Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại chi nhánh nhno&ptnt láng hạ

  • 110 trang
  • file .doc
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Lêi më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi.
Ngµy nay, cïng víi xu híng quèc tÕ hãa, toµn cÇu hãa
kinh tÕ vµ th¬ng m¹i, xu thÕ quèc tÕ hãa, toµn cÇu hãa tµi
chÝnh tiÒn tÖ còng ngµy cµng ®îc ®Èy m¹nh. Ho¹t ®éng
kinh doanh ®èi ngo¹i nãi chung, ho¹t ®éng thanh to¸n quèc
tÕ cña c¸c NHTM nãi riªng còng kh«ng ngõng ®îc më réng
hoµn thiÖn cho phï hîp víi xu thÕ chung ®ã.
§Ó b¾t nhÞp víi khu vùc vµ céng ®ång quèc tÕ, trong
qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ, ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ
t¹i c¸c NHTM ViÖt Nam ®· ®îc h×nh thµnh ph¸t triÓn víi tèc
®é nhanh chãng vµ ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. Tuy
nhiªn, cho ®Õn nay ho¹t ®éng nµy t¹i ViÖt Nam vÉn ®îc
xem lµ míi mÎ, cha ®îc hoµn thiÖn vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ
lÉn kinh nghiÖm thùc tÕ. Sù phøc t¹p vÒ mÆt kü thuËt
nghiÖp vô vµ m«i trêng c¹nh tranh khèc liÖt lµm cho ho¹t
®éng kinh doanh ®èi ngo¹i nãi chung vµ ho¹t ®éng thanh
to¸n quèc tÕ nãi riªng cña c¸c NHTM gÆp nhiÒu khã kh¨n
vµ ph¸t sinh nhiÒu rñi ro. V× vËy viÖc t×m kiÕm c¸c gi¶i
ph¸p nh»m hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng
thanh to¸n quèc tÕ lµ yªu cÇu thêng xuyªn vµ cÊp thiÕt ®èi
víi mçi NHTM.
Chi nh¸nh L¸ng H¹ lµ mét trong nh÷ng chi nh¸nh ho¹t
®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ thuéc NHNo &PTNT ViÖt Nam.
Trong nh÷ng n¨m qua, chi nh¸nh ®· gÆt h¸i ®îc mét sè
thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ,
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 1
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
song do thiÕu kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm nªn quy m« vµ chÊt
lîng cßn h¹n chÕ. ChÝnh v× vËy, viÖc ®a ra c¸c gi¶i ph¸p
nh»m hoµn thiÖn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ®¸p øng
chuÈn mùc quèc tÕ, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña chi
nh¸nh nãi riªng vµ toµn hÖ thèng ng©n hµng n«ng nghiÖp
nãi chung ®ang lµ ®ßi hái ®îc ®a lªn hµng ®Çu.
§îc sù gióp ®ì cña thÇy c«, c¸c anh chÞ c«ng t¸c t¹i
phßng Thanh to¸n quèc tÕ t¹i NHNo&PTNT L¸ng H¹ cïng sù
quan t©m ®Õn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, em ®· lùa
chän ®Ò tµi: “Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ho¹t ®éng thanh to¸n
quèc tÕ t¹i chi nh¸nh NHNo &PTNT L¸ng H¹”.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu:
- HÖ thèng mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ ho¹t
®éng thanh to¸n quèc tÕ cña NHTM.
- Ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ
t¹i chi nh¸nh L¸ng H¹, tõ ®ã nªu râ kÕt qu¶ h¹n chÕ vµ
nguyªn nh©n.
- §Ò xuÊt gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ho¹t ®éng thanh to¸n
quèc tÕ t¹i chi nh¸nh L¸ng H¹.
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu:
§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò
liªn quan ®Õn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i chi nh¸nh
NHNo&PTNT ViÖt Nam tõ n¨m 2003 ®Õn nay.
4. KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò:
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu
tham kh¶o, chuyªn ®Ò ®îc chia ra lµm 3 ch¬ng:
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 2
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ
trong NHTM.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹i chi
nh¸nh NHNo&PTNT L¸ng H¹.
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc
tÕ t¹i chi nh¸nh NHNo&PTNT L¸ng H¹.
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 3
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ
trong ng©n hµng th¬ng m¹i.
1.1. Kh¸i niÖm, ®iÒu kiÖn vµ vai trß ho¹t ®éng thanh
to¸n quèc tÕ.
1.1.1. Kh¸i niÖm, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña
ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ.
- Kh¸i niÖm.
Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cña c¸c NHTM lµ mét
lÜnh vùc ho¹t ®éng nghiÖp vô, trong ®ã c¸c NHTM cña mét
níc th«ng qua quan hÖ hîp ®ång ®¹i lý víi c¸c ng©n hµng ë
c¸c níc kh¸c ®Ó trî gióp c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt
nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô cña níc ®ã thùc hiÖn viÖc
thanh to¸n vµ nhËn tiÒn tõ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng
xuÊt nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô kh¸c t¹i c¸c quèc gia
kh¸c.
- Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng thanh
to¸n quèc tÕ.
