Các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty xuất nhập khẩu máy hà nội
- 99 trang
- file .doc
Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn ®êng lèi ph¸t triÓn
kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ
thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã sù
biÕn ®æi s©u s¾c vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Níc ta ®ang b¾t
®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ th× nhu cÇu
vÒ vèn cµng trë nªn cÊp b¸ch h¬n. Nhng khi ®· cã vèn råi
th× viÖc sö dông vèn nh thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶ còng lµ
vÊn ®Ò rÊt quan träng. ViÖc sö dông vèn tiÕt kiÖm vµ cã
hiÖu qu¶ ®îc coi lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp.
Ngµy nay mét doanh nghiÖp muèn ®øng v÷ng trªn thÞ
trêng ®ßi hái doanh nghiÖp ®ã ph¶i biÕt sö dông vèn triÖt
®Ó vµ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh
doanh mµ ®Æc biÖt lµ vèn lu ®éng. Vèn lu ®éng lµ bé phËn
rÊt quan träng trong vèn s¶n xuÊt kinh doanh vµ nã thêng
chiÕm tû träng rÊt lín ë nh÷ng doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Cã
thÓ nãi trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i vèn lu ®éng lµ bé
phËn sinh lêi nhiÒu nhÊt. ChØ khi nµo doanh nghiÖp ho¹t
®éng cã hiÖuqu¶ th× doanh nghiÖp ®ã míi cã vèn ®Ó t¸i
®Çu t gi¶n ®¬n vµ t¸i ®Çu t më réng nh»m ®em l¹i lîi
nhuËn ngµy cµng cao cho doanh nghiÖp trong hµnh lang
ph¸p lý vÒ tµi chÝnh vµ tÝn dông mµ nhµ níc ®· quy ®Þnh.
ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh
doanh nãi chung vµ vèn lu ®éng nãi riªng cã ý nghÜa hÕt
søc quan träng, lµ sù sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp khi
1
t×m chç ®øng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Do ®ã viÖc
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®ang lµ vÊn ®Ò bøc thiÕt
®Æt ra ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh
phÇn kinh tÕ.
Trong thùc tÕ hiÖn nay ë ViÖt Nam hiÖu qu¶ sö dông vèn
lµ mét vÊn ®Ò ®ang ®îc quan t©m. Nh×n chung hiÖu qu¶
sö dông c¸c nguån tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt
Nam ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cßn ®ang ë møc
thÊp so víi c¸c doanh nghiÖp trªn thÕ giíi. NÕu chóng ta
kh«ng cã gi¶i ph¸p kÞp thêi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
c¸c nguån tµi chÝnh th× c¸c doanh nghiÖp sÏ khã ®øng
v÷ng ®îc trong m«i trêng c¹nh tranh quèc tÕ vµ sÏ dÉn ®Õn
nguy c¬ tôt hËu.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, qua thêi
gian thùc tËp t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu m¸y Hµ Néi ®îc sù
gióp ®ì tËn t×nh cña gi¸o viªn híng dÉn cïng tËp thÓ c¸n bé
c«ng nh©n viªn trong c«ng ty, t«i xin m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét
sè ý kiÕn th«ng qua ®ã nghiªn cøu: “C¸c biÖn ph¸p nh»m
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng t¹i C«ng ty xuÊt
nhËp khÈu m¸y Hµ Néi”.
§Ò tµi nghiªn cøu gåm 3 phÇn:
Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn lu ®éng vµ
hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng trong doanh nghiÖp th-
¬ng m¹i.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng
t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu m¸y Hµ Néi.
2
Ch¬ng III: C¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông vèn lu ®éng t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu
m¸y Hµ Néi.
3
Ch¬ng I
mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn lu ®éng vµ hiÖu qu¶ sö
dông vèn lu ®éng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i
I. Vèn lu ®éng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i
1. Kh¸i niÖm vÒ vèn lu ®éng
Vèn lu ®éng lµ mét bé phËn cña vèn s¶n xuÊt lµ biÓu
hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n lu ®éng vµ vèn lu
th«ng ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt cña
doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh b×nh thêng.
Tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng tµi s¶n tiÒn
tÖ hoÆc cã thÓ chuyÓn thµnh tiÒn tÖ trong chu kú kinh
doanh. Nã bao gåm:
- Vèn b»ng tiÒn, bao gåm:
+ TiÒn mÆt t¹i quü (gåm c¶ ng©n phiÕu)
+ TiÒn göi ng©n hµng
+ TiÒn ®ang chuyÓn
- Hµng tån kho: C¸c lo¹i tµi s¶n hµng tån kho ®îc ph©n
lo¹i theo vËt t cña quy tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp
th¬ng m¹i bao gåm:
+ Hµng tån kho
+ Hµng ®ang ®i trªn ®êng
+ Hµng göi b¸n
4
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tµi s¶n hµng tån kho cßn
bao gåm c¶ phÇn dù phßng gi¶m gi¸ hµng ho¸ tån kho.
- øng tríc vµ tr¶ tríc: Lµ nh÷ng kho¶n øng vµ thanh to¸n
tríc cho c¸c nhµ cung øng theo hîp ®ång kinh doanh, c¸c
kho¶n t¹m øng kh¸c.
- C¸c kho¶n ph¶i thu: Bao gåm:
+ Ph¶i thu tõ kh¸ch hµng: Thanh to¸n víi ngêi mua,
trong kinh doanh hiÖn ®¹i nî ph¶i thu tõ kh¸ch hµng lµ
nh÷ng kho¶n nî cã nguån gèc tõ viÖc b¸n hµng hoÆc cung
øng dÞch vô vµ c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c nh h¹ gi¸ chiÕt
khÊu, gi¶m gi¸ c¸c kho¶n ph¶i thu.
+ Ph¶i thu néi bé: C¸c kho¶n t¹m øng cho c¸c c¸n bé
c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp.
- §Çu t tµi chÝnh ng¾n h¹n: Gåm c¸c cæ phiÕu, tr¸i
phiÕu th¬ng phiÕu ng¾n h¹n mµ doanh nghiÖp ®· mua
nh»m môc ®Ých sinh lêi tõ viÖc thu lîi tøc, cæ tøc vµ gi¸ trÞ
chøng kho¸n ng¾n h¹n. Nh÷ng tµi s¶n nµy còng xem nh tiÒn
cã thÓ sö dông ngay ®îc v× qua thÞ trêng chøng kho¸n cÊp
II ta cã thÓ chuyÓn nhîng ®Ó thu tiÒn vµ bÊt cø lóc nµo.
