Giáo án lịch sử lớp 5 cả năm cktkn bộ 2
- 139 trang
- file .doc
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Ngày soạn:
Tiết: 1
Ngày dạy:
Tuần: 1
HƠN TÁM MƯƠI NĂM CHỐNG THỰC DÂN PHÁP
XÂM LƯỢC VÀ ĐÔ HỘ(1858-1945)
Bài 1: “BÌNH TÂY ĐẠI NGUYÊN SOÁI” TRƯƠNG ĐỊNH.
I. MỤC TIÊU
- Biết được thời kì đầu thực dân Pháp xâm lược, Trương Định là thủ lĩnh nổi
tiếng của phong trào chống Pháp ở Nam Kì. Nêu các sự kiện chủ yếu về Trương
Định: Không tuân theo lệnh vua, cùng nhân dân chống Pháp.
+ Trương Định quê ở Bình Sơn, Quảng Ngãi, chiêu mộ nghĩa binh đánh Pháp
ngay khi chúng vừa tấn công Gia Định( năm 1859).
+ Triều đình kí hoà ươc nhường ba tỉnh miền Đông Nam Kì cho Pháp và ra
lệnh cho Trương Định sẽ giải tán lực lượng kháng chiến.
+ Trương Định không tuân theo lệnh vua, kiên quyết cùng nhân dân chống
Pháp.
- Biết các đường phố, trường học,… ở địa phương mang tên Trương Định.
II. ĐỒ DÙNG DẠY-HỌC
- Hình vẽ trong SGK, phóng to nếu có điều kiện.
- Bản đồ hành chính Việt Nam.
- Phiếu học tập cho HS.
- Sơ đồ kẻ sẵn theo mục củng cố.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC CHỦ YẾU
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
I . Bài kiểm: Không
II. Bài mới: ( 30’)
1. Giới thiệu bài( 1’)
- GV nêu khái quát hơn 80 năm chống - HS lắng nghe GV giới thiệu bài
thực dân Pháp xâm lược và đô hộ: Cuối
chương trình lịch sử lớp 4 cc em đ biết :
năm 1802, Nguyễn Ánh lật đổ nhà Tây
Sơn, lập ra triều Nguyễn. Ngày 1-9-1858,
thực dân Pháp nổ súng mở đầu cuộc xâm
lược Việt Nam và từng bước xâm chiếm,
biến nước ta thành thuộc địa của chúng.
Trong khi triều đình Nh Nguyễn từng
bước đầu hàng, làm tay sai cho giặc thì
1
Giáo án: Lịch sử lớp 5
nhn dn ta với lịng nồng nn yu nước đ
khơng ngừng đứng dậy đấu tranh chống
lại thực dân Pháp, giải phóng dân tộc.
trong phần đầu của phân môn lịch sử lớp 5
các em cùng tìm hiểu về hơn 80 năm đấu - HS quan sát hình minh
tranh oanh liệt chống lại thực dân Pháp hoạ(trang 5 SGK) và trả lời cc cu
xâm lược và đô hộ của nhân dân ta. hỏi.
- GV yêu cầu HS quan sát hình minh
hoạ(trang 5 SGK) và hỏi: Tranh vẽ cảnh
gì? Em có cảm nghĩ gì về buổi lễ được vẽ
trong tranh?
- GV giới thiệu bài: Trương Định là ai? Vì
sao nhân dân ta lại dành cho ông tình cảm
đặc biệt tôn kính như vậy? Chng ta cng
tìm hiểu qua bi học hơm nay.
Hoạt động 1: Làm việc cả lớp
Mục tiêu: Giúp HS biết tình hình
đất nước ta sau khi thực dân Pháp mở cuộc
xâm lược.
Cách tiến hành:
- GV yêu cầu HS làm việc với SGK và trả HS đọc SGK, suy nghĩ và tìm
lời các câu hỏi sau: câu trả lời.
+ Nhân dân Nam Kì đã làm gì khi thực - Nhân dân Nam Kì đã dũng cảm
dân Pháp xâm lược nước ta? đứng lên chống thực dân Pháp
xâm lược. Nhiều cuộc khởi nghĩa
nổ ra, tiu biểu là các cuộc khởi
nghĩa đ nổ ra, tiu biểu l cc cuộc
khởi nghĩa của Trương Định, Hồ
Huân Nghiệp, Nguyễn Hữu Hun,
V Duy Dương, Nguyễn Trung
+ Triều đình nhà Nguyễn có thái độ thế Trực…
nào trước cuộc xâm lược của thực dân + Triều đình nhà Nguyễn
Pháp? nhượng bộ, không kiên quyết
đấu tranh bảo vệ đất nước.
- GV gọi HS trả lời các câu hỏi trước lớp. - 2 HS lần lượt trả lời, lớp theo
2
Giáo án: Lịch sử lớp 5
- GV chỉ bản đồ và giảng giải: Ngy 1-9- dõi và bổ sung ý kiến.
1858, thực dân Pháp tấn công vào Đà nẵng
( chỉ vị trí Đà Nẵng) mở đầu cho cuộc
chiến tranh xâm lược nước ta nhưng ngay
lập tức chúng đ bị nhn dn ta chống trả
quyết liệt. Đáng chú ý nhất l phong trào
kháng chiến chống thực dân Pháp của
nhân dân dưới sự chỉ huy của Trương
Định đã thu được một số thắng lợi và làm
thực dân Pháp hoang mang lo sợ.
Hoạt động 2: Làm việc nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS hiểu
Trương Định kiên quyết cùng nhân dân
chống quân xâm lược.
Cách tiến hành:
- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm để - HS chia thành các nhóm nhỏ,
hoàn thành phiếu sau: cùng đọc sách, thảo luận để hoàn
+Cùng đọc sách, thảo luận để trả lời các
thành phiếu. Thư ký ghi ý kiến
câu hỏi sau: của các bạn vào phiếu.
1. Năm 1862, vua ra lệnh cho Trương 1. Năm 1862, giữa lúc nghĩa
Định làm gì? quân Trương Định đang thu
thắng lợi làm cho thực dân Pháp
hoang mang lo sợ thì triều đình
Nhà Nguyễn ban lệnh xuống
buộc Trương Định phải giải tán
nghĩa quân và đi nhận chức Lãnh
+ Theo em lệnh của nhà vua đúng hay binh ở An giang.
sai? Vì sao? +… theo em lệnh này không
hợp lý vì lệnh đó thể hiện sự
nhượng bộ của triều đình với
thực dân Pháp, kẻ đang xâm lược
2. Nhận được lệnh vua, Trương Định có nước ta và trái với nguyện vọng
thái độ và suy nghĩ như thế nào ? của nhân dân.
2. Nhận được lệnh vua, Trương
Định băn khoăn suy nghĩ: Làm
3
Giáo án: Lịch sử lớp 5
quan thì phải tuân lệnh vua, nếu
không sẽ phải chịu tội phản
nghịch; nhưng dân chúng và
3. Nghĩa quân và dân chúng đã làm gì nghĩa quân không muốn giải tán
trước băn khoăn đó của Trương Định? lực lượng, một lòng một dạ tiếp
Việc làm đó có tác dụng như thế nào? tục kháng chiến.
3. Nghiã quân và dân chúng đã
4. Trương Định đã làm gì để đáp lại lòng suy tôn Trương Định là “Bình Tây
tin yêu của nhân dân? Đại nguyên soái”. Điều đó đã cổ
vũ, động viên ông quyết tâm đánh
giặc.
- GV tổ chức cho HS báo cáo kết quả thảo 4. Ông dứt khoát phản đối mệnh
luận từng câu hỏi trước lớp. lệnh của triều đình và quyết tâm ở
- GV nhận xét kết quả thảo luận. lại cùng với nhân dân đánh giặc.
GV kết luận: Năm 1862, triều đình - HS báo cáo kết quả thảo luận
nhà Nguyễn ký hoà ước nhường 3 tỉnh theo hướng dẫn của GV.
Miền đông Nam Kì cho thực dân Pháp.
Triều đình ra lệnh cho Trương Định phải
giải tán lực lượng nhưng ông kiên quyết
cùng với nhân dân chống quân xâm lược.
Hoạt động 3:Làm việc cả lớp
Mục tiêu: Giúp HS hiểu lòng biết
ơn và tự hào của nhân dân ta với “Bình
Tây Đại nguyên soái”.
Cách tiến hành:
- GV lần lượt nêu các câu hỏi sau cho HS - HS suy nghĩ, phát biểu ý kiến:
trả lời:
+ Nêu cảm nghĩ của em về Bình Tây Đại + Ông là người yêu nước, dũng
nguyên soái Trương Định. cảm, sẵn sàng hy sinh bản thân
mình cho dân tộc, cho đất nước.
Em vô cùng khâm phục ông.
+ Hãy kể thêm một vài mẩu chuyện về + 2 HS giỏi kể mẩu truyện mình
ông mà em biết. đ sưu tầm về Trương Định.
+ Nhân dân ta đã làm gì để bày tỏ lòng + Nhân dân ta đã lập đền thờ
biết ơn và tự hào về ông? ông, ghi lại những chiến công
của ông, lấy tên ông đặt cho tên
4
Giáo án: Lịch sử lớp 5
đường phố, trường học…
GV kết luận: Trương Định là một
trong những tấm gương tiêu biểu trong
phong trào đấu tranh chống thực dân
Pháp xâm lược của nhân dân Nam Kì
3..Củng cố – dặn dò( 3’)
- GV yêu cầu HS cả lớp suy nghĩ và hoàn - HS kẻ sơ đồ vào vở
thành nhanh sơ đồ trong SGK - HS trả lời.
- GV tổng kết giờ học, tuyên dương các
học sinh tích cực hoạt động tham gia xây
dựng bài.
- HS về học thuộc bài.
- Chuẩn bị bài sau: Nguyễn Trường Tộ
mong muốn canh tân đất nước.
Sơ đồ SGK:
Triều đình: kí hịa ước với Nhn dn: suy tơn ơng l: “ Bình
giặc Pháp và lệnh cho Trương Ty Đại nguyên soái”
Định phải giải tán lực lượng
TRƯƠNG ĐỊNH
Quyết tâm chống lệnh vua ở
lại cùng nhân dân đánh giặc
Rt kinh nghiệm :
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
5
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Ngày soạn:
Tiết: 2
Ngày dạy:
Tuần: 2
Bài 2: NGUYỄN TRƯỜNG TỘ
MONG MUỐN CANH TÂN ĐẤT NƯỚC.
I. MỤC TIÊU
- Nắm được một vài đề nghị chính về cải cách của Nguyễn Trường Tộ với mong
muốn làm cho đất nước giàu mạnh:
+ Đề nghị mở rộng ngoại giao với nhiều nước.
