Giải pháp tái cấu trúc tài chính ngân hàng thương mại việt nam sau khủng hoảng kinh tế 2008
- 110 trang
- file .pdf
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR NG I H C KINH T TP.HCM
-----o0o-----
NGUY N TH ÁNH TUY T
GI I PHÁP TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH
NGÂN HÀNG TH ƠNG M I VI T NAM
SAU KH NG HO NG KINH T 2008
LU N V N TH C S KINH T
Tp. H Chí Minh – N m 2012
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR NG I H C KINH T TP.HCM
-----o0o-----
NGUY N TH ÁNH TUY T
GI I PHÁP TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH
NGÂN HÀNG TH ƠNG M I VI T NAM
SAU KH NG HO NG KINH T 2008
Ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s ngành: 60340201
LU N V N TH C S KINH T
NG IH NG D N KHOA H C
PGS.TS. TR N HOÀNG NGÂN
Tp. H Chí Minh – N m 2012
L I CAM OAN
Tôi xin cam oan, lu n v n “ Gi i pháp tái c u trúc tài chính các ngân hàng th ng
m i Vi t Nam sau kh ng ho ng kinh t 2008” là công trình nghiên c u c a tôi. Các
ý ki n ánh giá và các gi i pháp xu t là k t qu c a quá trình nghiên c u và tích
l y c a tôi.
H c viên cao h c K18
Nguy n Th Ánh Tuy t
M CL C
Trang bìa ph
L i cam oan
M cl c
Danh m c vi t t t
Danh m c b ng bi u
Danh m c s , bi u
L im u
CH ƠNG I T NG QUAN V TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH T I CÁC NGÂN
HÀNG TH ƠNG M I ................................................................................................... 1
1.1 C u trúc tài chính ................................................................................................ 1
1.1.1 Khái ni m.................................................................................................... 1
1.1.2 Thành ph n c u trúc tài chính c a m t doanh nghi p ................................... 1
1.1.2.1 N :....................................................................................................... 1
1.1.2.2 V n ch s h u .................................................................................... 1
1.1.3 c i m phân bi t gi a n và v n c ph n trong c u trúc tài chính ............ 3
1.1.4 Các lý thuy t v c u trúc v n....................................................................... 4
1.1.4.1 Lý thuy t M&M v giá tr doanh nghi p khi không có thu ................... 4
1.1.4.2 Lý thuy t M&M v giá tr doanh nghi p khi có thu ............................. 5
1.1.4.3 Lý thuy t M&M v chi phí s d ng v n khi không có thu .................... 6
1.1.4.4 Lý thuy t M&M v chi phí s d ng v n khi có thu : ............................. 7
1.1.5 C u trúc v n t i u ...................................................................................... 8
1.1.6 Các y u t quy t nh n vi c l a ch n c u trúc tài chính ........................ 10
1.2 S khác bi t c a c u trúc tài chính ngân hàng so v i c u trúc tài chính doanh
nghi p .................................................................................................................. 12
1.3 Tái c u trúc tài chính .......................................................................................... 13
1.3.1 Khái ni m.................................................................................................. 13
1.3.2 Nguyên nhân ph i tái c u trúc tài chính ngân hàng .................................... 14
1.3.3 L i ích c a tái c u trúc tài chính ngân hàng ............................................... 15
1.4 T ng quan v! kh ng ho"ng kinh t# .................................................................... 16
1.4.1 Khái ni m kh ng ho ng kinh t ................................................................. 16
1.4.2 Kh ng ho ng kinh t n m 2008 ................................................................. 16
1.4.3 Nguyên nhân c a kh ng ho ng kinh t n m 2008. ..................................... 16
1.4.4 !nh h ng c a kh ng ho ng kinh t 2008 n kinh t Vi t Nam............... 17
1.5 Bài h$c kinh nghi m ........................................................................................... 18
K T LU N CH ƠNG I ............................................................................................... 21
CH ƠNG II TH%C TR NG C U TRÚC TÀI CHÍNH C A CÁC NGÂN HÀNG
TH ƠNG M I VI T NAM SAU KH NG HO NG KINH T 2008 ....................... 22
2.1 S hình thành và phát tri&n c a h th ng NHTM Vi t Nam. ........................... 22
2.1.1 S hình thành c a h th ng Ngân hàng Vi t Nam ...................................... 22
2.1.2 S phát tri n c a h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam ...................... 23
2.2 Tác '(ng kh ng ho"ng kinh t# toàn c)u 2008 '#n h th ng ngân hàng Vi t
Nam .................................................................................................................. 25
2.3 Phân tích c u trúc tài chính c a các ngân hàng thư+ng m,i Vi t Nam:........... 33
2.3.1 Phân tích c u trúc ngu n v n ..................................................................... 34
2.3.1.1 N ...................................................................................................... 34
2.3.1.2 V n ch s h u .................................................................................. 44
2.3.2 Phân tích c u trúc tài s n ........................................................................... 46
2.3.2.1 T ng tài s n...................................................................................... 46
2.3.2.2 Cho vay khách hàng ........................................................................ 49
2.3.2.3 u tư ch ng khoán ........................................................................ 59
2.3.2.4 Góp v n, liên minh, liên k t, u tư ............................................... 62
2.3.3 Hi u qu ho t ng kinh doanh c a các ngân hàng Th ng m i Vi t Nam 64
2.3.3.1 Cơ c u thu nh p và l i nhu n......................................................... 64
2.3.3.2 Các h s tài chính .......................................................................... 70
2.4 ánh giá c u trúc tài chính c a các NHTM Vi t Nam ...................................... 73
K T LU N CH ƠNG II ............................................................................................. 75
CH ƠNG III CÁC GI I PHÁP TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH C A CÁC NGÂN
HÀNG TH ƠNG M I VI T NAM ............................................................................ 76
3.1 i v i t-ng ngân hàng....................................................................................... 76
3.1.1 Th c hi n nghiêm ch"nh các quy nh c a NHNN, minh b ch hóa thông tin
............................................................................................................................. 76
3.1.2 Phát tri n ngu n nhân l c .......................................................................... 77
3.1.3 Tái c u trúc ngu n v n .............................................................................. 77
3.1.3.1 T ng cư ng huy ng v n t dân cư, t ch c kinh t và liên ngân hàng
trên cơ s c nh tranh lành m nh và trong khuôn kh quy nh c a
pháp lu t. ........................................................................................... 77
3.1.3.2 Áp d ng t l chia c t c cho các phù h p, t ng cư ng gi l i ngu n
l i nhu n, b sung vào ngu n v n ch s h u, t ng cư ng kh n ng t
ch v tài chính. ................................................................................. 79
3.1.3.3 Mua bán, h p nh t, sáp nh p v i các ngân hàng thương m i Vi t Nam,
các t ch c tín d ng có quy mô l n, n ng l c tài chính m nh, thu hút
u tư góp v n c a các nhà u tư nư c ngoài. ................................. 79
3.1.4 Tái c u trúc tài s n .................................................................................... 79
3.1.4.1 ánh giá l i ch t lư ng các kho n cho vay và th c hi n các bi n pháp
x lý n x u: ...................................................................................... 79
3.1.4.2 H n ch t ng trư ng tín d ng c bi t là các kho n cho vay phi s n
xu t, cho vay trung, dài h n, t ng cư ng phát tri n các m ng s n ph!m
phi tín d ng. ....................................................................................... 81
3.1.4.3 H n ch t ng trư ng tín d ng c bi t là các kho n cho vay phi s n
xu t, cho vay trung, dài h n, t ng cư ng phát tri n các m ng s n ph!m
phi tín d ng. ....................................................................................... 82
