Chương trình truyền hình dành cho người việt nam ở nước ngoài
- 170 trang
- file .doc
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:
Trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña d©n téc, §¶ng vµ Nhµ níc
ta lu«n quan t©m ®Õn céng ®ång ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi;
thêng xuyªn ®Ò ra nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch tÝch cùc nh»m
cñng cè khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc, tËp trung lùc lîng x©y
dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc.
NghÞ quyÕt 36/NQ-TW ngµy 26/03/2004 cña Bé ChÝnh trÞ
vÒ c«ng t¸c ®èi víi ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi kh¼ng ®Þnh: “
Ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi vµ lµ mét
nguån lùc cña céng ®ång d©n téc ViÖt Nam, lµ nh©n tè quan
träng gãp phÇn t¨ng cêng quan hÖ hîp t¸c, h÷u nghÞ gi÷a níc ta
víi c¸c níc” [5,tr.147]. §ång thêi nhÊn m¹nh: “ C«ng t¸c ®èi víi
ngêi ViÖt nam ë níc ngoµi lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn bé hÖ thèng
chÝnh trÞ vµ cña toµn d©n. C¸c tæ chøc §¶ng, Nhµ níc, MÆt trËn
Tæ quèc ViÖt Nam vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n, c¸c ngµnh, c¸c
cÊp tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, ë trong níc vµ ngoµi níc vµ
toµn d©n ta” [5,tr.148].
2
HiÖn cã kho¶ng 2,7 triÖu ngêi ViÖt Nam sinh sèng ë gÇn
90 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn kh¾p thÕ giíi. Còng nh mäi
céng ®ång d©n c kh¸c, céng ®ång NVNONN cã nhu cÇu rÊt lín
®îc thu nhËn th«ng tin h»ng ngµy vÒ t×nh h×nh ®Êt níc, quª h-
¬ng, vÒ t×nh h×nh quèc tÕ. H¬n thÕ n÷a, lµ nh÷ng ngêi ViÖt
Nam giµu t×nh c¶m ®èi víi quª h¬ng, xø së, nhiÒu ngêi ra ®i do
nh÷ng biÕn cè lÞch sö nªn ngêi ViÖt xa Tæ quèc l¹i cµng cã nhu
cÇu tiÕp nhËn th«ng tin tõ trong níc. Tuy nhiªn, víi mét céng
®ång lín, tr¶i réng ë nhiÒu quèc gia nh vËy nªn c¸c ph¬ng tiÖn
truyÒn th«ng trong níc gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc cung
cÊp th«ng tin cho hä. Suèt mét thêi gian dµi chóng ta cßn lóng
tóng trong c«ng t¸c nµy. Cho nªn, mÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng nh-
ng b¸o chÝ trong níc cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña céng ®ång.
Trong khi ®ã, céng ®ång NVNONN tiÕp nhËn mét lîng th«ng tin
khæng lå vÒ Tæ quèc m×nh qua hÖ thèng ®µi, b¸o cña níc
ngoµi th«ng qua c¸c l¨ng kÝnh vµ quan ®iÓm kh¸c nhau. Sè liÖu
cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cho biÕt hiÖn “ trªn thÕ giíi cã tíi trªn
400 tê b¸o, t¹p chÝ, 82 nhµ xuÊt b¶n vµ tíi 49 ®µi ph¸t thanh,
truyÒn h×nh cã ch¬ng tr×nh tiÕng ViÖt víi thêi lîng ph¸t sãng
hµng chôc giê mçi ngµy ” [4,tr.33]. Mét sè phÇn tö c¬ héi chÝnh
trÞ, ph¶n ®éng lu vong cÊu kÕt víi c¸c thÕ lùc thï ®Þch bªn
3
ngoµi ®· dùng nªn nhiÒu tê b¸o, ch¬ng tr×nh ph¸t thanh,
truyÒn h×nh cã néi dung xÊu nh»m chèng ph¸ níc ta. Chóng dïng
mäi thñ ®o¹n: g©y nhiÔu th«ng tin, bãp mÐo, xuyªn t¹c sù thËt,
thËm chÝ kÝch ®éng lßng hËn thï, g©y rèi, chia rÏ d©n téc, t«n
gi¸o, nh©n danh “d©n chñ”,”nh©n quyÒn” hßng phñ nhËn vai
trß l·nh ®¹o cña §¶ng, phñ nhËn thµnh tùu c«ng cuéc ®æi míi,
t¹o sù hå nghi vÒ h×nh ¶nh §Êt níc - Con ngêi ViÖt Nam trong
con m¾t b¹n bÌ quèc tÕ vµ céng ®ång NVNONN.
Thùc hiÖn nhiÖm vô: “ §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam vµ §µi
TiÕng nãi ViÖt Nam ®¸nh gi¸, c¶i tiÕn, hoµn thiÖn vµ n©ng cao
chÊt lîng ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh, truyÒn thanh dµnh cho
®ång bµo ta ë níc ngoµi phï hîp víi t©m lý, t×nh c¶m cña ®ång
bµo, cã biÖn ph¸p hiÖu qu¶ ®a ch¬ng tr×nh ®Õn víi ®«ng ®¶o
céng ®ång ngêi ViÖt Nam t¹i c¸c níc” [48, tr.164], cïng víi c¸c
ph¬ng tiÖn th«ng tin ®èi ngo¹i kh¸c, kªnh truyÒn h×nh VTV4
cña §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam ra ®êi nh»m ®¸p øng kÞp thêi
viÖc ®a th«ng tin mét c¸ch “chÝnh thèng”, nhanh nh¹y, trung
thùc vÒ mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ, x· héi cña ViÖt Nam ®Õn víi
thÕ giíi vµ NVNONN. Qua ®ã, gióp cho céng ®ång hiÓu mét c¸ch
®Çy ®ñ, chÝnh x¸c h¬n vÒ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ
4
Nhµ níc, nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc cña c«ng cuéc ®æi míi
trªn ®Êt níc ta.
§Ó n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ cña VTV4, cÇn lµm tèt c«ng
t¸c nghiªn cøu lý luËn, tæng kÕt thùc tiÔn viÖc x©y dùng, s¶n
xuÊt ch¬ng tr×nh, kh¶ n¨ng chuyÓn t¶i th«ng tin vµ kh¶ n¨ng
tiÕp nhËn cña kh¸n gi¶. Bëi vËy, chóng t«i chän vµ nghiªn cøu
®Ò tµi “ Ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho ngêi ViÖt
Nam ë níc ngoµi” cña §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi.
§Õn nay, ®· cã §Ò ¸n n©ng cao chÊt lîng kªnh truyÒn h×nh
VTV4 cña Ban TruyÒn h×nh §èi ngo¹i - §µi THVN; luËn v¨n:
N©ng cao hiÖu qu¶ ch¬ng tr×nh thêi sù ®èi ngo¹i cña §µi
TruyÒn h×nh ViÖt Nam cña t¸c gi¶ §µo Huy Hoµng, Khoa B¸o
chÝ - Häc viÖn B¸o chÝ vµ Tuyªn truyÒn ®Ò cËp ®Õn c¸c b¶n
tin thêi sù b»ng tiÕng níc ngoµi ph¸t trªn c¸c kªnh VTV1, VTV2 vµ
VTV4 cña THVN. Ngoµi ra, cha cã mét c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu
chuyªn biÖt vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh
dµnh cho NVNONN.
3. Môc ®Ých, nhiÖm vô, ®èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn
cøu.
5
- Môc ®Ých cña luËn v¨n lµ nghiªn cøu, kh¶o s¸t, tæng kÕt
thùc tiÔn ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN cña
TruyÒn h×nh ViÖt Nam. Qua ®ã rót ra nh÷ng u, nhîc ®iÓm cña
c¸c ch¬ng tr×nh; ®a ra nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ mang tÝnh lý luËn;
®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ néi dung, h×nh thøc
thÓ hiÖn vµ qui tr×nh s¶n xuÊt nh»m n©ng cao chÊt lîng, hiÖu
qu¶ ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh phï hîp víi ®èi tîng c«ng chóng
lµ NVNONN.
- NhiÖm vô nghiªn cøu: Kh¶o s¸t, tæng hîp, ph©n tÝch vµ
®¸nh gi¸ chÊt lîng, hiÖu qu¶ cña c¸c ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh
dµnh cho NVNONN trªn sãng VTV4, §µi THVN; tiÕn hµnh kh¶o
s¸t nghiªn cøu ý kiÕn kh¸n gi¶ truyÒn h×nh lµ nh÷ng NVNONN
®Ó tõ ®ã chØ ra ®Æc ®iÓm t©m lý tiÕp nhËn cña ®èi tîng
c«ng chóng ®Æc biÖt nµy; kh¶o s¸t ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp
cña nh÷ng ngêi tham gia vµo quy tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt c¸c
ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN; tæng kÕt, ®Ò
xuÊt c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng ch¬ng tr×nh.
- §èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ mét sè ch¬ng tr×nh
truyÒn h×nh dµnh cho ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi do Ban TruyÒn
h×nh §èi ngo¹i - §µi THVN trùc tiÕp s¶n xuÊt hoÆc khai th¸c tõ
6
c¸c nguån, ®îc ph¸t trªn sãng VTV4; Quy tr×nh tæ chøc s¶n
xuÊt ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN.
- Ph¹m vi nghiªn cøu lµ mét sè ch¬ng tr×nh c¬ b¶n mang
tÝnh ®Æc thï cña VTV4, gåm c¸c chuyªn môc : ViÖt Nam h«m
nay; ViÖt Nam - §Êt níc - Con ngêi; Nh×n tõ Hµ Néi; Con L¹c
ch¸u Hång; GÆp gì kh¸n gi¶ VTV4; ViÖt Nam qua con m¾t ngêi
níc ngoµi; D¹y tiÕng ViÖt; Bµi h¸t theo yªu cÇu. Thêi gian kh¶o
s¸t tõ th¸ng 01 n¨m 2004 ®Õn hÕt th¸ng 06 n¨m 2005.
4. C¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
- LuËn v¨n ®îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së ph¬ng ph¸p luËn
cña chñ nghÜa M¸c- Lª nin, t tëng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm,
®êng lèi cña §¶ng, Nhµ níc ta; c¸c kiÕn thøc lý luËn b¸o chÝ,
thèng kª, x· héi häc…
- Nghiªn cøu v¨n kiÖn, nghÞ quyÕt, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ
Nhµ níc cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c b¸o chÝ, th«ng tin ®èi ngo¹i
vµ NVNONN; ®iÒu tra x· héi häc; kh¶o s¸t thùc tiÔn, pháng vÊn,
thèng kª, tæng hîp, ph©n tÝch tµi liÖu. Trong ®ã ph¬ng ph¸p
®îc sö dông chñ ®¹o lµ tæng hîp vµ ph©n tÝch tµi liÖu.
5. §ãng gãp míi vÒ khoa häc cña ®Ò tµi.
7
- Lµm râ vai trß, vÞ trÝ, tÇm quan träng cña ch¬ng tr×nh
TruyÒn h×nh dµnh cho NVNONN ph¸t sãng trªn VTV4 cña §µi
THVN trong hÖ thèng th«ng tin ®èi ngo¹i cña níc ta trong giai
®o¹n hiÖn nay
- Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chÊt lîng c¶ vÒ
néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn cña c¸c ch¬ng tr×nh truyÒn
h×nh dµnh cho NVNONN trªn VTV4 mét c¸ch t¬ng ®èi toµn
diÖn, cã hÖ thèng.
- §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng ch¬ng
tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho ®èi tîng c«ng chóng lµ NVNONN.
6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi.
- Rót ra nh÷ng kinh nghiÖm thùc tiÔn vµ mét sè vÊn ®Ò lý
luËn nh»m n©ng cao hiÓu biÕt phôc vô cho c«ng t¸c chuyªn
m«n.
- Lµm c¬ së khoa häc cho c¸c nhµ qu¶n lý trong viÖc ho¹ch
®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch vµ x©y dùng qui tr×nh s¶n xuÊt phï hîp
nh»m n©ng cao chÊt lîng ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho
NVNONN.