+ Thông thương với thế giới, thuê người nước ngoài đến giúp nhân dân
ta khai thác các nguồn lợi về biển, rừng, đất đai, khoáng sản.
+ Mở các trường dạy đóng tàu, đúc súng, sử dụng máy móc.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Chân dung Nguyễn Trường Tộ; phiếu học tập cho HS.
- HS tìm hiểu về Nguyễn Trường Tộ.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC CHỦ YẾU
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
1. Kiểm tra bài cũ ( 4’)
GV gọi 3 HS lên bảng và yêu cầu trả - 3 HS lên bảng và lần lượt trả lời
lời các câu hỏi về nội dung bài cũ, sau các câu hỏi sau:
đó nhận xét và cho điểm HS.
+ Em hãy nêu những băn khoăn, suy nghĩ + …nhận được lệnh vua, Trương
của Trương Định khi nhận được lệnh vua. Định băn khoăn suy nghĩ: Làm
quan thì phải tuân lệnh vua, nếu
không sẽ phải chịu tội phản
nghịch; nhưng dân chúng và nghĩa
quân không muốn giải tán lực
lượng, một lòng một dạ tiếp tục
+ Em hãy cho biết tình cảm của nhân dân kháng chiến.
đối với Trương Định. + … nghiã quân và dân chúng đã
suy tôn Trương Định là “Bình Tây
Đại nguyên soái”. Điều đó đã cổ
+ Phát biểu cảm nghĩ của em về Trương vũ, động viên ông quyết tâm đánh
Định.
giặc.
+ … Ông là người yêu nước, dũng
cảm, sẵn sàng hy sinh bản thân
- Nhận xét bài kiểm.
mình cho dân tộc, cho đất nước.
2. Bài mới: ( 30’)
Em vô cùng khâm phục ông.
6
Giáo án: Lịch sử lớp 5
* Giới thiệu bài mới: ( 1’)
- GV giới thiệu bài mới: Trước sự xâm
lược của thực dân Pháp, một số nhà nho - Lắng nghe
yêu nước như Nguyễn Lộ Trạch, Phạm
Ph Thứ, Nguyễn Trường Tộ, ... chủ
trương canh tân đất nước để đủ sức tự
lực, tự cường. Với mong muốn đó,
Nguyễn Trường Tộ đã gửi lên vua Tự
Đức nhiều bản điều trần mong muốn sự
phồn thịnh của đất nước tiến hành đổi
mới. Nội dung các bản điều trần đó thế
nào? Nhà vua và triều đình có thái độ ra
sao? Nhn dn ta nghĩ gì về chủ trương của
Nguyễn Trường Tộ. Chúng ta cùng tìm
hiểu bi học hơm nay.
Hoạt động 1:Làm việc nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS tìm hiểu về
Nguyễn Trường Tộ
Cách tiến hành:
- GV tổ chức cho HS hoạt động theo
nhóm để chia sẻ các thông tin đã tìm hiểu
được về Nguyễn Trường Tộ theo hướng
dẫn:
+ Các bạn trong nhóm đưa ra các thông
tin, bài viết về Nguyễn Trường Tộ mà
mình sưu tầm được.
+ Cả nhóm chọn lọc thông tin và ghi vào
phiếu:
Năm sinh, năm mất của Nguyễn
Trường Tộ.
Quê quán của ông.
Trong cuộc đời của mình ông đã đi
đâu và tìm hiểu được những gì?
Ông đã có suy nghĩ gì để cứu nước
nhà khỏi tình trạng lúc bấy giờ.
- GV cho học sinh các nhóm báo cáo kết
quả làm việc.
- GV nhận xét kết quả làm việc của HS.
- GV ghi một số nét về tiểu sử của
Nguyễn Trường Tộ: Ông sinh năm 1830,
mất năm 1871. Ông xuất thân trong một
gia đình Công giáo, ở làng Bùi Chu,
huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Từ
bé ông đã nổi tiếng thông minh, học giỏi
được dân trong vùng gọi là Trạng Tộ.
7
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Năm 1860 ông được sang Pháp, ở đó ông
đã quan sát, tìm hiểu sự văn minh, giàu
có của nước Pháp. Ông suy nghĩ rằng
phải thực hiện canh tân đất nước thì nước
ta mới thoát khỏi đói nghèo và trở thành
nước mạnh.
- HS chia thành các nhóm, mỗi nhóm 6-8
HS, hoạt động theo hướng dẫn của GV.
- Đại diện nhóm lên bảng trình bày, các
nhóm khác theo dõi, bổ sung ý kiến.
Hoat động 2:Làm việc nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS biết tình hình
của đất nước ta trước sự xâm lược của
thực dân Pháp.
Cách tiến hành:
- GV tổ chức cho HS tiếp tục hoạt động - HS hoạt động nhóm. HS có thể
theo nhóm, cùng trao đổi đe trả lời các nêu:
câu hỏi sau:
+ Theo em tại sao thực dân Pháp có thể + Thực dân Pháp dễ dàng xâm lược
dễ dàng xâm lược nước ta? Điều đó cho nước ta vì:
thấy tình hình của đất nước ta lúc đó như Triều đình nhà Nguyễn
thế nào? nhượng bộ thực dân Pháp.
Kinh tế đất nước nghèo nàn,
8
Giáo án: Lịch sử lớp 5
lạc hậu.
Đất nước không đủ sức để
tự lập, tự cường…
- Đại diện nhóm HS phát biểu ý
- GV cho HS báo cáo kết quả trước lớp. kiến trước lớp, HS các nhóm khác
bổ sung.
- GV hỏi: Theo em tình hình đất nước - HS trao đổi, nêu ý kiến: Nước ta
như trên đã đặt ra yêu cầu gì để khỏi bị cần phải đổi mới để đủ sức tự lập,
lạc hậu? tự cường.
GV kết luận: Vo nửa cuối thế kỷ - HS lắng nghe.
XIX, khi thực dân Pháp xâm lược nước
ta, triều đình Nhà Nguyễn nhượng bộ
chúng, trong khi nước ta cũng rất nghèo
nàn lạc hậu không đủ sức tự lực tự
cường. Yêu cầu tất yếu đối với hoàn cảnh
nước ta lúc bấy giờ là phải thực hiện đổi
mới đất nước. Hiểu được điều đó,
Nguyễn Trường Tộ đã gửi bản điều trần
lên vua Tự Đức đề nghị canh tân đất
nước. Sau đây chúng ta cùng tìm hiểu về
những đề nghị của ông.
Hoạt động 3: Làm việc theo cá
nhân.
Mục tiêu: Giúp HS hiểu biết về
những đề nghị canh tân đất nước của
Nguyễn Trường Tộ.
Cách tiến hành: - HS đọc SGK và trả lời:
- GV yêu cầu HS làm việc với SGK và
trả lời những câu hỏi sau: + Nguyễn Trường Tộ đề nghị:
+ Nguyễn Trường Tộ đã đưa ra những Mở rộng quan hệ ngoại
đề nghị gì để canh tân đất nước? giao, buôn bán với nhiều nước
Thuê chuyên gia nước
ngoài giúp ta phát triển kinh tế
Xây dựng quân đội hùng
mạnh
Mở trường dạy cách sử
dụng máy móc, đóng tàu, đúc
súng…
+ Nhà vua và triều đình nhà Nguyễn có + Triều đình Nguyễn không cần
thái độ như thế nào với những đề nghị thực hiện các đề nghị của Nguyễn
của Nguyễn Trường Tộ? Vì sao? Trường Tộ. Vua Tự Đức bảo thủ
cho rằng những phương pháp cũ đủ
để điều khiển quốc gia rồi.
- GV tổ chức cho HS báo cáo kết quả làm - 2 HS lần lượt nêu ý kiến, cả lớp
việc trước lớp: GV nêu từng câu hỏi cho nhận xét, bổ sung ý kiến.
9
Giáo án: Lịch sử lớp 5
HS trả lời.
- GV hỏi thêm: ( HS kh, giỏi) - 2 HS nêu ý kiến
+ Việc vua quan nhà Nguyễn phản đối đề + Họ là người bảo thủ, là người
nghị canh tân của Nguyễn Trường Tộ lạc hậu, không hiểu biết gì về thế
cho thấy họ là người như thế nào? giới bên ngoài quốc gia…
- GV yêu cầu HS lấy những ví dụ chứng - 2 HS giỏi nêu ví dụ:
minh về sự lạc hậu của vua quan nhà + Vua quan nhà Nguyễn không tin
Nguyễn. đèn treo ngược, không có dầu(đèn
điện) mà vẫn sáng.
+ Vua quan nhà Nguyễn cho rằng
chuyện xe đạp 2 bánh chuyển động rất
nhanh mà không bị đổ là chuyện bịa.
GV kết luận: Với mong muốn
canh tân đất nước, phụng sự quốc gia ,
Nguyễn Trường Tộ đã gửi đến nhà vua
nhiều bản điều trần đề nghị cải cách. Tuy
nhiên, những nội dung tiến bộ đó không
được vua và triều đình chấp nhận vì sự
bảo thủ và lạc hậu. Chính điều đó góp
phần làm cho nước ta thêm suy yếu, chịu
sự đô hộ của thực dân Pháp
3. Củng cố –dặn dò (3’)
- GV nêu câu hỏi, yêu cầu HS trả lời -HS trả lời
GV nhận xét tiết học, dặn dò HS về nhà
học thuộc bài cũ và sưu tầm.
- Chuẩn bị bài sau: Cuộc phản công ở
kinh thành Huế.
+ Sưu tầm tài liệu : Về chiếu cần vương,
Tơn Thất Thuyết, vua Hm Nghi.
Rt kinh nghiệm :
.......................................................................................................................................
..............................................................................................................................
......................................................................................................................................
10
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Ngày soạn:
Tiết: 3
Ngày dạy:
Tuần: 3
Bài 3: CUỘC PHẢN CÔNG Ở KINH THÀNH HUẾ
I. MỤC TIÊU
- Tường thuật được sơ lược cuộc phản công ở kinh thành Huế do Tôn Thất Thuyết
và một số quan lại yêu nước tổ chức:
+ Trong nội bộ triều đình Huế cĩ hai phi: chủ hịa v chủ chiến (đại diện là Tôn
Thất Thuyết).
+ Đêm mồng 4 rạng sáng mồng 5-7-1885, phái chủ chiến dưới sự chỉ huy của
Tôn Thất Thuyết chủ động tấn công quân Pháp ở kinh thành Huế .
+ Trước thế mạnh của giặc, nghĩa qun phải rt lui ln vng rừng ni Quảng Trị
+ Tại vùng căn cứ vua Hàm Nghi ra Chiếu Cần Vương kêu gọi nhân dân đứng
lên đánh Pháp.
