Đảng lãnh đạo cuộc kháng chiến chống pháp và can thiệp của mỹ 1945 1954
- 39 trang
- file .docx
Ch¬ng III
§¶nh l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn
chèng thùc d©n ph¸p vµ can thiÖp mü
(1945 - 1954)
I. L·nh ®¹o x©y dùng vµ b¶o vÖ chÝnh quyÒn, chuÈn bÞ
kh¸ng chiÕn trong c¶ níc (1945 - 1946)
1. T×nh thÕ “ngµn c©n treo sîi tãc” cña chÝnh quyÒn
c¸ch m¹ng vµ chñ tr¬ng kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc cña §¶ng
Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, chÝnh quyÒn nh©n d©n võa
míi ®îc thµnh lËp ®· ph¶i ®¬ng ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n, thö
th¸ch rÊt nghiªm träng. §Êt níc bÞ c¸c thÕ lùc ®Õ quèc, ph¶n
®éng bao v©y vµ chèng ph¸ quyÕt liÖt.
Cuèi th¸ng 8-1945, theo tháa thuËn cña §ång minh ë Héi
nghÞ Pètx®am (Posdam), gÇn 20 v¹n qu©n cña chÝnh phñ Tëng
Giíi Th¹ch ê ¹t kÐo vµo níc ta tõ vÜ tuyÕn 16 trë ra lµm nhiÖm vô
gi¶i gi¸p qu©n ®éi NhËt. Theo chóng lµ lùc lîng tay sai ph¶n
®éng trong hai tæ chøc “ViÖt quèc” (ViÖt Nam quèc d©n §¶ng)
vµ “ViÖt c¸ch” (ViÖt Nam c¸ch m¹ng ®ång minh héi). Vµo ViÖt
Nam, qu©n Tëng Giíi Th¹ch cßn r¸o riÕt thùc hiÖn ©m mu tiªu
diÖt §¶ng ta, ph¸ tan ViÖt Minh, ®¸nh ®æ chÝnh quyÒn c¸ch
m¹ng, lËp chÝnh quyÒn ph¶n ®éng tay sai cña chóng. §»ng sau
qu©n tëng lµ ®èi quèc Mü ®ang nu«i d· t©m ®Æt §«ng D¬ng d-
íi chÕ ®é “ñy trÞ”, mét tr¸ h×nh cña chÕ ®é thuéc ®Þa kiÓu míi
cña Mü.
PhÝa Nam vÜ tuyÕn 16, qu©n ®éi Anh víi danh nghÜa
qu©n §ång minh gi¶i gi¸p qu©n ®éi NhËt ®· ®ång lâa vµ tiÕp
tay cho thùc d©n Ph¸p quay l¹i §«ng D¬ng. Ngµy 23-9-1945, ®îc
qu©n Anh gióp søc, thùc d©n Ph¸p næ sóng ®¸nh chiÕm Sµi
Gßn, më ®Çu cuéc x©m lîc níc ta lÇn thø hai.
Trªn ®Êt níc ta lóc ®ã cßn cã kho¶ng 6 v¹n qu©n NhËt
®ang chê gi¶i gi¸p. Mét sè qu©n NhËt ®· thùc hiÖn lÖnh cña
qu©n Anh, cÇm sóng cïng víi qu©n Anh dän ®êng cho qu©n
Ph¸p më réng vïng chiÕm ®ãng ë miÒn Nam.
Lóc nµy, c¸c tæ chøc ph¶n ®éng “ViÖt quèc”, “ViÖt c¸ch”,
§¹i ViÖt r¸o riÕt ho¹t ®éng. Chóng dùa vµo thÕ lùc bªn ngoµi
®Ó chèng l¹i c¸ch m¹ng. Chóng quÊy nhiÔu, ph¸ rèi, cíp cña,
giÕt ngêi, tuyªn truyÒn, kÝch ®éng mét sè ngêi ®i theo chóng
chèng l¹i chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng vµ ®ßi c¶i tæ ChÝnh phñ l©m
thêi vµ c¸c bé trëng lµ ®¶ng viªn céng s¶n ph¶i tõ chøc. Chóng
lËp chÝnh quyÒn ph¶n ®éng ë Mãng C¸i, Yªn B¸i, VÜnh Yªn. Cha
bao giê trªn ®Êt níc ta cã mÆt nhiÒu thï trong giÆc ngoµi nh lóc
nµy.
Trong lóc ®ã, ta cßn ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc
nghiªm träng vÒ kinh tÕ, x· héi. N¹n ®èi ë miÒn B¾c do NhËt,
Ph¸p g©y ra cha ®îc kh¾c phôc. Ruéng ®Êt bÞ bá hoang. C«ng
nghiÖp ®×nh ®èn. Hoµng hãa khan hiÕm, gi¸ c¶ t¨ng vät, ngo¹i
th¬ng ®×nh trÖ. T×nh h×nh tµi chÝnh rÊt khã kh¨n, kho b¹c
chØ cã 1,2 triÖu ®ång, trong ®ã qu¸ nöa lµ tiÒn r¸ch. Ng©n
hµng §«ng D¬ng cßn n»m trong tay t b¶n Ph¸p. Qu©n Tëng tung
tiÒn quèc tÖ vµ quan kim g©y rèi lo¹n thÞ trêng. 95% sè d©n
kh«ng biÕt ch÷, c¸c tÖ n¹n x· héi do chÕ ®é cò ®Ó l¹i hÕt søc
nÆng nÒ.
Trong nh÷ng n¨m ®Çu sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, níc ViÖt
Nam D©n chñ Céng hßa cha cã níc nµo c«ng nhËn vµ ®Æt quan
hÖ ngo¹i giao víi ChÝnh phñ ta. §Êt níc bÞ bao v©y bèn phÝa,
vËn mÖnh d©n téc nh “ngµn c©n treo sîi tãc”. Tæ quèc ®øng tríc
l©m nguy!.
Tríc t×nh h×nh ®ã, §¶ng ta do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®øng
®Çu ®· tØnh t¸o vµ s¸ng suèt ph©n tÝch t×nh thÕ, chiÒu híng
ph¸t triÓn cña c¸c trµo lu c¸ch m¹ng trªn thÕ giíi vµ søc m¹nh
míi cña d©n téc lµm c¬ së ®Ó v¹ch ra chñ tr¬ng vµ gi¶i ph¸p
®Êu tranh gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn, b¶o vÖ nÒn ®éc lËp tù do.
Sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, uy tÝn vµ ®Þa vÞ cña Liªn
X« ®îc n©ng cao trªn trêng quèc tÕ. Phong trµo c¸ch m¹ng gi¶i
phãng d©n téc cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, trë thµnh mét dßng th¸c
c¸ch m¹ng. Phong trµo d©n chñ vµ hßa b×nh còng ®ang v¬n lªn
m¹nh mÏ. ë trong níc, chÝnh quyÒn nh©n d©n cña níc ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa ®· ®îc kiÕn lËp cã hÖ thèng tõ Trung ¬ng
®Õn c¬ së. Nh©n d©n lao ®éng ®· lµm chñ vËn mÖnh cña d©n
téc. Lùc lîng vò trang nh©n d©n ®ang ph¸t triÓn. Toµn d©n tin
tëng vµ ñng hé ViÖt Minh, ñng hé Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Díi sù
l·nh ®¹o khÐo lÐo cña §¶ng, cña Hå ChÝ Minh - vÞ l·nh tô tèi cao
cña d©n téc, toµn d©n, toµn qu©n ®oµn kÕt mét lßng trong
mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt, quyÕt t©m gi÷ v÷ng nÒn ®éc lËp
tù do cña d©n téc.
Sau ngµy tuyªn bè ®éc lËp, ChÝnh phñ l©m thêi ®· nªu ra
nh÷ng viÖc cÊp b¸ch nh»m thùc hiÖn ba nhiÖm vô lín: diÖt giÆc
®ãi, diÖt giÆc dèt, diÖt giÆc ngo¹i x©m. Ngµy 25-11-1945, Ban
ChÊp hµnh Trung ¬ng ra ChØ thÞ Kh¸ng chiÕn kiÕn quèc. ChØ
thÞ nhËn ®Þnh t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong níc, chØ râ nh÷ng
thuËn lîi c¬ b¶n vµ nh÷ng thö th¸ch lín lao cña c¸ch m¹ng níc ta.
Trung ¬ng §¶ng x¸c ®Þnh: TÝnh chÊt cña “cuéc c¸ch m¹ng §«ng
D¬ng lóc nµy vÉn lµ cuéc c¸ch m¹ng d©n téc gi¶i phãng”1. Cuéc
c¸ch m¹ng Êy cha hoµn thµnh v× níc ta cha hoµn toµn ®éc lËp.
KhÈu hiÖu cña ta lóc nµy vÉn lµ “D©n téc trªn hÕt, Tæ quèc trªn
hÕt”. Ph©n tÝch ©m mu cña c¸c ®Õ quèc ®èi víi §«ng D¬ng,
Trung ¬ng nªu râ “kÎ thï chÝnh cña ta lóc nµy lµ thùc d©n Ph¸p
x©m lîc, ph¶i tËp trung ngän löa ®Êu tranh vµo chóng”2. V× vËy
ph¶i “lËp MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt chèng thùc d©n Ph¸p
x©m lîc”3; më réng MÆt trËn ViÖt Minh nh»m thu hót mäi tÇng
líp nh©n d©n; thèng nhÊt MÆt trËn ViÖt - Miªn - Lµo; liªn quyÕt
giµnh ®éc lËp - tù do - h¹nh phóc cho d©n téc.
ChØ thÞ Kh¸ng chiÕn kiÕn quèc nªu ra nhiÖm vô chñ yÕu
cña nh©n d©n c¶ níc ta lóc nµy lµ “cñng cè chÝnh quyÒn, chèng
thùc d©n Ph¸p x©m lîc, bµi trõ néi ph¶n, c¶i thiÖn ®êi sèng cho
nh©n d©n”4. §Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ã Trung ¬ng ®Ò ra
c¸c c«ng t¸c cô thÓ:
VÒ néi chÝnh: xóc tiÕn viÖc bÇu cö Quèc héi, thµnh lËp
chÝnh phñ chÝnh thøc, lËp HiÕn Ph¸p, cñng cè chÝnh quyÒn
nh©n d©n.
VÒ qu©n sù: ®éng viªn lùc lîng toµn d©n, kiªn tr× kh¸ng
chiÕn, tæ chøc vµ l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi.
VÒ ngo¹i giao: kiªn tr× nguyªn t¾c “b×nh ®¼ng t¬ng trî”,
thªm b¹n bít thï, thùc hiÖn khÈu hiÖu “hoa - ViÖt th©n thiÖn”
®èi víi qu©n ®éi Tëng Giíi Th¹ch vµ chñ tr¬ng “®éc lËp vÒ
chÝnh trÞ, nh©n nhîng vÒ kinh tÕ” ®èi víi Ph¸p.
ChØ thÞ Kh¸ng chiÕn kiÕn quèc ®· gi¶i quyÕt kÞp thêi
nh÷ng vÊn ®Ò quan träng vÒ chØ ®¹o chiÕn lîc vµ s¸ch lîc c¸ch
m¹ng kh«n khÐo trong t×nh thÕ v« cïng hiÓm nghÌo cña níc nhµ.
2. X©y dùng chÕ ®é d©n chñ céng hßa vµ tæ chøc
kh¸ng chiÕn ë miÒn Nam
§Ó sù nghiÖp kh¸ng chiÕn kiÕn quèc giµnh ®îc th¾ng lîi,
nhiÖm vô trung t©m lµ cñng cè chÝnh quyÒn nh©n d©n. Ngay
tõ nh÷ng ngµy ®Çu, §¶ng ®· chó träng l·nh ®¹o, x©y dùng nÒn
mãng cña chÕ ®é d©n chñ míi, xãa bá toµn bé tæ chøc bé m¸y
chÝnh quyÒn thuéc ®Þa, gi¶i t¸n c¸c ®¶ng ph¸i ph¶n ®éng …
Trong hoµn c¶nh v« cïng phøc t¹p, bän ®Õ quèc ph¶n ®éng
ra søc ng¨n trë, quÊy ph¸, §¶ng kiªn quyÕt l·nh ®¹o, tæ chøc
cuéc tæng tuyÓn cö ngµy 6-1-1946 ®Ó nh©n d©n tù m×nh chän
lùa bÇu nh÷ng ®¹i biÓu ch©n chÝnh cña m×nh vµo Quèc héi, c¬
quan quyÒn lùc nhµ níc cao nhÊt cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa. Ngµy 2-3-1946, Quèc héi häp kú thø nhÊt ®· bÇu Hå ChÝ
Minh gi÷ chøc Chñ tÞch ChÝnh phñ vµ trao quyÒn cho Ngêi lËp
chÝnh phñ chÝnh thøc - ChÝnh phñ liªn hiÖp kh¸ng chiÕn. T¹i kú
häp thø hai (th¸ng 11-1946), Quèc héi ®· th«ng qua HiÕn ph¸p
cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa. QuyÒn lµm chñ níc nhµ,
quyÒn vµ nghÜa vô cña mäi c«ng d©n ®îc ghi nhËn trong HiÕn
ph¸p. Nh©n d©n còng ®· khÈn tr¬ng bÇu Héi ®ång nh©n d©n
vµ Héi ®ång nh©n d©n ®· bÇu ñy ban hµnh chÝnh c¸c cÊp.
§¶ng chØ ®¹o tÝch cùc ph¸t triÓn c¸c ®oµn thÓ yªu níc.
MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ®îc më réng, ®a ®Õn sù ra ®êi
cña Héi Liªn hiÖp quèc d©n ViÖt Nam
1,2,3,4. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp, S®d,
2000, t.8, tr.26-27.
(th¸ng 5-1946) gäi t¾t lµ Liªn ViÖt. C¸c tæ chøc quÇn chóng ®îc
cñng cè, më réng thªm: Tæng Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt Nam,
Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam … lÇn lît ra ®êi. §¶ng X· héi ViÖt
Nam ®îc thµnh lËp nh»m ®oµn kÕt nh÷ng trÝ thøc yªu níc ViÖt
Nam.
§¶ng ta coi träng viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng cô b¶o
vÖ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng nh qu©n ®éi, c«ng an. Lùc lîng vò
trang tËp trung ®îc ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt. Cuèi n¨m 1946, lùc
lîng qu©n ®éi thêng trùc mang tªn Qu©n ®éi quèc gia ViÖt Nam
cã 8 v¹n ngêi. ViÖc vò trang quÇn chóng c¸ch m¹ng, qu©n sù
hãa toµn d©n ®îc thùc hiÖn réng kh¾p.
Cïng víi viÖc x©y dùng chÝnh quyÒn nh©n d©n, §¶ng vµ
ChÝnh phñ ph¸t ®éng thi ®ua s¶n xuÊt; ®éng viªn nh©n d©n
tiÕt kiÖm gióp nhau chèng giÆc ®ãi; thùc hiÖn b·i bá thuÕ th©n
vµ c¸c thø thuÕ v« lý kh¸c cña chÕ ®é thùc d©n; tiÕn hµnh tÞch
thu ruéng ®Êt cña ®Õ quèc, ViÖt gian chia cho n«ng d©n nghÌo,
chia l¹i ruéng ®Êt c«ng mét c¸ch c«ng b»ng, hîp lý; gi¶m t«
25%, gi¶m thuÕ, miÔn thuÕ cho n«ng d©n vïng bÞ thiªn tai;
chñ tr¬ng cho më l¹i c¸c nhµ m¸y do NhËt ®Ó l¹i, tiÕn hµnh khai
th¸c má, khuyÕn khÝch kinh doanh … §¶ng ®· ®éng viªn nh©n
d©n tù nguyÖn ®ãng gãp cho c«ng quü hµng chôc triÖu ®ång
vµ hµng tr¨m kil«gam vµng, nÒn tµi chÝnh ®éc lËp tõng bíc ®îc
x©y dùng.