BÊt cø mét quèc gia nµo muèn ph¸t triÓn kh«ng thÓ
chØ dùa vµo s¶n xuÊt trong níc mµ cßn ph¶i quan hÖ víi c¸c
níc kh¸c. Do sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tµi
nguyªn thiªn nhiªn, nÕu chØ dùa vµo nÒn s¶n xuÊt trong níc
sÏ kh«ng thÓ cung cÊp ®Çy ®ñ nh÷ng hµng hãa dÞch vô
®¸p øng nhu cÇu cho nÒn kinh tÕ mµ cßn ph¶i nhËp nh÷ng
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 4
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
mÆt hµng cÇn thiÕt nh nguyªn liÖu, vËt t, m¸y mãc, thiÕt
bÞ, hµng tiªu dïng trong níc kh«ng s¶n xuÊt ra ®îc hoÆc s¶n
xuÊt ra víi gi¸ thµnh cao h¬n. Trªn c¬ së khai th¸c nh÷ng
tiÒm n¨ng vµ nh÷ng lîi thÕ kinh tÕ vèn cã cña nÒn kinh tÕ,
ngoµi viÖc phôc vô nhu cÇu trong níc cßn cã thÓ t¹o ra
nh÷ng thÆng d cã thÓ xuÊt khÈu sang nh÷ng níc kh¸c, gãp
phÇn t¨ng ngo¹i tÖ cho ®Êt níc ®Ó nhËp khÈu c¸c thø cßn
thiÕu vµ ®Ó tr¶ nî. Nh vËy do nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ
mµ ph¸t sinh sù trao ®æi giao dÞch hµng hãa gi÷a c¸c níc
víi nhau ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña mét níc
víi mét níc kh¸c mét c¸ch cã lîi nhÊt. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp
khÈu lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. Trong ho¹t
®éng xuÊt nhËp khÈu, thanh to¸n quèc tÕ lµ kh©u cuèi cïng
vµ nã cã ®iÓm kh¸c biÖt so víi thanh to¸n trong níc.
Khi bu«n b¸n quèc tÕ ë thêi kú s¬ khai, c¸c th¬ng
nh©n trùc tiÕp chë hµng hãa ®Õn b¸n ë c¸c níc kh¸c vµ thu
tiÒn. Nh÷ng khã kh¨n do sù kh¸c biÖt vÒ tiÒn tÖ ®îc gi¶i
quyÕt bëi sù tham gia cña ng©n hµng víi vai trß lµ trung
gian ®æi tiÒn. Nhng khi mµ quan hÖ bu«n b¸n quèc tÕ
ngµy cµng më réng vÒ ph¹m vi vµ quy m«, kÐo theo sù gia
t¨ng cña khèi lîng tiÒn tÖ ®îc thanh to¸n. C¸c th¬ng nh©n
v× lý do an toµn nªn kh«ng thu tiÒn trùc tiÕp mµ th«ng qua
ng©n hµng víi vai trß trung gian thanh to¸n.
Tuy nhiªn, khi ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ngµy
cµng ph¸t triÓn th× viÖc thanh to¸n ngµy cµng phøc t¹p do
¶nh hëng cña yÕu tè kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi vµ theo ®ã rñi
ro ngµy cµng t¨ng. C¸c bªn tham gia xuÊt nhËp khÈu ngµy
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 5
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
cµng béc lé nh÷ng m©u thuÉn s©u s¾c, v× thÕ mµ c¸c ph-
¬ng thøc, ph¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ lÇn lît ra ®êi vµ
ngµy cµng hoµn thiÖn nh»m gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn trªn,
t¹o ®iÒu kiÖn cho th¬ng m¹i ph¸t triÓn.
Nh vËy c¬ së ®Ó h×nh thµnh ho¹t ®éng thanh to¸n
quèc tÕ cña ng©n hµng th¬ng m¹i lµ ho¹t ®éng ngo¹i th-
¬ng. NÕu thanh to¸n quèc tÕ ®îc thùc hiÖn tèt th× gi¸ trÞ
cña hµng nhËp khÈu míi ®îc thùc hiÖn tèt, gãp phÇn kh«ng
nhá vµo viÖc thóc ®Èy ngo¹i th¬ng ph¸t triÓn. Thanh to¸n
quèc tÕ lµ yÕu tè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t
®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mét quèc gia.
1.1.2. C¸c ®iÒu kiÖn trong thanh to¸n quèc tÕ.
Trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ gi÷a c¸c níc, c¸c
vÊn ®Ò cã kiªn quan ®Õn quyÒn lîi vµ nghÜa vô mµ ®«i
bªn ph¶i ®Ò ra ®Ó gi¶i quyÕt vµ thùc hiÖn ®îc quy ®Þnh
l¹i thµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn gäi lµ ®iÒu kiÖn thanh to¸n quèc
tÕ. NghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ lµ sù vËn ®éng tæng hîp
c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n quèc tÕ. Nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy
®îc thÓ hiÖn ra trong c¸c ®iÒu kho¶n thanh to¸n cña c¸c
hîp ®ång th¬ng m¹i, c¸c hiÖp ®Þnh tr¶ tiÒn kÝ kÕt gi÷a
c¸c níc, cña c¸c hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng kÝ kÕt gi÷a
ngêi mua vµ ngêi b¸n.