+ Biết tên một số người lnh đạo các cuộc khởi nghĩa lớn của phong trào Cần
vương: Phạm Bành - Đinh Công Tráng ( khởi nghĩa Ba Đình), Nguyễn Thiện Thuật
(Bi Sậy), Phan Đình Phng ( Hương Khê)
+ Nêu tên một số đường phố, trường học, liên đội thiếu niên tiền phong, .....ở địa
phương mang tên những nhân vật nói trên.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Lược đồ kinh thành Huế năm 1885, có các vị trí kinh thành Huế, đồn Mang
Cá, toà Khâm sứ(nếu có).
- Bản đồ hành chính Việt Nam.
- Hình minh hoạ trong SGK.
- Phiếu học tập của HS.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC CHỦ YẾU
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
1. Kiểm tra bài cũ( 4’)
- GV gọi 3 HS lên bảng hỏi và yêu cầu trả - 3 HS lên bảng và lần lượt trả lời
lời các câu hỏi về nội dung bài cũ, sau đó các câu hỏi - NX
nhận xét và cho điểm HS
+ Nêu những đề nghị canh tân đất nước + … Nguyễn Trường Tộ đề nghị:
của Nguyễn Trường Tộ. Mở rộng quan hệ ngoại
giao, buôn bán với nhiều nước
Thuê chuyên gia nước
ngoài giúp ta phát triển kinh tế
Xây dựng quân đội hùng
mạnh
Mở trường dạy cách sử dụng
máy móc, đóng tàu, đúc súng…
+ Những đề nghị đó có được vua quan nhà + … Triều đình Nguyễn không
11
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Nguyễn nghe theo và thực hiện không? Vì cần thực hiện các đề nghị của
sao?. Nguyễn Trường Tộ. Vua Tự Đức
bảo thủ cho rằng những phương
pháp cũ đủ để điều khiển quốc gia
rồi.
+ Phát biểu cảm nghĩ của em về việc làm + … những nội dung tiến bộ của
của Nguyễn Trường Tộ. Nguyễn Trường Tộ không được
vua và triều đình chấp nhận vì sự
bảo thủ và lạc hậu. Chính điều
đó góp phần làm cho nước ta
- Nhận xét bài kiểm. thêm suy yếu, chịu sự đô hộ của
2. Bài mới: ( 30’) thực dân Pháp
* Giới thiệu bài mới( 1’)
- GV giới thiệu bài: Trong phần lịch sử
lớp 4 các em đ được biết về một kinh
thành Huế nguy nghiêm, tráng lệ ven dịng
Hương Giang. Trong bài học hôm nay
chúng ta cùng trở về với sự việc bi tráng
diễn ra đêm 5-7-1885 tại kinh thành Huế.
Hoạt động 1:Làm việc cả
lớp.
Mục tiêu: Giúp HS tìm
hiểu về Tôn Thất Thuyết.
Cách tiến hành:
- GV nêu vấn đề: Năm 1884, triều đình - HS nghe GV nêu để xác định
nhà Nguyễn kí hiệp ước công nhận quyền vấn đề, sau đó tự đọc SGK và tìm
đơ hộ của thực dân Pháp , sau hiệp ước câu trả lời cho các câu hỏi.
này, tình hình đất nước có những nét chính
nào? Các em hãy đọc SGK và trả lời các
câu hỏi: + Quan lại triều đình nhà Nguyễn
+ Quan lại triều đình nhà Nguyễn có thái chia làm 2 phái:
độ đối với thực dân Pháp như thế nào? Phái chủ hoà chủ trương
- GV hỏi gợi ý cho HS kh , giỏi: Phn biệt thương thuyết với thực dân Pháp.
giữa phi chủ chiến v phi chủ hịa) Phái chủ chiến, đại diện
là Tôn Thất Thuyết, chủ trương
cùng nhân dân tiếp tục chiến đấu
chống thực dân Pháp, giành lại
độc lập dân tộc. Để chuẩn bị
kháng chiến lâu dài, Tôn Thất
Thuyết cho lập các căn cứ ở vùng
rừng núi và lập các đội nghiã
binh luyện tập sẵn sàng đánh
+ Nhân dân ta phản ứng thế nào trước sự Pháp.
việc triều đình kí hiệp ước với thực dân + Nhân dân ta không chịu khuất
Pháp? phục thực dân Pháp.
12
Giáo án: Lịch sử lớp 5
- GV nêu từng câu hỏi trên và gọi HS trả
lời. - 2 HS lần lượt trả lời, cả lớp theo
- GV nhận xét câu trả lời của HS, sau đó dõi, bổ sung ý kiến.
nêu kết luận: Sau khi triều đình nhà
Nguyễn kí hiệp ước công nhận quyền đô
hộ của thực dân Pháp, nhân dân vẫn kiên
quyết chiến đấu không khuất phục; cc
quan lại triều đình nhà Nguyễn chia làm 2
phái: phái chủ chiến do Tôn Thất Thuyết
chủ trương và phái chủ hoà.
Hoat động 2: Làm việc
nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS biết nguyên
nhân, diễn biến và ý nghĩa của cuộc phản
công ở kinh thành Huế.
Cách tiến hành: - HS chia thành các nhóm nhỏ,
- GV chia HS thành các nhóm, yêu cầu mỗi nhóm 4-6 HS, cùng thảo luận
thảo luận để trả lời các câu hỏi sau: và ghi các câu trả lời vào phiếu.
+ Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc phản + Tôn Thất Thuyết, người đứng
công ở kinh thành Huế? đầu phái chủ chiến đã tích cực
chuẩn bị để chống Pháp. Trước sự
uy hiếp của kẻ thù, Tôn Thất
Thuyết đã quyết định nổ súng
trước để giành thế chủ động.
+ Hãy thuật lại cuộc phản công ở kinh + Đêm mồng 5-7-1885, cuộc phản
thành Huế.(cuộc phản công diễn ra khi công ở kinh thành Huế bắt đầu
nào? Ai là người lãnh đạo? Tinh thần phản bằng tiếng nổ rầm trời của súng
công của quân ta như thế nào? Vì sao cuộc thần công, quân ta do Tôn Thất
phản công thất bại?) Thuyết chỉ huy tấn công thẳng
vào đồn Mang Cá và toà Khâm sứ
Pháp. Bị bất ngờ quân Pháp bối
rối, nhưng nhờ có ưu thế về vũ
khí, đến gần sáng thì đánh trả lại.
Quân ta chiến đấu oanh liệt, dũng
cảm nhưng vũ khí lạc hậu, lực
lượng ít…
Từ đó phong trào chống Pháp
- GV tổ chức cho HS trình bày kết quả bùng lên mạnh mẽ trong cả nước.
thảo luận trước lớp. - 3 nhóm HS cử đại diện báo cáo
- GV nhận xét về kết quả thảo luận của kết quả thảo luận. Sau mỗi lần
HS. báo cáo, cả lớp bổ sung ý kiến.
Hoạt động 3:Làm việc theo
cá nhân, nhóm.
Mục tiêu: giúp HS hiểu biết về Tôn
Thất Thuyết, vua Hàm Nghi và phong
13
Giáo án: Lịch sử lớp 5
trào Cần vương.
Cách tiến hành:
- GV yêu cầu HS trả lời:
+ Sau cuộc phản công ở kinh thành Huế + Sau cuộc phản công bị thất bại,
bị thất bại, Tôn Thất Thuyết đã làm gì? Tôn Thất Thuyết đã đưa vua Hàm
Việc làm đó có ý nghĩa như thế nào với Nghi và đoàn tuỳ tùng lên vùng
phong trào chống Pháp của nhân dân ta? rừng núi Quảng Trị để tiếp tục
kháng chiến.
Tại đây ông đã lấy danh nghĩa
vua Hàm Nghi ra chiếu Cần
vương kêu gọi nhân dân cả nước
- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm, chia đứng lên giúp vua.
sẽ với bạn trong nhóm những thông tin, - HS làm việc theo nhóm theo yêu
hình ảnh sưu tầm được. cầu của GV.
- GV gọi HS trình bày kết quả thảo luận và
yêu cầu HS các nhóm khác theo dõi, bổ - 3 HS lần lượt trình bày kết quả
sung ý kiến. trước lớp(mỗi HS chỉ nêu 1 vấn
đề), cả lớp theo dõi, bổ sung ý
kiến.
GV có thể giới thiệu thêm về vua - HS lắng nghe.
Hàm Nghi:
+ … nhà vua tên thật là Nguyễn Phúc Ưng
Lịch( 1872- 1943) ln ngơi vua ngy 1-7-
1884. Khi cuộc phản cơng ở kinh thnh
Huế thất thủ, Tơn Thất Thuyết hạ lệnh bỏ
kinh thành, đưa nhà vua và thái hậu rời xa
kinh thành, chạy về Tân Sở, lúc đó nhà
vua mới 14 tuổi. Ngày 13-7- 1885, đến
Tân Sở, Tôn Thất Thuyết xin vua phê
chuẩn chiếu Cần vương. Vua Hàm Nghi
chăm chú đọc tờ chiếu hai lần rồi mới phê
chuẩn. Những ngày sống trong căn cứ
kháng chiến ở Quảng Trị là những ngày
thiếu thốn, gian khổ mà vua nhận được sự
yêu thương che chở của nhân dân địa
phương. Nhà vua cũng ứng xử rất tốt với
đồng bào nên được nhân dân Mường coi là
vị thánh cần bảo vệ. Vào đêm 1 - 11-
1888, dựa vào tên phản bội Trương Quang - 2 HS trả lời
Ngọc, Pháp bắt được nhà vua, chúng tìm + Phạm Bành, Đinh Công
mọi cch mua chuộc vua nhưng không Tráng(Ba Đình-Thanh Hoá)
được chúng đày vua sang An- giê- ri. + Phan Đình Phùng(Hương Khê-
- GV nêu câu hỏi: Hà Tĩnh)
+ Em hãy nêu tên các cuộc khởi nghĩa + Nguyễn Thiện Thuật(Bãi Sậy-
14
Giáo án: Lịch sử lớp 5
tiêu biểu hưởng ứng phong trào Cần Hưng Yên)
vương?
GV kết luận: Sau cuộc phản công bị
thất bại, Tôn Thất Thuyết đã rút về rừng
để tiếp tục kháng chiến. Ông đã lấy danh
nghĩa vua Hàm Nghi ra chiếu Cần vương
kêu gọi nhân dân cả nước đứng lên giúp
vua.
3.. Củng cố –dặn dò(3’)
- GV nêu câu hỏi, yêu cầu HS trả lời -HS trả lời
- GV nhận xét tiết học, dặn dò HS về nhà
học thuộc bài cũ và sưu tầm tranh ảnh
cho bi sau.
