................. 23
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................... 24
2 1 Thiết kế nghi n u ............................................................................................ 24
2 2 1 Thiết kế ........................................................................................................ 24
2 2 2 Thời gi n và ị iểm nghi n u ............................................................... 24
2 2 Ph ơng ph p họn mẫu ...................................................................................... 24
2 2 1 D n số mụ ti u ........................................................................................... 24
2 2 2 D n số họn mẫu ......................................................................................... 24
2 2 3 Cỡ mẫu và ph ơng ph p họn mẫu ............................................................. 24
2 2 4 Ti u huẩn họn mẫu ................................................................................... 25
2 2 5 Ti u huẩn loại tr ....................................................................................... 26
2.2.6. Ti u huẩn họn phim sọ nghi ng ............................................................... 26
2 3 Tiến tr nh nghi n u ......................................................................................... 27
2 3 1 Tổ h nhóm nghi n u ........................................................................... 27
2 3 2 Chọn ệnh nh n ........................................................................................... 27
2 3 3 Chuẩn ị ệnh nh n ..................................................................................... 28
2 3 4 Ph ơng tiện nghi n u ............................................................................... 28
235 T giả kỹ thuật: B sĩ CHRM th hiện ề tài iều trị ệnh nh n ... 28
2 3 6 Sơ ồ tiến tr nh nghi n u.......................................................................... 29
2 4 Ph ơng ph p thu thập số liệu ............................................................................. 30
2 4 1 Điểm huẩn và mặt phẳng huẩn dùng trong nghi n u ........................... 30
.
.
iv
2.4.2. Các iến số nghi n u ................................................................................ 33
2 4 3 Ph ơng ph p o tr n phim sọ nghi ng ........................................................ 36
2 4 4 Ph ơng ph p hạn hế s i số - Kiểm so t ộ tin ậy và tính hính x
ph ơng ph p................................................................................................... 36
2 4 5 Ph ơng ph p xử lý số liệu và ph n tí h....................................................... 37
2 5 Quy tr nh iều trị ................................................................................................ 37
2 6 Đạo trong nghi n u .................................................................................. 40
Chƣơng 3. KẾT QUẢ ............................................................................................. 41
3 1 Đặ iểm ối t ợng nghi n u ......................................................................... 41
3 1 1 Biến số nền .................................................................................................. 41
3 1 2 Thời gi n iều trị ......................................................................................... 42
3 2 S th y ổi về x ơng ......................................................................................... 42
3 3 Th y ổi về răng................................................................................................. 46
3 3 1 S th y ổi trụ răng và ộ nh răng ử hàm tr n ..................................... 46
3 3 2 S th y ổi ạnh ắn và hóp răng ử theo hiều tr ớ s u và theo hiều
ng .............................................................................................................. 50
3 3 3 S th y ổi răng ối hàm tr n tr ớ và s u khi óng khoảng ..................... 51
3 4 S th y ổi m mềm s u iều trị hỉnh h nh: .............................................. 51
3 5 T ơng qu n m ng và m mềm s u iều trị: ................................................. 53
Chƣơng 4. BÀN LUẬN ........................................................................................... 60
4 1 Đặ iểm ối t ợng nghi n u ......................................................................... 60
4 1 1 Tuổi .............................................................................................................. 60
4 1 2 Giới tính ....................................................................................................... 60
4 2 Thời gi n iều trị ................................................................................................ 60
4 3 S th y ổi x ơng hàm s u iều trị hỉnh h nh: .......................................... 61
4 4 S th y ổi về răng s u iều trị .......................................................................... 62
4 4 1 S th y ổi ộ nghi ng và ộ nh răng ử hàm tr n: ................................ 62
.
.
v
4 4 2 S th y ổi ạnh ắn và hóp răng ử hàm tr n ........................................ 65
4 4 3 S th y ổi răng ối hàm tr n ............................................................... 71
4 5 S th y ổi m mềm s u iều trị ................................................................. 73
4 6 T ơng qu n giữ th y ổi m ng và m mềm s u iều trị ............................ 74
Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI ......................................................................................... 77
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 78
KIẾN NGHỊ ............................................................................................................. 80
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
Phụ lụ 1: Bản th ng tin dành ho ối t ợng nghi n uvà h p thuận th m gi
nghi n u
Phụ lụ 2: Bảng số o huẩn ng ời Việt N m
Phụ lụ 3: Phiếu h p thuận th m gi nghi n u
Phụ lụ 4: C mặt phẳng và iểm mố th m hiếu o l ờng
Phụ lụ 5: D nh s h ệnh nh n – Y
.
.
vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CHRM Chỉnh h nh răng mặt
XHT X ơng hàm tr n
XHD X ơng hàm d ới
M/F Moment/Force
MP Mặt phẳng
NiTi Nickel Titanium
RCL1 Răng ối lớn th nh t
RCL2 Răng ối lớn th h i
RCN1 Răng ối nhỏ th nh t
RCN2 Răng ối nhỏ th h i
SS Stainless steel
TMA Titanium-molybdenum alloy
TP.HCM Thành Phố Hồ Chí Minh
TSAD Temporal skeletal anchorage device
VSRM Vệ sinh răng miệng
.
.
vii
DANH MỤC ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ VIỆT - ANH
Tiếng Việt Tiếng Anh
C nh t y l Cantilever Arm
C ờng ộ Magnitude
C ờng ộ l Magnitude of force
Chỉnh ều răng Leveling and Alignment
Dây TMA Titanium-molybdenum alloy
Di huyển tịnh tiến Bodily movement/Translation
Đặ tính d y Wire performance
Độ dẻo Stiffness
Hệ thống l n ằng Equivalent force systems
H ớng l t ộng Line of action of a force
Neo hặn trong x ơng tạm thời Temporal skeletal anchorage device
Ngẫu l Couple of force
Nghi ng răng ó kiểm so t Controlled tipping
S ền (m hịu iến dạng tối ) Strength
S ăng Strain
S nén Stress
Tâm ản Center of resistance
Tâm xoay Center of rotation
Tỷ lệ Moment/L M/F ratio
Trạng th i thăng ằng tĩnh Static Equilibrium
Xo y ng ợ hiều kim ồng hồ Counterclockwise moment
.