- Lµm t liÖu tham kh¶o cho c¸c ®ång nghiÖp vµ cho sinh
viªn nghµnh b¸o chÝ vµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn lo¹i h×nh b¸o
chÝ truyÒn h×nh.
8
7. KÕt cÊu cña luËn v¨n.
Ngoµi phÇn Më ®Çu, KÕt luËn, Danh môc tµi liÖu tham
kh¶o vµ Phô lôc, luËn v¨n gåm 3 ch¬ng, 7 tiÕt.
Ch¬ng 1
Chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc; vai trß, nhiÖm vô
cña TruyÒn h×nh ViÖt Nam trong c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn
truyÒn ®èi víi ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi.
1.1. Chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ta
vÒ ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi.
1.1.1. Mét sè vÊn ®Ò vÒ ngêi ViÖt Nam ë níc
ngoµi.
1.1.1.1. LÞch sö h×nh thµnh céng ®ång
NVNONN.
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång NVNONN g¾n liÒn víi
lÞch sö ®Êu tranh dùng níc vµ gi÷ níc cña d©n téc. ThËt khã
cã thÓ kh¼ng ®Þnh chÝnh x¸c mèc thêi gian vµ ®Þa ®iÓm
nh÷ng ngêi ViÖt Nam ®Çu tiªn ra níc ngoµi sinh sèng. Nhng,
nhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng, do nhiÒu nguyªn nh©n chñ
quan vµ kh¸ch quan, tõ xa xa ®· cã ngêi ViÖt Nam ë níc
ngoµi. “ Mét trong nh÷ng c¸i mèc vÒ thêi ®iÓm ngêi ViÖt
Nam cã mÆt ë níc ngoµi thuéc lo¹i xa mµ lÞch sö ngµy nay
cßn ghi râ lµ vµo ®Çu thÕ kû thø XII, khi hoµng tö thø hai
con vua Lý Anh T«ng lµ Lý Long Têng sang Cao Ly tÞ n¹n”
[14, tr 19].
Cã thÓ t×m thÊy nh÷ng dÊu tÝch vÒ ngêi ViÖt Nam ë níc
ngoµi nh÷ng giai ®o¹n muén h¬n nh «ng NguyÔn An, mét
ngêi ViÖt cã tµi ®· ®îc cÊt nh¾c lµm quan díi triÒu Minh cña
Trung Hoa v× cã c«ng x©y dùng míi thµnh B¾c Kinh. ThÕ kû
XV ®· cã nhiÒu ngêi NhËt ®Õn ViÖt Nam bu«n b¸n. Còng
9
chÝnh ngêi NhËt ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ë phè HiÕn vµ
Faifo (Héi An) giai ®o¹n ®Çu thÕ kû XVII. Theo quy luËt cña
quan hÖ giao th¬ng vµ di d©n th× khi c¸c th¬ng nh©n NhËt
biÕt t×m ®Õn ViÖt Nam lµm ¨n tÊp nËp nh vËy, tÊt sÏ cã
nh÷ng ngêi ViÖt Nam biÕt ®Õn NhËt sinh sèng. Giai ®o¹n
nµy chóa NguyÔn ®· g¶ con g¸i m×nh lµ c«ng chóa Ngäc
V¹n cho mét th¬ng gia NhËt lµ Araki Sotaro vµo n¨m 1619.
Víi tªn NhËt lµ Anio, c«ng chóa Ngäc V¹n ®· trë thµnh ngêi
ViÖt Nam ë NhËt B¶n tõ thÕ kû thø XVII.
Cïng víi lÞch sö truyÒn gi¸o cña c¸c níc ph¬ng T©y vµ
viÖc x©m chiÕm ViÖt Nam cña thùc d©n Ph¸p, th× ®Þa bµn
c tró cña NVNONN ngµy cµng ®îc më réng. ThÕ kû thø XVIII,
mét sè tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o ®· di c tõ ViÖt Nam sang
Th¸i Lan. Giai ®o¹n cuèi thÕ kû thø XIX tíi 1954, do chÝnh
s¸ch t¨ng cêng bãc lét thuéc ®Þa cña thùc d©n Ph¸p ë §«ng
d¬ng vµ cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p cña nh©n d©n ta, ®·
cã mét sè lîng lín ngêi VÞªt Nam di c ra níc ngoµi. §Þa bµn c
tró cña hä chñ yÕu lµ c¸c níc l¸ng giÒng nh Trung Quèc, Lµo,
Campuchia, Th¸i Lan. Mét sè sang Ph¸p vµ hoÆc c¸c xø
thuéc ®Þa cña Ph¸p nh Tahiti, Niu Di L©n…
Còng ë cuèi thÕ kû XIX ®Æc biÖt lµ ®Çu thÕ kû XX, sè
ngêi ViÖt Nam ra níc ngoµi ngµy cµng t¨ng. NhiÒu chÝ sÜ ®·
xuÊt d¬ng ra níc ngoµi ho¹t ®éng yªu níc, hëng øng phong
trµo §«ng du (1904 -1908). Nhµ yªu níc Phan Béi Ch©u còng
®· ho¹t ®éng t¹i NhËt B¶n, Trung Hoa tõ 1904 ®Õn 1925.
10
T¨ng B¹t Hæ còng ®· cã gÇn 20 n¨m ho¹t ®éng ë NhËt,
Trung Quèc, Th¸i Lan vµ Nga. Råi tªn tuæi cña c¸c anh hïng
liÖt sÜ nh NguyÔn Thîng HiÒn, Ph¹m Hång Th¸i còng ®· hi
sinh th©n m×nh trªn ®Êt kh¸ch v× sù nghiÖp c¸ch m¹ng
cña d©n téc.
ë c¸c níc ph¬ng T©y, nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû thø XX còng
diÔn ra nhiÒu ho¹t ®éng s«i næi cña nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu
níc. Cã mét sè nh©n sÜ mµ tªn tuæi cña hä ®· trë thµnh niÒm
tù hµo cña NVNONN nh Phan Chu Trinh (sèng t¹i Ph¸p tõ 1911
®Õn 1925); Phan V¨n Trêng ë Ph¸p tõ ®Çu thÕ kû ®Õn 1924;
NguyÔn An Ninh ë Ph¸p tõ 1917 ®Õn 1925. §Æc biÖt lµ nhµ
yªu níc NguyÔn TÊt Thµnh. N¨m 1911, tõ mét ngêi thanh niªn
yªu níc NguyÔn TÊt Thµnh ®· b«n ba, sèng vµ ho¹t ®éng c¸ch
m¹ng trªn tÊt c¶ c¸c ch©u lôc vµ trë thµnh nhµ c¸ch m¹ng vÜ
®¹i cña d©n téc ViÖt nam víi tªn gäi NguyÔn ¸i Quèc vµ sau
nµy lµ l·nh tô Hå ChÝ Minh. Nh÷ng n¨m th¸ng ho¹t ®éng ë níc
ngoµi vµ ngay c¶ khi ®· trë thµnh vÞ Chñ TÞch níc, B¸c Hå lu«n
lu«n chó träng tíi c«ng t¸c vËn ®éng kiÒu bµo híng vÒ c¸ch
m¹ng, híng vÒ Tæ quèc.
Tõ n¨m 1954 ®Õn n¨m 1975 lµ giai ®o¹n níc ta bíc vµo
cuéc ®Êu tranh chèng l¹i sù x©m lîc cña ®Õ quèc Mü. Hoµn
c¶nh chiÕn tranh ®· cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn viÖc di c cña
ngêi ViÖt Nam ra níc ngoµi. §éng c¬, môc ®Ých ra níc ngoµi
cña ngêi ViÖt giai ®o¹n nµy ®a d¹ng h¬n. §Þa bµn ngêi ViÖt
®Õn ®Þnh c giai ®o¹n nµy ®· më réng h¬n. Ngoµi c¸c níc
11
trong khu vùc, ngêi ViÖt ®· ®Õn c¸c níc ch©u ¢u, Mü,
Cana®a, ètxtr©ylia…
§¸ng kÓ nhÊt lµ ë giai ®o¹n cuèi cña cuéc kh¸ng chiÕn
chèng Mü vµ thêi kú ®Çu ®Êt níc thèng nhÊt, do sù kÝch
®éng cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch vµ sù bao v©y cÊm vËn kinh
tÕ cña Mü dÉn ®Õn ®êi sèng kinh tÕ trong níc gÆp nhiÒu
khã kh¨n. Giai ®o¹n nµy ®· cã hµng tr¨m ngh×n ngêi ViÖt
Nam di t¶n ra níc ngoµi. ChØ tÝnh tõ sau n¨m 1975 ®Õn
®Çu nh÷ng n¨m 1980 ®· cã kho¶ng h¬n 1 triÖu ngêi ViÖt
Nam ra níc ngoµi sinh sèng, chñ yÕu lµ sang Mü, Ph¸p,
Cana®a, vµ mét sè níc t b¶n kh¸c. Ngoµi sè ngêi ra níc ngoµi
cã nguyªn nh©n tõ sù thÊt b¹i cña ®Õ quèc Mü vµ Ngôy
quyÒn ë miÒn Nam ViÖt Nam, cßn ph¶i kÓ ®Õn sè ngêi di
c do c¸c sù kiÖn xung ®ét qu©n sù ë biªn giíi phÝa B¾c,
nh÷ng biÕn ®éng ë Campuchia vµ biªn giíi phÝa T©y Nam.
C¬ chÕ quan liªu, bao cÊp tr× trÖ kÐo dµi ®· dÉn tíi
viÖc nÒn kinh tÕ, x· héi níc ta l©m vµo t×nh tr¹ng khñng
ho¶ng trÇm träng, ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã
kh¨n. Bëi vËy, cho ®Õn nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 90
cña thÒ kû XX, dßng ngêi ViÖt Nam ®i ra níc ngoµi vÉn tiÕp
tôc. Sè ngêi nµy vît biªn b»ng ®êng thuû (thuyÒn nh©n)
®Õn Hång K«ng, Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, Philippin,
NhËt B¶n. Cho ®Õn th¸ng 3 n¨m 1995 “ vÊn ®Ò thuyÒn
nh©n ViÖt Nam vÉn ®ang thuéc lo¹i vÊn ®Ò næi cém trong
viÖc ®iÒu chØnh d©n c thÕ giíi” [14, tr.26].
Thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh nh©n ®¹o, tõ ®Çu n¨m
1980 ®Õn nay, hµng tr¨m ngµn ngêi ViÖt Nam ®· xuÊt c¶nh
sang ®Þnh c ë níc ngoµi theo c¸c ch¬ng tr×nh ®oµn tô gia
12
®×nh (ODP), ch¬ng tr×nh con lai Mü (AC) vµ ch¬ng tr×nh
cho sè sÜ quan chÕ ®é cò ®· c¶i t¹o (HO)…
Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1980, theo hiÖp ®Þnh hîp t¸c lao
®éng gi÷a chÝnh phñ ViÖt Nam víi chÝnh phñ Liªn X« cò vµ
mét sè níc x· héi chñ nghi· (XHCN) §«ng ¢u, ®· cã hµng v¹n
c«ng d©n ViÖt Nam sang lao ®éng, häc tËp, c«ng t¸c. Sau
khi chÕ ®é XHCN ë Liªn X« vµ §«ng ¢u sôp ®æ, phÇn lín sè
ngêi nµy ë l¹i lµm ¨n sinh sèng, kÐo theo gia ®×nh, ®ång h-
¬ng vµ nh÷ng ngêi lao ®éng kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y, mçi n¨m cã thªm hµng ngµn c«ng d©n ViÖt Nam sang
c«ng t¸c, du lÞch, t×m kiÕm c¬ héi lµm ¨n. Bëi vËy, hiÖn sè
ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi cµng t¨ng ë khu vùc nµy.
Trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc, viÖc ®i l¹i
gi÷a trong vµ ngoµi níc cña ngêi ViÖt Nam víi môc ®Ých
kh¸c nhau nh häc tËp, lao ®éng, kinh doanh, du lÞch, ®oµn
tô gia ®×nh, h«n nh©n ngµy cµng thuËn tiÖn h¬n. Nh vËy
cã nghÜa c¶ hiÖn t¹i vµ trong t¬ng lai vÉn sÏ cã thªm nhiÒu
ngêi ViÖt Nam ra sinh sèng ë níc ngoµi.
