Giải pháp phát triển đa dạng hoá sản phẩm ở công ty cp dược và tbvtyt bộ gtvt traphaco
- 111 trang
- file .doc
Lêi më ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã
nh÷ng thay ®æi to lín vÒ nhiÒu mÆt. Sù chuyÓn híng ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung
bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng lµ nÒn t¶ng cho nh÷ng thay
®æi tÝch cùc ®ã.
Kinh tÕ thÞ trêng ®· ®Æt ra tríc m¾t c¸c doanh nghiÖp
nhiÒu thö th¸ch nhng còng mang tíi nh÷ng c¬ héi ®Ó doanh
nghiÖp cã thÓ tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Sù ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i biÕt ¸p dông
nh÷ng kiÕn thøc míi vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµo thùc tiÔn
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh.
§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét khuynh híng ph¸t triÓn
ngµy cµng phæ biÕn cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµ lµ
®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp thÝch øng vµ ph¸t triÓn trong
m«i trêng kinh doanh ®Çy biÕn ®éng.
Trong nh÷ng khã kh¨n chung cña nÒn kinh tÕ míi ph¸t
triÓn, nhiÒu doanh nghiÖp ®· v¬n lªn tõ søc m¹nh néi lùc,
lu«n duy tr× ®îc s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o thu nhËp æn ®Þnh
cho ngêi lao ®éng. C«ng ty cæ phÇn Dîc vµ thiÕt bÞ vËt t y tÕ
TRAPHACO lµ mét doanh nghiÖp nh vËy. Cã ®îc thµnh c«ng
nµy lµ do doanh nghiÖp ®· chän cho m×nh mét híng ®i ®óng
®¾n "§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm mang tÝnh chiÕn lîc t¹o lîi thÕ
c¹nh tranh cho doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng "
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty, cïng víi nh÷ng lý
luËn ®îc trang bÞ trong qu¸ tr×nh häc tËp nghiªn cøu t¹i trêng
§¹i häc Kinh tÕ quèc d©n vµ xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ t¹i c«ng ty,
em ®· chän ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm ë C«ng ty CP Dîc vµ TBVTYT Bé GTVT
TRAPHACO " ®Ó thùc hiÖn chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
cña m×nh.
1
Néi dung chuyªn ®Ò gåm c¸c phÇn chÝnh sau :
PhÇn I : Nh÷ng vÇn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp.
PhÇn II : Thùc tr¹ng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹i c«ng ty
TRAPHACO
PhÇn III : Mét sè gi¶i ph¸p vÒ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ë
c«ng ty TRAPHACO
2
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm
trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp.
I . Thùc chÊt cña ®a d¹ng ho¸:
1. S¶n phÈm :
1.1. Kh¸i niÖm s¶n phÈm c«ng nghiÖp :
S¶n phÈm c«ng nghiÖp hiÓu theo c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt
chÝnh lµ yÕu tè ®Çu ra cña doanh nghiÖp, lµ kÕt qu¶ cña qu¸
tr×nh biÕn ®æi c¸c yÕu tè ®Çu vµo díi sù t¸c ®éng cña t
liÖu s¶n xuÊt.
Theo quan niÖm cæ ®iÓn, s¶n phÈm c«ng nghiÖp lµ tæng
hîp c¸c ®Æc trng vËt lý ho¸ häc cã thÓ quan s¸t vµ ®îc tËp
hîp trong mét h×nh thøc ®ång nhÊt lµ vËt mang gi¸ trÞ sö
dông.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c
quan hÖ trao ®æi bu«n b¸n, s¶n phÈm c«ng nghiÖp cßn chøa
®ùng c¸c thuéc tÝnh hµng ho¸, kh«ng chØ lµ vËt mang gi¸
trÞ sö dông mµ cßn mang gi¸ trÞ trao ®æi hay gi¸ trÞ.
Theo quan ®iÓm Marketing, s¶n phÈm ®îc ®Þnh nghÜa lµ
" mäi thø cã thÓ chµo b¸n trªn thÞ trêng ®Ó chó ý, mua, sö
dông hay tiªu dïng, cã thÓ tho¶ m·n ®îc mét mong muèn hay
nhu cÇu ".
Nh vËy kh¸i niÖm vÒ s¶n phÈm hµng ho¸ mang tÝnh chÊt
phøc t¹p bëi lÏ mçi s¶n phÈm ®Òu cã nh÷ng nÐt ®Æc trng vÒ
vËt chÊt vµ t©m lý nh: chÊt lîng, mÇu s¾c, nh·n m¸c, c¸ch sö
dông, giao hµng vµ thùc hiÖn thanh to¸n, dÞch vô sau b¸n
hµng...S¶n phÈm víi nh÷ng nh·n hiÖu cô thÓ t¹o ra cho ngêi
tiªu dïng mét h×nh ¶nh, mét tÝn hiÖu ®Ó nhËn biÕt vÒ doanh
nghiÖp vµ x¸c nhËn sù hiÖn diÖn cña doanh nghiÖp trªn thÞ
trêng .
3
Mçi s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng
mét nhu cÇu, v× ®ã lµ lêi høa hÑn víi kh¸ch hµng hay ngêi
tiªu dïng. Ngêi mua thêng quan niÖm s¶n phÈm hµng ho¸ lµ
cña c¶i vËt chÊt hay dÞch vô mµ hä mua ®Ó tho¶ m·n nhu
cÇu cña m×nh do ®ã mçi s¶n phÈm ®îc coi lµ lêi gi¶i ®¸p cho
mét nhu cÇu ®· t×m thÊy trªn thÞ trêng, doanh nghiÖp ph¶i
b¸n c¸i mµ kh¸ch hµng cÇn chø kh«ng ph¶i c¸i m×nh cã.
Nghiªn cøu s¶n phÈm vÒ thùc chÊt lµ t×m hiÓu th¸i ®é
chÊp nhËn cña kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh.
1.2. Ph©n lo¹i s¶n phÈm :
C¸c doanh nghiÖp t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ lµ ®Ó b¸n
vµ do s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt
®a d¹ng nªn ph¶i ph©n lo¹i ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
c«ng t¸c kinh doanh. Trong thùc tiÔn ngêi ta ph©n lo¹i s¶n
phÈm theo rÊt nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nhng ®Ó phôc vô cho
viÖc t×m hiÓu vÒ ®a d¹ng ho¸ cã thÓ xem xÐt mét sè c¸ch
ph©n lo¹i chñ yÕu sau.
1.2.1. Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt sö dông :
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao
gåm: s¶n phÈm c«ng céng vµ s¶n phÈm c¸ nh©n.
- S¶n phÈm c«ng céng lµ s¶n phÈm mµ viÖc tiªu dïng cña
ngêi nµy kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn viÖc tiªu dïng cña ngêi
kh¸c nh ®êng x¸, cÇu cèng, c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸, c¸c di
tÝch lÞch sö...
- S¶n phÈm c¸ nh©n lµ s¶n phÈm mµ khi mét ngêi ®· tiªu
dïng th× ngêi kh¸c kh«ng thÓ tiªu dïng s¶n phÈm ®ã .VÝ dô
nh quÇn ¸o, thùc phÈm...
S¶n phÈm c¸ nh©n cã tÝnh c¹nh tranh m¹nh mÏ cßn s¶n
phÈm c«ng céng kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh.
1.2.2. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo mèi quan hÖ víi thu nhËp :
4
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm
hµng hãa th«ng thêng vµ hµng xa xØ.
- Hµng th«ng thêng lµ nh÷ng s¶n phÈm mµ mäi tÇng líp
trong x· héi cã thÓ tiªu dïng mét c¸ch b×nh thêng nh giµy
dÐp, chÊt ®èt...
- Hµng xa xØ lµ nh÷ng s¶n phÈm dµnh cho c¸c ®èi tîng cã
thu nhËp cao trong x· héi nh kim c¬ng, ¸o l«ng thó...
1.2.3. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo kh¶ n¨ng thay thÕ lÉn nhau:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao
gåm: hµng ho¸ bæ sung vµ hµng ho¸ thay thÕ
- Hµng ho¸ bæ sung lµ hµng ho¸ khi tiªu dïng ph¶i theo
mét c¬ cÊu vµ ®ång bé nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau ®îc
nh: « t« vµ x¨ng, thuèc l¸ vµ bËt löa..
- Hµng ho¸ thay thÕ lµ hµng ho¸ tiªu dïng ®éc lËp víi
nhau vµ khi cÇn cã thÓ thay thÕ cho nhau nh: bÕp ®iÖn vµ
bÕp ga, dÇu vµ than..
1.2.4. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tuæi thä cña s¶n phÈm:
- Hµng ho¸ l©u bÒn lµ hµng ho¸ cã thÓ sö dông ®îc
trong mét thêi gian dµi nh « t«, xe m¸y, nhµ cöa...
- Hµng ho¸ kh«ng l©u bÒn nh nh÷ng vËt rÎ tiÒn nhanh
háng: ®òa tre, guèc méc...
1.2.5. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tÇn sè mua:
- Hµng mua thêng xuyªn: lµ hµng ho¸ rÊt cÇn thiÕt cho
cuéc sèng hµng ngµy mµ ngêi tiªu dïng ph¶i sö dông thêng
xuyªn nh quÇn ¸o, giµy dÐp..
- Hµng mua kh«ng thêng xuyªn: lµ lo¹i hµng ho¸ mµ ngêi
tiªu dïng kh«ng tiªu dïng chóng thêng xuyªn nh quÇn ¸o cíi ...
1.2.6. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo møc ®é chÕ biÕn s¶n phÈm:
- S¶n phÈm trung gian: lµ nh÷ng s¶n phÈm cßn ph¶i tr¶i
qua mét sè bíc chÕ biÕn n÷a míi trë thµnh s¶n phÈm hoµn
5
chØnh phôc vô cho tiªu dïng nh sîi ®Ó dÖt v¶i, v¶i ®Ó may
quÇn ¸o..
- S¶n phÈm cuèi cïng lµ nh÷ng s¶n phÈm hoµn chØnh cã
thÓ phôc vô cho tiªu dïng nh xe m¸y, v¨n phßng phÈm..
1.3. N¨m møc ®é cña s¶n phÈm:
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, khi lËp kÕ ho¹ch
s¶n phÈm cña m×nh nhµ kinh doanh cÇn suy nghÜ ®Çy ®ñ
vÒ n¨m møc ®é cña s¶n phÈm.
Møc ®é c¬ b¶n nhÊt chÝnh lµ Ých lîi cèt lâi, chÝnh lµ dÞch
vô hay lîi Ých c¬ b¶n mµ kh¸ch hµng thùc sù mua. Ngßi kinh
doanh ph¶i lu«n coi m×nh lµ ngêi cung øng Ých lîi. VÝ dô nh
trong trêng hîp kh¸ch s¹n, ngêi kh¸ch nghØ ®ªm mua " sù
nghØ ng¬i vµ giÊc ngñ ".
ë møc ®é thø hai, ngêi kinh doanh ph¶i biÕn lîi Ých cèt lâi
thµnh s¶n phÈm chung chÝnh lµ d¹ng c¬ b¶n cña s¶n phÈm
®ã v× thÕ kh¸ch s¹n ph¶i lµ mét toµ nhµ cã c¸c phßng ®Ó
cho thuª.
ë møc ®é thø ba, ngßi kinh doanh chuÈn bÞ mét s¶n
phÈm mong ®îi, tøc lµ tËp hîp c¸c thuéc tÝnh vµ ®iÒu kiÖn
ngêi mua thêng mong ®îi vµ chÊp nhËn khi hä mua s¶n phÈm
®ã. VÝ dô nh kh¸ch ®Õn kh¸ch s¹n mong ®îi mét c¸i giêng
s¹ch sÏ, xµ b«ng, kh¨n t¾m vµ mét møc ®é yªn tÜnh t¬ng
®èi. V× hÇu hÕt c¸c kh¸ch s¹n cã thÓ ®¸p øng ®îc mong
muèn tèi thiÓu nµy nªn kh¸ch du lÞch thêng kh«ng cã thiªn vÞ
®èi víi kh¸ch s¹n nµo mµ hä sÏ vµo bÊt k× kh¸ch s¹n nµo
thuËn tiÖn nhÊt .