- Chuẩn bị bài sau: Xã hội Việt Nam
cuối thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX
Rt kinh nghiệm :
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Ngày soạn:
Tiết: 4
Ngày dạy:
Tuần: 4
Bài 4: XÃ HỘI VIỆT NAM CUỐI THẾ KỶ XIX - ĐẦU THẾ KỶ XX
I. MỤC TIÊU
- Biết một vài điểm mới về tình hình kinh tế - x hội Việt Nam đầu thế kỉ XX:
+ Về kinh tế : xuất hiện nhà máy, hầm mỏ, đồn điền, đường ô tô, đường sắt.
+ Về x hội : xuất hiện cc tầng lớp mới: chủ xưởng, chủ nhà buôn, công nhân.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Hình minh hoạ trong SGK.
- Phiếu học tập của HS.
15
Giáo án: Lịch sử lớp 5
- Tranh ảnh, tư liệu về kinh tế xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC CHỦ YẾU
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
1. Kiểm tra bài cũ( 4’)
- GV gọi 3 HS lên bảng hỏi và yêu cầu - 3 HS lên bảng và lần lượt trả lời
trả lời các câu hỏi về nội dung bài cũ, các câu hỏi – NX.
sau đó nhận xét và cho điểm HS
+ Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc phản + … Tôn Thất Thuyết, người đứng
công ở kinh thành Huế đêm 5-7-1885? đầu phái chủ chiến đã tích cực
chuẩn bị để chống Pháp. Trước sự
uy hiếp của kẻ thù, Tôn Thất
Thuyết đã quyết định nổ súng trước
để giành thế chủ động.
+ Thuật lại diễn biến của cuộc phản công + Đêm mồng 4 rạng sng mồng
này. 5-7-1885, cuộc phản công ở kinh
thành Huế bắt đầu bằng tiếng nổ
rầm trời của súng thần công, quân
ta do Tôn Thất Thuyết chỉ huy tấn
công thẳng vào đồn Mang Cá và
toà Khâm sứ Pháp. Bị bất ngờ quân
Pháp bối rối, nhưng nhờ có ưu thế
về vũ khí, đến gần sáng thì đánh trả
lại. Quân ta chiến đấu oanh liệt,
dũng cảm nhưng vũ khí lạc hậu, lực
lượng ít…Từ đó phong trào chống
+ Cuộc phản công ở kinh thành Huế đêm Pháp bùng lên mạnh mẽ trong cả
nước.
mồng 4 rạng sng 5-7-1885 có tác động gì + … tuy cuộc phản công bị thất
đến lịch sử nước ta khi đó? bại, Tôn Thất Thuyết đã rút về
rừng để tiếp tục kháng chiến. Ông
đã lấy danh nghĩa vua Hàm Nghi
- Nhận xt bi kiểm. ra chiếu Cần vương kêu gọi nhân
2. Bài mới: ( 30’) dân cả nước đứng lên giúp vua.
1.Giới thiệu bài mới:
- GV yêu cầu HS quan sát các hình vẽ
minh hoạ trong SGK và hỏi: Các hình
ảnh này gợi cho em suy nghĩ gì về xã hội - HS quan sát các hình vẽ minh
Việt Nam cuối thế kỷ XIX- đầu thế kỷ hoạ trong SGK va trả lời cu hỏi
GV.
XX?
- Gv giới thiệu: Vo cuối thế kỉ XIX- đầu
16
Giáo án: Lịch sử lớp 5
thế kỉ XX sau khi dập tắt những cuộc
khởi nghĩa cuối cùng phong trào Cần
- Lắng nghe.
vương, thực dân Pháp đặt ách thống trị
và tăng cường bóc lột, vơ vét tài nguyên
đất nước ta. Chính việc này đ dẫn đến sự
biến đổi về kinh tế và x hội của đất nước
ta. Vậy cụ thể sự biến đổi này như thế
nào? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu qua bi
học hơm nay.
Hoạt động 1:Làm việc cả
lớp.
Mục tiêu: Giúp HS tìm hiểu về
những thay đổi của nền kinh tế Việt Nam
cuối thế kỷ XIX- đầu thế kỷ XX
Cách tiến hành:
- GV yêu cầu HS làm theo cặp cùng đọc - HS làm việc theo cặp, tìm câu trả
sách, quan sát các hình minh hoạ và trả lời cho các câu hỏi.
lời các câu hỏi sau:
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược, + Trước khi thực dân Pháp xâm
nền kinh tế Việt Nam có những ngành lược, nền kinh tế Việt Nam dựa
nào là chủ yếu? vào nông nghiệp là chủ yếu, bên
cạnh đó tiểu thủ công nghiệp cũng
phát triển 1 số ngành như dệt, gốm,
+ Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống đúc đồng…
trị ở Việt Nam chúng đã thi hành những + Sau khi thực dân Pháp đặt ách
biện pháp nào để khai thác, bóc lột vơ thống trị ở Việt Nam, chúng đã
vét tài nguyên của nước ta? Những việc khai thác khoáng sản của đất nước
làm đó đã dẫn đến sự ra đời của các ta như khai thác than(Quảng Ninh),
ngành kinh tế mới nào? thiếc ở Tĩnh Túc(Cao Bằng), bạc ở
Ngân sơn(Bắc Cạn)…
- Quan st ảnh chụp (hình 1,2). Chúng xây dựng các nhà máy điện,
nước, xi măng, dệt để bóc lột
người lao động nước ta bằng đồng
17
Giáo án: Lịch sử lớp 5
lương rẻ mạt. Chúng cướp đất của
nông dân để xây dựng đồn điền
trồng cà phê, chè, cao su.
Lần đầu tiên ở Việt Nam có đường
+ Ai là người được hưởng những nguồn ô tô, đường ray xe lửa.
lợi do phát triển kinh tế? + Người Pháp
- GV gọi HS phát biểu ý kiến trước lớp.
- 3 HS lần lượt phát biểu, các bạn
- Hỏi HS kh giỏi: Nguyên nhân của sự khác cùng nhận xét, bổ sung ý kiến.
biến đổi kinh tế nước ta? Mối quan hệ - HS kh giỏi trả lời.
giữa các ngành kinh tế và các tầng lớp Từ cuối thế kỷ XIX, thực dân Pháp
kinh tế mới xuất hiện? tăng cường khai thác mỏ, lập nhà
máy, đồn điền để vơ vét tài nguyên
và bóc lột nhân dân ta. Sự xuất hiện
của các ngành kinh tế mới đã làm
GV kết luận: Từ cuối thế kỷ XIX, cho xã hội nước ta thay đổi
thực dân Pháp tăng cường khai thác mỏ,
lập nhà máy, đồn điền để vơ vét tài
nguyên và bóc lột nhân dân ta. Sự xuất
hiện của các ngành kinh tế mới đã làm
cho xã hội nước ta thay đổi như thế nào?
Chúng ta cùng tìm hiểu tiếp.
Hoat động 2: Làm việc
nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS biết những
thay đổi trong xã hội Việt Nam cuối thế
kỷ XIX- đầu thế kỷ XX và đời sống của
nhân dân. - HS làm việc theo cặp, tìm câu trả
Cách tiến hành: lời cho các câu hỏi.
- GV tiếp tục yêu cầu HS thảo luận theo + Trước khi thực dân Pháp xâm
cặp để trả lời các câu hỏi sau: lược, xã hội Việt Nam có hai giai
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược, xã cấp là địa chủ phong kiến và nông
hội Việt Nam có những tầng lớp nào? dân.
18
Giáo án: Lịch sử lớp 5
+ Sau khi thực dân Pháp đặt ách
+ Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống thống trị ở Việt Nam, sự xuất hiện
trị ở Việt Nam, xã hội có gì thay đổi, có của các ngành kinh tế mới kéo theo
thêm những tầng lớp mới nào? sự thay đổi của xã hội. Bộ máy cai
trị thuộc địa hình thành; thành thị
phát triển, buôn bán mở mang làm
xuất hiện các tầng lớp mới như:
viên chức, trí thức, chủ xưởng nhỏ
và đặc biệt là giai cấp công nhân.
- Quan st ảnh chụp (hình 3). + Nông dân Việt Nam bị mất ruộng
+ Nêu những nét chính về đời sống của đất, đói nghèo phải vào làm việc
công nhân và nông dân Việt Nam cuối trong các nhà máy, xí nghiệp, đồn
thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX điền và nhận đồng lương rẻ mạt nên
đời sống vô cùng khổ cực.
- 3 HS lần lượt trình bày ý kiến của
- GV cho HS phát biểu ý kiến trước lớp. mình theo các câu hỏi trên. Cả lớp
- GV nhận xét kết quả làm việc của HS theo dõi, bổ sung ý kiến.
và hỏi thêm.
GV kết luận: Trước đây xã hội
Việt Nam chủ yếu chỉ có địa chủ phong
kiến và nông dân, nay xuất hiện những
giai cấp, tầng lớp mới: công nhân, chủ
xưởng, nhà buôn, viên chức… thành thị
phát triển, lần đầu tiên ở Việt Nam co
đường ôtô, xe lửa nhưng đời sống của
nông dân và công nhân thì ngày càng
kiệt quệ, khổ sở.
3.Củng cố –dặn dò: ( 3’)
- GV yêu cầu HS lập bảng so sánh tình - HS làm cá nhân, tự hoàn thành
hình kinh tế xã hội Việt Nam trước và bảng so sánh.
sau khi thực dân Pháp xâm lược nước ta.
GV nhận xét tiết học, dặn dò HS về nhà
học thuộc bài cũ và chuẩn bị bài mới:
19
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Sưu tầm tranh ảnh tư liệu về nhân vật
lịch sử Phan Bội Châu và phong trào
Đông du.
- Chuẩn bị bài: Phan Bội Châu và phong
trào Đông du.
Bảng so snh:
Tiu chí so Trước khi thực dân Pháp Trước khi thực dân Pháp đặt ách
snh xâm lược thống trị
Nơng nghiệp
Thủ cơng nghiệp
Cc ngnh
Nơng nghiệp Khai thc mỏ
nghề chủ
Thủ cơng nghiệp Sản xuất điện, nước, xi măng, dệt
yếu
Lập và khai thác đồn điền cao su,
c ph, ch,…
Địa chủ phong kiến
Nơng dn
Cc tầng lớp Cơng nhn
Địa chủ phong kiến
giai cấp Chủ xưởng
Nơng dn
trong x hội Cơng nhn vin chức
Nh buơn
Trí thức
Đời sống Càng kiệt quệ và đói nghèo hơn
nông dân và Rất cực khổ, đói nghèo
công nhân
Rt kinh nghiệm :
........................................................................................................................
........................................................................................................................
...........................................................................................................................
