Đánh giá kỹ thuật chuyển vị mạch máu trong ghép thận từ người cho sống vào hốc chậu phải
- 200 trang
- file .pdf
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC Y DÖÔÏC TP. HOÀ CHÍ MINH
DƯ THỊ NGỌC THU
ÑAÙNH GIAÙ KYÕ THUAÄT CHUYEÅN VÒ MAÏCH MAÙU TRONG
GHEÙP THAÄN TÖØ NGÖÔØI CHO SOÁNG
VAØO HOÁC CHAÄU PHAÛI
Chuyên ngành: Ngoaïi - Tieát Nieäu
Mã số: 62 72 07 15
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HOÏC
Người hướng dẫn khoa học: PGS TS TRẦN NGỌC SINH
TP Hồ Chí Minh- Năm 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
DÖ THÒ NGOÏC THU
ÑAÙNH GIAÙ KYÕ THUAÄT CHUYEÅN VÒ MAÏCH MAÙU
TRONG GHEÙP THAÄN TÖØ NGÖÔØI CHO SOÁNG
VAØO HOÁC CHAÄU PHAÛI
Chuyên ngành: Ngoaïi - Tieát Nieäu
Mã số: 62 72 07 15
TOÙM TAÉT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HOÏC
TP Hồ Chí Minh- Năm 2012
Coâng trình ñöôïc hoaøn thaønh taïi:
Ñaïi hoïc Y Döôïc thaønh phoá Hoà Chí Minh
Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc:
PGSTS TRAÀN NGOÏC SINH
Phaûn bieän I:
PGS.TS. Leâ Ngoïc Töø
Ñaïi hoïc Y Khoa Haø Noäi
Phaûn bieän II:
TS. Nguyeãn Vaên AÂn
Beänh vieän Bình Daân
Phaûn bieän III:
TS. Töø Thaønh Trí Duõng
Beänh vieän Ñaïi hoïc Y Döôïc TP.HCM
Luaän aùn ñöôïc baûo veä taïi Hoäi ñoàng chaám luaän aùn caáp Tröôøng, toå
chöùc taïi Phoøng Hoäi thaûo 2, tröôøng ÑHYD TP. Hoà chí Minh.
Vaøo luùc: 14 giôø 00 ngaøy 06 thaùng 12 naêm 2012
Coù theå tìm luaän aùn taïi:
- Thö vieän quoác gia Vieät nam
- Thö vieän Khoa hoïc Toång hôïp Tp. Hoà Chí Minh
- Thö vieän Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. Hoà chí Minh
CAÙC COÂNG TRÌNH LIEÂN QUAN ÑEÁN LUAÄN AÙN
ÑAÕ COÂNG BOÁ
1. Du Thi Ngoc Thu, Tran Ngoc Sinh, Chu Van Nhuan, Duong Quang
V, Thai Minh Sam, Chau Quy Thuan, Duong Thi Kim Cuc,
Hoang Khac Chuan, Tran Trong Tri, Nguyen Thi Thai Ha,
(2009), “The Transposition Technique of Blood Vessels in
Kidney Transplantation”, 17th annual meeting of the Federation
of Asean Urological Association, Viet Nam Urology and
Nephrology Association MEDCO, pp.84.
2. Dö Thò Ngoïc Thu, Chu Vaên Nhuaän, Döông Quang Vuõ, Thaùi Minh Saâm,
Chaâu Quyù Thuaän, Hoaøng Khaéc Chuaån, Traàn Troïng Trí, Ñoã
Quang Minh, Nguyeãn Thò Thaùi Haø, Nguyeãn Troïng Hieàn, Nguyeãn
Minh Quang, Traàn Ngoïc Sinh, (2010), “Gheùp thaän vaøo hoác chaäu
P vôùi kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu trong gheùp thaän taïi Beänh
vieän Chôï Raãy”, Kyû yeáu coâng trình gheùp thaän Beänh vieän Chôï Raãy
1992-2010, Nxb Y hoïc chi nhaùnh TPHCM, tr. 105-112.
3. Dö Thò Ngoïc Thu, Chu Vaên Nhuaän, Döông Quang Vuõ, Thaùi Minh Saâ m,
Chaâu Quyù Thuaän, Hoaøng Khaéc Chuaån, Traàn Troïng Trí, Nguyeãn
Thò Thaùi Haø, Nguyeãn Troïng Hieàn, Nguyeãn Minh Quang, Traàn
Ngoïc Sinh, (2010), “Kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu chaäu -thaän
gheùp trong gheùp thaän taïi beänh vieän Chôï Raãy”, Ñaïi Hoäi Toaøn
Quoác laàn III, Hoäi nghò khoa hoïc laàn IV, Hoäi Tieát Nieäu Thaän hoïc
Vieät Nam, Taïp chí Y Hoïc Vieät Nam, Nxb Toång Hoäi Y Hoïc Vieät
Nam, taäp 375, (2), tr. 512-516.
4. Du Thi Ngoc Thu, Tran Trong Tri, Nguyen Thi Thai Ha, Hoang Khac
Chuan, Duong Thi Kim Cuc, Chau Quy Thuan, Thai Minh Sam,
Chu Van Nhuan, Duong Quang V, Tran Ngoc Sinh (2010),
“Technique of Kidney Transplantation on Short Renal Graft
Vein From Living Donor Laparoscopic Nephrectomy”, 10th
meeting of endoscopic and laparoscopic surgeons of ASIA,
Medical Publishing House Hanoi, pp.270.
LÔØI CAM ÑOAN
Toâi xin cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu cuûa rieâng toâi. Caùc soá lieäu neâu trong
luaän vaên laø trung thöïc vaø chöa tuøng ñöôïc ai coâng boá trong baát kyø coâng trình naøo khaùc
Ngöôøi cam ñoan
DÖ THÒ NGOÏC THU
MUÏC LUÏC
Trang
ÑAËT VAÁN ÑEÀ ....................................................................................................... 1
Chöông 1: TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU ................................................................... 4
1.1. SÔ LÖÔÏC VEÀ LÒCH SÖÛ GHEÙP THAÄN ........................................................... 4
1.2. NHÖÕNG CÔ SÔÛ GIAÛI PHAÃU HOÏC TRONG GHEÙP THAÄN ........................... 8
1.3. CAÙC ÑÖÔØNG MOÅ TRONG GHEÙP THAÄN ................................................... 19
1.4. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP NOÁI MAÏCH MAÙU .................................................... 23
1.5. CAÙC BIEÁN CHÖÙNG MAÏCH MAÙU TRONG GHEÙP THAÄN .......................... 33
1.6. CAÙC BIEÁN CHÖÙNG NOÄI KHOA VAØ NGOAÏI KHOA
COÙ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN CHÖÙC NAÊNG THAÄN GHEÙP ................................. 36
Chöông 2: ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU ...................... 39
2.1. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU .................................................................... 39
2.2. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU ................................................................ 41
2.3. THEO DOÕI SAU GHEÙP VAØ CAÙC THU THAÄP SOÁ LIEÄU .......................... 61
2.5. THU THAÄP VAØ XÖÛ LYÙ SOÁ LIEÄU ............................................................. 62
2.5. ÑAÏO ÑÖÙC TRONG NGHIEÂN CÖÙU ........................................................... 62
Chöông 3: KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ............................................................ 63
3.1. ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NHOÙM NGHIEÂN CÖÙU ................................................ 63
3.2. ÑAËC ÑIEÅM THAÄN GHEÙP ......................................................................... 67
3.3. KEÁT QUAÛ THÖÏC HIEÄN KYÕ THUAÄT GHEÙP CUÛA 2 NHOÙM .................... 70
3.4. TOÅNG HÔÏP CAÙC KEÁT QUAÛ THEO DOÕI CUÛA 2 NHOÙM ......................... 79
Chöông 4: BAØN LUAÄN ....................................................................................... 88
4.1. Ñaùnh giaù keát quaû cuûa kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu trong gheùp thaän
vôùi thaän gheùp coù TM ngaén ........................................................................... 88
4.2 Thöïc hieän kyõ thuaät gheùp thaän coå ñieån cho thaän gheùp laø thaän T ................... 106
4.3. So saùnh keát quaû gheùp thaän cuûa 2 nhoùm ....................................................... 107
4.4. Baøn luaän veà keát quaû cuûa moät soá taùc giaû khaùc .............................................. 119
KEÁT LUAÄN ....................................................................................................... 126
KIEÁN NGHÒ ...................................................................................................... 128
DANH MUÏC CAÙC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
PHUÏ LUÏC
CHÖÕ VIEÁT TAÉT
BQ baøng quang
BVCR beänh vieän Chôï Raãy
CAN chronic allograft nephropathy
CIT Calcineurin Inhibitor Toxicity
DSA Digital Subtraction Angiography
FSGS focal segmental glomerulosclerosis
HCP hoác chaäu P
HCT hoác chaäu T
MD mieãn dòch
MM maïch maùu
MSCT Scan multislice CT scans
ÑM ñoäng maïch
ÑMC ñoäng maïch chuû
NQ nieäu quaûn
P beân phaûi
PM phuùc maïc
T beân traùi
TB tế bào
TD thể dịch
TH tröôøng hôïp
TM tónh maïch
TMC tónh maïch chuû
UCMD öùc cheá mieãn dòch
TÖØ ÑOÁI CHIEÁU VIEÄT-ANH
beå thaän renal pelvis
côõ maãu simple size
chuyeån vò disposition
haáp thu cuûa thaän renal uptake
kyõ thuaät chuïp maïch maùu xoùa neàn Digital Subtraction Angiography
nang baïch maïch lymphocele
ngaên ñuøi femoral sheet
nieäu quaûn ureter
ñoäâ loïc caàu thaän glomerular filtration rate
ñoäng maïch baøng quang döôùi inferior vesical artery
ñoäng maïch baøng quang treân superior vesical artery
ñoäng maïch chaäu chung common iliac artery
ñoäng maïch chaäu ngoaøi external iliac artery
ñoäng maïch chaäu trong internal iliac artery
(hypogastric artery)
ñoäng maïch thaän renal artery
ñoäng maïch thöôïng vò döôùi inferior epigastric
ñoäng maïch tröïc traøng döôùi inferior rectal artery
ñoäng maïch tröïc traøng giöõa middle rectal artery
ñoäng maïch tröïc traøng treân superior rectal artery
roán thaän hilum of kidney
thaän ñoà ñoàng vò phoùng xaï radionuclide renal scan
thaän phaûi right kidney
thaän traùi left kidney
tónh maïch thaän renal vein
xoang thaän renal sinus
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG
Baûng 3.1: Giôùi tính cuûa ngöôøi cho thaän 63
Baûng 3.2: Giôùi tính cuûa ngöôøi nhaän thaän 64
Baûng 3.3: Tuoåi trung bình cuûa ngöôøi cho thaän 64