§¶ng ®· vËn ®éng toµn d©n x©y dùng nÒn v¨n hãa míi,
xãa bá mäi tÖ n¹n v¨n hãa n« dÞch cña thùc d©n, xãa bá c¸c hñ
tôc l¹c hËu, ph¸t triÓn phong trµo b×nh d©n häc vô ®Ó chèng
n¹n mï ch÷, diÖt “giÆc dèt”. Mét n¨m sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m
®· cã 2,5 triÖu ngêi biÕt ®éc, biÕt viÕt.
C¸c trêng häc tõ cÊp tiÓu häc trë lªn lÇn lît ®îc khai gi¶ng.
§¶ng vµ ChÝnh phñ rÊt coi träng khai gi¶ng c¸c trêng §¹i häc ®·
cã më thªm trêng §¹i häc míi. Ngµy 10-10-1945 Hå ChÝ Minh
tÞch ký S¾c lÖnh sè 45/S thµnh lËp trêng §¹i häc V¨n khoa Hµ
Néi nh»m ®µo t¹o gi¸o viªn v¨n khoa trung häc vµ ®Ó n©ng cao
nÒn v¨n häc ViÖt Nam cho xøng ®¸ng mét níc ®éc lËp vµ theo
kÞp c¸c níc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi.
Th¸ng lîi bíc ®Çu trong cuéc ®Êu tranh x©y dùng nÒn
mãng chÕ ®é míi, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n cã
ý nghÜa chÝnh trÞ hÕt søc to lín. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nªu râ
r»ng, nÕu “níc ®éc lËp mµ d©n kh«ng hëng h¹nh phóc tù do,
th× ®éc lËp còng ch¼ng cã nghÜa lý g×” 1. Nh©n d©n ®îc hëng
quyÒn tù do d©n chñ, d©n sinh cµng thªm tin tëng, g¾n bã vµ
quyÕt t©m b¶o vÖ chÕ ®é míi. §ã lµ søc m¹nh ®Ó b¶o vÖ
chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, gi÷ v÷ng quyÒn l·nh ®¹o cña §¶ng, lµ
søc m¹nh ®Ó chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng thï trong giÆc ngoµi.
1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, 2002, t.4, tr.56.
Ngay tõ khi thùc d©n Ph¸p næ sóng ®¸nh chiÕm Sµi Gßn
vµ më réng tiÕn c«ng ra c¸c tØnh Nam Bé, Thêng vô Trung ¬ng
§¶ng ®· nhÊt trÝ víi quyÕt t©m kh¸ng chiÕn cña Xø ñy Nam Bé
vµ kÞp thêi l·nh ®¹o nh©n d©n ®øng lªn kh¸ng chiÕn. Trung -
¬ng §¶ng ®· cö mét ph¸i ®oµn do Hoµng Quèc ViÖt, ñy viªn Th-
êng vô Trung ¬ng §¶ng vµ nhiÒu c¸n bé t¨ng cêng cho Nam Bé
®Ó cïng §¶ng bé Nam Bé chØ ®¹o kh¸ng chiÕn. §¶ng bé Nam Bé
®· cã nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng, n¾m ch¾c lùc lîng vò
trang, t¨ng cêng c«ng t¸c trõ gian, x©y dùng c¬ së, ph¸t triÓn
chiÕn tranh nh©n d©n.
§¶ng ®· ph¸t ®éng phong trµo c¶ níc híng vÒ Nam Bé.
Hµng v¹n thanh niªn n« nøc lªn ®êng Nam tiÕn. Nh©n d©n
miÒn Nam “thµnh ®ång Tæ quèc” chiÕn ®Êu víi søc m¹nh cña
chiÕn tranh nh©n d©n, søc m¹nh cña c¶ d©n téc ®· lµm thÊt b¹i
©m mu ®¸nh nhanh th¾ng nhanh cña thùc d©n Ph¸p. Trong th
göi ®ång bµo Nam Bé ngµy 26-9-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
kh¼ng ®Þnh: “Chóng ta nhÊt ®Þnh th¾ng lîi v× chóng ta cã lùc
lîng ®oµn kÕt cña c¶ quèc d©n. Chóng ta nhÊt ®Þnh th¾ng lîi
v× cuéc tranh ®Êu cña chóng ta lµ chÝnh ®¸ng”1.
3. Thùc hiÖn s¸ch lîc hßa ho·n, tranh thñ thêi gian
chuÈn bÞ toµn quèc kh¸ng chiÕn
Cïng víi viÖc t¨ng cêng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, x©y
dùng chÕ ®é míi vµ tæ chøc kh¸ng chiÕn ë miÒn Nam, §¶ng ta
®· thùc hiÖn s¸ch lîc lîi dông m©u thuÉn trong néi bé kÎ thï ®Ó
ph©n hãa chóng, tr¸nh t×nh thÕ ®¬ng ®Çu cïng mét lóc víi
nhiÒu kÎ thï.
Trªn c¬ së ph©n tÝch ©m mu thñ ®o¹n cña c¸c kÎ thï ®èi
víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam, §¶ng ta x¸c ®Þnh: qu©n Tëng t×m mäi
c¸ch ®Ó tiªu diÖt §¶ng ta, ph¸ tan ViÖt Minh, lËt ®æ chÝnh
quyÒn c¸ch m¹ng, song kÎ thï chÝnh cña nh©n d©n ta lóc nµy lµ
thùc d©n Ph¸p x©m lîc, ph¶i tËp trung ngän löa ®Êu tranh vµo
chóng. V× vËy, §¶ng vµ ChÝnh phñ ta ®· thùc hiÖn s¸ch lîc hßa
ho·n, nh©n nhîng víi qu©n ®éi Tëng vµ tay sai cña chóng ë miÒn
B¾c ®Ó tËp trung chèng Ph¸p ë miÒn Nam.
§Ó g¹t mòi nhän tiÕn c«ng cña kÎ thï vµo §¶ng, ngµy 11-11-
1945, §¶ng ta tuyªn bè tù gi¶i t¸n, nhng sù thËt lµ rót vµo ho¹t
®éng bÝ mËt, gi÷ v÷ng vai trß l·nh ®¹o chÝnh quyÒn vµ nh©n
d©n. §Ó phèi hîp ho¹t ®éng bÝ mËt víi c«ng khai, §¶ng ®Ó mét
bé phËn c«ng khai díi danh hiÖu Héi Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c ë
§«ng D¬ng.
Chóng ta ®· hÕt søc kiÒm chÕ tríc nh÷ng hµnh ®éng khiªu
khÝch cña qu©n ®éi Tëng vµ tay sai, tr¸nh ®Ó xÈy ra xung ®ét
vÒ qu©n sù, ®· Ðp cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm cho 20 v¹n
qu©n Tëng trong khi nhËn d©n ta ®ang bÞ ®ãi, më réng Quèc
héi thªm 70 ghÕ cho ViÖt quèc, ViÖt c¸ch kh«ng qua bÇu cö, ®a
mét sè ®¹i diÖn cña c¸c ®¶ng ®èi lËp nµy lµm thµnh viªn cña
ChÝnh phñ liªn hiÖp do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®øng ®Çu.
§¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· mÒm dÎo vÒ thùc hiÖn
s¸ch lîc nhËn nhîng trªn nguyªn t¾c: n¾m ch¾c vai trß l·nh ®¹o
cña §¶ng, gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, gi÷ v÷ng môc tiªu
®éc lËp thèng nhÊt, dùa ch¾c vµo khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc,
v¹ch trÒn nh÷ng hµnh ®éng ph¶n d©n h¹i níc cña bän tay sai cña
Tëng vµ nghiªm trÞ theo ph¸p luËt nh÷ng tªn tay sai g©y téi ¸c
khi cã ®ñ b»ng chøng.
Nh÷ng chñ tr¬ng s¸ch lîc vµ biÖn ph¸p trªn ®©y ®· v«
hiÖu hãa c¸c ho¹t ®éng ph¸ ho¹i, ®Èy lïi tõng bíc vµ lµm thÊt
b¹i ©m mu lËt ®æ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng cña chóng, b¶o ®¶m
cho nh©n d©n ta tËp trung lùc lîng kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n
Ph¸p ë miÒn Nam. ChÝnh quyÒn nh©n d©n kh«ng nh÷ng ®îc
gi÷ v÷ng mµ cßn ®îc cñng cè vÒ mäi mÆt.
§Çu n¨m 1946, c¸c níc ®Õ quèc dµn xÕp, mua b¸n quyÒn lîi
víi nhau ®Ó cho thùc d©n Ph¸p ®a qu©n ra miÒn B¾c ViÖt Nam
thay qu©n ®éi cña Tëng. Ngµy 28-2-1946, HiÖp íc Hoa - Ph¸p
®îc ký kÕt ë Trïng Kh¸nh. Theo ®ã, Ph¸p nh©n nhîng mét sè
quyÒn lîi kinh tÕ cho chÝnh quyÒn Tëng trªn ®Êt Trung Hoa ®Ó
Ph¸p ®îc ®a qu©n ra miÒn B¾c ViÖt Nam. Tëng nh©n nhîng víi
Ph¸p ®Ó rót qu©n vÒ níc ®èi phã víi Qu©n gi¶i phãng nh©n d©n
Trung Quèc. ViÖc dµn xÕp gi÷a hai kÎ thï Ph¸p vµ Tëng ®îc §¶ng
dù ®o¸n sím. ChØ thÞ “Kh¸ng chiÕn kiÕn quèc” (ngµy 25-11-
1945) v¹ch râ: “Tríc sau, Trung Kh¸nh sÏ b»ng lßng cho §«ng D-
¬ng trë vÒ tay Ph¸p, miÔn lµ Ph¸p nhîng cho Tµu nhiÒu quyÒn lîi
quan träng”1.
T×nh h×nh ®ã ®Æt §¶ng ta tríc mét sù lùa chän gi¶i ph¸p
®¸nh hay hßa. Ph©n tÝch t×nh thÕ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ
Ban Thêng vô Trung ¬ng §¶ng ®· quyÕt ®Þnh chän gi¶i ph¸p
hßa ho·n, dÇn xÕp víi Ph¸p, v× “vÊn ®Ò lóc nµy, kh«ng ph¶i lµ
muèn hay kh«ng muèn ®¸nh. VÊn ®Ò lµ biÕt m×nh biÕt ngêi,
nhËn mét c¸ch kh¸ch quan nh÷ng ®iÒu kiÖn lêi khai trong níc vµ
ngoµi níc mµ chñ tr¬ng cho ®óng”.
Chän gi¶i ph¸p th¬ng lîng víi Ph¸p, §¶ng ta nh»m môc
®Ých: buéc qu©n Tëng rót ngay vÒ níc, tr¸nh t×nh tr¹ng mét lóc
ph¶i ®èi ®Çu víi nhiÒu kÎ thï, b¶o toµn thùc lùc, tranh thñ thêi
gian hßa ho·n ®Ó chuÈn bÞ cho mét cuéc chiÕn ®Êu míi, tiÕn lªn
giµnh th¾ng lîi. LËp trêng cña ta trong cuéc ®µm ph¸n víi Ph¸p
®îc Ban Thêng vô Trung ¬ng x¸c ®Þnh lµ: ®éc lËp nhng liªn
minh víi Ph¸p. Ph¸p ph¶i thõa nhËn quyÒn d©n téc tù quyÕt cña
ta: chÝnh phñ, qu©n ®éi, nghi viÖn, t×a chÝnh, ngo¹i giao vµ sù
thèng nhÊt quèc gia cña ta. §¶ng ta ®· nhÊn m¹nh, trong
1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp, S®d, 2000, t.8,
tr.25.
khi më cuéc ®µm ph¸n ta ph¶i “kh«ng nh÷ng kh«ng ngõng mét
phót c«ng viÖc söa so¹n, s½n sµng kh¸ng chiÕn bÊt cø lóc nµo
vµ ë ®©u, mµ cßn ph¶i hÕt søc xóc tiÕn viÖc söa so¹n Êy vµ
nhÊt ®Þnh kh«ng ®Ó cho viÖc ®µm ph¸n víi Ph¸p lµm nhôt tinh
thÇn quyÕt chiÕn cña d©n téc ta”.
Thùc hiÖn chñ tr¬ng ®ã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thay mÆt
ChÝnh phñ ta ký víi ®¹i diÖn ChÝnh phñ Ph¸p b¶n HiÖp ®Þnh s¬
bé 6-3-1946. HiÖp ®Þnh quy ®Þnh: ChÝnh phñ Ph¸p c«ng nhËn
ViÖt Nam lµ mét quèc gia tù do cã nghÞ viÖn, chÝnh phñ, qu©n
®éi vµ tµi chÝnh riªng n»m trong liªn bang §«ng D¬ng vµ trong
Khèi liªn hiÖp Ph¸p. ViÖc thèng nhÊt ba kú cña níc ta do nh©n
d©n ta quyÕt ®Þnh … ViÖt Nam ®ång ý cho 15.000 qu©n Ph¸p
vµo miÒn B¾c thay thÕ qu©n Tëng, sau 5 n¨m ph¶i rót hÕt vÒ
níc; hai bªn ®×nh chØ xung ®ét ë miÒn Nam vµ më cuéc ®µm
ph¸n ®Ó ®i ®Õn ký hiÖp ®Þnh chÝnh thøc.
Sau khi ký HiÖp ®Þnh s¬ bé, Ban Thêng vô Trung ¬ng §¶ng
ra ChØ thÞ Hßa ®Ó tiÕn (ngµy 9-3-1946), nªu râ ý nghÜa quan
träng cña viÖc ký hiÖp ®Þnh víi Ph¸p nh»m thèng nhÊt t tëng
trong toµn §¶ng, ng¨n ngõa c¸c khuynh híng sai lÇm “t¶” vµ h÷u
cã thÓ xÈy ra trong ®¶ng viªn, c¸n bé vµ nh©n d©n lµm ¶nh h-
ëng ®Õn viÖc chÊp hµnh chñ tr¬ng cña §¶ng, ®ång thêi nhÊn
m¹nh ®Õn viÖc ph¶i c¶nh gi¸c ®Ò phßng, tØnh t¸o chuÈn bÞ
s½n sµng chiÕn ®Êu nÕu Ph¸p béi íc.
Sù thËt sau khi ®· ký HiÖp ®Þnh s¬ bé, thùc d©n Ph¸p cè
t×m c¸ch tr× ho·n cuéc ®µm ph¸n gi÷a ViÖt Nam vµ Ph¸p ®Ó
®i ®Õn ký HiÖp ®Þnh chÝnh thøc vµ sím vi ph¹m HiÖp ®Þnh.
§¶ng ®· l·nh ®¹o ChÝnh phñ ®Êu tranh buéc Ph¸p ph¶i më cuéc
®µm ph¸n chÝnh thøc víi ta ë Ph¸p.