20
Ngày soạn:
Tiết: 1
Ngày dạy:
Tuần: 1
HƠN TÁM MƯƠI NĂM CHỐNG THỰC DÂN PHÁP
XÂM LƯỢC VÀ ĐÔ HỘ(1858-1945)
Bài 1: “BÌNH TÂY ĐẠI NGUYÊN SOÁI” TRƯƠNG ĐỊNH.
I. MỤC TIÊU
- Biết được thời kì đầu thực dân Pháp xâm lược, Trương Định là thủ lĩnh nổi
tiếng của phong trào chống Pháp ở Nam Kì. Nêu các sự kiện chủ yếu về Trương
Định: Không tuân theo lệnh vua, cùng nhân dân chống Pháp.
+ Trương Định quê ở Bình Sơn, Quảng Ngãi, chiêu mộ nghĩa binh đánh Pháp
ngay khi chúng vừa tấn công Gia Định( năm 1859).
+ Triều đình kí hoà ươc nhường ba tỉnh miền Đông Nam Kì cho Pháp và ra
lệnh cho Trương Định sẽ giải tán lực lượng kháng chiến.
+ Trương Định không tuân theo lệnh vua, kiên quyết cùng nhân dân chống
Pháp.
- Biết các đường phố, trường học,… ở địa phương mang tên Trương Định.
II. ĐỒ DÙNG DẠY-HỌC
- Hình vẽ trong SGK, phóng to nếu có điều kiện.
- Bản đồ hành chính Việt Nam.
- Phiếu học tập cho HS.
- Sơ đồ kẻ sẵn theo mục củng cố.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC CHỦ YẾU
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
I . Bài kiểm: Không
II. Bài mới: ( 30’)
1. Giới thiệu bài( 1’)
- GV nêu khái quát hơn 80 năm chống - HS lắng nghe GV giới thiệu bài
thực dân Pháp xâm lược và đô hộ: Cuối
chương trình lịch sử lớp 4 cc em đ biết :
năm 1802, Nguyễn Ánh lật đổ nhà Tây
Sơn, lập ra triều Nguyễn. Ngày 1-9-1858,
thực dân Pháp nổ súng mở đầu cuộc xâm
lược Việt Nam và từng bước xâm chiếm,
biến nước ta thành thuộc địa của chúng.
Trong khi triều đình Nh Nguyễn từng
bước đầu hàng, làm tay sai cho giặc thì
1
Giáo án: Lịch sử lớp 5
nhn dn ta với lịng nồng nn yu nước đ
khơng ngừng đứng dậy đấu tranh chống
lại thực dân Pháp, giải phóng dân tộc.
trong phần đầu của phân môn lịch sử lớp 5
các em cùng tìm hiểu về hơn 80 năm đấu - HS quan sát hình minh
tranh oanh liệt chống lại thực dân Pháp hoạ(trang 5 SGK) và trả lời cc cu
xâm lược và đô hộ của nhân dân ta. hỏi.
- GV yêu cầu HS quan sát hình minh
hoạ(trang 5 SGK) và hỏi: Tranh vẽ cảnh
gì? Em có cảm nghĩ gì về buổi lễ được vẽ
trong tranh?
- GV giới thiệu bài: Trương Định là ai? Vì
sao nhân dân ta lại dành cho ông tình cảm
đặc biệt tôn kính như vậy? Chng ta cng
tìm hiểu qua bi học hơm nay.
Hoạt động 1: Làm việc cả lớp
Mục tiêu: Giúp HS biết tình hình
đất nước ta sau khi thực dân Pháp mở cuộc
xâm lược.
Cách tiến hành:
- GV yêu cầu HS làm việc với SGK và trả HS đọc SGK, suy nghĩ và tìm
lời các câu hỏi sau: câu trả lời.
+ Nhân dân Nam Kì đã làm gì khi thực - Nhân dân Nam Kì đã dũng cảm
dân Pháp xâm lược nước ta? đứng lên chống thực dân Pháp
xâm lược. Nhiều cuộc khởi nghĩa
nổ ra, tiu biểu là các cuộc khởi
nghĩa đ nổ ra, tiu biểu l cc cuộc
khởi nghĩa của Trương Định, Hồ
Huân Nghiệp, Nguyễn Hữu Hun,
V Duy Dương, Nguyễn Trung
+ Triều đình nhà Nguyễn có thái độ thế Trực…
nào trước cuộc xâm lược của thực dân + Triều đình nhà Nguyễn
Pháp? nhượng bộ, không kiên quyết
đấu tranh bảo vệ đất nước.
- GV gọi HS trả lời các câu hỏi trước lớp. - 2 HS lần lượt trả lời, lớp theo
2
Giáo án: Lịch sử lớp 5
- GV chỉ bản đồ và giảng giải: Ngy 1-9- dõi và bổ sung ý kiến.
1858, thực dân Pháp tấn công vào Đà nẵng
( chỉ vị trí Đà Nẵng) mở đầu cho cuộc
chiến tranh xâm lược nước ta nhưng ngay
lập tức chúng đ bị nhn dn ta chống trả
quyết liệt. Đáng chú ý nhất l phong trào
kháng chiến chống thực dân Pháp của
nhân dân dưới sự chỉ huy của Trương
Định đã thu được một số thắng lợi và làm
thực dân Pháp hoang mang lo sợ.
Hoạt động 2: Làm việc nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS hiểu
Trương Định kiên quyết cùng nhân dân
chống quân xâm lược.
Cách tiến hành:
- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm để - HS chia thành các nhóm nhỏ,
hoàn thành phiếu sau: cùng đọc sách, thảo luận để hoàn
+Cùng đọc sách, thảo luận để trả lời các
thành phiếu. Thư ký ghi ý kiến
câu hỏi sau: của các bạn vào phiếu.
1. Năm 1862, vua ra lệnh cho Trương 1. Năm 1862, giữa lúc nghĩa
Định làm gì? quân Trương Định đang thu
thắng lợi làm cho thực dân Pháp
hoang mang lo sợ thì triều đình
Nhà Nguyễn ban lệnh xuống
buộc Trương Định phải giải tán
nghĩa quân và đi nhận chức Lãnh
+ Theo em lệnh của nhà vua đúng hay binh ở An giang.
sai? Vì sao? +… theo em lệnh này không
hợp lý vì lệnh đó thể hiện sự
nhượng bộ của triều đình với
thực dân Pháp, kẻ đang xâm lược
2. Nhận được lệnh vua, Trương Định có nước ta và trái với nguyện vọng
thái độ và suy nghĩ như thế nào ? của nhân dân.
2. Nhận được lệnh vua, Trương
Định băn khoăn suy nghĩ: Làm
3
Giáo án: Lịch sử lớp 5
quan thì phải tuân lệnh vua, nếu
không sẽ phải chịu tội phản
nghịch; nhưng dân chúng và
3. Nghĩa quân và dân chúng đã làm gì nghĩa quân không muốn giải tán
trước băn khoăn đó của Trương Định? lực lượng, một lòng một dạ tiếp
Việc làm đó có tác dụng như thế nào? tục kháng chiến.
3. Nghiã quân và dân chúng đã
4. Trương Định đã làm gì để đáp lại lòng suy tôn Trương Định là “Bình Tây
tin yêu của nhân dân? Đại nguyên soái”. Điều đó đã cổ
vũ, động viên ông quyết tâm đánh
giặc.
- GV tổ chức cho HS báo cáo kết quả thảo 4. Ông dứt khoát phản đối mệnh
luận từng câu hỏi trước lớp. lệnh của triều đình và quyết tâm ở
- GV nhận xét kết quả thảo luận. lại cùng với nhân dân đánh giặc.
GV kết luận: Năm 1862, triều đình - HS báo cáo kết quả thảo luận
nhà Nguyễn ký hoà ước nhường 3 tỉnh theo hướng dẫn của GV.
Miền đông Nam Kì cho thực dân Pháp.
Triều đình ra lệnh cho Trương Định phải
giải tán lực lượng nhưng ông kiên quyết
cùng với nhân dân chống quân xâm lược.
Hoạt động 3:Làm việc cả lớp
Mục tiêu: Giúp HS hiểu lòng biết
ơn và tự hào của nhân dân ta với “Bình
Tây Đại nguyên soái”.
Cách tiến hành:
- GV lần lượt nêu các câu hỏi sau cho HS - HS suy nghĩ, phát biểu ý kiến:
trả lời:
+ Nêu cảm nghĩ của em về Bình Tây Đại + Ông là người yêu nước, dũng
nguyên soái Trương Định. cảm, sẵn sàng hy sinh bản thân
mình cho dân tộc, cho đất nước.
Em vô cùng khâm phục ông.
+ Hãy kể thêm một vài mẩu chuyện về + 2 HS giỏi kể mẩu truyện mình
ông mà em biết. đ sưu tầm về Trương Định.
+ Nhân dân ta đã làm gì để bày tỏ lòng + Nhân dân ta đã lập đền thờ
biết ơn và tự hào về ông? ông, ghi lại những chiến công
của ông, lấy tên ông đặt cho tên
4
Giáo án: Lịch sử lớp 5
đường phố, trường học…
GV kết luận: Trương Định là một
trong những tấm gương tiêu biểu trong
phong trào đấu tranh chống thực dân
Pháp xâm lược của nhân dân Nam Kì
3..Củng cố – dặn dò( 3’)
- GV yêu cầu HS cả lớp suy nghĩ và hoàn - HS kẻ sơ đồ vào vở
thành nhanh sơ đồ trong SGK - HS trả lời.
- GV tổng kết giờ học, tuyên dương các
học sinh tích cực hoạt động tham gia xây
dựng bài.
- HS về học thuộc bài.
- Chuẩn bị bài sau: Nguyễn Trường Tộ
mong muốn canh tân đất nước.
Sơ đồ SGK:
Triều đình: kí hịa ước với Nhn dn: suy tơn ơng l: “ Bình
giặc Pháp và lệnh cho Trương Ty Đại nguyên soái”
Định phải giải tán lực lượng
TRƯƠNG ĐỊNH
Quyết tâm chống lệnh vua ở
lại cùng nhân dân đánh giặc
Rt kinh nghiệm :
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
5
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Ngày soạn:
Tiết: 2
Ngày dạy:
Tuần: 2
Bài 2: NGUYỄN TRƯỜNG TỘ
MONG MUỐN CANH TÂN ĐẤT NƯỚC.
I. MỤC TIÊU
- Nắm được một vài đề nghị chính về cải cách của Nguyễn Trường Tộ với mong
muốn làm cho đất nước giàu mạnh:
+ Đề nghị mở rộng ngoại giao với nhiều nước.