Baûng 3.4: Tuoåi trung bình cuûa ngöôøi nhaän thaän 65
Baûng 3.5: Quan heä ngöôøi cho- ngöôøi nhaän trong 2 nhoùm 66
Baûng 3.6: Tuoåi thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 67
Baûng 3.7: Thôøi gian thieáu maùu noùng, laïnh, aám cuûa 2 nhoùm 67
Baûng 3.8: Caùc söï coá vaø tai bieán xaûy ra treân thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 68
Baûng 3.9: Caùc vò trí vaø côõ chæ noái MM khi gheùp cuûa 2 nhoùm 69
Baûng 3.10: Thôøi gian khaâu noái TM cuûa 2 nhoùm 70
Baûng 3.11: Phöông phaùp moå laáy thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 70
Baûng 3.12: Soá tröôøng hôïp thaän gheùp laáy töø beân P hay T cuûa 2 nhoùm 71
Baûng 3.13: Baát thöôøng veà soá löôïng TM thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 71
Baûng 3.14: Chieàu daøi TM thaän gheùp trung bình cuûa 2 nhoùm 72
Baûng 3.15: Chieàu daøi TM thaän gheùp trung bình sau khi chuyeån vò
möùc ñoä I cuûa nhoùm A 72
Baûng 3.16: Soá löôïng ñoäng maïch thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 73
Baûng 3.17: Xöû lyù nhöõng TH baát thöôøng veà ñoäng maïch thaän 73
Baûng 3.18: Caùc möùc ñoä xöû trí kyõ thuaät chuyeån vò MM cuûa nhoùm A 74
Baûng 3.19: Tæ leä % aùp duïng caùc möùc ñoä kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu 76
Baûng 3.20: Keát quaû theo doõi taïi baøn vaø sieâu aâm Doppler cuûa nhoùm A 77
Baûng 3.21: Tæ leä phaàn traêm keát quaû sau gheùp cuûa nhoùm B 78
Baûng 3.22: Keát quaû theo doõi taïi baøn vaø sieâu aâm Doppler cuûa nhoùm B 79
Baûng 3.23: Tæ leä phaàn traêm tình traïng thaän gheùp
sau khi môû keïp maïch maùu cuûa 2 nhoùm 79
Baûng 3.24: Keát quaû Creatinin-huyeát thanh cuûa 2 nhoùm ôû naêm thöù 1 80
Baûng 3.25: Keát quaû Creatinin-huyeát thanh cuûa 2 nhoùm ôû naêm thöù 5 80
Baûng 3.26: Keát quaû Creatinin-huyeát thanh cuûa 2 nhoùm thôøi ñieåm hieän taïi 81
Baûng 3.27: Soá löôït sieâu aâm Doppler MM thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 82
Baûng 3.28: Khaûo saùt caùc chæ soá veà söï töôùi maùu qua sieâu aâm Doppler 82
Baûng 3.29: Bieán chöùng gaàn cuûa phaãu thuaät cuûa 2 nhoùm 83
Baûng 3.30: Nguyeân nhaân töû vong cuûa 2 nhoùm veà noäi khoa 85
Baûng 3.31: Keát quaû sinh thieát thaän cuûa 2 nhoùm 86
Baûng 3.32: Thôøi gian naèm vieän trung bình cuûa 2 nhoùm 87
Baûng 4.33: Caùc ñieåm khaùc bieät giöõa 2 hoác chaäu 91
Baûng 4.34: Các yếu tố đánh giá kỹ thuật mổ khi chọn hốc chậu P hay T 92
Baûng 4.35: Söï khaùc bieät giöõa phaùc ñoà thoâng thöôøng vaø phaùc ñoà kyõ thuaät
cuûa nhoùm nghieân cöùu 111
Baûng 4.36: Toång hôïp caùc keát quaû sau gheùp ôû giai ñoaïn sôùm vaø laâu daøi 118
Baûng 4.37: Tæ leä bieán chöùng veà ñoäng maïch cuûa caùc taùc giaû 122
Baûng 4.38: Tæ leä bieán chöùng veà TM cuûa caùc taùc giaû 123
Baûng 4.39: Tæ leä thaønh coâng veà ñôøi soáng thaän gheùp cuûa moät soá taùc giaû 125
DANH MUÏC CAÙC BIEÅU ÑOÀ VAØ SÔ ÑOÀ
Bieåu ñoà 3.1: Nhoùm tuoåi cuûa 2 nhoùm nghieân cöùu 65
Bieåu ñoà 3.2: Tæ leä phaàn traêm caùc möùc ñoä xöû trí maïch maùu
thaän gheùp cuûa nhoùm A 75
Sô ñoà 4.1: Sô ñoà höôùng daãn thöïc hieän chaån ñoaùn vaø ñieàu trò 117
DANH MUÏC CAÙC HÌNH
Hình 1.1: Vò trí ñoäng vaø TM thaän “in situ” ............................................................... 9
Hình 1.2: Caùu truùc giaûi phaãu hoïc nhìn theo maët phaúng tröôùc sau .......................... 10
Hình 1.3: Söï thoâng noái caùc nhaùnh TM thaän ............................................................ 11
Hình 1.4 : Chieàu daøi TM thaän .................................................................................. 12
Hình 1.5: Heä thoáng ÑM nuoâi NQ ........................................................................... 14
Hình 1.6: Hình moâ phoûng vò trí xoang vaø roán thaän ............................................... 15
Hình 1.7: Phaân chia trong xoang vaø nhu moâ cuûa ÑM thaän ......................................... 16
Hình1.8: Heä thoáng ñoäng-tónh maïch chaäu .............................................................. 18
Hình1.9: Ñöôøng moå Gibson .................................................................................... 20
Hình 1.10: Thaän gheùp laø thaän P laáy töø ngöôøi cho cheát, taïo hình TM,
Gheùp vaøo hoác chaäu T ............................................................................ 22
Hình 1.11: Moâ taû kyõ thuaät noái nhaùnh ñoäng maïch thaän-thaân chính
ñoäng maïch thaän ................................................. 23
Hình 1.12: Khaâu noái ÑM thaän-ÑM chaäu trong ...................................................... 25
Hình 1.13: Thaän gheùp laø thaän P gheùp vaøo hoác chaäu T............................................ 25
Hình 1.14: Moâ phoûng kyõ thuaät noái taän-beân ............................................................. 26
Hình 1.15-1.18: PP duøng TM sinh duïc ñeå laøm daøi theâm TM thaän ....................... 28
Hình 1.19-1.22: PP taïo hình TM thaän ôû ngöôøi hieán taïng cheát naõo ................... 31
Hình 23 : Sieâu aâm doppler khaûo saùt töôùi maùu thaän bình thöôøng .......................... 37
Hình 24-25 : Sieâu aâm doppler phaùt hieän huyeát khoái TM thaän .............................. 37
Hình 2.26: Moâ taû kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu thaän möùc ñoä I ........................... 44
Hình 2.27: Moâ taû kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu thaän möùc ñoä II .......................... 45
Hình 2.28-31: Moâ taû kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu chaäu..................................... 46
Hình 2.32: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò tónh maïch chaäu (hình veõ) .................... 48
Hình 2.33: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò tónh maïch chaäu
khi keát thuùc chuaån bò khaâu noái maïch maùu .......................... 49
Hình 2.34: Chuaån bò khaâu noái maïch maùu thaän gheùp laø thaän P ............................ 50
Hình 2.35: Chuaån bò khaâu noái maïch maùu thaän gheùp laø thaän T ............................ 51
Hình 2.36: Chuaån bò khaâu noái maïch maùu thaän gheùp laø thaän P (thöïc teá) .............. 51
Hình 2.37: Moâ phoûng gheùp theo kyõ thuaät coå ñieån ................................................ 52
Hình 2.38: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò tónh maïch thaän ôû möùc ñoä I .................. 53
Hình 2.39: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò tónh maïch thaän ôû möùc ñoä II ................ 54
Hình 2.40: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò möùc ñoä III ........................................... 55
Hình 2.41: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò möùc ñoä I + III ................................... 56
Hình 2.42: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò caû 3 möùc ñoä ......................................... 57
Hình 4.43: Thöïc hieän kyõ thuaät chuyeån vò möùc ñoä I treân thaän P ............................ 94
Hình 4.44 Thöïc hieän kyõ thuaät chuyeån vò möùc ñoä II treân thaän P ............................. 95
Hình 4.45: Vò trí nguyeân thuûy cuûa boù maïch chaäu P ................................................ 96
Hình 4.46: Boù maïch chaäu ñaõ phaãu tích vaø coät caét TM chaäu trong ....................... 97
Hình 4.47: Boù maïch chaäu ñaõ phaãu tích vaø khoâng chuyeån vò ................................ 98
Hình 4.48: Boù maïch chaäu ñaõ phaãu tích vaø chuyeån vò ........................................... 98
Hình 4.49-50: Söï loûng leûo cuûa TM chaäu ngoaøi sau phaãu tích ............................ 100
Hình 4.51 : Ñoä caêng TM thaän sau khi khaâu noái .................................................. 103
Hình 4.52 : Keát thuùc cuoäc moå gheùp vôùi thaän T ................................................... 108
Hình 4.53 : Keát thuùc cuoäc moå gheùp vôùi thaän P ................................................... 109
Hình 4.54 : Döïng hình MSCTSCan moät tröôøng hôïp thaän P ................................ 110
Hình 4.55 : Tö theá thaän sau khi noái gheùp......................................................... 117
DANH MUÏC CAÙC COÂNG TRÌNH LIEÂN QUAN ÑEÁN LUAÄN AÙN
1. Du Thi Ngoc Thu, Tran Ngoc Sinh, Chu Van Nhuan, Duong Quang V, Thai
Minh Sam, Chau Quy Thuan, Duong Thi Kim Cuc, Hoang Khac Chuan,
Tran Trong Tri, Nguyen Thi Thai Ha, (2009), “The Transposition
Technique of Blood Vessels in Kidney Transplantation”, 17th annual
meeting of the Federation of Asean Urological Association, Viet Nam
Urology and Nephrology Association MEDCO, pp.84.