Theo thèng kª s¬ bé, céng ®ång NVNONN “hiÖn cã
kho¶ng 2,7 triÖu ngêi ë gÇn 90 níc vµ vïng l·nh thæ” [46,
tr.15]. GÇn mét nöa sè ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi hiÖn ®ang
lµm ¨n sinh sèng t¹i Mü; 98% tæng sè NVNONN sèng t¹i 21
níc cã ®«ng ngêi ViÖt Nam (trªn 10.000 ngêi), tËp trung t¹i
5 khu vùc chÝnh. §ã lµ: B¾c Mü; T©y-B¾c ¢u; Nga vµ §«ng
¢u; §«ng D¬ng- §«ng B¾c ¸; ch©u óc. HiÖn cã kho¶ng tõ
70% kiÒu bµo ®· cã quèc tÞch níc së t¹i. Bªn c¹nh ®ã, thêi
gian qua hµng tr¨m ngh×n ngêi ViÖt Nam ®· ra níc ngoµi lao
®éng, häc tËp, ®oµn tô gia ®×nh, h×nh thµnh c¸c céng
13
®ång ngêi ViÖt Nam t¹i mét sè ®Þa bµn míi nh Hµn Quèc,
NhËt B¶n, §µi Loan, Malaysia…
So víi c¸c céng ®ång thiÓu sè kh¸c, céng ®ång ngêi ViÖt
Nam ë níc ngoµi lµ céng ®ång trÎ, n¨ng ®éng. PhÇn ®«ng bµ
con hiÖn ngµy cµng æn ®Þnh cuéc sèng vµ hoµ nhËp vµo x·
héi n¬i c tró, cã vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong ®êi sèng kinh tÕ,
chÝnh trÞ x· héi ë níc së t¹i, cã t¸c ®éng ë møc ®é kh¸c nhau
®Õn mèi quan hÖ gi÷a c¸c níc ®ã víi ViÖt Nam. §iÒu ®¸ng
quý lµ dï sèng ë bÊt cø n¬i nµo trªn thÕ giíi, céng ®ång lu«n
duy tr× mèi quan hÖ gÇn gòi víi quª h¬ng, mong muèn ®Êt
níc ph¸t triÓn vµ héi nhËp víi quèc tÕ. Trõ cã mét bé phËn
®ång bµo cha hiÓu ®óng vÒ t×nh h×nh ®Êt níc nªn cßn cã
th¸i ®é tiªu cùc hoÆc dÌ dÆt, thËm chÝ mét sè Ýt ngêi ®i ng-
îc l¹i lîi Ých chung cña d©n téc.
Nh÷ng sè liÖu trªn ®©y cho chóng ta thÊy tÝnh chÊt
®a d¹ng, phøc t¹p cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång ng-
êi ViÖt Nam ë níc ngoµi. §iÒu kiÖn, hoµn c¶nh chÝnh trÞ,
kinh tÕ, x· héi cña ®Êt níc trong tõng giai ®o¹n ®· t¹o ra
cho nh÷ng ngêi ViÖt Nam ®i ra níc ngoµi cã nh÷ng ®éng
c¬, môc ®Ých kh¸c nhau. Qua tæng hîp, ph©n tÝch, chóng
t«i thÊy: trªn c¬ së nguån gèc phøc t¹p cña c¸c nhãm di c ®·
h×nh thµnh nªn céng ®ång NVNONNvíi 2,7 triÖu ngêi sinh
sèng t¹i 90 quèc gia trªn kh¾p c¸c ch©u lôc, tËp trung t¹i 21
níc thuéc 5 khu vùc chÝnh lµ B¾c Mü, T©y- B¾c ¢u; Nga vµ
§«ng ¢u; §«ng D¬ng - §«ng B¾c ¸, Ch©u óc. Riªng ë Mü
hiÖn cã tíi mét nöa trong tæng sè kiÒu bµo ë níc ngoµi.
ChÝnh sù phøc t¹p trong lÞch sö h×nh thµnh ®· lµm nªn tÝnh
®a d¹ng vµ nh÷ng ®Æc thï cña céng ®ång NVNONN.
14
1.1.1.2. B¸o chÝ vµ nhu cÇu th«ng tin vÒ t×nh
h×nh ®Êt níc cña céng ®ång.
- T×nh h×nh b¸o chÝ ë níc ngoµi vµ nh÷ng t¸c
®éng tíi céng ®ång.
Nh ®· ®Ò cËp ë phÇn lÞch sö h×nh thµnh, do nguån gèc
di c phøc t¹p nªn céng ®ång NVNONN cã rÊt nhiÒu nÐt
kh¸c biÖt vÒ ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ, t tëng, v¨n hãa,
s¾c téc, t«n gi¸o… §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ nÐt trong lÜnh
vùc b¸o chÝ cña céng ®ång ngêi ViÖt ë níc ngoµi.
Theo sè liÖu vµ ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng th×
t×nh h×nh b¸o chÝ cña ngêi ViÖt vµ b¸o chÝ níc ngoµi t¸c
®éng tíi céng ®ång lµ hÕt søc lén xén, phøc t¹p. Trªn thÕ
giíi hiÖn cã tíi trªn 400 b¸o, t¹p chÝ; 82 nhµ xuÊt b¶n ®Ó; cã
tíi 49 ®µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh cã ch¬ng tr×nh tiÕng
ViÖt hoÆc chuyªn môc b»ng tiÕng níc ngoµi ®Ò cËp tíi ViÖt
Nam víi môc ®Ých xuyªn t¹c t×nh h×nh trong níc, lµm xãi
mßn niÒm tin cu¶ kiÒu bµo víi ®Êt níc.Trong ®ã cã mét sè
®µi tiªu biÓu, cã c«ng suÊt lín nh VOA (Hoa Kú); RFI (Ph¸p);
BBC (Anh); Manila (Philippin) RFA (Ch©u ¸ tù do). Míi ®©y
nhÊt, c¸c thÕ lùc thï ®Þch ®· ®a vµo ph¸t sãng 2 ®µi ph¸t
thanh míi lµ ®µi Nhµ níc §Ò Ga vµ ®µi Vµng Pao ®Ó t¨ng c-
êng cho c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn chèng ph¸ ta.
Trong sè 2,7 triÖu ngêi ViÖt Nam sinh sèng ë níc ngoµi,
phÇn tö chèng ®èi, ®i ngîc l¹i víi lîi Ých d©n téc chØ lµ mét
bé phËn rÊt nhá. §a phÇn lµ nh÷ng kÎ trong chÕ ®é cò ®·
tõng cÇm sóng chèng l¹i nh©n d©n vµ ra ®i sau sù sôp ®æ
cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn vµ ®Õ quèc Mü ngµy 30/4/1975.
Tuy ®· nhiÒu n¨m sèng lu vong nhng chóng vÉn lu«n «m
15
lßng hËn thï, mang mÆc c¶m cña kÎ thÊt b¹i vµ t×m mäi
c¸ch chèng ph¸ Tæ quèc. Hä cÊu kÕt víi nhau, nhËn sù tiÕp
tay cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng quèc tÕ vµ ®Æc biÖt c¸c lùc
lîng chèng ®èi nµy “tuy Ýt, nhng hä n¾m gi÷ hÇu hÕt c¸c
c¬ quan ng«n luËn vµ hÖ thèng truyÒn th«ng ®¹i chóng cña
NVNONN, ®Æc biÖt lµ t¹i B¾c Mü, T©y ¢u, ètxtr©ylia” [14,
tr.157]. Theo thèng kª, ë ba níc nµy ®· cã tíi 60% tæng sè
b¸o chÝ cña nh÷ng ngêi ViÖt lu vong chèng ®èi. Riªng ë Mü
®· cã tíi gÇn 150 lo¹i b¸o, t¹p chÝ. T¹i Ph¸p vµ ë h¬n mêi níc
thuéc §«ng vµ T©y ¢u, sè lîng b¸o chÝ nµy chiÕm 35%
(Ph¸p cã kho¶ng 35 lo¹i, §øc h¬n 30 vµ ë Cana®a lµ 20
lo¹i). Cã thÓ nãi, chÝnh sè ngêi nµy ®· vµ ®ang ra søc ho¹t
®éng chèng ph¸ ViÖt Nam mét c¸ch tuyÖt väng.
Qua kh¶o s¸t cho thÊy, b¸o chÝ, c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn
th«ng ®¹i chóng cña c¸c lùc lîng chèng ®èi ®· tËp trung vµo
môc tiªu kÝch ®éng, ph¸ ho¹i khèi ®oµn kÕt toµn d©n,
g©y hoang mang, dao ®éng ®èi víi céng ®ång NVNONN.
Cã thÓ kÓ tªn mét sè Ên phÈm b¸o chÝ, ph¬ng tiÖn
truyÒn th«ng cña c¸c tæ chøc ph¶n ®éng lu vong ë níc ngoµi,
tiªu biÓu nh tê nguyÖt san: Lµng v¨n xuÊt b¶n ë T«r«nt«,
Cana®a víi chuyªn môc ChuyÓn löa vÒ quª h¬ng. Nhãm Hîp
lu n»m trong tæ chøc vËn ®éng d©n chñ cña Mü t¸c ®éng tíi
ViÖt Nam cã t¹p chÝ Hîp lu vµ §èi tho¹i víi chñ tr¬ng ph©n
ho¸, chia rÏ khèi ®¹i ®oµn kÕt trong níc vµ tríc hÕt lµ giíi trÝ
thøc, v¨n nghÖ sÜ, ngêi ho¹t ®éng t«n gi¸o. Tê T¹p chÝ ViÖt
Nam míi víi lêi kh¼ng ®Þnh lµ tiÕng nãi ®èi lËp víi §¶ng
Céng s¶n, Nhµ níc ViÖt Nam, kªu gäi ®éc gi¶ “h·y can ®¶m
sö dông quyÒn d©n chñ, chèng l¹i mäi sù trï dËp, ®µn ¸p ®Ó
16
hç trî cho sù ®æi míi, lµm cho ViÖt Nam giµu ®Ñp mêi lÇn
h¬n”. Kªu gäi c¸c nhµ l·nh ®¹o ViÖt Nam “chÊp nhËn sù hiÖn
diÖn cña tiÕng nãi ®èi lËp ngoµi §¶ng, ®Ó cïng nhau x©y
dùng mét nhµ níc ViÖt Nam thËt sù míi mÎ, giµu m¹nh”. Cïng
môc tiªu chèng céng s¶n lµ c¸c tê nguyÖt san Chøng nh©n
cña Héi v¨n nghÖ sÜ ViÖt Nam tù do vµ tê Kh¸ng chiÕn cña
MÆt trËn Quèc gia Thèng nhÊt gi¶i phãng ViÖt Nam do Hoµng
C¬ Minh cÇm ®Çu. Råi c¸c tê: Quª mÑ do nhãm cña Vâ V¨n
Ái ë Ph¸p… NhiÒu tæ chøc ph¶n ®éng lu vong ë c¸c níc liªn
kÕt víi nhau ®Ó ho¹t ®éng chèng ph¸ ®Êt níc th«ng qua b¸o
chÝ. Tiªu biÓu ph¶i kÓ ®Õn nhãm chèng ®èi ®Êt níc ë Hoa
Kú cïng mét sè ngêi ViÖt Nam ë Nga lËp nªn c¸i gäi lµ ®µi:
TiÕng nãi tù do ph¸t thanh tõ M¹c T Khoa. Råi c¸c ®µi ph¸t
thanh tiÕng ViÖt nh Regiona cña tæ chøc Phôc hng ViÖt Nam;
®µi DiÔn ®µn d©n chñ ®Ó tuyªn truyÒn xuyªn t¹c ViÖt Nam
vµ thùc tÕ ®êi sèng cña NVNONN.