3.1.4.4 nh hư ng l a ch"n i tư ng khách hàng m c tiêu, th trư ng m c
tiêu. .................................................................................................... 82
3.2 i v i các c+ quan qu"n lý nhà nư c ............................................................... 83
3.2.1 Ti p t c tri n khai áp d ng án c c u l i h th ng các TCTD t# n m
2011 – 2015 theo quy t nh 254/Q -TTg c a Th t $ng chính ph ban
hành ngày 01/02/2013. .............................................................................. 83
3.2.2 H% tr các TCTD trong vi c lành m nh hóa tình hình tài chính, x& lý n x u
................................................................................................... 84
3.2.2.1 Rà soát, thanh tra, ki m tra toàn b ho t ng kinh doanh c a các
ngân hàng thương m i, xác nh úng t l n x u, tình tr ng m t
thanh kho n, tình tr ng u tư s h u ch ng chéo c a các ngân hàng84
3.2.2.2 NHNN ti p t c tri n khai áp d ng nh ng nguyên t#c Basel vào qu n lý
r i ro.................................................................................................. 85
3.2.3 Phân nhóm các ngân hàng th ng m i Vi t Nam và xây d ng l trình, các
bi n pháp tái c u trúc tài chính phù h p v$i t#ng nhóm ngân hàng. ........... 88
3.2.4 Th c hi n các bi n pháp nâng cao v n t có, gi i quy t các nhu c u thanh
kho n c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam. ....................................... 90
3.2.4.1 NHNN mua c ph n ho c góp v n vào ngân hàng thương m i. .......... 90
3.2.4.2 NHNN cho vay NHTM theo hình th c tái c p v n hay tái chi t kh u
trái phi u chính ph . .......................................................................... 90
3.2.4.3 NHNN ng ra b o lãnh cho các NHTM thi u v n vay liên ngân hàng
c a các ngân hàng có v n l n, n ng l c tài chính t t, lành m nh ho c
sáp nh p dư i s giám sát c a Chính ph . ......................................... 91
3.2.4.4 Ti n hành tái c u trúc ngân hàng ng th i v i tái c u trúc doanh
nghi p, có bi n pháp ph c h i phát tri n th trư ng ch ng khoán, th
trư ng b o hi m, th trư ng trái phi u ............................................... 93
K T LU N CH ƠNG III ............................................................................................ 94
PH N K T LU N ........................................................................................................ 95
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ...................................................................... 96
DANH M C VI T T.T
NH Ngân hàng
NHNN Ngân hàng nhà n $c
NHTM Ngân hàng th ng m i
NH TMCP Ngân hàng th ng m i c ph n
NHTM VN Ngân hàng th ng m i Vi t Nam
VCB Ngân hàng th ng m i c ph n Ngo i Th ng Vi t Nam
ACB Ngân hàng th ng m i c ph n Á Châu
NVB Ngân hàng th ng m i c ph n Nam Vi t
TCTD T ch c tín d ng
TCKT T ch c kinh t
WTO T ch c th ng m i th gi$i
HTX H p tác xã
GDP T ng s n ph'm qu c dân
V L V n i ul
ROA T( su t sinh l i trên t ng tài s n
ROE T( su t sinh l i trên v n ch s h u
CAR T( l an toàn v n t i thi u
TTS T ng tài s n
IMF Qu) ti n t th gi$i
KPI Ch" s ol ng hi u su t công vi c
ISO T ch c qu c t v tiêu chu'n hóa
DANH M C B NG BI/U
B ng 1.1. Tình hình các ngân hàng tr $c và sau khi tái c c u h th ng NHTM
các n $c Philippines, Thái Lan, Indonesia, Hàn Qu c.
B ng 2.1. Ho t ng kinh doanh ch y u c a h th ng NHTM VN t# n m 2009 n
n m 2012.
B ng 2.2. Giá tr n và ngu n v n c a các ngân hàng t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.3. T( l n so v$i t ng ngu n v n t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.4: C c u huy ng v n c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.5: C c u huy ng v n c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.6: C c u huy ng v n c a NVB t# n m 2009 n n m 2011.
B ng 2.7: T( tr ng huy ng v n ng n h n, trung h n, dài h n c a VCB t# n m
2009 n quý 3/2012.
B ng 2.8: T( tr ng huy ng v n ng n h n, trung h n, dài h n c a ACB t# n m
2009 n quý 3/2012.
B ng 2.9: T( tr ng huy ng v n ng n h n, trung h n, dài h n c a NVB t# n m
2009 n n m 2011.
B ng 2.10: C c u v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a VCB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.11: C c u v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a ACB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.12: C c u v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a NVB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.13: T( tr ng v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a VCB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.14: T( tr ng v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a ACB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.15: T( tr ng v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a NVB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.16: V n ch s h u và ngu n v n c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n
quý 3/2012.
B ng 2.17: T( l v n ch s h u/ngu n v n c a các VCB, ACB, NVB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.18: T ng tài s n c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.19: T( l cho vay/t ng tài s n c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.20: Giá tr cho vay c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.21: T c t ng tr ng tín d ng và huy ng v n c a VCB, ACB, NVB t#
n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.22: Giá tr cho vay ng n h n, trung h n, dài h n và t( tr ng t#ng lo i trong
t ng d n khách hàng c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.23: Giá tr cho vay ng n h n, trung h n, dài h n và t( tr ng t#ng lo i trong
t ng d n khách hàng c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.24: Giá tr cho vay ng n h n, trung h n, dài h n và t( tr ng t#ng lo i trong
t ng d n khách hàng c a NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.25: T( l n x u và t c t ng c a n x u t# n m 2009 n quý 3/2012 c a
VCB.
B ng 2.26: T( l n x u và t c t ng c a n x u t# n m 2009 n quý 3/2012 c a
ACB.
B ng 2.27: T( l n x u và t c t ng c a n x u t# n m 2009 n quý 3/2012 c a
NVB.
B ng 2.28: Th ng kê ch ng khoán u t c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.29: Th ng kê ch ng khoán u t c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.30: Th ng kê ch ng khoán u t c a NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.31: T( l góp v n, liên minh, liên k t c a VCB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.32: T( l góp v n, liên minh, liên k t c a ACB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.33: T( l góp v n, liên minh, liên k t c a NVB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.34: C c u thu nh p c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.35: T( tr ng c c u thu nh p c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.36: C c u thu nh p c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.37: T( tr ng c c u thu nh p c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.38: C c u thu nh p c a NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.39: T( tr ng c c u thu nh p c a NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.40: T c t ng tr ng l i nhu n sau thu c a VCB, ACB, NVB t# n m
2009 n quý 3/2012.
B ng 2.41: H s òn b'y tài chính c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.42: H s ROA c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.43: H s ROE c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.44: H s an toàn v n t i thi u (CAR) c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009
n n m 2011.
B ng 3.1: Danh sách các ngân hàng và các công ty b o hi m liên quan.
DANH M C BI/U 0
Bi u 1.1: T( su t sinh l i d ki n t# v n c ph n.
Bi u 1.2: T( l n t i u trong c u trúc v n và giá tr c a doanh nghi p.
Bi u 2.1: 10 qu c gia có ngành NH t ng tr ng tài s n nhanh nh t.
Bi u 2.2: T c t ng tr ng t ng tài s n c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009
n quý 3/2012.
Bi u 2.3: T c t ng tr ng t ng tài s n và tín d ng c a VCB, ACB, NVB t#
n m 2009 n quý 3/2012.
Bi u 2.4: T( l n x u toàn h th ng ngân hàng t# n m 2007 n tháng 5/2012.
Bi u 2.5: N x u c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
Bi u 2.6: T c t ng tr ng l i nhu n sau thu c a VCB, ACB, NVB t# n m
2009 n quý 3/2012.
L I M1 U
1. S c)n thi#t c a v n '! nghiên c2u
Ngân hàng là m t trung gian tài chính quan tr ng, là “x ng s ng” c a n n
kinh t . M i ho t ng c a ngân hàng u liên quan tr c ti p n t t c các
ngành, các l*nh v c trong n n kinh t .