2. Dö Thò Ngoïc Thu, Chu Vaên Nhuaän, Döông Quang Vuõ, Thaùi Minh Saâm, Chaâu
Quyù Thuaän, Hoaøng Khaéc Chuaån, Traàn Troïng Trí, Ñoã Quang Minh,
Nguyeãn Thò Thaùi Haø, Nguyeãn Troïng Hieàn, Nguyeãn Minh Quang, Traàn
Ngoïc Sinh, (2010), “Gheùp thaän vaøo hoác chaäu P vôùi kyõ thuaät chuyeån vò
maïch maùu trong gheùp thaän taïi Beänh vieän Chôï Raãy”, Kyû yeáu coâng trình
gheùp thaän Beänh vieän Chôï Raãy 1992-2010, Nxb Y hoïc chi nhaùnh TPHCM,
tr. 105-112.
3. Dö Thò Ngoïc Thu, Chu Vaên Nhuaän, Döông Quang Vuõ, Thaùi Minh Saâm, Chaâu
Quyù Thuaän, Hoaøng Khaéc Chuaån, Traàn Troïng Trí, Nguyeãn Thò Thaùi Haø,
Nguyeãn Troïng Hieàn, Nguyeãn Minh Quang, Traàn Ngoïc Sinh, (2010), “Kyõ
thuaät chuyeån vò maïch maùu chaäu-thaän gheùp trong gheùp thaän taïi beänh vieän
Chôï Raãy”, Ñaïi Hoäi Toaøn Quoác laàn III, Hoäi nghò khoa hoïc laàn IV, Hoäi Tieát
Nieäu Thaän hoïc Vieät Nam, Taïp chí Y Hoïc Vieät Nam, Nxb Toång Hoäi Y Hoïc
Vieät Nam, taäp 375, (2), tr. 512-516.
4. Du Thi Ngoc Thu, Tran Trong Tri, Nguyen Thi Thai Ha, Hoang Khac Chuan,
Duong Thi Kim Cuc, Chau Quy Thuan, Thai Minh Sam, Chu Van Nhuan,
Duong Quang V, Tran Ngoc Sinh (2010), “Technique of Kidney
Transplantation on Short Renal Graft Vein From Living Donor
Laparoscopic Nephrectomy”, 10th meeting of endoscopic and laparoscopic
surgeons of ASIA, Medical Publishing House Hanoi, pp.270.
1
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Gheùp thaän laø moät thaønh töïu lôùn cuûa y hoïc hieän ñaïi, ñaõ môû ra moät höôùng
ñieàu trò môùi cho ngöôøi beänh bò suy thaän maïn. Sau bao nhieâu naêm nghieân cứu thaát
baïi cuûa caùc nhaø khoa hoïc vaø y hoïc treân theá giôùi cho ñeán khi tröôøng hôïp (TH)
gheùp thaän thaønh coâng ñaàu tieân naêm 1954 taïi Boston bôûi Joseph Murray vaø coäng
söï đñaõ ñaùnh daáu moác lòch söû cho kyõ thuaät gheùp [79].
Ñeán nay (thế kỷ XXI), gheùp thaän noùi rieâng vaø gheùp taïng noùi chung, ñaõ coù
gaàn 60 naêm thaønh töïu, vôùi nhieàu tieán boä vöôït baäc. Nhöng nhöõng vaán ñeà veà gheùp
taïng vaãn tieáp tuïc laø thôøi söï cuûa y hoïc hieän ñaïi nhö: ñeå laøm taêng tính thaåm myõ hôn
cho ngöôøi hieán taïng voán laø nhöõng ngöôøi khoeû maïnh, ngöôøi ta ñaõ nghieân cöùu trieån
khai kyõ thuaät moå laáy thaän gheùp qua noäi soi oå buïng roài sau phuùc maïc. Vaø hieän nay,
phaãu thuaät noäi soi coù hoã trôï cuûa ‚robot‛ cuõng ñaõ daàn tieán vaøo lónh vöïc gheùp, trong
töông lai ñang coù khaû naêng thay theá phaãu thuaät noäi soi hieän haønh.
Veà lónh vöïc gheùp thaän, caùc nhaø khoa hoïc cuõng luoân tìm nhöõng phöông
caùch môùi laøm sao ñeå gheùp thaän ñaït ñöôïc keát quaû cao nhaát, haï ñeán möùc thaáp nhaát
tæ leä xuaát hieän caùc bieán chöùng veà maët ngoaïi khoa laãn noäi khoa, ñeå keùo daøi ñöôïc
ñôøi soáng thaän gheùp laâu nhaát, naâng cao chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi beänh ñeán möùc
toái ña.
Hieän nay (2012), taïi Vieät Nam thaän gheùp chuû yeáu ñöôïc hieán taëng laø töø
ngöôøi cho soáng, neân vieäc löïa choïn beân ñeå laáy thaän phaûi tuaân thuû theo nguyeân taéc
laø ‚baûo ñaûm an toaøn cho ngöôøi hieán taïng‛, chæ choïn laáy thaän coù chöùc naêng keùm
hôn döïa vaøo ñoä thanh loïc caàu thaän qua xaï hình thaän. ñeå laïi thaän coù chöùc naêng toát
cho ngöôøi hieán thaän.
2
Nhö vaäy, neáu quaû thaän ñöôïc choïn coù TM thaän bò ngaén do caáu truùc giaûi
phaãu, hoaëc do kyõ thuaät laáy thaän seõ caàn phaûi coù yeâu caàu taïo hình laøm daøi TM thaän
ñeå thuaän tieän khi khaâu noái vôùi TM chaäu ngoaøi.
Ñieàu naøy seõ khoâng khoù neáu thaän ñöôïc laáy töø töû thi, ngöôøi ta seõ môû roäng laáy
theâm moät maûnh TM chuû taïo hình laøm daøi theâm TM thaän [53], [54], [83]. Nhöng
trong tröôøng hôïp thaän laáy töø ngöôøi cho soáng, caùc taùc giaû seõ söû duïng caùc vaät lieäu töï
thaân (TM sinh duïc, TM hieån) [62], [94], [101], [102], hay vaät lieäu nhaân taïo [86],
[99] ñeå laøm daøi theâm TM thaän.
Do cuoäc moå gheùp ñöôïc thöïc hieän treân ñoái töôïng coù nhieàu nguy cô laø ngöôøi
beänh bò suy thaän giai ñoaïn cuoái vôùi caùc beänh keøm theo hoaëc bieán chöùng cuûa beänh
suy thaän, neân treân nguyeân taéc veà maët phaãu thuaät laø kyõ thuaät caøng ñôn giaûn caøng
toát vaø laøm sao giaûm ñöôïc tæ leä xaûy ra caùc bieán chöùng ñeán möùc thaáp nhaát (huyeát
khoái ñoäng maïch, TM thaän, xô heïp ñoäng maïch,…), chöùc naêng thaän phuïc hoài sôùm.
Nhö vaäy thì lieäu coù kyõ thuaät naøo coù theå laøm giaûm ñöôïc nguy cô xaûy ra caùc bieán
chöùng veà maïch maùu khi gheùp vôùi thaän gheùp coù tónh maïch thaän ngaén vaøo hoác chaäu
beân phaûi cuûa ngöôøi nhaän?
Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy treân ngöôøi nhaän thaän vôùi thaän gheùp laáy töø ngöôøi cho
soáng, coù 2 vaán ñeà caàn phaûi giaûi quyeát:
- Laøm daøi TM thaän ngaén, baèng caùch phaãu tích roán thaän keùo daøi TM.
- Saép xeáp thöù töï vò trí cuûa maïch maùu thaän gheùp laø thaän beân P, cho phuø hôïp
vò trí maïch maùu vuøng chaäu beân P cuûa ngöôøi nhaän.
Caùc kyõ thuaät laøm thay ñoåi vò trí cuûa maïch maùu treân thaän gheùp, chuùng toâi
goïi laø kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu thaän gheùp.
Caâu hoûi thöù hai boå sung cho caâu hoûi treân laø lieäu coù kyõ thuaät naøo coù theå laøm
giaûm ñöôïc nguy cô xaûy ra caùc bieán chöùng veà maïch maùu khi gheùp vôùi thaän gheùp
coù TM thaän ngaén vaøo hoác chaäu beân phaûi cuûa ngöôøi nhaän trong tröôøng hôïp kyõ
3
thuaät chuyeån vò maïch maùu treân thaän gheùp khoâng ñaït ñöôïc yeâu caàu cuûa kyõ thuaät
khaâu noái maùch maùu?
Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy, coù moät giaûi phaùp ñeà xuaát laø: saép xeáp laïi thöù töï caùc
maïch maùu chaäu, goàm TM vaø ñoäng maïch chaäu ngoaøi beân P, TM vaø ñoäng maïch
chaäu chung beân P, caùc TM vaø ñoäng maïch chaäu trong beân P cuûa ngöôøi nhaän. Goïi
taét laø phöông phaùp chuyeån vò maïch maùu chaäu P.
Trong luaän aùn naøy, chuùng toâi muoán choïn gheùp ôû hoác chaäu beân P vôùi nhöõng
thaän coù TM ngaén, nhaát laø thaän beân P voán ñaõ ngaén töï nhieân do caáu truùc giaûi phaãu,
nay seõ ngaén hôn neáu ñöôïc laáy baèng phöông phaùp noäi soi oå buïng hay sau phuùc
maïc.