Tuy nhiªn, nh ®· ®Ò cËp, c¸c phÇn tö chèng ®èi chØ lµ
mét nhãm nhá vµ cµng ®iªn cuång chèng ph¸ sù nghiÖp
c¸ch m¹ng cña §¶ng vµ khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, chóng
cµng bÞ c« lËp, tiÕng nãi cña chóng ngµy cµng trë nªn l¹c
lâng trong céng ®ång NVNONN.
Bªn c¹nh c¸c tê b¸o, ch¬ng tr×nh ph¸t thanh truyÒn
h×nh cña c¸c lùc lîng ph¶n ®éng cã néi dung ®éc h¹i cßn cã
nh÷ng tiÕng nãi yªu níc, g¾n bã víi Tæ quèc. NhiÒu tê b¸o
cña c¸c tæ chøc x· héi, ®oµn thÓ lµ diÔn ®µn, lµ nhÞp cÇu
®Ó NVNONN híng vÒ ®Êt níc. Tiªu biÓu lµ ë M¸txc¬va, n¬i
tËp trung sè lîng ngêi ViÖt ®«ng ®¶o nhÊt so víi c¸c thµnh
phè thuéc Liªn x« vµ c¸c níc §«ng ¢u cò. §¹i sø qu¸n ViÖt
17
Nam ®· tæ chøc xuÊt b¶n t¹p chÝ vµ tuÇn tin §Êt níc. Ngoµi
viÖc th«ng tin t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong níc,
t¹p chÝ vµ tuÇn tin §Êt níc ®· giíi thiÖu nhiÒu vÒ t×nh h×nh
cña céng ®ång, dµnh nhiÒu trang giíi thiÖu c¸c s¸ng t¸c v¨n
häc nghÖ thuËt cña c¸c t¸c gi¶ hiÖn ®ang sèng vµ lµm viÖc
ë liªn bang Nga. Ngoµi ra cßn cã t¹p chÝ Ngêi b¹n ®êng,
Th«ng tin vµ Thêi ®¹i…
Ngay ë t¹i mét sè níc cã nh÷ng tæ chøc, nh÷ng phÇn tö
chèng ph¸ Tæ quèc quyÕt liÖt vµ dai d¼ng nhÊt nh ë Mü,
Cana®a vµ ètxtr©ylia vÉn cã nh÷ng tê b¸o, ch¬ng tr×nh
ph¸t thanh, truyÒn h×nh chuyÓn t¶i nh÷ng néi dung trung
thùc vÒ t×nh h×nh ®Êt níc ®Õn céng ®ång. ë Cana®a,
phong trµo ViÖt kiÒu híng vÒ Tæ quèc víi tê b¸o TiÒn phong
sau ®îc ®æi tªn lµ Thêi sù tiÒn phong råi §Êt viÖt vµ §Êt
míi. ë Ph¸p cã b¸o §oµn kÕt cña Héi ngêi ViÖt Nam t¹i Ph¸p.
ë ètxtr©ylia, céng ®ång ngêi ViÖt yªu níc vÉn lu«n híng vÒ
Tæ quèc, hä ®· tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng v¨n hãa, v¨n nghÖ
nh»m nu«i dìng b¶n s¾c v¨n hãa ViÖt Nam cho bµ con xa
xø. Tê b¸o §Êt níc ngêi ViÖt nh mét tiÕng nãi tha thiÕt cña
céng ®ång híng vÒ céi nguån.
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, thêi gian qua céng ®ång
NVNONN ®· ph¶i chÞu mét ¸p lùc th«ng tin kh«ng lµnh m¹nh
vµ thiÕu kh¸ch quan trung thùc cña mét bé phËn ngêi ViÖt
ph¶n ®éng, lu vong cÊu kÕt víi c¸c thÕ lùc thï ®Þch cña níc
ngoµi. §iÒu ®¸ng nãi lµ thiÓu sè ngêi nµy l¹i n¾m gi÷ hÇu
hÕt c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin b¸o chÝ cña céng ®ång ë c¸c
níc së t¹i. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng nhng c¸c tê b¸o tiÕn
bé híng vÒ Tæ quèc cña ngêi ViÖt, b¸o chÝ thuéc c¸c c¬
18
quan ngo¹i giao cña ta vÉn cha thËt sù lµm chñ vµ ®¸p øng
®îc nhu cÇu vÒ th«ng tin cña céng ®ång NVNONN. Bëi vËy
t¨ng cêng th«ng tin “chÝnh thèng” vÒ t×nh h×nh mäi mÆt
cña ®Êt níc ®Õn céng ®ång NVNONN lµ mét ®ßi hái cÊp
thiÕt ®îc ®Æt ra.
- B¸o chÝ trong níc víi viÖc ®¸p øng nhu cÇu
th«ng tin cña céng ®ång NVNONN.
Víi thùc tr¹ng b¸o chÝ t¹i chç phøc t¹p, lén xén vµ chÞu
sù chi phèi cña c¸c tæ chøc ph¶n ®éng lu vong nh ®· tr×nh
bµy ë trªn, râ rµng lµ 2,7 triÖu NVNONN trªn kh¾p c¸c ch©u
lôc cã nhu cÇu ®îc l¾ng nghe nh÷ng th«ng tin “chÝnh thèng”
vÒ mäi mÆt ®êi sèng chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi tõ trong níc.
Trao ®æi trùc tiÕp víi nhiÒu tÇng líp kiÒu bµo vÒ th¨m quª
h¬ng; qua nh÷ng l¸ th c«ng chóng göi vÒ VTV4 vµ qua
phiÕu trng cÇu ý kiÕn kh¸n gi¶ mµ chóng t«i thùc hiÖn ®·
nãi lªn nguyÖn väng thiÕt tha Êy cña céng ®ång.
Do ®Æc ®iÓm ®ång bµo di c bao gåm ®ñ c¸c thµnh phÇn,
løa tuæi, tr×nh ®é, nªn vÊn ®Ò hoµ nhËp víi cuéc sèng ë ®Êt
níc së t¹i lµ rÊt khã kh¨n. Ng«n ng÷ lµ mét rµo c¶n lín víi mét bé
phËn NVNONN. NhiÒu ngêi ®· ®Þnh c ë níc ngoµi tíi vµi chôc
n¨m, nhng kh¶ n¨ng ng«n ng÷ vÉn rÊt h¹n chÕ. “§Õn th¨m c¸c
gia ®×nh ngêi ViÖt ngô c ë Cahramatta, nhiÒu ngêi thó nhËn:
hä xem ch¬ng tr×nh tivi ètxtr©ylia chñ yÕu xem h×nh ¶nh”
[14, tr.138]. Bëi vËy, nhu cÇu tiÕp nhËn th«ng tin vÒ thÕ giíi,
vÒ Tæ quèc b»ng tiÕng ViÖt trong céng ®ång lµ rÊt lín. §Æc
biÖt lµ nh÷ng nguån th«ng tin qua b¸o chÝ chÝnh thøc cña níc
nhµ.
19
Tríc nguyÖn väng vµ ®ßi hái ®¸p øng vÒ th«ng tin cña céng
®ång, thêi gian qua, b¸o chÝ trong níc ®· lµm ®îc nh÷ng g×?
Cã tho¶ m·n ®îc nhu cÇu th«ng tin cña céng ®ång ngêi ViÖt
Nam xa Tæ quèc hay kh«ng?
Tõ nhiÒu n¨m qua, §¶ng, Nhµ níc ta ®· ®Æc biÖt quan
t©m tíi c«ng t¸c vÒ NVNONN, trong ®ã cã ho¹t ®éng th«ng
tin b¸o chÝ. Ngµy cµng cã nhiÒu c¬ quan b¸o chÝ tham gia
vµo c«ng t¸c th«ng tin cho kiÒu bµo. §µi TruyÒn h×nh ViÖt
Nam cã ch¬ng tr×nh VTV4 dµnh riªng cho céng ®ång
NVNONN phñ sãng ®Õn c¸c khu vùc ch©u Á, ch©u ¢u, B¾c
vµ Trung Phi, B¾c Mü vµ T©y B¾c ètxtr©ylia. THVN ®· hîp
t¸c víi Jump TV Cana®a ®a VTV4 lªn m¹ng Internet vµ ®ang
nghiªn cøu kh¶ n¨ng ®a truyÒn h×nh qua Internet hoÆc hÖ
thèng truyÒn h×nh c¸p ë mét sè nuíc. §µi tiÕng nãi ViÖt nam
cã ch¬ng tr×nh ph¸t thanh “Dµnh cho ®ång bµo ViÖt Nam ë
xa Tæ quèc”.
HiÖn c¶ níc cã 21 tê b¸o ®iÖn tö vµ hµng chôc website
chuyªn nghµnh trªn m¹ng Internet cung cÊp th«ng tin cho
quèc tÕ vµ trong níc. Trong ®ã, mét sè trang web vµ b¸o
®iÖn tö cã chuyªn môc dµnh riªng cho kiÒu bµo nh b¸o Nh©n
d©n, §µi TiÕng nãi ViÖt Nam, B¸o Lao ®éng, TTXVN, §¹i
®oµn kÕt, Thanh niªn, Vietnam net… ®a nhiÒu tin bµi vÒ c¸c
vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn céng ®ång NVNONN. C«ng ty VTC
cña bé Bu chÝnh - ViÔn th«ng ®ang chuÈn bÞ ®a VTV1, 2, 3
lªn m¹ng Internet tèc ®é cao. Mét sè tê b¸o in, ®µi ph¸t
thanh, truyÒn h×nh ®· cã chuyªn môc vÒ céng ®ång
NVNONN. B¸o Nh©n d©n hµng ngµy vµ cuèi tuÇn, trang quèc
20
tÕ Nh©n d©n chñ nhËt cã chuyªn môc Con L¹c ch¸u Hång vµ
ViÖt nam trong lßng thÕ giíi.
ñy ban vÒ NVNONN thuéc Bé Ngo¹i giao ®· phèi hîp víi c¸c
Bé, Ban, Ngµnh liªn quan chñ ®éng cung cÊp th«ng tin, Ên
phÈm v¨n ho¸ gåm s¸ch, b¸o, phim, ¶nh cho kiÒu bµo; cö
®oµn nghÖ thuËt ®i níc ngoµi biÓu diÔn phôc vô hoÆc kÕt hîp
phôc vô ®ång bµo. T¹p chÝ Quª h¬ng vµ Quª h¬ng ®iÖn tö cña
ñy ban lµ t¹p chÝ duy nhÊt ë trong níc dµnh riªng cho kiÒu bµo
®· cã nhiÒu c¶i tiÕn vÒ néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn nh»m
®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu th«ng tin cña céng ®ång. Sè lÇn ®éc
gi¶ truy cËp vµo trang ®iÖn tö cña Quª h¬ng ngµy cµng t¨ng,
hiÖn ®· lªn tíi kho¶ng trªn 300.000 lît ngêi/th¸ng.
Thêi gian qua, b¸o chÝ trong níc ®· cã nhiÒu cè g¾ng
trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin vÒ t×nh h×nh ®Êt
níc trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng, x· héi. Ngµy
cµng cã nhiÒu b¸o, t¹p chÝ, website ®iÖn tö tham gia
tÝch cùc vµo ho¹t ®éng nµy. §µi tiÕng nãi ViÖt Nam cã
ch¬ng tr×nh “Dµnh cho ®ång bµo ViÖt Nam ë xa Tæ
quèc” dµnh riªng cho céng ®ång. §µi TruyÒn h×nh ViÖt
Nam ®· cã ch¬ng tr×nh VTV4 lµm nhiÖm vô th«ng tin
phôc vô céng ®ång NVNONN. Nhê nh÷ng nç lùc nµy mµ
b¸o chÝ trong níc ®· ®¸p øng mét phÇn nhu cÇu th«ng
tin phong phó ®a d¹ng cña céng ®ång vÒ t×nh h×nh
trong níc vµ quèc tÕ. Th«ng tin b¸o chÝ ®· gãp phÇn gióp
céng ®ång hiÓu ®óng t×nh h×nh mäi mÆt trong níc, c¸c
chñ tr¬ng chÝnh s¸ch, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ®¹i ®oµn
kÕt d©n téc cña §¶ng, Nhµ níc; ®éng viªn kiÒu bµo vît
qua khã kh¨n, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n hãa ®Æc biÖt lµ duy
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:
Trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña d©n téc, §¶ng vµ Nhµ níc
ta lu«n quan t©m ®Õn céng ®ång ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi;
thêng xuyªn ®Ò ra nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch tÝch cùc nh»m
cñng cè khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc, tËp trung lùc lîng x©y
dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc.