ë møc ®é thø t, ngêi kinh doanh chuÈn bÞ mét s¶n phÈm
hoµn thiÖn thªm tøc lµ s¶n phÈm bao gåm nh÷ng dÞch vô vµ
Ých lîi phô thªm lµm cho s¶n phÈm cña c«ng ty kh¸c víi s¶n
phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh. VÝ dô kh¸ch s¹n cã thÓ hoµn
6
thiÖn thªm s¶n phÈm cña m×nh b»ng c¸ch ®¨ng kÝ kh¸ch
nhanh chãng, bæ sung s÷a t¾m, b÷a ¨n ngon vµ phôc vô tèt
v.v..Cuéc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ngµy nay chñ yÕu
ë møc ®é hoµn thiÖn s¶n phÈm.
ë møc ®é thø n¨m lµ s¶n phÈm tiÒm Èn, tøc lµ nh÷ng sù
hoµn thiÖn vµ biÕn ®æi mµ s¶n phÈm ®ã cuèi cïng cã thÓ
nhËn ®îc trong t¬ng lai. Trong khi s¶n phÈm hoµn thiÖn thÓ
hiÖn nh÷ng g× ®· ®îc ®a vµo s¶n phÈm ngµy h«m nay th×
s¶n phÈm tiÒm Èn l¹i chØ nªu ra híng ph¸t triÓn kh¶ dÜ cña
nã. §©y chÝnh lµ n¬i c¸c c«ng ty t×m kiÕm tÝch cùc nh÷ng
c¸ch thøc míi ®Ó tho¶ m·n kh¸ch hµng vµ t¹o sù kh¸c biÖt
cho s¶n phÈm cña m×nh. Sù xuÊt hiÖn cña mét sè kh¸ch s¹n
thîng h¹ng mµ ë ®ã kh¸ch cã thÓ ë nhiÒu phßng lµ mét sù
®æi míi kh¸ch s¹n truyÒn thèng.
Mét sè c«ng ty ®· bæ sung cho s¶n phÈm cña m×nh
nh÷ng Ých lîi kh«ng nh÷ng tho¶ m·n mµ cßn lµm cho kh¸ch
hµng vui lßng b»ng c¸ch mang ®Õn nh÷ng sù ng¹c nhiªn bÊt
ngê cho hä khi tiªu dïng s¶n phÈm cña c«ng ty m×nh
1.4. Danh môc s¶n phÈm :
Mét danh môc s¶n phÈm lµ tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng lo¹i s¶n
phÈm vµ mÆt hµng mµ mét ngêi b¸n cô thÓ ®a ra ®Ó b¸n
cho ngêi mua. Danh môc s¶n phÈm cña mét c«ng ty sÏ cã
chiÒu réng, chiÒu dµi, chiÒu s©u vµ mét mËt ®é nhÊt ®Þnh
ChiÒu réng danh môc s¶n phÈm thÓ hiÖn c«ng ty cã bao
nhiªu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau.
ChiÒu dµi danh môc s¶n phÈm lµ tæng sè mÆt hµng cña
c«ng ty .
ChiÒu s©u danh môc thÓ hiÖn cã bao nhiªu ph¬ng ¸n cña
mçi s¶n phÈm trong mét lo¹i.
MËt ®é cña danh môc s¶n phÈm thÓ hiÖn mèi quan hÖ
mËt thiÕt ®Õn møc ®é nµo gi÷a c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau
7
xÐt theo c¸ch sö dông cuèi cïng, thiÕt bÞ s¶n xuÊt hay kªnh
ph©n phèi nµo kh¸c.
Bèn chiÒu nµy cña danh môc s¶n phÈm t¹o nªn nh÷ng
c¨n cø ®Ó x©y dùng chiÕn lîc s¶n phÈm cña c«ng ty. C«ng
ty cã thÓ khuyÕch tr¬ng doanh nghiÖp cña m×nh theo nhiÒu
c¸ch. C«ng ty cã thÓ më réng danh môc s¶n phÈm b»ng c¸ch
bæ sung nh÷ng s¶n phÈm míi. C«ng ty cã thÓ kÐo dµi tõng
lo¹i s¶n phÈm. C«ng ty cã thÓ bæ sung thªm c¸c ph¬ng ¸n
s¶n phÈm cho tõng s¶n phÈm vµ t¨ng chiÒu s©u cña danh
môc. Cuèi cïng c«ng ty cã thÓ tiÕp tôc t¨ng hay gi¶m mËt ®é
cña lo¹i s¶n phÈm tïy theo ý ®å cña c«ng ty muèn cã uy tÝn
v÷ng ch¾c trong mét lÜnh vùc hay tham gia vµo nhiÒu lÜnh
vùc.
ViÖc lËp kÕ ho¹ch danh môc s¶n phÈm chñ yÕu tïy thuéc
vµo tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ngêi ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc cña
c«ng ty c¨n cø vµo nh÷ng th«ng tin do ngêi lµm c«ng t¸c
marketing cña c«ng ty cung cÊp. Hä ph¶i ®¸nh gi¸ nh÷ng lo¹i
s¶n phÈm cÇn ph¸t triÓn, cÇn duy tr×, cÇn thu ho¹ch vµ cÇn
lo¹i bá.
2. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ sù cÇn thiÕt cña ®a d¹ng
ho¸ s¶n phÈm trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp :
2.1. Thùc chÊt cña ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm:
Trong hÖ thèng môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña mçi doanh
nghiÖp cã hai môc tiªu ®îc coi lµ c¬ b¶n, t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c
môc tiªu kh¸c ®ã lµ viÖc t¹o ra s¶n phÈm víi chÊt lîng cao phï
hîp víi nhu cÇu cña thÞ trêng vµ x· héi vµ viÖc ®¹t ®îc lîi
nhuËn tèi ®a sau mçi chu kú kinh doanh trªn c¬ së n©ng cao
hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó thùc
hiÖn cã hiÖu qu¶ hÖ thèng môc tiªu kinh tÕ-x· héi nãi chung
vµ hai môc tiªu nãi riªng mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc
c¬ cÊu s¶n phÈm hîp lý cña m×nh. TÝnh hîp lý cña mçi c¬ cÊu
8
s¶n phÈm chØ thÝch øng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh
trong mçi kú kinh doanh do ®ã khi nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy cã sù
thay ®æi th× c¬ cÊu s¶n phÈm còng ph¶i thay ®æi ®Ó ®¹t
tÝnh hîp lý míi ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¬ cÊu s¶n phÈm cña
c«ng ty ph¶i mang tÝnh " ®éng " ®Ó thÝch øng víi nÒn kinh
tÕ thÞ trêng c¹nh tranh s«i ®éng.
Sù hoµn thiÖn vµ ®æi míi c¬ cÊu s¶n phÈm cña doanh
nghiÖp ®îc thùc hiÖn theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh :
- Thu hÑp danh môc s¶n phÈm b»ng c¸ch lo¹i bá nh÷ng
s¶n phÈm lçi thêi, nh÷ng s¶n phÈm kÐm søc c¹nh tranh vµ
nh÷ng s¶n phÈm kh«ng cã kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn cho
doanh nghiÖp.
- Gi÷ nguyªn chñng lo¹i s¶n phÈm ®ang s¶n xuÊt nhng
c¶i tiÕn, hoµn thiÖn nh÷ng s¶n phÈm Êy vÒ h×nh thøc, vÒ
néi dung, t¹o thªm nhiÒu kiÓu d¸ng vµ thÕ hÖ s¶n phÈm míi .
- Bæ sung thªm vµo danh môc s¶n phÈm nh÷ng s¶n phÈm
míi phï hîp víi nhu cÇu thÞ trêng vµ xu híng ph¸t triÓn cña
khoa häc, c«ng nghÖ.
- ChuyÓn ho¸ vÞ trÝ c¸c s¶n phÈm trong c¬ cÊu s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp, ®a nh÷ng s¶n phÈm ë vÞ trÝ hµng thø lªn
vÞ trÝ hµng ®Çu hoÆc ngîc l¹i b»ng c¸ch thay ®æi ®Þnh lîng
s¶n xuÊt mçi lo¹i.
Trong thùc tÕ, c¸c híng trªn ®©y ®îc thùc hiÖn xen kÏ lÉn
nhau. NÕu c¬ cÊu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp thay ®æi theo
híng thu hÑp l¹i, ®¶m b¶o sù tËp trung cao h¬n vÒ s¶n xuÊt
th× doanh nghiÖp ph¸t triÓn theo híng chuyªn m«n ho¸. Ngîc
l¹i c¬ cÊu s¶n phÈm ®îc më réng ra, doanh nghiÖp ph¸t triÓn
theo híng ®a d¹ng ho¸...Trong nh÷ng thêi k× nhÊt ®Þnh vµ
trªn mét thÞ trêng nhÊt ®Þnh doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn
®a d¹ng ho¸ th«ng qua h×nh thøc c¶i tiÕn , hoµn thiÖn s¶n
phÈm ®· cã hoÆc lµ ®a ra nh÷ng s¶n phÈm míi hoµn toµn cã
9
thÓ cïng lo¹i hoÆc kh¸c biÖt so víi nh÷ng s¶n phÈm cò nhng
doanh nghiÖp còng cã thÓ kÕt hîp c¶ hai h×nh thøc trªn nh»m
tháa m·n ®¸p øng cao nhÊt nhu cÇu cña thÞ trêng.
Nh vËy ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp lµ viÖc
më réng danh môc s¶n phÈm, nã g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®æi
míi vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu s¶n phÈm, nh»m ®¶m b¶o doanh
nghiÖp thÝch øng ®îc víi sù biÕn ®éng cña m«i trêng kinh
doanh.
§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét néi dung cô thÓ cña ®a
d¹ng ho¸ s¶n xuÊt vµ ®a d¹ng ho¸ kinh doanh c«ng nghiÖp.
Khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, doanh nghiÖp chØ më
réng danh môc c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cña m×nh, nghÜa
lµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vÉn chØ giíi h¹n trong lÜnh
vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n
xuÊt, th× ngoµi lÜnh vùc truyÒn thèng lµ s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp, doanh nghiÖp cßn cã thÓ th©m nhËp sang c¸c lÜnh
vùc s¶n xuÊt kh¸c. Ch¼ng h¹n, th©m nhËp sang c¸c lÜnh vùc
s¶n xuÊt c«ng nghiÖp kh«ng ph¶i truyÒn thèng, sang lÜnh vùc
n«ng, l©m, ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n...Cßn khi thùc hiÖn
®a d¹ng ho¸ kinh doanh ( hay kinh doanh tæng hîp ) doanh
nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn sang c¶ lÜnh vùc th¬ng m¹i, dÞch
vô...
Mèi quan hÖ gi÷a ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ kÕ ho¹ch
ho¸ s¶n xuÊt - kinh doanh ®îc thÓ hiÖn ë chç khi x¸c ®Þnh
ph¬ng ¸n ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i
x¸c ®Þnh râ chñng lo¹i s¶n phÈm, khèi lîng s¶n phÈm cña mçi
lo¹i, thÞ trêng tiªu thô, kh¶ n¨ng ®¶m b¶o c¸c yÕu tè ®Çu
vµo, kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ®Çu t vµ dù kiÕn lîi nhuËn sÏ
®¹t ®îc.
§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét khuynh híng ph¸t triÓn
ngµy cµng phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp.
10
C¸c tæ chøc kinh tÕ lín nh tËp ®oµn kinh doanh thùc hiÖn ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm, kinh doanh ®a ngµnh vµ ®a lÜnh vùc
ho¹t ®éng. Sè lîng vµ chñng lo¹i hµng ho¸ lu th«ng trªn thÞ
trêng thùc chÊt còng lµ mét chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é ph¸t
triÓn cña mçi doanh nghiÖp còng nh cña nÒn kinh tÕ nãi
chung. NhiÒu doanh nghiÖp ®éc lËp víi c¸c quy m« kh¸c nhau
còng thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ trong thùc tÕ viÖc
thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®· kh«ng nh÷ng gióp doanh
nghiÖp ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kinh tÕ vµ phi kinh tÕ nh lîi
nhuËn hay thÕ lùc trªn thÞ trêng mµ cßn ®ãng gãp rÊt lín vµo
sù ph¸t triÓn cña toµn x· héi nhê t¹o ra nhiÒu lo¹i hµng ho¸
mang l¹i lîi Ých vµ tháa m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña ngêi tiªu
dïng.