- Chi sù nghiÖp: lµ nh÷ng kho¶n chi mét lÇn nhng ®îc
ph©n bæ cho nhiÒu thêi kú kh¸c nhau.
§Æc ®iÓm næi bËt nhÊt cña vèn lu ®éng lµ tham gia
trùc tiÕp vµ hoµn toµn kh«ng ngõng, lu«n lu«n thay ®æi
h×nh th¸i biÓu hiÖn. Qu¸ tr×nh thay ®æi h×nh th¸i biÓu
hiÖn cña vèn lu ®éng g¾n liÒn víi mua b¸n hµng ho¸ vµ s¶n
phÈm dÞch vô cña doanh nghiÖp vµ do ®ã t¹o nªn qu¸ tr×nh
5
vËn ®éng cña vèn trong kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp th-
¬ng m¹i ho¹t ®éng trong lÜnh vùc lu th«ng hµng ho¸, sù
vËn ®äng cña vèn tr¶i qua hai giai ®o¹n:
+ Giai ®o¹n 1: Doanh nghiÖp ph¶i øng ra mét sè lîng
tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó mua vËt t hµng ho¸ tõ nhiÒu nguån kh¸c
nhau vÒ dù tr÷. VL§ ®îc chuyÓn tõ h×nh th¸i tiÒn tÖ sang
h×nh th¸i hµng ho¸.
+ Giai ®o¹n 2: Doanh nghiÖp dïng hµng ho¸ dù tr÷ b¸n
cho kh¸ch hµng ®Ó thu tiÒn vÒ vèn tõ h×nh th¸i hµng ho¸
®îc chuyÓn sang h×nh th¸i tiÒn tÖ.
Trong cïng mét thêi ®iÓm vèn lu ®éng tån t¹i díi c¶ hai
h×nh th¸i. Còng do vèn lu ®éng lu«n vËn ®éng nªn kÕt cÊu
cña vèn lu ®éng lu«n biÕn ®æi vµ ph¶n ¸nh sù vËn ®éng
kh«ng ngõng cña ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2. Ph©n lo¹i vèn lu ®éng
§Ó ph©n lo¹i vèn lu ®éng ta cã thÓ dùa vµo mét sè chØ
tiªu sau:
a) Dùa vµo sù vËn ®éng cña vèn trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh: VL§ ®îc chia lµm 3 phÇn: Vèn lu ®éng
trong kh©u dù tr÷, VL§ trong kh©u lu th«ng, VL§ trong
kh©u s¶n xuÊt.
- VL§ trong kh©u dù tr÷: §èi víi c¸c doanh nghiÖp dÞch
vô VL§ trong kh©u dù tr÷ bao gåm: Vèn dù tr÷ vËt liÖu,
nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ nh»m ®¶m b¶o ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh thêng
xuyªn, liªn tôc.
6
- VL§ trong kh©u s¶n xuÊt: Trong doanh nghiÖp th¬ng
m¹i vµ doanh nghiÖp dÞch vô kh«ng mang tÝnh chÊt s¶n
xuÊt th× kh«ng cã vèn lu ®éng vËn ®éng ë kh©u nµy. §èi
víi c¸c doanh nghiÖp dÞch vô mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt VL§
nµy bao gåm:
+ Vèn vÒ s¶n phÈm dë dang ®ang chÕ t¹o: lµ gi¸ trÞ
s¶n phÈm dë dµng dïng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, x©y dùng
hoÆc ®ang n»m trªn c¸c ®Þa ®iÓm lµm viÖc ®îi chÕ biÕn
tiÕp, chi phÝ trång trät dë dang...
+ Vèn b¸n thµnh phÈm tù chÕ: còng lµ gi¸ trÞ c¸c s¶n
phÈm dë dang nhng kh¸c s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o ë chç ®·
hoµn thµnh giai ®o¹n chÕ biÕn nhÊt ®Þnh.
+ Vèn vµ phÝ tæn ®îi ph©n bæ (chi phÝ tr¶ tríc) lµ
nh÷ng phÝ tæn chi ra trong kú, nhng cã t¸c dông cho nhiÒu
kú s¶n xuÊt v× thÕ cha tÝnh hÕt vµo gi¸ thµnh mµ sÏ tÝnh
vµo gi¸ thµnh c¸c kú sau:
- VL§ trong kh©u lu th«ng bao gåm:
+ Vèn thµnh phÈm biÓu hiÖn b»ng tiÒn sè s¶n phÈm ®·
nhËp kho vµ chuÈn bÞ c¸c c«ng t¸c tiªu thô.
+ Vèn b»ng tiÒn bao gåm tiÒn mÆt t¹i quü, tiÒn ®ang
chuyÓn vµ tiÒn göi ng©n hµng.
+ Vèn thanh to¸n lµ nh÷ng kho¶n ph¶i thu t¹m øng ph¸t
sinh trong qu¸ tr×nh mua b¸n vËt t hµng ho¸ hoÆc thanh
to¸n néi bé. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cã thÓ thÊy vèn n»m
trong qu¸ tr×nh dù tr÷ nguyªn vËt liÖu vµ vèn n»m trong
kh©u lu th«ng kh«ng tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt. Ph¶i
7
chó ý t¨ng khèi lîng s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o víi møc hîp lý
v× sè vèn nµy tham gia trùc tiÕp vµo viÖc t¹o nªn gi¸ trÞ
míi.
b) Ph©n lo¹i theo h×nh th¸i biÓu hiÖn: VL§ ®îc chia lµm
2 lo¹i
- VËt t hµng ho¸: lµ c¸c kho¶n vèn lu ®éng cã h×nh th¸i
biÓu hiÖn b»ng hiÖn vËt cô thÓ nh nguyªn nhiªn liÖu, s¶n
phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm, thµnh phÈm...
- Vèn b»ng tiÒn.
c) Ph©n lo¹i theo nguån h×nh thµnh vµ quyÒn së h÷u:
- Vèn chñ së h÷u: gåm 3 phÇn:
+ Vèn ®ãng gãp cña c¸c chñ ®Çu t ®Ó më réng hoÆc
thµnh lËp doanh nghiÖp. Chñ së h÷u doanh nghiÖp cã thÓ lµ
nhµ níc, c¸ nh©n hoÆc c¸c tæ chøc tham gia liªn doanh, c¸c
cæ ®«ng mua hoÆc n¾m gi÷ cæ phiÕu. BÊt kú mét doanh
nghiÖp nµo khi míi thµnh lËp ph¶i cã ®ñ vèn ph¸p ®Þnh.