NghÞ quyÕt 36/NQ-TW ngµy 26/03/2004 cña Bé ChÝnh trÞ
vÒ c«ng t¸c ®èi víi ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi kh¼ng ®Þnh: “
Ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi vµ lµ mét
nguån lùc cña céng ®ång d©n téc ViÖt Nam, lµ nh©n tè quan
träng gãp phÇn t¨ng cêng quan hÖ hîp t¸c, h÷u nghÞ gi÷a níc ta
víi c¸c níc” [5,tr.147]. §ång thêi nhÊn m¹nh: “ C«ng t¸c ®èi víi
ngêi ViÖt nam ë níc ngoµi lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn bé hÖ thèng
chÝnh trÞ vµ cña toµn d©n. C¸c tæ chøc §¶ng, Nhµ níc, MÆt trËn
Tæ quèc ViÖt Nam vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n, c¸c ngµnh, c¸c
cÊp tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, ë trong níc vµ ngoµi níc vµ
toµn d©n ta” [5,tr.148].
2
HiÖn cã kho¶ng 2,7 triÖu ngêi ViÖt Nam sinh sèng ë gÇn
90 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn kh¾p thÕ giíi. Còng nh mäi
céng ®ång d©n c kh¸c, céng ®ång NVNONN cã nhu cÇu rÊt lín
®îc thu nhËn th«ng tin h»ng ngµy vÒ t×nh h×nh ®Êt níc, quª h-
¬ng, vÒ t×nh h×nh quèc tÕ. H¬n thÕ n÷a, lµ nh÷ng ngêi ViÖt
Nam giµu t×nh c¶m ®èi víi quª h¬ng, xø së, nhiÒu ngêi ra ®i do
nh÷ng biÕn cè lÞch sö nªn ngêi ViÖt xa Tæ quèc l¹i cµng cã nhu
cÇu tiÕp nhËn th«ng tin tõ trong níc. Tuy nhiªn, víi mét céng
®ång lín, tr¶i réng ë nhiÒu quèc gia nh vËy nªn c¸c ph¬ng tiÖn
truyÒn th«ng trong níc gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc cung
cÊp th«ng tin cho hä. Suèt mét thêi gian dµi chóng ta cßn lóng
tóng trong c«ng t¸c nµy. Cho nªn, mÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng nh-
ng b¸o chÝ trong níc cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña céng ®ång.
Trong khi ®ã, céng ®ång NVNONN tiÕp nhËn mét lîng th«ng tin
khæng lå vÒ Tæ quèc m×nh qua hÖ thèng ®µi, b¸o cña níc
ngoµi th«ng qua c¸c l¨ng kÝnh vµ quan ®iÓm kh¸c nhau. Sè liÖu
cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cho biÕt hiÖn “ trªn thÕ giíi cã tíi trªn
400 tê b¸o, t¹p chÝ, 82 nhµ xuÊt b¶n vµ tíi 49 ®µi ph¸t thanh,
truyÒn h×nh cã ch¬ng tr×nh tiÕng ViÖt víi thêi lîng ph¸t sãng
hµng chôc giê mçi ngµy ” [4,tr.33]. Mét sè phÇn tö c¬ héi chÝnh
trÞ, ph¶n ®éng lu vong cÊu kÕt víi c¸c thÕ lùc thï ®Þch bªn
3
ngoµi ®· dùng nªn nhiÒu tê b¸o, ch¬ng tr×nh ph¸t thanh,
truyÒn h×nh cã néi dung xÊu nh»m chèng ph¸ níc ta. Chóng dïng
mäi thñ ®o¹n: g©y nhiÔu th«ng tin, bãp mÐo, xuyªn t¹c sù thËt,
thËm chÝ kÝch ®éng lßng hËn thï, g©y rèi, chia rÏ d©n téc, t«n
gi¸o, nh©n danh “d©n chñ”,”nh©n quyÒn” hßng phñ nhËn vai
trß l·nh ®¹o cña §¶ng, phñ nhËn thµnh tùu c«ng cuéc ®æi míi,
t¹o sù hå nghi vÒ h×nh ¶nh §Êt níc - Con ngêi ViÖt Nam trong
con m¾t b¹n bÌ quèc tÕ vµ céng ®ång NVNONN.
Thùc hiÖn nhiÖm vô: “ §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam vµ §µi
TiÕng nãi ViÖt Nam ®¸nh gi¸, c¶i tiÕn, hoµn thiÖn vµ n©ng cao
chÊt lîng ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh, truyÒn thanh dµnh cho
®ång bµo ta ë níc ngoµi phï hîp víi t©m lý, t×nh c¶m cña ®ång
bµo, cã biÖn ph¸p hiÖu qu¶ ®a ch¬ng tr×nh ®Õn víi ®«ng ®¶o
céng ®ång ngêi ViÖt Nam t¹i c¸c níc” [48, tr.164], cïng víi c¸c
ph¬ng tiÖn th«ng tin ®èi ngo¹i kh¸c, kªnh truyÒn h×nh VTV4
cña §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam ra ®êi nh»m ®¸p øng kÞp thêi
viÖc ®a th«ng tin mét c¸ch “chÝnh thèng”, nhanh nh¹y, trung
thùc vÒ mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ, x· héi cña ViÖt Nam ®Õn víi
thÕ giíi vµ NVNONN. Qua ®ã, gióp cho céng ®ång hiÓu mét c¸ch
®Çy ®ñ, chÝnh x¸c h¬n vÒ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ
4
Nhµ níc, nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc cña c«ng cuéc ®æi míi
trªn ®Êt níc ta.
§Ó n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ cña VTV4, cÇn lµm tèt c«ng
t¸c nghiªn cøu lý luËn, tæng kÕt thùc tiÔn viÖc x©y dùng, s¶n
xuÊt ch¬ng tr×nh, kh¶ n¨ng chuyÓn t¶i th«ng tin vµ kh¶ n¨ng
tiÕp nhËn cña kh¸n gi¶. Bëi vËy, chóng t«i chän vµ nghiªn cøu
®Ò tµi “ Ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho ngêi ViÖt
Nam ë níc ngoµi” cña §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi.
§Õn nay, ®· cã §Ò ¸n n©ng cao chÊt lîng kªnh truyÒn h×nh
VTV4 cña Ban TruyÒn h×nh §èi ngo¹i - §µi THVN; luËn v¨n:
N©ng cao hiÖu qu¶ ch¬ng tr×nh thêi sù ®èi ngo¹i cña §µi
TruyÒn h×nh ViÖt Nam cña t¸c gi¶ §µo Huy Hoµng, Khoa B¸o
chÝ - Häc viÖn B¸o chÝ vµ Tuyªn truyÒn ®Ò cËp ®Õn c¸c b¶n
tin thêi sù b»ng tiÕng níc ngoµi ph¸t trªn c¸c kªnh VTV1, VTV2 vµ
VTV4 cña THVN. Ngoµi ra, cha cã mét c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu
chuyªn biÖt vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh
dµnh cho NVNONN.
3. Môc ®Ých, nhiÖm vô, ®èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn
cøu.
5
- Môc ®Ých cña luËn v¨n lµ nghiªn cøu, kh¶o s¸t, tæng kÕt
thùc tiÔn ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN cña
TruyÒn h×nh ViÖt Nam. Qua ®ã rót ra nh÷ng u, nhîc ®iÓm cña
c¸c ch¬ng tr×nh; ®a ra nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ mang tÝnh lý luËn;
®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ néi dung, h×nh thøc
thÓ hiÖn vµ qui tr×nh s¶n xuÊt nh»m n©ng cao chÊt lîng, hiÖu
qu¶ ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh phï hîp víi ®èi tîng c«ng chóng
lµ NVNONN.
- NhiÖm vô nghiªn cøu: Kh¶o s¸t, tæng hîp, ph©n tÝch vµ
®¸nh gi¸ chÊt lîng, hiÖu qu¶ cña c¸c ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh
dµnh cho NVNONN trªn sãng VTV4, §µi THVN; tiÕn hµnh kh¶o
s¸t nghiªn cøu ý kiÕn kh¸n gi¶ truyÒn h×nh lµ nh÷ng NVNONN
®Ó tõ ®ã chØ ra ®Æc ®iÓm t©m lý tiÕp nhËn cña ®èi tîng
c«ng chóng ®Æc biÖt nµy; kh¶o s¸t ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp
cña nh÷ng ngêi tham gia vµo quy tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt c¸c
ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN; tæng kÕt, ®Ò
xuÊt c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng ch¬ng tr×nh.
- §èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ mét sè ch¬ng tr×nh
truyÒn h×nh dµnh cho ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi do Ban TruyÒn
h×nh §èi ngo¹i - §µi THVN trùc tiÕp s¶n xuÊt hoÆc khai th¸c tõ
6
c¸c nguån, ®îc ph¸t trªn sãng VTV4; Quy tr×nh tæ chøc s¶n
xuÊt ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN.
- Ph¹m vi nghiªn cøu lµ mét sè ch¬ng tr×nh c¬ b¶n mang
tÝnh ®Æc thï cña VTV4, gåm c¸c chuyªn môc : ViÖt Nam h«m
nay; ViÖt Nam - §Êt níc - Con ngêi; Nh×n tõ Hµ Néi; Con L¹c
ch¸u Hång; GÆp gì kh¸n gi¶ VTV4; ViÖt Nam qua con m¾t ngêi
níc ngoµi; D¹y tiÕng ViÖt; Bµi h¸t theo yªu cÇu. Thêi gian kh¶o
s¸t tõ th¸ng 01 n¨m 2004 ®Õn hÕt th¸ng 06 n¨m 2005.
4. C¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
- LuËn v¨n ®îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së ph¬ng ph¸p luËn
cña chñ nghÜa M¸c- Lª nin, t tëng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm,
®êng lèi cña §¶ng, Nhµ níc ta; c¸c kiÕn thøc lý luËn b¸o chÝ,
thèng kª, x· héi häc…
- Nghiªn cøu v¨n kiÖn, nghÞ quyÕt, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ
Nhµ níc cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c b¸o chÝ, th«ng tin ®èi ngo¹i
vµ NVNONN; ®iÒu tra x· héi häc; kh¶o s¸t thùc tiÔn, pháng vÊn,
thèng kª, tæng hîp, ph©n tÝch tµi liÖu. Trong ®ã ph¬ng ph¸p
®îc sö dông chñ ®¹o lµ tæng hîp vµ ph©n tÝch tµi liÖu.
5. §ãng gãp míi vÒ khoa häc cña ®Ò tµi.
7
- Lµm râ vai trß, vÞ trÝ, tÇm quan träng cña ch¬ng tr×nh
TruyÒn h×nh dµnh cho NVNONN ph¸t sãng trªn VTV4 cña §µi
THVN trong hÖ thèng th«ng tin ®èi ngo¹i cña níc ta trong giai
®o¹n hiÖn nay
- Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chÊt lîng c¶ vÒ
néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn cña c¸c ch¬ng tr×nh truyÒn
h×nh dµnh cho NVNONN trªn VTV4 mét c¸ch t¬ng ®èi toµn
diÖn, cã hÖ thèng.
- §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng ch¬ng
tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho ®èi tîng c«ng chóng lµ NVNONN.
6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi.
- Rót ra nh÷ng kinh nghiÖm thùc tiÔn vµ mét sè vÊn ®Ò lý
luËn nh»m n©ng cao hiÓu biÕt phôc vô cho c«ng t¸c chuyªn
m«n.
- Lµm c¬ së khoa häc cho c¸c nhµ qu¶n lý trong viÖc ho¹ch
®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch vµ x©y dùng qui tr×nh s¶n xuÊt phï hîp
nh»m n©ng cao chÊt lîng ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho
NVNONN.