Lieäu kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu treân thaän gheùp vaø maïch maùu vuøng chaäu
coù theå thay theá ñöôïc caùc kyõ thuaät taïo hình TM laøm cho TM thaän bò ngaén trôû neân
coù ñuû chieàu daøi ñeå noái gheùp vôùi TM chaäu P hay khoâng?
Vaø keát quaû cuûa kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu naøy coù toát hôn hay toái thieåu
phaûi ngang baèng vôùi kyõ thuaät gheùp thaän coå ñieån coù TM thaän ñuû daøi (thaän T gheùp
vaøo hoác chaäu P) hay khoâng?
Giaû söû keát quaû cuûa nhöõng tröôøng hôïp gheùp thaän vôùi thaän gheùp coù TM thaän
ngaén phaûi aùp duïng caùc möùc ñoä cuûa kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu laø töông ñöông
vôùi nhöõng tröôøng hôïp gheùp thaän theo kyõ thuaät coå ñieån, thì vôùi noäi dung nghieân
cöùu, teân cuûa ñeà taøi laø: ‚Ñaùnh giaù kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu trong gheùp thaän töø
ngöôøi cho soáng gheùp hoác chaäu phaûi‛. Muïc tieâu ñeà taøi nhö sau:
10 Ñaùnh giaù keát quaû cuûa kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu trong gheùp
thaän với thaän gheùp laáy töø ngöôøi cho soáng coù tónh maïch thận ngaén gheùp vaøo
hoác chaäu phaûi.
20 So saùnh keát quaû cuûa 2 nhoùm gheùp thaän vaøo hoác chaäu phaûi vôùi kyõ
thuaät chuyeån vò maïch maùu vaø gheùp theo kyõ thuaät coå ñieån.
4
CHÖÔNG 1
TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU
1.1. SÔ LÖÔÏC VEÀ LÒCH SÖÛ GHEÙP THAÄN.
1.1.1. Lòch söû töø tröôùc khi gheùp thaän thaønh coâng ôû ngöôøi:
Khôûi ñaàu töø thaäp nieân ñaàu theá kyû 20, nhöõng thaønh coâng veà kyõ thuaät khaâu
noái maïch maùu cuûa Payr laø tin möøng trong vieäc gheùp taïng taïi Chaâu Aâu. Gheùp taïng
ñaàu tieân thaønh coâng ñaõ ñöôïc Ullmann baùo caùo (1902) [79], gheùp thaän töï thaân cho
choù, keát quaû coù ñöôïc moät ít nöôùc tieåu. Sau ñoù, Ullmann vaø Von Decastello ñaõ
duøng phöông phaùp cuûa Payr gheùp thaän choù vôùi deâ, keát quaû thaän coù nöôùc tieåu ñöôïc
moät thôøi gian ngaén. ÔÛ Lyon, Mathieu Jaboulay (1860-1913) coù nhieàu thaønh coâng
trong nhöõng nghieân cöùu gheùp thaän. Caùc coäng söï cuûa oâng nhö Carrel, Briau vaø
Villard ñaõ caûi bieân caùc phöông phaùp khaâu noái maïch maùu vaø ñöùng ñaàu laø kyõ thuaät
khaâu noái maïch maùu cuûa Carrel. oâng ñaõ coâng boá caùc keát quaû thaønh coâng veà gheùp
taïng: gheùp thaän ôû loaøi vaät (choù, meøo). Nhöng chæ coù chöùc naêng ñöôïc giaây laùt vì laø
gheùp thaän khaùc loaøi. Naêm 1914, Carrel vaø moät ñoàng nghieäp cuûa oâng laïi tieáp tuïc
thöïc hieän laáy thaän heo vaø deâ gheùp cho ngöôøi beänh bò suy thaän maïn giai ñoaïn
cuoái, keát quaû thaän gheùp hoaït ñoäng ñöôïc moät giôø.
Naêm 1906, Jaboulay, thaày cuûa Carrel thaønh coâng trong gheùp thaän ôû ngöôøi.
Naêm 1912 Carrel ñaït giaûi thöôûng Nobel veà nhöõng nghieân cöùu cuûa mình [60].
Vaán ñeà choïn taïng cuûa ñoäng vaät ñeå gheùp cho ngöôøi beänh ñöôïc chaáp nhaän
trong giai ñoaïn naøy vaø coù nhieàu lyù thuyeát veà söï thaønh coâng trong phaãu thuaät gheùp
khaùc loaøi: da, giaùc maïc hoaëc xöông.
Ngaøy 23/4/1954, taïi Boston ñaõ gheùp thaän thaønh coâng cho caëp gheùp thaän
sinh ñoâi cuøng tröùng vaø ñieàu naøy ñaõ khieán cho caùc nhaø khoa hoïc khoâng ngöøng coá
5
gaéng trong lónh vöïc nghieân cöùu cuûa mình ñeå goùp phaàn vaøo vieäc phaùt trieån ngaønh
gheùp taïng.
Lòch söû phaùt trieån ngaønh gheùp treân theá giôùi tröôùc khi gheùp taïng thaønh coâng
ôû ngöôøi ñöôïc toùm taét nhö sau:
- Naêm 1902: gheùp thaän thöïc nghieäm ñaàu tieân thaønh coâng (Ullman, 1902).
- Naêm 1906: gheùp thaän dò loaøi, gheùp treân ngöôøi (Jaboulay, 1906).
- Naêm 1912: Carrel ñaït giaûi thöôûng Nobel veà gheùp taïng dò loaïi treân ngöôøi.
- Naêm 1933: ñaàu tieân gheùp thaän ñoàng loaïi treân ngöôøi (Voronoy, 1936).
- Naêm 1950: söï phuïc höng gheùp thaän thöïc nghieäm (Dempster, 1953; Simonsen,
1963).
- Naêm 1950-1953: Dubost vaø cs, 1951; Küss vaø cs, 1951; Servelle vaø cs, 1951;
vaø Hume vaø cs, 1955, gheùp thaän ñoàng loaøi ôû ngöôøi, nhöng khoâng thaønh coâng do
khoâng coù thuoác öùc cheá mieãn dòch.
- Naêm 1952: Hamburger J. ñaõ thöïc hieän thaønh coâng ca gheùp thaän ñaàu tieân taïi
Phaùp, nhöng bò thaûi gheùp sau 3 tuaàn.
- Naêm 1953: Paris, Michon vaø cs thöïc hieän gheùp thaän töø ngöôøi cho soáng coù quan
heä huyeát thoáng.
Nguyeân nhaân thaát baïi cuûa giai ñoaïn naøy laø chöa phaùt hieän ra nguyeân lyù
cuûa mieãn dòch gheùp, cô cheá ñaùp öùng mieãn dòch dòch theå hay mieãn dòch teá baøo.
1.1.2. Lòch söû keå töø khi thaønh coâng ca gheùp thaäân sinh ñoâi cuøng tröùng:
- Naêm 1954: taïi Boston, Joseph Murray vaø cs, gheùp thaän ñoàng loaøi thaønh coâng
ñaàu tieân (ngöôøi cho vaø ngöôøi nhaän laø song sinh cuøng tröùng), soááng 7 naêm. Murray
ñaõ nhaän giaûi Nobel vaøo naêm 1958 [98].
- Naêm 1958: moâ taû khaùng nguyeân baïch caàu (Dausset).
6
- Naêm 1959-1962: ÔÛ Boston, Murray vaø cs, 1960; Paris, Hamburger vaø cs,
1959; Küss vaø cs, 1960; ñaõ söû duïng chieáu xaï nhö laø moät phöông phaùp laøm suy
giaûm heä thoáng mieãn dòch.
- Naêm 1960: Calne, 1960; Zukoski vaø cs, 1960, thöû nghieäm thaønh coâng söû duïng
6- Mercaptopurin treân choù trong gheùp thaän.
- Naêm 1960: Ñôøi soáng thaän gheùp ñöôïc keùo daøi khi söû duïng 6-Mercaptopurin
tieáp tuïc sau khi chieáu xaï (Küss vaø cs, 1962).
- Naêm 1962: Laàn ñaàu tieân choïn löïa caëp cho nhaän coù hoøa hôïp moâ (Hamburger
vaø cs, 1962; Terasaki vaø cs, 1965; Dausset, 1980).
- Naêm 1966: phaùt hieän phaûn öùng cheùo döông tính daãn tôùi thaûi gheùp toái caáp
(Kissmeyer-Nielson vaø cs, 1966; Terasaki vaø cs, 1965).
- Naêm 1967: gheùp taïng Chaâu Aâu ñöôïc thaønh laäp (Van Rood, 1967), phaùt trieån
phöông phaùp baûo quaûn thaän (Belzer, 1967).
- Naêm 1973: Moâ taû hieäu quaû cuûa vieäc röûa thaän (Opelz vaø cs).
- Naêm 1975: saûn xuaát ra khaùng theå ñôn doøng.
- Naêm 1978: söû duïng Cyclosporine A (Calne, 1978); gheùp thaän coù hoøa hôïp
HLA-DR (Ting and Morris, 1978).
- Naêm 1987: thuoác UCMD môùi: Tacrolimus.