2.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®a d¹ng ho¸ :
2.2.1. Nhu cÇu thÞ trêng ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng vµ
thêng xuyªn biÕn ®æi :
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
®êi sèng x· héi còng ngµy cµng ®îc n©ng cao vÒ nhiÒu mÆt.
Trong cuéc sèng ngµy nay, nhu cÇu cña con ngêi kh«ng chØ
bã gän ë møc ®é thÊp nh cã ¨n, cã mÆc mµ ph¶i lµ ¨n ngon
mÆc ®Ñp ngoµi ra cßn cã nhu cÇu vui ch¬i, gi¶i trÝ, nhu cÇu
thÈm mÜ rÊt cao. Nh vËy so víi tríc kia trong thêi k× kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung tù cung tù cÊp, nhu cÇu thÞ trêng mang tÝnh
cøng nh¾c vµ bÞ ¸p ®Æt bëi chÝnh c¸c yÕu tè cung, giê ®©y
nhu cÇu míi lµ nh©n tè thùc sù quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng cña
thÞ trêng. C¸c s¶n phÈm kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña
thÞ trêng khi chóng chØ mang " Ých lîi cèt lâi " ®¬n thuÇn mµ
cßn ph¶i mang tÝnh thÈm mÜ, sù tiÖn nghi vµ phong phó vÒ
chñng lo¹i. ViÖc mét lo¹i s¶n phÈm cã cïng gi¸ trÞ sö dông nh-
ng cã thªm mét sè ®Æc tÝnh kh¸c ®Ó tho¶ m·n tõng ®o¹n
thÞ trêng nhÊt ®Þnh chÝnh lµ mét biÓu hiÖn cña ho¹t ®éng
11
®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹o ra nhiÒu
mÆt hµng míi phong phó víi chÊt lîng cao t¨ng ph¬ng ¸n s¶n
phÈm ®Ó ngêi tiªu dïng cã nhiÒu c¬ héi lùa chän. Theo quy
luËt tÊt yÕu, thÞ trêng lu«n vËn ®éng vµ biÕn ®æi kh«ng
ngõng lµm n¶y sinh nh÷ng nhu cÇu míi cao h¬n, phong phó
h¬n t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc vµ còng ®ång thêi mang ®Õn
nh÷ng c¬ héi kinh doanh cho doanh nghiÖp. Trong m«i trêng
kinh doanh s«i ®éng mµ ngêi thµnh c«ng lµ ngêi biÕt " n¾m
lÊy c¸c c¬ héi ", doanh nghiÖp ph¶i lu«n b¸m s¸t c¸c diÔn
biÕn cña quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng, x©y dùng c¬ cÊu
s¶n phÈm tèi u thich øng víi sù linh ho¹t cña thÞ trêng. Thùc
tÕ cho thÊy hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp lu«n cè g¾ng lµm míi
vµ më réng danh môc s¶n phÈm cña m×nh dùa trªn sù hoµn
thiÖn kh«ng ngõng c¸c s¶n phÈm hiÖn cã song song víi viÖc
®a vµo s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng míi ®ãn ®Çu nhu cÇu thÞ
trêng, t¹o thÕ chñ ®éng cña doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng.
Sù phong phó vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng cña thÞ trêng ®· ®ßi
hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¨ng ®éng s¸ng t¹o trong viÖc t¹o
ra mét c¬ cÊu s¶n phÈm " ®éng " th«ng qua ho¹t ®éng ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm míi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong sù
c¹nh tranh khèc liÖt " th¬ng trêng lµ chiÕn trêng ".
2.2.2. Do tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ nªn chu kú sèng
cña s¶n phÈm bÞ rót ng¾n
Ngµy nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®ang diÔn
ra víi tèc ®é nhanh nh vò b·o. Mét khèi lîng ®å sé c¸c ph¸t
minh s¸ng chÕ ra ®êi ®· t¹o ra ngµy cµng nhiÒu c«ng nghÖ,
m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu míi. §iÒu ®Æc biÖt lµ hµm lîng
tri thøc hay tû träng phÇn mÒm trong c¸c c«ng nghÖ míi nµy
lµ rÊt lín chÝnh v× vËy thêi gian tån t¹i cña c¸c c«ng nghÖ
nµy rÊt ng¾n vµ ®iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp bÞ ®µo th¶i nhanh h¬n. Chu kú sèng
12
cña mét s¶n phÈm ®îc chia ra 4 pha: b¾t ®Çu, ph¸t triÓn,
b·o hoµ, suy tho¸i. C¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ ®îc ¸p
dông ngµy cµng réng r·i vµo s¶n xuÊt lµm cho giai ®o¹n b·o
hoµ vµ suy tho¸i cña mét s¶n phÈm ®Õn nhanh h¬n. Sù l¹c
hËu nhanh chãng cña c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm kh«ng cho
phÐp doanh nghiÖp tù hµi lßng víi nh÷ng g× hiÖn cã mµ ph¶i
tranh thñ n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña
khoa häc c«ng nghÖ vµ sö dông nh÷ng thµnh tùu Êy nh mét lîi
thÕ c¹nh tranh. V× vËy doanh nghiÖp ph¶i lu«n xem xÐt,
®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang ë giai ®o¹n nµo trong chu kú sèng
nÕu ®ang ë giai ®o¹n b·o hoµ doanh nghiÖp sÏ t×m c¸ch c¶i
tiÕn s¶n phÈm ®ã ®Ó kÐo dµi tuæi thä cña s¶n phÈm hoÆc
chuÈn bÞ nghiªn cøu s¶n xuÊt s¶n phÈm míi ®¸p øng nhu cÇu
phong phó cña thÞ trêng. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c ngµnh c«ng
nghÖ míi võa t¹o ®iÒu kiÖn võa thóc ®Èy doanh nghiÖp t¹o
ra nhiÒu s¶n phÈm míi, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nh
mét ph¬ng thøc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
2.2.3. Xu híng chuyªn m«n ho¸ kÕt hîp víi ®a d¹ng ho¸ trong
s¶n xuÊt kinh doanh:
ViÖc nhËn thøc ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a chuyªn m«n
ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp
lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n con ®êng, ph¬ng híng vµ
®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt t¬ng
øng.
VÒ h×nh thøc, khi møc ®é ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cµng
cao tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
cµng thÊp nhng xÐt vÒ néi dung ®ã kh«ng ph¶i lµ hai qu¸
tr×nh ®éc lËp mµ cã mèi quan hÖ rµng buéc lÉn nhau.
Thø nhÊt, b¶n th©n s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ cña doanh
nghiÖp còng ph¶i ®îc hoµn thiÖn, c¶i tiÕn vÒ h×nh thøc vµ
néi dung, t¨ng thªm kiÓu c¸ch, mÉu m· ®Ó ®¸p øng nhu cÇu
13
®a d¹ng cña thÞ trêng. Theo néi dung nµy, s¶n phÈm chuyªn
m«n ho¸ cña doanh nghiÖp ®îc ®a d¹ng theo h×nh thøc biÕn
®æi chñng lo¹i.
Thø hai, víi nhiÒu doanh nghiÖp viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm
vô chuyªn m«n ho¸ thêng kh«ng sö dông hÕt c¸c nguån lùc
s½n cã. Bëi vËy trong khi coi n©ng cao mét c¸ch hîp lý tr×nh
®é chuyªn m«n ho¸ lµ ph¬ng híng chñ ®¹o cña ph¸t triÓn
doanh nghiÖp, doanh nghiÖp vÉn cÇn më réng danh môc s¶n
phÈm ®Ó tËn dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt. Víi néi dung nµy,
®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹o thµnh " tuyÕn s¶n phÈm " hç trî
quan träng cho ph¸t triÓn chuyªn m«n ho¸.
Thø ba, cã rÊt nhiÒu ph¬ng thøc thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm nhng ®a d¹ng hãa s¶n phÈm dùa trªn c¬ së nÒn
t¶ng c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt kÜ thuËt cña chuyªn m«n ho¸
ban ®Çu mang l¹i, sÏ gi¶m bít ®îc nhu cÇu ®Çu t. §©y chÝnh
lµ rµng buéc cña chuyªn m«n ho¸ ®Õn viÖc thùc hiÖn ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
Nh vËy, ®Ó x©y dùng c¬ cÊu s¶n phÈm ®éng mang tÝnh
linh ho¹t th× b¶n th©n s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ cña doanh
nghiÖp còng ph¶i ®îc ®a d¹ng ho¸ vµ ®©y ®îc coi lµ xu híng
tÊt yÕu ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ®øng v÷ng trong m«i tr-
êng kinh doanh thiªn biÕn v¹n ho¸.
2.2.4. Ph©n t¸n rñi ro, ®¶m b¶o an toµn trong kinh doanh :
Môc tiªu chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh s¶n
xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn nhng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng c¹nh tranh khèc liÖt, sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp bÞ
®e däa bëi rÊt nhiÒu yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan. Mét c¬
héi kinh doanh cã kh¶ n¨ng thu lîi cµng lín th× møc ®é rñi ro
kinh doanh x¶y ra ®èi víi doanh nghiÖp cµng cao. C¸c nguyªn
nh©n g©y ra rñi ro cã thÓ ®Õn tõ c¸c yÕu tè néi t¹i cña
doanh nghiÖp nh m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng ®ång bé, c«ng
14
nghÖ l¹c hËu, thiÕu vèn...hay tõ m«i trêng kinh doanh nh sù
thay ®æi ®ét ngét nhu cÇu, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc,
thiªn tai...Rñi ro kinh doanh x¶y ra cã thÓ g©y thiÖt h¹i rÊt lín
cho doanh nghiÖp vÒ nhiÒu mÆt v× vËy khi x©y dùng c¸c
ph¬ng ¸n kinh doanh, doanh nghiÖp rÊt quan t©m ®Õn viÖc
ng¨n ngõa rñi ro ®¶m b¶o ®é an toµn cao nhÊt cho doanh
nghiÖp. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p gióp doanh nghiÖp gi¶m
thiÓu nh÷ng rñi ro lµ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó
t¹o ra c¸c tuyÕn s¶n phÈm víi nhiÒu thang, dßng bæ sung lÉn
nhau thay v× chØ tËp trung s¶n xuÊt mét s¶n phÈm khi c¸c
yÕu tè kh¸ch quan biÕn ®éng cã thÓ dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n
cña doanh nghiÖp.
2.2.5. §a d¹ng ho¸ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh
cña doanh nghiÖp:
HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¹m trï kinh tÕ biÓu
hiÖn tËp trung cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u,
ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c c¸c nguån lùc ®ã trong qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kinh doanh.
Mét hiÖn tîng cã tÝnh phæ biÕn tån t¹i trong c¸c doanh
nghiÖp hiÖn nay lµ c¸c nguån lùc kh«ng ®îc tËn dông hÕt
møc s¶n xuÊt thùc tÕ mµ thêng n»m díi ®êng giíi h¹n kh¶
n¨ng s¶n xuÊt. Sù l·ng phÝ nguån lùc cã thÓ do: ®Çu t kh«ng
®óng môc ®Ých, ®äng vèn lín, kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt
thiÕt bÞ m¸y mãc hay kh«ng tËn dông hÕt chÊt cã Ých cña
nguyªn liÖu...ViÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c
nguån lùc s½n cã cho phÐp doanh nghiÖp t¨ng n¨ng lùc s¶n
xuÊt, ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a ngoµi ra cßn t¨ng thªm thu
nhËp cho ngêi lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ c¸c môc tiªu
x· héi kh¸c.
Tãm l¹i, thùc hiÖn ®a d¹ng hãa s¶n phÈm ®îc coi lµ mét
xu híng tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng
15
nghiÖp gióp doanh nghiÖp tån t¹i, ph¸t triÓn v÷ng ch¾c trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn hay.