§Ó chuÈn bÞ cho cuéc ®µm ph¸n ®ã, ngµy 19-4-1946, mét
cuéc héi nghÞ trï bÞ ë §µ L¹t, song do Ph¸p thiÕu thiÖn chÝ nªn
héi nghÞ kh«ng ®¹t ®îc sù tháa thuËn nµo.
Víi thiÖn chÝ vµ sù kiªn tr× ®Êu tranh cña ChÝnh phñ níc
ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, cuéc héi nghÞ chÝnh thøc gi÷a ta
vµ Ph¸p ®· häp ë phongtenn¬bl« tõ ngµy 6-7-1946 ®Õn ngµy
10-9-1946. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi t c¸ch lµ thîng kh¸ch theo
lêi mêi cña ChÝnh phñ Ph¸p còng ®· ®Õn Pari th¨m Ph¸p trong
thêi gian nµy. Cuéc ®µm ph¸n chÝnh thøc ë Ph«ngtenn¬bl« còng
kh«ng thµnh do phÝa Ph¸p cè b¸m gi÷ lËp trêng thùc d©n vµ
trong khi ®ang ®µm ph¸n ®· r¸o riÕt thùc hiÖn ©m mu më
réng lÊn chiÕm trªn ®Êt níc ta.
Trong thêi gian ë Ph¸p, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tiÕp xóc
víi c¸c ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ, c¸c tæ chøc quÇn chóng ë Ph¸p vµ
®¹i diÖn nhiÒu tæ chøc quèc tÕ. Ngêi ®· nãi râ lËp trêng hßa
b×nh h÷u nghÞ vµ nguyÖn väng thiÕt tha ®éc lËp tù do cña
nh©n d©n vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam. §Ó tá râ thiÖn chÝ vµ giµnh
thªm thêi gian hßa b×nh, tríc khi rêi níc Ph¸p, chñ tÞch Hå ChÝ
Minh ®· ký víi ChÝnh phñ Ph¸p b¶n T¹m íc (ngµy 14-9-1946),
tháa thuËn mét sè ®iÒu vÒ quan hÖ kinh tÕ, v¨n hãa gi÷a hai n-
íc, ®×nh chØ xung ®ét ë miÒn Nam vµ sÏ tiÕp tôc ®µm ph¸n vµo
th¸ng 1-1947.
ThiÖn chÝ vµ nh÷ng ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
vµ ph¸i ®oµn ®µm ph¸n cña ChÝnh phñ ta tuy kh«ng ®¹t môc
®Ých ký hiÖp ®Þnh chÝnh thøc, nhng ®· ®· lµm cho nh©n d©n
Ph¸p hiÓu vµ ñng hé ta, lµm cho d luËn quèc tÕ chó ý ®Õn ViÖt
Nam vµ tiÓu nguyÖn väng tha thiÕt hßa b×nh cña d©n téc ViÖt
Nam. Còng nhê ®ã, chóng ta ®· duy tr× mét kho¶ng thêi gian
hßa b×nh hiÕm cã ®Ó tiÕp tôc x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc lîng
vÒ mäi mÆt.
Theo quy ®Þnh cña HiÖp íc Hoa - Ph¸p, qu©n ®éi Tëng Giíi
Th¹ch ph¶i rót khëi miÒn B¾c §«ng D¬ng ngµy 31-3-1946. Trªn
thùc tÕ, ta ph¶i ®Êu tranh kiªn quyÕt; ®Õn cuèi th¸ng 9-1946
chóng míi rót hÕt. Bän ViÖt quèc, ViÖt c¸ch hoÆc tan r· hoÆc bá
ch¹y ra níc ngoµi. ViÖc ®a ra ¸nh s¸ng vô ¤n Nh HÇu vµ lµm thÊt
h¹i ©m mu ®¶o chÝnh cña bän ph¶n c¸ch m¹ng tay sai cña Ph¸p
th¸ng 7-1946 ®¸nh dÊu sù ph¸ s¶n cña chóng.
Tranh thñ thêi gian hßa ho·n, §¶ng l·nh ®¹o nh©n d©n ta
tÝch cùc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, æn ®Þnh ®êi sèng, tÝch tr÷ l¬ng
thùc, ph¸t triÓn lùc lîng vò trang, x©y dùng c¸c chiÕn khu, më
réng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, chÝnh quyÒn nh©n d©n ®îc
cñng cè v÷ng ch¾c h¬n, HiÕn ph¸p cña níc ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa ®îc Quèc héi th«ng qua; tÝch cùc tuyªn truyÒn trong n-
íc vµ quèc tÕ vÒ cuéc ®Êu tranh chÝnh nghÜa cña d©n téc ta.
Qua l·nh ®¹o ®Êu tranh vµ x©y dùng, §¶ng ®· lín m¹nh c¶ vÒ
sè lîng vµ chÊt lîng. Tõ 5.000 ®¶ng viªn khi §¶ng l·nh ®¹o C¸ch
m¹ng Th¸ng T¸m, ®Õn th¸ng 12-1946, §¶ng ta cã trªn 20.000
®¶ng viªn. Néi bé cña §¶ng ®îc cñng cè, thèng nhÊt, ®éi ngò
c¸n bé cña §¶ng ®îc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. Cuéc kh¸ng chiÕn
cña qu©n vµ d©n ta ë miÒn Nam cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thuËn
lîi h¬n.
§¸nh gi¸ vÒ chñ tr¬ng ®µm ph¸n, nh©n nhîng cña §¶ng vµ
Nhµ níc ta lóc bÊy giê, trong B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi lÇn thø
hai cña §¶ng th¸ng 2-1951, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt: “ViÖc
nµy còng lµm cho nhiÒu ngêi th¾c m¾c vµ cho ®ã lµ chÝnh s¸ch
qu¸ h÷u. Nhng c¸c ®ång chÝ vµ ®ång bµo Nam th× l¹i cho lµ
®óng. Mµ ®óng thËt. V× ®ång bµo vµ ®ång chÝ ë Nam ®· khÐo
lîi dông dÞp ®ã ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc lîng cña m×nh …
Chóng ta cÇn hßa b×nh ®Ó x©y dùng níc nhµ, cho nªn
chóng ta ®· Ðp lßng mµ nh©n nhîng ®Ó gi÷ hßa b×nh. Dï thùc
d©n Ph¸p ®· béi íc, ®· g©y chiÕn tranh, nhng gÇn mét n¨m t¹m
hßa b×nh ®· cho chóng ta thêi giê ®Ó x©y dùng lùc lîng c¨n
b¶n.
Khi Ph¸p ®· cè ý g©y chiÕn tranh, chóng ta kh«ng thÓ nhÞn
n÷a th× cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc b¾t ®Çu”1.
§èi víi viÖc cñng cè vµ ph¸t triÓn lùc lîng, qu©n vµ d©n ta
®· t¸ch cùc s½n sµng vÒ qu©n sù vµ chÝnh trÞ ®Ó ®èi phã víi
nh÷ng bÊt tr¾c cã thÓ x¶y ra, v× b¶n chÊt cña thùc d©n Ph¸p
kh«ng thÓ thay ®æi. Ph©n tÝch ©m mu vµ hµnh ®éng vi ph¹m
c¸c HiÖp ®Þnh ®· ®îc ký kÕt cña thùc d©n Ph¸p, §¶ng ®· thÊy
râ: “NhÊt ®Þnh kh«ng sím th× muén Ph¸p sÏ ®¸nh m×nh vµ
m×nh còng nhÊt ®Þnh ph¶i ®¸nh Ph¸p”. §Çu th¸ng 11-1946,
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nªu ra nh÷ng c«ng viÖc khÈn cÊp bÊy
giê ®Ó chØ ®¹o toµn §¶ng, toµn d©n ta gÊp rót thùc hiÖn,
nh»m ®èi phã víi cuéc chiÕn tranh “chíp nho¸ng” cña thùc d©n
Ph¸p.
L·nh ®¹o sù nghiÖp ®Êu tranh b¶o vÖ chÝnh quyÒn nh©n
d©n, võa kh¸ng chiÕn, võa kiÕn quèc (tõ th¸ng 9-1945 ®Õn
th¸ng 12 - 1946), §¶ng ta ®· ®a ®Êt níc vît qua nh÷ng thö
th¸ch hiÓm nghÌo, cñng cè vµ ph¸t huy thµnh qu¶ C¸ch m¹ng
Th¸ng T¸m, chuÈn bÞ thùc lùc cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
Thùc tiÔn lÞch sö cña thêi kú nµy ®· ®em l¹i cho §¶ng ta
nhiÒu kinh nghiÖm quý b¸u: vÒ ph¸t huy søc m¹nh ®oµn kÕt
d©n téc; vÒ lîi dông triÖt ®Ó m©u thuÉn trong néi bé kÎ thï,
chÜu mòi nhän vµo kÎ thï chÝnh, vÒ sù nh©n nhîng cã nguyªn
t¾c; vÒ tËn dông kh¶ n¨ng hßa ho·n ®Ó x©y dùng lùc lîng, cñng
cè chÝnh quyÒn nh©n d©n, s½n sµng øng phã víi kh¶ n¨ng
chiÕn tranh lan ra c¶ níc.
II. L·nh ®¹o toµn quèc kh¸ng chiÕn (1946 - 1950)
1. Ph¸t ®éng toµn quèc kh¸ng chiÕn vµ ®êng lèi
kh¸ng chiÕn cña §¶ng
§¶ng vµ ChÝnh phñ níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ®· tá
râ thiÖn chÝ, cè g¾ng lµm nh÷ng viÖc cã thÓ ®Ó ®Èy lïi chiÕn
tranh, nhng víi d· t©m cíp níc ta mét lÇn n÷a, thùc d©n Ph¸p thi
hµnh chÝnh s¸ch viÖc ®· råi, t¨ng cêng khiªu khÝch vµ lÊn
chiÕm. Ngµy 20-11-1946, qu©n Ph¸p më cuéc tÊn c«ng chiÕm
®ãng thµnh phè H¶i Phßng, thÞ x· L¹ng S¬n vµ ®æ bé lªn §µ
N½ng. Ngµy 16-12-1946, nh÷ng tªn trïm thùc d©n Ph¸p ë §«ng
D¬ng ®· häp t¹i H¶i Phßng bµn triÓn khai kÕ ho¹ch ®¸nh chiÕm
Hµ Néi vµ khu vùc B¾c vÜ tuyÕn 16. Ngµy 17 vµ 18-12-1946 t¹i
Hµ Néi, qu©n Ph¸p tµn s¸t th¶m khèc ®ång bµo ta ë c¸c phè Yªn
Ninh, Hµng Bón. Chóng ngang ngîc ®ßi tíc vò khÝ cña tù vÖ Hµ
Néi, ®ßi kiÓm so¸t an ninh trËt tù ë Thñ ®«. Hµnh ®éng cña
thùc d©n Ph¸p ®· ®Æt §¶ng vµ ChÝnh phñ ta tríc mét t×nh thÕ
kh«ng thÓ nh©n nhîng thªm víi chóng ®îc n÷a, v× tiÕp tôc
nh©n nhîng sÏ dÉn ®Õn häa mÊt níc, nh©n d©n sÏ trë l¹i cuéc
®êi n« lÖ.
1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, 2002, t.6, tr.162.
LÞch sö ®· ®Æt d©n téc ta tríc mét sù lùa chän míi. Thùc tÕ
cho thÊy kh¶ n¨ng hßa ho·n kh«ng cßn. §Þch ®· c«ng khai tuyªn
bè chóng sÏ hµnh ®éng s¸ng ngµy 20-12 nÕu ChÝnh phñ ta khíc
tõ nh÷ng ®iÓm nªu trong tèi hËu th cña chóng. Trong thêi ®iÓm
lÞch sö ®ã, Trung ¬ng §¶ng ®· kÞp thêi h¹ quyÕt t©m ph¸t
®éng toµn d©n kh¸ng chiÕn vµ chñ ®éng më cuéc tæng giao
chiÕn lÞch sö tríc khi thùc d©n Ph¸p thùc hiÖn mµn kÞch ®¶o
chÝnh qu©n sù ë Hµ Néi vµo ngµy 20-12-1946 nh chóng ®· nªu
lªn trong tèi hËu th göi cho ChÝnh phñ ta trong nh÷ng ngµy
18,19. MÖnh lÖnh ®· ®îc ph¸t ®i. Vµo lóc 20 giê ngµy 19-12-
1946, tÊt c¶ c¸c chiÕn trêng trong c¶ níc ®ång lo¹t næ sóng.
Ngay trong nh÷ng ngµy ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn, Ban Th-
êng vô Trung ¬ng §¶ng ra b¶n ChØ thÞ Toµn d©n kh¸ng chiÕn
®· nªu râ: Môc ®Ých cña kh¸ng chiÕn lµ “®¸nh ph¶n ®éng thùc
d©n Ph¸p x©m lîc; giµnh thèng nhÊt vµ ®éc lËp”; “tÝnh chÊt:
Trêng kú kh¸ng chiÕn, toµn diÖn kh¸ng chiÕn”; c¸c chÝnh s¸ch
cña cuéc kh¸ng chiÕn lµ ®oµn kÕt toµn d©n, x©y dùng thùc lùc
vÒ mäi mÆt, ®oµn kÕt quèc tÕ (c¶ víi nh©n d©n Ph¸p) ®Ó
chèng bän thùc d©n Ph¸p ph¶n ®éng. B¶n ChØ thÞ cßn dù ®o¸n
vÒ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña cuéc kh¸ng chiÕn, vÒ ch¬ng
tr×nh kh¸ng chiÕn, vÒ c¬ quan l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn, vÒ tuyªn
truyÒn trong kh¸ng chiÕn ..
Tõ th¸ng 3-1947, qua thùc tiÔn nh÷ng ngµy ®Çu cña cuéc
chiÕn ®Êu, Trêng Chinh, Tæng BÝ th cña §¶ng ®· viÕt mét lo¹t
bµi ®¨ng trªn b¸o Sù thËt ®Ó lµm s¸ng tá thªm ®êng lèi kh¸ng
chiÕn cña §¶ng. Nh÷ng bµi viÕt nµy ®îc xuÊt b¶n thµnh t¸c
phÈm “Kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi”.
T¸c phÈm cña Trêng Chinh ®· x¸c ®Þnh râ:
Môc tiªu cña cuéc kh¸ng chiÕn: D©n téc ta kh¸ng chiÕn
®¸nh bän thùc d©n ph¶n ®éng Ph¸p x©m lîc nh»m giµnh ®éc
lËp vµ thèng nhÊt.
TÝnh chÊt cña cuéc kh¸ng chiÕn: KÕ tôc sù nghiÖp C¸ch
m¹ng Th¸ng T¸m, cuéc kh¸ng chiÕn nµy hoµn thµnh nhiÖm vô
gi¶i phãng d©n téc, më réng vµ cñng cè chÕ ®é céng hßa d©n
chñ ViÖt Nam ph¸t triÓn trªn nÒn t¶ng d©n chñ míi. Cho nªn
cuéc kh¸ng chiÕn cña ta cã tÝnh chÊt d©n téc gi¶i phãng vµ d©n
chñ míi.