Trong mçi lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c nhau th×
VL§ cña doanh nghiÖp lµ kh¸c nhau. Ngoµi ra doanh nghiÖp
cßn cã sè vèn ®iÒu lÖ, ®©y lµ sè vèn thùc cã cña doanh
nghiÖp vµ sè vèn nµy ph¶i lín h¬n hoÆc b»ng sè vèn ph¸p
®Þnh.
+ Vèn ®îc bæ sung tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp: Sau mçi kú s¶n xuÊt kinh doanh,
doanh nghiÖp sÏ x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ kinh doanh cña kú
®ã. Mét phÇn lîi nhuËn sau thuÕ ®îc chia cho c¸c ®èi tîng
liªn quan. Mét phÇn kh¸c ®îc bæ sung vµo vèn kinh doanh
8
mµ chñ yÕu lµ vèn lu ®éng vµ ®©y lµ mét bé phËn cña vèn
chñ së h÷u.
+ C¸c kho¶n chªnhlÖch do ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n, chªnh
lÖch tØ gi¸ cha xö lý vµ c¸c quü ®îc h×nh thµnh trong ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh quü phóc lîi quü ®Çu t ph¸t
triÓn s¶n xuÊt kinh doanh.
Nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc vèn ho¹t ®éng lµ do nhµ n-
íc cÊp ngay tõ khi míi thµnh lËp trªn c¬ së b¶o toµn vµ ph¸t
triÓn vèn.
- Vèn vay: Víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ nh hiÖn nay, quy m«
kinh doanh ngµy nay cã xu híng më réng, nhu cÇu sö dông
vèn ngµy cµng ph¸t triÓn.
Do vËy nguån vèn chñ së h÷u chØ ®¸p øng phÇn nµo
nhu cÇu vèn kinh doanh. §Ó cã ®ñ vèn trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng t¹o ra cho
m×nh nguån vèn ®Ó kinh doanh. Mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu
nhÊt lµ ®i vay vèn. H×nh thøc ®i vay cña doanh nghiÖp lµ:
Vay ng©n hµng, vay c¸c tæ chøc kinh tÕ hoÆc cña c¸c c¸
nh©n hay vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông nh»m t¹o ra mét l-
îng vèn cao h¬n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn khi thùc hiÖn
hîp ®ång phï hîp víi lîi Ých kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ
kh«ng tr¸i víi ph¸p luËt.
Víi mçi h×nh thøc vay vèn l¹i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn x©y
dùng rµng buéc kh¸c nhau. NÕu doanh nghiÖp vay cña tæ
chøc tÝn dông ng©n hµng th× ®iÒu kiÖn ®Ó xÐt vèn vay lµ
doanh nghiÖp ph¶i lµm ¨n cã l·i, cã tµi s¶n thÕ chÊp mµ sè
9
tµi s¶n nµy cha ®em ra thÕ chÊp. Sau 1 chu kú hoÆc mét
kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i hoµn tr¶ tiÒn
vay vèn.
Ngoµi viÖc vay vèn cña tæ chøc tÝn dông, cña ng©n
hµng, c¸ nh©n qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu, cßn xuÊt hiÖn
viÖc vay vèn lÉn nhau mµ thùc chÊt lµ chiÕm dông vèn lÉn
nhau. Nh vËy viÖc vay vèn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, n¾m
b¾t ®îc c¬ héi kinh doanh vµ ph¸t triÓn lîi nhuËn cho doanh
nghiÖp.
- Vèn liªn doanh: Ngoµi vèn tù cã, vèn vay doanh nghiÖp
cã thÓ huy ®éng thªm b»ng h×nh thøc gãp vèn liªn doanh,
víi h×nh thøc nhËn gãp vèn liªn doanh tøc lµ doanh nghiÖp
cïng hîp t¸c víi nhau trong vÊn ®Ò kinh doanh nh»m môc
®Ých hai bªn cïng cã lîi.
- Vèn kh¸c: Trªn thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh cã
nh÷ng kho¶n ph¶i tr¶ ph¶i nép: nh nî ph¶i tr¶ ngêi b¸n, ph¶i
tr¶ néi bé, thuÕ vµ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch nhng cha ®Õn
kú ph¶i tr¶, nh÷ng kho¶n ngêi mua ph¶i tr¶ tiÒn tríc, tiÒn l-
¬ng, tiÒn b¶o hiÓm, y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn...
Nh÷ng kho¶n nµy ®îc coi nh lµ vèn tù cã cña doanh
nghiÖp mÆc dï doanh nghiÖp kh«ng cã quyÒn së h÷u,
nh÷ng vÉn ®îc quyÒn sö dông t¹m thêi vµo ho¹t ®éng kinh
doanh mµ kh«ng ph¶i tr¶ bÊt kú mét kho¶n ký göi nµo.
Víi c¸c ph©n lo¹i vèn nh trªn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
viÖc qu¶n lý vèn mµ doanh nghiÖp n¾m gi÷ ®ång thêi cho
thÊy quy m« cña tõng lo¹i vèn ®Ó tõ ®ã cã kÕ ho¹ch khai
10
th¸c mét c¸ch chñ ®éng, tÝch cùc gãp phÇn n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông VL§ cña doanh nghiÖp.
d) KÕt cÊu vèn lu ®éng
KÕt cÊu VL§ thùc chÊt lµ tØ träng tõng kho¶n vèn trong
tæng nguån VL§ cña doanh nghiÖp. Th«ng qua kÕt cÊu cña
VL§ cho thÊy sù ph©n bæ cña vèn trong tõng giai ®o¹n lu©n
chuyÓn hoÆc trong tõng nguån vèn, tõ ®ã doanh nghiÖp x¸c
®Þnh ®îc ph¬ng híng vµ träng ®iÓm qu¶n lý vèn nh»m ®¸p
øng kÞp thêi ®èi víi tõng thêi kú kinh doanh. KÕt cÊu cña
VL§ chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè nh: ®Æc ®iÓm
ngµnh nghÒ kinh doanh, tr×nh ®é tæ chøc. V× vËy trong
doanh nghiÖp kh¸c nhau th× kÕt cÊu vèn lu ®éng còng kh¸c
nhau, nã phô thuéc vµo c¸c nhãm nh©n tè sau:
- Nhãm nh©n tè vÒ mua s¾m vËt t vµ tiªu thô s¶n
phÈm: C¸c doanh nghiÖp hµng n¨m ph¶i sö dông nhiÒu lo¹i
vËt t kh¸c nhau. NÕu kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ
c¸c ®¬n vÞ b¸n hµng xa hoÆc gÇn, kú h¹n b¸n hµng, chñng
lo¹i, sè lîng vµ gi¸ c¶ phï hîp víi yªu cÇu th× cã sù thay ®æi
®Õn tû träng VL§ bá vµo kh©u dù tr÷.