- Lµm t liÖu tham kh¶o cho c¸c ®ång nghiÖp vµ cho sinh
viªn nghµnh b¸o chÝ vµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn lo¹i h×nh b¸o
chÝ truyÒn h×nh.
8
7. KÕt cÊu cña luËn v¨n.
Ngoµi phÇn Më ®Çu, KÕt luËn, Danh môc tµi liÖu tham
kh¶o vµ Phô lôc, luËn v¨n gåm 3 ch¬ng, 7 tiÕt.
Ch¬ng 1
Chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc; vai trß, nhiÖm vô
cña TruyÒn h×nh ViÖt Nam trong c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn
truyÒn ®èi víi ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi.
1.1. Chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ta
vÒ ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi.
1.1.1. Mét sè vÊn ®Ò vÒ ngêi ViÖt Nam ë níc
ngoµi.
1.1.1.1. LÞch sö h×nh thµnh céng ®ång
NVNONN.
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång NVNONN g¾n liÒn víi
lÞch sö ®Êu tranh dùng níc vµ gi÷ níc cña d©n téc. ThËt khã
cã thÓ kh¼ng ®Þnh chÝnh x¸c mèc thêi gian vµ ®Þa ®iÓm
nh÷ng ngêi ViÖt Nam ®Çu tiªn ra níc ngoµi sinh sèng. Nhng,
nhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng, do nhiÒu nguyªn nh©n chñ
quan vµ kh¸ch quan, tõ xa xa ®· cã ngêi ViÖt Nam ë níc
ngoµi. “ Mét trong nh÷ng c¸i mèc vÒ thêi ®iÓm ngêi ViÖt
Nam cã mÆt ë níc ngoµi thuéc lo¹i xa mµ lÞch sö ngµy nay
cßn ghi râ lµ vµo ®Çu thÕ kû thø XII, khi hoµng tö thø hai
con vua Lý Anh T«ng lµ Lý Long Têng sang Cao Ly tÞ n¹n”
[14, tr 19].
Cã thÓ t×m thÊy nh÷ng dÊu tÝch vÒ ngêi ViÖt Nam ë níc
ngoµi nh÷ng giai ®o¹n muén h¬n nh «ng NguyÔn An, mét
ngêi ViÖt cã tµi ®· ®îc cÊt nh¾c lµm quan díi triÒu Minh cña
Trung Hoa v× cã c«ng x©y dùng míi thµnh B¾c Kinh. ThÕ kû
XV ®· cã nhiÒu ngêi NhËt ®Õn ViÖt Nam bu«n b¸n. Còng
9
chÝnh ngêi NhËt ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ë phè HiÕn vµ
Faifo (Héi An) giai ®o¹n ®Çu thÕ kû XVII. Theo quy luËt cña
quan hÖ giao th¬ng vµ di d©n th× khi c¸c th¬ng nh©n NhËt
biÕt t×m ®Õn ViÖt Nam lµm ¨n tÊp nËp nh vËy, tÊt sÏ cã
nh÷ng ngêi ViÖt Nam biÕt ®Õn NhËt sinh sèng. Giai ®o¹n
nµy chóa NguyÔn ®· g¶ con g¸i m×nh lµ c«ng chóa Ngäc
V¹n cho mét th¬ng gia NhËt lµ Araki Sotaro vµo n¨m 1619.
Víi tªn NhËt lµ Anio, c«ng chóa Ngäc V¹n ®· trë thµnh ngêi
ViÖt Nam ë NhËt B¶n tõ thÕ kû thø XVII.
Cïng víi lÞch sö truyÒn gi¸o cña c¸c níc ph¬ng T©y vµ
viÖc x©m chiÕm ViÖt Nam cña thùc d©n Ph¸p, th× ®Þa bµn
c tró cña NVNONN ngµy cµng ®îc më réng. ThÕ kû thø XVIII,
mét sè tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o ®· di c tõ ViÖt Nam sang
Th¸i Lan. Giai ®o¹n cuèi thÕ kû thø XIX tíi 1954, do chÝnh
s¸ch t¨ng cêng bãc lét thuéc ®Þa cña thùc d©n Ph¸p ë §«ng
d¬ng vµ cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p cña nh©n d©n ta, ®·
cã mét sè lîng lín ngêi VÞªt Nam di c ra níc ngoµi. §Þa bµn c
tró cña hä chñ yÕu lµ c¸c níc l¸ng giÒng nh Trung Quèc, Lµo,
Campuchia, Th¸i Lan. Mét sè sang Ph¸p vµ hoÆc c¸c xø
thuéc ®Þa cña Ph¸p nh Tahiti, Niu Di L©n…
Còng ë cuèi thÕ kû XIX ®Æc biÖt lµ ®Çu thÕ kû XX, sè
ngêi ViÖt Nam ra níc ngoµi ngµy cµng t¨ng. NhiÒu chÝ sÜ ®·
xuÊt d¬ng ra níc ngoµi ho¹t ®éng yªu níc, hëng øng phong
trµo §«ng du (1904 -1908). Nhµ yªu níc Phan Béi Ch©u còng
®· ho¹t ®éng t¹i NhËt B¶n, Trung Hoa tõ 1904 ®Õn 1925.
10
T¨ng B¹t Hæ còng ®· cã gÇn 20 n¨m ho¹t ®éng ë NhËt,
Trung Quèc, Th¸i Lan vµ Nga. Råi tªn tuæi cña c¸c anh hïng
liÖt sÜ nh NguyÔn Thîng HiÒn, Ph¹m Hång Th¸i còng ®· hi
sinh th©n m×nh trªn ®Êt kh¸ch v× sù nghiÖp c¸ch m¹ng
cña d©n téc.
ë c¸c níc ph¬ng T©y, nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû thø XX còng
diÔn ra nhiÒu ho¹t ®éng s«i næi cña nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu
níc. Cã mét sè nh©n sÜ mµ tªn tuæi cña hä ®· trë thµnh niÒm
tù hµo cña NVNONN nh Phan Chu Trinh (sèng t¹i Ph¸p tõ 1911
®Õn 1925); Phan V¨n Trêng ë Ph¸p tõ ®Çu thÕ kû ®Õn 1924;
NguyÔn An Ninh ë Ph¸p tõ 1917 ®Õn 1925. §Æc biÖt lµ nhµ
yªu níc NguyÔn TÊt Thµnh. N¨m 1911, tõ mét ngêi thanh niªn
yªu níc NguyÔn TÊt Thµnh ®· b«n ba, sèng vµ ho¹t ®éng c¸ch
m¹ng trªn tÊt c¶ c¸c ch©u lôc vµ trë thµnh nhµ c¸ch m¹ng vÜ
®¹i cña d©n téc ViÖt nam víi tªn gäi NguyÔn ¸i Quèc vµ sau
nµy lµ l·nh tô Hå ChÝ Minh. Nh÷ng n¨m th¸ng ho¹t ®éng ë níc
ngoµi vµ ngay c¶ khi ®· trë thµnh vÞ Chñ TÞch níc, B¸c Hå lu«n
lu«n chó träng tíi c«ng t¸c vËn ®éng kiÒu bµo híng vÒ c¸ch
m¹ng, híng vÒ Tæ quèc.
Tõ n¨m 1954 ®Õn n¨m 1975 lµ giai ®o¹n níc ta bíc vµo
cuéc ®Êu tranh chèng l¹i sù x©m lîc cña ®Õ quèc Mü. Hoµn
c¶nh chiÕn tranh ®· cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn viÖc di c cña
ngêi ViÖt Nam ra níc ngoµi. §éng c¬, môc ®Ých ra níc ngoµi
cña ngêi ViÖt giai ®o¹n nµy ®a d¹ng h¬n. §Þa bµn ngêi ViÖt
®Õn ®Þnh c giai ®o¹n nµy ®· më réng h¬n. Ngoµi c¸c níc
11
trong khu vùc, ngêi ViÖt ®· ®Õn c¸c níc ch©u ¢u, Mü,
Cana®a, ètxtr©ylia…
§¸ng kÓ nhÊt lµ ë giai ®o¹n cuèi cña cuéc kh¸ng chiÕn
chèng Mü vµ thêi kú ®Çu ®Êt níc thèng nhÊt, do sù kÝch
®éng cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch vµ sù bao v©y cÊm vËn kinh
tÕ cña Mü dÉn ®Õn ®êi sèng kinh tÕ trong níc gÆp nhiÒu
khã kh¨n. Giai ®o¹n nµy ®· cã hµng tr¨m ngh×n ngêi ViÖt
Nam di t¶n ra níc ngoµi. ChØ tÝnh tõ sau n¨m 1975 ®Õn
®Çu nh÷ng n¨m 1980 ®· cã kho¶ng h¬n 1 triÖu ngêi ViÖt
Nam ra níc ngoµi sinh sèng, chñ yÕu lµ sang Mü, Ph¸p,
Cana®a, vµ mét sè níc t b¶n kh¸c. Ngoµi sè ngêi ra níc ngoµi
cã nguyªn nh©n tõ sù thÊt b¹i cña ®Õ quèc Mü vµ Ngôy
quyÒn ë miÒn Nam ViÖt Nam, cßn ph¶i kÓ ®Õn sè ngêi di
c do c¸c sù kiÖn xung ®ét qu©n sù ë biªn giíi phÝa B¾c,
nh÷ng biÕn ®éng ë Campuchia vµ biªn giíi phÝa T©y Nam.
C¬ chÕ quan liªu, bao cÊp tr× trÖ kÐo dµi ®· dÉn tíi
viÖc nÒn kinh tÕ, x· héi níc ta l©m vµo t×nh tr¹ng khñng
ho¶ng trÇm träng, ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã
kh¨n. Bëi vËy, cho ®Õn nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 90
cña thÒ kû XX, dßng ngêi ViÖt Nam ®i ra níc ngoµi vÉn tiÕp
tôc. Sè ngêi nµy vît biªn b»ng ®êng thuû (thuyÒn nh©n)
®Õn Hång K«ng, Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, Philippin,
NhËt B¶n. Cho ®Õn th¸ng 3 n¨m 1995 “ vÊn ®Ò thuyÒn
nh©n ViÖt Nam vÉn ®ang thuéc lo¹i vÊn ®Ò næi cém trong
viÖc ®iÒu chØnh d©n c thÕ giíi” [14, tr.26].
Thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh nh©n ®¹o, tõ ®Çu n¨m
1980 ®Õn nay, hµng tr¨m ngµn ngêi ViÖt Nam ®· xuÊt c¶nh
sang ®Þnh c ë níc ngoµi theo c¸c ch¬ng tr×nh ®oµn tô gia
12
®×nh (ODP), ch¬ng tr×nh con lai Mü (AC) vµ ch¬ng tr×nh
cho sè sÜ quan chÕ ®é cò ®· c¶i t¹o (HO)…
Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1980, theo hiÖp ®Þnh hîp t¸c lao
®éng gi÷a chÝnh phñ ViÖt Nam víi chÝnh phñ Liªn X« cò vµ
mét sè níc x· héi chñ nghi· (XHCN) §«ng ¢u, ®· cã hµng v¹n
c«ng d©n ViÖt Nam sang lao ®éng, häc tËp, c«ng t¸c. Sau
khi chÕ ®é XHCN ë Liªn X« vµ §«ng ¢u sôp ®æ, phÇn lín sè
ngêi nµy ë l¹i lµm ¨n sinh sèng, kÐo theo gia ®×nh, ®ång h-
¬ng vµ nh÷ng ngêi lao ®éng kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y, mçi n¨m cã thªm hµng ngµn c«ng d©n ViÖt Nam sang
c«ng t¸c, du lÞch, t×m kiÕm c¬ héi lµm ¨n. Bëi vËy, hiÖn sè
ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi cµng t¨ng ë khu vùc nµy.
Trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc, viÖc ®i l¹i
gi÷a trong vµ ngoµi níc cña ngêi ViÖt Nam víi môc ®Ých
kh¸c nhau nh häc tËp, lao ®éng, kinh doanh, du lÞch, ®oµn
tô gia ®×nh, h«n nh©n ngµy cµng thuËn tiÖn h¬n. Nh vËy
cã nghÜa c¶ hiÖn t¹i vµ trong t¬ng lai vÉn sÏ cã thªm nhiÒu
ngêi ViÖt Nam ra sinh sèng ë níc ngoµi.