1.1.2.1. §iÒu kiÖn vÒ tiÒn tÖ vµ ®¶m b¶o hèi ®o¸i
- §iÒu kiÖn vÒ tiÒn tÖ
§iÒu kiÖn vÒ tiÒn tÖ chØ lµ ra viÖc sö dông ®ång tiÒn
níc nµo ®Ó tÝnh to¸n vµ thanh to¸n hîp ®ång, hiÖp ®Þnh
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 6
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
kÝ kÕt gi÷a c¸c níc, ®ång thêi quy ®Þnh c¸ch xö lý khi gi¸
trÞ ®ång tiÒn biÕn ®æi. §ång tiÒn tÝnh to¸n vµ ®ång tiÒn
thanh to¸n cã thÓ lµ ®ång b¶n tÖ cña mét sè bªn tham gia
vµo ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ vµ còng cã thÓ lµ ®ång
tiÒn cña mét níc thø ba ®îc c¸c bªn lùa chän lµm ph¬ng tiÖn
thanh to¸n.
ViÖc lùa chän lo¹i ®ång tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ
lµ v« cïng quan träng, chän ®ång tiÒn nµo ®Ó thanh to¸n
nã phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh: VÞ trÝ cña ®ång tiÒn ®ã
trªn thÞ trêng quèc tÕ, so s¸nh lùc lîng cña hai bªn mua vµ
b¸n, tËp qu¸n sö dông ®ång tiÒn thanh to¸n trªn thÕ giíi…
Tuy nhiªn khi tiÕn hµnh thanh to¸n th× c¸c bªn tham gia
®Òu t×m mäi c¸ch ®Ó ®¹t ®îc c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n
cã lîi cho m×nh.
Do vËy c¸c bªn cã thÓ tháa thuËn sö dông mét ®ång
tiÒn m¹nh vµ æn ®Þnh nµo ®ã lµm ®ång tiÒn thanh to¸n
gi÷a c¸c bªn. Tuy nhiªn viÖc lùa chän nµy tïy thuéc rÊt
nhiÒu vµo vÞ thÕ ®µm ph¸n, tËp qu¸n th¬ng m¹i vµ quan
®iÓm cña mçi bªn vÒ xu híng rñi ro.
- §iÒu kiÖn ®¶m b¶o hèi ®o¸i:
§iÒu kiÖn ®¶m b¶o hèi ®o¸i ®a ra c¸c ®iÒu kiÖn b¶o
lu nh»m b¶o ®¶m gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c kho¶n thu nhËp,
khi gi¸ trÞ tiÒn tÖ lªn xuèng thÊt thêng. Trong hîp ®ång
mua b¸n ph¶i ghi râ ®ång tiÒn tÝnh to¸n vµ ®iÒu kiÖn
®¶m b¶o:
+ §iÒu kiÖn ®¶m b¶o vµng: dïng ®ång tiÒn tÝnh to¸n
gi¸ c¶ cµ gi¸ trÞ hîp ®ång, ®ång thêi quy ®Þnh gi¸ vµng t¹i
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 7
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
thêi ®iÓm ®ã lµ c¬ së b¶o ®¶m. Khi thanh to¸n, nÕu gi¸
vµng thay ®æi so víi lóc kÝ hîp ®ång ®Õn mét møc ®é nhÊt
®Þnh hoÆc cã thay ®æi th× sÏ ®iÒu chØnh gi¸ c¶ hµng hãa
vµ gi¸ trÞ hîp ®ång.
+ §iÒu kiÖn ®¶m b¶o ngo¹i hèi: lùa chän mét ®ång
tiÒn t¬ng ®èi æn ®Þnh, x¸c ®Þnh mèi quan hÖ tØ gi¸ cña
®ång tiÒn thanh to¸n ®Ó ®¶m b¶o gi¸ trÞ hîp ®ång.
+ Quy ®Þnh mét ®ång tiÒn dïng trong thanh to¸n vµ
tÝnh to¸n x¸c ®Þnh tØ gi¸ gi÷a ®ång tiÒn ®ã víi mét ®ång
tiÒn m¹nh. Khi thanh to¸n nÕu tØ gi¸ thay ®æi th× ®iÒu
chØnh l¹i gi¸ c¶ hîp ®ång.
+ B¶o ®¶m theo sè tiÒn tÖ: c¸c bªn thèng nhÊt sù lùa
chän khèi lîng ngo¹i tÖ ®a vµo sæ còng nh ph¶i thèng nhÊt
c¸ch tÝnh gi¸ hèi ®o¸i cña sè so víi ®ång tiÒn ®îc ®¶m b¶o
lóc kÝ kÕt vµ thanh to¸n. Môc ®Ých chÝnh lµ san b»ng c¸c
biÕn ®éng kh¸c nhau cña c¸c ®ång tiÒn t¹o ra sù æn ®Þnh
t¬ng ®èi.