VÒ mèi quan hÖ gi÷a nhiÖm vô d©n téc vµ d©n chñ, Trêng
Chinh kh¼ng ®Þnh “… Cuéc kh¸ng chiÕn nµy chØ hoµn thµnh
nhiÖm vô gi¶i phãng ®Êt níc, cñng cè vµ më réng chÕ ®é céng
hßa d©n chñ. Nã kh«ng tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ phong
kiÕn chia cho d©n cµy, chñ tÞch thu ruéng ®Êt vµ c¸c h¹ng tµi
s¶n kh¸c cña ViÖt gian ph¶n quèc ®Ó bæ sung ng©n quü kh¸ng
chiÕn hay ñng hé gia ®×nh c¸c chiÕn sü hy sinh” 1.
1. Trêng Chinh: Kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi, Nxb. Sù ThËt.
H.1947, tr.30-31.
Cuéc kh¸ng chiÕn cña chóng ta lµ mét cuéc chiÕn tranh
nh©n d©n, toµn d©n, toµn diÖn, l©u dµi, dùa vµo søc m×nh lµ
chÝnh.
ChiÕn tranh nh©n d©n, toµn d©n ®¸nh giÆc lµ néi dung
c¬ b¶n cña ®êng lèi qu©n sù cña §¶ng. §oµn kÕt toµn d©n,
thùc hiÖn qu©n, chÝnh, d©n nhÊt trÝ, ®éng viªn nh©n lùc, vËt
lùc, tµi lùc cña c¶ níc cho chiÕn ®Êu vµ ®Ó chiÕn th¾ng.
ChiÕn tranh lµ mét cuéc ®ä søc toµn diÖn gi÷a hai bªn
tham chiÕn, ®ång thêi ®Ó ph¸t huy mÆt m¹nh cña cuéc chiÕn
®Êu chÝnh nghÜa cña d©n téc ta, nªn chóng ta ph¶i ®¸nh ®Þch
trªn tÊt c¶ c¸c mÆt: qu©n sù, chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa, trong
®ã qu©n sù lµ mÆt trËn hµng ®Çu, nh»m tiªu diÖt lùc lîng cña
®Þch trªn ®Êt níc ta, ®Ì bÑp chÝ x©m lîc cña chóng, lÊy l¹i toµn
bé ®Êt níc.
Do t¬ng quan lùc lîng gi÷a ta vµ ®Þch chi phèi, ph¬ng
ch©m chiÕn lîc cña ta lµ ®¸nh l©u dµi. §ã lµ mét qu¸ tr×nh võa
®¸nh võa x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc lîng cña ta, tõng bíc lµm
thay ®æi so s¸nh lùc lîng cã lîi cho ta, ®¸nh b¹i tõng ©m mu vµ
kÕ ho¹ch qu©n sù cña ®Þch, tiÕn lªn giµnh th¾ng lîi hoµn toµn.
§ång chÝ Trêng Chinh dù ®o¸n vÒ ®¹i thÓ cuéc kh¸ng chiÕn sÏ
ph¸t triÓn qua ba giai ®o¹n: phßng ngù, cÇm cù vµ tæng ph¶n
c«ng; ba giai ®o¹n ®ã cã quan hÖ chÆt chÏ, kÕ tiÕp vµ ®an
xen víi nhau trong kh¸ng chiÕn.
§Ó ®¸nh l©u dµi, ta ph¶i dùa vµo søc m×nh lµ chÝnh,
kh«ng ngõng ph¸t huy søc m¹nh cña c¶ d©n téc ®Êu tranh v×
®éc lËp tù do, ®ång thêi hÕt søc tranh thñ sù ñng hé, gióp ®ì
quèc tÕ ®Ó chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng kÎ thï. §¸nh l©u dµi, dùa
vµo søc m×nh lµ chÝnh lµ “thÇy chiÕn lîc”, lµ “bÝ quyÕt cña sù
th¾ng lîi” cña ta.
T¸c phÈm kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi ®· v¹ch ra mét
ph¬ng ch©m “tö chiÕn” (quyÕt chiÕn) víi thùc d©n ph¶n ®éng
Ph¸p ®Ó giµnh ®éc lËp, thèng nhÊt thùc sù cho ®Êt níc.
Kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi lµ niÒm tin, lµ ®éng lùc
vµ søc m¹nh kh¸ng chiÕn cña toµn §¶ng, toµn qu©n, toµn d©n
ta.
Lêi kªu gäi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ChØ thÞ cña Ban Th-
êng vô Trung ¬ng §¶ng vµ t¸c phÈm cña Trêng Chinh lµ C¬ng
lÜnh kh¸ng chiÕn cña §¶ng ta, dÉn d¾t vµ tæ chøc nh©n d©n ta
®Êu tranh giµnh th¾ng lîi trong cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi, gian
khæ anh dòng vµ nhÊt ®Þnh th¾ng lîi.
2. TiÕn hµnh kh¸ng chiÕn toµn d©n, toµn diÖn, l©u
dµi, dùa vµo søc m×nh lµ chÝnh
Tõ nh÷ng ngµy ®Çu cña kh¸ng chiÕn, víi tinh thÇn chiÕn
®Êu dòng c¶m, mu trÝ, qu©n vµ d©n ta ë Nam Bé vµ Nam Trung
Bé víi sù chi viÖn cña c¶ níc ®· chiÕn ®Êu ngoan cêng chèng l¹i
©m mu ®¸nh nhanh th¾ng nhanh cña thùc d©n Ph¸p.
Më ®Çu cuéc tæng giao chiÕn lÞch sö ®ªm 19-12-1946 lµ
cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n vµ d©n Thñ ®« Hµ Néi. Víi 60 ngµy
®ªm chiÕn ®Êu dòng c¶m, qu©n vµ d©n ta ®· tiªu diÖt 2.000
tªn ®Þch; giam ch©n ®Þch trong thµnh phè vît xa dù kiÕn cña
l·nh ®¹o; tæ chøc cho hµng v¹n ®ång bµo t¶n c; di chuyÒn nhiÒu
m¸y mãc, nguyªn liÖu ra vïng tù do. Trong khãi löa chiÕn ®Êu,
Trung ®oµn Thñ ®« ®îc thµnh lËp (ngµy 7-1-1947). Cïng víi
qu©n d©n Thñ ®o, qu©n d©n c¸c thµnh phè, thÞ x· kh¸c trong
c¶ níc chiÕn ®Êu ngoan cêng, giam ch©n ®Þch tõ 1-3 th¸ng. Khi
®Þch tiÕn c«ng më réng vïng chiÕn ®ãng, qu©n vµ d©n ta chÆn
®¸nh ®Þch kh¾p n¬i tiªu hao binh lùc ®Þch, ng¨n chÆn bíc tiÕn
cña chóng, g×n gi÷ vµ ph¸t triÓn lùc lîng cña ta.
§Êt níc kÞp thêi chuyÓn sang thêi chiÕn vµ bíc ®Çu triÓn
khai thÕ trËn chiÕn tranh nh©n d©n. C¸c c¬ quan §¶ng, ChÝnh
phñ, MÆt trËn … chuyÓn lªn c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. C¸c c¬ quan
d©n, chÝnh, ®¶ng ®Þa ph¬ng còng vÒ ®ãng n¬i t¹m thêi an
toµn. Hµng v¹n ®ång bµo t¶n c, vît qua mäi khã kh¨n, hßa nhËp
víi nh©n d©n c¸c ®Þa ph¬ng.
Lùc lîng vò trang ®îc ch¨m lo x©y dùng. Bé ®éi chñ lùc
ph¸t triÓn nhanh, ®a qu©n sè lªn tíi 120.000 chiÕn sÜ (vµo mïa
hÌ n¨m 1947). C«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé qu©n sù ®îc ®Èy m¹nh,
bíc ®Çu ®¸p øng víi yªu cÇu thùc tÕ cña chiÕn trêng. Lùc lîng
d©n qu©n tù vÖ lªn tíi 1 triÖu ngêi. C«ng t¸c §¶ng trong qu©n
®éi ®îc t¨ng cêng mét bíc.
§Ó t¨ng cêng lùc lîng l·nh ®¹o cña §¶ng, Ban ChÊp hµnh
Trung ¬ng chñ tr¬ng më ®ît ph¸t triÓn ®¶ng viªn “Líp th¸ng
T¸m”. Hµng ngh×n c«ng nh©n, n«ng d©n, trÝ thøc c¸ch m¹ng
vµ chiÕn sÜ lùc lîng vò trang u tó ®· gia nhËp §¶ng. Cuèi n¨m
1947, tæng sè ®¶ng viªn cã trªn 70.000 ngêi.
§¶ng quan t©m l·nh ®¹o c«ng t¸c ®èi ngo¹i, tranh thñ sù
®ång t×nh cña nh©n d©n thÕ giíi ®èi víi cuéc kh¸ng chiÕn;
®Æt c¬ quan ®¹t diÖn ë Th¸i Lan, MiÕn §iÖn vµ cö ®oµn ®¹i
biÓu ®i dù c¸c héi nghÞ quèc tÕ.
Sau khi më réng chiÕm ®ãng mét sè thµnh phè, thÞ x· vµ
mét sè vïng n«ng th«n, thùc d©n Ph¸p thùc hiÖn kÕ ho¹ch cñng
cè chiÕm ®ãng, lËp chÝnh phñ bï nh×n vµ chuÈn bÞ kÕ ho¹ch më
réng tiÕn c«ng ®¹i quy m« vµo cïng hËu ph¬ng, c¨n cø ®Þa
chÝnh cña chóng ta, hßng nhanh chãng kÕt thóc chiÕn tranh.
Ngµy 10-9-1947, B«laÐc (Bollaert), Cao ñy Ph¸p tuyªn bè
kh«ng c«ng nhËn ChÝnh phñ níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa do
Hå ChÝ Minh ®øng ®Çu.
Ngµy 15-9-1947, Trung ¬ng §¶ng ra chØ thÞ nªu râ nhiÖm
vô cña nh©n d©n ta ph¶i chèng ©m mu dïng ngêi ViÖt trÞ ngêi
ViÖt cña thùc d©n Ph¸p vµ chuÈn bÞ chèng l¹i cuéc tÊn c«ng lín
cña ®Þch.
Ngµy 7-10-1947, thùc d©n Ph¸p huy ®éng 12.000 qu©n
tinh nhuÖ chia lµm nhiÒu mòi tiÕn c«ng lªn ViÖt B¾c hßng tiªu
diÖt c¬ quan ®Çu n·o cña cuéc kh¸ng chiÕn, tiªu diÖt qu©n chñ
lùc, ph¸ ho¹i kho tµng, xëng m¸y, bao v©y, khãa chÆt biªn giíi,
cè giµnh mét th¾ng lîi qu©n sù ®Ó tËp hîp lùc lîng ph¶n ®éng
thµnh lËp chÝnh phñ bï nh×n tay sai, hy väng kÕt thóc chiÕn
tranh.
Ngµy 15-10-1947, Ban Thêng vô Trung ¬ng §¶ng ra ChØ thÞ
ph¶i “Ph¸ tan cuéc tÊn c«ng mïa §«ng cña giÆc Ph¸p”, trong ®ã
nªu râ nhiÖm vô tríc m¾t cña qu©n vµ d©n ta ph¶i lµm cho
®Þch thiÖt h¹i nÆng nÒ, gi÷a v÷ng chÝnh quyÒn d©n chñ, ph¸
vì bÊt cø chÝnh quyÒn bï nh×n nµo do ®Þch lËp nªn, vÒ qu©n sù
ph¶i ®¸nh m¹nh trªn kh¾p c¸c chiÕn trêng … Trong t¸i chiÕn
ph¶i biÕt gi÷ g×n chñ lùc cña ta vµ ph¶i nh»m vµo chç yÕu cña
®Þch mµ ®¸nh …
Thùc hiÖn chØ thÞ cña §¶ng vµ c¨n cø vµo thùc tÕ chiÕn tr-
êng, víi lèi ®¸nh mu trÝ linh ho¹t, chóng ta ®½cng ®Þch ra trªn
mét kh«ng gian réng, chia c¾t c¸c mòi tiÕn c«ng cña chóng, lîi
dông ®Þa h×nh ®iÓm trë phôc kÝch, ®¸nh chÆn tiªu hao, tiªu
diÖt qu©n ®Þch. Phèi hîp víi cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n vµ d©n
ViÖt B¾c, chiÕn tranh du kÝch, ph¸ tÒ, trõ gian ®îc ®Èy m¹nh ë
vïng sau lng ®Þch trªn ph¹m vi c¶ níc.
Tr¶i qua 75 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu (ngµy 7-10 ®Õn ngµy 21-
12-1947), qu©n vµ d©n ta ë ViÖt B¾c ®· lo¹i khái vßng chiÕn
®Êu 7.000 tªn ®Þch, ph¸ hñy hµng tr¨m xe, ®¸nh ch×m 16 ca
n«, tµu chiÕn vµ thu ®îc nhiÒu vò khÝ vµ ph¬ng tiÖn chiÕn
tranh cña chóng. C¬ quan l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn ®îc b¶o vÖ an
toµn. C¨n cø ®Þa ViÖt B¾c tr¶i qua thö th¸ch ®· ®øng v÷ng. Bé
®éi chñ lùc d©n qu©n, du kÝch ®îc t«i luyÖn vµ trëng thµnh,
§¶ng ta cã thªm kinh nghiÖm chØ ®¹o chiÕn tranh. Nh©n d©n
ta cµng thªm tin tëng ë th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn.
Th¾ng lîi cña cuéc ph¶n c«ng lín ë ViÖt B¾c lµ th¾ng lîi cã
ý nghÜa chiÕn lîc quan träng trong nh÷ng n¨m ®Çu toµn quèc
kh¸ng chiÕn, lµm ph¸ s¶n chiÕn lîc “®¸nh nhanh, th¾ng nhanh”
cña thùc d©n Ph¸p, më ra giai ®o¹n míi cña cuéc kh¸ng chiÕn
chèng Ph¸p.
Sau chiÕn th¾ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947, t×nh h×nh
quèc tÕ cã nh÷ng chuyÓn biÕn lín ¶nh hëng ®Õn cuéc kh¸ng
chiÕn cña nh©n d©n ta. Liªn X« vµ c¸c níc d©n chñ nh©n d©n ¸
- ¢u giµnh nhiÒu th¾ng lîi trong viÖc x©y dùng ®Êt níc. Phong
trµo gi¶i phãng d©n téc ph¸t triÓn m¹nh ë ch©u ¸, ch©u Phi vµ
Trung CËn §«ng. §Õ quèc Mü thùc hiÖn kÕ ho¹ch M¸csan víi ©m
mu võa vùc dËy, võa khèng chÕ c¸c níc T©y ¢u. T¹i Ph¸p, cuéc
khñng ho¶ng chÝnh trÞ kÐo dµi; thÊt b¹i bíc ®Çu trong chiÕn
tranh ë §«ng D¬ng lµm cho Ph¸p thªm khã kh¨n. Phong trµo
ph¶n chiÕn cña nh©n d©n Ph¸p ph¸t triÓn.