II. C¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ vµ c¸c nh©n tè ¶nh h ëng
®Õn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm :
1. C¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm :
Trong qu¸ tr×nh më réng kinh doanh c¸c doanh nghiÖp cã
thÓ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm víi nh÷ng h×nh thøc
kh¸c nhau. Sau ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm.
1.1. XÐt theo sù biÕn ®æi danh môc s¶n phÈm : cã c¸c
h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ sau ®©y:
1.1.1. BiÕn ®æi chñng lo¹i :
§ã lµ qu¸ tr×nh hoµn thiÖn vµ c¶i tiÕn c¸c lo¹i s¶n phÈm
®ang s¶n xuÊt ®ang s¶n xuÊt ®Ó gi÷ v÷ng thÞ trêng hiÖn
t¹i vµ th©m nhËp vµo thÞ trêng míi, nhê sù ®a d¹ng vÒ kiÓu
c¸ch, cÊp ®é hoµn thiÖn cña s¶n phÈm tho¶ m·n thÞ hiÕu,
®iÒu kiÖn sö dông vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nh÷ng kh¸ch
hµng kh¸c nhau. Sù hoµn thiÖn Êy cã thÓ thuÇn tuý vÒ h×nh
thøc s¶n phÈm ( kiÓu d¸ng, mÉu m· ) hoÆc vÒ néi dung s¶n
phÈm ( chÊt lîng, cÊp ®é hoµn thiÖn vÒ kü thuËt ) hoÆc c¶
vÒ h×nh thøc vµ néi dung s¶n phÈm.
1.1.2. §æi míi chñng lo¹i:
Lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm lçi thêi, nh÷ng s¶n phÈm khã tiªu
thô vµ bæ sung nh÷ng s¶n phÈm míi vµo danh môc s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp. Nh÷ng s¶n phÈm ®îc bæ sung nµy cã thÓ
lµ s¶n phÈm míi tuyÖt ®èi ( ®èi víi doanh nghiÖp vµ víi thÞ
trêng ) hoÆc s¶n phÈm míi t¬ng ®èi ( míi víi doanh nghiÖp
nhng kh«ng míi víi thÞ trêng ).
ViÖc thùc hiÖn h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nµy
g¾n liÒn víi viÖc doanh nghiÖp rêi bá mét sè thÞ trêng cò vµ
gia nhËp nh÷ng thÞ trêng míi.
16
1.1.3. H×nh thøc hçn hîp:
KÕt hîp mét sè néi dung cña h×nh thøc thø nhÊt vµ thø hai
võa nªu. NghÜa lµ doanh nghiÖp võa c¶i tiÕn, hoµn thiÖn mét
sè s¶n phÈm ®ang s¶n xuÊt, võa lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm
kh«ng sinh lîi, võa bæ sung nh÷ng s¶n phÈm míi vµo danh
môc s¶n phÈm cña m×nh.
1.2. XÐt theo tÝnh chÊt cña nhu cÇu s¶n phÈm:
1.2.1. §a d¹ng ho¸ theo chiÒu s©u nhu cÇu mçi lo¹i s¶n
phÈm:
§ã lµ viÖc t¨ng thªm kiÓu c¸ch, mÉu m· cña cïng mét lo¹i
s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng toµn diÖn nhu cÇu cña c¸c ®èi tîng
kh¸c nhau vÒ cïng mét lo¹i s¶n phÈm. VÝ dô nh doanh nghiÖp
s¶n xuÊt kem ®¸nh r¨ng cã thÓ cã kem ®¸nh r¨ng chèng
s©u r¨ng cho trÎ em, kem ®¸nh r¨ng muèi..
ViÖc thùc hiÖn h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nµy
g¾n liÒn víi viÖc ph©n ®o¹n thÞ trêng s¶n phÈm.
1.2.2. §a d¹ng ho¸ theo bÒ réng nhu cÇu c¸c lo¹i s¶n phÈm:
thÓ hiÖn ë viÖc doanh nghiÖp chÕ t¹o mét sè s¶n phÈm cã
kÕt cÊu, c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ sö dông cô thÓ kh¸c
nhau, ®Ó tho¶ m·n ®ång bé mét sè nhu cÇu cã liªn quan víi
nhau cña mét ®èi tîng tiªu dïng. VÝ dô nh doanh nghiÖp
kh«ng chØ s¶n xuÊt kem ®¸nh r¨ng mµ cßn s¶n xuÊt bµn
ch¶i ®¸nh r¨ng. ViÖc thùc hiÖn h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã tiÒm lùc lín vÒ tµi
chÝnh, c«ng nghÖ ®Ó x©y dùng doanh nghiÖp quy m« lín, c¬
cÊu s¶n xuÊt phøc t¹p.
1.2.3. §a d¹ng ho¸ theo híng tho¸t ly s¶n phÈm gèc, ®a s¶n
phÈm míi vµo danh môc cña doanh nghiÖp:
NÕu hai h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nªu trªn vÉn
lÊy mét lo¹i s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ ban ®Çu lµm c¬ së
®Ó më réng danh môc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp th× ë
17
h×nh thøc nµy s¶n phÈm ®îc më réng kh«ng cã liªn quan
®Õn s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ ban ®Çu c¶ vÒ gi¸ trÞ sö
dông vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
1.3. XÐt theo mèi quan hÖ víi sö dông nguyªn liÖu chÕ
t¹o s¶n phÈm:
1.3.1. S¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c
nhau nhng cã chung chñng lo¹i nguyªn liÖu gèc. VÝ dô, nhµ
m¸y sø võa s¶n xuÊt sø d©n dông, sø mü nghÖ, sø ®iÖn, võa
s¶n xuÊt sø vÖ sinh. C¸c s¶n phÈm nµy cã gi¸ trÞ sö dông
kh¸c nhau nhng ®Òu sö dông cao lanh vµ c¸c lo¹i men x¬ng
lµm nguyªn liÖu chÝnh.
1.3.2. Sö dông tæng hîp c¸c chÊt cã Ých chøa ®ùng trong mét
lo¹i nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt mét sè lo¹i s¶n phÈm coa gi¸ trÞ
sö dông kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n trong c«ng nghiÖp mÝa ®êng,
ngêi ta sö dông kh«ng nh÷ng tæng hîp c©y mÝa ®Ó s¶n xuÊt
ra ®êng mµ cßn ®Ó s¶n xuÊt ra cån c«ng nghiÖp, v¸n Ðp...
1.4. XÐt theo ph¬ng thøc thùc hiÖn :
1.4.1. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c nguån lùc hiÖn cã
cña doanh nghiÖp :
B»ng viÖc ¸p dông h×nh thøc nµy, doanh nghiÖp cã thÓ
tiÕt kiÖm ®îc ®Çu t, gi¶m bít thiÖt h¹i do rñi ro khi thùc hiÖn
®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, tËn dông ®îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hiÖn
cã. Tuy nhiªn sù tËn dông nµy l¹i h¹n chÕ kh¶ n¨ng më réng
danh môc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
1.4.2. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn c¬ së nguån lùc hiÖn cã kÕt
hîp víi ®Çu t bæ sung :
NghÜa lµ viÖc më réng danh môc s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i
cã ®Çu t, nhng ®Çu t nµy chØ gi÷ vÞ trÝ bæ sung nh»m
kh¾c phôc kh©u yÕu hoÆc kh©u s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp
cßn thiÕu. So víi h×nh thøc trªn, kh¶ n¨ng më réng danh môc
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®îc n©ng cao h¬n
18
1.4.3. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm b»ng ®Çu t míi:
H×nh thøc nµy thêng ®îc ¸p dông khi doanh nghiÖp ®ang
triÓn khai s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm míi, mµ kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt hiÖn t¹i kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc. Trong trêng hîp nµy
nhu cÇu ®Çu t thêng lín vµ x¸c suÊt rñi ro sÏ cao h¬n, nhng
kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®îc më réng h¬n.
Tãm l¹i, tõ c¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nªu trªn
ta thÊy, trong ph¹m vi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña
mçi doanh nghiÖp cã thÓ cã nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm, c¸c h×nh thøc nµy ®an xen cïng tån t¹i vµ bæ
sung cho nhau, u ®iÓm cña mçi h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm chØ ®îc thÓ hiÖn khi doanh nghiÖp b¶o ®¶m cho nã
nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp mµ h×nh thøc nµy ®ßi hái. Dï ¸p
dông mét hay nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm th×
còng lµm cho danh môc s¶n phÈm cña mçi doanh nghiÖp ®îc
më réng, c¬ cÊu s¶n phÈm trë nªn phøc t¹p h¬n vµ mçi doanh
nghiÖp sÏ cã thªm nhiÒu thang, dßng vµ mÆt hµng s¶n phÈm.
2. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm:
2.1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp:
2.1.1. Nhu cÇu thÞ trêng:
Trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng, mçi doanh nghiÖp ph¶i
b¸m s¸t nhu cÇu cña thÞ trêng vµ ®a ra thÞ trêng nh÷ng s¶n
phÈm vµ dÞch vô mµ thÞ trêng cÇn. ViÖc ®iÒu tra ph©n tÝch
nhu cÇu thÞ trêng ph¶i ®îc coi lµ mét trong nh÷ng c«ng t¸c
quan träng hµng ®Çu trong qu¶n lý doanh nghiÖp vµ qu¶n lý
ngµnh c«ng nghiÖp. Trong chiÕn lîc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp, yÕu tè quan träng vµ cã ¶nh hëng lín nhÊt
®Õn ph¬ng híng vµ møc ®é ®a d¹ng ho¸ chÝnh lµ nhu cÇu
thÞ trêng.
- KiÓu c¸ch mÉu m·, kÝch cì mçi lo¹i s¶n phÈm mµ thÞ tr-
êng ®ßi hái. ViÖc ph©n khóc nhu cÇu thÞ trêng cã ý nghÜa
19
quan träng trong viÖc ph©n tÝch nhu cÇu thÞ trêng vÒ mçi
lo¹i s¶n phÈm. V× vËy ®Ó cung cÊp mét hµng ho¸, dÞch vô
víi mét sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶, thêi gian cung øng cô thÓ
theo ®óng yªu cÇu cña kh¸ch hµng th× viÖc x¸c ®Þnh ®óng
ph©n ®o¹n thÞ trêng sÏ quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña
doanh nghiÖp.
- Nhu cÇu s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn ngêi tiªu dïng,
nghÜa lµ ph©n tÝch bÒ réng nhu cÇu c¸c s¶n phÈm. §Ó x¸c
®Þnh ph¬ng híng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm còng cÇn ph¶i xem
xÐt ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm, kÕt cÊu vµ tÝnh
chÊt s¶n phÈm.
- C¸c lo¹i s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ. ViÖc nghiªn cøu
ph©n tÝch nµy nh»m h¹n chÕ rñi ro trong khi ph¸t triÓn ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm.
- Sù vËn ®éng cña s¶n phÈm trong chu kú sèng cña nã.
ViÖc ®a d¹ng ho¸ nÕu nh»m vµo s¶n phÈm ®ang ë pha suy
tho¸i th× sÏ lµm t¨ng rñi ro kinh doanh.
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ b»ng
s¶n phÈm kh«ng míi ®Ých thùc ( ®· cã trªn thÞ trêng ) th×
mét viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu lµ ph¶i xem xÐt ®¸nh gi¸ phÇn
thÞ trêng cßn l¹i cña mét s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp cã thÓ
x©m nhËp.
Nhu cÇu TT Dung lîng _ PhÇn TT mµ c¸c DN
kh¸c
vÒ SP cña DN thÞ trêng cã kh¶ n¨ng
cung øng
Tãm l¹i viÖc nghiªn cøu, ph©n tÝch sù ¶nh hëng cña nh©n
tè chñng lo¹i vµ dung lîng nhu cÇu trªn thÞ trßng ®Ó x¸c
®Þnh ph¬ng híng vµ møc ®é ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm kh«ng
chØ ë mÆt lîng mµ cßn ë c¶ tÝnh chÊt, nhu cÇu vµ quan hÖ víi
c¸c s¶n phÈm liªn quan kh¸c.