1.1.2.2 §iÒu kiÖn vÒ ®Þa ®iÓm thanh to¸n
§iÒu kiÖn vÒ ®Þa ®iÓm thanh to¸n thêng do hai bªn
tháa thuËn. Thêng th× nÕu thanh to¸n b»ng ®ång tiÒn cña
níc nµo th× ®Þa ®iÓm thanh to¸n ë lu«n níc ®ã. ViÖc x¸c
®Þnh ®Þa ®iÓm thanh to¸n thêng do sù so s¸nh lùc lîng
gi÷a hai bªn quyÕn ®Þnh. §Þa ®iÓm thanh to¸n cã thÓ lµ ë
níc nhËp khÈu, xuÊt khÈu hoÆc mét níc thø ba nµo ®ã mµ
hai bªn lùa chän.
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 8
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ
cña khoa häc kÜ thuËt vµ hÖ thèng ng©n hµng trªn toµn
thÕ giíi. ViÖc chuyÓn tiÒn tõ ngêi thanh to¸n cho ®Õn ngêi
nhËn trªn quy m« toµn thÕ giíi trë nªn rÊt ®¬n gi¶n, nhanh
chãng, an toµn vµ chi phÝ hîp lý. V× vËy ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa
®iÓm thanh to¸n còng kh«ng bÞ rµng buéc nh tríc vµ thanh
to¸n t¹i khu vùc cña m×nh ®· trë thµnh ®iÒu kiÖn th«ng
thêng cña giao dÞch ngo¹i th¬ng.
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 9
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
1.1.2.3. §iÒu kiÖn vÒ thêi gian thanh to¸n
§iÒu kiÖn vÒ thêi gian thanh to¸n mang tÝnh chÊt b¾t
buéc ®èi víi c¸c giao dÞch quèc tÕ. §iÒu kiÖn nµy quy ®Þnh
cô thÓ thêi ®iÓm tháa thuËn mµ bªn ph¶i tr¶ tiÒn cÇn thùc
hiÖn thanh to¸n cho bªn nhËn tiÒn thêng lµ:
+ Tr¶ tríc: trong ®iÒu kiÖn nµy, ngêi mua sÏ cÊp mét
phÇn hoÆc toµn bé vèn cho ngêi b¸n. §©y lµ c¸ch ®îc ¸p
dông khi hai bªn cã quan hÖ rÊt tÝn nhiÖm, hoÆc quan hÖ
chi nh¸nh, ®¹i lý víi nhau. ViÖc tr¶ tiÒn tríc víi môc ®Ých
ngêi b¸n thiÕu vèn ph¶i vay cña ngêi mua, th× ngêi mua ®·
cÊp tÝn dông th¬ng m¹i cho ngêi b¸n.
+ Tr¶ ngay: ®©y lµ h×nh thøc mua b¸n mµ ngay khi
nhËn ®îc hµng hãa, ngêi mua tiÕn hµnh thanh to¸n cho ngêi
b¸n. Kh¸i niÖm tr¶ ngay bao gåm nhiÒu c¸ch tr¶ tiÒn khi bá
gi¸ trÞ hµng hãa ®· thanh to¸n trong kho¶ng thêi gian tõ lóc
chuÈn bÞ xong hµng ®Ó bèc lªn tµu cho ®Õn tay ngêi mua.
+ Tr¶ tiÒn sau: lµ sau khi giao hµng mét thêi gian nhÊt
®Þnh, ngêi b¸n míi thu ®îc tiÒn cña ngêi mua. Tr¶ tiÒn sau
thùc chÊt lµ ngêi b¸n cÊp tÝn dông cho ngêi mua. Thêi gian
tr¶ tiÒn dµi hay ng¾n tïy thuéc vµo sù tho¶ thuËn cña hai
bªn vµ thêng do luËt qu¶n chÕ ngo¹i hèi cña c¸c níc quy
®Þnh. §©y lµ trêng hîp hay gÆp nhÊt trong kinh doanh, võa
gióp ngêi mua nhËn ®îc hµng tríc khi cã tiÒn, gióp ngêi b¸n
tiªu thô hµng hãa nhanh h¬n, t¹o lËp quan hÖ th©n tÝn
trong kinh doanh.
1.1.2.4. §iÒu kiÖn vÒ ph¬ng thøc thanh to¸n.
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 10
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
§©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt
trong c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n quèc tÕ. Ph¬ng thøc thanh
to¸n lµ c¸ch thøc mµ ngêi mua dïng ®Ó tr¶ tiÒn cho ngêi
b¸n vµ ngêi b¸n dïng ®Ó thu tiÒn vÒ. Cã nhiÒu ph¬ng thøc
thanh to¸n kh¸c nhau ®Ó lùa chän cho viÖc thu tiÒn hoÆc
tr¶ tiÒn. Tuy nhiªn, ngêi b¸n vµ ngêi mua lùa chän ph¬ng
thøc nµo còng xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña hai bªn: Ngêi b¸n
muèn thu tiÒn nhanh ®Çy ®ñ vµ ngêi mua muèn nhËp hµng
®óng sè lîng, chÊt lîng vµ kÞp thêi h¹n.
Mét sè ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ thêng dïng trong
ngo¹i th¬ng:
- Ph¬ng thøc chuyÓn tiÒn
- Ph¬ng thøc nhê thu
- Ph¬ng thøc tÝnh dông chøng tõ
- Ph¬ng thøc ghi sæ
1.1.3. Vai trß cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ.
1.1.3.1. §èi víi ng©n hµng th¬ng m¹i.
