Giải pháp để phát triển thị trường chứng khoán ở việt nam
- 35 trang
- file .doc
PHÇN Më §ÇU
C«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ®Ó nµy cña níc ta trong
nh÷ng n¨m qua ®· vµ kÐo theo hµng lo¹t nh÷ng thay ®æi
tÝch cùc t¹o nªn nh÷ng c¬ së quan träng ban ®Çu ®Ó tiÕn tíi
mét thÞ trêng tµi chÝnh ®¶m b¶o cho sù t¨ng trëng vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng.
§Ó cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ víi sù
tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nh ë níc ta hiÖn nay
®ßi hái ngµy cµng nhiÒu vèn. Bªn c¹nh vèn cña Nhµ n íc cÇn
ph¶i huy ®éng vèn cña d©n c trong níc vµ níc ngoµi. VÊn ®Ò
huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn lµ mét trong
nh÷ng nhiÖm vô chiÕn lîc quan träng. Thùc tiÔn sinh ®éng
cña c«ng cuéc ®æi míi á níc ta ®· chØ ra r»ng ®Ó ®¸p øng
yªu cÇu vÒ vèn ®Æc biÖt lµ vèn trung vµ dµi h¹n nh»m thùc
hiÖn sù nghiªp CNH- H§H ®Êt níc th× viÖc x©y dùng TTCK ë
níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ rÊt cÇn thiÕt nh trong NghÞ
quyÕt ®¹i héi §¶ng VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· kh¼ng
®Þnh “ph¶i x©y dùng thÞ trêng vèn tõng bíc h×nh thµnh
TTCK”. ViÖt Nam hiÖn nay tÝn dông th¬ng m¹i vÒ cæ phiÕu
míi ra ®êi TTCK chÝnh thøc ho¹t ®éng tõ th¸ng 7/ 2000
chÝnh lµ sù ®ßi hái cÊp thiÕt cña ®êi sèng kinh tÕ nh÷ng
kiÕn thøc vÒ TTCK- mét vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®îc rÊt nhiÒu
c¸c ngµnh c¸c cÊp, c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c doanh nghiÖp vµ
sinh viªn quan t©m. ThÞ trêng vèn nãi chung vµ TTCK nãi
riªng lµ mét thùc thÓ phøc t¹p vµ lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao
cña kinh tÕ ®èi víi níc ta. Em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: ‘’Gi¶i
1
ph¸p ®Ó ph¸t triÓn ThÞ trêng chøng kho¸n ë ViÖt
nam’’, bµi viÕt ®· song nhng kh«ng thÓ nµo tr¸nh ®îc nh÷ng
h¹n chÕ vµ sai sãt, rÊt mong sù quan t©m gãp ý, gióp ®ì cña
c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n.
2
phÇn i: Lý luËn chung
I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÞ trêng chøng kho¸n.
1. Kh¸i niÖm vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn thÞ tr-
êng chøng kho¸n.
a. Kh¸i niÖm.
Kh¸i niÖm vÒ thÞ trêng chøng kho¸n rÊt ®a d¹ng vµ
phong phó cho ®Õn nay cha cã mét ®Þnh nghÜa chung cho “thÞ
trêng chøng kho¸n (TTCK)”.
Theo nghiªn cøu cña c¸c nhµ chuyªn m«n th× thÞ trêng
chøng kho¸n cã tiÕng Latinh lµ Btursa, cã nghÜa lµ “c¸i vÝ ®ùng
tiÒn! Cßn gäi lµ “Së giao dÞch chøng kho¸n”. §ã lµ mét thÞ trêng
cã tæ chøc vµ ho¹t ®éng cã ®iÒu khiÓn (The Stock Exchange-
dÞch ra tiÕng ViÖt lµ thÞ trêng chøng kho¸n, theo ch÷ H¸n lµ
chøng kho¸n giao dÞch së, Së lµ n¬i chèn, cßn giao dÞch lµ ho¹t
®éng mua b¸n trao ®æi).
Theo “Longman Dictionary of Business English-1985” th×
TTCK ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: “An organized market Where
Securities are Bought Sold undiel fixed rule”. DÞch ra tiÕng ViÖt
®ã lµ mét thÞ trêng cã tæ chøc lµ n¬i chøng kho¸n ®îc mua b¸n
tu©n theo nh÷ng qui t¾c ®· Ên ®Þnh. §Þnh nghÜa nµy ®· ®a
ra mét ®Þnh nghÜa nªu lªn ®îc c¸c lo¹i chøng kho¸n (Securities)
®ã lµ cæ phiÕu (Share) vµ tr¸i phiÕu (Bond). Chøng kho¸n thùc
ra lµ tõ ghÐp cña hai tõ ®ång nghÜa. Chøng vµ kho¸n ®Òu cã
nghÜa lµ b»ng cø (Evidence). Trong tiÕng Anh ngêi ta dïng tõ
Secueitier cã nghÜa Writen Evidence of Ownership. Tõ nh÷ng
3
ph©n tÝch trªn cã thÓ hiÓu mét c¸ch c¨n b¶n “chøng kho¸n” lµ
b»ng chøng giÊy tr¾ng mùc ®en vÒ quyÒn së h÷u.
Cïng víi sù ph¸t triÓn ®æi míi cña thÞ trêng vèn, thÞ trêng
tiÒn tÖ, sù ®a d¹ng ho¸ trong ®êi sèng kinh tÕ. ThuËt ng÷ thÞ
trêng chøng kho¸n ®· tho¸t ly ®Þnh nghÜa ban ®Çu vµ cã thªm
nh÷ng néi dung míi.
Dï cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ “TTCK” nhng mçi ®Þnh
nghÜa chØ cung cÊp mét kh¸i niÖm tæng qu¸t vÒ mét vÊn ®Ò
nµo ®ã. V× vËy sÏ thËt lµ thiÕu sãt khi 0ta nghiªn cøu vÒ “TTCK”
mµ chØ ®øng trªn gãc ®é mét ®Þnh nghÜa nµo ®ã mµ muèn
hiÓu ®îc vÊn ®Ò th× ph¶i nghiªn cøu qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ
ph¸t triÓn l©u dµi cña nã.
b. LÞch sö h×nh thµnh ph¸t triÓn “TTCK”
LÞch sö loµi ngêi ®· ra ®êi vµ tån t¹i hµng ngµn n¨m nay.
Trong ®ã lÞch sö ph¸t triÓn x· héi loµi ngêi ®· tr¶i qua c¸c h×nh
th¸i x· héi kh¸c nhau tõ thÊp ®Õn cao. øng víi mçi h×nh th¸i x·
héi kh¸c nhau th× cã mét lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
kh¸c nhau t¬ng øng víi chóng x· héi muèn tån t¹i th× ph¶i lao
®éng s¶n xuÊt ra hµng ho¸, cña c¶i vËt chÊt phôc vô nhu cÇu
con ngêi.
Trong ®ã thÞ trêng chøng kho¸n lµ h×nh thøc ph¸t triÓn
cao cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. ThÞ trêng chøng kho¸n nguyªn
thuû ®· tån t¹i hµng tr¨m n¨m nay. Vµo kho¶ng gi÷a thÕ kû XI
ë t¹i nh÷ng thµnh phè trung t©m bu«n b¸n ë ph¬ng T©y, c¸c
th¬ng gia thêng tô tËp t¹i c¸c qu¸n Cafe ®Ó th¬ng lîng viÖc
mua b¸n, trao ®æi c¸c lo¹i hµng ho¸ (n«ng s¶n, kho¸ng s¶n,
4
ngo¹i tÖ vµ gi¸ kho¸n ®éng ...). §iÓm ®Æc biÖt lµ t¹i c¸c cuéc
th¬ng lîng nµy, c¸c th¬ng gia chØ dïng lêi nãi ®Ó trao ®æi víi
nhau, kh«ng cã hµng ho¸, ngo¹i tÖ, gi¸ kho¸n ®éng s¶n, hay
bÊt cø mét lo¹i giÊy tê nµo. Nh÷ng cuéc th¬ng lîng nµy nh»m
thèng nhÊt víi nhau, hîp ®ång mua b¸n, trao ®æi. Kh«ng biÕt do
sù ph¸t triÓn cña c¸c th¬ng gia hay hiÖu qu¶ cña kiÓu “th¬ng l-
îng” nµy mµ sè lîng ngêi tham gia ngµy cµng ®«ng lªn. §Õn cuèi
thêi Trung cæ, phiªn chî riªng nµy trë thµnh mét thÞ trêng vµ
kho¶ng c¸ch c¸c phiªn chî ngµy cµng rót ng¾n. Nh÷ng qui íc
trao ®æi dÇn dÇn ®îc tu bæ thµnh c¸c qui t¾c cã gi¸ trÞ b¾t
buéc ®èi víi ngêi tham gia. Tõ ®ã thÞ trêng chøng kho¸n b¾t
®Çu ®îc h×nh thµnh.
§Õn 1986 ë mét sè níc, c¸c gi¸ trÞ ®éng s¶n ®· lÇn lît ®îc
yÕt gi¸ trªn hÖ thèng vi tÝnh c¸c (yÕt gi¸ liªn tôc) nh vËy viÖc
yÕt gi¸ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, kh«ng cßn ®îc tËp trung n÷a,
kh«ng ®îc giao dÞch díi d¹ng giao miÖng. C¸c nhµ giao dÞch sÏ
truyÒn lÖnh cho c«ng ty chøng kho¸n cña m×nh th«ng qua
®iÓm cuèi m¹ng vi tÝnh.
N¨m 1991, hÖ thèng RELIT ®· tiªu chuÈn ho¸ tiÕn tr×nh
thanh to¸n tiÒn vµ giao dÞch chøng kho¸n. Sau khi ®· giao dÞch
th¬ng lîng trªn thÞ trêng.
+ Thµnh lËp c¸c thÞ trêng biÕn tíng: 1986 ë Ph¸p lËp thÞ
trêng Matif, 1987 thÞ trêng Monep. C¸c thÞ trêng nµy lËp ra cho
c¸c nhµ qu¶n lý hå s¬ chøng kho¸n phßng ngõa c¸c rñi ro liªn
quan ®Õn biÕn ®éng vÒ cæ phiÕu, tØ lÖ l·i suÊt, tØ gi¸ hèi
®o¸i. Vµ thÞ trêng nµy còng cã môc ®Ých t¨ng vèn kh¶ duy trªn
5
thÞ trêng giao ngay qua kh¶ n¨ng kinh doanh chªnh lÖch gi¸. Vµ
®©y còng lµ thÞ trêng thùc sù trong thêi ®¹i míi.
Sù h×nh thµnh cña “TTCK” trªn thÕ giíi vµo thÕ kØ 15 vµ
cïng víi th¨ng trÇm cña lÞch sö nã vÉn tån t¹i ®Õn ngµy nay. Sau
nhiÒu n¨m chê ®îi vµ chuÈn bÞ vµo ngµy 11.7.1998. ChÝnh phñ
níc ta ®· ký nghÞ ®Þnh 18/CP ban hµnh vÒ chøng kho¸n vµ thÞ
trêng chøng kho¸n. Vµ ngµy ®ã còng lµ ngµy ®¸nh dÊu sù ra
®êi cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam.