20
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã
nh÷ng thay ®æi to lín vÒ nhiÒu mÆt. Sù chuyÓn híng ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung
bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng lµ nÒn t¶ng cho nh÷ng thay
®æi tÝch cùc ®ã.
Kinh tÕ thÞ trêng ®· ®Æt ra tríc m¾t c¸c doanh nghiÖp
nhiÒu thö th¸ch nhng còng mang tíi nh÷ng c¬ héi ®Ó doanh
nghiÖp cã thÓ tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Sù ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i biÕt ¸p dông
nh÷ng kiÕn thøc míi vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµo thùc tiÔn
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh.
§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét khuynh híng ph¸t triÓn
ngµy cµng phæ biÕn cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµ lµ
®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp thÝch øng vµ ph¸t triÓn trong
m«i trêng kinh doanh ®Çy biÕn ®éng.
Trong nh÷ng khã kh¨n chung cña nÒn kinh tÕ míi ph¸t
triÓn, nhiÒu doanh nghiÖp ®· v¬n lªn tõ søc m¹nh néi lùc,
lu«n duy tr× ®îc s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o thu nhËp æn ®Þnh
cho ngêi lao ®éng. C«ng ty cæ phÇn Dîc vµ thiÕt bÞ vËt t y tÕ
TRAPHACO lµ mét doanh nghiÖp nh vËy. Cã ®îc thµnh c«ng
nµy lµ do doanh nghiÖp ®· chän cho m×nh mét híng ®i ®óng
®¾n "§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm mang tÝnh chiÕn lîc t¹o lîi thÕ
c¹nh tranh cho doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng "
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty, cïng víi nh÷ng lý
luËn ®îc trang bÞ trong qu¸ tr×nh häc tËp nghiªn cøu t¹i trêng
§¹i häc Kinh tÕ quèc d©n vµ xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ t¹i c«ng ty,
em ®· chän ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm ë C«ng ty CP Dîc vµ TBVTYT Bé GTVT
TRAPHACO " ®Ó thùc hiÖn chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
cña m×nh.
1
Néi dung chuyªn ®Ò gåm c¸c phÇn chÝnh sau :
PhÇn I : Nh÷ng vÇn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp.
PhÇn II : Thùc tr¹ng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹i c«ng ty
TRAPHACO
PhÇn III : Mét sè gi¶i ph¸p vÒ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ë
c«ng ty TRAPHACO
2
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm
trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp.
I . Thùc chÊt cña ®a d¹ng ho¸:
1. S¶n phÈm :
1.1. Kh¸i niÖm s¶n phÈm c«ng nghiÖp :
S¶n phÈm c«ng nghiÖp hiÓu theo c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt
chÝnh lµ yÕu tè ®Çu ra cña doanh nghiÖp, lµ kÕt qu¶ cña qu¸
tr×nh biÕn ®æi c¸c yÕu tè ®Çu vµo díi sù t¸c ®éng cña t
liÖu s¶n xuÊt.
Theo quan niÖm cæ ®iÓn, s¶n phÈm c«ng nghiÖp lµ tæng
hîp c¸c ®Æc trng vËt lý ho¸ häc cã thÓ quan s¸t vµ ®îc tËp
hîp trong mét h×nh thøc ®ång nhÊt lµ vËt mang gi¸ trÞ sö
dông.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c
quan hÖ trao ®æi bu«n b¸n, s¶n phÈm c«ng nghiÖp cßn chøa
®ùng c¸c thuéc tÝnh hµng ho¸, kh«ng chØ lµ vËt mang gi¸
trÞ sö dông mµ cßn mang gi¸ trÞ trao ®æi hay gi¸ trÞ.
Theo quan ®iÓm Marketing, s¶n phÈm ®îc ®Þnh nghÜa lµ
" mäi thø cã thÓ chµo b¸n trªn thÞ trêng ®Ó chó ý, mua, sö
dông hay tiªu dïng, cã thÓ tho¶ m·n ®îc mét mong muèn hay
nhu cÇu ".
Nh vËy kh¸i niÖm vÒ s¶n phÈm hµng ho¸ mang tÝnh chÊt
phøc t¹p bëi lÏ mçi s¶n phÈm ®Òu cã nh÷ng nÐt ®Æc trng vÒ
vËt chÊt vµ t©m lý nh: chÊt lîng, mÇu s¾c, nh·n m¸c, c¸ch sö
dông, giao hµng vµ thùc hiÖn thanh to¸n, dÞch vô sau b¸n
hµng...S¶n phÈm víi nh÷ng nh·n hiÖu cô thÓ t¹o ra cho ngêi
tiªu dïng mét h×nh ¶nh, mét tÝn hiÖu ®Ó nhËn biÕt vÒ doanh
nghiÖp vµ x¸c nhËn sù hiÖn diÖn cña doanh nghiÖp trªn thÞ
trêng .
3
Mçi s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng
mét nhu cÇu, v× ®ã lµ lêi høa hÑn víi kh¸ch hµng hay ngêi
tiªu dïng. Ngêi mua thêng quan niÖm s¶n phÈm hµng ho¸ lµ
cña c¶i vËt chÊt hay dÞch vô mµ hä mua ®Ó tho¶ m·n nhu
cÇu cña m×nh do ®ã mçi s¶n phÈm ®îc coi lµ lêi gi¶i ®¸p cho
mét nhu cÇu ®· t×m thÊy trªn thÞ trêng, doanh nghiÖp ph¶i
b¸n c¸i mµ kh¸ch hµng cÇn chø kh«ng ph¶i c¸i m×nh cã.
Nghiªn cøu s¶n phÈm vÒ thùc chÊt lµ t×m hiÓu th¸i ®é
chÊp nhËn cña kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh.
1.2. Ph©n lo¹i s¶n phÈm :
C¸c doanh nghiÖp t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ lµ ®Ó b¸n
vµ do s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt
®a d¹ng nªn ph¶i ph©n lo¹i ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
c«ng t¸c kinh doanh. Trong thùc tiÔn ngêi ta ph©n lo¹i s¶n
phÈm theo rÊt nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nhng ®Ó phôc vô cho
viÖc t×m hiÓu vÒ ®a d¹ng ho¸ cã thÓ xem xÐt mét sè c¸ch
ph©n lo¹i chñ yÕu sau.
1.2.1. Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt sö dông :
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao
gåm: s¶n phÈm c«ng céng vµ s¶n phÈm c¸ nh©n.
- S¶n phÈm c«ng céng lµ s¶n phÈm mµ viÖc tiªu dïng cña
ngêi nµy kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn viÖc tiªu dïng cña ngêi
kh¸c nh ®êng x¸, cÇu cèng, c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸, c¸c di
tÝch lÞch sö...
- S¶n phÈm c¸ nh©n lµ s¶n phÈm mµ khi mét ngêi ®· tiªu
dïng th× ngêi kh¸c kh«ng thÓ tiªu dïng s¶n phÈm ®ã .VÝ dô
nh quÇn ¸o, thùc phÈm...
S¶n phÈm c¸ nh©n cã tÝnh c¹nh tranh m¹nh mÏ cßn s¶n
phÈm c«ng céng kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh.
1.2.2. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo mèi quan hÖ víi thu nhËp :
4
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm
hµng hãa th«ng thêng vµ hµng xa xØ.
- Hµng th«ng thêng lµ nh÷ng s¶n phÈm mµ mäi tÇng líp
trong x· héi cã thÓ tiªu dïng mét c¸ch b×nh thêng nh giµy
dÐp, chÊt ®èt...
- Hµng xa xØ lµ nh÷ng s¶n phÈm dµnh cho c¸c ®èi tîng cã
thu nhËp cao trong x· héi nh kim c¬ng, ¸o l«ng thó...
1.2.3. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo kh¶ n¨ng thay thÕ lÉn nhau:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao
gåm: hµng ho¸ bæ sung vµ hµng ho¸ thay thÕ
- Hµng ho¸ bæ sung lµ hµng ho¸ khi tiªu dïng ph¶i theo
mét c¬ cÊu vµ ®ång bé nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau ®îc
nh: « t« vµ x¨ng, thuèc l¸ vµ bËt löa..
- Hµng ho¸ thay thÕ lµ hµng ho¸ tiªu dïng ®éc lËp víi
nhau vµ khi cÇn cã thÓ thay thÕ cho nhau nh: bÕp ®iÖn vµ
bÕp ga, dÇu vµ than..
1.2.4. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tuæi thä cña s¶n phÈm:
- Hµng ho¸ l©u bÒn lµ hµng ho¸ cã thÓ sö dông ®îc
trong mét thêi gian dµi nh « t«, xe m¸y, nhµ cöa...
- Hµng ho¸ kh«ng l©u bÒn nh nh÷ng vËt rÎ tiÒn nhanh
háng: ®òa tre, guèc méc...
1.2.5. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tÇn sè mua:
- Hµng mua thêng xuyªn: lµ hµng ho¸ rÊt cÇn thiÕt cho
cuéc sèng hµng ngµy mµ ngêi tiªu dïng ph¶i sö dông thêng
xuyªn nh quÇn ¸o, giµy dÐp..
- Hµng mua kh«ng thêng xuyªn: lµ lo¹i hµng ho¸ mµ ngêi
tiªu dïng kh«ng tiªu dïng chóng thêng xuyªn nh quÇn ¸o cíi ...
1.2.6. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo møc ®é chÕ biÕn s¶n phÈm:
- S¶n phÈm trung gian: lµ nh÷ng s¶n phÈm cßn ph¶i tr¶i
qua mét sè bíc chÕ biÕn n÷a míi trë thµnh s¶n phÈm hoµn
5
chØnh phôc vô cho tiªu dïng nh sîi ®Ó dÖt v¶i, v¶i ®Ó may
quÇn ¸o..
- S¶n phÈm cuèi cïng lµ nh÷ng s¶n phÈm hoµn chØnh cã
thÓ phôc vô cho tiªu dïng nh xe m¸y, v¨n phßng phÈm..
1.3. N¨m møc ®é cña s¶n phÈm:
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, khi lËp kÕ ho¹ch
s¶n phÈm cña m×nh nhµ kinh doanh cÇn suy nghÜ ®Çy ®ñ
vÒ n¨m møc ®é cña s¶n phÈm.
Møc ®é c¬ b¶n nhÊt chÝnh lµ Ých lîi cèt lâi, chÝnh lµ dÞch
vô hay lîi Ých c¬ b¶n mµ kh¸ch hµng thùc sù mua. Ngßi kinh
doanh ph¶i lu«n coi m×nh lµ ngêi cung øng Ých lîi. VÝ dô nh
trong trêng hîp kh¸ch s¹n, ngêi kh¸ch nghØ ®ªm mua " sù
nghØ ng¬i vµ giÊc ngñ ".
ë møc ®é thø hai, ngêi kinh doanh ph¶i biÕn lîi Ých cèt lâi
thµnh s¶n phÈm chung chÝnh lµ d¹ng c¬ b¶n cña s¶n phÈm
®ã v× thÕ kh¸ch s¹n ph¶i lµ mét toµ nhµ cã c¸c phßng ®Ó
cho thuª.
ë møc ®é thø ba, ngßi kinh doanh chuÈn bÞ mét s¶n
phÈm mong ®îi, tøc lµ tËp hîp c¸c thuéc tÝnh vµ ®iÒu kiÖn
ngêi mua thêng mong ®îi vµ chÊp nhËn khi hä mua s¶n phÈm
®ã. VÝ dô nh kh¸ch ®Õn kh¸ch s¹n mong ®îi mét c¸i giêng
s¹ch sÏ, xµ b«ng, kh¨n t¾m vµ mét møc ®é yªn tÜnh t¬ng
®èi. V× hÇu hÕt c¸c kh¸ch s¹n cã thÓ ®¸p øng ®îc mong
muèn tèi thiÓu nµy nªn kh¸ch du lÞch thêng kh«ng cã thiªn vÞ
®èi víi kh¸ch s¹n nµo mµ hä sÏ vµo bÊt k× kh¸ch s¹n nµo
thuËn tiÖn nhÊt .