.
viii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1 1: L lún răng tr ớ ....................................................................................17
Bảng 2 1: C iểm x ơng – m mềm tr n phim sọ nghi ng ần x ịnh .............31
Bảng 2 2: C iến số về gó và khoảng h giữ iểm th m hiếu hệ thống sọ
mặt và m mềm ần khảo s t ....................................................................................33
Bảng 3-1: Kết quả tổng hợp tuổi giới tính và thời gi n ều trị ................................41
Bảng 3-2: Th y ổi về x ơng hàm tr ớ và s u khi óng khoảng ...........................42
Bảng 3-3: Th y ổi về x ơng hàm ở nhóm ó t ơng qu n hạng I tr ớ và s u khi
óng khoảng ..............................................................................................................43
Bảng 3-4: Th y ổi về x ơng hàm ở nhóm ó t ơng qu n hạng II tr ớ và s u khi
óng khoảng ..............................................................................................................44
Bảng 3-5: So s nh hỉ số tr ớ và s u iều trị ở nhóm ó t ơng qu n x ơng
hạng I và nhóm ó t ơng qu n x ơng hạng II ..........................................................45
Bảng 3-6: Th y ổi răng ử hàm tr n 22 ệnh nh n tr ớ và s u óng
khoảng .......................................................................................................................46
Bảng 3-7: Th y ổi răng ử hàm tr n nhóm hạng I x ơng tr ớ và s u
óng khoảng ..............................................................................................................47
Bảng 3-8: Th y ổi răng ử hàm tr n nhóm hạng II tr ớ và s u óng
khoảng .......................................................................................................................48
Bảng 3-9: So s nh hỉ số tr ớ và s u iều trị ở nhóm ó t ơng qu n x ơng
hạng I và nhóm ó t ơng qu n x ơng hạng II ..........................................................49
Bảng 3-10: Th y ổi iểm mố răng ối theo hiều tr ớ s u và hiều
ng ...........................................................................................................................51
Bảng 3-11: Th y ổi m mềm 22 ệnh nh n tr ớ và s u iều trị ....................51
Bảng 3-12: Th y ổi m mềm nhóm ệnh nh n hạng I tr ớ và s u iều trị ..........52
.
.
ix
Bảng 3-13: Th y ổi m mềm nhóm ệnh nh n hạng II tr ớ và s u iều trị .........52
Bảng 3-14: Hệ số t ơng qu n giữ những th y ổi số o m ng và m mềm
22 ệnh nh n s u iều trị ....................................................................................53
Bảng 3-15: Hệ số t ơng qu n giữ th y ổi m ng và m mềm nhóm ệnh
nh n ó t ơng qu n x ơng hạng I ............................................................................57
Bảng 3-16: Hệ số t ơng qu n giữ những th y ổi số o m ng và m mềm
nhóm ệnh nh n ó t ơng qu n x ơng hạng II .................................................58
.
.
x
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu ồ 3-1: T ơng qu n giữ trụ răng ử và th y ổi gó mũi m i ....................54
Biểu ồ 3-2: T ơng qu n giữ ộ lui s u ạnh ắn răng ử và th y ổi gó mũi
môi .............................................................................................................................55
Biểu ồ 3-3: T ơng qu n giữ th y ổi ạnh ắn răng ử tr n theo hiều ng và
th y ổi gó mũi m i ................................................................................................56
.
.
xi
DANH MỤC HÌNH
H nh 1 1: Ph n loại neo hặn ......................................................................................6
H nh 1 2: L và phản l ...........................................................................................7
H nh 1 3: Tổng hợp l ...............................................................................................7
H nh 1 4 T m ản răng một h n và răng nhiều h n .........................................8
H nh 1 5: Moment l .................................................................................................9
Hình 1 6: Ngẫu l ......................................................................................................9
H nh 1 7: Tỷ lệ Moment/ L (M/F) x ịnh vị trí t m xo y và hiệu ng l .......10
H nh 1 8: C tiếp xú giữ mắ ài và d y khi răng di huyển ..............................11
H nh 1 9: C gi i oạn răng n nh di huyển ...........................................................11
H nh 1 10: C khả năng kéo lui răng ử và răng n nh .........................................12
H nh 1 11: C khả năng kéo lui răng ử ................................................................12
H nh 1 12: Bẻ d y kh ng nghi ng răng tr n loop .....................................................13
H nh 1 13: C h kiểm so t ộ nghi ng răng.......................................................14
H nh 1 14 và 1 14B: C h nh th di huyển răng ...............................................14
Hình 1.15: Thay ổi h nh dạng ung răng ................................................................15
H nh 1 16: S iến dạng ung răng trong tr ờng hợp kh ng và ó sử dụng vít .......16
H nh 1 17: Ảnh h ởng l m s t tr n răng s u .......................................................17
Hình 1-18: T ộng loop ...................................................................................19
H nh 1 19: Thiết kế ống tr n vít và nẹp vít ...............................................................21
H nh 1 20: D y ph n oạn SS dùng óng khoảng ....................................................21
H nh 1 21: Tạo l lún và kiểm so t ộ nghi ng trụ răng ử ................................21
H nh 2 1: Điểm mố về răng và mặt phẳng th m hiếu ............................................30
H nh 2 2: C mặt phẳng th m hiếu ........................................................................33
H nh 2 3: Điểm mố o l ờng di huyển răng theo hiều ng và hiều tr ớ -sau 36
H nh 2 4: D y ph n oạn ..........................................................................................38
.
.
xii
.
.
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Thẫm mỹ răng mặt là yếu tố qu n trọng on ng ời ặ iệt là trong gi o
tiếp Qu n niệm thẫm mỹ th y ổi theo văn hó truyền thống vị trí kinh tế xã hội
và ặ tính d n tộ [17], [49-51], [73] H là một dạng s i h nh hàm mặt làm ảnh
h ởng nhiều ến thẩm mỹ răng mặt là lý do hính khiến nhiều ng ời ần ến hỉnh
h nh răng mặt Kế hoạ h iều trị h th ờng ó nhổ răng ể tạo khoảng [6], [22],
[29] và kéo lui răng tr ớ ó kiểm so t [5]. Do ó những yếu tố ảnh h ởng nh :
kh ng ó s hợp t ệnh nh n giải phẫu và u trú x ơng ổ răng trong ó ó
yếu tố kỹ thuật ã làm ho việ iều trị giảm h kéo dài và i khi kh ng ạt kết
quả mong ợi
S họn l kỹ thuật kéo lui răng tr ớ là một trong những tiến tr nh qu n
trọng trong Chỉnh Hình Răng Mặt (CHRM) Điều ó tùy thuộ vào việ kiểm so t
neo hặn răng s u và kiểm so t di huyển răng tr ớ lui s u Khi ần kéo lui răng
tr ớ tối húng t th ờng tăng ờng neo hặn với s hỗ trợ vít ùng với s
phối hợp trong h sử dụng l sinh ơ họ di huyển răng và tính hiệu quả
d y ung ể tạo r hiệu quả mong muốn Điều qu n trọng là kiểm so t ợ s di
huyển th n và h n răng theo mong muốn duy tr ợ s ổn ịnh răng ở vị trí
mới s u hỉnh nh ó nhổ răng [70].
Hiện n y kỹ thuật d y thẳng ợ sử dụng nhiều ởi ơn giản và hiệu quả
trong ơ hế di huyển răng hơn nữ tiết kiệm thời gi n ệnh nh n tr n ghế nh
Tuy nhi n trong qu tr nh kéo lui răng tr ớ răng s u ó thể di huyển kh ng
mong muốn ảnh h ởng ến kết quả s u ùng việ iều trị Nh t là khi vùng
răng s u ã ó m nh hu yếu dễ ị tổn th ơng nh ti u x ơng ổ do l kéo Nếu
kiểm so t kh ng ầy khi răng tr ớ di huyển theo hiều tr n-d ới ung răng
ũng sẽ ị iến dạng g y n n hiện t ợng ắn s u th m và ti u h n răng ử [46].