§iÒu kiÖn tiªu thô s¶n phÈm còng ¶nh hëng nhÊt ®Þnh
®Õn kÕt cÊu VL§. Khèi lîng tiªu thô s¶n phÈm mçi lÇn nhiÒu
hay Ýt, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi c¸c ®¬n vÞ
mua hµng dµi hay ng¾n ®Òu trùc tiÕp ¶nh hëng tíi tû träng
thµnh phÈm vµ hµng ho¸ xuÊt ra nhê ng©n hµng thu hé.
- Nhãm nh©n tè vÒ mÆt thanh to¸n: NÕu sö dông ph-
¬ng thøc thanh to¸n hîp lý, gi¶i quyÕt thanh to¸n kÞp thêi
11
th× tØ träng vèn trong kh©u lu th«ng sÏ thay ®æi. §Æc biÖt
trong x©y l¾p viÖc sö dông c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh¸c
nhau tæ chøc thñ tôc thanh to¸n, t×nh h×nh chÊp hµnh kû
luËt thanh to¸n cã ¶nh hëng nhiÒu ®Õn tû träng vèn bá vµo
kh©u s¶n xuÊt vµ kh©u lu th«ng.
Ngoµi c¸c nh©n tè nªu trªn, kÕt cÊu VL§ cßn lÖ thuéc
vµo tÝnh chÊt thêi vô s¶n xuÊt, tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lý
doanh nghiÖp. T×m hiÓu thµnh phÇn còng nh nghiªn cøu kÕt
cÊu néi dung vèn lu ®éng lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi viÖc sö
dông chÝnh x¸c vµ cã hiÖu qu¶ sè vèn ®ã trong mçi doanh
nghiÖp.
3. Vai trß cña vèn lu ®éng
Vèn lu ®éng ®îc coi lµ nguån lùc quan träng nhÊt trong
doanh nghiÖp. Vèn lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt kh«ng thÓ thiÕu ®èi
víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Tríc hÕt vèn lµ
®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®Ó doanh nghiÖp thùc hiÖn thñ tôc
ph¸p lý thµnh lËp. TiÕp theo khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt kinh
doanh ph¶i cã vèn ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ
VL§ phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Víi sù c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ ngµy cµng khèc liÖt
th× vèn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt
b¹i cña doanh nghiÖp. NÕu thõa nhËn vèn doanh nghiÖp
kh«ng thÓ chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh, còng nh
kh«ng thÓ më réng quy m« vµ khi ®ã doanh nghiÖp sÏ bÞ
c¹nh tranh bëi c¸c ®èi thñ kh¸c m¹nh h¬n, nh vËy quy m«
kinh doanh sÏ bÞ thu hÑp thËm chÝ dÉn tíi ph¸ s¶n.
12
VL§ cßn lµ c«ng cô ph¶n ¸nh vµ ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng cña hµng ho¸, còng nh ph¶n ¸nh vµ kiÓm tra qu¸
tr×nh mua s¾m, dù tr÷ b¸n hµng cña doanh nghiÖp. MÆt
kh¸c vèn lu ®éng lu©n chuyÓn nhanh hay chËm cßn ph¶n
¸nh thêi gian lu thong cã hîp lý hay kh«ng. Do ®ã th«ng qua
t×nh h×nh lu©n chuyÓn VL§ cña doanh nghiÖp, c¸c nhµ
hµng qu¶n doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ kÞp thêi ®èi víi
c¸c mÆt hµng mua s¾m dù tr÷ s¶n xuÊt vµ tiªu thô cña
doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ sö dông vèn ¶nh hëng tíi kÕt qu¶
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú, do vËy viÖc qu¶n
lý vèn cã ý nghÜa quan träng. Sö dông vèn hîp lý sÏ cho
phÐp khai th¸c tèi ®a n¨ng lùc ho¹t ®éng cña TSL§ gãp
phÇn h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh, t¨ng lîi nhuËn cho doanh
nghiÖp.
Tãm l¹i VL§ cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i, viÖc t×m
hiÓu vµ nghiªn cøu vÊn ®Ò sö dông vèn lu ®éng lµ vÊn ®Ò
cÇn thiÕt nh»m ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p tèi u phôc vô cho
chiÕn lîc kinh doanh trong doanh nghiÖp.
II. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu
®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp
th¬ng m¹i
1. HiÖu qu¶ kinh doanh
HiÖu qu¶ kinh doanh ®îc hiÓu lµ chØ tiªu chÊt lîng ph¶n
¸nh mèi t¬ng quan so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®îc theo môc
tiªu ®· x¸c ®Þnh víi chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã.
Trong qu¸ tr×nh kinh doanh nÕu chi phÝ bá ra Ýt nhng kÕt
13
qu¶ thu ®îc l¹i cao th× cã nghÜa hiÖu qu¶ kinh doanh tèt vµ
ngîc l¹i.
§Ó ho¹t ®éng, doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i cã c¸c môc
tiªu hµnh ®éng cña m×nh trong tõng thêi kú, ®ã cã thÓ lµ
c¸c môc tiªu x· héi còng cã thÓ lµ c¸c môc tiªu kinh tÕ cña
chñ doanh nghiÖp vµ doanh nghiÖp lu«n t×m c¸ch ®Ó ®¹t
c¸c môc tiªu ®ã víi chi phÝ thÊp nhÊt ®ã lµ hiÖu qu¶.
HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc thÓ hiÖn
trªn hai khÝa c¹nh sau:
HiÖu qu¶ x· héi: ThÓ hiÖn sù ®ãng gãp cña doanh
nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi
nh t¨ng cêng c¸c kho¶n phóc lîi t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho
nÒn kinh tÕ quèc d©n.