2. Vai trß TTCK trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi cña m×nh, TTCK ®· cho
thÊy vÞ trÝ kh«ng thÓ thiÕu cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng. Nã cã vai trß quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ
cña c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng. TTCK lµ kªnh bæ sung
nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho Nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp. Nã
lµ yÕu tè h¹ tÇng quan träng nhÊt mét c«ng cô ®em l¹i nhiÒu lîi
Ých. Vai trß cña TTCK th× rÊt lµ nhiÒu nhng nh×n chung l¹i th×
nã cã c¸c vai trß chñ yÕu sau:
a) T¹o vèn cho nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Nh ta ®· thÊy trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung
kh«ng cã kh¸i niÖm vÒ giao lu vèn vµ còng kh«ng cã nhu cÇu vÒ
tiÒn vµ vèn ®Ó ®Çu t cho s¶n xuÊt. NÒn kinh tÕ ho¹t ®éng nh
mét cç m¸y chøng nh¾c díi sù chØ ®¹o tËp trung cña Nhµ níc.
C¬ chÕ ph©n phèi b×nh qu©n theo gi¸ c¶ bao cÊp ®· lµm tª
liÖt chøc n¨ng cña ®ång tiÒn ph¸ vì quan hÖ cung cÇu vµ qui
luËt gi¸ trÞ. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn quÌ quÆt.
6
Khi chuyÓn sang ch¬ chÕ thÞ trêng doanh nghiÖp chñ
®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh c¸c vÊn ®Ò ®Òu do thÞ trêng
quyÕt ®Þnh. T¹o m«i trêng c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp.
Nhu cÇu giao lu vÒ vèn ®· xuÊt hiÖn, ph¶n ¸nh qui luËt cung
cÇu vµ qui lô©t gi¸ trÞ. Nhu cÇu nµy b¾t nguån tõ hai phÝa: ng-
êi cÇn vèn vµ ngêi cã vèn.
Ngêi ta vÝ thÞ trêng chøng kho¸n, nh mét trung t©m thu
gom mäi nguån vèn tiÕt kiÖm lín nhá cña tõng bé phËn d©n c,
nh mét nam ch©m cùc m¹nh thu hót nguån vèn to lín tõ níc
ngoµi, thu hót nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi tõ c¸c doanh nghiÖp,
c¸c tæ chøc tµi chÝnh, chÝnh phñ, t¹o thµnh mét nguån vèn
khæng lå cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ång thêi nã t¹o ra cho c¸c
doanh nghiÖp cã vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thu
®îc lîi nhuËn nhiÒu h¬n, kÝch thÝch doanh nghiÖp sö dông vèn
cã hiÖu qu¶ b»ng c¸ch võa s¶n xuÊt võa mua b¸n chøng kho¸n.
TTCK gióp Nhµ níc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n nh ng©n s¸ch,
h¹ tÇng c¬ së, trùc tiÕp c¶i thiÖn ®êi sèng cña ngêi tiªu dïng.
b. ThÞ trêng chøng kho¸n t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh
nghiÖp sö dông vèn kinh doanh vµ cã hiÖu qu¶ h¬n.
Kh¶ n¨ng linh ®éng tøc th× cña chøng phiÕu lµ mét yÕu tè
rÊt cÇn ®èi víi nhµ ®Çu t khi ®Çu t vèn.
ThÞ trêng chøng kho¸n gióp doanh nghiÖp sö dông vèn linh
ho¹t vµ tèi u. Khi mét doanh nghiÖp cÇn vèn ®Ó më réng qui m«
doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng kho¸n ®Ó huy
®éng vèn. Ph¬ng thøc nµy cßn gäi lµ “vay vèn qua ph¸t hµnh”.
Doanh nghiÖp vay vèn cña ngêi cã tiÒn tÝch luü. Nh÷ng ngêi nµy
7
mong muèn ®Çu t tiÒn nhµn rçi vµo gi¸ trÞ ®éng s¶n. Doanh
nghiÖp ph¸t hµnh cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu ®Ó ngêi d©n ghi
mua, ph¸t hµnh cæ phiÕu doanh nghiÖp t¨ng vèn tù cã b»ng
c¸ch gãp vèn, cæ phiÕu. Khi ph¸t tr¸i phiÕu doanh nghiÖp ®·
t¨ng nguån vèn vay d©n.
Ngîc l¹i khi doanh nghiÖp cha cã c¬ héi s¶n xuÊt kinh
doanh, doanh nghiÖp cã thÓ dù tr÷ chøng kho¸n nh mét tµi s¶n
kinh doanh.
MÆt kh¸c TTCK cßn gióp doanh nghiÖp x©m nhËp lÉn
nhau th«ng qua viÖc mua b¸n cæ phiÕu viÖc s¸t nhËp më réng
hîp ®ång kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Òu ®îc thùc hiÖn
th«ng qua TTCK.
MÆc dï c¸c chøng kho¸n ®îc mua b¸n trªn thÞ trêng nh
mua b¸n tµi s¶n doanh nghiÖp, nhng vèn kh¶ dông cña nÒn kinh
tÕ lu«n ®îc ph¸t triÓn vµ duy tr×. ThËm chÝ khi mét doanh
nghiÖp bÞ ph¸ s¶n nã còng kh«ng mÊt ®i nã sÏ b¸m vµo tay mét
cæ ®«ng kh¸c vµ cæ ®«ng nµy sÏ duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c
HDDN.
c. C«ng cô ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, dù ®o¸n t¬ng lai.
ThÞ trêng chøng kho¸n biÕn ®éng rÊt phøc t¹p vµ nhanh
chãng. §Ó lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t thÝch hîp ngêi ta ph¶i cã ph-
¬ng ph¸p x¸c ®Þnh cho tõng t×nh h×nh cô thÓ víi tham väng
theo dâi sù biÕn ®éng chung cña gi¸ c¶ cña chøng kho¸n ngêi ta
®· cè g¾ng t×m c¸c biÖn ph¸p x¸c ®Þnh kh¸c nhau. §ã lµ lÝ do
ra ®êi chØ sè thÞ trêng (market index) c¸c chØ sè cung cÊp
th«ng tin vÒ thÞ trêng nãi chung.
8
Sù h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n cña mét doanh
nghiÖp trªn thÞ trêng chøng kho¸n ®· bao hµm sù ®¸nh gi¸
thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp ®ã. Trong hiÖn t¹i vµ dù ®o¸n
trong t¬ng lai. ThÞ trêng cæ phiÕu cao hay thÊp biÓu hiÖn møc
®é ®Çu t tµi chÝnh. Tr¹ng th¸i kinh tÕ cña doanh nghiÖp ®Æc
biÖt lµ møc ®é cæ tøc mµ c¸c cæ ®«ng ®îc hëng vµ gi¸ thÆng
d cña cæ phiÕu thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng mang l¹i lîi tøc vµ thu nhËp
cho doanh nghiÖp cho cæ ®«ng cña m×nh. Thuêng nh÷ng
doanh nghiÖp lµm ¨n tèt, th× cã kh¶ n¨ng tr¶ lîi tøc cæ phÇn
cao vµ chØ cã doanh nghiÖp cã qu¶n lý tèt míi ¨n lªn lµm ra. Tuy
nhiªn cã nh÷ng cæ phiÕu cæ tøc khiªm tèn vÉn cã gi¸ trÞ thÞ tr-
êng cao. V× ®ã lµ doanh nghiÖp cã nhiÒu triÓn väng trong t¬ng
lai.
Nh×n chung thÞ trêng chøng kho¸n cßn vèn vµo c¸c chøc
n¨ng kh¸c nh chøc n¨ng TTCK khuyÕn khÝch d©n chóng tiÕt
kiÖm vµ sö dông nguån vèn tiÕt kiÖm vµo c«ng cuéc ®Çu t.
TTCK lµ c«ng cô lµm gi¶m ¸p lùc l¹m ph¸t, TTCK ®¶m b¶o tÝnh
thanh kho¶n cho sè tiÒn tiÕt kiÖm ®Çu t dµi h¹n TTCK t¹o thãi
quen ®Çu t... nhng ba chøc n¨ng trªn lµ ba chøc n¨ng quan
träng ®Æc biÖt, dï ®Ó ý ë tÇm vi m« hay vÜ m«.
3. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng vµ ®iÒu kiÖn cho sù h×nh thµnh
TTCK
a. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng.
Sù ho¹t ®éng cña TTCK lµ rÊt phøc t¹p, nhng nh×n chung
nã ho¹t ®éng tu©n theo c¸c nguyªn t¾c sau:
9
+ Nguyªn t¾c trung gian thÞ trêng chøng kho¸n ho¹t ®éng
kh«ng ph¶i trùc tiÕp do nh÷ng ngêi muèn mua hay b¸n chøng
kho¸n thùc hiÖn mµ do ngêi m«i giíi trung gian thùc hiÖn. §©y lµ
nguyªn t¾c trung gian c¬ b¶n cho tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ
trêng chøng kho¸n.
Nguyªn t¾c trung gian nh»m b¶o ®¶m c¸c lo¹i chøng
kho¸n ®îc giao dÞch lµ chøng kho¸n thùc vµ thÞ trêng chøng
kho¸n ho¹t ®éng lµnh m¹nh, ®Òu ®Æn, hîp ph¸p vµ ngµy cµng
ph¸t triÓn, b¶o vÖ lîi Ých cña ngêi ®Çu t. Trong ®ã cã m«i giíi
trung gian vµ th¬ng gia chøng kho¸n.
* Nguyªn t¾c ®Êu gi¸: mäi viÖc mua b¸n chøng kho¸n
®Òu ph¶i tu©n thñ theo nguyªn t¾c ®Êu gi¸. V× vËy kh«ng
ph¶i b¹n muèn mua lµ mua ®îc ngay mµ nã cßn phô thuéc vµo
nhiÒu yÕu tè kh¸c. HiÖn nay cã ba h×nh thøc ®Êu gi¸ c¬ b¶n.
+ §Êu gi¸ trùc tiÕp: c¸c nhµ m«i giíi trùc tiÕp gÆp nhau.
Th«ng qua mét trung gian (chuyªn gia chøng kho¸n t¹i quÇy giao
dÞch trong s©n).
+ §Êu gi¸ gi¸n tiÕp: lµ h×nh thøc c¸c m«i giíi kh«ng trùc
tiÕp gÆp nhau.
+ §Êu gi¸ tù ®éng: lµ h×nh thøc ®Êu gi¸ qua hÖ thèng
Computer nèi m¹ng gi÷a m¸y chñ vµ c¸c c¬ së giao dÞch víi hÖ
m¸y vµ c«ng ty chñ m¸y kho¸n thµnh viªn.
* Nguyªn t¾c c«ng khai: lµ nguyªn t¾c mµ tÊt c¶ c¸c ho¹t
®éng trªn thÞ trêng chøng kho¸n ra c«ng chóng ®Òu ®îc c«ng
khai, nh lµ c¸c lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ trêng chøng kho¸n,
10
t×nh h×nh tµi chÝnh. KÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c c«ng ty cã
chøng kho¸n ®¨ng ký niªm yÕt trªn thÞ trêng, sè lîng vµ gi¸ c¶
tõng lo¹i chøng kho¸n ®· mua b¸n ®Òu ®îc th«ng b¸o c«ng khai
trªn thÞ trêng vµ trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
b) §iÒu kiÖn cho sù h×nh thµnh TTCK
Kh«ng ph¶i bÊt k× lóc nµo ta muèn thµnh lËp TTCK lµ cã
thÓ thµnh lËp ®îc ngay. Mµ muèn thµnh lËp TTCK vµ ho¹t ®éng
cã hiÖu qu¶ th× ph¶i ®¶m b¶o mét sè nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt
®Þnh.