ë møc ®é thø t, ngêi kinh doanh chuÈn bÞ mét s¶n phÈm
hoµn thiÖn thªm tøc lµ s¶n phÈm bao gåm nh÷ng dÞch vô vµ
Ých lîi phô thªm lµm cho s¶n phÈm cña c«ng ty kh¸c víi s¶n
phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh. VÝ dô kh¸ch s¹n cã thÓ hoµn
6
thiÖn thªm s¶n phÈm cña m×nh b»ng c¸ch ®¨ng kÝ kh¸ch
nhanh chãng, bæ sung s÷a t¾m, b÷a ¨n ngon vµ phôc vô tèt
v.v..Cuéc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ngµy nay chñ yÕu
ë møc ®é hoµn thiÖn s¶n phÈm.
ë møc ®é thø n¨m lµ s¶n phÈm tiÒm Èn, tøc lµ nh÷ng sù
hoµn thiÖn vµ biÕn ®æi mµ s¶n phÈm ®ã cuèi cïng cã thÓ
nhËn ®îc trong t¬ng lai. Trong khi s¶n phÈm hoµn thiÖn thÓ
hiÖn nh÷ng g× ®· ®îc ®a vµo s¶n phÈm ngµy h«m nay th×
s¶n phÈm tiÒm Èn l¹i chØ nªu ra híng ph¸t triÓn kh¶ dÜ cña
nã. §©y chÝnh lµ n¬i c¸c c«ng ty t×m kiÕm tÝch cùc nh÷ng
c¸ch thøc míi ®Ó tho¶ m·n kh¸ch hµng vµ t¹o sù kh¸c biÖt
cho s¶n phÈm cña m×nh. Sù xuÊt hiÖn cña mét sè kh¸ch s¹n
thîng h¹ng mµ ë ®ã kh¸ch cã thÓ ë nhiÒu phßng lµ mét sù
®æi míi kh¸ch s¹n truyÒn thèng.
Mét sè c«ng ty ®· bæ sung cho s¶n phÈm cña m×nh
nh÷ng Ých lîi kh«ng nh÷ng tho¶ m·n mµ cßn lµm cho kh¸ch
hµng vui lßng b»ng c¸ch mang ®Õn nh÷ng sù ng¹c nhiªn bÊt
ngê cho hä khi tiªu dïng s¶n phÈm cña c«ng ty m×nh
1.4. Danh môc s¶n phÈm :
Mét danh môc s¶n phÈm lµ tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng lo¹i s¶n
phÈm vµ mÆt hµng mµ mét ngêi b¸n cô thÓ ®a ra ®Ó b¸n
cho ngêi mua. Danh môc s¶n phÈm cña mét c«ng ty sÏ cã
chiÒu réng, chiÒu dµi, chiÒu s©u vµ mét mËt ®é nhÊt ®Þnh
ChiÒu réng danh môc s¶n phÈm thÓ hiÖn c«ng ty cã bao
nhiªu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau.
ChiÒu dµi danh môc s¶n phÈm lµ tæng sè mÆt hµng cña
c«ng ty .
ChiÒu s©u danh môc thÓ hiÖn cã bao nhiªu ph¬ng ¸n cña
mçi s¶n phÈm trong mét lo¹i.
MËt ®é cña danh môc s¶n phÈm thÓ hiÖn mèi quan hÖ
mËt thiÕt ®Õn møc ®é nµo gi÷a c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau
7
xÐt theo c¸ch sö dông cuèi cïng, thiÕt bÞ s¶n xuÊt hay kªnh
ph©n phèi nµo kh¸c.
Bèn chiÒu nµy cña danh môc s¶n phÈm t¹o nªn nh÷ng
c¨n cø ®Ó x©y dùng chiÕn lîc s¶n phÈm cña c«ng ty. C«ng
ty cã thÓ khuyÕch tr¬ng doanh nghiÖp cña m×nh theo nhiÒu
c¸ch. C«ng ty cã thÓ më réng danh môc s¶n phÈm b»ng c¸ch
bæ sung nh÷ng s¶n phÈm míi. C«ng ty cã thÓ kÐo dµi tõng
lo¹i s¶n phÈm. C«ng ty cã thÓ bæ sung thªm c¸c ph¬ng ¸n
s¶n phÈm cho tõng s¶n phÈm vµ t¨ng chiÒu s©u cña danh
môc. Cuèi cïng c«ng ty cã thÓ tiÕp tôc t¨ng hay gi¶m mËt ®é
cña lo¹i s¶n phÈm tïy theo ý ®å cña c«ng ty muèn cã uy tÝn
v÷ng ch¾c trong mét lÜnh vùc hay tham gia vµo nhiÒu lÜnh
vùc.
ViÖc lËp kÕ ho¹ch danh môc s¶n phÈm chñ yÕu tïy thuéc
vµo tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ngêi ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc cña
c«ng ty c¨n cø vµo nh÷ng th«ng tin do ngêi lµm c«ng t¸c
marketing cña c«ng ty cung cÊp. Hä ph¶i ®¸nh gi¸ nh÷ng lo¹i
s¶n phÈm cÇn ph¸t triÓn, cÇn duy tr×, cÇn thu ho¹ch vµ cÇn
lo¹i bá.
2. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ sù cÇn thiÕt cña ®a d¹ng
ho¸ s¶n phÈm trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp :
2.1. Thùc chÊt cña ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm:
Trong hÖ thèng môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña mçi doanh
nghiÖp cã hai môc tiªu ®îc coi lµ c¬ b¶n, t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c
môc tiªu kh¸c ®ã lµ viÖc t¹o ra s¶n phÈm víi chÊt lîng cao phï
hîp víi nhu cÇu cña thÞ trêng vµ x· héi vµ viÖc ®¹t ®îc lîi
nhuËn tèi ®a sau mçi chu kú kinh doanh trªn c¬ së n©ng cao
hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó thùc
hiÖn cã hiÖu qu¶ hÖ thèng môc tiªu kinh tÕ-x· héi nãi chung
vµ hai môc tiªu nãi riªng mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc
c¬ cÊu s¶n phÈm hîp lý cña m×nh. TÝnh hîp lý cña mçi c¬ cÊu
8
s¶n phÈm chØ thÝch øng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh
trong mçi kú kinh doanh do ®ã khi nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy cã sù
thay ®æi th× c¬ cÊu s¶n phÈm còng ph¶i thay ®æi ®Ó ®¹t
tÝnh hîp lý míi ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¬ cÊu s¶n phÈm cña
c«ng ty ph¶i mang tÝnh " ®éng " ®Ó thÝch øng víi nÒn kinh
tÕ thÞ trêng c¹nh tranh s«i ®éng.
Sù hoµn thiÖn vµ ®æi míi c¬ cÊu s¶n phÈm cña doanh
nghiÖp ®îc thùc hiÖn theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh :
- Thu hÑp danh môc s¶n phÈm b»ng c¸ch lo¹i bá nh÷ng
s¶n phÈm lçi thêi, nh÷ng s¶n phÈm kÐm søc c¹nh tranh vµ
nh÷ng s¶n phÈm kh«ng cã kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn cho
doanh nghiÖp.
- Gi÷ nguyªn chñng lo¹i s¶n phÈm ®ang s¶n xuÊt nhng
c¶i tiÕn, hoµn thiÖn nh÷ng s¶n phÈm Êy vÒ h×nh thøc, vÒ
néi dung, t¹o thªm nhiÒu kiÓu d¸ng vµ thÕ hÖ s¶n phÈm míi .
- Bæ sung thªm vµo danh môc s¶n phÈm nh÷ng s¶n phÈm
míi phï hîp víi nhu cÇu thÞ trêng vµ xu híng ph¸t triÓn cña
khoa häc, c«ng nghÖ.
- ChuyÓn ho¸ vÞ trÝ c¸c s¶n phÈm trong c¬ cÊu s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp, ®a nh÷ng s¶n phÈm ë vÞ trÝ hµng thø lªn
vÞ trÝ hµng ®Çu hoÆc ngîc l¹i b»ng c¸ch thay ®æi ®Þnh lîng
s¶n xuÊt mçi lo¹i.
Trong thùc tÕ, c¸c híng trªn ®©y ®îc thùc hiÖn xen kÏ lÉn
nhau. NÕu c¬ cÊu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp thay ®æi theo
híng thu hÑp l¹i, ®¶m b¶o sù tËp trung cao h¬n vÒ s¶n xuÊt
th× doanh nghiÖp ph¸t triÓn theo híng chuyªn m«n ho¸. Ngîc
l¹i c¬ cÊu s¶n phÈm ®îc më réng ra, doanh nghiÖp ph¸t triÓn
theo híng ®a d¹ng ho¸...Trong nh÷ng thêi k× nhÊt ®Þnh vµ
trªn mét thÞ trêng nhÊt ®Þnh doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn
®a d¹ng ho¸ th«ng qua h×nh thøc c¶i tiÕn , hoµn thiÖn s¶n
phÈm ®· cã hoÆc lµ ®a ra nh÷ng s¶n phÈm míi hoµn toµn cã
9
thÓ cïng lo¹i hoÆc kh¸c biÖt so víi nh÷ng s¶n phÈm cò nhng
doanh nghiÖp còng cã thÓ kÕt hîp c¶ hai h×nh thøc trªn nh»m
tháa m·n ®¸p øng cao nhÊt nhu cÇu cña thÞ trêng.
Nh vËy ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp lµ viÖc
më réng danh môc s¶n phÈm, nã g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®æi
míi vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu s¶n phÈm, nh»m ®¶m b¶o doanh
nghiÖp thÝch øng ®îc víi sù biÕn ®éng cña m«i trêng kinh
doanh.
§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét néi dung cô thÓ cña ®a
d¹ng ho¸ s¶n xuÊt vµ ®a d¹ng ho¸ kinh doanh c«ng nghiÖp.
Khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, doanh nghiÖp chØ më
réng danh môc c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cña m×nh, nghÜa
lµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vÉn chØ giíi h¹n trong lÜnh
vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n
xuÊt, th× ngoµi lÜnh vùc truyÒn thèng lµ s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp, doanh nghiÖp cßn cã thÓ th©m nhËp sang c¸c lÜnh
vùc s¶n xuÊt kh¸c. Ch¼ng h¹n, th©m nhËp sang c¸c lÜnh vùc
s¶n xuÊt c«ng nghiÖp kh«ng ph¶i truyÒn thèng, sang lÜnh vùc
n«ng, l©m, ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n...Cßn khi thùc hiÖn
®a d¹ng ho¸ kinh doanh ( hay kinh doanh tæng hîp ) doanh
nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn sang c¶ lÜnh vùc th¬ng m¹i, dÞch
vô...
Mèi quan hÖ gi÷a ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ kÕ ho¹ch
ho¸ s¶n xuÊt - kinh doanh ®îc thÓ hiÖn ë chç khi x¸c ®Þnh
ph¬ng ¸n ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i
x¸c ®Þnh râ chñng lo¹i s¶n phÈm, khèi lîng s¶n phÈm cña mçi
lo¹i, thÞ trêng tiªu thô, kh¶ n¨ng ®¶m b¶o c¸c yÕu tè ®Çu
vµo, kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ®Çu t vµ dù kiÕn lîi nhuËn sÏ
®¹t ®îc.
§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét khuynh híng ph¸t triÓn
ngµy cµng phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp.
10
C¸c tæ chøc kinh tÕ lín nh tËp ®oµn kinh doanh thùc hiÖn ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm, kinh doanh ®a ngµnh vµ ®a lÜnh vùc
ho¹t ®éng. Sè lîng vµ chñng lo¹i hµng ho¸ lu th«ng trªn thÞ
trêng thùc chÊt còng lµ mét chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é ph¸t
triÓn cña mçi doanh nghiÖp còng nh cña nÒn kinh tÕ nãi
chung. NhiÒu doanh nghiÖp ®éc lËp víi c¸c quy m« kh¸c nhau
còng thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ trong thùc tÕ viÖc
thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®· kh«ng nh÷ng gióp doanh
nghiÖp ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kinh tÕ vµ phi kinh tÕ nh lîi
nhuËn hay thÕ lùc trªn thÞ trêng mµ cßn ®ãng gãp rÊt lín vµo
sù ph¸t triÓn cña toµn x· héi nhê t¹o ra nhiÒu lo¹i hµng ho¸
mang l¹i lîi Ých vµ tháa m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña ngêi tiªu
dïng.