1.1.4. Lòch söû gheùp thaän Vieät Nam:
Taïi Vieät Nam gheùp thaän môùi phaùt trieån vaøo nhöõng naêm 90. Tröôùc ñoù, caùc
nhaø ngoaïi khoa: mieàn Baéc nhöõng naêm 60, coù Toân Thaát Tuøng ñaõ coù nhöõng nghieân
cöùu gheùp gan thöïc nghieäm taïi beänh Vieän Vieät Ñöùc [42]; Ngoâ Gia Hy töø nhöõng
naêm 70, taïi beänh vieän Bình Daân, ñaõ chuaån bò gheùp thaän, trong saùch giaùo khoa veà
Nieäu khoa ñaõ coù nhöõng baøi vieát veà gheùp taïng [20], [41]. Nhöõng naêm 70, Leâ Theá
Trung, Hoïc vieän Quaân Y 103 coù yù töôûng gheùp thaän, chuaån bò cô sôû vaät chaát vaø
tieán haønh gheùp thaän thöïc nghieäm [42]. Mieàn Nam, caùc phaãu thuaät vieân tieán haønh
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC Y DÖÔÏC TP. HOÀ CHÍ MINH
DƯ THỊ NGỌC THU
ÑAÙNH GIAÙ KYÕ THUAÄT CHUYEÅN VÒ MAÏCH MAÙU TRONG
GHEÙP THAÄN TÖØ NGÖÔØI CHO SOÁNG
VAØO HOÁC CHAÄU PHAÛI
Chuyên ngành: Ngoaïi - Tieát Nieäu
Mã số: 62 72 07 15
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HOÏC
Người hướng dẫn khoa học: PGS TS TRẦN NGỌC SINH
TP Hồ Chí Minh- Năm 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
DÖ THÒ NGOÏC THU
ÑAÙNH GIAÙ KYÕ THUAÄT CHUYEÅN VÒ MAÏCH MAÙU
TRONG GHEÙP THAÄN TÖØ NGÖÔØI CHO SOÁNG
VAØO HOÁC CHAÄU PHAÛI
Chuyên ngành: Ngoaïi - Tieát Nieäu
Mã số: 62 72 07 15
TOÙM TAÉT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HOÏC
TP Hồ Chí Minh- Năm 2012
Coâng trình ñöôïc hoaøn thaønh taïi:
Ñaïi hoïc Y Döôïc thaønh phoá Hoà Chí Minh
Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc:
PGSTS TRAÀN NGOÏC SINH
Phaûn bieän I:
PGS.TS. Leâ Ngoïc Töø
Ñaïi hoïc Y Khoa Haø Noäi
Phaûn bieän II:
TS. Nguyeãn Vaên AÂn
Beänh vieän Bình Daân
Phaûn bieän III:
TS. Töø Thaønh Trí Duõng
Beänh vieän Ñaïi hoïc Y Döôïc TP.HCM
Luaän aùn ñöôïc baûo veä taïi Hoäi ñoàng chaám luaän aùn caáp Tröôøng, toå
chöùc taïi Phoøng Hoäi thaûo 2, tröôøng ÑHYD TP. Hoà chí Minh.
Vaøo luùc: 14 giôø 00 ngaøy 06 thaùng 12 naêm 2012
Coù theå tìm luaän aùn taïi:
- Thö vieän quoác gia Vieät nam
- Thö vieän Khoa hoïc Toång hôïp Tp. Hoà Chí Minh
- Thö vieän Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. Hoà chí Minh
CAÙC COÂNG TRÌNH LIEÂN QUAN ÑEÁN LUAÄN AÙN
ÑAÕ COÂNG BOÁ
1. Du Thi Ngoc Thu, Tran Ngoc Sinh, Chu Van Nhuan, Duong Quang
V, Thai Minh Sam, Chau Quy Thuan, Duong Thi Kim Cuc,
Hoang Khac Chuan, Tran Trong Tri, Nguyen Thi Thai Ha,
(2009), “The Transposition Technique of Blood Vessels in
Kidney Transplantation”, 17th annual meeting of the Federation
of Asean Urological Association, Viet Nam Urology and
Nephrology Association MEDCO, pp.84.
2. Dö Thò Ngoïc Thu, Chu Vaên Nhuaän, Döông Quang Vuõ, Thaùi Minh Saâm,
Chaâu Quyù Thuaän, Hoaøng Khaéc Chuaån, Traàn Troïng Trí, Ñoã
Quang Minh, Nguyeãn Thò Thaùi Haø, Nguyeãn Troïng Hieàn, Nguyeãn
Minh Quang, Traàn Ngoïc Sinh, (2010), “Gheùp thaän vaøo hoác chaäu
P vôùi kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu trong gheùp thaän taïi Beänh
vieän Chôï Raãy”, Kyû yeáu coâng trình gheùp thaän Beänh vieän Chôï Raãy
1992-2010, Nxb Y hoïc chi nhaùnh TPHCM, tr. 105-112.
3. Dö Thò Ngoïc Thu, Chu Vaên Nhuaän, Döông Quang Vuõ, Thaùi Minh Saâ m,
Chaâu Quyù Thuaän, Hoaøng Khaéc Chuaån, Traàn Troïng Trí, Nguyeãn
Thò Thaùi Haø, Nguyeãn Troïng Hieàn, Nguyeãn Minh Quang, Traàn
Ngoïc Sinh, (2010), “Kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu chaäu -thaän
gheùp trong gheùp thaän taïi beänh vieän Chôï Raãy”, Ñaïi Hoäi Toaøn
Quoác laàn III, Hoäi nghò khoa hoïc laàn IV, Hoäi Tieát Nieäu Thaän hoïc
Vieät Nam, Taïp chí Y Hoïc Vieät Nam, Nxb Toång Hoäi Y Hoïc Vieät
Nam, taäp 375, (2), tr. 512-516.
4. Du Thi Ngoc Thu, Tran Trong Tri, Nguyen Thi Thai Ha, Hoang Khac
Chuan, Duong Thi Kim Cuc, Chau Quy Thuan, Thai Minh Sam,
Chu Van Nhuan, Duong Quang V, Tran Ngoc Sinh (2010),
“Technique of Kidney Transplantation on Short Renal Graft
Vein From Living Donor Laparoscopic Nephrectomy”, 10th
meeting of endoscopic and laparoscopic surgeons of ASIA,
Medical Publishing House Hanoi, pp.270.
LÔØI CAM ÑOAN
Toâi xin cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu cuûa rieâng toâi. Caùc soá lieäu neâu trong
luaän vaên laø trung thöïc vaø chöa tuøng ñöôïc ai coâng boá trong baát kyø coâng trình naøo khaùc
Ngöôøi cam ñoan
DÖ THÒ NGOÏC THU
MUÏC LUÏC
Trang
ÑAËT VAÁN ÑEÀ ....................................................................................................... 1
Chöông 1: TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU ................................................................... 4
1.1. SÔ LÖÔÏC VEÀ LÒCH SÖÛ GHEÙP THAÄN ........................................................... 4
1.2. NHÖÕNG CÔ SÔÛ GIAÛI PHAÃU HOÏC TRONG GHEÙP THAÄN ........................... 8
1.3. CAÙC ÑÖÔØNG MOÅ TRONG GHEÙP THAÄN ................................................... 19
1.4. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP NOÁI MAÏCH MAÙU .................................................... 23
1.5. CAÙC BIEÁN CHÖÙNG MAÏCH MAÙU TRONG GHEÙP THAÄN .......................... 33
1.6. CAÙC BIEÁN CHÖÙNG NOÄI KHOA VAØ NGOAÏI KHOA
COÙ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN CHÖÙC NAÊNG THAÄN GHEÙP ................................. 36
Chöông 2: ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU ...................... 39
2.1. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU .................................................................... 39
2.2. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU ................................................................ 41
2.3. THEO DOÕI SAU GHEÙP VAØ CAÙC THU THAÄP SOÁ LIEÄU .......................... 61
2.5. THU THAÄP VAØ XÖÛ LYÙ SOÁ LIEÄU ............................................................. 62
2.5. ÑAÏO ÑÖÙC TRONG NGHIEÂN CÖÙU ........................................................... 62
Chöông 3: KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ............................................................ 63
3.1. ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NHOÙM NGHIEÂN CÖÙU ................................................ 63
3.2. ÑAËC ÑIEÅM THAÄN GHEÙP ......................................................................... 67
3.3. KEÁT QUAÛ THÖÏC HIEÄN KYÕ THUAÄT GHEÙP CUÛA 2 NHOÙM .................... 70
3.4. TOÅNG HÔÏP CAÙC KEÁT QUAÛ THEO DOÕI CUÛA 2 NHOÙM ......................... 79
Chöông 4: BAØN LUAÄN ....................................................................................... 88
4.1. Ñaùnh giaù keát quaû cuûa kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu trong gheùp thaän
vôùi thaän gheùp coù TM ngaén ........................................................................... 88
4.2 Thöïc hieän kyõ thuaät gheùp thaän coå ñieån cho thaän gheùp laø thaän T ................... 106
4.3. So saùnh keát quaû gheùp thaän cuûa 2 nhoùm ....................................................... 107
4.4. Baøn luaän veà keát quaû cuûa moät soá taùc giaû khaùc .............................................. 119
KEÁT LUAÄN ....................................................................................................... 126
KIEÁN NGHÒ ...................................................................................................... 128
DANH MUÏC CAÙC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
PHUÏ LUÏC
CHÖÕ VIEÁT TAÉT
BQ baøng quang
BVCR beänh vieän Chôï Raãy
CAN chronic allograft nephropathy
CIT Calcineurin Inhibitor Toxicity
DSA Digital Subtraction Angiography
FSGS focal segmental glomerulosclerosis
HCP hoác chaäu P
HCT hoác chaäu T
MD mieãn dòch
MM maïch maùu
MSCT Scan multislice CT scans
ÑM ñoäng maïch
ÑMC ñoäng maïch chuû
NQ nieäu quaûn
P beân phaûi
PM phuùc maïc
T beân traùi
TB tế bào
TD thể dịch
TH tröôøng hôïp
TM tónh maïch
TMC tónh maïch chuû
UCMD öùc cheá mieãn dòch
TÖØ ÑOÁI CHIEÁU VIEÄT-ANH
beå thaän renal pelvis
côõ maãu simple size
chuyeån vò disposition
haáp thu cuûa thaän renal uptake
kyõ thuaät chuïp maïch maùu xoùa neàn Digital Subtraction Angiography
nang baïch maïch lymphocele
ngaên ñuøi femoral sheet
nieäu quaûn ureter
ñoäâ loïc caàu thaän glomerular filtration rate
ñoäng maïch baøng quang döôùi inferior vesical artery
ñoäng maïch baøng quang treân superior vesical artery
ñoäng maïch chaäu chung common iliac artery
ñoäng maïch chaäu ngoaøi external iliac artery
ñoäng maïch chaäu trong internal iliac artery
(hypogastric artery)
ñoäng maïch thaän renal artery
ñoäng maïch thöôïng vò döôùi inferior epigastric
ñoäng maïch tröïc traøng döôùi inferior rectal artery
ñoäng maïch tröïc traøng giöõa middle rectal artery
ñoäng maïch tröïc traøng treân superior rectal artery
roán thaän hilum of kidney
thaän ñoà ñoàng vò phoùng xaï radionuclide renal scan
thaän phaûi right kidney