BÞ thÊt b¹i trong chiÕn lîc “®¸nh nhanh, th¾ng nhanh” thùc
d©n Ph¸p buéc ph¶i chuyÓn híng sang “®¸nh l©u dµi” víi ©m
mu “lÊy chiÕn tranh nu«i chiÕn tranh, dïng ngêi ViÖt trÞ ngêi
ViÖt”. Chóng r¸o riÕt b×nh ®Þnh vïng t¹m chiÕm, ®Èy m¹nh
§¶nh l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn
chèng thùc d©n ph¸p vµ can thiÖp mü
(1945 - 1954)
I. L·nh ®¹o x©y dùng vµ b¶o vÖ chÝnh quyÒn, chuÈn bÞ
kh¸ng chiÕn trong c¶ níc (1945 - 1946)
1. T×nh thÕ “ngµn c©n treo sîi tãc” cña chÝnh quyÒn
c¸ch m¹ng vµ chñ tr¬ng kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc cña §¶ng
Sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, chÝnh quyÒn nh©n d©n võa
míi ®îc thµnh lËp ®· ph¶i ®¬ng ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n, thö
th¸ch rÊt nghiªm träng. §Êt níc bÞ c¸c thÕ lùc ®Õ quèc, ph¶n
®éng bao v©y vµ chèng ph¸ quyÕt liÖt.
Cuèi th¸ng 8-1945, theo tháa thuËn cña §ång minh ë Héi
nghÞ Pètx®am (Posdam), gÇn 20 v¹n qu©n cña chÝnh phñ Tëng
Giíi Th¹ch ê ¹t kÐo vµo níc ta tõ vÜ tuyÕn 16 trë ra lµm nhiÖm vô
gi¶i gi¸p qu©n ®éi NhËt. Theo chóng lµ lùc lîng tay sai ph¶n
®éng trong hai tæ chøc “ViÖt quèc” (ViÖt Nam quèc d©n §¶ng)
vµ “ViÖt c¸ch” (ViÖt Nam c¸ch m¹ng ®ång minh héi). Vµo ViÖt
Nam, qu©n Tëng Giíi Th¹ch cßn r¸o riÕt thùc hiÖn ©m mu tiªu
diÖt §¶ng ta, ph¸ tan ViÖt Minh, ®¸nh ®æ chÝnh quyÒn c¸ch
m¹ng, lËp chÝnh quyÒn ph¶n ®éng tay sai cña chóng. §»ng sau
qu©n tëng lµ ®èi quèc Mü ®ang nu«i d· t©m ®Æt §«ng D¬ng d-
íi chÕ ®é “ñy trÞ”, mét tr¸ h×nh cña chÕ ®é thuéc ®Þa kiÓu míi
cña Mü.
PhÝa Nam vÜ tuyÕn 16, qu©n ®éi Anh víi danh nghÜa
qu©n §ång minh gi¶i gi¸p qu©n ®éi NhËt ®· ®ång lâa vµ tiÕp
tay cho thùc d©n Ph¸p quay l¹i §«ng D¬ng. Ngµy 23-9-1945, ®îc
qu©n Anh gióp søc, thùc d©n Ph¸p næ sóng ®¸nh chiÕm Sµi
Gßn, më ®Çu cuéc x©m lîc níc ta lÇn thø hai.
Trªn ®Êt níc ta lóc ®ã cßn cã kho¶ng 6 v¹n qu©n NhËt
®ang chê gi¶i gi¸p. Mét sè qu©n NhËt ®· thùc hiÖn lÖnh cña
qu©n Anh, cÇm sóng cïng víi qu©n Anh dän ®êng cho qu©n
Ph¸p më réng vïng chiÕm ®ãng ë miÒn Nam.
Lóc nµy, c¸c tæ chøc ph¶n ®éng “ViÖt quèc”, “ViÖt c¸ch”,
§¹i ViÖt r¸o riÕt ho¹t ®éng. Chóng dùa vµo thÕ lùc bªn ngoµi
®Ó chèng l¹i c¸ch m¹ng. Chóng quÊy nhiÔu, ph¸ rèi, cíp cña,
giÕt ngêi, tuyªn truyÒn, kÝch ®éng mét sè ngêi ®i theo chóng
chèng l¹i chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng vµ ®ßi c¶i tæ ChÝnh phñ l©m
thêi vµ c¸c bé trëng lµ ®¶ng viªn céng s¶n ph¶i tõ chøc. Chóng
lËp chÝnh quyÒn ph¶n ®éng ë Mãng C¸i, Yªn B¸i, VÜnh Yªn. Cha
bao giê trªn ®Êt níc ta cã mÆt nhiÒu thï trong giÆc ngoµi nh lóc
nµy.
Trong lóc ®ã, ta cßn ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc
nghiªm träng vÒ kinh tÕ, x· héi. N¹n ®èi ë miÒn B¾c do NhËt,
Ph¸p g©y ra cha ®îc kh¾c phôc. Ruéng ®Êt bÞ bá hoang. C«ng
nghiÖp ®×nh ®èn. Hoµng hãa khan hiÕm, gi¸ c¶ t¨ng vät, ngo¹i
th¬ng ®×nh trÖ. T×nh h×nh tµi chÝnh rÊt khã kh¨n, kho b¹c
chØ cã 1,2 triÖu ®ång, trong ®ã qu¸ nöa lµ tiÒn r¸ch. Ng©n
hµng §«ng D¬ng cßn n»m trong tay t b¶n Ph¸p. Qu©n Tëng tung
tiÒn quèc tÖ vµ quan kim g©y rèi lo¹n thÞ trêng. 95% sè d©n
kh«ng biÕt ch÷, c¸c tÖ n¹n x· héi do chÕ ®é cò ®Ó l¹i hÕt søc
nÆng nÒ.
Trong nh÷ng n¨m ®Çu sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, níc ViÖt
Nam D©n chñ Céng hßa cha cã níc nµo c«ng nhËn vµ ®Æt quan
hÖ ngo¹i giao víi ChÝnh phñ ta. §Êt níc bÞ bao v©y bèn phÝa,
vËn mÖnh d©n téc nh “ngµn c©n treo sîi tãc”. Tæ quèc ®øng tríc
l©m nguy!.
Tríc t×nh h×nh ®ã, §¶ng ta do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®øng
®Çu ®· tØnh t¸o vµ s¸ng suèt ph©n tÝch t×nh thÕ, chiÒu híng
ph¸t triÓn cña c¸c trµo lu c¸ch m¹ng trªn thÕ giíi vµ søc m¹nh
míi cña d©n téc lµm c¬ së ®Ó v¹ch ra chñ tr¬ng vµ gi¶i ph¸p
®Êu tranh gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn, b¶o vÖ nÒn ®éc lËp tù do.
Sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, uy tÝn vµ ®Þa vÞ cña Liªn
X« ®îc n©ng cao trªn trêng quèc tÕ. Phong trµo c¸ch m¹ng gi¶i
phãng d©n téc cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, trë thµnh mét dßng th¸c
c¸ch m¹ng. Phong trµo d©n chñ vµ hßa b×nh còng ®ang v¬n lªn
m¹nh mÏ. ë trong níc, chÝnh quyÒn nh©n d©n cña níc ViÖt Nam
D©n chñ Céng hßa ®· ®îc kiÕn lËp cã hÖ thèng tõ Trung ¬ng
®Õn c¬ së. Nh©n d©n lao ®éng ®· lµm chñ vËn mÖnh cña d©n
téc. Lùc lîng vò trang nh©n d©n ®ang ph¸t triÓn. Toµn d©n tin
tëng vµ ñng hé ViÖt Minh, ñng hé Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Díi sù
l·nh ®¹o khÐo lÐo cña §¶ng, cña Hå ChÝ Minh - vÞ l·nh tô tèi cao
cña d©n téc, toµn d©n, toµn qu©n ®oµn kÕt mét lßng trong
mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt, quyÕt t©m gi÷ v÷ng nÒn ®éc lËp
tù do cña d©n téc.
Sau ngµy tuyªn bè ®éc lËp, ChÝnh phñ l©m thêi ®· nªu ra
nh÷ng viÖc cÊp b¸ch nh»m thùc hiÖn ba nhiÖm vô lín: diÖt giÆc
®ãi, diÖt giÆc dèt, diÖt giÆc ngo¹i x©m. Ngµy 25-11-1945, Ban
ChÊp hµnh Trung ¬ng ra ChØ thÞ Kh¸ng chiÕn kiÕn quèc. ChØ
thÞ nhËn ®Þnh t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong níc, chØ râ nh÷ng
thuËn lîi c¬ b¶n vµ nh÷ng thö th¸ch lín lao cña c¸ch m¹ng níc ta.
Trung ¬ng §¶ng x¸c ®Þnh: TÝnh chÊt cña “cuéc c¸ch m¹ng §«ng
D¬ng lóc nµy vÉn lµ cuéc c¸ch m¹ng d©n téc gi¶i phãng”1. Cuéc
c¸ch m¹ng Êy cha hoµn thµnh v× níc ta cha hoµn toµn ®éc lËp.
KhÈu hiÖu cña ta lóc nµy vÉn lµ “D©n téc trªn hÕt, Tæ quèc trªn
hÕt”. Ph©n tÝch ©m mu cña c¸c ®Õ quèc ®èi víi §«ng D¬ng,
Trung ¬ng nªu râ “kÎ thï chÝnh cña ta lóc nµy lµ thùc d©n Ph¸p
x©m lîc, ph¶i tËp trung ngän löa ®Êu tranh vµo chóng”2. V× vËy
ph¶i “lËp MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt chèng thùc d©n Ph¸p
x©m lîc”3; më réng MÆt trËn ViÖt Minh nh»m thu hót mäi tÇng
líp nh©n d©n; thèng nhÊt MÆt trËn ViÖt - Miªn - Lµo; liªn quyÕt
giµnh ®éc lËp - tù do - h¹nh phóc cho d©n téc.
ChØ thÞ Kh¸ng chiÕn kiÕn quèc nªu ra nhiÖm vô chñ yÕu
cña nh©n d©n c¶ níc ta lóc nµy lµ “cñng cè chÝnh quyÒn, chèng
thùc d©n Ph¸p x©m lîc, bµi trõ néi ph¶n, c¶i thiÖn ®êi sèng cho
nh©n d©n”4. §Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ã Trung ¬ng ®Ò ra
c¸c c«ng t¸c cô thÓ:
VÒ néi chÝnh: xóc tiÕn viÖc bÇu cö Quèc héi, thµnh lËp
chÝnh phñ chÝnh thøc, lËp HiÕn Ph¸p, cñng cè chÝnh quyÒn
nh©n d©n.
VÒ qu©n sù: ®éng viªn lùc lîng toµn d©n, kiªn tr× kh¸ng
chiÕn, tæ chøc vµ l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi.
VÒ ngo¹i giao: kiªn tr× nguyªn t¾c “b×nh ®¼ng t¬ng trî”,
thªm b¹n bít thï, thùc hiÖn khÈu hiÖu “hoa - ViÖt th©n thiÖn”
®èi víi qu©n ®éi Tëng Giíi Th¹ch vµ chñ tr¬ng “®éc lËp vÒ
chÝnh trÞ, nh©n nhîng vÒ kinh tÕ” ®èi víi Ph¸p.
ChØ thÞ Kh¸ng chiÕn kiÕn quèc ®· gi¶i quyÕt kÞp thêi
nh÷ng vÊn ®Ò quan träng vÒ chØ ®¹o chiÕn lîc vµ s¸ch lîc c¸ch
m¹ng kh«n khÐo trong t×nh thÕ v« cïng hiÓm nghÌo cña níc nhµ.
2. X©y dùng chÕ ®é d©n chñ céng hßa vµ tæ chøc
kh¸ng chiÕn ë miÒn Nam
§Ó sù nghiÖp kh¸ng chiÕn kiÕn quèc giµnh ®îc th¾ng lîi,
nhiÖm vô trung t©m lµ cñng cè chÝnh quyÒn nh©n d©n. Ngay
tõ nh÷ng ngµy ®Çu, §¶ng ®· chó träng l·nh ®¹o, x©y dùng nÒn
mãng cña chÕ ®é d©n chñ míi, xãa bá toµn bé tæ chøc bé m¸y
chÝnh quyÒn thuéc ®Þa, gi¶i t¸n c¸c ®¶ng ph¸i ph¶n ®éng …
Trong hoµn c¶nh v« cïng phøc t¹p, bän ®Õ quèc ph¶n ®éng
ra søc ng¨n trë, quÊy ph¸, §¶ng kiªn quyÕt l·nh ®¹o, tæ chøc
cuéc tæng tuyÓn cö ngµy 6-1-1946 ®Ó nh©n d©n tù m×nh chän
lùa bÇu nh÷ng ®¹i biÓu ch©n chÝnh cña m×nh vµo Quèc héi, c¬
quan quyÒn lùc nhµ níc cao nhÊt cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng
hßa. Ngµy 2-3-1946, Quèc héi häp kú thø nhÊt ®· bÇu Hå ChÝ
Minh gi÷ chøc Chñ tÞch ChÝnh phñ vµ trao quyÒn cho Ngêi lËp
chÝnh phñ chÝnh thøc - ChÝnh phñ liªn hiÖp kh¸ng chiÕn. T¹i kú
häp thø hai (th¸ng 11-1946), Quèc héi ®· th«ng qua HiÕn ph¸p
cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa. QuyÒn lµm chñ níc nhµ,
quyÒn vµ nghÜa vô cña mäi c«ng d©n ®îc ghi nhËn trong HiÕn
ph¸p. Nh©n d©n còng ®· khÈn tr¬ng bÇu Héi ®ång nh©n d©n
vµ Héi ®ång nh©n d©n ®· bÇu ñy ban hµnh chÝnh c¸c cÊp.
§¶ng chØ ®¹o tÝch cùc ph¸t triÓn c¸c ®oµn thÓ yªu níc.
MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ®îc më réng, ®a ®Õn sù ra ®êi
cña Héi Liªn hiÖp quèc d©n ViÖt Nam
1,2,3,4. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp, S®d,
2000, t.8, tr.26-27.
(th¸ng 5-1946) gäi t¾t lµ Liªn ViÖt. C¸c tæ chøc quÇn chóng ®îc
cñng cè, më réng thªm: Tæng Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt Nam,
Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam … lÇn lît ra ®êi. §¶ng X· héi ViÖt
Nam ®îc thµnh lËp nh»m ®oµn kÕt nh÷ng trÝ thøc yªu níc ViÖt
Nam.
§¶ng ta coi träng viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng cô b¶o
vÖ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng nh qu©n ®éi, c«ng an. Lùc lîng vò
trang tËp trung ®îc ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt. Cuèi n¨m 1946, lùc
lîng qu©n ®éi thêng trùc mang tªn Qu©n ®éi quèc gia ViÖt Nam
cã 8 v¹n ngêi. ViÖc vò trang quÇn chóng c¸ch m¹ng, qu©n sù
hãa toµn d©n ®îc thùc hiÖn réng kh¾p.
Cïng víi viÖc x©y dùng chÝnh quyÒn nh©n d©n, §¶ng vµ
ChÝnh phñ ph¸t ®éng thi ®ua s¶n xuÊt; ®éng viªn nh©n d©n
tiÕt kiÖm gióp nhau chèng giÆc ®ãi; thùc hiÖn b·i bá thuÕ th©n
vµ c¸c thø thuÕ v« lý kh¸c cña chÕ ®é thùc d©n; tiÕn hµnh tÞch
thu ruéng ®Êt cña ®Õ quèc, ViÖt gian chia cho n«ng d©n nghÌo,
chia l¹i ruéng ®Êt c«ng mét c¸ch c«ng b»ng, hîp lý; gi¶m t«
25%, gi¶m thuÕ, miÔn thuÕ cho n«ng d©n vïng bÞ thiªn tai;
chñ tr¬ng cho më l¹i c¸c nhµ m¸y do NhËt ®Ó l¹i, tiÕn hµnh khai
th¸c má, khuyÕn khÝch kinh doanh … §¶ng ®· ®éng viªn nh©n
d©n tù nguyÖn ®ãng gãp cho c«ng quü hµng chôc triÖu ®ång
vµ hµng tr¨m kil«gam vµng, nÒn tµi chÝnh ®éc lËp tõng bíc ®îc
x©y dùng.