* §iÒu kiÖn vÒ cæ phÇn ho¸ cã nÒn kinh tÕ æn ®Þnh råi
vÊn ®Ò t¹o nguån hµng cho thÞ trêng. G¾n liÒn víi lÜnh vùc nµy
lµ ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ vµ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng
ty còng nh tr¸i phiÕu chÝnh phñ.
§Ó t¹o m«i trêng cho cæ phÇn ho¸ chóng ta ph¶i: x©y
dùng c¬ së d÷ liÖu ®Ó ph©n lo¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc,
trªn c¬ së ®ã qu¶n lý vµ ¸p dông h×nh thøc cæ phÇn ho¸ cho
tõng lo¹i h×nh. Xö lý vÊn ®Ò nî tån ®äng, trªn c¬ së n©ng cao
tµi s¶n cã cña doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh cæ
phÇn.
X©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n vµ ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ doanh
nghiÖp.
* §iÒu kiÖn ph¸p lý: thÞ trêng chøng kho¸n liªn quan ®Õn
vÊn ®Ò së h÷u, quan hÖ vay mîn vµ quan hÖ kinh tÕ gi÷a chñ
thÓ vµ toµn bé ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Bëi vËy cã rÊt nhiÒu v¨n
b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña TTCK. Do nhu cÇu vÒ
11
vèn cao nªn trong giai ®o¹n ®Çu TTCK ho¹t ®éng sÏ kh«ng cã
tæ chøc nÕu kh«ng cã hÖ thèng ph¸p lÝ ®iÒu chØnh kÞp thêi.
V× vËy x©y dùng hÖ thèng ph¸p lý lµ ®iÒu kiÖn quan träng t¹o
hµnh lang ph¸p lý cho TTCK ph¸t triÓn lµ tiªu ®Ò duy tr× lßng
tin vµ b¶o vÖ c¸c nhµ ®Çu t.
Cã nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lÝ ®îc x©y dùng.
+ LuËt /ph¸p lÖnh nghÞ ®Þnh vÒ CK vµ TTCK.
+ LuËt /nghÞ ®Þnh vÒ lu gi÷ CK.
+ LuËt/ nghÞ ®Þnh vÒ Uû ban CK quèc gia.
+ Quy ®Þnh vÒ niªm yÕt, giao dÞch, quÜ ®Çu t...
Nh÷ng v¨n b¶n gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn TTCK:
+ LuËt d©n sù
+ LuËt th¬ng m¹i.
+ LuËt ThuÕ.
+ LuËt doanh nghiÖp.
+ LuËt ®Çu t.
* §iÒu kiÖn kÜ thuËt vµ tæ chøc.
§Ó gióp cho ho¹t ®éng trªn thÞ trêng diÔn ra tr«i ch¶y,
hiÖu qu¶ cÇn x©y dùng mét hÖ thèng giao dÞch, hÖ thèng xö lý
d÷ liÖu, hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng thanh to¸n bï trõ, lu gi÷
chøng kho¸n víi m« h×nh vµ møc ®é tù ®éng ho¸ thÝch hîp
®¸p øng ®îc khèi lîng giao dÞch ban ®Çu, mÆt kh¸c tÝnh ®îc
xu híng më réng cña thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng cã thÓ n©ng cÊp
12
trªn c¬ së cã s½n. Bªn c¹nh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho TTCK
cÇn ph¸t triÓn c¸c tæ chøc ho¹t ®éng trªn thÞ trêng.
+ C¸c c«ng ty b¶o hµnh ph¸t hµnh CK.
+ C¸c c«ng ty m«i giíi CK.
+ C¸c c«ng ty giao dÞch CK cho chÝnh m×nh.
+ C¸c quÜ ®Çu t.
+ tæ chøc t vÊn.
+ Nh©n viªn giao dÞch C/I.
X©y dùng hÖ thèng tiªu chuÈn kÕ to¸n quèc tÕ ¸p dông
thèng nhÊt trong toµn ngµnh. §ång thêi ph¸t triÓn c¸c c«ng ty
kiÓm to¸n trong vµ ngoµi níc ®¸p øng yªu cÇu thÈm ®Þnh c¶
hai phÝa c¸c tæ chøc CK c¸c tæ chøc KDCK.
* §iÒu kiÖn vÒ con ngêi.
Nh©n tè con ngêi ®ãng vÞ trÝ hÕt søc quan träng ®èi víi
sù thµnh c«ng cña TTCK. V× ®©y lµ mét ngµnh míi, rñi ro cao
nªn ph¶i cã ®éi ngò c¸n bé nhanh nhËy, tinh th«ng nghiÖp vô vµ
cã t c¸ch. V× vËy cÇn ®µo t¹o c¸n bé cho TTCK, cÇn thùc hiÖn
tríc khi thµnh lËp TTCK kho¶ng ba n¨m c¸c ®èi tîng c¸n bé cÇn
®µo t¹o.
+ C¸n bé qu¶n lý gi¸m s¸t thÞ trêng, c«ng t¸c t¹i ñy ban
chøng kho¸n.
+ C¸n bé qu¶n lý, ®iÒu hµnh t¹i së giao dÞch CK vµ t¹i c¸c
hÖ thèng phô trî.
+ Nh©n viªn KDCK t¹i c¸c c«ng ty KDCK.
13
4. u vµ nhîc ®iÓm cña TTCK.
a. Nh÷ng u ®iÓm.
+ ThÞ trêng chøng kho¸n khuyÕn khÝch d©n chóng tiÕt
kiÖm vµ thu hót mäi nguån vèn nhµn rçi vµo ®Çu t. Nhê TTCK
mµ ®¹i ®a sè d©n chóng ®Òu cã thÓ tha gia ®îc vµ c«ng cuéc
®Çu t Ýt ái cña m×nh lµm cho vèn ®Çu t sÏ sinh lêi vµ l¹i lµm
cho kÝch thÝch ý thøc tiÕt kiÖm ®Ó ®Çu t trong d©n chóng.
+ ThÞ trêng chøng kho¸n lµ ph¬ng tiÖn huy ®éng vèn. Tr-
íc ®©y c¸c ®¬n vÞ kinh doanh phô thuéc lín vµo ng©n nµy ®Ó
cã vèn kinh doanh. Ngµy nay c¸c ®¬n vÞ kinh doanh còng nh
Nhµ níc huy ®éng vèn trùc tiÕp tõ c¸c nguån tiÕt kiÖm b»ng
c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu hay tr¸i phiÕu.
+ ThÞ trêng chøng kho¸n lµ c«ng cô gióp Nhµ níc thùc hiÖn
ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vÒ mÆt kinh tÕ Nhµ níc
vay tiÒn cña d©n lµ thiÕt thùc vµ lµnh m¹nh. V× chÝnh phñ
kh«ng ph¶i th«ng qua ng©n hµng ®Ó ph¸t hµnh thªm tiÒn vµo
lu th«ng. T¹o ra søc Ðp l¹m ph¸t th«ng qua TTCK viÖc ph¸t hµnh
tr¸i phiÕu hÕt søc thuËn lîi.
+ TTCK lµ c«ng cô kiÓm so¸t thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi.
TTCK lµ c«ng cô cho phÐp kiÓm so¸t vèn §TNN tèt nhÊt v× nã
ho¹t ®éng c«ng khai.
+ TTCK lu ®éng ho¸ mäi nguån vèn trong níc. Mét khi viÖc
®Çu t vµo doanh nghiÖp lµ cã lîi cho tÇng líp d©n tõ th× qua
TTCK c¸c kho¶n tiÕt kiÖm s½n sµng tõ bá bÊt ®éng ho¸, chÊp
nhËn vµo qu¸ tr×nh ®Çu t.
14
+ ThÞ trêng CK lµ ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸:
cæ phÇn ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ doanh nghiÖp Nhµ níc sang
c«ng ty cæ phÇn. §ßi hái ph¶i cã TTCK, TTCK lµ c¬ së, lµ tiÒn
®Ò vËt chÊt cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®i ®óng trËt tù ph¸p
luËt, phï hîp víi t©m lý ngêi ®Çu t.
+ TTCK kÝch thÝch doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®µng hoµng
h¬n: Nhê TTCK c¸c doanh nghiÖp míi cã thÓ ®em b¸n ph¸t
hµnh cæ phiÕu; tr¸i phiÕu cña hä mµ ban qu¶n lý TTCK chØ
chÊp nhËn cæ phiÕu, tr¸i phiÕu hîp lÖ: nh kinh doanh hîp ph¸p,
tµi chÝnh lµnh m¹nh... d©n chóng còng mua cæ phiÕu cña c«ng
ty thµnh ®¹t. V× vËy sÏ kÝch thÝch doanh nghiÖp ho¹t ®éng
®µng hoµng h¬n.
b. Nh÷ng nhîc ®iÓm.
Nh ®· nªu trªn TTCK cã vai trß tÝch cùc trong huy ®éng
vèn song nã chØ ph¸t huy khi ho¹t ®éng tèt, ®¶m b¶o lµnh
m¹nh cÇn thiÕt.
Nhng bªn c¹nh ®ã TTCK cã nhiÒu mÆt tiªu cùc cÇn tr¸nh
®Ó h¹n chÕ thÊp nhÊt nh÷ng rñi ro t¹o ®iÒu kiÖn cho nã ph¸t
huy hÕt vai trß cña nã.
+ YÕu tè ®Çu c¬: yÕu tè nµy lµm ¶nh hëng d©y truyÒn
lµm cho cæ phiÕu cã thÓ t¨ng gi¸ cao gi¶ t¹o, ®iÒu nµy cã thÓ
dÉn ®Õn sù khan hiÕm hay thõa th·i lµm cho gi¸ cæ phiÕu t¨ng
gi¶m ®ét biÕn.
+ Mua b¸n néi gi¸n: §©y lµ hiÖn tîng mét c¸ nh©n nµo
®ã lîi dông viÖc lµm thu ®îc nh÷ng th«ng tin néi bé cña mét
15
®¬n vÞ kinh tÕ ®Ó mua hoÆc b¸n cæ phiÕu cña ®¬n vÞ ®ã
nh»m thu lîi cho m×nh, g©y ¶nh hëng gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr-
êng ®ã.
+ Mua b¸n cæ phiÕu ngoµi TTCK luËt vÒ TTCK còng ®· h¹n
chÕ c¸c nhµ m«i giíi mua b¸n cæ phiÕu ngoµi thÞ trêng chøng
kho¸n, v× nÕu ®Ó viÖc nµy x¶y ra sÏ g©y hËu qu¶ khã lêng. V×
bé phËn qu¶n lý kh«ng hÒ nµo biÕt ®îc viÖc chuyÓn nhîng
quyÒn së h÷u cæ phiÕu cña ®¬n vÞ ®ã. Mäi sù mua b¸n ngoµi
cã kh¶ n¨ng t¹o ¸p lùc cho c¸c nhµ ®Çu t kh¸c.