+ Thông thương với thế giới, thuê người nước ngoài đến giúp nhân dân
ta khai thác các nguồn lợi về biển, rừng, đất đai, khoáng sản.
+ Mở các trường dạy đóng tàu, đúc súng, sử dụng máy móc.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Chân dung Nguyễn Trường Tộ; phiếu học tập cho HS.
- HS tìm hiểu về Nguyễn Trường Tộ.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC CHỦ YẾU
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
1. Kiểm tra bài cũ ( 4’)
GV gọi 3 HS lên bảng và yêu cầu trả - 3 HS lên bảng và lần lượt trả lời
lời các câu hỏi về nội dung bài cũ, sau các câu hỏi sau:
đó nhận xét và cho điểm HS.
+ Em hãy nêu những băn khoăn, suy nghĩ + …nhận được lệnh vua, Trương
của Trương Định khi nhận được lệnh vua. Định băn khoăn suy nghĩ: Làm
quan thì phải tuân lệnh vua, nếu
không sẽ phải chịu tội phản
nghịch; nhưng dân chúng và nghĩa
quân không muốn giải tán lực
lượng, một lòng một dạ tiếp tục
+ Em hãy cho biết tình cảm của nhân dân kháng chiến.
đối với Trương Định. + … nghiã quân và dân chúng đã
suy tôn Trương Định là “Bình Tây
Đại nguyên soái”. Điều đó đã cổ
+ Phát biểu cảm nghĩ của em về Trương vũ, động viên ông quyết tâm đánh
Định.
giặc.
+ … Ông là người yêu nước, dũng
cảm, sẵn sàng hy sinh bản thân
- Nhận xét bài kiểm.
mình cho dân tộc, cho đất nước.
2. Bài mới: ( 30’)
Em vô cùng khâm phục ông.
6
Giáo án: Lịch sử lớp 5
* Giới thiệu bài mới: ( 1’)
- GV giới thiệu bài mới: Trước sự xâm
lược của thực dân Pháp, một số nhà nho - Lắng nghe
yêu nước như Nguyễn Lộ Trạch, Phạm
Ph Thứ, Nguyễn Trường Tộ, ... chủ
trương canh tân đất nước để đủ sức tự
lực, tự cường. Với mong muốn đó,
Nguyễn Trường Tộ đã gửi lên vua Tự
Đức nhiều bản điều trần mong muốn sự
phồn thịnh của đất nước tiến hành đổi
mới. Nội dung các bản điều trần đó thế
nào? Nhà vua và triều đình có thái độ ra
sao? Nhn dn ta nghĩ gì về chủ trương của
Nguyễn Trường Tộ. Chúng ta cùng tìm
hiểu bi học hơm nay.
Hoạt động 1:Làm việc nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS tìm hiểu về
Nguyễn Trường Tộ
Cách tiến hành:
- GV tổ chức cho HS hoạt động theo
nhóm để chia sẻ các thông tin đã tìm hiểu
được về Nguyễn Trường Tộ theo hướng
dẫn:
+ Các bạn trong nhóm đưa ra các thông
tin, bài viết về Nguyễn Trường Tộ mà
mình sưu tầm được.
+ Cả nhóm chọn lọc thông tin và ghi vào
phiếu:
Năm sinh, năm mất của Nguyễn
Trường Tộ.
Quê quán của ông.
Trong cuộc đời của mình ông đã đi
đâu và tìm hiểu được những gì?
Ông đã có suy nghĩ gì để cứu nước
nhà khỏi tình trạng lúc bấy giờ.
- GV cho học sinh các nhóm báo cáo kết
quả làm việc.
- GV nhận xét kết quả làm việc của HS.
- GV ghi một số nét về tiểu sử của
Nguyễn Trường Tộ: Ông sinh năm 1830,
mất năm 1871. Ông xuất thân trong một
gia đình Công giáo, ở làng Bùi Chu,
huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Từ
bé ông đã nổi tiếng thông minh, học giỏi
được dân trong vùng gọi là Trạng Tộ.
7
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Năm 1860 ông được sang Pháp, ở đó ông
đã quan sát, tìm hiểu sự văn minh, giàu
có của nước Pháp. Ông suy nghĩ rằng
phải thực hiện canh tân đất nước thì nước
ta mới thoát khỏi đói nghèo và trở thành
nước mạnh.
- HS chia thành các nhóm, mỗi nhóm 6-8
HS, hoạt động theo hướng dẫn của GV.
- Đại diện nhóm lên bảng trình bày, các
nhóm khác theo dõi, bổ sung ý kiến.
Hoat động 2:Làm việc nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS biết tình hình
của đất nước ta trước sự xâm lược của
thực dân Pháp.
Cách tiến hành:
- GV tổ chức cho HS tiếp tục hoạt động - HS hoạt động nhóm. HS có thể
theo nhóm, cùng trao đổi đe trả lời các nêu:
câu hỏi sau:
+ Theo em tại sao thực dân Pháp có thể + Thực dân Pháp dễ dàng xâm lược
dễ dàng xâm lược nước ta? Điều đó cho nước ta vì:
thấy tình hình của đất nước ta lúc đó như Triều đình nhà Nguyễn
thế nào? nhượng bộ thực dân Pháp.
Kinh tế đất nước nghèo nàn,
8
Giáo án: Lịch sử lớp 5
lạc hậu.
Đất nước không đủ sức để
tự lập, tự cường…
- Đại diện nhóm HS phát biểu ý
- GV cho HS báo cáo kết quả trước lớp. kiến trước lớp, HS các nhóm khác
bổ sung.
- GV hỏi: Theo em tình hình đất nước - HS trao đổi, nêu ý kiến: Nước ta
như trên đã đặt ra yêu cầu gì để khỏi bị cần phải đổi mới để đủ sức tự lập,
lạc hậu? tự cường.
GV kết luận: Vo nửa cuối thế kỷ - HS lắng nghe.
XIX, khi thực dân Pháp xâm lược nước
ta, triều đình Nhà Nguyễn nhượng bộ
chúng, trong khi nước ta cũng rất nghèo
nàn lạc hậu không đủ sức tự lực tự
cường. Yêu cầu tất yếu đối với hoàn cảnh
nước ta lúc bấy giờ là phải thực hiện đổi
mới đất nước. Hiểu được điều đó,
Nguyễn Trường Tộ đã gửi bản điều trần
lên vua Tự Đức đề nghị canh tân đất
nước. Sau đây chúng ta cùng tìm hiểu về
những đề nghị của ông.
Hoạt động 3: Làm việc theo cá
nhân.
Mục tiêu: Giúp HS hiểu biết về
những đề nghị canh tân đất nước của
Nguyễn Trường Tộ.
Cách tiến hành: - HS đọc SGK và trả lời:
- GV yêu cầu HS làm việc với SGK và
trả lời những câu hỏi sau: + Nguyễn Trường Tộ đề nghị:
+ Nguyễn Trường Tộ đã đưa ra những Mở rộng quan hệ ngoại
đề nghị gì để canh tân đất nước? giao, buôn bán với nhiều nước
Thuê chuyên gia nước
ngoài giúp ta phát triển kinh tế
Xây dựng quân đội hùng
mạnh
Mở trường dạy cách sử
dụng máy móc, đóng tàu, đúc
súng…
+ Nhà vua và triều đình nhà Nguyễn có + Triều đình Nguyễn không cần
thái độ như thế nào với những đề nghị thực hiện các đề nghị của Nguyễn
của Nguyễn Trường Tộ? Vì sao? Trường Tộ. Vua Tự Đức bảo thủ
cho rằng những phương pháp cũ đủ
để điều khiển quốc gia rồi.
- GV tổ chức cho HS báo cáo kết quả làm - 2 HS lần lượt nêu ý kiến, cả lớp
việc trước lớp: GV nêu từng câu hỏi cho nhận xét, bổ sung ý kiến.
9
Giáo án: Lịch sử lớp 5
HS trả lời.
- GV hỏi thêm: ( HS kh, giỏi) - 2 HS nêu ý kiến
+ Việc vua quan nhà Nguyễn phản đối đề + Họ là người bảo thủ, là người
nghị canh tân của Nguyễn Trường Tộ lạc hậu, không hiểu biết gì về thế
cho thấy họ là người như thế nào? giới bên ngoài quốc gia…
- GV yêu cầu HS lấy những ví dụ chứng - 2 HS giỏi nêu ví dụ:
minh về sự lạc hậu của vua quan nhà + Vua quan nhà Nguyễn không tin
Nguyễn. đèn treo ngược, không có dầu(đèn
điện) mà vẫn sáng.
+ Vua quan nhà Nguyễn cho rằng
chuyện xe đạp 2 bánh chuyển động rất
nhanh mà không bị đổ là chuyện bịa.
GV kết luận: Với mong muốn
canh tân đất nước, phụng sự quốc gia ,
Nguyễn Trường Tộ đã gửi đến nhà vua
nhiều bản điều trần đề nghị cải cách. Tuy
nhiên, những nội dung tiến bộ đó không
được vua và triều đình chấp nhận vì sự
bảo thủ và lạc hậu. Chính điều đó góp
phần làm cho nước ta thêm suy yếu, chịu
sự đô hộ của thực dân Pháp
3. Củng cố –dặn dò (3’)
- GV nêu câu hỏi, yêu cầu HS trả lời -HS trả lời
GV nhận xét tiết học, dặn dò HS về nhà
học thuộc bài cũ và sưu tầm.
- Chuẩn bị bài sau: Cuộc phản công ở
kinh thành Huế.
+ Sưu tầm tài liệu : Về chiếu cần vương,
Tơn Thất Thuyết, vua Hm Nghi.
Rt kinh nghiệm :
.......................................................................................................................................
..............................................................................................................................
......................................................................................................................................
10
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Ngày soạn:
Tiết: 3
Ngày dạy:
Tuần: 3
Bài 3: CUỘC PHẢN CÔNG Ở KINH THÀNH HUẾ
I. MỤC TIÊU
- Tường thuật được sơ lược cuộc phản công ở kinh thành Huế do Tôn Thất Thuyết
và một số quan lại yêu nước tổ chức:
+ Trong nội bộ triều đình Huế cĩ hai phi: chủ hịa v chủ chiến (đại diện là Tôn
Thất Thuyết).
+ Đêm mồng 4 rạng sáng mồng 5-7-1885, phái chủ chiến dưới sự chỉ huy của
Tôn Thất Thuyết chủ động tấn công quân Pháp ở kinh thành Huế .
+ Trước thế mạnh của giặc, nghĩa qun phải rt lui ln vng rừng ni Quảng Trị
+ Tại vùng căn cứ vua Hàm Nghi ra Chiếu Cần Vương kêu gọi nhân dân đứng
lên đánh Pháp.