HiÖu qu¶ kinh doanh lµ hiÖu qu¶ chØ xÐt trªn ph¬ng
diÖn kinh tÕ cña ho¹t ®éng kinh doanh. Nã m« t¶ mèi t¬ng
quan gi÷a lîi Ých kinh tÕ mµ doanh nghiÖp ®¹t ®îc víi chi
phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc lîi Ých ®ã. HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mèi
quan t©m hµng ®Çu cña doanh nghiÖp vµ chñ doanh
nghiÖp.
HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chØ tiªu chÊt lîng quan träng ph¶n
¸nh mèi quan hÖ ®¹t ®îc gi÷a kÕt qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ vµ
chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã:
HiÖu qu¶ =
KÕt qu¶ cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh th«ng thêng lµ ®¹t ®îc doanh thu hoÆc lîi nhuËn
14
trong kú. Chi phÝ cho ho¹t ®éng kinh doanh lµ sè lîng vèn
®Çu t ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã.
2. HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng trong doanh
nghiÖp th¬ng m¹i
Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ ph¶i thêng
xuyªn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng. HiÖu qu¶ sö
dông vèn lu ®éng ph¶n ¸nh t×nh h×nh sö dông VL§ trong
doanh nghiÖp, ®îc thÓ hiÖn b»ng mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶
ho¹t ®éng kinh doanh víi sè vèn lu ®éng ®Çu t cho ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
HiÖu qu¶ sö dông VL§ =
Nh ta ®· biÕt VL§ tiÕp diÔn kh«ng ngõng, lÆp ®i lÆp l¹i
cã tÝnh chÊt chu kú gäi lµ chu chuyÓn VL§, thêi gian cña mét
kú lu©n chuÈn biÓu thÞ tèc ®é chu chuÈn VL§ hay cßn gäi lµ
hiÖu suÊt lu©n chuyÓn VL§.
HiÖu suÊt lu©n chuyÓn VL§ biÓu hiÖn tr×nh ®é nghÖ
thuËt sö dông VL§ trong doanh nghiÖp. Nã thêng biÓu thÞ
qua 2 chØ tiªu. Sè lín lu©n chuyÓn VL§ trong kú vµ sè ngµy
®Ó hoµn thµnh mét lÇn lu©n chuyÓn cßn gäi lµ kú lu©n
chuyÓn b×nh qu©n).
Sö dông hiÖu qu¶ VL§ mang tÝnh cÊp thiÕt ®èi víi sù tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. VL§ lµ mét bé phËn quan
träng cña tæng nguån vèn, lµ yÕu tè kh«ng thÓ cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhÊt lµ trong doanh nghiÖp th¬ng
m¹i. ViÖc sö dông VL§ kh«ng tèt cã thÓ kh«ng thÓ kh«ng
15
b¶o tån ®îc vèn, quy m« bÞ thu hÑp, ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh
t¸i s¶n xuÊt vµ nhu vËy ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ kinh doanh.
VL§ vËn ®éng kh«ng ngõng trong c¸c giai ®o¹n cïng víi
h×nh th¸i biÓu hiÖn phøc t¹p, ®iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh
nghiÖp trong qu¸ tr×nh kinh doanh ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p
qu¶n lý vµ sö dông VL§ thÝch hîp.
3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông VL§
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× VL§ ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp lu«n lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc ®Æt ra. Cã thÓ coi VL§
nh lµ nhùa sèng tuÇn hoµn trong doanh nghiÖp. V× v¹y
doanh nghiÖp muèn ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn ®îc th× VL§
kh«ng thÓ thiÕu vµ ph¶i liªn tôc tuÇn hoµn, liªn tôc lu th«ng.
Mét doanh nghiÖp thiÕu vèn th× kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®îc,
nhng nÕu cã vèn mµ sö dông kÐm hiÖu qu¶, ®Ó mÊt dÇn
®ång vèn th× doanh nghiÖp sÏ ®i vµo bÕ t¾c. §iÒu ®ã nãi
lªn r»ng VL§ cã ý kiÕn sèng cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ
nã cã vai trß tuyÖt ®èi tíi sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp.
Ngµy nay c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng th× yªu cÇu vÒ VL§ lµ lín, nh nguån kinh tÕ thÞ
trêng còng t¹o ra m«i trêng kinh doanh thuËn lîi, gióp doanh
nghiÖp cã thÓ tù chñ vÒ tµi chÝnh cã thÓ huy ®éng vèn tõ
nhiÒu nguån kh¸c nhau. V× vËy mµ vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ®ßi
hái ®ång vèn sö dông vµo kinh doanh ph¶i cã hiÖu qu¶ vµ
hiÖu qu¶ tèi ®a. Trªn gãc ®é tµi chÝnh doanh nghiÖp ph¶i
quan t©m ®Õn chØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông vèn tõ ®ã xem
xÐt t×nh h×nh sö dông VL§ cña doanh nghiÖp ®Ó cã c¸c
16
biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. C¸c chØ tiªu
hiÖu qu¶ bao gåm:
3.1. HÖ sè thanh to¸n:
HÖ sè nµy dïng ®Ó xem xÐt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña
doanh nghiÖp ®èi víi kho¶n ph¶i tr¶ ng¾n h¹n, gåm hÖ sè
thanh to¸n hiÖn t¹i vµ hÖ sè thanh to¸n nhanh.
- HÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn t¹i lµ thíc ®o kh¶
n¨ng cã thÓ tr¶ nî cña doanh nghiÖp, nã chØ ra ph¹m vi quy
m« mµ c¸c yªu s¸ch cña d nî ®îc trang tr¶i b»ng tµi kho¶n lu
®éng cã thÓ chuyÓn thµnh tiÒn trong kú phï hîp víi thêi h¹n
nî ph¶i tr¶:
Error! Bookmark not defined. =
§©y lµ tû lÖ gi÷a TSL§ vµ nî ng¾n h¹n. §ã lµ mét trong
nh÷ng thíc ®o tèt nhÊt ®îc sö dông thêng xuyªn trong ®o l-
êng vÒ søc m¹nh tµi chÝnh. HÖ sè ®ã tr¶ lêi c©u hái: Doanh
nghiÖp cã ®ñ tµi s¶n lu ®éng ®Ó tr¶ c¸c kho¶n nî ng¾n
h¹n kh«ng?
- HÖ sè thanh to¸n nhanh: lµ thíc ®o kh¶ n¨ng tr¶ nî
ngay, kh«ng ®îc dùa vµo b¸n vËt t hay hµng ho¸ (kÓ c¶ s¶n
phÈm) lµ mét ®Æc trng tµi chÝnh quan träng cña doanh
nghiÖp.