Do ó, vi c qu n lý, i u hành ho t ng kinh doanh, l a ch n c u trúc tài
chính h p lý c a các ngân hàng òi h+i tính th n tr ng, nghiêm túc và trình
n ng l c, kinh nghi m qu n lý i u hành r t cao.
c bi t trong giai o n hi n nay, khi n n kinh t ang b $c qua kh ng
ho ng, h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam sau th i gian t ng tr ng
tín d ng quá nhanh ã b c l nh ng b t n: kh n ng thanh kho n th p, tình
hình n x u gia t ng, lãi su t vay và huy ng u m c cao, hàng lo t
nh ng sai ph m trong ho t ng huy ng v n, cho vay c a các ngân hàng
th ng m i Vi t Nam…
H n n a, Vi t Nam ang trong quá trình h i nh p kinh t qu c t , các cam
k t t do hóa tài chính ang d n ph i th c hi n, h a h,n nh ng c h i, thách
th c l$n, m c c nh tranh trong ngành r t kh c li t.
Tái c u trúc tài chính các ngân hàng hi n nay là r t c p thi t xây d ng h
th ng ngân hàng có quy mô l$n, tình hình tài chính lành m nh, có n ng
l c c nh tranh trên th tr ng th gi$i, m b o n n kinh t Vi t Nam phát
tri n b n v ng.
ó là lý do tôi ch n tài “Gi i pháp tái c u trúc tài chính các ngân hàng
th ng m i Vi t Nam sau kh ng ho ng kinh t 2008” làm tài lu n v n
th c s) kinh t .
2. M3c 'ích nghiên c2u
V n d ng c s lý lu n v c u trúc tài chính và tái c u trúc tài chính c a
ngân hàng.
Phân tích, ánh giá c c u tài chính c a m t s ngân hàng th ng m i Vi t
Nam trong giai o n n m t# n m 2009 n quý 3 n m 2012.
xu t các gi i pháp tái c u trúc tài chính h th ng ngân hàng th ng m i
Vi t Nam.
3. i tư4ng và ph,m vi nghiên c2u
it ng nghiên c u: Ba ngân hàng th ng m i Vi t Nam i di n cho ba
nhóm ngân hàng:
- Ngân hàng TMCP Ngo i Th ng (VCB) i di n nhóm Ngân hàng
qu c doanh ho c ngân hàng TMCP có t( l c ph n do nhà n $c n m
gi trên 70%.
- Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) i di n cho nhóm ngân hàng
TMCP có quy mô tài s n l$n (TTS>=100.000 t( ng).
- Ngân hàng TMCP Nam Vi t (NVB) i di n cho nhóm ngân hàng
TMCP quy mô tài s n nh+ (TTS < 100.000 t( ng).
Ph m vi nghiên c u: C u trúc tài chính c a 3 ngân hàng th ng m i Vi t
Nam: VCB, ACB, NVB n m 2009, 2010, 2011, 9 tháng u n m 2012.
4. Phư+ng pháp nghiên c2u
- Ph ng pháp nh tính.
- Ph ng pháp th ng kê, so sánh, phân tích t ng h p.
- Ph ng pháp thu th p, x& lý s li u th c p trên ph n m m Excel.
5. K#t c u c a lu5n v n
Lu n v n g m 3 ch ng:
- Ch ng 1: T ng quan v tái c u trúc tài chính t i các ngân hàng
th ng m i.
- Ch ng 2: Th c tr ng c u trúc tài chính c a các ngân hàng th ng
m i Vi t Nam sau kh ng ho ng kinh t .
- Ch ng 3: Gi i pháp tái c u trúc tài chính c a các ngân hàng th ng
m i Vi t Nam sau kh ng ho ng kinh t .
-1-
CH ƠNG I
T NG QUAN V TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH T I CÁC NGÂN HÀNG
TH ƠNG M I
1.1. C u trúc tài chính
1.1.1. Khái ni m
C u trúc tài chính c a doanh nghi p là s k t h p gi a c u trúc v n và n ng n
h n u t vào tài s n doanh nghi p.
C u trúc v n c a doanh nghi p là s k t h p gi a n trung h n, n dài h n và
v n c ph n u t vào tài s n.
C u trúc v n = n trung h n, n dài h n + v n ch s h u.
C u trúc tài chính = n ng n h n + n trung h n, n dài h n + v n ch s h u.
1.1.2. Thành ph)n c u trúc tài chính c a m(t doanh nghi p
C u trúc tài chính bao g m: n (n ng n h n, n trung h n, n dài h n) và v n
ch s h u (v n c ph n và l i nhu n gi l i).
1.1.2.1. N :
Bao g m n ng n h n, n trung h n, n dài h n
- N ng n h n: N ng n h n là các kho n n có th i h n d $i 1 n m. ây là
các kho n n tài tr cho tài s n l u ng c a doanh nghi p.
- N trung h n: N trung h n là các kho n n có th i h n trên 1 n m n5
n m, dùng tài tr tài s n c nh c a doanh nghi p nh u t máy móc,
thi t b …
- N dài h n: N dài h n là các kho n n có th i h n trên 5 n m, dùng tài
tr tài s n c nh c a doanh nghi p nh u t các d án.
1.1.2.2. V n ch s h u
Là ph n v n góp c a các ch s h u khi m$i thành l p và ph n v n góp thêm c a
các ch s h u u t cho ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p.
ây là ngu n v n n nh, các ch s h u ch" có th thu h i ngu n v n này khi
nh ng bán cho ng i khác ho c khi phá s n doanh nghi p.
-2-
i v$i ngân hàng, v n ch s h u chi m t( tr ng nh+ trong t ng ngu n v n
nh ng gi vai trò r t quan tr ng:
- Quy t nh quy mô ho t ng c a ngân hàng.
- Là c s xác nh các t( l an toàn trong kinh doanh, t( l cho vay i v$i
khách hàng (theo Lu t các TCTD 47/2010/QH12 thì t ng d n cho vay m t
khách hàng c a m t TCTD không c phép v t quá 15% v n t có c a
TCTD ó, t ng d n cho vay m t nhóm khách hàng liên quan c a m t
TCTD không v t quá 25% v n t có c a TCTD ó).
V n ch s h u ch y u bao g m: v n c ph n th ng, v n c ph n u ãi, l i
nhu n gi l i.
- V n c ph n th ng: là m nh giá c a t ng s c ph n th ng hi n hành,
c hình thành khi doanh nghi p phát hành c phi u th ng. C t c c a c
phi u này cao hay th p ph thu c vào k t qu ho t ng kinh doanh c a
doanh nghi p. Nh ng ng i n m gi c phi u th ng c quy n ki m soát,
qu n lý, i u hành ho t ng c a doanh nghi p.
- V n c ph n u ãi: là m nh giá c a t ng s c phi u u ãi hi n hành và
c hình thành khi doanh nghi p phát hành c phi u u ãi. C t c c a c
phi u này không ph thu c vào k t qu ho t ng kinh doanh mà c n
nh b-ng m t t( l c nh tính trên m nh giá c a c phi u. Nh ng ng i
n m gi c phi u u ãi không có quy n ki m soát, qu n lý, i u hành ho t
ng c a doanh nghi p.
- L i nhu n gi l i: L i nhu n gi l i là ph n thu nh p ròng c a doanh nghi p
có c t# ho t ng kinh doanh nh ng không chia cho các c ông mà
c gi l i ti p t c u t cho ho t ng kinh doanh. L i nhu n gi l i
nhi u hay ít ph thu c vào k t qu ho t ng kinh doanh, k ho ch kinh
doanh, chính sách phân chia l i nhu n c a doanh nghi p. ây là ngu n v n
r t quan tr ng i v$i các doanh nghi p ang giai o n t ng tr ng, c n
nhi u ngu n v n 'y m nh ho t ng kinh doanh.
-3-
1.1.3. 6c 'i&m phân bi t gi7a n4 và v n c ph)n trong c u trúc tài chính
Doanh nghi p có th l a ch n n hay v n c ph n, hay c n và v n c ph n, l a
ch n t( tr ng c a t#ng lo i xây d ng c u trúc tài chính phù h p v$i doanh
nghi p trong t#ng th i k..