+ Biết tên một số người lnh đạo các cuộc khởi nghĩa lớn của phong trào Cần
vương: Phạm Bành - Đinh Công Tráng ( khởi nghĩa Ba Đình), Nguyễn Thiện Thuật
(Bi Sậy), Phan Đình Phng ( Hương Khê)
+ Nêu tên một số đường phố, trường học, liên đội thiếu niên tiền phong, .....ở địa
phương mang tên những nhân vật nói trên.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Lược đồ kinh thành Huế năm 1885, có các vị trí kinh thành Huế, đồn Mang
Cá, toà Khâm sứ(nếu có).
- Bản đồ hành chính Việt Nam.
- Hình minh hoạ trong SGK.
- Phiếu học tập của HS.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC CHỦ YẾU
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
1. Kiểm tra bài cũ( 4’)
- GV gọi 3 HS lên bảng hỏi và yêu cầu trả - 3 HS lên bảng và lần lượt trả lời
lời các câu hỏi về nội dung bài cũ, sau đó các câu hỏi - NX
nhận xét và cho điểm HS
+ Nêu những đề nghị canh tân đất nước + … Nguyễn Trường Tộ đề nghị:
của Nguyễn Trường Tộ. Mở rộng quan hệ ngoại
giao, buôn bán với nhiều nước
Thuê chuyên gia nước
ngoài giúp ta phát triển kinh tế
Xây dựng quân đội hùng
mạnh
Mở trường dạy cách sử dụng
máy móc, đóng tàu, đúc súng…
+ Những đề nghị đó có được vua quan nhà + … Triều đình Nguyễn không
11
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Nguyễn nghe theo và thực hiện không? Vì cần thực hiện các đề nghị của
sao?. Nguyễn Trường Tộ. Vua Tự Đức
bảo thủ cho rằng những phương
pháp cũ đủ để điều khiển quốc gia
rồi.
+ Phát biểu cảm nghĩ của em về việc làm + … những nội dung tiến bộ của
của Nguyễn Trường Tộ. Nguyễn Trường Tộ không được
vua và triều đình chấp nhận vì sự
bảo thủ và lạc hậu. Chính điều
đó góp phần làm cho nước ta
- Nhận xét bài kiểm. thêm suy yếu, chịu sự đô hộ của
2. Bài mới: ( 30’) thực dân Pháp
* Giới thiệu bài mới( 1’)
- GV giới thiệu bài: Trong phần lịch sử
lớp 4 các em đ được biết về một kinh
thành Huế nguy nghiêm, tráng lệ ven dịng
Hương Giang. Trong bài học hôm nay
chúng ta cùng trở về với sự việc bi tráng
diễn ra đêm 5-7-1885 tại kinh thành Huế.
Hoạt động 1:Làm việc cả
lớp.
Mục tiêu: Giúp HS tìm
hiểu về Tôn Thất Thuyết.
Cách tiến hành:
- GV nêu vấn đề: Năm 1884, triều đình - HS nghe GV nêu để xác định
nhà Nguyễn kí hiệp ước công nhận quyền vấn đề, sau đó tự đọc SGK và tìm
đơ hộ của thực dân Pháp , sau hiệp ước câu trả lời cho các câu hỏi.
này, tình hình đất nước có những nét chính
nào? Các em hãy đọc SGK và trả lời các
câu hỏi: + Quan lại triều đình nhà Nguyễn
+ Quan lại triều đình nhà Nguyễn có thái chia làm 2 phái:
độ đối với thực dân Pháp như thế nào? Phái chủ hoà chủ trương
- GV hỏi gợi ý cho HS kh , giỏi: Phn biệt thương thuyết với thực dân Pháp.
giữa phi chủ chiến v phi chủ hịa) Phái chủ chiến, đại diện
là Tôn Thất Thuyết, chủ trương
cùng nhân dân tiếp tục chiến đấu
chống thực dân Pháp, giành lại
độc lập dân tộc. Để chuẩn bị
kháng chiến lâu dài, Tôn Thất
Thuyết cho lập các căn cứ ở vùng
rừng núi và lập các đội nghiã
binh luyện tập sẵn sàng đánh
+ Nhân dân ta phản ứng thế nào trước sự Pháp.
việc triều đình kí hiệp ước với thực dân + Nhân dân ta không chịu khuất
Pháp? phục thực dân Pháp.
12
Giáo án: Lịch sử lớp 5
- GV nêu từng câu hỏi trên và gọi HS trả
lời. - 2 HS lần lượt trả lời, cả lớp theo
- GV nhận xét câu trả lời của HS, sau đó dõi, bổ sung ý kiến.
nêu kết luận: Sau khi triều đình nhà
Nguyễn kí hiệp ước công nhận quyền đô
hộ của thực dân Pháp, nhân dân vẫn kiên
quyết chiến đấu không khuất phục; cc
quan lại triều đình nhà Nguyễn chia làm 2
phái: phái chủ chiến do Tôn Thất Thuyết
chủ trương và phái chủ hoà.
Hoat động 2: Làm việc
nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS biết nguyên
nhân, diễn biến và ý nghĩa của cuộc phản
công ở kinh thành Huế.
Cách tiến hành: - HS chia thành các nhóm nhỏ,
- GV chia HS thành các nhóm, yêu cầu mỗi nhóm 4-6 HS, cùng thảo luận
thảo luận để trả lời các câu hỏi sau: và ghi các câu trả lời vào phiếu.
+ Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc phản + Tôn Thất Thuyết, người đứng
công ở kinh thành Huế? đầu phái chủ chiến đã tích cực
chuẩn bị để chống Pháp. Trước sự
uy hiếp của kẻ thù, Tôn Thất
Thuyết đã quyết định nổ súng
trước để giành thế chủ động.
+ Hãy thuật lại cuộc phản công ở kinh + Đêm mồng 5-7-1885, cuộc phản
thành Huế.(cuộc phản công diễn ra khi công ở kinh thành Huế bắt đầu
nào? Ai là người lãnh đạo? Tinh thần phản bằng tiếng nổ rầm trời của súng
công của quân ta như thế nào? Vì sao cuộc thần công, quân ta do Tôn Thất
phản công thất bại?) Thuyết chỉ huy tấn công thẳng
vào đồn Mang Cá và toà Khâm sứ
Pháp. Bị bất ngờ quân Pháp bối
rối, nhưng nhờ có ưu thế về vũ
khí, đến gần sáng thì đánh trả lại.
Quân ta chiến đấu oanh liệt, dũng
cảm nhưng vũ khí lạc hậu, lực
lượng ít…
Từ đó phong trào chống Pháp
- GV tổ chức cho HS trình bày kết quả bùng lên mạnh mẽ trong cả nước.
thảo luận trước lớp. - 3 nhóm HS cử đại diện báo cáo
- GV nhận xét về kết quả thảo luận của kết quả thảo luận. Sau mỗi lần
HS. báo cáo, cả lớp bổ sung ý kiến.
Hoạt động 3:Làm việc theo
cá nhân, nhóm.
Mục tiêu: giúp HS hiểu biết về Tôn
Thất Thuyết, vua Hàm Nghi và phong
13
Giáo án: Lịch sử lớp 5
trào Cần vương.
Cách tiến hành:
- GV yêu cầu HS trả lời:
+ Sau cuộc phản công ở kinh thành Huế + Sau cuộc phản công bị thất bại,
bị thất bại, Tôn Thất Thuyết đã làm gì? Tôn Thất Thuyết đã đưa vua Hàm
Việc làm đó có ý nghĩa như thế nào với Nghi và đoàn tuỳ tùng lên vùng
phong trào chống Pháp của nhân dân ta? rừng núi Quảng Trị để tiếp tục
kháng chiến.
Tại đây ông đã lấy danh nghĩa
vua Hàm Nghi ra chiếu Cần
vương kêu gọi nhân dân cả nước
- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm, chia đứng lên giúp vua.
sẽ với bạn trong nhóm những thông tin, - HS làm việc theo nhóm theo yêu
hình ảnh sưu tầm được. cầu của GV.
- GV gọi HS trình bày kết quả thảo luận và
yêu cầu HS các nhóm khác theo dõi, bổ - 3 HS lần lượt trình bày kết quả
sung ý kiến. trước lớp(mỗi HS chỉ nêu 1 vấn
đề), cả lớp theo dõi, bổ sung ý
kiến.
GV có thể giới thiệu thêm về vua - HS lắng nghe.
Hàm Nghi:
+ … nhà vua tên thật là Nguyễn Phúc Ưng
Lịch( 1872- 1943) ln ngơi vua ngy 1-7-
1884. Khi cuộc phản cơng ở kinh thnh
Huế thất thủ, Tơn Thất Thuyết hạ lệnh bỏ
kinh thành, đưa nhà vua và thái hậu rời xa
kinh thành, chạy về Tân Sở, lúc đó nhà
vua mới 14 tuổi. Ngày 13-7- 1885, đến
Tân Sở, Tôn Thất Thuyết xin vua phê
chuẩn chiếu Cần vương. Vua Hàm Nghi
chăm chú đọc tờ chiếu hai lần rồi mới phê
chuẩn. Những ngày sống trong căn cứ
kháng chiến ở Quảng Trị là những ngày
thiếu thốn, gian khổ mà vua nhận được sự
yêu thương che chở của nhân dân địa
phương. Nhà vua cũng ứng xử rất tốt với
đồng bào nên được nhân dân Mường coi là
vị thánh cần bảo vệ. Vào đêm 1 - 11-
1888, dựa vào tên phản bội Trương Quang - 2 HS trả lời
Ngọc, Pháp bắt được nhà vua, chúng tìm + Phạm Bành, Đinh Công
mọi cch mua chuộc vua nhưng không Tráng(Ba Đình-Thanh Hoá)
được chúng đày vua sang An- giê- ri. + Phan Đình Phùng(Hương Khê-
- GV nêu câu hỏi: Hà Tĩnh)
+ Em hãy nêu tên các cuộc khởi nghĩa + Nguyễn Thiện Thuật(Bãi Sậy-
14
Giáo án: Lịch sử lớp 5
tiêu biểu hưởng ứng phong trào Cần Hưng Yên)
vương?
GV kết luận: Sau cuộc phản công bị
thất bại, Tôn Thất Thuyết đã rút về rừng
để tiếp tục kháng chiến. Ông đã lấy danh
nghĩa vua Hàm Nghi ra chiếu Cần vương
kêu gọi nhân dân cả nước đứng lên giúp
vua.
3.. Củng cố –dặn dò(3’)
- GV nêu câu hỏi, yêu cầu HS trả lời -HS trả lời
- GV nhận xét tiết học, dặn dò HS về nhà
học thuộc bài cũ và sưu tầm tranh ảnh
cho bi sau.