§¶ng ®· vËn ®éng toµn d©n x©y dùng nÒn v¨n hãa míi,
xãa bá mäi tÖ n¹n v¨n hãa n« dÞch cña thùc d©n, xãa bá c¸c hñ
tôc l¹c hËu, ph¸t triÓn phong trµo b×nh d©n häc vô ®Ó chèng
n¹n mï ch÷, diÖt “giÆc dèt”. Mét n¨m sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m
®· cã 2,5 triÖu ngêi biÕt ®éc, biÕt viÕt.
C¸c trêng häc tõ cÊp tiÓu häc trë lªn lÇn lît ®îc khai gi¶ng.
§¶ng vµ ChÝnh phñ rÊt coi träng khai gi¶ng c¸c trêng §¹i häc ®·
cã më thªm trêng §¹i häc míi. Ngµy 10-10-1945 Hå ChÝ Minh
tÞch ký S¾c lÖnh sè 45/S thµnh lËp trêng §¹i häc V¨n khoa Hµ
Néi nh»m ®µo t¹o gi¸o viªn v¨n khoa trung häc vµ ®Ó n©ng cao
nÒn v¨n häc ViÖt Nam cho xøng ®¸ng mét níc ®éc lËp vµ theo
kÞp c¸c níc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi.
Th¸ng lîi bíc ®Çu trong cuéc ®Êu tranh x©y dùng nÒn
mãng chÕ ®é míi, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n cã
ý nghÜa chÝnh trÞ hÕt søc to lín. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nªu râ
r»ng, nÕu “níc ®éc lËp mµ d©n kh«ng hëng h¹nh phóc tù do,
th× ®éc lËp còng ch¼ng cã nghÜa lý g×” 1. Nh©n d©n ®îc hëng
quyÒn tù do d©n chñ, d©n sinh cµng thªm tin tëng, g¾n bã vµ
quyÕt t©m b¶o vÖ chÕ ®é míi. §ã lµ søc m¹nh ®Ó b¶o vÖ
chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, gi÷ v÷ng quyÒn l·nh ®¹o cña §¶ng, lµ
søc m¹nh ®Ó chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng thï trong giÆc ngoµi.
1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, 2002, t.4, tr.56.
Ngay tõ khi thùc d©n Ph¸p næ sóng ®¸nh chiÕm Sµi Gßn
vµ më réng tiÕn c«ng ra c¸c tØnh Nam Bé, Thêng vô Trung ¬ng
§¶ng ®· nhÊt trÝ víi quyÕt t©m kh¸ng chiÕn cña Xø ñy Nam Bé
vµ kÞp thêi l·nh ®¹o nh©n d©n ®øng lªn kh¸ng chiÕn. Trung -
¬ng §¶ng ®· cö mét ph¸i ®oµn do Hoµng Quèc ViÖt, ñy viªn Th-
êng vô Trung ¬ng §¶ng vµ nhiÒu c¸n bé t¨ng cêng cho Nam Bé
®Ó cïng §¶ng bé Nam Bé chØ ®¹o kh¸ng chiÕn. §¶ng bé Nam Bé
®· cã nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng, n¾m ch¾c lùc lîng vò
trang, t¨ng cêng c«ng t¸c trõ gian, x©y dùng c¬ së, ph¸t triÓn
chiÕn tranh nh©n d©n.
§¶ng ®· ph¸t ®éng phong trµo c¶ níc híng vÒ Nam Bé.
Hµng v¹n thanh niªn n« nøc lªn ®êng Nam tiÕn. Nh©n d©n
miÒn Nam “thµnh ®ång Tæ quèc” chiÕn ®Êu víi søc m¹nh cña
chiÕn tranh nh©n d©n, søc m¹nh cña c¶ d©n téc ®· lµm thÊt b¹i
©m mu ®¸nh nhanh th¾ng nhanh cña thùc d©n Ph¸p. Trong th
göi ®ång bµo Nam Bé ngµy 26-9-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
kh¼ng ®Þnh: “Chóng ta nhÊt ®Þnh th¾ng lîi v× chóng ta cã lùc
lîng ®oµn kÕt cña c¶ quèc d©n. Chóng ta nhÊt ®Þnh th¾ng lîi
v× cuéc tranh ®Êu cña chóng ta lµ chÝnh ®¸ng”1.
3. Thùc hiÖn s¸ch lîc hßa ho·n, tranh thñ thêi gian
chuÈn bÞ toµn quèc kh¸ng chiÕn
Cïng víi viÖc t¨ng cêng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, x©y
dùng chÕ ®é míi vµ tæ chøc kh¸ng chiÕn ë miÒn Nam, §¶ng ta
®· thùc hiÖn s¸ch lîc lîi dông m©u thuÉn trong néi bé kÎ thï ®Ó
ph©n hãa chóng, tr¸nh t×nh thÕ ®¬ng ®Çu cïng mét lóc víi
nhiÒu kÎ thï.
Trªn c¬ së ph©n tÝch ©m mu thñ ®o¹n cña c¸c kÎ thï ®èi
víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam, §¶ng ta x¸c ®Þnh: qu©n Tëng t×m mäi
c¸ch ®Ó tiªu diÖt §¶ng ta, ph¸ tan ViÖt Minh, lËt ®æ chÝnh
quyÒn c¸ch m¹ng, song kÎ thï chÝnh cña nh©n d©n ta lóc nµy lµ
thùc d©n Ph¸p x©m lîc, ph¶i tËp trung ngän löa ®Êu tranh vµo
chóng. V× vËy, §¶ng vµ ChÝnh phñ ta ®· thùc hiÖn s¸ch lîc hßa
ho·n, nh©n nhîng víi qu©n ®éi Tëng vµ tay sai cña chóng ë miÒn
B¾c ®Ó tËp trung chèng Ph¸p ë miÒn Nam.
§Ó g¹t mòi nhän tiÕn c«ng cña kÎ thï vµo §¶ng, ngµy 11-11-
1945, §¶ng ta tuyªn bè tù gi¶i t¸n, nhng sù thËt lµ rót vµo ho¹t
®éng bÝ mËt, gi÷ v÷ng vai trß l·nh ®¹o chÝnh quyÒn vµ nh©n
d©n. §Ó phèi hîp ho¹t ®éng bÝ mËt víi c«ng khai, §¶ng ®Ó mét
bé phËn c«ng khai díi danh hiÖu Héi Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c ë
§«ng D¬ng.
Chóng ta ®· hÕt søc kiÒm chÕ tríc nh÷ng hµnh ®éng khiªu
khÝch cña qu©n ®éi Tëng vµ tay sai, tr¸nh ®Ó xÈy ra xung ®ét
vÒ qu©n sù, ®· Ðp cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm cho 20 v¹n
qu©n Tëng trong khi nhËn d©n ta ®ang bÞ ®ãi, më réng Quèc
héi thªm 70 ghÕ cho ViÖt quèc, ViÖt c¸ch kh«ng qua bÇu cö, ®a
mét sè ®¹i diÖn cña c¸c ®¶ng ®èi lËp nµy lµm thµnh viªn cña
ChÝnh phñ liªn hiÖp do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®øng ®Çu.
§¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· mÒm dÎo vÒ thùc hiÖn
s¸ch lîc nhËn nhîng trªn nguyªn t¾c: n¾m ch¾c vai trß l·nh ®¹o
cña §¶ng, gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, gi÷ v÷ng môc tiªu
®éc lËp thèng nhÊt, dùa ch¾c vµo khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc,
v¹ch trÒn nh÷ng hµnh ®éng ph¶n d©n h¹i níc cña bän tay sai cña
Tëng vµ nghiªm trÞ theo ph¸p luËt nh÷ng tªn tay sai g©y téi ¸c
khi cã ®ñ b»ng chøng.
Nh÷ng chñ tr¬ng s¸ch lîc vµ biÖn ph¸p trªn ®©y ®· v«
hiÖu hãa c¸c ho¹t ®éng ph¸ ho¹i, ®Èy lïi tõng bíc vµ lµm thÊt
b¹i ©m mu lËt ®æ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng cña chóng, b¶o ®¶m
cho nh©n d©n ta tËp trung lùc lîng kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n
Ph¸p ë miÒn Nam. ChÝnh quyÒn nh©n d©n kh«ng nh÷ng ®îc
gi÷ v÷ng mµ cßn ®îc cñng cè vÒ mäi mÆt.
§Çu n¨m 1946, c¸c níc ®Õ quèc dµn xÕp, mua b¸n quyÒn lîi
víi nhau ®Ó cho thùc d©n Ph¸p ®a qu©n ra miÒn B¾c ViÖt Nam
thay qu©n ®éi cña Tëng. Ngµy 28-2-1946, HiÖp íc Hoa - Ph¸p
®îc ký kÕt ë Trïng Kh¸nh. Theo ®ã, Ph¸p nh©n nhîng mét sè
quyÒn lîi kinh tÕ cho chÝnh quyÒn Tëng trªn ®Êt Trung Hoa ®Ó
Ph¸p ®îc ®a qu©n ra miÒn B¾c ViÖt Nam. Tëng nh©n nhîng víi
Ph¸p ®Ó rót qu©n vÒ níc ®èi phã víi Qu©n gi¶i phãng nh©n d©n
Trung Quèc. ViÖc dµn xÕp gi÷a hai kÎ thï Ph¸p vµ Tëng ®îc §¶ng
dù ®o¸n sím. ChØ thÞ “Kh¸ng chiÕn kiÕn quèc” (ngµy 25-11-
1945) v¹ch râ: “Tríc sau, Trung Kh¸nh sÏ b»ng lßng cho §«ng D-
¬ng trë vÒ tay Ph¸p, miÔn lµ Ph¸p nhîng cho Tµu nhiÒu quyÒn lîi
quan träng”1.
T×nh h×nh ®ã ®Æt §¶ng ta tríc mét sù lùa chän gi¶i ph¸p
®¸nh hay hßa. Ph©n tÝch t×nh thÕ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ
Ban Thêng vô Trung ¬ng §¶ng ®· quyÕt ®Þnh chän gi¶i ph¸p
hßa ho·n, dÇn xÕp víi Ph¸p, v× “vÊn ®Ò lóc nµy, kh«ng ph¶i lµ
muèn hay kh«ng muèn ®¸nh. VÊn ®Ò lµ biÕt m×nh biÕt ngêi,
nhËn mét c¸ch kh¸ch quan nh÷ng ®iÒu kiÖn lêi khai trong níc vµ
ngoµi níc mµ chñ tr¬ng cho ®óng”.
Chän gi¶i ph¸p th¬ng lîng víi Ph¸p, §¶ng ta nh»m môc
®Ých: buéc qu©n Tëng rót ngay vÒ níc, tr¸nh t×nh tr¹ng mét lóc
ph¶i ®èi ®Çu víi nhiÒu kÎ thï, b¶o toµn thùc lùc, tranh thñ thêi
gian hßa ho·n ®Ó chuÈn bÞ cho mét cuéc chiÕn ®Êu míi, tiÕn lªn
giµnh th¾ng lîi. LËp trêng cña ta trong cuéc ®µm ph¸n víi Ph¸p
®îc Ban Thêng vô Trung ¬ng x¸c ®Þnh lµ: ®éc lËp nhng liªn
minh víi Ph¸p. Ph¸p ph¶i thõa nhËn quyÒn d©n téc tù quyÕt cña
ta: chÝnh phñ, qu©n ®éi, nghi viÖn, t×a chÝnh, ngo¹i giao vµ sù
thèng nhÊt quèc gia cña ta. §¶ng ta ®· nhÊn m¹nh, trong
1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp, S®d, 2000, t.8,
tr.25.
khi më cuéc ®µm ph¸n ta ph¶i “kh«ng nh÷ng kh«ng ngõng mét
phót c«ng viÖc söa so¹n, s½n sµng kh¸ng chiÕn bÊt cø lóc nµo
vµ ë ®©u, mµ cßn ph¶i hÕt søc xóc tiÕn viÖc söa so¹n Êy vµ
nhÊt ®Þnh kh«ng ®Ó cho viÖc ®µm ph¸n víi Ph¸p lµm nhôt tinh
thÇn quyÕt chiÕn cña d©n téc ta”.
Thùc hiÖn chñ tr¬ng ®ã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thay mÆt
ChÝnh phñ ta ký víi ®¹i diÖn ChÝnh phñ Ph¸p b¶n HiÖp ®Þnh s¬
bé 6-3-1946. HiÖp ®Þnh quy ®Þnh: ChÝnh phñ Ph¸p c«ng nhËn
ViÖt Nam lµ mét quèc gia tù do cã nghÞ viÖn, chÝnh phñ, qu©n
®éi vµ tµi chÝnh riªng n»m trong liªn bang §«ng D¬ng vµ trong
Khèi liªn hiÖp Ph¸p. ViÖc thèng nhÊt ba kú cña níc ta do nh©n
d©n ta quyÕt ®Þnh … ViÖt Nam ®ång ý cho 15.000 qu©n Ph¸p
vµo miÒn B¾c thay thÕ qu©n Tëng, sau 5 n¨m ph¶i rót hÕt vÒ
níc; hai bªn ®×nh chØ xung ®ét ë miÒn Nam vµ më cuéc ®µm
ph¸n ®Ó ®i ®Õn ký hiÖp ®Þnh chÝnh thøc.
Sau khi ký HiÖp ®Þnh s¬ bé, Ban Thêng vô Trung ¬ng §¶ng
ra ChØ thÞ Hßa ®Ó tiÕn (ngµy 9-3-1946), nªu râ ý nghÜa quan
träng cña viÖc ký hiÖp ®Þnh víi Ph¸p nh»m thèng nhÊt t tëng
trong toµn §¶ng, ng¨n ngõa c¸c khuynh híng sai lÇm “t¶” vµ h÷u
cã thÓ xÈy ra trong ®¶ng viªn, c¸n bé vµ nh©n d©n lµm ¶nh h-
ëng ®Õn viÖc chÊp hµnh chñ tr¬ng cña §¶ng, ®ång thêi nhÊn
m¹nh ®Õn viÖc ph¶i c¶nh gi¸c ®Ò phßng, tØnh t¸o chuÈn bÞ
s½n sµng chiÕn ®Êu nÕu Ph¸p béi íc.
Sù thËt sau khi ®· ký HiÖp ®Þnh s¬ bé, thùc d©n Ph¸p cè
t×m c¸ch tr× ho·n cuéc ®µm ph¸n gi÷a ViÖt Nam vµ Ph¸p ®Ó
®i ®Õn ký HiÖp ®Þnh chÝnh thøc vµ sím vi ph¹m HiÖp ®Þnh.
§¶ng ®· l·nh ®¹o ChÝnh phñ ®Êu tranh buéc Ph¸p ph¶i më cuéc
®µm ph¸n chÝnh thøc víi ta ë Ph¸p.