N và v n c ph n có các c i m phân bi t sau:
- Tính áo h n:
N có tính áo h n, n ph i c hoàn tr sau m t th i gian nh t nh, th i gian
áo h n tùy thu c vào t#ng lo i n . N ng n h n có th i gian áo h n trong vòng 1
n m, n trung h n có th i gian áo h n trong vòng 1 n 5 n m, n dài h n có th i
gian áo h n trên 5 n m. n th i i m áo h n, doanh nghi p có ngh*a v b t bu c
hoàn tr n cho ch n .
V n c ph n: V n c ph n không có tính áo h n. Khi u t vào doanh nghi p,
ch doanh nghi p không c th+a thu n th i gian hoàn tr ph n v n ã ut .
Ch doanh nghi p ch" l y có th l y l i v n ã u t khi nh ng bán c ph n cho
ng i khác ho c thanh lý doanh nghi p.
- Quy n ch ng l i nhu n:
Ch n : c u tiên h ng l i nhu n u tiên, bi u hi n d $i hình th c là các
kho n ti n lãi cho vay. Dù k t qu ho t ng c a doanh nghi p t t hay x u, l i hay
l% thì ch n v/n ch ng s ti n lãi nh t nh theo m c lãi su t ã th+a thu n
ban u, không ph thu c vào l i nhu n c a doanh nghi p. Nh v y, quy n h ng
l i nhu n (lãi vay) c a ch n mang tính ch c ch n khá cao.
Các ch s h u c ph n u ãi: c u tiên h ng l i nhu n th hai sau các
ch n , bi u hi n d $i hình th c ti n ( i v$i công ty trách nhi m h u h n, doanh
nghi p t nhân), c t c ( i v$i công ty c ph n). ch ng quy n u tiên
này, các ch s h u c ph n u ãi th ng ch p nh n gi$i h n s ti n l i nhu n
c nh n hàng n m.
Các ch s h u c ph n th ng: ch ng l i nhu n cu i cùng sau ch n và
ch s h u c ph n u ãi, bi u hi n d $i hình th c ti n ( i v$i công ty trách
nhi m h u h n, doanh nghi p t nhân), c t c ( i v$i công ty c ph n). Tùy thu c
-4-
k t qu ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p và quy n nh o t phân chia l i
nhu n c a h i ng qu n tr ( i v$i công ty c ph n) hay các thành viên góp v n
( i v$i công ty trách nhi m h u h n, doanh nghi p t nhân) mà các ch s h u c
ph n th ng ch ng l i nhu n nhi u hay ít. Quy n ch ng l i nhu n phân
chia c a các ch s h u c ph n th ng là không ch c ch n.
- Trái quy n i v$i tài s n:
Các ch n và ch s h u ch" quan tâm n quy n này khi doanh nghi p g p
khó kh n, bu c ph i thanh lý tài s n.
T ng t nh trái quy n i v$i l i nhu n: Ch n c u tiên h ng trái
quy n tài s n u tiên, s ti n ch n ch ng sau khi thanh lý tài s n c xác
nh b-ng s ti n n g c và s ti n lãi ch a thu, ch s h u c ph n u ãi (c ông
u ãi) ch ng quy n u tiên th hai sau ch n , ch s h u c ph n th ng
(c ông th ng) ch ng sau cùng.
- Quy n i u hành:
Ch n : Các ch n không c quy n tham gia i u hành doanh nghi p, không
c quy n bi u quy t.
Ch s h u c ph n u ãi: có th hay không th n m quy n ki m soát doanh
nghi p thông qua b+ phi u. Thông th ng các ch s h u c ph n u ãi không có
quy n b u các thành viên h i ng qu n tr .
Ch s h u c ph n th ng: là nh ng ng i n m quy n ki m soát, l a ch n ban
i u hành doanh nghi p.
1.1.4. Các lý thuy#t v! c u trúc v n
Do c u trúc v n là m t ph n c a c u trúc tài chính nên vi c xem xét các lý thuy t
v c u trúc v n và c u trúc v n t i u là ti n xem xét c u trúc tài chính t i u.
1.1.4.1. Lý thuy t M&M v giá tr doanh nghi p khi không có thu
N m 1958, Modigliani và Miller a ra lý thuy t M&M v c u trúc v n doanh
nghi p. Lý thuy t này xây d ng d a trên gi nh v th tr ng v n hoàn h o mà t i
th tr ng ó không có thu thu nh p doanh nghi p, thu thu nh p cá nhân, không
có các chi phí giao d ch, không có chi phí ki t qu tài chính, có s ng i mua,
-5-
bán trên th tr ng, m c lãi su t cho vay áp d ng cho m i nhà u t là nh nhau,
thông tin c a m i ng i nh n c là nh nhau.
nh M&M I: “ Giá tr th tr ng c a m t doanh nghi p c l p v$i c u trúc
tài chính v n c a doanh nghi p ó trong các th tr ng v n ho n h o không có thu
thu nh p doanh nghi p” (Ngu n: GS.TS. Tr n Ng"c Thơ, PGS.TS Phan Th Bích
Nguy t, PGS.TS Nguy$n Th Ng"c Trang, TS Nguy$n Th Liên Hoa, TS Nguy$n Th
Uyên Uyên (2005), Tài chính doanh nghi p hi n i, Nxb Th ng kê).
VL=VU
Trong ó: VL: Giá tr doanh nghi p có vay n
VU: Giá tr doanh nghi p không vay n
Trong th tr ng không có thu , các doanh nghi p kinh doanh gi ng nhau và có
m c k. v ng l i nhu n nh nhau thì giá tr là nh nhau b t k doanh nghi p s&
d ng c u trúc v n khác nhau. Nh v y, giá tr c a công ty s& d ng n và giá tr c a
công ty không s& d ng n là nh nhau. Vi c l a ch n ngu n tài tr , thay ic c u
v n không tác ng n giá tr c a công ty.
1.1.4.2. Lý thuy t M&M v giá tr doanh nghi p khi có thu
N m 1963, Modigliani và Miller a ra lý thuy t v giá tr doanh nghi p khi có
thu : “Trong tr ng h p có thu thu nh p doanh nghi p, giá tr c a công ty có vay
n b-ng giá tr c a công ty không có vay n c ng hi n giá c a t m ch n thu ”.
(Ngu n: GS.TS. Tr n Ng"c Thơ, PGS.TS Phan Th Bích Nguy t, PGS.TS Nguy$n
Th Ng"c Trang, TS Nguy$n Th Liên Hoa, TS Nguy$n Th Uyên Uyên (2005), Tài
chính doanh nghi p hi n i, Nxb Th ng kê).
VL=VU + TCD
Trong ó: VL: Giá tr doanh nghi p có vay n
VU: Giá tr doanh nghi p không vay n
TC : thu su t thu thu nh p doanh nghi p
D: n vay
TCD: hi n giá t m ch n thu
-6-
1.1.4.3. Lý thuy t M&
&M v chi phí s d ng v n khi không có thu
th
nh M&M II: “T(
“T su t sinh l i d ki n t# v n c ph n th ng c a m t
doanh nghi p có vay n t ng t ng ng v$i t( l n /v n c ph n th ng, c o
l ng b-ng giá tr th tr ng”
rE = rA + (rA – rD )D/E
Trong ó, ( su t sinh l i d ki n t# v n c ph n
rE: t(
( su t sinh l i d ki n t# tài s n
rA: t(
rD: t(( su t sinh l i d ki n t# n
E: v n c ph n
D:: n
D/E
Bi&u ' 1.1 T8 su t sinh l4i d ki#n t- v n c ph)
h)n
(Ngu n: GS.TS. Tr n Ng"c
N Thơ, PGS.TS Phan Th Bích Nguy t,, P
PGS.TS Nguy$n
Th Ng"c Trang, TS Ngu
guy$n Th Liên Hoa, TS Nguy$n Th Uyên Uyê
yên (2005), Tài
chính
nh doanh nghi p hi n i, Nxb Th ng kê).
T( su t sinh l i d kii n t# v n c ph n t ng khi D/E t ng n m t giai o n nh t
nh khi công ty s& d ng nhi u n trong c c u v n, r i ro t ng lên,, chi phí s& d ng
n t ng, t c t ng c a rE ch m h n.