Trong kỹ thuật d y thẳng d y phải tr ợt trong rãnh kh u và mắ ài làm tăng
l m s t ở răng s u n n phải tăng l kéo làm m t neo hặn và iến dạng ung
răng [70].
.
.
2
Việ sử dụng vít hoặ nẹp-vít tăng ờng neo hặn giúp ho việ kiểm so t
neo hặn răng s u ơn giản và làm th y ổi ợ h ớng l kéo B sĩ Chung
và ộng s thiết kế kỹ thuật kéo lui khối s u răng tr ớ tr tiếp d tr n d y ung
ph n oạn và kh ng ho d y vào răng s u giảm l kéo lui [37] Kỹ thuật này
kh ng làm tổn th ơng m nh hu n ng ỡ răng s u ởi việ hạn hế gắn kh u ở
vùng răng s u [38] hmed M S (2013) nghi n u thử nghiệm tr n m h nh nhằm
so s nh tính năng và hiệu quả kéo lui s u răng tr ớ loại kỹ thuật kh
nh u và d y ph n oạn ho hiệu quả nh nh nh t trong kéo lui nguy n khối s u răng
tr ớ [57].
Tuy nhi n Ở Việt N m h ó nghi n u l m sàng ụ thể nhằm nh gi
một h hệ thống kho họ và kh h qu n ho tính hiệu quả ũng nh những hậu
quả kh ng mong muốn việ sử dụng d y ph n oạn này C u hỏi ặt r : “D y
ph n oạn ó hiệu quả trong iều trị kéo lui khối răng tr ớ nh thế nào khi sử
dụng vít hoặ nẹp-vít làm neo hặn”?. Xu t ph t t th tế tr n húng t i tiến hành
nghi n u ề tài “Hiệu quả d y ph n oạn ó vít hỗ trợ trong kỹ thuật kéo lui
răng tr ớ hàm tr n” với mụ ti u sau:
1. Đánh giá thay đổi trên răng ở bệnh nhân được điều trị kéo lui khối răng
trước có vít hỗ trợ bằng kỹ thuật dây phân đoạn.
2. Đánh giá thay đổi trên xương ở bệnh nhân được điều trị kéo lui khối răng
trước có vít hỗ trợ bằng kỹ thuật dây phân đoạn.
3. Đánh giá thay đổi mô mềm ở bệnh nhân được điều trị kéo lui khối răng
trước có vít hỗ trợ bằng kỹ thuật dây phân đoạn.
4. Xác định tương quan giữa thay đổi mô cứng và mô mềm ở bệnh nhân
được điều trị kéo lui khối răng trước có vít hỗ trợ bằng kỹ thuật dây phân
đoạn.
.
.
3
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Đại cƣơng về hô
1.1.1. Khái niệm hô
Hô là t nh trạng ung răng hoặ răng ử ịnh vị r phí tr ớ hơn vị trí nh
th ờng tr n khu n mặt S nh qu về phí tr ớ răng thể hiện ở hàm tr n hoặ
ả h i hàm và th ờng ó trụ răng ử nghi ng nhiều r tr ớ [70].
Bệnh nh n ó h răng th ờng gặp ở s i khớp ắn hạng I và hạng II ngle
Về mặt h nh th i s i khớp ắn hạng II ó thể hi thành ốn nhóm [1]:
- S i khớp ắn hạng II do s di huyển răng.
- S i khớp ắn hạng II do hàm d ới lùi về phí s u hàm tr n ở vị trí nh
th ờng.
- S i khớp ắn hạng II do hàm tr n nh r tr ớ hàm d ới ở vị trí nh
th ờng.
- S i khớp ắn hạng II do nguy n nh n phối hợp giữ nh hàm tr n và lùi
hàm d ới.
Một dạng kh h là do răng và x ơng ổ răng nh Nh vậy h ó thể
do nguy n nh n t răng t x ơng h y phối hợp ả h i v răng và x ơng trong ó
òn ó s s i iệt kí h th ớ nh răng lớn và x ơng hàm nh th ờng hoặ nhỏ
H răng ó thể là h răng hàm tr n hoặ h răng h i hàm với iểu hiện răng
ử hàm tr n và hàm d ới nghi ng r tr ớ tr n khu n mặt nh n nghi ng lồi và m i
nh H h i hàm phổ iến ở nhiều h ng tộ nh h u Á h u Phi mà ặ tr ng là
khu n mặt dạng lồi và m i nh o. H li n qu n với yếu tố di truyền và yếu tố
m i tr ờng nh thở miệng thói quen m i l ỡi và kí h th ớ l ỡi [35], [90].
1.1.2. Nguyên nhân, đặc điểm và các dạng sai hình hạng II
C s i h nh x ơng ở ng ời ó h thể hiện tính dạng trong yếu tố u
thành hô. Theo tài liệu ộ m n CHRM tr n phim sọ nghi ng s i khớp ắn hạng II
ợ hi thành 5 nhóm [1]:
.
.
4
Nhóm 1: S i khớp ắn hạng II kh ng do nguy n nh n x ơng hàm Gó NB
nh th ờng răng ử hàm tr n nghi ng r tr ớ răng ử hàm d ới nghi ng r
tr ớ hoặ ra sau.
Nhóm 2: S i khớp ắn hạng II do h năng Khi ở ắn khít trung t m hàm
d ới lùi về s u. Khi ở t thế nghỉ hàm d ới ở vị trí nh th ờng
Nhóm 3: S i khớp ắn hạng II do nguy n nh n hàm tr n Gó SN tăng gó
U1-N tăng gó lồi mặt tăng Kí h th ớ x ơng hàm tr n (XHT) nh th ờng
nh ng ở về phí tr ớ hoặ XHT ó kí h th ớ qu dài
Nhóm 4: S i khớp ắn hạng II do nguy n nh n hàm d ới Gó SNB giảm do
hàm d ới lui s u X ơng hàm d ới (XHD) ó kí h th ớ ngắn hoặ nh th ờng
Nhóm 5: Sai khớp ắn hạng II do s kết hợp ốn dạng tr n Đặ iệt là
nhóm 3 và 4 Có thể ó s i khớp ắn hạng II do lùi XHT và XHD
Để dễ ph n iệt yếu tố u thành hạng II năm 1980 Moyer ũng d
tr n ặ iểm s i h nh x ơng và h răng ử ể ph n ịnh các hình thái hô theo
hiều tr ớ -s u Đồng thời d tr n ốn mặt phẳng (mp): mp nền sọ tr ớ (SN) mp
khẩu i (PP) mp nh i h năng (OP) và mp hàm d ới (MP) hi hình th i hạng II
theo hiều ng [60].
S s i iệt giữ kí h th ớ răng và hàm ũng là nguy n nh n làm h răng
Khi so s nh kí h th ớ gần x t t ả răng vĩnh viễn ho th y: “Kí h th ớ
răng lớn hơn ở những ệnh nh n h h i hàm ó thể góp phần làm h răng ử r
tr ớ ” [54] Răng hen hú thể hiện s n ằng p l m i và l ỡi khi h nh
thành ung răng ở ng ời ó kh iệt kí h th ớ răng và hàm Những ng ời ó h
ũng th ờng ó nghi ng răng ử hàm tr n r tr ớ .