PHÇN II: Thùc tr¹ng thÞ trêng chøng kho¸n ë VIÖT
NAM
I/ TÝnh tÊt yÕu cña viÖc thµnh lËp TTCK ë ViÖt Nam
1. Bèi c¶nh kinh tÕ ViÖt Nam vµ chñ tr¬ng ®æi míi c¬ chÕ
qu¶n lý theo c¬ chÕ thÞ trêng
Trong mÊy chôc n¨m qua khi nÒn kinh tÕ cña níc ta ®ang ë
trong c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
rÊt chËm, cã thêi gian r¬i vµo khñng ho¶ng nghiªm träng, cïng
víi n¹n l¹m ph¸t phi m·, c¬ cÊu kinh tÕ mÊt c©n ®èi lín vµ ®Æc
biÖt lµ nh÷ng khã kh¨n to lín trong ®êi sèng cña nh©n d©n.
Tõ nh÷ng yÕu kÐm cña c¬ chÕ cò ®Õn n¨m 1986 §¶ng vµ
Nhµ níc ®· chuyÓn sang c¬ chÕ míi : c¬ chÕ thÞ trêng cã sù
®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. Sau h¬n 15 n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn
theo c¬ chÕ nµy nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng biÕn ®æi ®¸ng
mõng vµ ®em l¹i mét sè thµnh qu¶ quan träng bíc ®Çu.
16
Theo c¬ chÕ míi, c¸c h×nh thøc ®îc ®a d¹ng ho¸, nÒn kinh
tÕ trë thµnh nÒn kinh tÕ hçn hîp cã nhiÒu thµnh phÇn: kinh tÕ
quèc doanh, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ c¸ thÓ... Cïng víi nã trong
n«ng nghiÖp còng cã nhiÒu thay ®æi, ruéng ®Êt giê ®©y ®·
trao cho c¸c hé gia ®×nh sö dông dµi h¹n. Nhê ®ã mµ l¬ng thùc
thùc phÈm kh«ng nh÷ng ®ñ tiªu dïng trong níc mµ cßn cã ®Ó
xuÊt khÈu. Cô thÓ lµ tõ n¨m 1989 níc ta b¾t ®Çu xuÊt khÈu g¹o
vµ hiÖn nay ®ang ®øng thø 3 trªn thÕ giíi. Trong c«ng nghiÖp
vµ dÞch vô Nhµ níc ®· giao quyÒn tù chñ kinh doanh cho doanh
nghiÖp vµ doanh nghiÖp tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh. Do ®ã ®·
lµm gi¶m sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu hµng ho¸ ®ång thêi
Nhµ níc th¶ næi gi¸ cho phÐp h×nh thµnh thÞ trêng vµng vµ
ngo¹i tÖ, xo¸ bá hÖ thèng bao cÊp gi¸. ViÖc lµm nµy ®· khèng
chÕ vµ lµm gi¶m l¹m ph¸t tõ ®ã ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i
thiÖn h¬n. §Æc biÖt mÊy n¨m nay Nhµ níc ®· ®a ra mét lo¹t
chÝnh s¸ch thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi trong ®ã cã
viÖc khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c c«ng ty liªn doanh, ®a ra bé
luËt míi vÒ ®Çu t níc ngoµi 12/1987. Ngoµi ra cßn ban hµnh c¸c
ph¸p lÖnh vÒ ng©n hµng vµ luËt vÒ c¸c c«ng ty TNHH vµ c«ng
ty cæ phÇn nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ
trêng. ChÝnh nh÷ng thay ®æi tÝch cùc trªn ®· t¹o nªn mét c¬
së ®Ó thµnh lËp nªn thÞ trêng chøng kho¸n ë ViÖt Nam.
Thùc ra, chøng kho¸n ®· xuÊt hiÖn tõ l©u ë ViÖt Nam, ®ã
lµ nh÷ng c«ng tr¸i dµi h¹n, nh÷ng tr¸i phiÕu ... ®îc ph¸t hµnh
vµ thêng ¸p ®Æt cho c«ng chóng mua khi Nhµ níc cÇn vèn ®Ó
17
lµm mét viÖc lín nµo ®ã. Víi l·i suÊt thÊp gi¸ trÞ ®ång tiÒn
kh«ng ®îc b¶o ®¶m vµ biÖn ph¸p hµnh chÝnh thiÕu hÊp dÉn
nªn kÕt qu¶ cña chøng kho¸n kh«ng cao. Khi nÒn kinh tÕ cã
nhiÒu thµnh phÇn, khu vùc kinh tÕ t nh©n ®îc më réng, luËt
c«ng ty ra ®êi. Theo ®ã c¸c c«ng ty cæ phÇn ®îc ph¸t hµnh cæ
phiÕu, tr¸i phiÕuvµ chóng trë thµnh nh÷ng mÆt hµng cña thÞ tr-
êng chøng kho¸n. NÕu mét TTCK ®îc thµnh lËp viÖc mua b¸n
c¸c mÆt hµng trªn sÏ dÔ dµng h¬n vµ do ®ã viÖc thu hót vèn sÏ
thuËn tiÖn h¬n.
Qua mÊy n¨m ®æi míi, níc ta ®· ®Èy lïi ®îc l¹m ph¸t mµ
vÉn ®¹t ®îc møc t¨ng trëng t¬ng ®èi cao. GDP t¨ng b×nh qu©n
trong 5 n¨m 1991- 1995 lµ 8,2%, ®Æc biÖt n¨m 1995 ®¹t
9,5%. L¹m ph¸t gi¶m tõ 67,1 n¨m 1991 xuèng 14,4% n¨m 1994
vµ lµ 12,7% n¨m 1995. Víi mét ®Êt níc kÐm ph¸t triÓn nh níc
ta, viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trong hoµn c¶nh l¹m ph¸t cao vµ
®ang trong thêi k× qu¸ ®é nh lóc nµy lµ rÊt khã kh¨n. Sù t¨ng
trëng ph¸t triÓn ®ång nghÜa víi qu¸ tr×nh CNH- H§H ®Êt níc.
2) M«i trêng t¨ng trëng kinh tÕ vµ nhu cÇu ®ßi hái thµnh
lËp TTCK
a- Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
Ngµy nay ph¸t triÓn kinh tÕ ®· trë thµnh mét th¸ch thøc
thêng xuyªn ®èi víi mét quèc gia, mét d©n téc. Ph¸t triÓn nhanh
hay chËm trong ®iÒu kiÖn bïng næ d©n sè kh«ng chØ ®em l¹i
sù giµu cã thÞnh vîng hay nghÌo nµn l¹c hËu mµ cßn cñng cè,
n©ng cao hoÆc lµm xãi mßn, h¹ thÊp vÞ trÝ vµ vai trß cña mét
níc trong céng ®ång quèc tÕ. Quy luËt cña ph¸t triÓn lµ: c¸c
18
nguån tiÕt kiÖm, tÝch luü trong x· héi ph¶i ®îc huy ®éng, tËp
trung hÇu hÕt vµo lÜnh vùc ®Çu t nhanh, nhiÒu, ®Òu ®Æn th×
nÒn kinh tÕ ®Êt níc sÏ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao. B¾t ®Çu tõ
tiÕt kiÖm chuyÓn sang ®Çu t t¹o nªn sù ph¸t triÓn råi trë l¹i tiÕt
kiÖm ®îc nhiÒu h¬n, chuyÓn sang ®Çu t lín h¬n t¹o nªn tèc ®é
ph¸t triÓn cao h¬n...
b- TiÕt kiÖm- nguån gèc cña ®Çu t
Mét nÒn kinh tÕ chØ cã thÓ ph¸t triÓn nhanh khi cã ®ñ vèn
®Çu t vµ tèc ®é t¨ng cña lîng vèn ®Çu t h¨ng n¨m lín gÊp ba,
bèn lÇn tèc ®é t¨ng cña tæng s¶n phÈm quèc d©n(GDP). TiÕt
kiÖm lµ nguån gèc s¶n sinh ra ®Çu t. Quy m« vèn ®Çu t lín hay
nhá l¹i phô thuéc vµo hai nh©n tè: qui m« tiÕt kiÖm lín hay nhá
vµ kh¶ n¨ng huy ®éng tËp trung c¸c nguån tiÕt kiÖm chuyÓn
giao vµo ®Çu t cao hay thÊp. Nhng qui m« cña ®Çu t l¹i phô
thuéc vµo qui m« vµ hiÖu sè gi÷a thu nhËp vµ chi tiªu th× qui
m« cña thu nhËp t¨ng nhanh h¬n chi tiªu th× qui m« tiÕt kiÖm
t¨ng vµ ngîc l¹i qui m« tiÕt kiÖm gi¶m. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ
trong kinh tÕ vÜ m« qua c«ng thøc :
S = Yd - C
Trong ®ã : S lµ qui m« tiÕt kiÖm
Yd lµ thu nhËp tho¶ dông
C lµ qui m« tiªu dïng
Trªn thÕ giíi hÇu hÕt c¸c níc ®Òu xem tiÕt kiÖm lµ nguån
®Çu t chÝnh vµ tiÕt kiÖm lµ mét quèc s¸ch. Víi viÖc lµm nµy
NhËt B¶n ®· ®¹t ®îc thµnh c«ng to lín. Mçi n¨m nh©n d©n NhËt
19
B¶n tiÕt kiÖm 20% thu nhËp cña m×nh dïng ®Ó ®Çu t vµ gÇn
50 sau ®¹i chiÕn thÕ giíi thø hai NhËt ®· trë thµnh níc c«ng
nghiÖp hiÖn ®¹i nhÊt nh× thÕ giíi. Nguån tiÕt kiÖm cña c¶ níc
gäi lµ tæng tiÕt kiÖm vµ nã bao gåm:
- Nguån tiÕt kiÖm trong d©n c
- Nguån tiÕt kiÖm trong c¸c doanh nghiÖp
- Nguån tiÕt kiÖm cña ChÝnh Phñ
Nhng trong ba nguån nµy th× nguån tiÕt kiÖm trong d©n c
lµ lín nhÊt. Nã lµ nguån vèn c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn ®Çu t t¹o lîi
nhuËn. Cã ®ñ vèn ®Çu t vµ sö dông nã cã hiÖu qu¶ sÏ dÉn tíi tèc
®é t¨ng trëng kinh tÕ cao. L·ng phÝ vèn ®Çu t lµ lo¹i l·ng phÝ lín
nhÊt cña mét nÒn kinh tÕ, lµ ho¹t ®éng lµm xãi mßn hiÖu qu¶
cña tiÕt kiÖm, lµm h¹n chÕ mét phÇn tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ.
c- Vèn ®Çu t trong níc, vèn ®Çu t ngoµi níc
Tæng nguån vèn ®Çu t do hai nguån cung øng lµ nguån vèn
trong níc vµ nguån vèn ngoµi níc .
NÕu sö dông nguån vèn trong níc th× sÏ tiÕt kiÖm ®îc chi
phÝ ®Çu t kiÒm chÕ l¹m ph¸t, kh«ng bÞ t¸c ®«ng bëi sù biÕn
®éng cña thÞ trêng vèn quèc tÕ, kh«ng ph¶i tr¶ lîi tøc b»ng
ngo¹i tÖ, kh«ng bÞ ngêi níc ngoµi bãc lét vµ bÞ chuyÓn lîi nhuËn
b»ng ngo¹i tÖ vÒ níc hä; toµn bé tµi s¶n t¨ng lªn ®Òu cña níc
m×nh. Tuy nhiªn, nguån vèn ngoµi níc cã t¸c dông nhanh chãng
trong viÖc thóc ®Èy sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ .
3. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña TTCK ViÖt Nam
a. Nh÷ng thuËn lîi
20
C«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ®Ó nµy cña níc ta trong
nh÷ng n¨m qua ®· vµ kÐo theo hµng lo¹t nh÷ng thay ®æi
tÝch cùc t¹o nªn nh÷ng c¬ së quan träng ban ®Çu ®Ó tiÕn tíi
mét thÞ trêng tµi chÝnh ®¶m b¶o cho sù t¨ng trëng vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng.
§Ó cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ víi sù
tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nh ë níc ta hiÖn nay
®ßi hái ngµy cµng nhiÒu vèn. Bªn c¹nh vèn cña Nhµ n íc cÇn
ph¶i huy ®éng vèn cña d©n c trong níc vµ níc ngoµi. VÊn ®Ò
huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn lµ mét trong
nh÷ng nhiÖm vô chiÕn lîc quan träng. Thùc tiÔn sinh ®éng
cña c«ng cuéc ®æi míi á níc ta ®· chØ ra r»ng ®Ó ®¸p øng
yªu cÇu vÒ vèn ®Æc biÖt lµ vèn trung vµ dµi h¹n nh»m thùc
hiÖn sù nghiªp CNH- H§H ®Êt níc th× viÖc x©y dùng TTCK ë
níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ rÊt cÇn thiÕt nh trong NghÞ
quyÕt ®¹i héi §¶ng VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· kh¼ng
®Þnh “ph¶i x©y dùng thÞ trêng vèn tõng bíc h×nh thµnh
TTCK”. ViÖt Nam hiÖn nay tÝn dông th¬ng m¹i vÒ cæ phiÕu
míi ra ®êi TTCK chÝnh thøc ho¹t ®éng tõ th¸ng 7/ 2000
chÝnh lµ sù ®ßi hái cÊp thiÕt cña ®êi sèng kinh tÕ nh÷ng
kiÕn thøc vÒ TTCK- mét vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®îc rÊt nhiÒu
c¸c ngµnh c¸c cÊp, c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c doanh nghiÖp vµ
sinh viªn quan t©m. ThÞ trêng vèn nãi chung vµ TTCK nãi
riªng lµ mét thùc thÓ phøc t¹p vµ lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao
cña kinh tÕ ®èi víi níc ta. Em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: ‘’Gi¶i
1
ph¸p ®Ó ph¸t triÓn ThÞ trêng chøng kho¸n ë ViÖt
nam’’, bµi viÕt ®· song nhng kh«ng thÓ nµo tr¸nh ®îc nh÷ng
h¹n chÕ vµ sai sãt, rÊt mong sù quan t©m gãp ý, gióp ®ì cña
c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n.
2
phÇn i: Lý luËn chung
I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÞ trêng chøng kho¸n.
1. Kh¸i niÖm vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn thÞ tr-
êng chøng kho¸n.
a. Kh¸i niÖm.
Kh¸i niÖm vÒ thÞ trêng chøng kho¸n rÊt ®a d¹ng vµ
phong phó cho ®Õn nay cha cã mét ®Þnh nghÜa chung cho “thÞ
trêng chøng kho¸n (TTCK)”.
Theo nghiªn cøu cña c¸c nhµ chuyªn m«n th× thÞ trêng
chøng kho¸n cã tiÕng Latinh lµ Btursa, cã nghÜa lµ “c¸i vÝ ®ùng
tiÒn! Cßn gäi lµ “Së giao dÞch chøng kho¸n”. §ã lµ mét thÞ trêng
cã tæ chøc vµ ho¹t ®éng cã ®iÒu khiÓn (The Stock Exchange-
dÞch ra tiÕng ViÖt lµ thÞ trêng chøng kho¸n, theo ch÷ H¸n lµ
chøng kho¸n giao dÞch së, Së lµ n¬i chèn, cßn giao dÞch lµ ho¹t
®éng mua b¸n trao ®æi).
Theo “Longman Dictionary of Business English-1985” th×
TTCK ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: “An organized market Where
Securities are Bought Sold undiel fixed rule”. DÞch ra tiÕng ViÖt
®ã lµ mét thÞ trêng cã tæ chøc lµ n¬i chøng kho¸n ®îc mua b¸n
tu©n theo nh÷ng qui t¾c ®· Ên ®Þnh. §Þnh nghÜa nµy ®· ®a
ra mét ®Þnh nghÜa nªu lªn ®îc c¸c lo¹i chøng kho¸n (Securities)
®ã lµ cæ phiÕu (Share) vµ tr¸i phiÕu (Bond). Chøng kho¸n thùc
ra lµ tõ ghÐp cña hai tõ ®ång nghÜa. Chøng vµ kho¸n ®Òu cã
nghÜa lµ b»ng cø (Evidence). Trong tiÕng Anh ngêi ta dïng tõ
Secueitier cã nghÜa Writen Evidence of Ownership. Tõ nh÷ng
3
ph©n tÝch trªn cã thÓ hiÓu mét c¸ch c¨n b¶n “chøng kho¸n” lµ
b»ng chøng giÊy tr¾ng mùc ®en vÒ quyÒn së h÷u.
Cïng víi sù ph¸t triÓn ®æi míi cña thÞ trêng vèn, thÞ trêng
tiÒn tÖ, sù ®a d¹ng ho¸ trong ®êi sèng kinh tÕ. ThuËt ng÷ thÞ
trêng chøng kho¸n ®· tho¸t ly ®Þnh nghÜa ban ®Çu vµ cã thªm
nh÷ng néi dung míi.
Dï cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ “TTCK” nhng mçi ®Þnh
nghÜa chØ cung cÊp mét kh¸i niÖm tæng qu¸t vÒ mét vÊn ®Ò
nµo ®ã. V× vËy sÏ thËt lµ thiÕu sãt khi 0ta nghiªn cøu vÒ “TTCK”
mµ chØ ®øng trªn gãc ®é mét ®Þnh nghÜa nµo ®ã mµ muèn
hiÓu ®îc vÊn ®Ò th× ph¶i nghiªn cøu qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ
ph¸t triÓn l©u dµi cña nã.
b. LÞch sö h×nh thµnh ph¸t triÓn “TTCK”
LÞch sö loµi ngêi ®· ra ®êi vµ tån t¹i hµng ngµn n¨m nay.
Trong ®ã lÞch sö ph¸t triÓn x· héi loµi ngêi ®· tr¶i qua c¸c h×nh
th¸i x· héi kh¸c nhau tõ thÊp ®Õn cao. øng víi mçi h×nh th¸i x·
héi kh¸c nhau th× cã mét lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
kh¸c nhau t¬ng øng víi chóng x· héi muèn tån t¹i th× ph¶i lao
®éng s¶n xuÊt ra hµng ho¸, cña c¶i vËt chÊt phôc vô nhu cÇu
con ngêi.
Trong ®ã thÞ trêng chøng kho¸n lµ h×nh thøc ph¸t triÓn
cao cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. ThÞ trêng chøng kho¸n nguyªn
thuû ®· tån t¹i hµng tr¨m n¨m nay. Vµo kho¶ng gi÷a thÕ kû XI
ë t¹i nh÷ng thµnh phè trung t©m bu«n b¸n ë ph¬ng T©y, c¸c
th¬ng gia thêng tô tËp t¹i c¸c qu¸n Cafe ®Ó th¬ng lîng viÖc
mua b¸n, trao ®æi c¸c lo¹i hµng ho¸ (n«ng s¶n, kho¸ng s¶n,
4
ngo¹i tÖ vµ gi¸ kho¸n ®éng ...). §iÓm ®Æc biÖt lµ t¹i c¸c cuéc
th¬ng lîng nµy, c¸c th¬ng gia chØ dïng lêi nãi ®Ó trao ®æi víi
nhau, kh«ng cã hµng ho¸, ngo¹i tÖ, gi¸ kho¸n ®éng s¶n, hay
bÊt cø mét lo¹i giÊy tê nµo. Nh÷ng cuéc th¬ng lîng nµy nh»m
thèng nhÊt víi nhau, hîp ®ång mua b¸n, trao ®æi. Kh«ng biÕt do
sù ph¸t triÓn cña c¸c th¬ng gia hay hiÖu qu¶ cña kiÓu “th¬ng l-
îng” nµy mµ sè lîng ngêi tham gia ngµy cµng ®«ng lªn. §Õn cuèi
thêi Trung cæ, phiªn chî riªng nµy trë thµnh mét thÞ trêng vµ
kho¶ng c¸ch c¸c phiªn chî ngµy cµng rót ng¾n. Nh÷ng qui íc
trao ®æi dÇn dÇn ®îc tu bæ thµnh c¸c qui t¾c cã gi¸ trÞ b¾t
buéc ®èi víi ngêi tham gia. Tõ ®ã thÞ trêng chøng kho¸n b¾t
®Çu ®îc h×nh thµnh.
§Õn 1986 ë mét sè níc, c¸c gi¸ trÞ ®éng s¶n ®· lÇn lît ®îc
yÕt gi¸ trªn hÖ thèng vi tÝnh c¸c (yÕt gi¸ liªn tôc) nh vËy viÖc
yÕt gi¸ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, kh«ng cßn ®îc tËp trung n÷a,
kh«ng ®îc giao dÞch díi d¹ng giao miÖng. C¸c nhµ giao dÞch sÏ
truyÒn lÖnh cho c«ng ty chøng kho¸n cña m×nh th«ng qua
®iÓm cuèi m¹ng vi tÝnh.
N¨m 1991, hÖ thèng RELIT ®· tiªu chuÈn ho¸ tiÕn tr×nh
thanh to¸n tiÒn vµ giao dÞch chøng kho¸n. Sau khi ®· giao dÞch
th¬ng lîng trªn thÞ trêng.
+ Thµnh lËp c¸c thÞ trêng biÕn tíng: 1986 ë Ph¸p lËp thÞ
trêng Matif, 1987 thÞ trêng Monep. C¸c thÞ trêng nµy lËp ra cho
c¸c nhµ qu¶n lý hå s¬ chøng kho¸n phßng ngõa c¸c rñi ro liªn
quan ®Õn biÕn ®éng vÒ cæ phiÕu, tØ lÖ l·i suÊt, tØ gi¸ hèi
®o¸i. Vµ thÞ trêng nµy còng cã môc ®Ých t¨ng vèn kh¶ duy trªn
5
thÞ trêng giao ngay qua kh¶ n¨ng kinh doanh chªnh lÖch gi¸. Vµ
®©y còng lµ thÞ trêng thùc sù trong thêi ®¹i míi.
Sù h×nh thµnh cña “TTCK” trªn thÕ giíi vµo thÕ kØ 15 vµ
cïng víi th¨ng trÇm cña lÞch sö nã vÉn tån t¹i ®Õn ngµy nay. Sau
nhiÒu n¨m chê ®îi vµ chuÈn bÞ vµo ngµy 11.7.1998. ChÝnh phñ
níc ta ®· ký nghÞ ®Þnh 18/CP ban hµnh vÒ chøng kho¸n vµ thÞ
trêng chøng kho¸n. Vµ ngµy ®ã còng lµ ngµy ®¸nh dÊu sù ra
®êi cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam.