TR NG I H C KINH T TP.HCM
-----o0o-----
NGUY N TH ÁNH TUY T
GI I PHÁP TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH
NGÂN HÀNG TH ƠNG M I VI T NAM
SAU KH NG HO NG KINH T 2008
LU N V N TH C S KINH T
Tp. H Chí Minh – N m 2012
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR NG I H C KINH T TP.HCM
-----o0o-----
NGUY N TH ÁNH TUY T
GI I PHÁP TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH
NGÂN HÀNG TH ƠNG M I VI T NAM
SAU KH NG HO NG KINH T 2008
Ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s ngành: 60340201
LU N V N TH C S KINH T
NG IH NG D N KHOA H C
PGS.TS. TR N HOÀNG NGÂN
Tp. H Chí Minh – N m 2012
L I CAM OAN
Tôi xin cam oan, lu n v n “ Gi i pháp tái c u trúc tài chính các ngân hàng th ng
m i Vi t Nam sau kh ng ho ng kinh t 2008” là công trình nghiên c u c a tôi. Các
ý ki n ánh giá và các gi i pháp xu t là k t qu c a quá trình nghiên c u và tích
l y c a tôi.
H c viên cao h c K18
Nguy n Th Ánh Tuy t
M CL C
Trang bìa ph
L i cam oan
M cl c
Danh m c vi t t t
Danh m c b ng bi u
Danh m c s , bi u
L im u
CH ƠNG I T NG QUAN V TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH T I CÁC NGÂN
HÀNG TH ƠNG M I ................................................................................................... 1
1.1 C u trúc tài chính ................................................................................................ 1
1.1.1 Khái ni m.................................................................................................... 1
1.1.2 Thành ph n c u trúc tài chính c a m t doanh nghi p ................................... 1
1.1.2.1 N :....................................................................................................... 1
1.1.2.2 V n ch s h u .................................................................................... 1
1.1.3 c i m phân bi t gi a n và v n c ph n trong c u trúc tài chính ............ 3
1.1.4 Các lý thuy t v c u trúc v n....................................................................... 4
1.1.4.1 Lý thuy t M&M v giá tr doanh nghi p khi không có thu ................... 4
1.1.4.2 Lý thuy t M&M v giá tr doanh nghi p khi có thu ............................. 5
1.1.4.3 Lý thuy t M&M v chi phí s d ng v n khi không có thu .................... 6
1.1.4.4 Lý thuy t M&M v chi phí s d ng v n khi có thu : ............................. 7
1.1.5 C u trúc v n t i u ...................................................................................... 8
1.1.6 Các y u t quy t nh n vi c l a ch n c u trúc tài chính ........................ 10
1.2 S khác bi t c a c u trúc tài chính ngân hàng so v i c u trúc tài chính doanh
nghi p .................................................................................................................. 12
1.3 Tái c u trúc tài chính .......................................................................................... 13
1.3.1 Khái ni m.................................................................................................. 13
1.3.2 Nguyên nhân ph i tái c u trúc tài chính ngân hàng .................................... 14
1.3.3 L i ích c a tái c u trúc tài chính ngân hàng ............................................... 15
1.4 T ng quan v! kh ng ho"ng kinh t# .................................................................... 16
1.4.1 Khái ni m kh ng ho ng kinh t ................................................................. 16
1.4.2 Kh ng ho ng kinh t n m 2008 ................................................................. 16
1.4.3 Nguyên nhân c a kh ng ho ng kinh t n m 2008. ..................................... 16
1.4.4 !nh h ng c a kh ng ho ng kinh t 2008 n kinh t Vi t Nam............... 17
1.5 Bài h$c kinh nghi m ........................................................................................... 18
K T LU N CH ƠNG I ............................................................................................... 21
CH ƠNG II TH%C TR NG C U TRÚC TÀI CHÍNH C A CÁC NGÂN HÀNG
TH ƠNG M I VI T NAM SAU KH NG HO NG KINH T 2008 ....................... 22
2.1 S hình thành và phát tri&n c a h th ng NHTM Vi t Nam. ........................... 22
2.1.1 S hình thành c a h th ng Ngân hàng Vi t Nam ...................................... 22
2.1.2 S phát tri n c a h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam ...................... 23
2.2 Tác '(ng kh ng ho"ng kinh t# toàn c)u 2008 '#n h th ng ngân hàng Vi t
Nam .................................................................................................................. 25
2.3 Phân tích c u trúc tài chính c a các ngân hàng thư+ng m,i Vi t Nam:........... 33
2.3.1 Phân tích c u trúc ngu n v n ..................................................................... 34
2.3.1.1 N ...................................................................................................... 34
2.3.1.2 V n ch s h u .................................................................................. 44
2.3.2 Phân tích c u trúc tài s n ........................................................................... 46
2.3.2.1 T ng tài s n...................................................................................... 46
2.3.2.2 Cho vay khách hàng ........................................................................ 49
2.3.2.3 u tư ch ng khoán ........................................................................ 59
2.3.2.4 Góp v n, liên minh, liên k t, u tư ............................................... 62
2.3.3 Hi u qu ho t ng kinh doanh c a các ngân hàng Th ng m i Vi t Nam 64
2.3.3.1 Cơ c u thu nh p và l i nhu n......................................................... 64
2.3.3.2 Các h s tài chính .......................................................................... 70
2.4 ánh giá c u trúc tài chính c a các NHTM Vi t Nam ...................................... 73
K T LU N CH ƠNG II ............................................................................................. 75
CH ƠNG III CÁC GI I PHÁP TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH C A CÁC NGÂN
HÀNG TH ƠNG M I VI T NAM ............................................................................ 76
3.1 i v i t-ng ngân hàng....................................................................................... 76
3.1.1 Th c hi n nghiêm ch"nh các quy nh c a NHNN, minh b ch hóa thông tin
............................................................................................................................. 76
3.1.2 Phát tri n ngu n nhân l c .......................................................................... 77
3.1.3 Tái c u trúc ngu n v n .............................................................................. 77
3.1.3.1 T ng cư ng huy ng v n t dân cư, t ch c kinh t và liên ngân hàng
trên cơ s c nh tranh lành m nh và trong khuôn kh quy nh c a
pháp lu t. ........................................................................................... 77
3.1.3.2 Áp d ng t l chia c t c cho các phù h p, t ng cư ng gi l i ngu n
l i nhu n, b sung vào ngu n v n ch s h u, t ng cư ng kh n ng t
ch v tài chính. ................................................................................. 79
3.1.3.3 Mua bán, h p nh t, sáp nh p v i các ngân hàng thương m i Vi t Nam,
các t ch c tín d ng có quy mô l n, n ng l c tài chính m nh, thu hút
u tư góp v n c a các nhà u tư nư c ngoài. ................................. 79
3.1.4 Tái c u trúc tài s n .................................................................................... 79
3.1.4.1 ánh giá l i ch t lư ng các kho n cho vay và th c hi n các bi n pháp
x lý n x u: ...................................................................................... 79
3.1.4.2 H n ch t ng trư ng tín d ng c bi t là các kho n cho vay phi s n
xu t, cho vay trung, dài h n, t ng cư ng phát tri n các m ng s n ph!m
phi tín d ng. ....................................................................................... 81
3.1.4.3 H n ch t ng trư ng tín d ng c bi t là các kho n cho vay phi s n
xu t, cho vay trung, dài h n, t ng cư ng phát tri n các m ng s n ph!m
phi tín d ng. ....................................................................................... 82
3.1.4.4 nh hư ng l a ch"n i tư ng khách hàng m c tiêu, th trư ng m c