Đặ tính di truyền ó thể ảnh h ởng ến h v th h ởng s kh ng n
x ng giữ kí h th ớ vị trí và h nh dạng x ơng hàm tr n và x ơng hàm d ới
Ở ng ời d en h h i hàm hiếm tỷ lệ o khiến nhiều t giả nghĩ ến kí h th ớ
răng ó thể óng v i trò trong nguy n nh n h h i hàm [13] Kí h th ớ gần x
trung nh th n răng ã ợ h ng minh là ở ng ời d en lớn hơn ng ời d
trắng [44] trung nh lớn hơn 8.4% ở ng ời d trắng
.
.
5
H ũng ó thể i ùng với iểu hiện thói quen x u “Khi ó nh răng
tr ớ ở ả hàm tr n và hàm d ới ùng với khe hở giữ răng là iểu hiện h
h i hàm thật s ộng với thói quen ẩy l ỡi gó hàm d ới tù và u trú h i
m i ể giữ răng ở vị trí n ằng.
Nhiều t giả qu n s t và nghi n u hệ thống m mềm ơ và hoạt ộng
h năng ở những ng ời ó h ằng o ờng ộ l hệ thống ơ qu nh miệng
khi khảo s t t ơng qu n m i với vị trí răng ử Nhận xét rằng: “răng ở vị
trí kh ng nh th ờng ó li n qu n hệ thống ơ qu nh miệng ặ iệt trong tr ờng
hợp hạng II hi 2 ó mối t ơng qu n ó ý nghĩ giữ ờng ộ và l tối
m i vị trí uối ùng và gó giữ răng ử HT và HD s u khi mọ ”[69].
1.2. Neo chặn và sinh cơ học di chuyển răng
1.2.1. Khái niệm neo chặn
Mọi mong muốn di huyển răng ều phải ó l t ộng vào răng L ó
ó thể là l ẩy h y l kéo Theo ịnh luật III Newton phần ối kh ng l
này ó thể tạo n n di s di huyển những răng h y ộ phận kh và ộ
phận ó ợ gọi là neo hặn Neo hặn trong hỉnh h nh răng mặt ó thể ợ ịnh
nghĩ là s kh ng lại những di huyển ngoài ý muốn răng do phản l [42].
Để kiểm so t s di huyển răng theo mong muốn phải tập trung l vào
những răng ần di huyển và ph n t n phản l tr n t t ả răng òn lại C răng
ối kh ng di huyển nhiều h y ít hoặ kh ng di huyển là do h í h ý muốn iều
hỉnh B sĩ hỉnh nh Khi t ộng tr n răng một l lớn ể răng di
huyển m ộl ó gọi là ng ỡng di huyển răng L d ới ng ỡng này tr n
răng ối kh ng sẽ kh ng tạo r phản l lớn làm di huyển răng Răng sẽ di
huyển khi l tăng dần ến m mà s u ó nếu tăng l l n nữ th khả năng di
huyển răng sẽ xuống th p hơn L tối u ể răng di huyển là l nhẹ nh t và
răng di huyển nhiều nh t
C h nh th kiểm so t neo hặn nh : di huyển răng hỗ t ơng neo hặn
tăng ờng neo hặn theo ph n ố kiểu di huyển neo hặn ở vỏ x ơng neo hặn
trong x ơng tạm thời (TS D:Tempor l skelet l n hor ge devi e) [1], [70].
.
.
6
Theo h khoảng răng ợ óng kín s u nhổ răng t ó dạng neo hặn
nh s u [61]: (Hình 1.1)
Neo hặn tuyệt ối: khoảng nhổ răng óng kín hoàn toàn do răng
tr ớ lui s u
Neo hặn t ơng ối: một phần khoảng răng nhổ ợ óng kín do răng
s u di gần tới tr ớ : 25% 50% 75%
Hình 1.1: Ph n loại neo hặn
(Nguồn: Nanda R, 2005) [61]
1.2.2. Sinh cơ học di chuyển răng
Khái niệm về lực
L c là một s kéo h y s ẩy ặt l n một vật làm di huyển vật ó ến một
vị trí kh trong kh ng gi n.
L là một ve tor iểu thị ằng ốn yếu tố: ờng ộ l ph ơng h ớng
và iểm ặt l C ờng ộ iểu hiện ằng hiều dài ve tor Trong CHRM ơn
vị tính l ằng gr ms oun es hoặ Newtons [1], [70], [71].
.
.
7
Định luật của Newton:
Định luật quán tính: Mỗi vật ều tiếp tụ ở trạng th i nghỉ hoặ huyển
ộng thẳng ều (vật ở trạng th i n ằng) tr khi vật ị uộ th y ổi
trạng th i do t ộng l ặt l n nó
Định luật gia tốc: Gi tố vật ( ) tỉ lệ thuận với l t ộng tỉ lệ
nghị h với khối l ợng vật và theo h ớng l t ộng: a = hay
F= Ma
Định luật tác động và phản lực: L khi t ộng sẽ tạo r phản l ó
ờng ộ t ơng t với l nh ng ng ợ hiều Trong CHRM phản l
(ng ợ hiều) này ó thể hoặ kh ng t ộng theo ý muốn (H nh 1 2).
Hình 1.2: L và phản l
(Nguồn: Profitt D, 2018) [70]
Hợp lực – Quy tắc hình bình hành
Hợp l (R) h i ve tor l kh nh u ó ùng ph ơng và h ớng ằng
tổng số ại số h il (x và y) (Hình 1.3) [71].
R=x+y
Hình 1.3: Tổng hợp l
(Nguồn: Ram S, et al, 2010)[71]
.
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
--------
ĐINH VĨNH NINH
HIỆU QUẢ DÂY PHÂN ĐOẠN CÓ VÍT HỖ TRỢ
KÉO LUI KHỐI RĂNG TRƢỚC HÀM TRÊN
Chuyên ngành: Răng Hàm Mặt
Mã số: CK 62 72 28 15
LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS.BS. HỒ THỊ THÙY TRANG
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020
.
.
i
LỜI CAM ĐOAN
T i xin m o n y là ng tr nh nghi n u ri ng t i C số
liệu và kết quả trong luận văn là trung th h t ng ợ ng ố trong t
k ng tr nh nào
T giả
Đinh Vĩnh Ninh
.