2.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®a d¹ng ho¸ :
2.2.1. Nhu cÇu thÞ trêng ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng vµ
thêng xuyªn biÕn ®æi :
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
®êi sèng x· héi còng ngµy cµng ®îc n©ng cao vÒ nhiÒu mÆt.
Trong cuéc sèng ngµy nay, nhu cÇu cña con ngêi kh«ng chØ
bã gän ë møc ®é thÊp nh cã ¨n, cã mÆc mµ ph¶i lµ ¨n ngon
mÆc ®Ñp ngoµi ra cßn cã nhu cÇu vui ch¬i, gi¶i trÝ, nhu cÇu
thÈm mÜ rÊt cao. Nh vËy so víi tríc kia trong thêi k× kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung tù cung tù cÊp, nhu cÇu thÞ trêng mang tÝnh
cøng nh¾c vµ bÞ ¸p ®Æt bëi chÝnh c¸c yÕu tè cung, giê ®©y
nhu cÇu míi lµ nh©n tè thùc sù quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng cña
thÞ trêng. C¸c s¶n phÈm kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña
thÞ trêng khi chóng chØ mang " Ých lîi cèt lâi " ®¬n thuÇn mµ
cßn ph¶i mang tÝnh thÈm mÜ, sù tiÖn nghi vµ phong phó vÒ
chñng lo¹i. ViÖc mét lo¹i s¶n phÈm cã cïng gi¸ trÞ sö dông nh-
ng cã thªm mét sè ®Æc tÝnh kh¸c ®Ó tho¶ m·n tõng ®o¹n
thÞ trêng nhÊt ®Þnh chÝnh lµ mét biÓu hiÖn cña ho¹t ®éng
11
®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹o ra nhiÒu
mÆt hµng míi phong phó víi chÊt lîng cao t¨ng ph¬ng ¸n s¶n
phÈm ®Ó ngêi tiªu dïng cã nhiÒu c¬ héi lùa chän. Theo quy
luËt tÊt yÕu, thÞ trêng lu«n vËn ®éng vµ biÕn ®æi kh«ng
ngõng lµm n¶y sinh nh÷ng nhu cÇu míi cao h¬n, phong phó
h¬n t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc vµ còng ®ång thêi mang ®Õn
nh÷ng c¬ héi kinh doanh cho doanh nghiÖp. Trong m«i trêng
kinh doanh s«i ®éng mµ ngêi thµnh c«ng lµ ngêi biÕt " n¾m
lÊy c¸c c¬ héi ", doanh nghiÖp ph¶i lu«n b¸m s¸t c¸c diÔn
biÕn cña quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng, x©y dùng c¬ cÊu
s¶n phÈm tèi u thich øng víi sù linh ho¹t cña thÞ trêng. Thùc
tÕ cho thÊy hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp lu«n cè g¾ng lµm míi
vµ më réng danh môc s¶n phÈm cña m×nh dùa trªn sù hoµn
thiÖn kh«ng ngõng c¸c s¶n phÈm hiÖn cã song song víi viÖc
®a vµo s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng míi ®ãn ®Çu nhu cÇu thÞ
trêng, t¹o thÕ chñ ®éng cña doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng.
Sù phong phó vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng cña thÞ trêng ®· ®ßi
hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¨ng ®éng s¸ng t¹o trong viÖc t¹o
ra mét c¬ cÊu s¶n phÈm " ®éng " th«ng qua ho¹t ®éng ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm míi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong sù
c¹nh tranh khèc liÖt " th¬ng trêng lµ chiÕn trêng ".
2.2.2. Do tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ nªn chu kú sèng
cña s¶n phÈm bÞ rót ng¾n
Ngµy nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®ang diÔn
ra víi tèc ®é nhanh nh vò b·o. Mét khèi lîng ®å sé c¸c ph¸t
minh s¸ng chÕ ra ®êi ®· t¹o ra ngµy cµng nhiÒu c«ng nghÖ,
m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu míi. §iÒu ®Æc biÖt lµ hµm lîng
tri thøc hay tû träng phÇn mÒm trong c¸c c«ng nghÖ míi nµy
lµ rÊt lín chÝnh v× vËy thêi gian tån t¹i cña c¸c c«ng nghÖ
nµy rÊt ng¾n vµ ®iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp bÞ ®µo th¶i nhanh h¬n. Chu kú sèng
12
cña mét s¶n phÈm ®îc chia ra 4 pha: b¾t ®Çu, ph¸t triÓn,
b·o hoµ, suy tho¸i. C¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ ®îc ¸p
dông ngµy cµng réng r·i vµo s¶n xuÊt lµm cho giai ®o¹n b·o
hoµ vµ suy tho¸i cña mét s¶n phÈm ®Õn nhanh h¬n. Sù l¹c
hËu nhanh chãng cña c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm kh«ng cho
phÐp doanh nghiÖp tù hµi lßng víi nh÷ng g× hiÖn cã mµ ph¶i
tranh thñ n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña
khoa häc c«ng nghÖ vµ sö dông nh÷ng thµnh tùu Êy nh mét lîi
thÕ c¹nh tranh. V× vËy doanh nghiÖp ph¶i lu«n xem xÐt,
®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang ë giai ®o¹n nµo trong chu kú sèng
nÕu ®ang ë giai ®o¹n b·o hoµ doanh nghiÖp sÏ t×m c¸ch c¶i
tiÕn s¶n phÈm ®ã ®Ó kÐo dµi tuæi thä cña s¶n phÈm hoÆc
chuÈn bÞ nghiªn cøu s¶n xuÊt s¶n phÈm míi ®¸p øng nhu cÇu
phong phó cña thÞ trêng. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c ngµnh c«ng
nghÖ míi võa t¹o ®iÒu kiÖn võa thóc ®Èy doanh nghiÖp t¹o
ra nhiÒu s¶n phÈm míi, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nh
mét ph¬ng thøc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
2.2.3. Xu híng chuyªn m«n ho¸ kÕt hîp víi ®a d¹ng ho¸ trong
s¶n xuÊt kinh doanh:
ViÖc nhËn thøc ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a chuyªn m«n
ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp
lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n con ®êng, ph¬ng híng vµ
®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt t¬ng
øng.
VÒ h×nh thøc, khi møc ®é ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cµng
cao tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
cµng thÊp nhng xÐt vÒ néi dung ®ã kh«ng ph¶i lµ hai qu¸
tr×nh ®éc lËp mµ cã mèi quan hÖ rµng buéc lÉn nhau.
Thø nhÊt, b¶n th©n s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ cña doanh
nghiÖp còng ph¶i ®îc hoµn thiÖn, c¶i tiÕn vÒ h×nh thøc vµ
néi dung, t¨ng thªm kiÓu c¸ch, mÉu m· ®Ó ®¸p øng nhu cÇu
13
®a d¹ng cña thÞ trêng. Theo néi dung nµy, s¶n phÈm chuyªn
m«n ho¸ cña doanh nghiÖp ®îc ®a d¹ng theo h×nh thøc biÕn
®æi chñng lo¹i.
Thø hai, víi nhiÒu doanh nghiÖp viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm
vô chuyªn m«n ho¸ thêng kh«ng sö dông hÕt c¸c nguån lùc
s½n cã. Bëi vËy trong khi coi n©ng cao mét c¸ch hîp lý tr×nh
®é chuyªn m«n ho¸ lµ ph¬ng híng chñ ®¹o cña ph¸t triÓn
doanh nghiÖp, doanh nghiÖp vÉn cÇn më réng danh môc s¶n
phÈm ®Ó tËn dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt. Víi néi dung nµy,
®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹o thµnh " tuyÕn s¶n phÈm " hç trî
quan träng cho ph¸t triÓn chuyªn m«n ho¸.
Thø ba, cã rÊt nhiÒu ph¬ng thøc thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm nhng ®a d¹ng hãa s¶n phÈm dùa trªn c¬ së nÒn
t¶ng c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt kÜ thuËt cña chuyªn m«n ho¸
ban ®Çu mang l¹i, sÏ gi¶m bít ®îc nhu cÇu ®Çu t. §©y chÝnh
lµ rµng buéc cña chuyªn m«n ho¸ ®Õn viÖc thùc hiÖn ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
Nh vËy, ®Ó x©y dùng c¬ cÊu s¶n phÈm ®éng mang tÝnh
linh ho¹t th× b¶n th©n s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ cña doanh
nghiÖp còng ph¶i ®îc ®a d¹ng ho¸ vµ ®©y ®îc coi lµ xu híng
tÊt yÕu ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ®øng v÷ng trong m«i tr-
êng kinh doanh thiªn biÕn v¹n ho¸.
2.2.4. Ph©n t¸n rñi ro, ®¶m b¶o an toµn trong kinh doanh :
Môc tiªu chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh s¶n
xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn nhng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng c¹nh tranh khèc liÖt, sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp bÞ
®e däa bëi rÊt nhiÒu yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan. Mét c¬
héi kinh doanh cã kh¶ n¨ng thu lîi cµng lín th× møc ®é rñi ro
kinh doanh x¶y ra ®èi víi doanh nghiÖp cµng cao. C¸c nguyªn
nh©n g©y ra rñi ro cã thÓ ®Õn tõ c¸c yÕu tè néi t¹i cña
doanh nghiÖp nh m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng ®ång bé, c«ng
14
nghÖ l¹c hËu, thiÕu vèn...hay tõ m«i trêng kinh doanh nh sù
thay ®æi ®ét ngét nhu cÇu, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc,
thiªn tai...Rñi ro kinh doanh x¶y ra cã thÓ g©y thiÖt h¹i rÊt lín
cho doanh nghiÖp vÒ nhiÒu mÆt v× vËy khi x©y dùng c¸c
ph¬ng ¸n kinh doanh, doanh nghiÖp rÊt quan t©m ®Õn viÖc
ng¨n ngõa rñi ro ®¶m b¶o ®é an toµn cao nhÊt cho doanh
nghiÖp. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p gióp doanh nghiÖp gi¶m
thiÓu nh÷ng rñi ro lµ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó
t¹o ra c¸c tuyÕn s¶n phÈm víi nhiÒu thang, dßng bæ sung lÉn
nhau thay v× chØ tËp trung s¶n xuÊt mét s¶n phÈm khi c¸c
yÕu tè kh¸ch quan biÕn ®éng cã thÓ dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n
cña doanh nghiÖp.
2.2.5. §a d¹ng ho¸ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh
cña doanh nghiÖp:
HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¹m trï kinh tÕ biÓu
hiÖn tËp trung cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u,
ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c c¸c nguån lùc ®ã trong qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kinh doanh.
Mét hiÖn tîng cã tÝnh phæ biÕn tån t¹i trong c¸c doanh
nghiÖp hiÖn nay lµ c¸c nguån lùc kh«ng ®îc tËn dông hÕt
møc s¶n xuÊt thùc tÕ mµ thêng n»m díi ®êng giíi h¹n kh¶
n¨ng s¶n xuÊt. Sù l·ng phÝ nguån lùc cã thÓ do: ®Çu t kh«ng
®óng môc ®Ých, ®äng vèn lín, kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt
thiÕt bÞ m¸y mãc hay kh«ng tËn dông hÕt chÊt cã Ých cña
nguyªn liÖu...ViÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c
nguån lùc s½n cã cho phÐp doanh nghiÖp t¨ng n¨ng lùc s¶n
xuÊt, ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a ngoµi ra cßn t¨ng thªm thu
nhËp cho ngêi lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ c¸c môc tiªu
x· héi kh¸c.
Tãm l¹i, thùc hiÖn ®a d¹ng hãa s¶n phÈm ®îc coi lµ mét
xu híng tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng
15
nghiÖp gióp doanh nghiÖp tån t¹i, ph¸t triÓn v÷ng ch¾c trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn hay.