tiêu. .................................................................................................... 82
3.2 i v i các c+ quan qu"n lý nhà nư c ............................................................... 83
3.2.1 Ti p t c tri n khai áp d ng án c c u l i h th ng các TCTD t# n m
2011 – 2015 theo quy t nh 254/Q -TTg c a Th t $ng chính ph ban
hành ngày 01/02/2013. .............................................................................. 83
3.2.2 H% tr các TCTD trong vi c lành m nh hóa tình hình tài chính, x& lý n x u
................................................................................................... 84
3.2.2.1 Rà soát, thanh tra, ki m tra toàn b ho t ng kinh doanh c a các
ngân hàng thương m i, xác nh úng t l n x u, tình tr ng m t
thanh kho n, tình tr ng u tư s h u ch ng chéo c a các ngân hàng84
3.2.2.2 NHNN ti p t c tri n khai áp d ng nh ng nguyên t#c Basel vào qu n lý
r i ro.................................................................................................. 85
3.2.3 Phân nhóm các ngân hàng th ng m i Vi t Nam và xây d ng l trình, các
bi n pháp tái c u trúc tài chính phù h p v$i t#ng nhóm ngân hàng. ........... 88
3.2.4 Th c hi n các bi n pháp nâng cao v n t có, gi i quy t các nhu c u thanh
kho n c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam. ....................................... 90
3.2.4.1 NHNN mua c ph n ho c góp v n vào ngân hàng thương m i. .......... 90
3.2.4.2 NHNN cho vay NHTM theo hình th c tái c p v n hay tái chi t kh u
trái phi u chính ph . .......................................................................... 90
3.2.4.3 NHNN ng ra b o lãnh cho các NHTM thi u v n vay liên ngân hàng
c a các ngân hàng có v n l n, n ng l c tài chính t t, lành m nh ho c
sáp nh p dư i s giám sát c a Chính ph . ......................................... 91
3.2.4.4 Ti n hành tái c u trúc ngân hàng ng th i v i tái c u trúc doanh
nghi p, có bi n pháp ph c h i phát tri n th trư ng ch ng khoán, th
trư ng b o hi m, th trư ng trái phi u ............................................... 93
K T LU N CH ƠNG III ............................................................................................ 94
PH N K T LU N ........................................................................................................ 95
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ...................................................................... 96
DANH M C VI T T.T
NH Ngân hàng
NHNN Ngân hàng nhà n $c
NHTM Ngân hàng th ng m i
NH TMCP Ngân hàng th ng m i c ph n
NHTM VN Ngân hàng th ng m i Vi t Nam
VCB Ngân hàng th ng m i c ph n Ngo i Th ng Vi t Nam
ACB Ngân hàng th ng m i c ph n Á Châu
NVB Ngân hàng th ng m i c ph n Nam Vi t
TCTD T ch c tín d ng
TCKT T ch c kinh t
WTO T ch c th ng m i th gi$i
HTX H p tác xã
GDP T ng s n ph'm qu c dân
V L V n i ul
ROA T( su t sinh l i trên t ng tài s n
ROE T( su t sinh l i trên v n ch s h u
CAR T( l an toàn v n t i thi u
TTS T ng tài s n
IMF Qu) ti n t th gi$i
KPI Ch" s ol ng hi u su t công vi c
ISO T ch c qu c t v tiêu chu'n hóa
DANH M C B NG BI/U
B ng 1.1. Tình hình các ngân hàng tr $c và sau khi tái c c u h th ng NHTM
các n $c Philippines, Thái Lan, Indonesia, Hàn Qu c.
B ng 2.1. Ho t ng kinh doanh ch y u c a h th ng NHTM VN t# n m 2009 n
n m 2012.
B ng 2.2. Giá tr n và ngu n v n c a các ngân hàng t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.3. T( l n so v$i t ng ngu n v n t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.4: C c u huy ng v n c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.5: C c u huy ng v n c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.6: C c u huy ng v n c a NVB t# n m 2009 n n m 2011.
B ng 2.7: T( tr ng huy ng v n ng n h n, trung h n, dài h n c a VCB t# n m
2009 n quý 3/2012.
B ng 2.8: T( tr ng huy ng v n ng n h n, trung h n, dài h n c a ACB t# n m
2009 n quý 3/2012.
B ng 2.9: T( tr ng huy ng v n ng n h n, trung h n, dài h n c a NVB t# n m
2009 n n m 2011.
B ng 2.10: C c u v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a VCB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.11: C c u v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a ACB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.12: C c u v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a NVB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.13: T( tr ng v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a VCB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.14: T( tr ng v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a ACB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.15: T( tr ng v n huy ng phân lo i theo th tr ng c a NVB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.16: V n ch s h u và ngu n v n c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n
quý 3/2012.
B ng 2.17: T( l v n ch s h u/ngu n v n c a các VCB, ACB, NVB t# n m 2009
n quý 3/2012.
B ng 2.18: T ng tài s n c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.19: T( l cho vay/t ng tài s n c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.20: Giá tr cho vay c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.21: T c t ng tr ng tín d ng và huy ng v n c a VCB, ACB, NVB t#
n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.22: Giá tr cho vay ng n h n, trung h n, dài h n và t( tr ng t#ng lo i trong
t ng d n khách hàng c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.23: Giá tr cho vay ng n h n, trung h n, dài h n và t( tr ng t#ng lo i trong
t ng d n khách hàng c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.24: Giá tr cho vay ng n h n, trung h n, dài h n và t( tr ng t#ng lo i trong
t ng d n khách hàng c a NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.25: T( l n x u và t c t ng c a n x u t# n m 2009 n quý 3/2012 c a
VCB.
B ng 2.26: T( l n x u và t c t ng c a n x u t# n m 2009 n quý 3/2012 c a
ACB.
B ng 2.27: T( l n x u và t c t ng c a n x u t# n m 2009 n quý 3/2012 c a
NVB.
B ng 2.28: Th ng kê ch ng khoán u t c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.29: Th ng kê ch ng khoán u t c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.30: Th ng kê ch ng khoán u t c a NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.31: T( l góp v n, liên minh, liên k t c a VCB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.32: T( l góp v n, liên minh, liên k t c a ACB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.33: T( l góp v n, liên minh, liên k t c a NVB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.34: C c u thu nh p c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.35: T( tr ng c c u thu nh p c a VCB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.36: C c u thu nh p c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.37: T( tr ng c c u thu nh p c a ACB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.38: C c u thu nh p c a NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.39: T( tr ng c c u thu nh p c a NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.40: T c t ng tr ng l i nhu n sau thu c a VCB, ACB, NVB t# n m
2009 n quý 3/2012.
B ng 2.41: H s òn b'y tài chính c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý
3/2012.
B ng 2.42: H s ROA c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.43: H s ROE c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
B ng 2.44: H s an toàn v n t i thi u (CAR) c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009
n n m 2011.
B ng 3.1: Danh sách các ngân hàng và các công ty b o hi m liên quan.
DANH M C BI/U 0
Bi u 1.1: T( su t sinh l i d ki n t# v n c ph n.
Bi u 1.2: T( l n t i u trong c u trúc v n và giá tr c a doanh nghi p.
Bi u 2.1: 10 qu c gia có ngành NH t ng tr ng tài s n nhanh nh t.
Bi u 2.2: T c t ng tr ng t ng tài s n c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009
n quý 3/2012.
Bi u 2.3: T c t ng tr ng t ng tài s n và tín d ng c a VCB, ACB, NVB t#
n m 2009 n quý 3/2012.
Bi u 2.4: T( l n x u toàn h th ng ngân hàng t# n m 2007 n tháng 5/2012.
Bi u 2.5: N x u c a VCB, ACB, NVB t# n m 2009 n quý 3/2012.
Bi u 2.6: T c t ng tr ng l i nhu n sau thu c a VCB, ACB, NVB t# n m
2009 n quý 3/2012.
L I M1 U
1. S c)n thi#t c a v n '! nghiên c2u
Ngân hàng là m t trung gian tài chính quan tr ng, là “x ng s ng” c a n n
kinh t . M i ho t ng c a ngân hàng u liên quan tr c ti p n t t c các
ngành, các l*nh v c trong n n kinh t .