- Chuẩn bị bài sau: Xã hội Việt Nam
cuối thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX
Rt kinh nghiệm :
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Ngày soạn:
Tiết: 4
Ngày dạy:
Tuần: 4
Bài 4: XÃ HỘI VIỆT NAM CUỐI THẾ KỶ XIX - ĐẦU THẾ KỶ XX
I. MỤC TIÊU
- Biết một vài điểm mới về tình hình kinh tế - x hội Việt Nam đầu thế kỉ XX:
+ Về kinh tế : xuất hiện nhà máy, hầm mỏ, đồn điền, đường ô tô, đường sắt.
+ Về x hội : xuất hiện cc tầng lớp mới: chủ xưởng, chủ nhà buôn, công nhân.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Hình minh hoạ trong SGK.
- Phiếu học tập của HS.
15
Giáo án: Lịch sử lớp 5
- Tranh ảnh, tư liệu về kinh tế xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC CHỦ YẾU
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
1. Kiểm tra bài cũ( 4’)
- GV gọi 3 HS lên bảng hỏi và yêu cầu - 3 HS lên bảng và lần lượt trả lời
trả lời các câu hỏi về nội dung bài cũ, các câu hỏi – NX.
sau đó nhận xét và cho điểm HS
+ Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc phản + … Tôn Thất Thuyết, người đứng
công ở kinh thành Huế đêm 5-7-1885? đầu phái chủ chiến đã tích cực
chuẩn bị để chống Pháp. Trước sự
uy hiếp của kẻ thù, Tôn Thất
Thuyết đã quyết định nổ súng trước
để giành thế chủ động.
+ Thuật lại diễn biến của cuộc phản công + Đêm mồng 4 rạng sng mồng
này. 5-7-1885, cuộc phản công ở kinh
thành Huế bắt đầu bằng tiếng nổ
rầm trời của súng thần công, quân
ta do Tôn Thất Thuyết chỉ huy tấn
công thẳng vào đồn Mang Cá và
toà Khâm sứ Pháp. Bị bất ngờ quân
Pháp bối rối, nhưng nhờ có ưu thế
về vũ khí, đến gần sáng thì đánh trả
lại. Quân ta chiến đấu oanh liệt,
dũng cảm nhưng vũ khí lạc hậu, lực
lượng ít…Từ đó phong trào chống
+ Cuộc phản công ở kinh thành Huế đêm Pháp bùng lên mạnh mẽ trong cả
nước.
mồng 4 rạng sng 5-7-1885 có tác động gì + … tuy cuộc phản công bị thất
đến lịch sử nước ta khi đó? bại, Tôn Thất Thuyết đã rút về
rừng để tiếp tục kháng chiến. Ông
đã lấy danh nghĩa vua Hàm Nghi
- Nhận xt bi kiểm. ra chiếu Cần vương kêu gọi nhân
2. Bài mới: ( 30’) dân cả nước đứng lên giúp vua.
1.Giới thiệu bài mới:
- GV yêu cầu HS quan sát các hình vẽ
minh hoạ trong SGK và hỏi: Các hình
ảnh này gợi cho em suy nghĩ gì về xã hội - HS quan sát các hình vẽ minh
Việt Nam cuối thế kỷ XIX- đầu thế kỷ hoạ trong SGK va trả lời cu hỏi
GV.
XX?
- Gv giới thiệu: Vo cuối thế kỉ XIX- đầu
16
Giáo án: Lịch sử lớp 5
thế kỉ XX sau khi dập tắt những cuộc
khởi nghĩa cuối cùng phong trào Cần
- Lắng nghe.
vương, thực dân Pháp đặt ách thống trị
và tăng cường bóc lột, vơ vét tài nguyên
đất nước ta. Chính việc này đ dẫn đến sự
biến đổi về kinh tế và x hội của đất nước
ta. Vậy cụ thể sự biến đổi này như thế
nào? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu qua bi
học hơm nay.
Hoạt động 1:Làm việc cả
lớp.
Mục tiêu: Giúp HS tìm hiểu về
những thay đổi của nền kinh tế Việt Nam
cuối thế kỷ XIX- đầu thế kỷ XX
Cách tiến hành:
- GV yêu cầu HS làm theo cặp cùng đọc - HS làm việc theo cặp, tìm câu trả
sách, quan sát các hình minh hoạ và trả lời cho các câu hỏi.
lời các câu hỏi sau:
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược, + Trước khi thực dân Pháp xâm
nền kinh tế Việt Nam có những ngành lược, nền kinh tế Việt Nam dựa
nào là chủ yếu? vào nông nghiệp là chủ yếu, bên
cạnh đó tiểu thủ công nghiệp cũng
phát triển 1 số ngành như dệt, gốm,
+ Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống đúc đồng…
trị ở Việt Nam chúng đã thi hành những + Sau khi thực dân Pháp đặt ách
biện pháp nào để khai thác, bóc lột vơ thống trị ở Việt Nam, chúng đã
vét tài nguyên của nước ta? Những việc khai thác khoáng sản của đất nước
làm đó đã dẫn đến sự ra đời của các ta như khai thác than(Quảng Ninh),
ngành kinh tế mới nào? thiếc ở Tĩnh Túc(Cao Bằng), bạc ở
Ngân sơn(Bắc Cạn)…
- Quan st ảnh chụp (hình 1,2). Chúng xây dựng các nhà máy điện,
nước, xi măng, dệt để bóc lột
người lao động nước ta bằng đồng
17
Giáo án: Lịch sử lớp 5
lương rẻ mạt. Chúng cướp đất của
nông dân để xây dựng đồn điền
trồng cà phê, chè, cao su.
Lần đầu tiên ở Việt Nam có đường
+ Ai là người được hưởng những nguồn ô tô, đường ray xe lửa.
lợi do phát triển kinh tế? + Người Pháp
- GV gọi HS phát biểu ý kiến trước lớp.
- 3 HS lần lượt phát biểu, các bạn
- Hỏi HS kh giỏi: Nguyên nhân của sự khác cùng nhận xét, bổ sung ý kiến.
biến đổi kinh tế nước ta? Mối quan hệ - HS kh giỏi trả lời.
giữa các ngành kinh tế và các tầng lớp Từ cuối thế kỷ XIX, thực dân Pháp
kinh tế mới xuất hiện? tăng cường khai thác mỏ, lập nhà
máy, đồn điền để vơ vét tài nguyên
và bóc lột nhân dân ta. Sự xuất hiện
của các ngành kinh tế mới đã làm
GV kết luận: Từ cuối thế kỷ XIX, cho xã hội nước ta thay đổi
thực dân Pháp tăng cường khai thác mỏ,
lập nhà máy, đồn điền để vơ vét tài
nguyên và bóc lột nhân dân ta. Sự xuất
hiện của các ngành kinh tế mới đã làm
cho xã hội nước ta thay đổi như thế nào?
Chúng ta cùng tìm hiểu tiếp.
Hoat động 2: Làm việc
nhóm.
Mục tiêu: Giúp HS biết những
thay đổi trong xã hội Việt Nam cuối thế
kỷ XIX- đầu thế kỷ XX và đời sống của
nhân dân. - HS làm việc theo cặp, tìm câu trả
Cách tiến hành: lời cho các câu hỏi.
- GV tiếp tục yêu cầu HS thảo luận theo + Trước khi thực dân Pháp xâm
cặp để trả lời các câu hỏi sau: lược, xã hội Việt Nam có hai giai
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược, xã cấp là địa chủ phong kiến và nông
hội Việt Nam có những tầng lớp nào? dân.
18
Giáo án: Lịch sử lớp 5
+ Sau khi thực dân Pháp đặt ách
+ Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống thống trị ở Việt Nam, sự xuất hiện
trị ở Việt Nam, xã hội có gì thay đổi, có của các ngành kinh tế mới kéo theo
thêm những tầng lớp mới nào? sự thay đổi của xã hội. Bộ máy cai
trị thuộc địa hình thành; thành thị
phát triển, buôn bán mở mang làm
xuất hiện các tầng lớp mới như:
viên chức, trí thức, chủ xưởng nhỏ
và đặc biệt là giai cấp công nhân.
- Quan st ảnh chụp (hình 3). + Nông dân Việt Nam bị mất ruộng
+ Nêu những nét chính về đời sống của đất, đói nghèo phải vào làm việc
công nhân và nông dân Việt Nam cuối trong các nhà máy, xí nghiệp, đồn
thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX điền và nhận đồng lương rẻ mạt nên
đời sống vô cùng khổ cực.
- 3 HS lần lượt trình bày ý kiến của
- GV cho HS phát biểu ý kiến trước lớp. mình theo các câu hỏi trên. Cả lớp
- GV nhận xét kết quả làm việc của HS theo dõi, bổ sung ý kiến.
và hỏi thêm.
GV kết luận: Trước đây xã hội
Việt Nam chủ yếu chỉ có địa chủ phong
kiến và nông dân, nay xuất hiện những
giai cấp, tầng lớp mới: công nhân, chủ
xưởng, nhà buôn, viên chức… thành thị
phát triển, lần đầu tiên ở Việt Nam co
đường ôtô, xe lửa nhưng đời sống của
nông dân và công nhân thì ngày càng
kiệt quệ, khổ sở.
3.Củng cố –dặn dò: ( 3’)
- GV yêu cầu HS lập bảng so sánh tình - HS làm cá nhân, tự hoàn thành
hình kinh tế xã hội Việt Nam trước và bảng so sánh.
sau khi thực dân Pháp xâm lược nước ta.
GV nhận xét tiết học, dặn dò HS về nhà
học thuộc bài cũ và chuẩn bị bài mới:
19
Giáo án: Lịch sử lớp 5
Sưu tầm tranh ảnh tư liệu về nhân vật
lịch sử Phan Bội Châu và phong trào
Đông du.
- Chuẩn bị bài: Phan Bội Châu và phong
trào Đông du.
Bảng so snh:
Tiu chí so Trước khi thực dân Pháp Trước khi thực dân Pháp đặt ách
snh xâm lược thống trị
Nơng nghiệp
Thủ cơng nghiệp
Cc ngnh
Nơng nghiệp Khai thc mỏ
nghề chủ
Thủ cơng nghiệp Sản xuất điện, nước, xi măng, dệt
yếu
Lập và khai thác đồn điền cao su,
c ph, ch,…
Địa chủ phong kiến
Nơng dn
Cc tầng lớp Cơng nhn
Địa chủ phong kiến
giai cấp Chủ xưởng
Nơng dn
trong x hội Cơng nhn vin chức
Nh buơn
Trí thức
Đời sống Càng kiệt quệ và đói nghèo hơn
nông dân và Rất cực khổ, đói nghèo
công nhân
Rt kinh nghiệm :
........................................................................................................................
........................................................................................................................
...........................................................................................................................
20