ChØ tiªu nµy tr¶ lêi c©u hái: NÕu thu thËp b¸n hµng
kh«ng cßn n÷a th× doanh nghiÖp cã thÓ tr¶ ®îc nî ng¾n
h¹n kh«ng? C¨n cø vµo c¸c nguån tiÒn cã thÓ huy ®éng
nhanh vµ c¸c kho¶n cã thÓ dÔ dµng chuyÓn thanh tiÒn bao
17
gåm: tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng, tiÒn ®ang chuyÓn c¸c
kho¶n ®Çu t chøng kho¸n ng¾n h¹n.
3.2. HÖ sè phôc vô vèn lu ®éng
HÖ sè nµy cho biÕt víi mét ®ång vèn lu ®éng bá ra th×
thu l¹i cho doanh nghiÖp bao nhiªu ®ång doanh thu. BiÓu
hiÖn cña hÖ sè nµy lµ mèi quan hÖ gi÷a doanh thu ®¹t ®îc
trong kú víi VL§ b×nh qu©n sö dông trong kú:
M
HVL§ = _______________________
Trong ®ã:
HVL§ : HÖ sè phôc vô vèn lu ®éng
M: Tæng doanh thu trong kú
: Vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú
V1 ... Vn : Vèn lu ®éng t¹i c¸c thêi ®iÓm kiÓm kª
n : sè thêi ®iÓm kiÓm kª
HÖ sè phôc vô VL§ cµng cao tøc lµ víi 1 ®ång VL§ bá ra
cã thÓ ®em l¹i nhiÒu ®ång doanh thu. Khi ®ã hiÖu qu¶ sö
dông vèn lu ®éng ®îc ®¸nh gi¸ lµ tèt vµ ngîc l¹i.
3.3. Tèc ®é chu chuyÓn VL§
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, sù
tuÇn hoµ cña vèn diÔn ra liªn tôc lÆp ®i lÆp l¹i mang tÝnh
chÊt chu kú gäi lµ chu chuyÓn vèn lu ®éng. Tèc ®é chu
18
chuyÓn VL§ ph¶n ¸nh tæng qu¸t qu¸ tr×nh qu¶n lý, tr×nh
®é chuyªn m«n tæ chøc cña c¸n bé tõ kh©u mua ®Õn kh©u
b¸n.
Thêi gian cña vßng chu chuyÓn VL§ ®îc quyÕt ®Þnh
b»ng tæng sè thêi gian lu th«ng tõ kú tuÇn hoµn nµy ®Õn kú
tuÇn hoµn tiÕp theo. Thêi gian cña vßng chu chuyÓn vèn
cµng ng¾n th× tèc ®é chu chuyÓn vèn cµng nhanh vµ ngîc
l¹i.
Tèc ®é chu chuyÓn VL§ ®îc thÓ hiÖn th«ng qua 2 chØ
tiªu sau:
- Sè vßng chu chuyÓn VL§
MGV
L = ________________
Trong ®ã: L : sè vßng chu chuyÓn VL§ trong kú
MGV : Tæng møc doanh thu trong kú theo gi¸ vèn
: Vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú.
ChØ tiªu nµy cµng lín chøng tá r»ng sè vèn lu ®éng chu
chuyÓn cµng nhanh, ho¹t ®éng kinh doanh ®îc ®¸nh gi¸ lµ
tèt.
- Sè ngµy chu chuyÓn vèn lu ®éng ph¶n ¸nh ®é dµi mét
vßng quay cña VL§, chØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo sè
ngµy quy íc trong kú vµ tæng sè vßng quay trong kú ®ã.
N = ______________
MGV
19
Trong ®ã: N- Sè ngµy chu chuyÓn VL§
MGV: doanh thu theo gi¸ vèn b×nh qu©n 1 ngµy trong kú.
ChØ tiªu nµy cµng nhá chøng tá VL§ chu chuyÓn cµng
nhanh, tøc lµ hµng ho¸ Ýt bÞ ø ®äng, bé phËn vèn b»ng tiÒn
®îc qu¶n lý chÆt chÏ.
Nh vËy hai chØ tiªu sè vßng vµ sè ngµy chu chuyÓn thùc
chÊt lµ gièng nhau chØ kh¸c nhau vÒ c¸ch thÓ hiÖn. Khi sè
vßng chu chuyÓn VL§ t¨ng th× sè ngµy chu chuyÓn VL§
gi¶m. Nh×n chung vèn lu ®éng quay cµng nhiÒu vßng trong
mét chu kú kinh doanh th× hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng
cµng cao.
3.4. HÖ sè b¶o toµn vèn lu ®éng
B¶o toµn vèn lu ®éng cã nghÜa lµ sau mét thêi gian ho¹t
®éng vèn cña doanh nghiÖp b¶o ®¶m toµn vÑn kh«ng bÞ
th©m hôt, thÊt tho¸t. Nãi c¸ch kh¸c, ®Õn kú kiÓm tra VL§
cña doanh nghiÖp vÉn ®¶m b¶o t¬ng øng víi sè tµi s¶n lu
®éng ban ®Çu theo thêi gi¸ hiÖn t¹i.
B¶o toµn vµ ph¸t triÓn VL§ lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu
quan träng ®èi víi tõng doanh nghiÖp, nã quyÕt ®Þnh ®Õn
sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn VL§ trong doanh nghiÖp chÞu t¸c
®éng cña nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau, nh÷ng nh©n tè xÊu cã
thÓ lµm gi¶m VL§ vµ lµm ¶nh hëng tíi quy m« kinh doanh.
ChÝnh v× ®iÒu nµy mµ viÖc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn trë
thµnh nguyªn t¾c b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc
20
Trong nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn ®êng lèi ph¸t triÓn
kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ
thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã sù
biÕn ®æi s©u s¾c vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Níc ta ®ang b¾t
®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ th× nhu cÇu
vÒ vèn cµng trë nªn cÊp b¸ch h¬n. Nhng khi ®· cã vèn råi
th× viÖc sö dông vèn nh thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶ còng lµ
vÊn ®Ò rÊt quan träng. ViÖc sö dông vèn tiÕt kiÖm vµ cã
hiÖu qu¶ ®îc coi lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp.