- Thanh to¸n quèc tÕ t¹o m«i trêng øng dông c«ng
nghÖ ng©n hµng tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi. Th«ng qua
viÖc nèi m¹ng th«ng tin, ng©n hµng th¬ng m¹i ®· øng dông
®îc c¸c tiÕn bé trong c«ng nghÖ th«ng tin vµ xö lý d÷ liÖu.
- Thanh to¸n quèc tÕ lµm t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho
ng©n hµng. Th«ng qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c ph¬ng thøc
thanh to¸n quèc tÕ cho kh¸ch hµng, ng©n hµng yªu cÇu
kh¸ch hµng ký quü mét kho¶n tiÒn theo mét tû lÖ nhÊt
®Þnh nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n. Nguån ký quü
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 11
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
nµy ph¸t sinh thêng xuyªn vµ t¬ng ®èi æn ®Þnh gãp phÇn
t¹o nguån thanh to¸n lµm t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña ng©n
hµng.
- Thanh to¸n quèc tÕ t¨ng cêng quan hÖ ®èi ngo¹i cña
ng©n hµng. Th«ng qua viÖc b¶o l·nh cho kh¸ch hµng trong
níc thanh to¸n cho ng©n hµng níc ngoµi c¸c ng©n hµng th-
¬ng m¹i sÏ cã ®iÒu kiÖn më réng quy m« vµ m¹ng líi ng©n
hµng ®¹i lý. Mèi quan hÖ nµy dùa trªn c¬ së hîp t¸c vµ t¬ng
trî sÏ t¹o ra vÞ thÕ cña ng©n hµng trªn th¬ng trêng, gãp
phÇn t¨ng doanh thu, lîi nhuËn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t
®éng cña ng©n hµng.
- Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ lµm t¨ng kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña ng©n hµng, gãp phÇn n©ng cao uy tÝn cña
ng©n hµng trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ tõ ®ã ng©n
hµng cã thÓ khai th¸c c¸c nguån vèn tµi trî trong vµ ngoµi n-
íc, ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng.
- Th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, ng©n hµng
chñ ®éng can thiÖp vµo thÞ trêng th«ng qua ho¹t ®éng mua
b¸n ngo¹i tÖ gãp phÇn duy tr× mét tû gi¸ hèi ®o¸i thÝch hîp
theo chñ tr¬ng cña Nhµ níc, gãp phÇn æn ®Þnh thÞ trêng
tiÒn tÖ, thÞ trêng hèi ®o¸i.
1.1.3.2. §èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu
Giao dÞch th¬ng m¹i quèc tÕ chÞu sù chi phèi cña c¸c
quy luËt vèn cã cña thÞ trêng thÕ giíi, v× vËy thanh to¸n
theo gi¸ c¶ quèc tÕ ®· ®îc c¸c bªn thèng nhÊt. Trong c¸c
hîp ®ång XNK nhiÖm vô cña thanh to¸n quèc tÕ ph¶i ®¶m
b¶o an toµn, c¸c kho¶n doanh thu cña hµng xuÊt khÈu thu
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 12
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
vÒ ph¶i ®Çy ®ñ, ®óng h¹n. §iÒu nµy rÊt quan träng trong
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¶ hai bªn.
§iÒu nµy cho thÊy lµ trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ
ngêi ta thêng chän nh÷ng ®ång tiÒn Ýt biÕn ®éng lµm
®ång tiÒn tÝnh to¸n vµ thanh to¸n.
- Thanh to¸n quèc tÕ lµ cÇu nèi gi÷a ngêi mua vµ ngêi
b¸n, lµ kh©u then chèt cuèi cïng cña chu tr×nh kinh doanh.
C¸c hîp ®ång mua b¸n ®îc thùc hiÖn su«n sÎ, an toµn th×
uy tÝn cña c¸c bªn ®îc cñng cè vµ mèi quan hÖ gi÷a hä
ngµy cµng kh¨ng khÝt, t¹o c¬ së cho mèi quan hÖ lµm ¨n
l©u dµi. V× vËy cã thÓ nãi th¬ng m¹i quèc tÕ cã ®îc më
réng hay kh«ng mét phÇn nhê vµo thanh to¸n quèc tÕ tèt
hhay kh«ng.
- Thanh to¸n quèc tÕ lµ nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp
®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh. Thanh to¸n quèc tÕ tèt kh«ng
chØ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo hîp
®ång ngo¹i th¬ng, mµ cßn më réng ph¸t triÓn ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, më réng c¸ch thøc mua b¸n
gi÷a c¸c níc. Kh©u thanh to¸n thùc hiÖn nhanh sÏ gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, rót ng¾n thêi gian quay
vßng cña vèn, lµm t¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn cña c¸c bªn
tham gia. Th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, ngêi ta
cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc kh¶ n¨ng tµi chÝnh, uy tÝn còng nh
tiÒm lùc cña c¸c bªn tham gia. §ång thêi, thanh to¸n quèc
tÕ thóc ®Èy s¶n xuÊt mÆt hµng trong níc ph¸t triÓn, lµ c¬
së khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng hãa ra níc ngoµi. Cïng víi
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 13
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
®ã lµ sù ph¸t triÓn cña c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, quan hÖ
hîp t¸c v¨n hãa, khoa häc kü thuËt.
- Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cµng thuËn lîi bao
nhiªu cµng cñng cè vµ më réng mèi quan hÖ b¹n hµng bÊy
nhiªu. Thanh to¸n quèc tÕ ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng t¨ng tèc
®é chu chuyÓn cña vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh mµ
cßn kÐo theo c¸c ho¹t ®éng kh¸c còng ph¸t triÓn, t¨ng cêng
®éng lùc cho cç m¸y ph¸t triÓn kinh tÕ.
1.1.3.3. §èi víi nÒn kinh tÕ
Xu thÕ toµn cÇu hãa nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· vµ ®ang
®Æt c¸c quèc gia tríc nhu cÇu ph¶i héi nhËp víi bªn ngoµi
th«ng qua viÖc t¨ng cêng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong ®ã
th¬ng m¹i quèc tÕ lµ yÕu tè ®èng vai trß quan träng, lµ c¬
së cho c¸c mèi quan hÖ kh¸c tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
- Thanh to¸n quèc tÕ lµ kh©u cuèi cïng cña qu¸ tr×nh
xuÊt nhËp khÈu hµng hãa, ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn gi¸
trÞ hµng hãa. NÕu thanh to¸n quèc tÕ ®îc tiÕn hµnh tèt th×
gi¸ trÞ hµng hãa xuÊt nhËp khÈu míi ®îc thùc hiÖn tèt.
- Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ lµm t¨ng khèi lîng
thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ, gi¶m bít
c¸c chi phÝ trung gian, ®ång thêi ho¹t ®éng thanh to¸n
quèc tÕ thu hót ®îc mét lîng ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ th«ng qua
c¸c nghiÖp vô kiÒu hèi, chuyÓn tiÒn vµ L/C xuÊt khÈu.
- Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn thóc
®Èy ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ph¸t triÓn, ®Èy m¹nh qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, lu th«ng hµng hãa, t¨ng nhanh tèc ®é chu
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 14
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
chuyÓn vèn, gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ t¨ng cêng
hßa nhËp vµo hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
MÆt kh¸c t×nh h×nh thanh to¸n hµng hãa xuÊt nhËp
khÈu ®îc ghi chÐp trong c¸n c©n thanh to¸n cña mçi quèc
gia. Gi¸ trÞ hµng hãa xuÊt nhËp khÈu chØ cã thÓ ®îc thùc
hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. Do ®ã,
thanh to¸n quèc tÕ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸n c©n thanh
to¸n cña mçi quèc gia. NÕu thanh to¸n quèc tÕ thùc hiÖn
mét c¸ch nhanh chãng, kÞp thêi, chÝnh x¸c th× cã thÓ h¹n
chÕ ®îc rñi ro x¶y ra. Tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh tû gi¸, duy
tr× dù tr÷ ngo¹i hèi vµ thóc ®¶y nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
1.2. Néi dung cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ trong
NHTM.
1.2.1. C¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ.
C¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n chñ yÕu trong thanh to¸n
quèc tÕ bao gåm hèi tiÕc, sÐc, lÖnh, phiÕu, thÎ nhùa..v.v…
vµ phÇn lín trong c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n tøc lµ nã cã
kh¶ n¨ng chuyÓn nhîng, mua, b¸n tõ tay ngêi nµy sang ngêi
ngêi kh¸c b»ng c¸ch chuyÓn giao kh«ng cÇn ®¨ng ký
chuyÓn nhîng hay ký chuyÓn nhäng cµ ngêi thô háng ph¬ng
tiÖn ®ã lµ ngêi chñ hîp ph¸p cña ph¬ng tiÖn ®ã.
1.2.1.1. Hèi phiÕu
Hèi phiÕu lµ mét lÖnh viÕt ®ßi tiÒn v« ®iÒu kiÖn cña
ngêi ký ph¸t hèi phiÕu cho ngêi kh¸c (ngêi tr¶ tiÒn hèi
phiÕu), yªu cÇu ngêi nµy ph¶i tr¶ ngay hoÆc mét thêi
®iÓm ®· x¸c ®Þnh, hoÆc t¹i thêi ®iÓm cã thÓ x¸c ®Þnh
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 15
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
trong t¬ng lai, mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh, hoÆc theo lÖnh,
hoÆc cho mét ngêi nµo ®ã ®· x¸c ®Þnh, hoÆc cho ngêi
cÇm hèi phiÕu.
§Æc ®iÓm cña hèi phiÕu:
- TÝnh trõu tîng: Trªn hèi phiÕu kh«ng cÇn ghi néi dung
quan hÖ tÝn dông hay nguyªn nh©n sinh ra viÖc lËp hèi
phiÕu, chØ cÇn ghi sè tiÒn ph¶i tr¶ vµ nh÷ng néi dung
liªn quan ®Õn viÖc tr¶ tiÒn. HiÖu lùc cña hèi phiÕu còng
kh«ng bÞ rµng buéc do nguyªn nh©n sinh ra hèi phiÕu.