Theo thèng kª s¬ bé, céng ®ång NVNONN “hiÖn cã
kho¶ng 2,7 triÖu ngêi ë gÇn 90 níc vµ vïng l·nh thæ” [46,
tr.15]. GÇn mét nöa sè ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi hiÖn ®ang
lµm ¨n sinh sèng t¹i Mü; 98% tæng sè NVNONN sèng t¹i 21
níc cã ®«ng ngêi ViÖt Nam (trªn 10.000 ngêi), tËp trung t¹i
5 khu vùc chÝnh. §ã lµ: B¾c Mü; T©y-B¾c ¢u; Nga vµ §«ng
¢u; §«ng D¬ng- §«ng B¾c ¸; ch©u óc. HiÖn cã kho¶ng tõ
70% kiÒu bµo ®· cã quèc tÞch níc së t¹i. Bªn c¹nh ®ã, thêi
gian qua hµng tr¨m ngh×n ngêi ViÖt Nam ®· ra níc ngoµi lao
®éng, häc tËp, ®oµn tô gia ®×nh, h×nh thµnh c¸c céng
13
®ång ngêi ViÖt Nam t¹i mét sè ®Þa bµn míi nh Hµn Quèc,
NhËt B¶n, §µi Loan, Malaysia…
So víi c¸c céng ®ång thiÓu sè kh¸c, céng ®ång ngêi ViÖt
Nam ë níc ngoµi lµ céng ®ång trÎ, n¨ng ®éng. PhÇn ®«ng bµ
con hiÖn ngµy cµng æn ®Þnh cuéc sèng vµ hoµ nhËp vµo x·
héi n¬i c tró, cã vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong ®êi sèng kinh tÕ,
chÝnh trÞ x· héi ë níc së t¹i, cã t¸c ®éng ë møc ®é kh¸c nhau
®Õn mèi quan hÖ gi÷a c¸c níc ®ã víi ViÖt Nam. §iÒu ®¸ng
quý lµ dï sèng ë bÊt cø n¬i nµo trªn thÕ giíi, céng ®ång lu«n
duy tr× mèi quan hÖ gÇn gòi víi quª h¬ng, mong muèn ®Êt
níc ph¸t triÓn vµ héi nhËp víi quèc tÕ. Trõ cã mét bé phËn
®ång bµo cha hiÓu ®óng vÒ t×nh h×nh ®Êt níc nªn cßn cã
th¸i ®é tiªu cùc hoÆc dÌ dÆt, thËm chÝ mét sè Ýt ngêi ®i ng-
îc l¹i lîi Ých chung cña d©n téc.
Nh÷ng sè liÖu trªn ®©y cho chóng ta thÊy tÝnh chÊt
®a d¹ng, phøc t¹p cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång ng-
êi ViÖt Nam ë níc ngoµi. §iÒu kiÖn, hoµn c¶nh chÝnh trÞ,
kinh tÕ, x· héi cña ®Êt níc trong tõng giai ®o¹n ®· t¹o ra
cho nh÷ng ngêi ViÖt Nam ®i ra níc ngoµi cã nh÷ng ®éng
c¬, môc ®Ých kh¸c nhau. Qua tæng hîp, ph©n tÝch, chóng
t«i thÊy: trªn c¬ së nguån gèc phøc t¹p cña c¸c nhãm di c ®·
h×nh thµnh nªn céng ®ång NVNONNvíi 2,7 triÖu ngêi sinh
sèng t¹i 90 quèc gia trªn kh¾p c¸c ch©u lôc, tËp trung t¹i 21
níc thuéc 5 khu vùc chÝnh lµ B¾c Mü, T©y- B¾c ¢u; Nga vµ
§«ng ¢u; §«ng D¬ng - §«ng B¾c ¸, Ch©u óc. Riªng ë Mü
hiÖn cã tíi mét nöa trong tæng sè kiÒu bµo ë níc ngoµi.
ChÝnh sù phøc t¹p trong lÞch sö h×nh thµnh ®· lµm nªn tÝnh
®a d¹ng vµ nh÷ng ®Æc thï cña céng ®ång NVNONN.
14
1.1.1.2. B¸o chÝ vµ nhu cÇu th«ng tin vÒ t×nh
h×nh ®Êt níc cña céng ®ång.
- T×nh h×nh b¸o chÝ ë níc ngoµi vµ nh÷ng t¸c
®éng tíi céng ®ång.
Nh ®· ®Ò cËp ë phÇn lÞch sö h×nh thµnh, do nguån gèc
di c phøc t¹p nªn céng ®ång NVNONN cã rÊt nhiÒu nÐt
kh¸c biÖt vÒ ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ, t tëng, v¨n hãa,
s¾c téc, t«n gi¸o… §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ nÐt trong lÜnh
vùc b¸o chÝ cña céng ®ång ngêi ViÖt ë níc ngoµi.
Theo sè liÖu vµ ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng th×
t×nh h×nh b¸o chÝ cña ngêi ViÖt vµ b¸o chÝ níc ngoµi t¸c
®éng tíi céng ®ång lµ hÕt søc lén xén, phøc t¹p. Trªn thÕ
giíi hiÖn cã tíi trªn 400 b¸o, t¹p chÝ; 82 nhµ xuÊt b¶n ®Ó; cã
tíi 49 ®µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh cã ch¬ng tr×nh tiÕng
ViÖt hoÆc chuyªn môc b»ng tiÕng níc ngoµi ®Ò cËp tíi ViÖt
Nam víi môc ®Ých xuyªn t¹c t×nh h×nh trong níc, lµm xãi
mßn niÒm tin cu¶ kiÒu bµo víi ®Êt níc.Trong ®ã cã mét sè
®µi tiªu biÓu, cã c«ng suÊt lín nh VOA (Hoa Kú); RFI (Ph¸p);
BBC (Anh); Manila (Philippin) RFA (Ch©u ¸ tù do). Míi ®©y
nhÊt, c¸c thÕ lùc thï ®Þch ®· ®a vµo ph¸t sãng 2 ®µi ph¸t
thanh míi lµ ®µi Nhµ níc §Ò Ga vµ ®µi Vµng Pao ®Ó t¨ng c-
êng cho c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn chèng ph¸ ta.
Trong sè 2,7 triÖu ngêi ViÖt Nam sinh sèng ë níc ngoµi,
phÇn tö chèng ®èi, ®i ngîc l¹i víi lîi Ých d©n téc chØ lµ mét
bé phËn rÊt nhá. §a phÇn lµ nh÷ng kÎ trong chÕ ®é cò ®·
tõng cÇm sóng chèng l¹i nh©n d©n vµ ra ®i sau sù sôp ®æ
cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn vµ ®Õ quèc Mü ngµy 30/4/1975.
Tuy ®· nhiÒu n¨m sèng lu vong nhng chóng vÉn lu«n «m
15
lßng hËn thï, mang mÆc c¶m cña kÎ thÊt b¹i vµ t×m mäi
c¸ch chèng ph¸ Tæ quèc. Hä cÊu kÕt víi nhau, nhËn sù tiÕp
tay cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng quèc tÕ vµ ®Æc biÖt c¸c lùc
lîng chèng ®èi nµy “tuy Ýt, nhng hä n¾m gi÷ hÇu hÕt c¸c
c¬ quan ng«n luËn vµ hÖ thèng truyÒn th«ng ®¹i chóng cña
NVNONN, ®Æc biÖt lµ t¹i B¾c Mü, T©y ¢u, ètxtr©ylia” [14,
tr.157]. Theo thèng kª, ë ba níc nµy ®· cã tíi 60% tæng sè
b¸o chÝ cña nh÷ng ngêi ViÖt lu vong chèng ®èi. Riªng ë Mü
®· cã tíi gÇn 150 lo¹i b¸o, t¹p chÝ. T¹i Ph¸p vµ ë h¬n mêi níc
thuéc §«ng vµ T©y ¢u, sè lîng b¸o chÝ nµy chiÕm 35%
(Ph¸p cã kho¶ng 35 lo¹i, §øc h¬n 30 vµ ë Cana®a lµ 20
lo¹i). Cã thÓ nãi, chÝnh sè ngêi nµy ®· vµ ®ang ra søc ho¹t
®éng chèng ph¸ ViÖt Nam mét c¸ch tuyÖt väng.
Qua kh¶o s¸t cho thÊy, b¸o chÝ, c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn
th«ng ®¹i chóng cña c¸c lùc lîng chèng ®èi ®· tËp trung vµo
môc tiªu kÝch ®éng, ph¸ ho¹i khèi ®oµn kÕt toµn d©n,
g©y hoang mang, dao ®éng ®èi víi céng ®ång NVNONN.
Cã thÓ kÓ tªn mét sè Ên phÈm b¸o chÝ, ph¬ng tiÖn
truyÒn th«ng cña c¸c tæ chøc ph¶n ®éng lu vong ë níc ngoµi,
tiªu biÓu nh tê nguyÖt san: Lµng v¨n xuÊt b¶n ë T«r«nt«,
Cana®a víi chuyªn môc ChuyÓn löa vÒ quª h¬ng. Nhãm Hîp
lu n»m trong tæ chøc vËn ®éng d©n chñ cña Mü t¸c ®éng tíi
ViÖt Nam cã t¹p chÝ Hîp lu vµ §èi tho¹i víi chñ tr¬ng ph©n
ho¸, chia rÏ khèi ®¹i ®oµn kÕt trong níc vµ tríc hÕt lµ giíi trÝ
thøc, v¨n nghÖ sÜ, ngêi ho¹t ®éng t«n gi¸o. Tê T¹p chÝ ViÖt
Nam míi víi lêi kh¼ng ®Þnh lµ tiÕng nãi ®èi lËp víi §¶ng
Céng s¶n, Nhµ níc ViÖt Nam, kªu gäi ®éc gi¶ “h·y can ®¶m
sö dông quyÒn d©n chñ, chèng l¹i mäi sù trï dËp, ®µn ¸p ®Ó
16
hç trî cho sù ®æi míi, lµm cho ViÖt Nam giµu ®Ñp mêi lÇn
h¬n”. Kªu gäi c¸c nhµ l·nh ®¹o ViÖt Nam “chÊp nhËn sù hiÖn
diÖn cña tiÕng nãi ®èi lËp ngoµi §¶ng, ®Ó cïng nhau x©y
dùng mét nhµ níc ViÖt Nam thËt sù míi mÎ, giµu m¹nh”. Cïng
môc tiªu chèng céng s¶n lµ c¸c tê nguyÖt san Chøng nh©n
cña Héi v¨n nghÖ sÜ ViÖt Nam tù do vµ tê Kh¸ng chiÕn cña
MÆt trËn Quèc gia Thèng nhÊt gi¶i phãng ViÖt Nam do Hoµng
C¬ Minh cÇm ®Çu. Råi c¸c tê: Quª mÑ do nhãm cña Vâ V¨n
Ái ë Ph¸p… NhiÒu tæ chøc ph¶n ®éng lu vong ë c¸c níc liªn
kÕt víi nhau ®Ó ho¹t ®éng chèng ph¸ ®Êt níc th«ng qua b¸o
chÝ. Tiªu biÓu ph¶i kÓ ®Õn nhãm chèng ®èi ®Êt níc ë Hoa
Kú cïng mét sè ngêi ViÖt Nam ë Nga lËp nªn c¸i gäi lµ ®µi:
TiÕng nãi tù do ph¸t thanh tõ M¹c T Khoa. Råi c¸c ®µi ph¸t
thanh tiÕng ViÖt nh Regiona cña tæ chøc Phôc hng ViÖt Nam;
®µi DiÔn ®µn d©n chñ ®Ó tuyªn truyÒn xuyªn t¹c ViÖt Nam
vµ thùc tÕ ®êi sèng cña NVNONN.
Tuy nhiªn, nh ®· ®Ò cËp, c¸c phÇn tö chèng ®èi chØ lµ
mét nhãm nhá vµ cµng ®iªn cuång chèng ph¸ sù nghiÖp
c¸ch m¹ng cña §¶ng vµ khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, chóng
cµng bÞ c« lËp, tiÕng nãi cña chóng ngµy cµng trë nªn l¹c
lâng trong céng ®ång NVNONN.