Ngµy nay mét doanh nghiÖp muèn ®øng v÷ng trªn thÞ
trêng ®ßi hái doanh nghiÖp ®ã ph¶i biÕt sö dông vèn triÖt
®Ó vµ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh
doanh mµ ®Æc biÖt lµ vèn lu ®éng. Vèn lu ®éng lµ bé phËn
rÊt quan träng trong vèn s¶n xuÊt kinh doanh vµ nã thêng
chiÕm tû träng rÊt lín ë nh÷ng doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Cã
thÓ nãi trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i vèn lu ®éng lµ bé
phËn sinh lêi nhiÒu nhÊt. ChØ khi nµo doanh nghiÖp ho¹t
®éng cã hiÖuqu¶ th× doanh nghiÖp ®ã míi cã vèn ®Ó t¸i
®Çu t gi¶n ®¬n vµ t¸i ®Çu t më réng nh»m ®em l¹i lîi
nhuËn ngµy cµng cao cho doanh nghiÖp trong hµnh lang
ph¸p lý vÒ tµi chÝnh vµ tÝn dông mµ nhµ níc ®· quy ®Þnh.
ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh
doanh nãi chung vµ vèn lu ®éng nãi riªng cã ý nghÜa hÕt
søc quan träng, lµ sù sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp khi
1
t×m chç ®øng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Do ®ã viÖc
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®ang lµ vÊn ®Ò bøc thiÕt
®Æt ra ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh
phÇn kinh tÕ.
Trong thùc tÕ hiÖn nay ë ViÖt Nam hiÖu qu¶ sö dông vèn
lµ mét vÊn ®Ò ®ang ®îc quan t©m. Nh×n chung hiÖu qu¶
sö dông c¸c nguån tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt
Nam ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cßn ®ang ë møc
thÊp so víi c¸c doanh nghiÖp trªn thÕ giíi. NÕu chóng ta
kh«ng cã gi¶i ph¸p kÞp thêi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
c¸c nguån tµi chÝnh th× c¸c doanh nghiÖp sÏ khã ®øng
v÷ng ®îc trong m«i trêng c¹nh tranh quèc tÕ vµ sÏ dÉn ®Õn
nguy c¬ tôt hËu.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, qua thêi
gian thùc tËp t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu m¸y Hµ Néi ®îc sù
gióp ®ì tËn t×nh cña gi¸o viªn híng dÉn cïng tËp thÓ c¸n bé
c«ng nh©n viªn trong c«ng ty, t«i xin m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét
sè ý kiÕn th«ng qua ®ã nghiªn cøu: “C¸c biÖn ph¸p nh»m
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng t¹i C«ng ty xuÊt
nhËp khÈu m¸y Hµ Néi”.
§Ò tµi nghiªn cøu gåm 3 phÇn:
Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn lu ®éng vµ
hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng trong doanh nghiÖp th-
¬ng m¹i.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng
t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu m¸y Hµ Néi.
2
Ch¬ng III: C¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông vèn lu ®éng t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu
m¸y Hµ Néi.
3
Ch¬ng I
mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn lu ®éng vµ hiÖu qu¶ sö
dông vèn lu ®éng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i
I. Vèn lu ®éng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i
1. Kh¸i niÖm vÒ vèn lu ®éng
Vèn lu ®éng lµ mét bé phËn cña vèn s¶n xuÊt lµ biÓu
hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n lu ®éng vµ vèn lu
th«ng ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt cña
doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh b×nh thêng.
Tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng tµi s¶n tiÒn
tÖ hoÆc cã thÓ chuyÓn thµnh tiÒn tÖ trong chu kú kinh
doanh. Nã bao gåm:
- Vèn b»ng tiÒn, bao gåm:
+ TiÒn mÆt t¹i quü (gåm c¶ ng©n phiÕu)
+ TiÒn göi ng©n hµng
+ TiÒn ®ang chuyÓn
- Hµng tån kho: C¸c lo¹i tµi s¶n hµng tån kho ®îc ph©n
lo¹i theo vËt t cña quy tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp
th¬ng m¹i bao gåm:
+ Hµng tån kho
+ Hµng ®ang ®i trªn ®êng
+ Hµng göi b¸n
4
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tµi s¶n hµng tån kho cßn
bao gåm c¶ phÇn dù phßng gi¶m gi¸ hµng ho¸ tån kho.
- øng tríc vµ tr¶ tríc: Lµ nh÷ng kho¶n øng vµ thanh to¸n
tríc cho c¸c nhµ cung øng theo hîp ®ång kinh doanh, c¸c
kho¶n t¹m øng kh¸c.
- C¸c kho¶n ph¶i thu: Bao gåm:
+ Ph¶i thu tõ kh¸ch hµng: Thanh to¸n víi ngêi mua,
trong kinh doanh hiÖn ®¹i nî ph¶i thu tõ kh¸ch hµng lµ
nh÷ng kho¶n nî cã nguån gèc tõ viÖc b¸n hµng hoÆc cung
øng dÞch vô vµ c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c nh h¹ gi¸ chiÕt
khÊu, gi¶m gi¸ c¸c kho¶n ph¶i thu.
+ Ph¶i thu néi bé: C¸c kho¶n t¹m øng cho c¸c c¸n bé
c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp.
- §Çu t tµi chÝnh ng¾n h¹n: Gåm c¸c cæ phiÕu, tr¸i
phiÕu th¬ng phiÕu ng¾n h¹n mµ doanh nghiÖp ®· mua
nh»m môc ®Ých sinh lêi tõ viÖc thu lîi tøc, cæ tøc vµ gi¸ trÞ
chøng kho¸n ng¾n h¹n. Nh÷ng tµi s¶n nµy còng xem nh tiÒn
cã thÓ sö dông ngay ®îc v× qua thÞ trêng chøng kho¸n cÊp
II ta cã thÓ chuyÓn nhîng ®Ó thu tiÒn vµ bÊt cø lóc nµo.
- Chi sù nghiÖp: lµ nh÷ng kho¶n chi mét lÇn nhng ®îc
ph©n bæ cho nhiÒu thêi kú kh¸c nhau.
§Æc ®iÓm næi bËt nhÊt cña vèn lu ®éng lµ tham gia
trùc tiÕp vµ hoµn toµn kh«ng ngõng, lu«n lu«n thay ®æi
h×nh th¸i biÓu hiÖn. Qu¸ tr×nh thay ®æi h×nh th¸i biÓu
hiÖn cña vèn lu ®éng g¾n liÒn víi mua b¸n hµng ho¸ vµ s¶n
phÈm dÞch vô cña doanh nghiÖp vµ do ®ã t¹o nªn qu¸ tr×nh
5
vËn ®éng cña vèn trong kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp th-
¬ng m¹i ho¹t ®éng trong lÜnh vùc lu th«ng hµng ho¸, sù
vËn ®äng cña vèn tr¶i qua hai giai ®o¹n:
+ Giai ®o¹n 1: Doanh nghiÖp ph¶i øng ra mét sè lîng
tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó mua vËt t hµng ho¸ tõ nhiÒu nguån kh¸c
nhau vÒ dù tr÷. VL§ ®îc chuyÓn tõ h×nh th¸i tiÒn tÖ sang
h×nh th¸i hµng ho¸.