Do ó, vi c qu n lý, i u hành ho t ng kinh doanh, l a ch n c u trúc tài
chính h p lý c a các ngân hàng òi h+i tính th n tr ng, nghiêm túc và trình
n ng l c, kinh nghi m qu n lý i u hành r t cao.
c bi t trong giai o n hi n nay, khi n n kinh t ang b $c qua kh ng
ho ng, h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam sau th i gian t ng tr ng
tín d ng quá nhanh ã b c l nh ng b t n: kh n ng thanh kho n th p, tình
hình n x u gia t ng, lãi su t vay và huy ng u m c cao, hàng lo t
nh ng sai ph m trong ho t ng huy ng v n, cho vay c a các ngân hàng
th ng m i Vi t Nam…
H n n a, Vi t Nam ang trong quá trình h i nh p kinh t qu c t , các cam
k t t do hóa tài chính ang d n ph i th c hi n, h a h,n nh ng c h i, thách
th c l$n, m c c nh tranh trong ngành r t kh c li t.
Tái c u trúc tài chính các ngân hàng hi n nay là r t c p thi t xây d ng h
th ng ngân hàng có quy mô l$n, tình hình tài chính lành m nh, có n ng
l c c nh tranh trên th tr ng th gi$i, m b o n n kinh t Vi t Nam phát
tri n b n v ng.
ó là lý do tôi ch n tài “Gi i pháp tái c u trúc tài chính các ngân hàng
th ng m i Vi t Nam sau kh ng ho ng kinh t 2008” làm tài lu n v n
th c s) kinh t .
2. M3c 'ích nghiên c2u
V n d ng c s lý lu n v c u trúc tài chính và tái c u trúc tài chính c a
ngân hàng.
Phân tích, ánh giá c c u tài chính c a m t s ngân hàng th ng m i Vi t
Nam trong giai o n n m t# n m 2009 n quý 3 n m 2012.
xu t các gi i pháp tái c u trúc tài chính h th ng ngân hàng th ng m i
Vi t Nam.
3. i tư4ng và ph,m vi nghiên c2u
it ng nghiên c u: Ba ngân hàng th ng m i Vi t Nam i di n cho ba
nhóm ngân hàng:
- Ngân hàng TMCP Ngo i Th ng (VCB) i di n nhóm Ngân hàng
qu c doanh ho c ngân hàng TMCP có t( l c ph n do nhà n $c n m
gi trên 70%.
- Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) i di n cho nhóm ngân hàng
TMCP có quy mô tài s n l$n (TTS>=100.000 t( ng).
- Ngân hàng TMCP Nam Vi t (NVB) i di n cho nhóm ngân hàng
TMCP quy mô tài s n nh+ (TTS < 100.000 t( ng).
Ph m vi nghiên c u: C u trúc tài chính c a 3 ngân hàng th ng m i Vi t
Nam: VCB, ACB, NVB n m 2009, 2010, 2011, 9 tháng u n m 2012.
4. Phư+ng pháp nghiên c2u
- Ph ng pháp nh tính.
- Ph ng pháp th ng kê, so sánh, phân tích t ng h p.
- Ph ng pháp thu th p, x& lý s li u th c p trên ph n m m Excel.
5. K#t c u c a lu5n v n
Lu n v n g m 3 ch ng:
- Ch ng 1: T ng quan v tái c u trúc tài chính t i các ngân hàng
th ng m i.
- Ch ng 2: Th c tr ng c u trúc tài chính c a các ngân hàng th ng
m i Vi t Nam sau kh ng ho ng kinh t .
- Ch ng 3: Gi i pháp tái c u trúc tài chính c a các ngân hàng th ng
m i Vi t Nam sau kh ng ho ng kinh t .
-1-
CH ƠNG I
T NG QUAN V TÁI C U TRÚC TÀI CHÍNH T I CÁC NGÂN HÀNG
TH ƠNG M I
1.1. C u trúc tài chính
1.1.1. Khái ni m
C u trúc tài chính c a doanh nghi p là s k t h p gi a c u trúc v n và n ng n
h n u t vào tài s n doanh nghi p.
C u trúc v n c a doanh nghi p là s k t h p gi a n trung h n, n dài h n và
v n c ph n u t vào tài s n.
C u trúc v n = n trung h n, n dài h n + v n ch s h u.
C u trúc tài chính = n ng n h n + n trung h n, n dài h n + v n ch s h u.
1.1.2. Thành ph)n c u trúc tài chính c a m(t doanh nghi p
C u trúc tài chính bao g m: n (n ng n h n, n trung h n, n dài h n) và v n
ch s h u (v n c ph n và l i nhu n gi l i).
1.1.2.1. N :
Bao g m n ng n h n, n trung h n, n dài h n
- N ng n h n: N ng n h n là các kho n n có th i h n d $i 1 n m. ây là
các kho n n tài tr cho tài s n l u ng c a doanh nghi p.
- N trung h n: N trung h n là các kho n n có th i h n trên 1 n m n5
n m, dùng tài tr tài s n c nh c a doanh nghi p nh u t máy móc,
thi t b …
- N dài h n: N dài h n là các kho n n có th i h n trên 5 n m, dùng tài
tr tài s n c nh c a doanh nghi p nh u t các d án.
1.1.2.2. V n ch s h u
Là ph n v n góp c a các ch s h u khi m$i thành l p và ph n v n góp thêm c a
các ch s h u u t cho ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p.
ây là ngu n v n n nh, các ch s h u ch" có th thu h i ngu n v n này khi
nh ng bán cho ng i khác ho c khi phá s n doanh nghi p.
-2-
i v$i ngân hàng, v n ch s h u chi m t( tr ng nh+ trong t ng ngu n v n
nh ng gi vai trò r t quan tr ng:
- Quy t nh quy mô ho t ng c a ngân hàng.
- Là c s xác nh các t( l an toàn trong kinh doanh, t( l cho vay i v$i
khách hàng (theo Lu t các TCTD 47/2010/QH12 thì t ng d n cho vay m t
khách hàng c a m t TCTD không c phép v t quá 15% v n t có c a
TCTD ó, t ng d n cho vay m t nhóm khách hàng liên quan c a m t
TCTD không v t quá 25% v n t có c a TCTD ó).
V n ch s h u ch y u bao g m: v n c ph n th ng, v n c ph n u ãi, l i
nhu n gi l i.
- V n c ph n th ng: là m nh giá c a t ng s c ph n th ng hi n hành,
c hình thành khi doanh nghi p phát hành c phi u th ng. C t c c a c
phi u này cao hay th p ph thu c vào k t qu ho t ng kinh doanh c a
doanh nghi p. Nh ng ng i n m gi c phi u th ng c quy n ki m soát,
qu n lý, i u hành ho t ng c a doanh nghi p.
- V n c ph n u ãi: là m nh giá c a t ng s c phi u u ãi hi n hành và
c hình thành khi doanh nghi p phát hành c phi u u ãi. C t c c a c
phi u này không ph thu c vào k t qu ho t ng kinh doanh mà c n
nh b-ng m t t( l c nh tính trên m nh giá c a c phi u. Nh ng ng i
n m gi c phi u u ãi không có quy n ki m soát, qu n lý, i u hành ho t
ng c a doanh nghi p.
- L i nhu n gi l i: L i nhu n gi l i là ph n thu nh p ròng c a doanh nghi p
có c t# ho t ng kinh doanh nh ng không chia cho các c ông mà
c gi l i ti p t c u t cho ho t ng kinh doanh. L i nhu n gi l i
nhi u hay ít ph thu c vào k t qu ho t ng kinh doanh, k ho ch kinh
doanh, chính sách phân chia l i nhu n c a doanh nghi p. ây là ngu n v n
r t quan tr ng i v$i các doanh nghi p ang giai o n t ng tr ng, c n
nhi u ngu n v n 'y m nh ho t ng kinh doanh.
-3-
1.1.3. 6c 'i&m phân bi t gi7a n4 và v n c ph)n trong c u trúc tài chính
Doanh nghi p có th l a ch n n hay v n c ph n, hay c n và v n c ph n, l a
ch n t( tr ng c a t#ng lo i xây d ng c u trúc tài chính phù h p v$i doanh
nghi p trong t#ng th i k..