Bªn c¹nh c¸c tê b¸o, ch¬ng tr×nh ph¸t thanh truyÒn
h×nh cña c¸c lùc lîng ph¶n ®éng cã néi dung ®éc h¹i cßn cã
nh÷ng tiÕng nãi yªu níc, g¾n bã víi Tæ quèc. NhiÒu tê b¸o
cña c¸c tæ chøc x· héi, ®oµn thÓ lµ diÔn ®µn, lµ nhÞp cÇu
®Ó NVNONN híng vÒ ®Êt níc. Tiªu biÓu lµ ë M¸txc¬va, n¬i
tËp trung sè lîng ngêi ViÖt ®«ng ®¶o nhÊt so víi c¸c thµnh
phè thuéc Liªn x« vµ c¸c níc §«ng ¢u cò. §¹i sø qu¸n ViÖt
17
Nam ®· tæ chøc xuÊt b¶n t¹p chÝ vµ tuÇn tin §Êt níc. Ngoµi
viÖc th«ng tin t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong níc,
t¹p chÝ vµ tuÇn tin §Êt níc ®· giíi thiÖu nhiÒu vÒ t×nh h×nh
cña céng ®ång, dµnh nhiÒu trang giíi thiÖu c¸c s¸ng t¸c v¨n
häc nghÖ thuËt cña c¸c t¸c gi¶ hiÖn ®ang sèng vµ lµm viÖc
ë liªn bang Nga. Ngoµi ra cßn cã t¹p chÝ Ngêi b¹n ®êng,
Th«ng tin vµ Thêi ®¹i…
Ngay ë t¹i mét sè níc cã nh÷ng tæ chøc, nh÷ng phÇn tö
chèng ph¸ Tæ quèc quyÕt liÖt vµ dai d¼ng nhÊt nh ë Mü,
Cana®a vµ ètxtr©ylia vÉn cã nh÷ng tê b¸o, ch¬ng tr×nh
ph¸t thanh, truyÒn h×nh chuyÓn t¶i nh÷ng néi dung trung
thùc vÒ t×nh h×nh ®Êt níc ®Õn céng ®ång. ë Cana®a,
phong trµo ViÖt kiÒu híng vÒ Tæ quèc víi tê b¸o TiÒn phong
sau ®îc ®æi tªn lµ Thêi sù tiÒn phong råi §Êt viÖt vµ §Êt
míi. ë Ph¸p cã b¸o §oµn kÕt cña Héi ngêi ViÖt Nam t¹i Ph¸p.
ë ètxtr©ylia, céng ®ång ngêi ViÖt yªu níc vÉn lu«n híng vÒ
Tæ quèc, hä ®· tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng v¨n hãa, v¨n nghÖ
nh»m nu«i dìng b¶n s¾c v¨n hãa ViÖt Nam cho bµ con xa
xø. Tê b¸o §Êt níc ngêi ViÖt nh mét tiÕng nãi tha thiÕt cña
céng ®ång híng vÒ céi nguån.
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, thêi gian qua céng ®ång
NVNONN ®· ph¶i chÞu mét ¸p lùc th«ng tin kh«ng lµnh m¹nh
vµ thiÕu kh¸ch quan trung thùc cña mét bé phËn ngêi ViÖt
ph¶n ®éng, lu vong cÊu kÕt víi c¸c thÕ lùc thï ®Þch cña níc
ngoµi. §iÒu ®¸ng nãi lµ thiÓu sè ngêi nµy l¹i n¾m gi÷ hÇu
hÕt c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin b¸o chÝ cña céng ®ång ë c¸c
níc së t¹i. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng nhng c¸c tê b¸o tiÕn
bé híng vÒ Tæ quèc cña ngêi ViÖt, b¸o chÝ thuéc c¸c c¬
18
quan ngo¹i giao cña ta vÉn cha thËt sù lµm chñ vµ ®¸p øng
®îc nhu cÇu vÒ th«ng tin cña céng ®ång NVNONN. Bëi vËy
t¨ng cêng th«ng tin “chÝnh thèng” vÒ t×nh h×nh mäi mÆt
cña ®Êt níc ®Õn céng ®ång NVNONN lµ mét ®ßi hái cÊp
thiÕt ®îc ®Æt ra.
- B¸o chÝ trong níc víi viÖc ®¸p øng nhu cÇu
th«ng tin cña céng ®ång NVNONN.
Víi thùc tr¹ng b¸o chÝ t¹i chç phøc t¹p, lén xén vµ chÞu
sù chi phèi cña c¸c tæ chøc ph¶n ®éng lu vong nh ®· tr×nh
bµy ë trªn, râ rµng lµ 2,7 triÖu NVNONN trªn kh¾p c¸c ch©u
lôc cã nhu cÇu ®îc l¾ng nghe nh÷ng th«ng tin “chÝnh thèng”
vÒ mäi mÆt ®êi sèng chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi tõ trong níc.
Trao ®æi trùc tiÕp víi nhiÒu tÇng líp kiÒu bµo vÒ th¨m quª
h¬ng; qua nh÷ng l¸ th c«ng chóng göi vÒ VTV4 vµ qua
phiÕu trng cÇu ý kiÕn kh¸n gi¶ mµ chóng t«i thùc hiÖn ®·
nãi lªn nguyÖn väng thiÕt tha Êy cña céng ®ång.
Do ®Æc ®iÓm ®ång bµo di c bao gåm ®ñ c¸c thµnh phÇn,
løa tuæi, tr×nh ®é, nªn vÊn ®Ò hoµ nhËp víi cuéc sèng ë ®Êt
níc së t¹i lµ rÊt khã kh¨n. Ng«n ng÷ lµ mét rµo c¶n lín víi mét bé
phËn NVNONN. NhiÒu ngêi ®· ®Þnh c ë níc ngoµi tíi vµi chôc
n¨m, nhng kh¶ n¨ng ng«n ng÷ vÉn rÊt h¹n chÕ. “§Õn th¨m c¸c
gia ®×nh ngêi ViÖt ngô c ë Cahramatta, nhiÒu ngêi thó nhËn:
hä xem ch¬ng tr×nh tivi ètxtr©ylia chñ yÕu xem h×nh ¶nh”
[14, tr.138]. Bëi vËy, nhu cÇu tiÕp nhËn th«ng tin vÒ thÕ giíi,
vÒ Tæ quèc b»ng tiÕng ViÖt trong céng ®ång lµ rÊt lín. §Æc
biÖt lµ nh÷ng nguån th«ng tin qua b¸o chÝ chÝnh thøc cña níc
nhµ.
19
Tríc nguyÖn väng vµ ®ßi hái ®¸p øng vÒ th«ng tin cña céng
®ång, thêi gian qua, b¸o chÝ trong níc ®· lµm ®îc nh÷ng g×?
Cã tho¶ m·n ®îc nhu cÇu th«ng tin cña céng ®ång ngêi ViÖt
Nam xa Tæ quèc hay kh«ng?
Tõ nhiÒu n¨m qua, §¶ng, Nhµ níc ta ®· ®Æc biÖt quan
t©m tíi c«ng t¸c vÒ NVNONN, trong ®ã cã ho¹t ®éng th«ng
tin b¸o chÝ. Ngµy cµng cã nhiÒu c¬ quan b¸o chÝ tham gia
vµo c«ng t¸c th«ng tin cho kiÒu bµo. §µi TruyÒn h×nh ViÖt
Nam cã ch¬ng tr×nh VTV4 dµnh riªng cho céng ®ång
NVNONN phñ sãng ®Õn c¸c khu vùc ch©u Á, ch©u ¢u, B¾c
vµ Trung Phi, B¾c Mü vµ T©y B¾c ètxtr©ylia. THVN ®· hîp
t¸c víi Jump TV Cana®a ®a VTV4 lªn m¹ng Internet vµ ®ang
nghiªn cøu kh¶ n¨ng ®a truyÒn h×nh qua Internet hoÆc hÖ
thèng truyÒn h×nh c¸p ë mét sè nuíc. §µi tiÕng nãi ViÖt nam
cã ch¬ng tr×nh ph¸t thanh “Dµnh cho ®ång bµo ViÖt Nam ë
xa Tæ quèc”.
HiÖn c¶ níc cã 21 tê b¸o ®iÖn tö vµ hµng chôc website
chuyªn nghµnh trªn m¹ng Internet cung cÊp th«ng tin cho
quèc tÕ vµ trong níc. Trong ®ã, mét sè trang web vµ b¸o
®iÖn tö cã chuyªn môc dµnh riªng cho kiÒu bµo nh b¸o Nh©n
d©n, §µi TiÕng nãi ViÖt Nam, B¸o Lao ®éng, TTXVN, §¹i
®oµn kÕt, Thanh niªn, Vietnam net… ®a nhiÒu tin bµi vÒ c¸c
vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn céng ®ång NVNONN. C«ng ty VTC
cña bé Bu chÝnh - ViÔn th«ng ®ang chuÈn bÞ ®a VTV1, 2, 3
lªn m¹ng Internet tèc ®é cao. Mét sè tê b¸o in, ®µi ph¸t
thanh, truyÒn h×nh ®· cã chuyªn môc vÒ céng ®ång
NVNONN. B¸o Nh©n d©n hµng ngµy vµ cuèi tuÇn, trang quèc
20
tÕ Nh©n d©n chñ nhËt cã chuyªn môc Con L¹c ch¸u Hång vµ
ViÖt nam trong lßng thÕ giíi.
ñy ban vÒ NVNONN thuéc Bé Ngo¹i giao ®· phèi hîp víi c¸c
Bé, Ban, Ngµnh liªn quan chñ ®éng cung cÊp th«ng tin, Ên
phÈm v¨n ho¸ gåm s¸ch, b¸o, phim, ¶nh cho kiÒu bµo; cö
®oµn nghÖ thuËt ®i níc ngoµi biÓu diÔn phôc vô hoÆc kÕt hîp
phôc vô ®ång bµo. T¹p chÝ Quª h¬ng vµ Quª h¬ng ®iÖn tö cña
ñy ban lµ t¹p chÝ duy nhÊt ë trong níc dµnh riªng cho kiÒu bµo
®· cã nhiÒu c¶i tiÕn vÒ néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn nh»m
®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu th«ng tin cña céng ®ång. Sè lÇn ®éc
gi¶ truy cËp vµo trang ®iÖn tö cña Quª h¬ng ngµy cµng t¨ng,
hiÖn ®· lªn tíi kho¶ng trªn 300.000 lît ngêi/th¸ng.
Thêi gian qua, b¸o chÝ trong níc ®· cã nhiÒu cè g¾ng
trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin vÒ t×nh h×nh ®Êt
níc trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng, x· héi. Ngµy
cµng cã nhiÒu b¸o, t¹p chÝ, website ®iÖn tö tham gia
tÝch cùc vµo ho¹t ®éng nµy. §µi tiÕng nãi ViÖt Nam cã
ch¬ng tr×nh “Dµnh cho ®ång bµo ViÖt Nam ë xa Tæ
quèc” dµnh riªng cho céng ®ång. §µi TruyÒn h×nh ViÖt
Nam ®· cã ch¬ng tr×nh VTV4 lµm nhiÖm vô th«ng tin
phôc vô céng ®ång NVNONN. Nhê nh÷ng nç lùc nµy mµ
b¸o chÝ trong níc ®· ®¸p øng mét phÇn nhu cÇu th«ng
tin phong phó ®a d¹ng cña céng ®ång vÒ t×nh h×nh
trong níc vµ quèc tÕ. Th«ng tin b¸o chÝ ®· gãp phÇn gióp
céng ®ång hiÓu ®óng t×nh h×nh mäi mÆt trong níc, c¸c
chñ tr¬ng chÝnh s¸ch, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ®¹i ®oµn
kÕt d©n téc cña §¶ng, Nhµ níc; ®éng viªn kiÒu bµo vît
qua khã kh¨n, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n hãa ®Æc biÖt lµ duy