thaän traùi left kidney
tónh maïch thaän renal vein
xoang thaän renal sinus
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG
Baûng 3.1: Giôùi tính cuûa ngöôøi cho thaän 63
Baûng 3.2: Giôùi tính cuûa ngöôøi nhaän thaän 64
Baûng 3.3: Tuoåi trung bình cuûa ngöôøi cho thaän 64
Baûng 3.4: Tuoåi trung bình cuûa ngöôøi nhaän thaän 65
Baûng 3.5: Quan heä ngöôøi cho- ngöôøi nhaän trong 2 nhoùm 66
Baûng 3.6: Tuoåi thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 67
Baûng 3.7: Thôøi gian thieáu maùu noùng, laïnh, aám cuûa 2 nhoùm 67
Baûng 3.8: Caùc söï coá vaø tai bieán xaûy ra treân thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 68
Baûng 3.9: Caùc vò trí vaø côõ chæ noái MM khi gheùp cuûa 2 nhoùm 69
Baûng 3.10: Thôøi gian khaâu noái TM cuûa 2 nhoùm 70
Baûng 3.11: Phöông phaùp moå laáy thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 70
Baûng 3.12: Soá tröôøng hôïp thaän gheùp laáy töø beân P hay T cuûa 2 nhoùm 71
Baûng 3.13: Baát thöôøng veà soá löôïng TM thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 71
Baûng 3.14: Chieàu daøi TM thaän gheùp trung bình cuûa 2 nhoùm 72
Baûng 3.15: Chieàu daøi TM thaän gheùp trung bình sau khi chuyeån vò
möùc ñoä I cuûa nhoùm A 72
Baûng 3.16: Soá löôïng ñoäng maïch thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 73
Baûng 3.17: Xöû lyù nhöõng TH baát thöôøng veà ñoäng maïch thaän 73
Baûng 3.18: Caùc möùc ñoä xöû trí kyõ thuaät chuyeån vò MM cuûa nhoùm A 74
Baûng 3.19: Tæ leä % aùp duïng caùc möùc ñoä kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu 76
Baûng 3.20: Keát quaû theo doõi taïi baøn vaø sieâu aâm Doppler cuûa nhoùm A 77
Baûng 3.21: Tæ leä phaàn traêm keát quaû sau gheùp cuûa nhoùm B 78
Baûng 3.22: Keát quaû theo doõi taïi baøn vaø sieâu aâm Doppler cuûa nhoùm B 79
Baûng 3.23: Tæ leä phaàn traêm tình traïng thaän gheùp
sau khi môû keïp maïch maùu cuûa 2 nhoùm 79
Baûng 3.24: Keát quaû Creatinin-huyeát thanh cuûa 2 nhoùm ôû naêm thöù 1 80
Baûng 3.25: Keát quaû Creatinin-huyeát thanh cuûa 2 nhoùm ôû naêm thöù 5 80
Baûng 3.26: Keát quaû Creatinin-huyeát thanh cuûa 2 nhoùm thôøi ñieåm hieän taïi 81
Baûng 3.27: Soá löôït sieâu aâm Doppler MM thaän gheùp cuûa 2 nhoùm 82
Baûng 3.28: Khaûo saùt caùc chæ soá veà söï töôùi maùu qua sieâu aâm Doppler 82
Baûng 3.29: Bieán chöùng gaàn cuûa phaãu thuaät cuûa 2 nhoùm 83
Baûng 3.30: Nguyeân nhaân töû vong cuûa 2 nhoùm veà noäi khoa 85
Baûng 3.31: Keát quaû sinh thieát thaän cuûa 2 nhoùm 86
Baûng 3.32: Thôøi gian naèm vieän trung bình cuûa 2 nhoùm 87
Baûng 4.33: Caùc ñieåm khaùc bieät giöõa 2 hoác chaäu 91
Baûng 4.34: Các yếu tố đánh giá kỹ thuật mổ khi chọn hốc chậu P hay T 92
Baûng 4.35: Söï khaùc bieät giöõa phaùc ñoà thoâng thöôøng vaø phaùc ñoà kyõ thuaät
cuûa nhoùm nghieân cöùu 111
Baûng 4.36: Toång hôïp caùc keát quaû sau gheùp ôû giai ñoaïn sôùm vaø laâu daøi 118
Baûng 4.37: Tæ leä bieán chöùng veà ñoäng maïch cuûa caùc taùc giaû 122
Baûng 4.38: Tæ leä bieán chöùng veà TM cuûa caùc taùc giaû 123
Baûng 4.39: Tæ leä thaønh coâng veà ñôøi soáng thaän gheùp cuûa moät soá taùc giaû 125
DANH MUÏC CAÙC BIEÅU ÑOÀ VAØ SÔ ÑOÀ
Bieåu ñoà 3.1: Nhoùm tuoåi cuûa 2 nhoùm nghieân cöùu 65
Bieåu ñoà 3.2: Tæ leä phaàn traêm caùc möùc ñoä xöû trí maïch maùu
thaän gheùp cuûa nhoùm A 75
Sô ñoà 4.1: Sô ñoà höôùng daãn thöïc hieän chaån ñoaùn vaø ñieàu trò 117
DANH MUÏC CAÙC HÌNH
Hình 1.1: Vò trí ñoäng vaø TM thaän “in situ” ............................................................... 9
Hình 1.2: Caùu truùc giaûi phaãu hoïc nhìn theo maët phaúng tröôùc sau .......................... 10
Hình 1.3: Söï thoâng noái caùc nhaùnh TM thaän ............................................................ 11
Hình 1.4 : Chieàu daøi TM thaän .................................................................................. 12
Hình 1.5: Heä thoáng ÑM nuoâi NQ ........................................................................... 14
Hình 1.6: Hình moâ phoûng vò trí xoang vaø roán thaän ............................................... 15
Hình 1.7: Phaân chia trong xoang vaø nhu moâ cuûa ÑM thaän ......................................... 16
Hình1.8: Heä thoáng ñoäng-tónh maïch chaäu .............................................................. 18
Hình1.9: Ñöôøng moå Gibson .................................................................................... 20
Hình 1.10: Thaän gheùp laø thaän P laáy töø ngöôøi cho cheát, taïo hình TM,
Gheùp vaøo hoác chaäu T ............................................................................ 22
Hình 1.11: Moâ taû kyõ thuaät noái nhaùnh ñoäng maïch thaän-thaân chính
ñoäng maïch thaän ................................................. 23
Hình 1.12: Khaâu noái ÑM thaän-ÑM chaäu trong ...................................................... 25
Hình 1.13: Thaän gheùp laø thaän P gheùp vaøo hoác chaäu T............................................ 25
Hình 1.14: Moâ phoûng kyõ thuaät noái taän-beân ............................................................. 26
Hình 1.15-1.18: PP duøng TM sinh duïc ñeå laøm daøi theâm TM thaän ....................... 28
Hình 1.19-1.22: PP taïo hình TM thaän ôû ngöôøi hieán taïng cheát naõo ................... 31
Hình 23 : Sieâu aâm doppler khaûo saùt töôùi maùu thaän bình thöôøng .......................... 37
Hình 24-25 : Sieâu aâm doppler phaùt hieän huyeát khoái TM thaän .............................. 37
Hình 2.26: Moâ taû kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu thaän möùc ñoä I ........................... 44
Hình 2.27: Moâ taû kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu thaän möùc ñoä II .......................... 45
Hình 2.28-31: Moâ taû kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu chaäu..................................... 46
Hình 2.32: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò tónh maïch chaäu (hình veõ) .................... 48
Hình 2.33: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò tónh maïch chaäu
khi keát thuùc chuaån bò khaâu noái maïch maùu .......................... 49
Hình 2.34: Chuaån bò khaâu noái maïch maùu thaän gheùp laø thaän P ............................ 50
Hình 2.35: Chuaån bò khaâu noái maïch maùu thaän gheùp laø thaän T ............................ 51
Hình 2.36: Chuaån bò khaâu noái maïch maùu thaän gheùp laø thaän P (thöïc teá) .............. 51
Hình 2.37: Moâ phoûng gheùp theo kyõ thuaät coå ñieån ................................................ 52
Hình 2.38: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò tónh maïch thaän ôû möùc ñoä I .................. 53
Hình 2.39: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò tónh maïch thaän ôû möùc ñoä II ................ 54
Hình 2.40: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò möùc ñoä III ........................................... 55
Hình 2.41: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò möùc ñoä I + III ................................... 56
Hình 2.42: Moâ phoûng kyõ thuaät chuyeån vò caû 3 möùc ñoä ......................................... 57
Hình 4.43: Thöïc hieän kyõ thuaät chuyeån vò möùc ñoä I treân thaän P ............................ 94
Hình 4.44 Thöïc hieän kyõ thuaät chuyeån vò möùc ñoä II treân thaän P ............................. 95
Hình 4.45: Vò trí nguyeân thuûy cuûa boù maïch chaäu P ................................................ 96
Hình 4.46: Boù maïch chaäu ñaõ phaãu tích vaø coät caét TM chaäu trong ....................... 97
Hình 4.47: Boù maïch chaäu ñaõ phaãu tích vaø khoâng chuyeån vò ................................ 98
Hình 4.48: Boù maïch chaäu ñaõ phaãu tích vaø chuyeån vò ........................................... 98
Hình 4.49-50: Söï loûng leûo cuûa TM chaäu ngoaøi sau phaãu tích ............................ 100
Hình 4.51 : Ñoä caêng TM thaän sau khi khaâu noái .................................................. 103
Hình 4.52 : Keát thuùc cuoäc moå gheùp vôùi thaän T ................................................... 108
Hình 4.53 : Keát thuùc cuoäc moå gheùp vôùi thaän P ................................................... 109
Hình 4.54 : Döïng hình MSCTSCan moät tröôøng hôïp thaän P ................................ 110
Hình 4.55 : Tö theá thaän sau khi noái gheùp......................................................... 117
DANH MUÏC CAÙC COÂNG TRÌNH LIEÂN QUAN ÑEÁN LUAÄN AÙN
1. Du Thi Ngoc Thu, Tran Ngoc Sinh, Chu Van Nhuan, Duong Quang V, Thai
Minh Sam, Chau Quy Thuan, Duong Thi Kim Cuc, Hoang Khac Chuan,
Tran Trong Tri, Nguyen Thi Thai Ha, (2009), “The Transposition
Technique of Blood Vessels in Kidney Transplantation”, 17th annual
meeting of the Federation of Asean Urological Association, Viet Nam
Urology and Nephrology Association MEDCO, pp.84.