.
ii
MỤC LỤC
LỜI C M ĐO N ........................................................................................................ i
MỤC LỤC ...................................................................................................................ii
D NH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ vi
D NH MỤC ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ VIỆT - ANH .........................................vii
D NH MỤC BẢNG ............................................................................................... viii
D NH MỤC BIỂU ĐỒ .............................................................................................. x
D NH MỤC HÌNH ................................................................................................... xi
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................ 1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................................... 3
1 1 Đại ơng về h ................................................................................................... 3
1 1 1 Kh i niệm h .................................................................................................. 3
1 1 2 Nguy n nh n ặ iểm và dạng s i h nh hạng II ................................... 3
1 2 Neo hặn và sinh ơ họ di huyển răng.............................................................. 5
1.2.1. Khái niệm neo hặn ....................................................................................... 5
1 2 2 Sinh ơ họ di huyển răng............................................................................ 6
1 3 Cơ họ óng khoảng .......................................................................................... 10
1 3 1 Cơ họ tr ợt ................................................................................................. 10
1 3 2 Cơ họ m s t th p....................................................................................... 13
14 C v n ề li n qu n khi kéo lui răng ử ......................................................... 13
1 4 1 Kiểm so t torque .......................................................................................... 13
1 4 2 Kiểm so t h nh dạng ung răng ................................................................... 15
1 4 3 Kiểm so t s iến dạng ung răng ............................................................... 15
1 4 4 Ảnh h ởng l m s t .................................................................................. 16
.
.
iii
1 4 5 Kiểm so t di huyển răng theo hiều ng ................................................. 17
1 5 Kỹ thuật d y ph n oạn...................................................................................... 18
1 5 1 Kh ng ó vít hỗ trợ ...................................................................................... 18
1 5 2 Có vít hỗ trợ ................................................................................................. 19
1 6 Nghi n u ng dụng vít và nẹp vít trong CHRM............................................. 22
1 6 1 Nghi n u tr n thế giới .............................................................................. 22
1.6.2. Nghi n u tại Việt N m ............................................................................. 23
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................... 24
2 1 Thiết kế nghi n u ............................................................................................ 24
2 2 1 Thiết kế ........................................................................................................ 24
2 2 2 Thời gi n và ị iểm nghi n u ............................................................... 24
2 2 Ph ơng ph p họn mẫu ...................................................................................... 24
2 2 1 D n số mụ ti u ........................................................................................... 24
2 2 2 D n số họn mẫu ......................................................................................... 24
2 2 3 Cỡ mẫu và ph ơng ph p họn mẫu ............................................................. 24
2 2 4 Ti u huẩn họn mẫu ................................................................................... 25
2 2 5 Ti u huẩn loại tr ....................................................................................... 26
2.2.6. Ti u huẩn họn phim sọ nghi ng ............................................................... 26
2 3 Tiến tr nh nghi n u ......................................................................................... 27
2 3 1 Tổ h nhóm nghi n u ........................................................................... 27
2 3 2 Chọn ệnh nh n ........................................................................................... 27
2 3 3 Chuẩn ị ệnh nh n ..................................................................................... 28
2 3 4 Ph ơng tiện nghi n u ............................................................................... 28
235 T giả kỹ thuật: B sĩ CHRM th hiện ề tài iều trị ệnh nh n ... 28
2 3 6 Sơ ồ tiến tr nh nghi n u.......................................................................... 29
2 4 Ph ơng ph p thu thập số liệu ............................................................................. 30
2 4 1 Điểm huẩn và mặt phẳng huẩn dùng trong nghi n u ........................... 30
.
.
iv
2.4.2. Các iến số nghi n u ................................................................................ 33
2 4 3 Ph ơng ph p o tr n phim sọ nghi ng ........................................................ 36
2 4 4 Ph ơng ph p hạn hế s i số - Kiểm so t ộ tin ậy và tính hính x
ph ơng ph p................................................................................................... 36
2 4 5 Ph ơng ph p xử lý số liệu và ph n tí h....................................................... 37
2 5 Quy tr nh iều trị ................................................................................................ 37
2 6 Đạo trong nghi n u .................................................................................. 40
Chƣơng 3. KẾT QUẢ ............................................................................................. 41
3 1 Đặ iểm ối t ợng nghi n u ......................................................................... 41
3 1 1 Biến số nền .................................................................................................. 41
3 1 2 Thời gi n iều trị ......................................................................................... 42
3 2 S th y ổi về x ơng ......................................................................................... 42
3 3 Th y ổi về răng................................................................................................. 46
3 3 1 S th y ổi trụ răng và ộ nh răng ử hàm tr n ..................................... 46
3 3 2 S th y ổi ạnh ắn và hóp răng ử theo hiều tr ớ s u và theo hiều
ng .............................................................................................................. 50
3 3 3 S th y ổi răng ối hàm tr n tr ớ và s u khi óng khoảng ..................... 51
3 4 S th y ổi m mềm s u iều trị hỉnh h nh: .............................................. 51
3 5 T ơng qu n m ng và m mềm s u iều trị: ................................................. 53
Chƣơng 4. BÀN LUẬN ........................................................................................... 60
4 1 Đặ iểm ối t ợng nghi n u ......................................................................... 60
4 1 1 Tuổi .............................................................................................................. 60
4 1 2 Giới tính ....................................................................................................... 60
4 2 Thời gi n iều trị ................................................................................................ 60
4 3 S th y ổi x ơng hàm s u iều trị hỉnh h nh: .......................................... 61
4 4 S th y ổi về răng s u iều trị .......................................................................... 62
4 4 1 S th y ổi ộ nghi ng và ộ nh răng ử hàm tr n: ................................ 62
.
.
v
4 4 2 S th y ổi ạnh ắn và hóp răng ử hàm tr n ........................................ 65
4 4 3 S th y ổi răng ối hàm tr n ............................................................... 71
4 5 S th y ổi m mềm s u iều trị ................................................................. 73
4 6 T ơng qu n giữ th y ổi m ng và m mềm s u iều trị ............................ 74
Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI ......................................................................................... 77
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 78
KIẾN NGHỊ ............................................................................................................. 80
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
Phụ lụ 1: Bản th ng tin dành ho ối t ợng nghi n uvà h p thuận th m gi
nghi n u
Phụ lụ 2: Bảng số o huẩn ng ời Việt N m
Phụ lụ 3: Phiếu h p thuận th m gi nghi n u
Phụ lụ 4: C mặt phẳng và iểm mố th m hiếu o l ờng
Phụ lụ 5: D nh s h ệnh nh n – Y
.
.
vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CHRM Chỉnh h nh răng mặt
XHT X ơng hàm tr n
XHD X ơng hàm d ới
M/F Moment/Force
MP Mặt phẳng
NiTi Nickel Titanium
RCL1 Răng ối lớn th nh t
RCL2 Răng ối lớn th h i
RCN1 Răng ối nhỏ th nh t
RCN2 Răng ối nhỏ th h i
SS Stainless steel
TMA Titanium-molybdenum alloy
TP.HCM Thành Phố Hồ Chí Minh
TSAD Temporal skeletal anchorage device
VSRM Vệ sinh răng miệng
.
.
vii
DANH MỤC ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ VIỆT - ANH
Tiếng Việt Tiếng Anh
C nh t y l Cantilever Arm
C ờng ộ Magnitude
C ờng ộ l Magnitude of force
Chỉnh ều răng Leveling and Alignment
Dây TMA Titanium-molybdenum alloy
Di huyển tịnh tiến Bodily movement/Translation
Đặ tính d y Wire performance
Độ dẻo Stiffness
Hệ thống l n ằng Equivalent force systems
H ớng l t ộng Line of action of a force
Neo hặn trong x ơng tạm thời Temporal skeletal anchorage device
Ngẫu l Couple of force
Nghi ng răng ó kiểm so t Controlled tipping
S ền (m hịu iến dạng tối ) Strength
S ăng Strain
S nén Stress
Tâm ản Center of resistance
Tâm xoay Center of rotation
Tỷ lệ Moment/L M/F ratio
Trạng th i thăng ằng tĩnh Static Equilibrium
Xo y ng ợ hiều kim ồng hồ Counterclockwise moment
.