N và v n c ph n có các c i m phân bi t sau:
- Tính áo h n:
N có tính áo h n, n ph i c hoàn tr sau m t th i gian nh t nh, th i gian
áo h n tùy thu c vào t#ng lo i n . N ng n h n có th i gian áo h n trong vòng 1
n m, n trung h n có th i gian áo h n trong vòng 1 n 5 n m, n dài h n có th i
gian áo h n trên 5 n m. n th i i m áo h n, doanh nghi p có ngh*a v b t bu c
hoàn tr n cho ch n .
V n c ph n: V n c ph n không có tính áo h n. Khi u t vào doanh nghi p,
ch doanh nghi p không c th+a thu n th i gian hoàn tr ph n v n ã ut .
Ch doanh nghi p ch" l y có th l y l i v n ã u t khi nh ng bán c ph n cho
ng i khác ho c thanh lý doanh nghi p.
- Quy n ch ng l i nhu n:
Ch n : c u tiên h ng l i nhu n u tiên, bi u hi n d $i hình th c là các
kho n ti n lãi cho vay. Dù k t qu ho t ng c a doanh nghi p t t hay x u, l i hay
l% thì ch n v/n ch ng s ti n lãi nh t nh theo m c lãi su t ã th+a thu n
ban u, không ph thu c vào l i nhu n c a doanh nghi p. Nh v y, quy n h ng
l i nhu n (lãi vay) c a ch n mang tính ch c ch n khá cao.
Các ch s h u c ph n u ãi: c u tiên h ng l i nhu n th hai sau các
ch n , bi u hi n d $i hình th c ti n ( i v$i công ty trách nhi m h u h n, doanh
nghi p t nhân), c t c ( i v$i công ty c ph n). ch ng quy n u tiên
này, các ch s h u c ph n u ãi th ng ch p nh n gi$i h n s ti n l i nhu n
c nh n hàng n m.
Các ch s h u c ph n th ng: ch ng l i nhu n cu i cùng sau ch n và
ch s h u c ph n u ãi, bi u hi n d $i hình th c ti n ( i v$i công ty trách
nhi m h u h n, doanh nghi p t nhân), c t c ( i v$i công ty c ph n). Tùy thu c
-4-
k t qu ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p và quy n nh o t phân chia l i
nhu n c a h i ng qu n tr ( i v$i công ty c ph n) hay các thành viên góp v n
( i v$i công ty trách nhi m h u h n, doanh nghi p t nhân) mà các ch s h u c
ph n th ng ch ng l i nhu n nhi u hay ít. Quy n ch ng l i nhu n phân
chia c a các ch s h u c ph n th ng là không ch c ch n.
- Trái quy n i v$i tài s n:
Các ch n và ch s h u ch" quan tâm n quy n này khi doanh nghi p g p
khó kh n, bu c ph i thanh lý tài s n.
T ng t nh trái quy n i v$i l i nhu n: Ch n c u tiên h ng trái
quy n tài s n u tiên, s ti n ch n ch ng sau khi thanh lý tài s n c xác
nh b-ng s ti n n g c và s ti n lãi ch a thu, ch s h u c ph n u ãi (c ông
u ãi) ch ng quy n u tiên th hai sau ch n , ch s h u c ph n th ng
(c ông th ng) ch ng sau cùng.
- Quy n i u hành:
Ch n : Các ch n không c quy n tham gia i u hành doanh nghi p, không
c quy n bi u quy t.
Ch s h u c ph n u ãi: có th hay không th n m quy n ki m soát doanh
nghi p thông qua b+ phi u. Thông th ng các ch s h u c ph n u ãi không có
quy n b u các thành viên h i ng qu n tr .
Ch s h u c ph n th ng: là nh ng ng i n m quy n ki m soát, l a ch n ban
i u hành doanh nghi p.
1.1.4. Các lý thuy#t v! c u trúc v n
Do c u trúc v n là m t ph n c a c u trúc tài chính nên vi c xem xét các lý thuy t
v c u trúc v n và c u trúc v n t i u là ti n xem xét c u trúc tài chính t i u.
1.1.4.1. Lý thuy t M&M v giá tr doanh nghi p khi không có thu
N m 1958, Modigliani và Miller a ra lý thuy t M&M v c u trúc v n doanh
nghi p. Lý thuy t này xây d ng d a trên gi nh v th tr ng v n hoàn h o mà t i
th tr ng ó không có thu thu nh p doanh nghi p, thu thu nh p cá nhân, không
có các chi phí giao d ch, không có chi phí ki t qu tài chính, có s ng i mua,
-5-
bán trên th tr ng, m c lãi su t cho vay áp d ng cho m i nhà u t là nh nhau,
thông tin c a m i ng i nh n c là nh nhau.
nh M&M I: “ Giá tr th tr ng c a m t doanh nghi p c l p v$i c u trúc
tài chính v n c a doanh nghi p ó trong các th tr ng v n ho n h o không có thu
thu nh p doanh nghi p” (Ngu n: GS.TS. Tr n Ng"c Thơ, PGS.TS Phan Th Bích
Nguy t, PGS.TS Nguy$n Th Ng"c Trang, TS Nguy$n Th Liên Hoa, TS Nguy$n Th
Uyên Uyên (2005), Tài chính doanh nghi p hi n i, Nxb Th ng kê).
VL=VU
Trong ó: VL: Giá tr doanh nghi p có vay n
VU: Giá tr doanh nghi p không vay n
Trong th tr ng không có thu , các doanh nghi p kinh doanh gi ng nhau và có
m c k. v ng l i nhu n nh nhau thì giá tr là nh nhau b t k doanh nghi p s&
d ng c u trúc v n khác nhau. Nh v y, giá tr c a công ty s& d ng n và giá tr c a
công ty không s& d ng n là nh nhau. Vi c l a ch n ngu n tài tr , thay ic c u
v n không tác ng n giá tr c a công ty.
1.1.4.2. Lý thuy t M&M v giá tr doanh nghi p khi có thu
N m 1963, Modigliani và Miller a ra lý thuy t v giá tr doanh nghi p khi có
thu : “Trong tr ng h p có thu thu nh p doanh nghi p, giá tr c a công ty có vay
n b-ng giá tr c a công ty không có vay n c ng hi n giá c a t m ch n thu ”.
(Ngu n: GS.TS. Tr n Ng"c Thơ, PGS.TS Phan Th Bích Nguy t, PGS.TS Nguy$n
Th Ng"c Trang, TS Nguy$n Th Liên Hoa, TS Nguy$n Th Uyên Uyên (2005), Tài
chính doanh nghi p hi n i, Nxb Th ng kê).
VL=VU + TCD
Trong ó: VL: Giá tr doanh nghi p có vay n
VU: Giá tr doanh nghi p không vay n
TC : thu su t thu thu nh p doanh nghi p
D: n vay
TCD: hi n giá t m ch n thu
-6-
1.1.4.3. Lý thuy t M&
&M v chi phí s d ng v n khi không có thu
th
nh M&M II: “T(
“T su t sinh l i d ki n t# v n c ph n th ng c a m t
doanh nghi p có vay n t ng t ng ng v$i t( l n /v n c ph n th ng, c o
l ng b-ng giá tr th tr ng”
rE = rA + (rA – rD )D/E
Trong ó, ( su t sinh l i d ki n t# v n c ph n
rE: t(
( su t sinh l i d ki n t# tài s n
rA: t(
rD: t(( su t sinh l i d ki n t# n
E: v n c ph n
D:: n
D/E
Bi&u ' 1.1 T8 su t sinh l4i d ki#n t- v n c ph)
h)n
(Ngu n: GS.TS. Tr n Ng"c
N Thơ, PGS.TS Phan Th Bích Nguy t,, P
PGS.TS Nguy$n
Th Ng"c Trang, TS Ngu
guy$n Th Liên Hoa, TS Nguy$n Th Uyên Uyê
yên (2005), Tài
chính
nh doanh nghi p hi n i, Nxb Th ng kê).
T( su t sinh l i d kii n t# v n c ph n t ng khi D/E t ng n m t giai o n nh t
nh khi công ty s& d ng nhi u n trong c c u v n, r i ro t ng lên,, chi phí s& d ng
n t ng, t c t ng c a rE ch m h n.