- TÝnh b¾t buéc tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn: Ngêi tr¶ tiÒn hèi
phiÕu ph¶i tr¶ ®Çy ®ñ, ®óng yªu cÇu ghi trong hèi
phiÕu. Ngêi tr¶ tiÒn hèi phiÕu kh«ng ®îc phÐp ®a ra bÊt
kú lý do nµo ®Ó kh«ng tr¶ tiÒn hèi phiÕu.
- TÝnh lu th«ng: Hèi phiÕu cã thÓ ®îc lu th«ng tõ tay ngêi
nµy sang tay ngêi kh¸c trong thêi h¹n hiÖu lùc ghi trªn
hèi phiÕu. Khi chuyÓn nhîng ngêi hëng lîi ph¶i ký hËu
vµo mÆt sau cña hèi phiÕu råi chuyÓn hèi phiÕu cho ng-
êi kh¸c.
C¨n cø ®Ó ph©n lo¹i hèi phiÕu:
- C¨n cø vµo thêi h¹n tr¶ tiÒn: hèi phiÕu ®îc chia thµnh 2
lo¹i:
+ Hèi phiÕu tr¶ tiÒn ngay: Lµ hèi phiÕu mµ khi nh×n thÊy
hèi phiÕu ngêi tr¶ tiÒn ph¶i tr¶ ngay sè tiÒn ghi trªn hèi
phiÕu cho ngêi thô hëng.
+ Hèi phiÕu tr¶ tiÒn chËm: Ngêi tr¶ tiÒn ph¶i tr¶ sè tiÒn
ghi trªn hèi phiÕu sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh kÎ tõ ngµy
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 16
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
ngêi ®ã ký chÊp nhËn tr¶ tiÒn trªn hèi phiÕu hoÆc kÓ tõ
ngµy ph¸t hµnh hèi phiÕu.
- C¨n cø vµo chøng tõ ®i kÌm: Hèi phiÕu ®îc chia lµm 2
lo¹i:
+ Hèi phiÕu tr¬n: Lµ lo¹i hèi phiÕu mµ viÖc tr¶ tiÒn kh«ng
kÌm theo ®iÒu kiÖn nµo ®ã liªn quan ®Õn viÖc trao chøng
tõ hµng hãa, lo¹i hèi phiÕu nµy ®îc dïng trong ph¬ng thøc
thanh to¸n nhê thu tr¬n.
+ Hèi phiÕu kÌm chøng tõ: Lµ lo¹i hèi phiÕu nµy ®îc
chuyÓn ®Õn ngêi nhËp khÈu cã kÌm theo bé chøng tõ hµng
hãa.
- C¨n cø vµo tÝnh chÊt chuyÓn nhîng: Hèi phiÕu ®îc chia
lµm 3 lo¹i:
+ Hèi phiÕu ®Ých danh: Lµ lo¹i hèi phiÕu cã ghi râ tªn ng-
êi thô hëng vµ chØ cã ngêi nµy mµ th«i, lo¹i hèi phiÕu nµy
kh«ng ®îc phÐp chuyÓn nhîng.
+ Hèi phiÕu v« danh: Lµ lo¹i hèi phiÕu kh«ng ghi tªn ngêi
thô hëng, mµ chØ tr¶ cho ngêi cÇm hèi phiÕu.
+ Hèi phiÕu theo lÖnh: Hèi phiÕu nµy ®îc quyÒn chuyÓn
nhîng díi h×nh thøc ký hËu. Lo¹i hèi phiÕu nµy ®îc sö dông
phæ biÕn trong thanh to¸n quèc tÕ.
1.2.1.2. Kú phiÕu (LÖnh phiÕu)
Kú phiÕu lµ mét chøng kho¸n tµi chÝnh, trong ®ã, ngêi
ký ph¸t cam kÕt tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh vµo mét ngµy
nhÊt ®Þnh cho mét ngêi thô hëng nhÊt ®Þnh cã ghi trªn
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 17
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
lÖnh phiÕu, hoÆc cho mét ngêi nµo kh¸c, hoÆc theo lÖnh
cña ngêi thô hëng.
Kú phiÕu cã mét sè ®Æc thï sau:
- Kú h¹n cña kú phiÕu ®îc quy ®Þnh râ rµng.
- Mét kú cã thÓ do mét hay nhiÒu ngêi ký ph¸t ®Ó cam
kÕt thanh to¸n cho mét hay nhiÒu ngêi hëng lîi.
- Kú phiÕu cÇn cã sù b¶o l·nh cña ng©n hµng hoÆc c«ng
ty tµi chÝnh. Sù b¶o l·nh nµy ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh
to¸n cña kú phiÕu.
- Kh¸c víi hèi phiÕu thêng gåm cã 2 b¶n: b¶n 1 vµ b¶n sè
2, kú phiÕu chØ cã 1 b¶n chÝnh do con nî ph¸t ra ®Ó
chuyÓn cho ngêi hëng lîi lÖnh phiÕu phiÕu ®ã.
CÇn lu ý r»ng, ®èi víi kú phiÕu, ngêi ký ph¸t ®ång thêi
lµ ngêi chÊp nhËn lÖnh phiÕu, víi t c¸ch lµ ngêi m¾c nî, do
vËy kh«ng cã nghiÖp vô chÊp nhËn nh ®èi víi hèi phiÕu.