.
viii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1 1: L lún răng tr ớ ....................................................................................17
Bảng 2 1: C iểm x ơng – m mềm tr n phim sọ nghi ng ần x ịnh .............31
Bảng 2 2: C iến số về gó và khoảng h giữ iểm th m hiếu hệ thống sọ
mặt và m mềm ần khảo s t ....................................................................................33
Bảng 3-1: Kết quả tổng hợp tuổi giới tính và thời gi n ều trị ................................41
Bảng 3-2: Th y ổi về x ơng hàm tr ớ và s u khi óng khoảng ...........................42
Bảng 3-3: Th y ổi về x ơng hàm ở nhóm ó t ơng qu n hạng I tr ớ và s u khi
óng khoảng ..............................................................................................................43
Bảng 3-4: Th y ổi về x ơng hàm ở nhóm ó t ơng qu n hạng II tr ớ và s u khi
óng khoảng ..............................................................................................................44
Bảng 3-5: So s nh hỉ số tr ớ và s u iều trị ở nhóm ó t ơng qu n x ơng
hạng I và nhóm ó t ơng qu n x ơng hạng II ..........................................................45
Bảng 3-6: Th y ổi răng ử hàm tr n 22 ệnh nh n tr ớ và s u óng
khoảng .......................................................................................................................46
Bảng 3-7: Th y ổi răng ử hàm tr n nhóm hạng I x ơng tr ớ và s u
óng khoảng ..............................................................................................................47
Bảng 3-8: Th y ổi răng ử hàm tr n nhóm hạng II tr ớ và s u óng
khoảng .......................................................................................................................48
Bảng 3-9: So s nh hỉ số tr ớ và s u iều trị ở nhóm ó t ơng qu n x ơng
hạng I và nhóm ó t ơng qu n x ơng hạng II ..........................................................49
Bảng 3-10: Th y ổi iểm mố răng ối theo hiều tr ớ s u và hiều
ng ...........................................................................................................................51
Bảng 3-11: Th y ổi m mềm 22 ệnh nh n tr ớ và s u iều trị ....................51
Bảng 3-12: Th y ổi m mềm nhóm ệnh nh n hạng I tr ớ và s u iều trị ..........52
.
.
ix
Bảng 3-13: Th y ổi m mềm nhóm ệnh nh n hạng II tr ớ và s u iều trị .........52
Bảng 3-14: Hệ số t ơng qu n giữ những th y ổi số o m ng và m mềm
22 ệnh nh n s u iều trị ....................................................................................53
Bảng 3-15: Hệ số t ơng qu n giữ th y ổi m ng và m mềm nhóm ệnh
nh n ó t ơng qu n x ơng hạng I ............................................................................57
Bảng 3-16: Hệ số t ơng qu n giữ những th y ổi số o m ng và m mềm
nhóm ệnh nh n ó t ơng qu n x ơng hạng II .................................................58
.
.
x
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu ồ 3-1: T ơng qu n giữ trụ răng ử và th y ổi gó mũi m i ....................54
Biểu ồ 3-2: T ơng qu n giữ ộ lui s u ạnh ắn răng ử và th y ổi gó mũi
môi .............................................................................................................................55
Biểu ồ 3-3: T ơng qu n giữ th y ổi ạnh ắn răng ử tr n theo hiều ng và
th y ổi gó mũi m i ................................................................................................56
.
.
xi
DANH MỤC HÌNH
H nh 1 1: Ph n loại neo hặn ......................................................................................6
H nh 1 2: L và phản l ...........................................................................................7
H nh 1 3: Tổng hợp l ...............................................................................................7
H nh 1 4 T m ản răng một h n và răng nhiều h n .........................................8
H nh 1 5: Moment l .................................................................................................9
Hình 1 6: Ngẫu l ......................................................................................................9
H nh 1 7: Tỷ lệ Moment/ L (M/F) x ịnh vị trí t m xo y và hiệu ng l .......10
H nh 1 8: C tiếp xú giữ mắ ài và d y khi răng di huyển ..............................11
H nh 1 9: C gi i oạn răng n nh di huyển ...........................................................11
H nh 1 10: C khả năng kéo lui răng ử và răng n nh .........................................12
H nh 1 11: C khả năng kéo lui răng ử ................................................................12
H nh 1 12: Bẻ d y kh ng nghi ng răng tr n loop .....................................................13
H nh 1 13: C h kiểm so t ộ nghi ng răng.......................................................14
H nh 1 14 và 1 14B: C h nh th di huyển răng ...............................................14
Hình 1.15: Thay ổi h nh dạng ung răng ................................................................15
H nh 1 16: S iến dạng ung răng trong tr ờng hợp kh ng và ó sử dụng vít .......16
H nh 1 17: Ảnh h ởng l m s t tr n răng s u .......................................................17
Hình 1-18: T ộng loop ...................................................................................19
H nh 1 19: Thiết kế ống tr n vít và nẹp vít ...............................................................21
H nh 1 20: D y ph n oạn SS dùng óng khoảng ....................................................21
H nh 1 21: Tạo l lún và kiểm so t ộ nghi ng trụ răng ử ................................21
H nh 2 1: Điểm mố về răng và mặt phẳng th m hiếu ............................................30
H nh 2 2: C mặt phẳng th m hiếu ........................................................................33
H nh 2 3: Điểm mố o l ờng di huyển răng theo hiều ng và hiều tr ớ -sau 36
H nh 2 4: D y ph n oạn ..........................................................................................38
.
.
xii
.
.
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Thẫm mỹ răng mặt là yếu tố qu n trọng on ng ời ặ iệt là trong gi o
tiếp Qu n niệm thẫm mỹ th y ổi theo văn hó truyền thống vị trí kinh tế xã hội
và ặ tính d n tộ [17], [49-51], [73] H là một dạng s i h nh hàm mặt làm ảnh
h ởng nhiều ến thẩm mỹ răng mặt là lý do hính khiến nhiều ng ời ần ến hỉnh
h nh răng mặt Kế hoạ h iều trị h th ờng ó nhổ răng ể tạo khoảng [6], [22],
[29] và kéo lui răng tr ớ ó kiểm so t [5]. Do ó những yếu tố ảnh h ởng nh :
kh ng ó s hợp t ệnh nh n giải phẫu và u trú x ơng ổ răng trong ó ó
yếu tố kỹ thuật ã làm ho việ iều trị giảm h kéo dài và i khi kh ng ạt kết
quả mong ợi
S họn l kỹ thuật kéo lui răng tr ớ là một trong những tiến tr nh qu n
trọng trong Chỉnh Hình Răng Mặt (CHRM) Điều ó tùy thuộ vào việ kiểm so t
neo hặn răng s u và kiểm so t di huyển răng tr ớ lui s u Khi ần kéo lui răng
tr ớ tối húng t th ờng tăng ờng neo hặn với s hỗ trợ vít ùng với s
phối hợp trong h sử dụng l sinh ơ họ di huyển răng và tính hiệu quả
d y ung ể tạo r hiệu quả mong muốn Điều qu n trọng là kiểm so t ợ s di
huyển th n và h n răng theo mong muốn duy tr ợ s ổn ịnh răng ở vị trí
mới s u hỉnh nh ó nhổ răng [70].