II. C¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ vµ c¸c nh©n tè ¶nh h ëng
®Õn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm :
1. C¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm :
Trong qu¸ tr×nh më réng kinh doanh c¸c doanh nghiÖp cã
thÓ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm víi nh÷ng h×nh thøc
kh¸c nhau. Sau ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm.
1.1. XÐt theo sù biÕn ®æi danh môc s¶n phÈm : cã c¸c
h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ sau ®©y:
1.1.1. BiÕn ®æi chñng lo¹i :
§ã lµ qu¸ tr×nh hoµn thiÖn vµ c¶i tiÕn c¸c lo¹i s¶n phÈm
®ang s¶n xuÊt ®ang s¶n xuÊt ®Ó gi÷ v÷ng thÞ trêng hiÖn
t¹i vµ th©m nhËp vµo thÞ trêng míi, nhê sù ®a d¹ng vÒ kiÓu
c¸ch, cÊp ®é hoµn thiÖn cña s¶n phÈm tho¶ m·n thÞ hiÕu,
®iÒu kiÖn sö dông vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nh÷ng kh¸ch
hµng kh¸c nhau. Sù hoµn thiÖn Êy cã thÓ thuÇn tuý vÒ h×nh
thøc s¶n phÈm ( kiÓu d¸ng, mÉu m· ) hoÆc vÒ néi dung s¶n
phÈm ( chÊt lîng, cÊp ®é hoµn thiÖn vÒ kü thuËt ) hoÆc c¶
vÒ h×nh thøc vµ néi dung s¶n phÈm.
1.1.2. §æi míi chñng lo¹i:
Lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm lçi thêi, nh÷ng s¶n phÈm khã tiªu
thô vµ bæ sung nh÷ng s¶n phÈm míi vµo danh môc s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp. Nh÷ng s¶n phÈm ®îc bæ sung nµy cã thÓ
lµ s¶n phÈm míi tuyÖt ®èi ( ®èi víi doanh nghiÖp vµ víi thÞ
trêng ) hoÆc s¶n phÈm míi t¬ng ®èi ( míi víi doanh nghiÖp
nhng kh«ng míi víi thÞ trêng ).
ViÖc thùc hiÖn h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nµy
g¾n liÒn víi viÖc doanh nghiÖp rêi bá mét sè thÞ trêng cò vµ
gia nhËp nh÷ng thÞ trêng míi.
16
1.1.3. H×nh thøc hçn hîp:
KÕt hîp mét sè néi dung cña h×nh thøc thø nhÊt vµ thø hai
võa nªu. NghÜa lµ doanh nghiÖp võa c¶i tiÕn, hoµn thiÖn mét
sè s¶n phÈm ®ang s¶n xuÊt, võa lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm
kh«ng sinh lîi, võa bæ sung nh÷ng s¶n phÈm míi vµo danh
môc s¶n phÈm cña m×nh.
1.2. XÐt theo tÝnh chÊt cña nhu cÇu s¶n phÈm:
1.2.1. §a d¹ng ho¸ theo chiÒu s©u nhu cÇu mçi lo¹i s¶n
phÈm:
§ã lµ viÖc t¨ng thªm kiÓu c¸ch, mÉu m· cña cïng mét lo¹i
s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng toµn diÖn nhu cÇu cña c¸c ®èi tîng
kh¸c nhau vÒ cïng mét lo¹i s¶n phÈm. VÝ dô nh doanh nghiÖp
s¶n xuÊt kem ®¸nh r¨ng cã thÓ cã kem ®¸nh r¨ng chèng
s©u r¨ng cho trÎ em, kem ®¸nh r¨ng muèi..
ViÖc thùc hiÖn h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nµy
g¾n liÒn víi viÖc ph©n ®o¹n thÞ trêng s¶n phÈm.
1.2.2. §a d¹ng ho¸ theo bÒ réng nhu cÇu c¸c lo¹i s¶n phÈm:
thÓ hiÖn ë viÖc doanh nghiÖp chÕ t¹o mét sè s¶n phÈm cã
kÕt cÊu, c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ sö dông cô thÓ kh¸c
nhau, ®Ó tho¶ m·n ®ång bé mét sè nhu cÇu cã liªn quan víi
nhau cña mét ®èi tîng tiªu dïng. VÝ dô nh doanh nghiÖp
kh«ng chØ s¶n xuÊt kem ®¸nh r¨ng mµ cßn s¶n xuÊt bµn
ch¶i ®¸nh r¨ng. ViÖc thùc hiÖn h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã tiÒm lùc lín vÒ tµi
chÝnh, c«ng nghÖ ®Ó x©y dùng doanh nghiÖp quy m« lín, c¬
cÊu s¶n xuÊt phøc t¹p.
1.2.3. §a d¹ng ho¸ theo híng tho¸t ly s¶n phÈm gèc, ®a s¶n
phÈm míi vµo danh môc cña doanh nghiÖp:
NÕu hai h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nªu trªn vÉn
lÊy mét lo¹i s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ ban ®Çu lµm c¬ së
®Ó më réng danh môc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp th× ë
17
h×nh thøc nµy s¶n phÈm ®îc më réng kh«ng cã liªn quan
®Õn s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ ban ®Çu c¶ vÒ gi¸ trÞ sö
dông vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
1.3. XÐt theo mèi quan hÖ víi sö dông nguyªn liÖu chÕ
t¹o s¶n phÈm:
1.3.1. S¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c
nhau nhng cã chung chñng lo¹i nguyªn liÖu gèc. VÝ dô, nhµ
m¸y sø võa s¶n xuÊt sø d©n dông, sø mü nghÖ, sø ®iÖn, võa
s¶n xuÊt sø vÖ sinh. C¸c s¶n phÈm nµy cã gi¸ trÞ sö dông
kh¸c nhau nhng ®Òu sö dông cao lanh vµ c¸c lo¹i men x¬ng
lµm nguyªn liÖu chÝnh.
1.3.2. Sö dông tæng hîp c¸c chÊt cã Ých chøa ®ùng trong mét
lo¹i nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt mét sè lo¹i s¶n phÈm coa gi¸ trÞ
sö dông kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n trong c«ng nghiÖp mÝa ®êng,
ngêi ta sö dông kh«ng nh÷ng tæng hîp c©y mÝa ®Ó s¶n xuÊt
ra ®êng mµ cßn ®Ó s¶n xuÊt ra cån c«ng nghiÖp, v¸n Ðp...
1.4. XÐt theo ph¬ng thøc thùc hiÖn :
1.4.1. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c nguån lùc hiÖn cã
cña doanh nghiÖp :
B»ng viÖc ¸p dông h×nh thøc nµy, doanh nghiÖp cã thÓ
tiÕt kiÖm ®îc ®Çu t, gi¶m bít thiÖt h¹i do rñi ro khi thùc hiÖn
®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, tËn dông ®îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hiÖn
cã. Tuy nhiªn sù tËn dông nµy l¹i h¹n chÕ kh¶ n¨ng më réng
danh môc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
1.4.2. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn c¬ së nguån lùc hiÖn cã kÕt
hîp víi ®Çu t bæ sung :
NghÜa lµ viÖc më réng danh môc s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i
cã ®Çu t, nhng ®Çu t nµy chØ gi÷ vÞ trÝ bæ sung nh»m
kh¾c phôc kh©u yÕu hoÆc kh©u s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp
cßn thiÕu. So víi h×nh thøc trªn, kh¶ n¨ng më réng danh môc
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®îc n©ng cao h¬n
18
1.4.3. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm b»ng ®Çu t míi:
H×nh thøc nµy thêng ®îc ¸p dông khi doanh nghiÖp ®ang
triÓn khai s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm míi, mµ kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt hiÖn t¹i kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc. Trong trêng hîp nµy
nhu cÇu ®Çu t thêng lín vµ x¸c suÊt rñi ro sÏ cao h¬n, nhng
kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®îc më réng h¬n.
Tãm l¹i, tõ c¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nªu trªn
ta thÊy, trong ph¹m vi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña
mçi doanh nghiÖp cã thÓ cã nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm, c¸c h×nh thøc nµy ®an xen cïng tån t¹i vµ bæ
sung cho nhau, u ®iÓm cña mçi h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm chØ ®îc thÓ hiÖn khi doanh nghiÖp b¶o ®¶m cho nã
nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp mµ h×nh thøc nµy ®ßi hái. Dï ¸p
dông mét hay nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm th×
còng lµm cho danh môc s¶n phÈm cña mçi doanh nghiÖp ®îc
më réng, c¬ cÊu s¶n phÈm trë nªn phøc t¹p h¬n vµ mçi doanh
nghiÖp sÏ cã thªm nhiÒu thang, dßng vµ mÆt hµng s¶n phÈm.
2. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm:
2.1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp:
2.1.1. Nhu cÇu thÞ trêng:
Trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng, mçi doanh nghiÖp ph¶i
b¸m s¸t nhu cÇu cña thÞ trêng vµ ®a ra thÞ trêng nh÷ng s¶n
phÈm vµ dÞch vô mµ thÞ trêng cÇn. ViÖc ®iÒu tra ph©n tÝch
nhu cÇu thÞ trêng ph¶i ®îc coi lµ mét trong nh÷ng c«ng t¸c
quan träng hµng ®Çu trong qu¶n lý doanh nghiÖp vµ qu¶n lý
ngµnh c«ng nghiÖp. Trong chiÕn lîc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp, yÕu tè quan träng vµ cã ¶nh hëng lín nhÊt
®Õn ph¬ng híng vµ møc ®é ®a d¹ng ho¸ chÝnh lµ nhu cÇu
thÞ trêng.
- KiÓu c¸ch mÉu m·, kÝch cì mçi lo¹i s¶n phÈm mµ thÞ tr-
êng ®ßi hái. ViÖc ph©n khóc nhu cÇu thÞ trêng cã ý nghÜa
19
quan träng trong viÖc ph©n tÝch nhu cÇu thÞ trêng vÒ mçi
lo¹i s¶n phÈm. V× vËy ®Ó cung cÊp mét hµng ho¸, dÞch vô
víi mét sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶, thêi gian cung øng cô thÓ
theo ®óng yªu cÇu cña kh¸ch hµng th× viÖc x¸c ®Þnh ®óng
ph©n ®o¹n thÞ trêng sÏ quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña
doanh nghiÖp.
- Nhu cÇu s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn ngêi tiªu dïng,
nghÜa lµ ph©n tÝch bÒ réng nhu cÇu c¸c s¶n phÈm. §Ó x¸c
®Þnh ph¬ng híng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm còng cÇn ph¶i xem
xÐt ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm, kÕt cÊu vµ tÝnh
chÊt s¶n phÈm.
- C¸c lo¹i s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ. ViÖc nghiªn cøu
ph©n tÝch nµy nh»m h¹n chÕ rñi ro trong khi ph¸t triÓn ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm.
- Sù vËn ®éng cña s¶n phÈm trong chu kú sèng cña nã.
ViÖc ®a d¹ng ho¸ nÕu nh»m vµo s¶n phÈm ®ang ë pha suy
tho¸i th× sÏ lµm t¨ng rñi ro kinh doanh.
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ b»ng
s¶n phÈm kh«ng míi ®Ých thùc ( ®· cã trªn thÞ trêng ) th×
mét viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu lµ ph¶i xem xÐt ®¸nh gi¸ phÇn
thÞ trêng cßn l¹i cña mét s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp cã thÓ
x©m nhËp.
Nhu cÇu TT Dung lîng _ PhÇn TT mµ c¸c DN
kh¸c
vÒ SP cña DN thÞ trêng cã kh¶ n¨ng
cung øng
Tãm l¹i viÖc nghiªn cøu, ph©n tÝch sù ¶nh hëng cña nh©n
tè chñng lo¹i vµ dung lîng nhu cÇu trªn thÞ trßng ®Ó x¸c
®Þnh ph¬ng híng vµ møc ®é ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm kh«ng
chØ ë mÆt lîng mµ cßn ë c¶ tÝnh chÊt, nhu cÇu vµ quan hÖ víi
c¸c s¶n phÈm liªn quan kh¸c.
20