2. Vai trß TTCK trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi cña m×nh, TTCK ®· cho
thÊy vÞ trÝ kh«ng thÓ thiÕu cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng. Nã cã vai trß quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ
cña c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng. TTCK lµ kªnh bæ sung
nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho Nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp. Nã
lµ yÕu tè h¹ tÇng quan träng nhÊt mét c«ng cô ®em l¹i nhiÒu lîi
Ých. Vai trß cña TTCK th× rÊt lµ nhiÒu nhng nh×n chung l¹i th×
nã cã c¸c vai trß chñ yÕu sau:
a) T¹o vèn cho nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Nh ta ®· thÊy trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung
kh«ng cã kh¸i niÖm vÒ giao lu vèn vµ còng kh«ng cã nhu cÇu vÒ
tiÒn vµ vèn ®Ó ®Çu t cho s¶n xuÊt. NÒn kinh tÕ ho¹t ®éng nh
mét cç m¸y chøng nh¾c díi sù chØ ®¹o tËp trung cña Nhµ níc.
C¬ chÕ ph©n phèi b×nh qu©n theo gi¸ c¶ bao cÊp ®· lµm tª
liÖt chøc n¨ng cña ®ång tiÒn ph¸ vì quan hÖ cung cÇu vµ qui
luËt gi¸ trÞ. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn quÌ quÆt.
6
Khi chuyÓn sang ch¬ chÕ thÞ trêng doanh nghiÖp chñ
®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh c¸c vÊn ®Ò ®Òu do thÞ trêng
quyÕt ®Þnh. T¹o m«i trêng c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp.
Nhu cÇu giao lu vÒ vèn ®· xuÊt hiÖn, ph¶n ¸nh qui luËt cung
cÇu vµ qui lô©t gi¸ trÞ. Nhu cÇu nµy b¾t nguån tõ hai phÝa: ng-
êi cÇn vèn vµ ngêi cã vèn.
Ngêi ta vÝ thÞ trêng chøng kho¸n, nh mét trung t©m thu
gom mäi nguån vèn tiÕt kiÖm lín nhá cña tõng bé phËn d©n c,
nh mét nam ch©m cùc m¹nh thu hót nguån vèn to lín tõ níc
ngoµi, thu hót nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi tõ c¸c doanh nghiÖp,
c¸c tæ chøc tµi chÝnh, chÝnh phñ, t¹o thµnh mét nguån vèn
khæng lå cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ång thêi nã t¹o ra cho c¸c
doanh nghiÖp cã vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thu
®îc lîi nhuËn nhiÒu h¬n, kÝch thÝch doanh nghiÖp sö dông vèn
cã hiÖu qu¶ b»ng c¸ch võa s¶n xuÊt võa mua b¸n chøng kho¸n.
TTCK gióp Nhµ níc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n nh ng©n s¸ch,
h¹ tÇng c¬ së, trùc tiÕp c¶i thiÖn ®êi sèng cña ngêi tiªu dïng.
b. ThÞ trêng chøng kho¸n t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh
nghiÖp sö dông vèn kinh doanh vµ cã hiÖu qu¶ h¬n.
Kh¶ n¨ng linh ®éng tøc th× cña chøng phiÕu lµ mét yÕu tè
rÊt cÇn ®èi víi nhµ ®Çu t khi ®Çu t vèn.
ThÞ trêng chøng kho¸n gióp doanh nghiÖp sö dông vèn linh
ho¹t vµ tèi u. Khi mét doanh nghiÖp cÇn vèn ®Ó më réng qui m«
doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng kho¸n ®Ó huy
®éng vèn. Ph¬ng thøc nµy cßn gäi lµ “vay vèn qua ph¸t hµnh”.
Doanh nghiÖp vay vèn cña ngêi cã tiÒn tÝch luü. Nh÷ng ngêi nµy
7
mong muèn ®Çu t tiÒn nhµn rçi vµo gi¸ trÞ ®éng s¶n. Doanh
nghiÖp ph¸t hµnh cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu ®Ó ngêi d©n ghi
mua, ph¸t hµnh cæ phiÕu doanh nghiÖp t¨ng vèn tù cã b»ng
c¸ch gãp vèn, cæ phiÕu. Khi ph¸t tr¸i phiÕu doanh nghiÖp ®·
t¨ng nguån vèn vay d©n.
Ngîc l¹i khi doanh nghiÖp cha cã c¬ héi s¶n xuÊt kinh
doanh, doanh nghiÖp cã thÓ dù tr÷ chøng kho¸n nh mét tµi s¶n
kinh doanh.
MÆt kh¸c TTCK cßn gióp doanh nghiÖp x©m nhËp lÉn
nhau th«ng qua viÖc mua b¸n cæ phiÕu viÖc s¸t nhËp më réng
hîp ®ång kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Òu ®îc thùc hiÖn
th«ng qua TTCK.
MÆc dï c¸c chøng kho¸n ®îc mua b¸n trªn thÞ trêng nh
mua b¸n tµi s¶n doanh nghiÖp, nhng vèn kh¶ dông cña nÒn kinh
tÕ lu«n ®îc ph¸t triÓn vµ duy tr×. ThËm chÝ khi mét doanh
nghiÖp bÞ ph¸ s¶n nã còng kh«ng mÊt ®i nã sÏ b¸m vµo tay mét
cæ ®«ng kh¸c vµ cæ ®«ng nµy sÏ duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c
HDDN.
c. C«ng cô ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, dù ®o¸n t¬ng lai.
ThÞ trêng chøng kho¸n biÕn ®éng rÊt phøc t¹p vµ nhanh
chãng. §Ó lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t thÝch hîp ngêi ta ph¶i cã ph-
¬ng ph¸p x¸c ®Þnh cho tõng t×nh h×nh cô thÓ víi tham väng
theo dâi sù biÕn ®éng chung cña gi¸ c¶ cña chøng kho¸n ngêi ta
®· cè g¾ng t×m c¸c biÖn ph¸p x¸c ®Þnh kh¸c nhau. §ã lµ lÝ do
ra ®êi chØ sè thÞ trêng (market index) c¸c chØ sè cung cÊp
th«ng tin vÒ thÞ trêng nãi chung.
8
Sù h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n cña mét doanh
nghiÖp trªn thÞ trêng chøng kho¸n ®· bao hµm sù ®¸nh gi¸
thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp ®ã. Trong hiÖn t¹i vµ dù ®o¸n
trong t¬ng lai. ThÞ trêng cæ phiÕu cao hay thÊp biÓu hiÖn møc
®é ®Çu t tµi chÝnh. Tr¹ng th¸i kinh tÕ cña doanh nghiÖp ®Æc
biÖt lµ møc ®é cæ tøc mµ c¸c cæ ®«ng ®îc hëng vµ gi¸ thÆng
d cña cæ phiÕu thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng mang l¹i lîi tøc vµ thu nhËp
cho doanh nghiÖp cho cæ ®«ng cña m×nh. Thuêng nh÷ng
doanh nghiÖp lµm ¨n tèt, th× cã kh¶ n¨ng tr¶ lîi tøc cæ phÇn
cao vµ chØ cã doanh nghiÖp cã qu¶n lý tèt míi ¨n lªn lµm ra. Tuy
nhiªn cã nh÷ng cæ phiÕu cæ tøc khiªm tèn vÉn cã gi¸ trÞ thÞ tr-
êng cao. V× ®ã lµ doanh nghiÖp cã nhiÒu triÓn väng trong t¬ng
lai.
Nh×n chung thÞ trêng chøng kho¸n cßn vèn vµo c¸c chøc
n¨ng kh¸c nh chøc n¨ng TTCK khuyÕn khÝch d©n chóng tiÕt
kiÖm vµ sö dông nguån vèn tiÕt kiÖm vµo c«ng cuéc ®Çu t.
TTCK lµ c«ng cô lµm gi¶m ¸p lùc l¹m ph¸t, TTCK ®¶m b¶o tÝnh
thanh kho¶n cho sè tiÒn tiÕt kiÖm ®Çu t dµi h¹n TTCK t¹o thãi
quen ®Çu t... nhng ba chøc n¨ng trªn lµ ba chøc n¨ng quan
träng ®Æc biÖt, dï ®Ó ý ë tÇm vi m« hay vÜ m«.
3. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng vµ ®iÒu kiÖn cho sù h×nh thµnh
TTCK
a. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng.
Sù ho¹t ®éng cña TTCK lµ rÊt phøc t¹p, nhng nh×n chung
nã ho¹t ®éng tu©n theo c¸c nguyªn t¾c sau:
9
+ Nguyªn t¾c trung gian thÞ trêng chøng kho¸n ho¹t ®éng
kh«ng ph¶i trùc tiÕp do nh÷ng ngêi muèn mua hay b¸n chøng
kho¸n thùc hiÖn mµ do ngêi m«i giíi trung gian thùc hiÖn. §©y lµ
nguyªn t¾c trung gian c¬ b¶n cho tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ
trêng chøng kho¸n.
Nguyªn t¾c trung gian nh»m b¶o ®¶m c¸c lo¹i chøng
kho¸n ®îc giao dÞch lµ chøng kho¸n thùc vµ thÞ trêng chøng
kho¸n ho¹t ®éng lµnh m¹nh, ®Òu ®Æn, hîp ph¸p vµ ngµy cµng
ph¸t triÓn, b¶o vÖ lîi Ých cña ngêi ®Çu t. Trong ®ã cã m«i giíi
trung gian vµ th¬ng gia chøng kho¸n.
* Nguyªn t¾c ®Êu gi¸: mäi viÖc mua b¸n chøng kho¸n
®Òu ph¶i tu©n thñ theo nguyªn t¾c ®Êu gi¸. V× vËy kh«ng
ph¶i b¹n muèn mua lµ mua ®îc ngay mµ nã cßn phô thuéc vµo
nhiÒu yÕu tè kh¸c. HiÖn nay cã ba h×nh thøc ®Êu gi¸ c¬ b¶n.
+ §Êu gi¸ trùc tiÕp: c¸c nhµ m«i giíi trùc tiÕp gÆp nhau.
Th«ng qua mét trung gian (chuyªn gia chøng kho¸n t¹i quÇy giao
dÞch trong s©n).
+ §Êu gi¸ gi¸n tiÕp: lµ h×nh thøc c¸c m«i giíi kh«ng trùc
tiÕp gÆp nhau.
+ §Êu gi¸ tù ®éng: lµ h×nh thøc ®Êu gi¸ qua hÖ thèng
Computer nèi m¹ng gi÷a m¸y chñ vµ c¸c c¬ së giao dÞch víi hÖ
m¸y vµ c«ng ty chñ m¸y kho¸n thµnh viªn.
* Nguyªn t¾c c«ng khai: lµ nguyªn t¾c mµ tÊt c¶ c¸c ho¹t
®éng trªn thÞ trêng chøng kho¸n ra c«ng chóng ®Òu ®îc c«ng
khai, nh lµ c¸c lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ trêng chøng kho¸n,
10
t×nh h×nh tµi chÝnh. KÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c c«ng ty cã
chøng kho¸n ®¨ng ký niªm yÕt trªn thÞ trêng, sè lîng vµ gi¸ c¶
tõng lo¹i chøng kho¸n ®· mua b¸n ®Òu ®îc th«ng b¸o c«ng khai
trªn thÞ trêng vµ trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
b) §iÒu kiÖn cho sù h×nh thµnh TTCK
Kh«ng ph¶i bÊt k× lóc nµo ta muèn thµnh lËp TTCK lµ cã
thÓ thµnh lËp ®îc ngay. Mµ muèn thµnh lËp TTCK vµ ho¹t ®éng
cã hiÖu qu¶ th× ph¶i ®¶m b¶o mét sè nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt
®Þnh.