Hiện n y kỹ thuật d y thẳng ợ sử dụng nhiều ởi ơn giản và hiệu quả
trong ơ hế di huyển răng hơn nữ tiết kiệm thời gi n ệnh nh n tr n ghế nh
Tuy nhi n trong qu tr nh kéo lui răng tr ớ răng s u ó thể di huyển kh ng
mong muốn ảnh h ởng ến kết quả s u ùng việ iều trị Nh t là khi vùng
răng s u ã ó m nh hu yếu dễ ị tổn th ơng nh ti u x ơng ổ do l kéo Nếu
kiểm so t kh ng ầy khi răng tr ớ di huyển theo hiều tr n-d ới ung răng
ũng sẽ ị iến dạng g y n n hiện t ợng ắn s u th m và ti u h n răng ử [46].
Trong kỹ thuật d y thẳng d y phải tr ợt trong rãnh kh u và mắ ài làm tăng
l m s t ở răng s u n n phải tăng l kéo làm m t neo hặn và iến dạng ung
răng [70].
.
.
2
Việ sử dụng vít hoặ nẹp-vít tăng ờng neo hặn giúp ho việ kiểm so t
neo hặn răng s u ơn giản và làm th y ổi ợ h ớng l kéo B sĩ Chung
và ộng s thiết kế kỹ thuật kéo lui khối s u răng tr ớ tr tiếp d tr n d y ung
ph n oạn và kh ng ho d y vào răng s u giảm l kéo lui [37] Kỹ thuật này
kh ng làm tổn th ơng m nh hu n ng ỡ răng s u ởi việ hạn hế gắn kh u ở
vùng răng s u [38] hmed M S (2013) nghi n u thử nghiệm tr n m h nh nhằm
so s nh tính năng và hiệu quả kéo lui s u răng tr ớ loại kỹ thuật kh
nh u và d y ph n oạn ho hiệu quả nh nh nh t trong kéo lui nguy n khối s u răng
tr ớ [57].
Tuy nhi n Ở Việt N m h ó nghi n u l m sàng ụ thể nhằm nh gi
một h hệ thống kho họ và kh h qu n ho tính hiệu quả ũng nh những hậu
quả kh ng mong muốn việ sử dụng d y ph n oạn này C u hỏi ặt r : “D y
ph n oạn ó hiệu quả trong iều trị kéo lui khối răng tr ớ nh thế nào khi sử
dụng vít hoặ nẹp-vít làm neo hặn”?. Xu t ph t t th tế tr n húng t i tiến hành
nghi n u ề tài “Hiệu quả d y ph n oạn ó vít hỗ trợ trong kỹ thuật kéo lui
răng tr ớ hàm tr n” với mụ ti u sau:
1. Đánh giá thay đổi trên răng ở bệnh nhân được điều trị kéo lui khối răng
trước có vít hỗ trợ bằng kỹ thuật dây phân đoạn.
2. Đánh giá thay đổi trên xương ở bệnh nhân được điều trị kéo lui khối răng
trước có vít hỗ trợ bằng kỹ thuật dây phân đoạn.
3. Đánh giá thay đổi mô mềm ở bệnh nhân được điều trị kéo lui khối răng
trước có vít hỗ trợ bằng kỹ thuật dây phân đoạn.
4. Xác định tương quan giữa thay đổi mô cứng và mô mềm ở bệnh nhân
được điều trị kéo lui khối răng trước có vít hỗ trợ bằng kỹ thuật dây phân
đoạn.
.
.
3
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Đại cƣơng về hô
1.1.1. Khái niệm hô
Hô là t nh trạng ung răng hoặ răng ử ịnh vị r phí tr ớ hơn vị trí nh
th ờng tr n khu n mặt S nh qu về phí tr ớ răng thể hiện ở hàm tr n hoặ
ả h i hàm và th ờng ó trụ răng ử nghi ng nhiều r tr ớ [70].
Bệnh nh n ó h răng th ờng gặp ở s i khớp ắn hạng I và hạng II ngle
Về mặt h nh th i s i khớp ắn hạng II ó thể hi thành ốn nhóm [1]:
- S i khớp ắn hạng II do s di huyển răng.
- S i khớp ắn hạng II do hàm d ới lùi về phí s u hàm tr n ở vị trí nh
th ờng.
- S i khớp ắn hạng II do hàm tr n nh r tr ớ hàm d ới ở vị trí nh
th ờng.
- S i khớp ắn hạng II do nguy n nh n phối hợp giữ nh hàm tr n và lùi
hàm d ới.
Một dạng kh h là do răng và x ơng ổ răng nh Nh vậy h ó thể
do nguy n nh n t răng t x ơng h y phối hợp ả h i v răng và x ơng trong ó
òn ó s s i iệt kí h th ớ nh răng lớn và x ơng hàm nh th ờng hoặ nhỏ
H răng ó thể là h răng hàm tr n hoặ h răng h i hàm với iểu hiện răng
ử hàm tr n và hàm d ới nghi ng r tr ớ tr n khu n mặt nh n nghi ng lồi và m i
nh H h i hàm phổ iến ở nhiều h ng tộ nh h u Á h u Phi mà ặ tr ng là
khu n mặt dạng lồi và m i nh o. H li n qu n với yếu tố di truyền và yếu tố
m i tr ờng nh thở miệng thói quen m i l ỡi và kí h th ớ l ỡi [35], [90].
1.1.2. Nguyên nhân, đặc điểm và các dạng sai hình hạng II
C s i h nh x ơng ở ng ời ó h thể hiện tính dạng trong yếu tố u
thành hô. Theo tài liệu ộ m n CHRM tr n phim sọ nghi ng s i khớp ắn hạng II
ợ hi thành 5 nhóm [1]:
.
.
4
Nhóm 1: S i khớp ắn hạng II kh ng do nguy n nh n x ơng hàm Gó NB
nh th ờng răng ử hàm tr n nghi ng r tr ớ răng ử hàm d ới nghi ng r
tr ớ hoặ ra sau.