§Ó chuÈn bÞ cho cuéc ®µm ph¸n ®ã, ngµy 19-4-1946, mét
cuéc héi nghÞ trï bÞ ë §µ L¹t, song do Ph¸p thiÕu thiÖn chÝ nªn
héi nghÞ kh«ng ®¹t ®îc sù tháa thuËn nµo.
Víi thiÖn chÝ vµ sù kiªn tr× ®Êu tranh cña ChÝnh phñ níc
ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, cuéc héi nghÞ chÝnh thøc gi÷a ta
vµ Ph¸p ®· häp ë phongtenn¬bl« tõ ngµy 6-7-1946 ®Õn ngµy
10-9-1946. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi t c¸ch lµ thîng kh¸ch theo
lêi mêi cña ChÝnh phñ Ph¸p còng ®· ®Õn Pari th¨m Ph¸p trong
thêi gian nµy. Cuéc ®µm ph¸n chÝnh thøc ë Ph«ngtenn¬bl« còng
kh«ng thµnh do phÝa Ph¸p cè b¸m gi÷ lËp trêng thùc d©n vµ
trong khi ®ang ®µm ph¸n ®· r¸o riÕt thùc hiÖn ©m mu më
réng lÊn chiÕm trªn ®Êt níc ta.
Trong thêi gian ë Ph¸p, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tiÕp xóc
víi c¸c ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ, c¸c tæ chøc quÇn chóng ë Ph¸p vµ
®¹i diÖn nhiÒu tæ chøc quèc tÕ. Ngêi ®· nãi râ lËp trêng hßa
b×nh h÷u nghÞ vµ nguyÖn väng thiÕt tha ®éc lËp tù do cña
nh©n d©n vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam. §Ó tá râ thiÖn chÝ vµ giµnh
thªm thêi gian hßa b×nh, tríc khi rêi níc Ph¸p, chñ tÞch Hå ChÝ
Minh ®· ký víi ChÝnh phñ Ph¸p b¶n T¹m íc (ngµy 14-9-1946),
tháa thuËn mét sè ®iÒu vÒ quan hÖ kinh tÕ, v¨n hãa gi÷a hai n-
íc, ®×nh chØ xung ®ét ë miÒn Nam vµ sÏ tiÕp tôc ®µm ph¸n vµo
th¸ng 1-1947.
ThiÖn chÝ vµ nh÷ng ho¹t ®éng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
vµ ph¸i ®oµn ®µm ph¸n cña ChÝnh phñ ta tuy kh«ng ®¹t môc
®Ých ký hiÖp ®Þnh chÝnh thøc, nhng ®· ®· lµm cho nh©n d©n
Ph¸p hiÓu vµ ñng hé ta, lµm cho d luËn quèc tÕ chó ý ®Õn ViÖt
Nam vµ tiÓu nguyÖn väng tha thiÕt hßa b×nh cña d©n téc ViÖt
Nam. Còng nhê ®ã, chóng ta ®· duy tr× mét kho¶ng thêi gian
hßa b×nh hiÕm cã ®Ó tiÕp tôc x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc lîng
vÒ mäi mÆt.
Theo quy ®Þnh cña HiÖp íc Hoa - Ph¸p, qu©n ®éi Tëng Giíi
Th¹ch ph¶i rót khëi miÒn B¾c §«ng D¬ng ngµy 31-3-1946. Trªn
thùc tÕ, ta ph¶i ®Êu tranh kiªn quyÕt; ®Õn cuèi th¸ng 9-1946
chóng míi rót hÕt. Bän ViÖt quèc, ViÖt c¸ch hoÆc tan r· hoÆc bá
ch¹y ra níc ngoµi. ViÖc ®a ra ¸nh s¸ng vô ¤n Nh HÇu vµ lµm thÊt
h¹i ©m mu ®¶o chÝnh cña bän ph¶n c¸ch m¹ng tay sai cña Ph¸p
th¸ng 7-1946 ®¸nh dÊu sù ph¸ s¶n cña chóng.
Tranh thñ thêi gian hßa ho·n, §¶ng l·nh ®¹o nh©n d©n ta
tÝch cùc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, æn ®Þnh ®êi sèng, tÝch tr÷ l¬ng
thùc, ph¸t triÓn lùc lîng vò trang, x©y dùng c¸c chiÕn khu, më
réng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, chÝnh quyÒn nh©n d©n ®îc
cñng cè v÷ng ch¾c h¬n, HiÕn ph¸p cña níc ViÖt Nam D©n chñ
Céng hßa ®îc Quèc héi th«ng qua; tÝch cùc tuyªn truyÒn trong n-
íc vµ quèc tÕ vÒ cuéc ®Êu tranh chÝnh nghÜa cña d©n téc ta.
Qua l·nh ®¹o ®Êu tranh vµ x©y dùng, §¶ng ®· lín m¹nh c¶ vÒ
sè lîng vµ chÊt lîng. Tõ 5.000 ®¶ng viªn khi §¶ng l·nh ®¹o C¸ch
m¹ng Th¸ng T¸m, ®Õn th¸ng 12-1946, §¶ng ta cã trªn 20.000
®¶ng viªn. Néi bé cña §¶ng ®îc cñng cè, thèng nhÊt, ®éi ngò
c¸n bé cña §¶ng ®îc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. Cuéc kh¸ng chiÕn
cña qu©n vµ d©n ta ë miÒn Nam cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thuËn
lîi h¬n.
§¸nh gi¸ vÒ chñ tr¬ng ®µm ph¸n, nh©n nhîng cña §¶ng vµ
Nhµ níc ta lóc bÊy giê, trong B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi lÇn thø
hai cña §¶ng th¸ng 2-1951, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt: “ViÖc
nµy còng lµm cho nhiÒu ngêi th¾c m¾c vµ cho ®ã lµ chÝnh s¸ch
qu¸ h÷u. Nhng c¸c ®ång chÝ vµ ®ång bµo Nam th× l¹i cho lµ
®óng. Mµ ®óng thËt. V× ®ång bµo vµ ®ång chÝ ë Nam ®· khÐo
lîi dông dÞp ®ã ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc lîng cña m×nh …
Chóng ta cÇn hßa b×nh ®Ó x©y dùng níc nhµ, cho nªn
chóng ta ®· Ðp lßng mµ nh©n nhîng ®Ó gi÷ hßa b×nh. Dï thùc
d©n Ph¸p ®· béi íc, ®· g©y chiÕn tranh, nhng gÇn mét n¨m t¹m
hßa b×nh ®· cho chóng ta thêi giê ®Ó x©y dùng lùc lîng c¨n
b¶n.
Khi Ph¸p ®· cè ý g©y chiÕn tranh, chóng ta kh«ng thÓ nhÞn
n÷a th× cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc b¾t ®Çu”1.
§èi víi viÖc cñng cè vµ ph¸t triÓn lùc lîng, qu©n vµ d©n ta
®· t¸ch cùc s½n sµng vÒ qu©n sù vµ chÝnh trÞ ®Ó ®èi phã víi
nh÷ng bÊt tr¾c cã thÓ x¶y ra, v× b¶n chÊt cña thùc d©n Ph¸p
kh«ng thÓ thay ®æi. Ph©n tÝch ©m mu vµ hµnh ®éng vi ph¹m
c¸c HiÖp ®Þnh ®· ®îc ký kÕt cña thùc d©n Ph¸p, §¶ng ®· thÊy
râ: “NhÊt ®Þnh kh«ng sím th× muén Ph¸p sÏ ®¸nh m×nh vµ
m×nh còng nhÊt ®Þnh ph¶i ®¸nh Ph¸p”. §Çu th¸ng 11-1946,
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nªu ra nh÷ng c«ng viÖc khÈn cÊp bÊy
giê ®Ó chØ ®¹o toµn §¶ng, toµn d©n ta gÊp rót thùc hiÖn,
nh»m ®èi phã víi cuéc chiÕn tranh “chíp nho¸ng” cña thùc d©n
Ph¸p.
L·nh ®¹o sù nghiÖp ®Êu tranh b¶o vÖ chÝnh quyÒn nh©n
d©n, võa kh¸ng chiÕn, võa kiÕn quèc (tõ th¸ng 9-1945 ®Õn
th¸ng 12 - 1946), §¶ng ta ®· ®a ®Êt níc vît qua nh÷ng thö
th¸ch hiÓm nghÌo, cñng cè vµ ph¸t huy thµnh qu¶ C¸ch m¹ng
Th¸ng T¸m, chuÈn bÞ thùc lùc cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
Thùc tiÔn lÞch sö cña thêi kú nµy ®· ®em l¹i cho §¶ng ta
nhiÒu kinh nghiÖm quý b¸u: vÒ ph¸t huy søc m¹nh ®oµn kÕt
d©n téc; vÒ lîi dông triÖt ®Ó m©u thuÉn trong néi bé kÎ thï,
chÜu mòi nhän vµo kÎ thï chÝnh, vÒ sù nh©n nhîng cã nguyªn
t¾c; vÒ tËn dông kh¶ n¨ng hßa ho·n ®Ó x©y dùng lùc lîng, cñng
cè chÝnh quyÒn nh©n d©n, s½n sµng øng phã víi kh¶ n¨ng
chiÕn tranh lan ra c¶ níc.
II. L·nh ®¹o toµn quèc kh¸ng chiÕn (1946 - 1950)
1. Ph¸t ®éng toµn quèc kh¸ng chiÕn vµ ®êng lèi
kh¸ng chiÕn cña §¶ng
§¶ng vµ ChÝnh phñ níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ®· tá
râ thiÖn chÝ, cè g¾ng lµm nh÷ng viÖc cã thÓ ®Ó ®Èy lïi chiÕn
tranh, nhng víi d· t©m cíp níc ta mét lÇn n÷a, thùc d©n Ph¸p thi
hµnh chÝnh s¸ch viÖc ®· råi, t¨ng cêng khiªu khÝch vµ lÊn
chiÕm. Ngµy 20-11-1946, qu©n Ph¸p më cuéc tÊn c«ng chiÕm
®ãng thµnh phè H¶i Phßng, thÞ x· L¹ng S¬n vµ ®æ bé lªn §µ
N½ng. Ngµy 16-12-1946, nh÷ng tªn trïm thùc d©n Ph¸p ë §«ng
D¬ng ®· häp t¹i H¶i Phßng bµn triÓn khai kÕ ho¹ch ®¸nh chiÕm
Hµ Néi vµ khu vùc B¾c vÜ tuyÕn 16. Ngµy 17 vµ 18-12-1946 t¹i
Hµ Néi, qu©n Ph¸p tµn s¸t th¶m khèc ®ång bµo ta ë c¸c phè Yªn
Ninh, Hµng Bón. Chóng ngang ngîc ®ßi tíc vò khÝ cña tù vÖ Hµ
Néi, ®ßi kiÓm so¸t an ninh trËt tù ë Thñ ®«. Hµnh ®éng cña
thùc d©n Ph¸p ®· ®Æt §¶ng vµ ChÝnh phñ ta tríc mét t×nh thÕ
kh«ng thÓ nh©n nhîng thªm víi chóng ®îc n÷a, v× tiÕp tôc
nh©n nhîng sÏ dÉn ®Õn häa mÊt níc, nh©n d©n sÏ trë l¹i cuéc
®êi n« lÖ.
1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, 2002, t.6, tr.162.
LÞch sö ®· ®Æt d©n téc ta tríc mét sù lùa chän míi. Thùc tÕ
cho thÊy kh¶ n¨ng hßa ho·n kh«ng cßn. §Þch ®· c«ng khai tuyªn
bè chóng sÏ hµnh ®éng s¸ng ngµy 20-12 nÕu ChÝnh phñ ta khíc
tõ nh÷ng ®iÓm nªu trong tèi hËu th cña chóng. Trong thêi ®iÓm
lÞch sö ®ã, Trung ¬ng §¶ng ®· kÞp thêi h¹ quyÕt t©m ph¸t
®éng toµn d©n kh¸ng chiÕn vµ chñ ®éng më cuéc tæng giao
chiÕn lÞch sö tríc khi thùc d©n Ph¸p thùc hiÖn mµn kÞch ®¶o
chÝnh qu©n sù ë Hµ Néi vµo ngµy 20-12-1946 nh chóng ®· nªu
lªn trong tèi hËu th göi cho ChÝnh phñ ta trong nh÷ng ngµy
18,19. MÖnh lÖnh ®· ®îc ph¸t ®i. Vµo lóc 20 giê ngµy 19-12-
1946, tÊt c¶ c¸c chiÕn trêng trong c¶ níc ®ång lo¹t næ sóng.
Ngay trong nh÷ng ngµy ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn, Ban Th-
êng vô Trung ¬ng §¶ng ra b¶n ChØ thÞ Toµn d©n kh¸ng chiÕn
®· nªu râ: Môc ®Ých cña kh¸ng chiÕn lµ “®¸nh ph¶n ®éng thùc
d©n Ph¸p x©m lîc; giµnh thèng nhÊt vµ ®éc lËp”; “tÝnh chÊt:
Trêng kú kh¸ng chiÕn, toµn diÖn kh¸ng chiÕn”; c¸c chÝnh s¸ch
cña cuéc kh¸ng chiÕn lµ ®oµn kÕt toµn d©n, x©y dùng thùc lùc
vÒ mäi mÆt, ®oµn kÕt quèc tÕ (c¶ víi nh©n d©n Ph¸p) ®Ó
chèng bän thùc d©n Ph¸p ph¶n ®éng. B¶n ChØ thÞ cßn dù ®o¸n
vÒ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña cuéc kh¸ng chiÕn, vÒ ch¬ng
tr×nh kh¸ng chiÕn, vÒ c¬ quan l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn, vÒ tuyªn
truyÒn trong kh¸ng chiÕn ..
Tõ th¸ng 3-1947, qua thùc tiÔn nh÷ng ngµy ®Çu cña cuéc
chiÕn ®Êu, Trêng Chinh, Tæng BÝ th cña §¶ng ®· viÕt mét lo¹t
bµi ®¨ng trªn b¸o Sù thËt ®Ó lµm s¸ng tá thªm ®êng lèi kh¸ng
chiÕn cña §¶ng. Nh÷ng bµi viÕt nµy ®îc xuÊt b¶n thµnh t¸c
phÈm “Kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi”.
T¸c phÈm cña Trêng Chinh ®· x¸c ®Þnh râ:
Môc tiªu cña cuéc kh¸ng chiÕn: D©n téc ta kh¸ng chiÕn
®¸nh bän thùc d©n ph¶n ®éng Ph¸p x©m lîc nh»m giµnh ®éc
lËp vµ thèng nhÊt.
TÝnh chÊt cña cuéc kh¸ng chiÕn: KÕ tôc sù nghiÖp C¸ch
m¹ng Th¸ng T¸m, cuéc kh¸ng chiÕn nµy hoµn thµnh nhiÖm vô
gi¶i phãng d©n téc, më réng vµ cñng cè chÕ ®é céng hßa d©n
chñ ViÖt Nam ph¸t triÓn trªn nÒn t¶ng d©n chñ míi. Cho nªn
cuéc kh¸ng chiÕn cña ta cã tÝnh chÊt d©n téc gi¶i phãng vµ d©n
chñ míi.