1.2.1.3. SÐc
SÐc lµ mét mÖnh lÖnh tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn do ngêi
chñ tµi kho¶n më t¹i ng©n hµng ra lÖnh cho ng©n hµng
trÝch mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh tõ tµi kho¶n cña m×nh më ë
ng©n hµng nµy tr¶ cho ngêi cÇm sÐc hoÆc cho ngêi ®îc
chØ ®Þnh trªn tê sÐc.
§Æc ®iÓm cña sÐc lµ cã tÝnh thêi h¹n vµ kh¶ n¨ng
thanh to¸n phô thuéc vµo sè d tµi kho¶n cña ngêi ph¸t
hµnh, do ®ã sÏ ®îc sö dông nhiÒu trong thanh to¸n phi
mËu dÞch h¬n lµ trong thanh to¸n mËu dÞch.
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 18
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
SÐc ra ®êi tõ chøc n¨ng lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n
cña tiÒn tÖ vµ ®îc sö dông réng r·i trong nh÷ng níc cã hÖ
thèng ng©n hµng ph¸t triÓn cao. HiÖn nay sÐc lµ ph¬ng
tiÖn chi tr¶ ®îc dïng hÇu nh phæ biÕn trong giao lu thanh
to¸n néi ®Þa cña tÊt c¶ c¸c níc. Trong th¬ng m¹i quèc tÕ,
sÐc Ýt th«ng dông trong thanh to¸n. Lý do chÝnh lµ ph¹m
vi dïng sÐc kh«ng thÓ linh ho¹t b»ng hèi phiÕu, luËt lÖ
r»ng buéc gi÷a c¸c níc l¹i kh¸c biÖt. H¬n n÷a sÐc khã
thÝch øng víi c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n th«ng dông trong
ngo¹i th¬ng nh nhê thu kÌm chøng tõ, tÝn dông chøng tõ…
1.2.1.4. ThÎ ®iÖn tö
ThÎ ®iÖn tö lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng
tiÒn mÆt mµ ngêi chñ thÎ cã thÓ sö dông ®Ó rót mÆt
hoÆc thanh to¸n tiÒn hµng hãa, dÞch vô t¹i c¸c ®iÓm chÊp
nhËn thanh to¸n thÎ.
C«ng cô nµy ®ßi hái ph¶i cã m¸y mãc ®iÖn tö hiÖn
®¹i chuyªn dông, nã chÞu sù khèng chÕ cña thêi h¹n hiÖu
lùc vµ sè d trªn tµi kho¶n gèc t¹i n¬i ph¸t hµnh thÎ, thanh
to¸n c¸c kho¶n nhá ph¸t sinh trong du lÞch.
Ph©n lo¹i thÎ thanh to¸n hiÖn nay gåm cã thÎ tÝn dông,
thÎ ghi nî, thÎ rót tiÒn mÆt. Dï cã nh÷ng lo¹i kh¸c nhau nh-
ng tÊt c¶ cã mét dÆc ®iÓm chung lµ dïng ®Ó thanh to¸n.
1.2.2. C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ.
Ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ lµ toµn bé qu¸ tr×nh
nhËn vµ tr¶ tiÒn hµng trong giao dÞch ngo¹i th¬ng gi÷a ngêi
xuÊt khÈu vµ ngêi nhËp khÈu. Nã cho biÕt ngêi xuÊt khÈu
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 19
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
dïng c¸ch nµo ®Ó thu tiÒn vÒ vµ ngêi nhËp khÈu dïng c¸ch
nµo ®Ó tr¶ tiÒn. Trong thanh to¸n quèc tÕ, ngêi ta cã thÓ
dïng nhiÒu c¸ch thanh to¸n kh¸c nhau nhng lùa chän c¸ch
nµo còng xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña ngêi b¸n lµ thu tiÒn
nhanh, ®Çy ®ñ vµ tõ yªu cÇu cña ngêi mua lµ nhËn hµng
®óng sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i vµ ®óng h¹n.
Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng thøc thanh to¸n chñ yÕu thêng
®îc ¸p dông hiÖn nay:
1.2.2.1. Ph¬ng thøc ghi sæ
- Kh¸i niÖm
Ph¬ng thøc ghi sæ lµ ph¬ng thøc thanh to¸n mµ trong
®ã tæ chøc xuÊt khÈu hµng hãa, cung øng dÞch vô th× ghi
nî cho bªn nhËp khÈu vµo mét cuèn sæ riªng cña m×nh vµ
viÖc thanh to¸n c¸c kho¶n nî nµy ®îc thùc hiÖn trong thêi
kú nhÊt ®Þnh (hµng th¸ng, qóy).
Ph¬ng thøc thùc hiÖn qua c¸c bíc sau:
H×nh 1: Thanh to¸n theo ph¬ng thøc ghi sæ
NH b¸n (3) NH mua
(3) (3)
Ng­êi b¸n (2) Ng­êi mua
(1)
(1) Ngêi b¸n giao hµng vµ göi chøng tõ cho ngêi mua.
Sinh viªn: TrÇn §×nh Nam - Líp: TCDN 44D 20