2. Dö Thò Ngoïc Thu, Chu Vaên Nhuaän, Döông Quang Vuõ, Thaùi Minh Saâm, Chaâu
Quyù Thuaän, Hoaøng Khaéc Chuaån, Traàn Troïng Trí, Ñoã Quang Minh,
Nguyeãn Thò Thaùi Haø, Nguyeãn Troïng Hieàn, Nguyeãn Minh Quang, Traàn
Ngoïc Sinh, (2010), “Gheùp thaän vaøo hoác chaäu P vôùi kyõ thuaät chuyeån vò
maïch maùu trong gheùp thaän taïi Beänh vieän Chôï Raãy”, Kyû yeáu coâng trình
gheùp thaän Beänh vieän Chôï Raãy 1992-2010, Nxb Y hoïc chi nhaùnh TPHCM,
tr. 105-112.
3. Dö Thò Ngoïc Thu, Chu Vaên Nhuaän, Döông Quang Vuõ, Thaùi Minh Saâm, Chaâu
Quyù Thuaän, Hoaøng Khaéc Chuaån, Traàn Troïng Trí, Nguyeãn Thò Thaùi Haø,
Nguyeãn Troïng Hieàn, Nguyeãn Minh Quang, Traàn Ngoïc Sinh, (2010), “Kyõ
thuaät chuyeån vò maïch maùu chaäu-thaän gheùp trong gheùp thaän taïi beänh vieän
Chôï Raãy”, Ñaïi Hoäi Toaøn Quoác laàn III, Hoäi nghò khoa hoïc laàn IV, Hoäi Tieát
Nieäu Thaän hoïc Vieät Nam, Taïp chí Y Hoïc Vieät Nam, Nxb Toång Hoäi Y Hoïc
Vieät Nam, taäp 375, (2), tr. 512-516.
4. Du Thi Ngoc Thu, Tran Trong Tri, Nguyen Thi Thai Ha, Hoang Khac Chuan,
Duong Thi Kim Cuc, Chau Quy Thuan, Thai Minh Sam, Chu Van Nhuan,
Duong Quang V, Tran Ngoc Sinh (2010), “Technique of Kidney
Transplantation on Short Renal Graft Vein From Living Donor
Laparoscopic Nephrectomy”, 10th meeting of endoscopic and laparoscopic
surgeons of ASIA, Medical Publishing House Hanoi, pp.270.
1
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Gheùp thaän laø moät thaønh töïu lôùn cuûa y hoïc hieän ñaïi, ñaõ môû ra moät höôùng
ñieàu trò môùi cho ngöôøi beänh bò suy thaän maïn. Sau bao nhieâu naêm nghieân cứu thaát
baïi cuûa caùc nhaø khoa hoïc vaø y hoïc treân theá giôùi cho ñeán khi tröôøng hôïp (TH)
gheùp thaän thaønh coâng ñaàu tieân naêm 1954 taïi Boston bôûi Joseph Murray vaø coäng
söï đñaõ ñaùnh daáu moác lòch söû cho kyõ thuaät gheùp [79].
Ñeán nay (thế kỷ XXI), gheùp thaän noùi rieâng vaø gheùp taïng noùi chung, ñaõ coù
gaàn 60 naêm thaønh töïu, vôùi nhieàu tieán boä vöôït baäc. Nhöng nhöõng vaán ñeà veà gheùp
taïng vaãn tieáp tuïc laø thôøi söï cuûa y hoïc hieän ñaïi nhö: ñeå laøm taêng tính thaåm myõ hôn
cho ngöôøi hieán taïng voán laø nhöõng ngöôøi khoeû maïnh, ngöôøi ta ñaõ nghieân cöùu trieån
khai kyõ thuaät moå laáy thaän gheùp qua noäi soi oå buïng roài sau phuùc maïc. Vaø hieän nay,
phaãu thuaät noäi soi coù hoã trôï cuûa ‚robot‛ cuõng ñaõ daàn tieán vaøo lónh vöïc gheùp, trong
töông lai ñang coù khaû naêng thay theá phaãu thuaät noäi soi hieän haønh.
Veà lónh vöïc gheùp thaän, caùc nhaø khoa hoïc cuõng luoân tìm nhöõng phöông
caùch môùi laøm sao ñeå gheùp thaän ñaït ñöôïc keát quaû cao nhaát, haï ñeán möùc thaáp nhaát
tæ leä xuaát hieän caùc bieán chöùng veà maët ngoaïi khoa laãn noäi khoa, ñeå keùo daøi ñöôïc
ñôøi soáng thaän gheùp laâu nhaát, naâng cao chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi beänh ñeán möùc
toái ña.
Hieän nay (2012), taïi Vieät Nam thaän gheùp chuû yeáu ñöôïc hieán taëng laø töø
ngöôøi cho soáng, neân vieäc löïa choïn beân ñeå laáy thaän phaûi tuaân thuû theo nguyeân taéc
laø ‚baûo ñaûm an toaøn cho ngöôøi hieán taïng‛, chæ choïn laáy thaän coù chöùc naêng keùm
hôn döïa vaøo ñoä thanh loïc caàu thaän qua xaï hình thaän. ñeå laïi thaän coù chöùc naêng toát
cho ngöôøi hieán thaän.
2
Nhö vaäy, neáu quaû thaän ñöôïc choïn coù TM thaän bò ngaén do caáu truùc giaûi
phaãu, hoaëc do kyõ thuaät laáy thaän seõ caàn phaûi coù yeâu caàu taïo hình laøm daøi TM thaän
ñeå thuaän tieän khi khaâu noái vôùi TM chaäu ngoaøi.
Ñieàu naøy seõ khoâng khoù neáu thaän ñöôïc laáy töø töû thi, ngöôøi ta seõ môû roäng laáy
theâm moät maûnh TM chuû taïo hình laøm daøi theâm TM thaän [53], [54], [83]. Nhöng
trong tröôøng hôïp thaän laáy töø ngöôøi cho soáng, caùc taùc giaû seõ söû duïng caùc vaät lieäu töï
thaân (TM sinh duïc, TM hieån) [62], [94], [101], [102], hay vaät lieäu nhaân taïo [86],
[99] ñeå laøm daøi theâm TM thaän.
Do cuoäc moå gheùp ñöôïc thöïc hieän treân ñoái töôïng coù nhieàu nguy cô laø ngöôøi
beänh bò suy thaän giai ñoaïn cuoái vôùi caùc beänh keøm theo hoaëc bieán chöùng cuûa beänh
suy thaän, neân treân nguyeân taéc veà maët phaãu thuaät laø kyõ thuaät caøng ñôn giaûn caøng
toát vaø laøm sao giaûm ñöôïc tæ leä xaûy ra caùc bieán chöùng ñeán möùc thaáp nhaát (huyeát
khoái ñoäng maïch, TM thaän, xô heïp ñoäng maïch,…), chöùc naêng thaän phuïc hoài sôùm.
Nhö vaäy thì lieäu coù kyõ thuaät naøo coù theå laøm giaûm ñöôïc nguy cô xaûy ra caùc bieán
chöùng veà maïch maùu khi gheùp vôùi thaän gheùp coù tónh maïch thaän ngaén vaøo hoác chaäu
beân phaûi cuûa ngöôøi nhaän?
Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy treân ngöôøi nhaän thaän vôùi thaän gheùp laáy töø ngöôøi cho
soáng, coù 2 vaán ñeà caàn phaûi giaûi quyeát:
- Laøm daøi TM thaän ngaén, baèng caùch phaãu tích roán thaän keùo daøi TM.
- Saép xeáp thöù töï vò trí cuûa maïch maùu thaän gheùp laø thaän beân P, cho phuø hôïp
vò trí maïch maùu vuøng chaäu beân P cuûa ngöôøi nhaän.
Caùc kyõ thuaät laøm thay ñoåi vò trí cuûa maïch maùu treân thaän gheùp, chuùng toâi
goïi laø kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu thaän gheùp.
Caâu hoûi thöù hai boå sung cho caâu hoûi treân laø lieäu coù kyõ thuaät naøo coù theå laøm
giaûm ñöôïc nguy cô xaûy ra caùc bieán chöùng veà maïch maùu khi gheùp vôùi thaän gheùp
coù TM thaän ngaén vaøo hoác chaäu beân phaûi cuûa ngöôøi nhaän trong tröôøng hôïp kyõ
3
thuaät chuyeån vò maïch maùu treân thaän gheùp khoâng ñaït ñöôïc yeâu caàu cuûa kyõ thuaät
khaâu noái maùch maùu?
Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy, coù moät giaûi phaùp ñeà xuaát laø: saép xeáp laïi thöù töï caùc
maïch maùu chaäu, goàm TM vaø ñoäng maïch chaäu ngoaøi beân P, TM vaø ñoäng maïch
chaäu chung beân P, caùc TM vaø ñoäng maïch chaäu trong beân P cuûa ngöôøi nhaän. Goïi
taét laø phöông phaùp chuyeån vò maïch maùu chaäu P.
Trong luaän aùn naøy, chuùng toâi muoán choïn gheùp ôû hoác chaäu beân P vôùi nhöõng
thaän coù TM ngaén, nhaát laø thaän beân P voán ñaõ ngaén töï nhieân do caáu truùc giaûi phaãu,
nay seõ ngaén hôn neáu ñöôïc laáy baèng phöông phaùp noäi soi oå buïng hay sau phuùc
maïc.