VÒ mèi quan hÖ gi÷a nhiÖm vô d©n téc vµ d©n chñ, Trêng
Chinh kh¼ng ®Þnh “… Cuéc kh¸ng chiÕn nµy chØ hoµn thµnh
nhiÖm vô gi¶i phãng ®Êt níc, cñng cè vµ më réng chÕ ®é céng
hßa d©n chñ. Nã kh«ng tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ phong
kiÕn chia cho d©n cµy, chñ tÞch thu ruéng ®Êt vµ c¸c h¹ng tµi
s¶n kh¸c cña ViÖt gian ph¶n quèc ®Ó bæ sung ng©n quü kh¸ng
chiÕn hay ñng hé gia ®×nh c¸c chiÕn sü hy sinh” 1.
1. Trêng Chinh: Kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi, Nxb. Sù ThËt.
H.1947, tr.30-31.
Cuéc kh¸ng chiÕn cña chóng ta lµ mét cuéc chiÕn tranh
nh©n d©n, toµn d©n, toµn diÖn, l©u dµi, dùa vµo søc m×nh lµ
chÝnh.
ChiÕn tranh nh©n d©n, toµn d©n ®¸nh giÆc lµ néi dung
c¬ b¶n cña ®êng lèi qu©n sù cña §¶ng. §oµn kÕt toµn d©n,
thùc hiÖn qu©n, chÝnh, d©n nhÊt trÝ, ®éng viªn nh©n lùc, vËt
lùc, tµi lùc cña c¶ níc cho chiÕn ®Êu vµ ®Ó chiÕn th¾ng.
ChiÕn tranh lµ mét cuéc ®ä søc toµn diÖn gi÷a hai bªn
tham chiÕn, ®ång thêi ®Ó ph¸t huy mÆt m¹nh cña cuéc chiÕn
®Êu chÝnh nghÜa cña d©n téc ta, nªn chóng ta ph¶i ®¸nh ®Þch
trªn tÊt c¶ c¸c mÆt: qu©n sù, chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa, trong
®ã qu©n sù lµ mÆt trËn hµng ®Çu, nh»m tiªu diÖt lùc lîng cña
®Þch trªn ®Êt níc ta, ®Ì bÑp chÝ x©m lîc cña chóng, lÊy l¹i toµn
bé ®Êt níc.
Do t¬ng quan lùc lîng gi÷a ta vµ ®Þch chi phèi, ph¬ng
ch©m chiÕn lîc cña ta lµ ®¸nh l©u dµi. §ã lµ mét qu¸ tr×nh võa
®¸nh võa x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc lîng cña ta, tõng bíc lµm
thay ®æi so s¸nh lùc lîng cã lîi cho ta, ®¸nh b¹i tõng ©m mu vµ
kÕ ho¹ch qu©n sù cña ®Þch, tiÕn lªn giµnh th¾ng lîi hoµn toµn.
§ång chÝ Trêng Chinh dù ®o¸n vÒ ®¹i thÓ cuéc kh¸ng chiÕn sÏ
ph¸t triÓn qua ba giai ®o¹n: phßng ngù, cÇm cù vµ tæng ph¶n
c«ng; ba giai ®o¹n ®ã cã quan hÖ chÆt chÏ, kÕ tiÕp vµ ®an
xen víi nhau trong kh¸ng chiÕn.
§Ó ®¸nh l©u dµi, ta ph¶i dùa vµo søc m×nh lµ chÝnh,
kh«ng ngõng ph¸t huy søc m¹nh cña c¶ d©n téc ®Êu tranh v×
®éc lËp tù do, ®ång thêi hÕt søc tranh thñ sù ñng hé, gióp ®ì
quèc tÕ ®Ó chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng kÎ thï. §¸nh l©u dµi, dùa
vµo søc m×nh lµ chÝnh lµ “thÇy chiÕn lîc”, lµ “bÝ quyÕt cña sù
th¾ng lîi” cña ta.
T¸c phÈm kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi ®· v¹ch ra mét
ph¬ng ch©m “tö chiÕn” (quyÕt chiÕn) víi thùc d©n ph¶n ®éng
Ph¸p ®Ó giµnh ®éc lËp, thèng nhÊt thùc sù cho ®Êt níc.
Kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi lµ niÒm tin, lµ ®éng lùc
vµ søc m¹nh kh¸ng chiÕn cña toµn §¶ng, toµn qu©n, toµn d©n
ta.
Lêi kªu gäi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ChØ thÞ cña Ban Th-
êng vô Trung ¬ng §¶ng vµ t¸c phÈm cña Trêng Chinh lµ C¬ng
lÜnh kh¸ng chiÕn cña §¶ng ta, dÉn d¾t vµ tæ chøc nh©n d©n ta
®Êu tranh giµnh th¾ng lîi trong cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi, gian
khæ anh dòng vµ nhÊt ®Þnh th¾ng lîi.
2. TiÕn hµnh kh¸ng chiÕn toµn d©n, toµn diÖn, l©u
dµi, dùa vµo søc m×nh lµ chÝnh
Tõ nh÷ng ngµy ®Çu cña kh¸ng chiÕn, víi tinh thÇn chiÕn
®Êu dòng c¶m, mu trÝ, qu©n vµ d©n ta ë Nam Bé vµ Nam Trung
Bé víi sù chi viÖn cña c¶ níc ®· chiÕn ®Êu ngoan cêng chèng l¹i
©m mu ®¸nh nhanh th¾ng nhanh cña thùc d©n Ph¸p.
Më ®Çu cuéc tæng giao chiÕn lÞch sö ®ªm 19-12-1946 lµ
cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n vµ d©n Thñ ®« Hµ Néi. Víi 60 ngµy
®ªm chiÕn ®Êu dòng c¶m, qu©n vµ d©n ta ®· tiªu diÖt 2.000
tªn ®Þch; giam ch©n ®Þch trong thµnh phè vît xa dù kiÕn cña
l·nh ®¹o; tæ chøc cho hµng v¹n ®ång bµo t¶n c; di chuyÒn nhiÒu
m¸y mãc, nguyªn liÖu ra vïng tù do. Trong khãi löa chiÕn ®Êu,
Trung ®oµn Thñ ®« ®îc thµnh lËp (ngµy 7-1-1947). Cïng víi
qu©n d©n Thñ ®o, qu©n d©n c¸c thµnh phè, thÞ x· kh¸c trong
c¶ níc chiÕn ®Êu ngoan cêng, giam ch©n ®Þch tõ 1-3 th¸ng. Khi
®Þch tiÕn c«ng më réng vïng chiÕn ®ãng, qu©n vµ d©n ta chÆn
®¸nh ®Þch kh¾p n¬i tiªu hao binh lùc ®Þch, ng¨n chÆn bíc tiÕn
cña chóng, g×n gi÷ vµ ph¸t triÓn lùc lîng cña ta.
§Êt níc kÞp thêi chuyÓn sang thêi chiÕn vµ bíc ®Çu triÓn
khai thÕ trËn chiÕn tranh nh©n d©n. C¸c c¬ quan §¶ng, ChÝnh
phñ, MÆt trËn … chuyÓn lªn c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c. C¸c c¬ quan
d©n, chÝnh, ®¶ng ®Þa ph¬ng còng vÒ ®ãng n¬i t¹m thêi an
toµn. Hµng v¹n ®ång bµo t¶n c, vît qua mäi khã kh¨n, hßa nhËp
víi nh©n d©n c¸c ®Þa ph¬ng.
Lùc lîng vò trang ®îc ch¨m lo x©y dùng. Bé ®éi chñ lùc
ph¸t triÓn nhanh, ®a qu©n sè lªn tíi 120.000 chiÕn sÜ (vµo mïa
hÌ n¨m 1947). C«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé qu©n sù ®îc ®Èy m¹nh,
bíc ®Çu ®¸p øng víi yªu cÇu thùc tÕ cña chiÕn trêng. Lùc lîng
d©n qu©n tù vÖ lªn tíi 1 triÖu ngêi. C«ng t¸c §¶ng trong qu©n
®éi ®îc t¨ng cêng mét bíc.
§Ó t¨ng cêng lùc lîng l·nh ®¹o cña §¶ng, Ban ChÊp hµnh
Trung ¬ng chñ tr¬ng më ®ît ph¸t triÓn ®¶ng viªn “Líp th¸ng
T¸m”. Hµng ngh×n c«ng nh©n, n«ng d©n, trÝ thøc c¸ch m¹ng
vµ chiÕn sÜ lùc lîng vò trang u tó ®· gia nhËp §¶ng. Cuèi n¨m
1947, tæng sè ®¶ng viªn cã trªn 70.000 ngêi.
§¶ng quan t©m l·nh ®¹o c«ng t¸c ®èi ngo¹i, tranh thñ sù
®ång t×nh cña nh©n d©n thÕ giíi ®èi víi cuéc kh¸ng chiÕn;
®Æt c¬ quan ®¹t diÖn ë Th¸i Lan, MiÕn §iÖn vµ cö ®oµn ®¹i
biÓu ®i dù c¸c héi nghÞ quèc tÕ.
Sau khi më réng chiÕm ®ãng mét sè thµnh phè, thÞ x· vµ
mét sè vïng n«ng th«n, thùc d©n Ph¸p thùc hiÖn kÕ ho¹ch cñng
cè chiÕm ®ãng, lËp chÝnh phñ bï nh×n vµ chuÈn bÞ kÕ ho¹ch më
réng tiÕn c«ng ®¹i quy m« vµo cïng hËu ph¬ng, c¨n cø ®Þa
chÝnh cña chóng ta, hßng nhanh chãng kÕt thóc chiÕn tranh.
Ngµy 10-9-1947, B«laÐc (Bollaert), Cao ñy Ph¸p tuyªn bè
kh«ng c«ng nhËn ChÝnh phñ níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa do
Hå ChÝ Minh ®øng ®Çu.
Ngµy 15-9-1947, Trung ¬ng §¶ng ra chØ thÞ nªu râ nhiÖm
vô cña nh©n d©n ta ph¶i chèng ©m mu dïng ngêi ViÖt trÞ ngêi
ViÖt cña thùc d©n Ph¸p vµ chuÈn bÞ chèng l¹i cuéc tÊn c«ng lín
cña ®Þch.
Ngµy 7-10-1947, thùc d©n Ph¸p huy ®éng 12.000 qu©n
tinh nhuÖ chia lµm nhiÒu mòi tiÕn c«ng lªn ViÖt B¾c hßng tiªu
diÖt c¬ quan ®Çu n·o cña cuéc kh¸ng chiÕn, tiªu diÖt qu©n chñ
lùc, ph¸ ho¹i kho tµng, xëng m¸y, bao v©y, khãa chÆt biªn giíi,
cè giµnh mét th¾ng lîi qu©n sù ®Ó tËp hîp lùc lîng ph¶n ®éng
thµnh lËp chÝnh phñ bï nh×n tay sai, hy väng kÕt thóc chiÕn
tranh.
Ngµy 15-10-1947, Ban Thêng vô Trung ¬ng §¶ng ra ChØ thÞ
ph¶i “Ph¸ tan cuéc tÊn c«ng mïa §«ng cña giÆc Ph¸p”, trong ®ã
nªu râ nhiÖm vô tríc m¾t cña qu©n vµ d©n ta ph¶i lµm cho
®Þch thiÖt h¹i nÆng nÒ, gi÷a v÷ng chÝnh quyÒn d©n chñ, ph¸
vì bÊt cø chÝnh quyÒn bï nh×n nµo do ®Þch lËp nªn, vÒ qu©n sù
ph¶i ®¸nh m¹nh trªn kh¾p c¸c chiÕn trêng … Trong t¸i chiÕn
ph¶i biÕt gi÷ g×n chñ lùc cña ta vµ ph¶i nh»m vµo chç yÕu cña
®Þch mµ ®¸nh …
Thùc hiÖn chØ thÞ cña §¶ng vµ c¨n cø vµo thùc tÕ chiÕn tr-
êng, víi lèi ®¸nh mu trÝ linh ho¹t, chóng ta ®½cng ®Þch ra trªn
mét kh«ng gian réng, chia c¾t c¸c mòi tiÕn c«ng cña chóng, lîi
dông ®Þa h×nh ®iÓm trë phôc kÝch, ®¸nh chÆn tiªu hao, tiªu
diÖt qu©n ®Þch. Phèi hîp víi cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n vµ d©n
ViÖt B¾c, chiÕn tranh du kÝch, ph¸ tÒ, trõ gian ®îc ®Èy m¹nh ë
vïng sau lng ®Þch trªn ph¹m vi c¶ níc.
Tr¶i qua 75 ngµy ®ªm chiÕn ®Êu (ngµy 7-10 ®Õn ngµy 21-
12-1947), qu©n vµ d©n ta ë ViÖt B¾c ®· lo¹i khái vßng chiÕn
®Êu 7.000 tªn ®Þch, ph¸ hñy hµng tr¨m xe, ®¸nh ch×m 16 ca
n«, tµu chiÕn vµ thu ®îc nhiÒu vò khÝ vµ ph¬ng tiÖn chiÕn
tranh cña chóng. C¬ quan l·nh ®¹o kh¸ng chiÕn ®îc b¶o vÖ an
toµn. C¨n cø ®Þa ViÖt B¾c tr¶i qua thö th¸ch ®· ®øng v÷ng. Bé
®éi chñ lùc d©n qu©n, du kÝch ®îc t«i luyÖn vµ trëng thµnh,
§¶ng ta cã thªm kinh nghiÖm chØ ®¹o chiÕn tranh. Nh©n d©n
ta cµng thªm tin tëng ë th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn.
Th¾ng lîi cña cuéc ph¶n c«ng lín ë ViÖt B¾c lµ th¾ng lîi cã
ý nghÜa chiÕn lîc quan träng trong nh÷ng n¨m ®Çu toµn quèc
kh¸ng chiÕn, lµm ph¸ s¶n chiÕn lîc “®¸nh nhanh, th¾ng nhanh”
cña thùc d©n Ph¸p, më ra giai ®o¹n míi cña cuéc kh¸ng chiÕn
chèng Ph¸p.
Sau chiÕn th¾ng ViÖt B¾c Thu - §«ng 1947, t×nh h×nh
quèc tÕ cã nh÷ng chuyÓn biÕn lín ¶nh hëng ®Õn cuéc kh¸ng
chiÕn cña nh©n d©n ta. Liªn X« vµ c¸c níc d©n chñ nh©n d©n ¸
- ¢u giµnh nhiÒu th¾ng lîi trong viÖc x©y dùng ®Êt níc. Phong
trµo gi¶i phãng d©n téc ph¸t triÓn m¹nh ë ch©u ¸, ch©u Phi vµ
Trung CËn §«ng. §Õ quèc Mü thùc hiÖn kÕ ho¹ch M¸csan víi ©m
mu võa vùc dËy, võa khèng chÕ c¸c níc T©y ¢u. T¹i Ph¸p, cuéc
khñng ho¶ng chÝnh trÞ kÐo dµi; thÊt b¹i bíc ®Çu trong chiÕn
tranh ë §«ng D¬ng lµm cho Ph¸p thªm khã kh¨n. Phong trµo
ph¶n chiÕn cña nh©n d©n Ph¸p ph¸t triÓn.
BÞ thÊt b¹i trong chiÕn lîc “®¸nh nhanh, th¾ng nhanh” thùc
d©n Ph¸p buéc ph¶i chuyÓn híng sang “®¸nh l©u dµi” víi ©m
mu “lÊy chiÕn tranh nu«i chiÕn tranh, dïng ngêi ViÖt trÞ ngêi
ViÖt”. Chóng r¸o riÕt b×nh ®Þnh vïng t¹m chiÕm, ®Èy m¹nh