* §iÒu kiÖn vÒ cæ phÇn ho¸ cã nÒn kinh tÕ æn ®Þnh råi
vÊn ®Ò t¹o nguån hµng cho thÞ trêng. G¾n liÒn víi lÜnh vùc nµy
lµ ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ vµ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng
ty còng nh tr¸i phiÕu chÝnh phñ.
§Ó t¹o m«i trêng cho cæ phÇn ho¸ chóng ta ph¶i: x©y
dùng c¬ së d÷ liÖu ®Ó ph©n lo¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc,
trªn c¬ së ®ã qu¶n lý vµ ¸p dông h×nh thøc cæ phÇn ho¸ cho
tõng lo¹i h×nh. Xö lý vÊn ®Ò nî tån ®äng, trªn c¬ së n©ng cao
tµi s¶n cã cña doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh cæ
phÇn.
X©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n vµ ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ doanh
nghiÖp.
* §iÒu kiÖn ph¸p lý: thÞ trêng chøng kho¸n liªn quan ®Õn
vÊn ®Ò së h÷u, quan hÖ vay mîn vµ quan hÖ kinh tÕ gi÷a chñ
thÓ vµ toµn bé ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Bëi vËy cã rÊt nhiÒu v¨n
b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña TTCK. Do nhu cÇu vÒ
11
vèn cao nªn trong giai ®o¹n ®Çu TTCK ho¹t ®éng sÏ kh«ng cã
tæ chøc nÕu kh«ng cã hÖ thèng ph¸p lÝ ®iÒu chØnh kÞp thêi.
V× vËy x©y dùng hÖ thèng ph¸p lý lµ ®iÒu kiÖn quan träng t¹o
hµnh lang ph¸p lý cho TTCK ph¸t triÓn lµ tiªu ®Ò duy tr× lßng
tin vµ b¶o vÖ c¸c nhµ ®Çu t.
Cã nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lÝ ®îc x©y dùng.
+ LuËt /ph¸p lÖnh nghÞ ®Þnh vÒ CK vµ TTCK.
+ LuËt /nghÞ ®Þnh vÒ lu gi÷ CK.
+ LuËt/ nghÞ ®Þnh vÒ Uû ban CK quèc gia.
+ Quy ®Þnh vÒ niªm yÕt, giao dÞch, quÜ ®Çu t...
Nh÷ng v¨n b¶n gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn TTCK:
+ LuËt d©n sù
+ LuËt th¬ng m¹i.
+ LuËt ThuÕ.
+ LuËt doanh nghiÖp.
+ LuËt ®Çu t.
* §iÒu kiÖn kÜ thuËt vµ tæ chøc.
§Ó gióp cho ho¹t ®éng trªn thÞ trêng diÔn ra tr«i ch¶y,
hiÖu qu¶ cÇn x©y dùng mét hÖ thèng giao dÞch, hÖ thèng xö lý
d÷ liÖu, hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng thanh to¸n bï trõ, lu gi÷
chøng kho¸n víi m« h×nh vµ møc ®é tù ®éng ho¸ thÝch hîp
®¸p øng ®îc khèi lîng giao dÞch ban ®Çu, mÆt kh¸c tÝnh ®îc
xu híng më réng cña thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng cã thÓ n©ng cÊp
12
trªn c¬ së cã s½n. Bªn c¹nh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho TTCK
cÇn ph¸t triÓn c¸c tæ chøc ho¹t ®éng trªn thÞ trêng.
+ C¸c c«ng ty b¶o hµnh ph¸t hµnh CK.
+ C¸c c«ng ty m«i giíi CK.
+ C¸c c«ng ty giao dÞch CK cho chÝnh m×nh.
+ C¸c quÜ ®Çu t.
+ tæ chøc t vÊn.
+ Nh©n viªn giao dÞch C/I.
X©y dùng hÖ thèng tiªu chuÈn kÕ to¸n quèc tÕ ¸p dông
thèng nhÊt trong toµn ngµnh. §ång thêi ph¸t triÓn c¸c c«ng ty
kiÓm to¸n trong vµ ngoµi níc ®¸p øng yªu cÇu thÈm ®Þnh c¶
hai phÝa c¸c tæ chøc CK c¸c tæ chøc KDCK.
* §iÒu kiÖn vÒ con ngêi.
Nh©n tè con ngêi ®ãng vÞ trÝ hÕt søc quan träng ®èi víi
sù thµnh c«ng cña TTCK. V× ®©y lµ mét ngµnh míi, rñi ro cao
nªn ph¶i cã ®éi ngò c¸n bé nhanh nhËy, tinh th«ng nghiÖp vô vµ
cã t c¸ch. V× vËy cÇn ®µo t¹o c¸n bé cho TTCK, cÇn thùc hiÖn
tríc khi thµnh lËp TTCK kho¶ng ba n¨m c¸c ®èi tîng c¸n bé cÇn
®µo t¹o.
+ C¸n bé qu¶n lý gi¸m s¸t thÞ trêng, c«ng t¸c t¹i ñy ban
chøng kho¸n.
+ C¸n bé qu¶n lý, ®iÒu hµnh t¹i së giao dÞch CK vµ t¹i c¸c
hÖ thèng phô trî.
+ Nh©n viªn KDCK t¹i c¸c c«ng ty KDCK.
13
4. u vµ nhîc ®iÓm cña TTCK.
a. Nh÷ng u ®iÓm.
+ ThÞ trêng chøng kho¸n khuyÕn khÝch d©n chóng tiÕt
kiÖm vµ thu hót mäi nguån vèn nhµn rçi vµo ®Çu t. Nhê TTCK
mµ ®¹i ®a sè d©n chóng ®Òu cã thÓ tha gia ®îc vµ c«ng cuéc
®Çu t Ýt ái cña m×nh lµm cho vèn ®Çu t sÏ sinh lêi vµ l¹i lµm
cho kÝch thÝch ý thøc tiÕt kiÖm ®Ó ®Çu t trong d©n chóng.
+ ThÞ trêng chøng kho¸n lµ ph¬ng tiÖn huy ®éng vèn. Tr-
íc ®©y c¸c ®¬n vÞ kinh doanh phô thuéc lín vµo ng©n nµy ®Ó
cã vèn kinh doanh. Ngµy nay c¸c ®¬n vÞ kinh doanh còng nh
Nhµ níc huy ®éng vèn trùc tiÕp tõ c¸c nguån tiÕt kiÖm b»ng
c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu hay tr¸i phiÕu.
+ ThÞ trêng chøng kho¸n lµ c«ng cô gióp Nhµ níc thùc hiÖn
ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vÒ mÆt kinh tÕ Nhµ níc
vay tiÒn cña d©n lµ thiÕt thùc vµ lµnh m¹nh. V× chÝnh phñ
kh«ng ph¶i th«ng qua ng©n hµng ®Ó ph¸t hµnh thªm tiÒn vµo
lu th«ng. T¹o ra søc Ðp l¹m ph¸t th«ng qua TTCK viÖc ph¸t hµnh
tr¸i phiÕu hÕt søc thuËn lîi.
+ TTCK lµ c«ng cô kiÓm so¸t thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi.
TTCK lµ c«ng cô cho phÐp kiÓm so¸t vèn §TNN tèt nhÊt v× nã
ho¹t ®éng c«ng khai.
+ TTCK lu ®éng ho¸ mäi nguån vèn trong níc. Mét khi viÖc
®Çu t vµo doanh nghiÖp lµ cã lîi cho tÇng líp d©n tõ th× qua
TTCK c¸c kho¶n tiÕt kiÖm s½n sµng tõ bá bÊt ®éng ho¸, chÊp
nhËn vµo qu¸ tr×nh ®Çu t.
14
+ ThÞ trêng CK lµ ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸:
cæ phÇn ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ doanh nghiÖp Nhµ níc sang
c«ng ty cæ phÇn. §ßi hái ph¶i cã TTCK, TTCK lµ c¬ së, lµ tiÒn
®Ò vËt chÊt cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®i ®óng trËt tù ph¸p
luËt, phï hîp víi t©m lý ngêi ®Çu t.
+ TTCK kÝch thÝch doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®µng hoµng
h¬n: Nhê TTCK c¸c doanh nghiÖp míi cã thÓ ®em b¸n ph¸t
hµnh cæ phiÕu; tr¸i phiÕu cña hä mµ ban qu¶n lý TTCK chØ
chÊp nhËn cæ phiÕu, tr¸i phiÕu hîp lÖ: nh kinh doanh hîp ph¸p,
tµi chÝnh lµnh m¹nh... d©n chóng còng mua cæ phiÕu cña c«ng
ty thµnh ®¹t. V× vËy sÏ kÝch thÝch doanh nghiÖp ho¹t ®éng
®µng hoµng h¬n.
b. Nh÷ng nhîc ®iÓm.
Nh ®· nªu trªn TTCK cã vai trß tÝch cùc trong huy ®éng
vèn song nã chØ ph¸t huy khi ho¹t ®éng tèt, ®¶m b¶o lµnh
m¹nh cÇn thiÕt.
Nhng bªn c¹nh ®ã TTCK cã nhiÒu mÆt tiªu cùc cÇn tr¸nh
®Ó h¹n chÕ thÊp nhÊt nh÷ng rñi ro t¹o ®iÒu kiÖn cho nã ph¸t
huy hÕt vai trß cña nã.
+ YÕu tè ®Çu c¬: yÕu tè nµy lµm ¶nh hëng d©y truyÒn
lµm cho cæ phiÕu cã thÓ t¨ng gi¸ cao gi¶ t¹o, ®iÒu nµy cã thÓ
dÉn ®Õn sù khan hiÕm hay thõa th·i lµm cho gi¸ cæ phiÕu t¨ng
gi¶m ®ét biÕn.
+ Mua b¸n néi gi¸n: §©y lµ hiÖn tîng mét c¸ nh©n nµo
®ã lîi dông viÖc lµm thu ®îc nh÷ng th«ng tin néi bé cña mét
15
®¬n vÞ kinh tÕ ®Ó mua hoÆc b¸n cæ phiÕu cña ®¬n vÞ ®ã
nh»m thu lîi cho m×nh, g©y ¶nh hëng gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr-
êng ®ã.
+ Mua b¸n cæ phiÕu ngoµi TTCK luËt vÒ TTCK còng ®· h¹n
chÕ c¸c nhµ m«i giíi mua b¸n cæ phiÕu ngoµi thÞ trêng chøng
kho¸n, v× nÕu ®Ó viÖc nµy x¶y ra sÏ g©y hËu qu¶ khã lêng. V×
bé phËn qu¶n lý kh«ng hÒ nµo biÕt ®îc viÖc chuyÓn nhîng
quyÒn së h÷u cæ phiÕu cña ®¬n vÞ ®ã. Mäi sù mua b¸n ngoµi
cã kh¶ n¨ng t¹o ¸p lùc cho c¸c nhµ ®Çu t kh¸c.