Lieäu kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu treân thaän gheùp vaø maïch maùu vuøng chaäu
coù theå thay theá ñöôïc caùc kyõ thuaät taïo hình TM laøm cho TM thaän bò ngaén trôû neân
coù ñuû chieàu daøi ñeå noái gheùp vôùi TM chaäu P hay khoâng?
Vaø keát quaû cuûa kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu naøy coù toát hôn hay toái thieåu
phaûi ngang baèng vôùi kyõ thuaät gheùp thaän coå ñieån coù TM thaän ñuû daøi (thaän T gheùp
vaøo hoác chaäu P) hay khoâng?
Giaû söû keát quaû cuûa nhöõng tröôøng hôïp gheùp thaän vôùi thaän gheùp coù TM thaän
ngaén phaûi aùp duïng caùc möùc ñoä cuûa kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu laø töông ñöông
vôùi nhöõng tröôøng hôïp gheùp thaän theo kyõ thuaät coå ñieån, thì vôùi noäi dung nghieân
cöùu, teân cuûa ñeà taøi laø: ‚Ñaùnh giaù kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu trong gheùp thaän töø
ngöôøi cho soáng gheùp hoác chaäu phaûi‛. Muïc tieâu ñeà taøi nhö sau:
10 Ñaùnh giaù keát quaû cuûa kyõ thuaät chuyeån vò maïch maùu trong gheùp
thaän với thaän gheùp laáy töø ngöôøi cho soáng coù tónh maïch thận ngaén gheùp vaøo
hoác chaäu phaûi.
20 So saùnh keát quaû cuûa 2 nhoùm gheùp thaän vaøo hoác chaäu phaûi vôùi kyõ
thuaät chuyeån vò maïch maùu vaø gheùp theo kyõ thuaät coå ñieån.
4
CHÖÔNG 1
TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU
1.1. SÔ LÖÔÏC VEÀ LÒCH SÖÛ GHEÙP THAÄN.
1.1.1. Lòch söû töø tröôùc khi gheùp thaän thaønh coâng ôû ngöôøi:
Khôûi ñaàu töø thaäp nieân ñaàu theá kyû 20, nhöõng thaønh coâng veà kyõ thuaät khaâu
noái maïch maùu cuûa Payr laø tin möøng trong vieäc gheùp taïng taïi Chaâu Aâu. Gheùp taïng
ñaàu tieân thaønh coâng ñaõ ñöôïc Ullmann baùo caùo (1902) [79], gheùp thaän töï thaân cho
choù, keát quaû coù ñöôïc moät ít nöôùc tieåu. Sau ñoù, Ullmann vaø Von Decastello ñaõ
duøng phöông phaùp cuûa Payr gheùp thaän choù vôùi deâ, keát quaû thaän coù nöôùc tieåu ñöôïc
moät thôøi gian ngaén. ÔÛ Lyon, Mathieu Jaboulay (1860-1913) coù nhieàu thaønh coâng
trong nhöõng nghieân cöùu gheùp thaän. Caùc coäng söï cuûa oâng nhö Carrel, Briau vaø
Villard ñaõ caûi bieân caùc phöông phaùp khaâu noái maïch maùu vaø ñöùng ñaàu laø kyõ thuaät
khaâu noái maïch maùu cuûa Carrel. oâng ñaõ coâng boá caùc keát quaû thaønh coâng veà gheùp
taïng: gheùp thaän ôû loaøi vaät (choù, meøo). Nhöng chæ coù chöùc naêng ñöôïc giaây laùt vì laø
gheùp thaän khaùc loaøi. Naêm 1914, Carrel vaø moät ñoàng nghieäp cuûa oâng laïi tieáp tuïc
thöïc hieän laáy thaän heo vaø deâ gheùp cho ngöôøi beänh bò suy thaän maïn giai ñoaïn
cuoái, keát quaû thaän gheùp hoaït ñoäng ñöôïc moät giôø.
Naêm 1906, Jaboulay, thaày cuûa Carrel thaønh coâng trong gheùp thaän ôû ngöôøi.
Naêm 1912 Carrel ñaït giaûi thöôûng Nobel veà nhöõng nghieân cöùu cuûa mình [60].
Vaán ñeà choïn taïng cuûa ñoäng vaät ñeå gheùp cho ngöôøi beänh ñöôïc chaáp nhaän
trong giai ñoaïn naøy vaø coù nhieàu lyù thuyeát veà söï thaønh coâng trong phaãu thuaät gheùp
khaùc loaøi: da, giaùc maïc hoaëc xöông.
Ngaøy 23/4/1954, taïi Boston ñaõ gheùp thaän thaønh coâng cho caëp gheùp thaän
sinh ñoâi cuøng tröùng vaø ñieàu naøy ñaõ khieán cho caùc nhaø khoa hoïc khoâng ngöøng coá
5
gaéng trong lónh vöïc nghieân cöùu cuûa mình ñeå goùp phaàn vaøo vieäc phaùt trieån ngaønh
gheùp taïng.
Lòch söû phaùt trieån ngaønh gheùp treân theá giôùi tröôùc khi gheùp taïng thaønh coâng
ôû ngöôøi ñöôïc toùm taét nhö sau:
- Naêm 1902: gheùp thaän thöïc nghieäm ñaàu tieân thaønh coâng (Ullman, 1902).
- Naêm 1906: gheùp thaän dò loaøi, gheùp treân ngöôøi (Jaboulay, 1906).
- Naêm 1912: Carrel ñaït giaûi thöôûng Nobel veà gheùp taïng dò loaïi treân ngöôøi.
- Naêm 1933: ñaàu tieân gheùp thaän ñoàng loaïi treân ngöôøi (Voronoy, 1936).
- Naêm 1950: söï phuïc höng gheùp thaän thöïc nghieäm (Dempster, 1953; Simonsen,
1963).
- Naêm 1950-1953: Dubost vaø cs, 1951; Küss vaø cs, 1951; Servelle vaø cs, 1951;
vaø Hume vaø cs, 1955, gheùp thaän ñoàng loaøi ôû ngöôøi, nhöng khoâng thaønh coâng do
khoâng coù thuoác öùc cheá mieãn dòch.
- Naêm 1952: Hamburger J. ñaõ thöïc hieän thaønh coâng ca gheùp thaän ñaàu tieân taïi
Phaùp, nhöng bò thaûi gheùp sau 3 tuaàn.
- Naêm 1953: Paris, Michon vaø cs thöïc hieän gheùp thaän töø ngöôøi cho soáng coù quan
heä huyeát thoáng.
Nguyeân nhaân thaát baïi cuûa giai ñoaïn naøy laø chöa phaùt hieän ra nguyeân lyù
cuûa mieãn dòch gheùp, cô cheá ñaùp öùng mieãn dòch dòch theå hay mieãn dòch teá baøo.
1.1.2. Lòch söû keå töø khi thaønh coâng ca gheùp thaäân sinh ñoâi cuøng tröùng:
- Naêm 1954: taïi Boston, Joseph Murray vaø cs, gheùp thaän ñoàng loaøi thaønh coâng
ñaàu tieân (ngöôøi cho vaø ngöôøi nhaän laø song sinh cuøng tröùng), soááng 7 naêm. Murray
ñaõ nhaän giaûi Nobel vaøo naêm 1958 [98].
- Naêm 1958: moâ taû khaùng nguyeân baïch caàu (Dausset).
6
- Naêm 1959-1962: ÔÛ Boston, Murray vaø cs, 1960; Paris, Hamburger vaø cs,
1959; Küss vaø cs, 1960; ñaõ söû duïng chieáu xaï nhö laø moät phöông phaùp laøm suy
giaûm heä thoáng mieãn dòch.
- Naêm 1960: Calne, 1960; Zukoski vaø cs, 1960, thöû nghieäm thaønh coâng söû duïng
6- Mercaptopurin treân choù trong gheùp thaän.
- Naêm 1960: Ñôøi soáng thaän gheùp ñöôïc keùo daøi khi söû duïng 6-Mercaptopurin
tieáp tuïc sau khi chieáu xaï (Küss vaø cs, 1962).
- Naêm 1962: Laàn ñaàu tieân choïn löïa caëp cho nhaän coù hoøa hôïp moâ (Hamburger
vaø cs, 1962; Terasaki vaø cs, 1965; Dausset, 1980).
- Naêm 1966: phaùt hieän phaûn öùng cheùo döông tính daãn tôùi thaûi gheùp toái caáp
(Kissmeyer-Nielson vaø cs, 1966; Terasaki vaø cs, 1965).
- Naêm 1967: gheùp taïng Chaâu Aâu ñöôïc thaønh laäp (Van Rood, 1967), phaùt trieån
phöông phaùp baûo quaûn thaän (Belzer, 1967).
- Naêm 1973: Moâ taû hieäu quaû cuûa vieäc röûa thaän (Opelz vaø cs).
- Naêm 1975: saûn xuaát ra khaùng theå ñôn doøng.
- Naêm 1978: söû duïng Cyclosporine A (Calne, 1978); gheùp thaän coù hoøa hôïp
HLA-DR (Ting and Morris, 1978).
- Naêm 1987: thuoác UCMD môùi: Tacrolimus.
1.1.4. Lòch söû gheùp thaän Vieät Nam:
Taïi Vieät Nam gheùp thaän môùi phaùt trieån vaøo nhöõng naêm 90. Tröôùc ñoù, caùc
nhaø ngoaïi khoa: mieàn Baéc nhöõng naêm 60, coù Toân Thaát Tuøng ñaõ coù nhöõng nghieân
cöùu gheùp gan thöïc nghieäm taïi beänh Vieän Vieät Ñöùc [42]; Ngoâ Gia Hy töø nhöõng
naêm 70, taïi beänh vieän Bình Daân, ñaõ chuaån bò gheùp thaän, trong saùch giaùo khoa veà
Nieäu khoa ñaõ coù nhöõng baøi vieát veà gheùp taïng [20], [41]. Nhöõng naêm 70, Leâ Theá
Trung, Hoïc vieän Quaân Y 103 coù yù töôûng gheùp thaän, chuaån bò cô sôû vaät chaát vaø
tieán haønh gheùp thaän thöïc nghieäm [42]. Mieàn Nam, caùc phaãu thuaät vieân tieán haønh