Nhóm 2: S i khớp ắn hạng II do h năng Khi ở ắn khít trung t m hàm
d ới lùi về s u. Khi ở t thế nghỉ hàm d ới ở vị trí nh th ờng
Nhóm 3: S i khớp ắn hạng II do nguy n nh n hàm tr n Gó SN tăng gó
U1-N tăng gó lồi mặt tăng Kí h th ớ x ơng hàm tr n (XHT) nh th ờng
nh ng ở về phí tr ớ hoặ XHT ó kí h th ớ qu dài
Nhóm 4: S i khớp ắn hạng II do nguy n nh n hàm d ới Gó SNB giảm do
hàm d ới lui s u X ơng hàm d ới (XHD) ó kí h th ớ ngắn hoặ nh th ờng
Nhóm 5: Sai khớp ắn hạng II do s kết hợp ốn dạng tr n Đặ iệt là
nhóm 3 và 4 Có thể ó s i khớp ắn hạng II do lùi XHT và XHD
Để dễ ph n iệt yếu tố u thành hạng II năm 1980 Moyer ũng d
tr n ặ iểm s i h nh x ơng và h răng ử ể ph n ịnh các hình thái hô theo
hiều tr ớ -s u Đồng thời d tr n ốn mặt phẳng (mp): mp nền sọ tr ớ (SN) mp
khẩu i (PP) mp nh i h năng (OP) và mp hàm d ới (MP) hi hình th i hạng II
theo hiều ng [60].
S s i iệt giữ kí h th ớ răng và hàm ũng là nguy n nh n làm h răng
Khi so s nh kí h th ớ gần x t t ả răng vĩnh viễn ho th y: “Kí h th ớ
răng lớn hơn ở những ệnh nh n h h i hàm ó thể góp phần làm h răng ử r
tr ớ ” [54] Răng hen hú thể hiện s n ằng p l m i và l ỡi khi h nh
thành ung răng ở ng ời ó kh iệt kí h th ớ răng và hàm Những ng ời ó h
ũng th ờng ó nghi ng răng ử hàm tr n r tr ớ .
Đặ tính di truyền ó thể ảnh h ởng ến h v th h ởng s kh ng n
x ng giữ kí h th ớ vị trí và h nh dạng x ơng hàm tr n và x ơng hàm d ới
Ở ng ời d en h h i hàm hiếm tỷ lệ o khiến nhiều t giả nghĩ ến kí h th ớ
răng ó thể óng v i trò trong nguy n nh n h h i hàm [13] Kí h th ớ gần x
trung nh th n răng ã ợ h ng minh là ở ng ời d en lớn hơn ng ời d
trắng [44] trung nh lớn hơn 8.4% ở ng ời d trắng
.
.
5
H ũng ó thể i ùng với iểu hiện thói quen x u “Khi ó nh răng
tr ớ ở ả hàm tr n và hàm d ới ùng với khe hở giữ răng là iểu hiện h
h i hàm thật s ộng với thói quen ẩy l ỡi gó hàm d ới tù và u trú h i
m i ể giữ răng ở vị trí n ằng.
Nhiều t giả qu n s t và nghi n u hệ thống m mềm ơ và hoạt ộng
h năng ở những ng ời ó h ằng o ờng ộ l hệ thống ơ qu nh miệng
khi khảo s t t ơng qu n m i với vị trí răng ử Nhận xét rằng: “răng ở vị
trí kh ng nh th ờng ó li n qu n hệ thống ơ qu nh miệng ặ iệt trong tr ờng
hợp hạng II hi 2 ó mối t ơng qu n ó ý nghĩ giữ ờng ộ và l tối
m i vị trí uối ùng và gó giữ răng ử HT và HD s u khi mọ ”[69].
1.2. Neo chặn và sinh cơ học di chuyển răng
1.2.1. Khái niệm neo chặn
Mọi mong muốn di huyển răng ều phải ó l t ộng vào răng L ó
ó thể là l ẩy h y l kéo Theo ịnh luật III Newton phần ối kh ng l
này ó thể tạo n n di s di huyển những răng h y ộ phận kh và ộ
phận ó ợ gọi là neo hặn Neo hặn trong hỉnh h nh răng mặt ó thể ợ ịnh
nghĩ là s kh ng lại những di huyển ngoài ý muốn răng do phản l [42].
Để kiểm so t s di huyển răng theo mong muốn phải tập trung l vào
những răng ần di huyển và ph n t n phản l tr n t t ả răng òn lại C răng
ối kh ng di huyển nhiều h y ít hoặ kh ng di huyển là do h í h ý muốn iều
hỉnh B sĩ hỉnh nh Khi t ộng tr n răng một l lớn ể răng di
huyển m ộl ó gọi là ng ỡng di huyển răng L d ới ng ỡng này tr n
răng ối kh ng sẽ kh ng tạo r phản l lớn làm di huyển răng Răng sẽ di
huyển khi l tăng dần ến m mà s u ó nếu tăng l l n nữ th khả năng di
huyển răng sẽ xuống th p hơn L tối u ể răng di huyển là l nhẹ nh t và
răng di huyển nhiều nh t
C h nh th kiểm so t neo hặn nh : di huyển răng hỗ t ơng neo hặn
tăng ờng neo hặn theo ph n ố kiểu di huyển neo hặn ở vỏ x ơng neo hặn
trong x ơng tạm thời (TS D:Tempor l skelet l n hor ge devi e) [1], [70].
.
.
6
Theo h khoảng răng ợ óng kín s u nhổ răng t ó dạng neo hặn
nh s u [61]: (Hình 1.1)
Neo hặn tuyệt ối: khoảng nhổ răng óng kín hoàn toàn do răng
tr ớ lui s u
Neo hặn t ơng ối: một phần khoảng răng nhổ ợ óng kín do răng
s u di gần tới tr ớ : 25% 50% 75%
Hình 1.1: Ph n loại neo hặn
(Nguồn: Nanda R, 2005) [61]
1.2.2. Sinh cơ học di chuyển răng
Khái niệm về lực
L c là một s kéo h y s ẩy ặt l n một vật làm di huyển vật ó ến một
vị trí kh trong kh ng gi n.
L là một ve tor iểu thị ằng ốn yếu tố: ờng ộ l ph ơng h ớng
và iểm ặt l C ờng ộ iểu hiện ằng hiều dài ve tor Trong CHRM ơn
vị tính l ằng gr ms oun es hoặ Newtons [1], [70], [71].
.
.
7
Định luật của Newton:
Định luật quán tính: Mỗi vật ều tiếp tụ ở trạng th i nghỉ hoặ huyển
ộng thẳng ều (vật ở trạng th i n ằng) tr khi vật ị uộ th y ổi
trạng th i do t ộng l ặt l n nó
Định luật gia tốc: Gi tố vật ( ) tỉ lệ thuận với l t ộng tỉ lệ
nghị h với khối l ợng vật và theo h ớng l t ộng: a = hay
F= Ma
Định luật tác động và phản lực: L khi t ộng sẽ tạo r phản l ó
ờng ộ t ơng t với l nh ng ng ợ hiều Trong CHRM phản l
(ng ợ hiều) này ó thể hoặ kh ng t ộng theo ý muốn (H nh 1 2).
Hình 1.2: L và phản l
(Nguồn: Profitt D, 2018) [70]
Hợp lực – Quy tắc hình bình hành
Hợp l (R) h i ve tor l kh nh u ó ùng ph ơng và h ớng ằng
tổng số ại số h il (x và y) (Hình 1.3) [71].
R=x+y
Hình 1.3: Tổng hợp l
(Nguồn: Ram S, et al, 2010)[71]
.