PHÇN II: Thùc tr¹ng thÞ trêng chøng kho¸n ë VIÖT
NAM
I/ TÝnh tÊt yÕu cña viÖc thµnh lËp TTCK ë ViÖt Nam
1. Bèi c¶nh kinh tÕ ViÖt Nam vµ chñ tr¬ng ®æi míi c¬ chÕ
qu¶n lý theo c¬ chÕ thÞ trêng
Trong mÊy chôc n¨m qua khi nÒn kinh tÕ cña níc ta ®ang ë
trong c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
rÊt chËm, cã thêi gian r¬i vµo khñng ho¶ng nghiªm träng, cïng
víi n¹n l¹m ph¸t phi m·, c¬ cÊu kinh tÕ mÊt c©n ®èi lín vµ ®Æc
biÖt lµ nh÷ng khã kh¨n to lín trong ®êi sèng cña nh©n d©n.
Tõ nh÷ng yÕu kÐm cña c¬ chÕ cò ®Õn n¨m 1986 §¶ng vµ
Nhµ níc ®· chuyÓn sang c¬ chÕ míi : c¬ chÕ thÞ trêng cã sù
®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. Sau h¬n 15 n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn
theo c¬ chÕ nµy nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng biÕn ®æi ®¸ng
mõng vµ ®em l¹i mét sè thµnh qu¶ quan träng bíc ®Çu.
16
Theo c¬ chÕ míi, c¸c h×nh thøc ®îc ®a d¹ng ho¸, nÒn kinh
tÕ trë thµnh nÒn kinh tÕ hçn hîp cã nhiÒu thµnh phÇn: kinh tÕ
quèc doanh, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ c¸ thÓ... Cïng víi nã trong
n«ng nghiÖp còng cã nhiÒu thay ®æi, ruéng ®Êt giê ®©y ®·
trao cho c¸c hé gia ®×nh sö dông dµi h¹n. Nhê ®ã mµ l¬ng thùc
thùc phÈm kh«ng nh÷ng ®ñ tiªu dïng trong níc mµ cßn cã ®Ó
xuÊt khÈu. Cô thÓ lµ tõ n¨m 1989 níc ta b¾t ®Çu xuÊt khÈu g¹o
vµ hiÖn nay ®ang ®øng thø 3 trªn thÕ giíi. Trong c«ng nghiÖp
vµ dÞch vô Nhµ níc ®· giao quyÒn tù chñ kinh doanh cho doanh
nghiÖp vµ doanh nghiÖp tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh. Do ®ã ®·
lµm gi¶m sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu hµng ho¸ ®ång thêi
Nhµ níc th¶ næi gi¸ cho phÐp h×nh thµnh thÞ trêng vµng vµ
ngo¹i tÖ, xo¸ bá hÖ thèng bao cÊp gi¸. ViÖc lµm nµy ®· khèng
chÕ vµ lµm gi¶m l¹m ph¸t tõ ®ã ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i
thiÖn h¬n. §Æc biÖt mÊy n¨m nay Nhµ níc ®· ®a ra mét lo¹t
chÝnh s¸ch thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi trong ®ã cã
viÖc khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c c«ng ty liªn doanh, ®a ra bé
luËt míi vÒ ®Çu t níc ngoµi 12/1987. Ngoµi ra cßn ban hµnh c¸c
ph¸p lÖnh vÒ ng©n hµng vµ luËt vÒ c¸c c«ng ty TNHH vµ c«ng
ty cæ phÇn nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ
trêng. ChÝnh nh÷ng thay ®æi tÝch cùc trªn ®· t¹o nªn mét c¬
së ®Ó thµnh lËp nªn thÞ trêng chøng kho¸n ë ViÖt Nam.
Thùc ra, chøng kho¸n ®· xuÊt hiÖn tõ l©u ë ViÖt Nam, ®ã
lµ nh÷ng c«ng tr¸i dµi h¹n, nh÷ng tr¸i phiÕu ... ®îc ph¸t hµnh
vµ thêng ¸p ®Æt cho c«ng chóng mua khi Nhµ níc cÇn vèn ®Ó
17
lµm mét viÖc lín nµo ®ã. Víi l·i suÊt thÊp gi¸ trÞ ®ång tiÒn
kh«ng ®îc b¶o ®¶m vµ biÖn ph¸p hµnh chÝnh thiÕu hÊp dÉn
nªn kÕt qu¶ cña chøng kho¸n kh«ng cao. Khi nÒn kinh tÕ cã
nhiÒu thµnh phÇn, khu vùc kinh tÕ t nh©n ®îc më réng, luËt
c«ng ty ra ®êi. Theo ®ã c¸c c«ng ty cæ phÇn ®îc ph¸t hµnh cæ
phiÕu, tr¸i phiÕuvµ chóng trë thµnh nh÷ng mÆt hµng cña thÞ tr-
êng chøng kho¸n. NÕu mét TTCK ®îc thµnh lËp viÖc mua b¸n
c¸c mÆt hµng trªn sÏ dÔ dµng h¬n vµ do ®ã viÖc thu hót vèn sÏ
thuËn tiÖn h¬n.
Qua mÊy n¨m ®æi míi, níc ta ®· ®Èy lïi ®îc l¹m ph¸t mµ
vÉn ®¹t ®îc møc t¨ng trëng t¬ng ®èi cao. GDP t¨ng b×nh qu©n
trong 5 n¨m 1991- 1995 lµ 8,2%, ®Æc biÖt n¨m 1995 ®¹t
9,5%. L¹m ph¸t gi¶m tõ 67,1 n¨m 1991 xuèng 14,4% n¨m 1994
vµ lµ 12,7% n¨m 1995. Víi mét ®Êt níc kÐm ph¸t triÓn nh níc
ta, viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trong hoµn c¶nh l¹m ph¸t cao vµ
®ang trong thêi k× qu¸ ®é nh lóc nµy lµ rÊt khã kh¨n. Sù t¨ng
trëng ph¸t triÓn ®ång nghÜa víi qu¸ tr×nh CNH- H§H ®Êt níc.
2) M«i trêng t¨ng trëng kinh tÕ vµ nhu cÇu ®ßi hái thµnh
lËp TTCK
a- Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
Ngµy nay ph¸t triÓn kinh tÕ ®· trë thµnh mét th¸ch thøc
thêng xuyªn ®èi víi mét quèc gia, mét d©n téc. Ph¸t triÓn nhanh
hay chËm trong ®iÒu kiÖn bïng næ d©n sè kh«ng chØ ®em l¹i
sù giµu cã thÞnh vîng hay nghÌo nµn l¹c hËu mµ cßn cñng cè,
n©ng cao hoÆc lµm xãi mßn, h¹ thÊp vÞ trÝ vµ vai trß cña mét
níc trong céng ®ång quèc tÕ. Quy luËt cña ph¸t triÓn lµ: c¸c
18
nguån tiÕt kiÖm, tÝch luü trong x· héi ph¶i ®îc huy ®éng, tËp
trung hÇu hÕt vµo lÜnh vùc ®Çu t nhanh, nhiÒu, ®Òu ®Æn th×
nÒn kinh tÕ ®Êt níc sÏ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao. B¾t ®Çu tõ
tiÕt kiÖm chuyÓn sang ®Çu t t¹o nªn sù ph¸t triÓn råi trë l¹i tiÕt
kiÖm ®îc nhiÒu h¬n, chuyÓn sang ®Çu t lín h¬n t¹o nªn tèc ®é
ph¸t triÓn cao h¬n...
b- TiÕt kiÖm- nguån gèc cña ®Çu t
Mét nÒn kinh tÕ chØ cã thÓ ph¸t triÓn nhanh khi cã ®ñ vèn
®Çu t vµ tèc ®é t¨ng cña lîng vèn ®Çu t h¨ng n¨m lín gÊp ba,
bèn lÇn tèc ®é t¨ng cña tæng s¶n phÈm quèc d©n(GDP). TiÕt
kiÖm lµ nguån gèc s¶n sinh ra ®Çu t. Quy m« vèn ®Çu t lín hay
nhá l¹i phô thuéc vµo hai nh©n tè: qui m« tiÕt kiÖm lín hay nhá
vµ kh¶ n¨ng huy ®éng tËp trung c¸c nguån tiÕt kiÖm chuyÓn
giao vµo ®Çu t cao hay thÊp. Nhng qui m« cña ®Çu t l¹i phô
thuéc vµo qui m« vµ hiÖu sè gi÷a thu nhËp vµ chi tiªu th× qui
m« cña thu nhËp t¨ng nhanh h¬n chi tiªu th× qui m« tiÕt kiÖm
t¨ng vµ ngîc l¹i qui m« tiÕt kiÖm gi¶m. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ
trong kinh tÕ vÜ m« qua c«ng thøc :
S = Yd - C
Trong ®ã : S lµ qui m« tiÕt kiÖm
Yd lµ thu nhËp tho¶ dông
C lµ qui m« tiªu dïng
Trªn thÕ giíi hÇu hÕt c¸c níc ®Òu xem tiÕt kiÖm lµ nguån
®Çu t chÝnh vµ tiÕt kiÖm lµ mét quèc s¸ch. Víi viÖc lµm nµy
NhËt B¶n ®· ®¹t ®îc thµnh c«ng to lín. Mçi n¨m nh©n d©n NhËt
19
B¶n tiÕt kiÖm 20% thu nhËp cña m×nh dïng ®Ó ®Çu t vµ gÇn
50 sau ®¹i chiÕn thÕ giíi thø hai NhËt ®· trë thµnh níc c«ng
nghiÖp hiÖn ®¹i nhÊt nh× thÕ giíi. Nguån tiÕt kiÖm cña c¶ níc
gäi lµ tæng tiÕt kiÖm vµ nã bao gåm:
- Nguån tiÕt kiÖm trong d©n c
- Nguån tiÕt kiÖm trong c¸c doanh nghiÖp
- Nguån tiÕt kiÖm cña ChÝnh Phñ
Nhng trong ba nguån nµy th× nguån tiÕt kiÖm trong d©n c
lµ lín nhÊt. Nã lµ nguån vèn c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn ®Çu t t¹o lîi
nhuËn. Cã ®ñ vèn ®Çu t vµ sö dông nã cã hiÖu qu¶ sÏ dÉn tíi tèc
®é t¨ng trëng kinh tÕ cao. L·ng phÝ vèn ®Çu t lµ lo¹i l·ng phÝ lín
nhÊt cña mét nÒn kinh tÕ, lµ ho¹t ®éng lµm xãi mßn hiÖu qu¶
cña tiÕt kiÖm, lµm h¹n chÕ mét phÇn tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ.
c- Vèn ®Çu t trong níc, vèn ®Çu t ngoµi níc
Tæng nguån vèn ®Çu t do hai nguån cung øng lµ nguån vèn
trong níc vµ nguån vèn ngoµi níc .
NÕu sö dông nguån vèn trong níc th× sÏ tiÕt kiÖm ®îc chi
phÝ ®Çu t kiÒm chÕ l¹m ph¸t, kh«ng bÞ t¸c ®«ng bëi sù biÕn
®éng cña thÞ trêng vèn quèc tÕ, kh«ng ph¶i tr¶ lîi tøc b»ng
ngo¹i tÖ, kh«ng bÞ ngêi níc ngoµi bãc lét vµ bÞ chuyÓn lîi nhuËn
b»ng ngo¹i tÖ vÒ níc hä; toµn bé tµi s¶n t¨ng lªn ®Òu cña níc
m×nh. Tuy nhiªn, nguån vèn ngoµi níc cã t¸c dông nhanh chãng
trong viÖc thóc ®Èy sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ .
3. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña TTCK ViÖt Nam
a. Nh÷ng thuËn lîi
20