+ Giai ®o¹n 2: Doanh nghiÖp dïng hµng ho¸ dù tr÷ b¸n
cho kh¸ch hµng ®Ó thu tiÒn vÒ vèn tõ h×nh th¸i hµng ho¸
®îc chuyÓn sang h×nh th¸i tiÒn tÖ.
Trong cïng mét thêi ®iÓm vèn lu ®éng tån t¹i díi c¶ hai
h×nh th¸i. Còng do vèn lu ®éng lu«n vËn ®éng nªn kÕt cÊu
cña vèn lu ®éng lu«n biÕn ®æi vµ ph¶n ¸nh sù vËn ®éng
kh«ng ngõng cña ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2. Ph©n lo¹i vèn lu ®éng
§Ó ph©n lo¹i vèn lu ®éng ta cã thÓ dùa vµo mét sè chØ
tiªu sau:
a) Dùa vµo sù vËn ®éng cña vèn trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh: VL§ ®îc chia lµm 3 phÇn: Vèn lu ®éng
trong kh©u dù tr÷, VL§ trong kh©u lu th«ng, VL§ trong
kh©u s¶n xuÊt.
- VL§ trong kh©u dù tr÷: §èi víi c¸c doanh nghiÖp dÞch
vô VL§ trong kh©u dù tr÷ bao gåm: Vèn dù tr÷ vËt liÖu,
nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ nh»m ®¶m b¶o ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh thêng
xuyªn, liªn tôc.
6
- VL§ trong kh©u s¶n xuÊt: Trong doanh nghiÖp th¬ng
m¹i vµ doanh nghiÖp dÞch vô kh«ng mang tÝnh chÊt s¶n
xuÊt th× kh«ng cã vèn lu ®éng vËn ®éng ë kh©u nµy. §èi
víi c¸c doanh nghiÖp dÞch vô mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt VL§
nµy bao gåm:
+ Vèn vÒ s¶n phÈm dë dang ®ang chÕ t¹o: lµ gi¸ trÞ
s¶n phÈm dë dµng dïng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, x©y dùng
hoÆc ®ang n»m trªn c¸c ®Þa ®iÓm lµm viÖc ®îi chÕ biÕn
tiÕp, chi phÝ trång trät dë dang...
+ Vèn b¸n thµnh phÈm tù chÕ: còng lµ gi¸ trÞ c¸c s¶n
phÈm dë dang nhng kh¸c s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o ë chç ®·
hoµn thµnh giai ®o¹n chÕ biÕn nhÊt ®Þnh.
+ Vèn vµ phÝ tæn ®îi ph©n bæ (chi phÝ tr¶ tríc) lµ
nh÷ng phÝ tæn chi ra trong kú, nhng cã t¸c dông cho nhiÒu
kú s¶n xuÊt v× thÕ cha tÝnh hÕt vµo gi¸ thµnh mµ sÏ tÝnh
vµo gi¸ thµnh c¸c kú sau:
- VL§ trong kh©u lu th«ng bao gåm:
+ Vèn thµnh phÈm biÓu hiÖn b»ng tiÒn sè s¶n phÈm ®·
nhËp kho vµ chuÈn bÞ c¸c c«ng t¸c tiªu thô.
+ Vèn b»ng tiÒn bao gåm tiÒn mÆt t¹i quü, tiÒn ®ang
chuyÓn vµ tiÒn göi ng©n hµng.
+ Vèn thanh to¸n lµ nh÷ng kho¶n ph¶i thu t¹m øng ph¸t
sinh trong qu¸ tr×nh mua b¸n vËt t hµng ho¸ hoÆc thanh
to¸n néi bé. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cã thÓ thÊy vèn n»m
trong qu¸ tr×nh dù tr÷ nguyªn vËt liÖu vµ vèn n»m trong
kh©u lu th«ng kh«ng tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt. Ph¶i
7
chó ý t¨ng khèi lîng s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o víi møc hîp lý
v× sè vèn nµy tham gia trùc tiÕp vµo viÖc t¹o nªn gi¸ trÞ
míi.
b) Ph©n lo¹i theo h×nh th¸i biÓu hiÖn: VL§ ®îc chia lµm
2 lo¹i
- VËt t hµng ho¸: lµ c¸c kho¶n vèn lu ®éng cã h×nh th¸i
biÓu hiÖn b»ng hiÖn vËt cô thÓ nh nguyªn nhiªn liÖu, s¶n
phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm, thµnh phÈm...
- Vèn b»ng tiÒn.
c) Ph©n lo¹i theo nguån h×nh thµnh vµ quyÒn së h÷u:
- Vèn chñ së h÷u: gåm 3 phÇn:
+ Vèn ®ãng gãp cña c¸c chñ ®Çu t ®Ó më réng hoÆc
thµnh lËp doanh nghiÖp. Chñ së h÷u doanh nghiÖp cã thÓ lµ
nhµ níc, c¸ nh©n hoÆc c¸c tæ chøc tham gia liªn doanh, c¸c
cæ ®«ng mua hoÆc n¾m gi÷ cæ phiÕu. BÊt kú mét doanh
nghiÖp nµo khi míi thµnh lËp ph¶i cã ®ñ vèn ph¸p ®Þnh.
Trong mçi lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c nhau th×
VL§ cña doanh nghiÖp lµ kh¸c nhau. Ngoµi ra doanh nghiÖp
cßn cã sè vèn ®iÒu lÖ, ®©y lµ sè vèn thùc cã cña doanh
nghiÖp vµ sè vèn nµy ph¶i lín h¬n hoÆc b»ng sè vèn ph¸p
®Þnh.
+ Vèn ®îc bæ sung tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp: Sau mçi kú s¶n xuÊt kinh doanh,
doanh nghiÖp sÏ x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ kinh doanh cña kú
®ã. Mét phÇn lîi nhuËn sau thuÕ ®îc chia cho c¸c ®èi tîng
liªn quan. Mét phÇn kh¸c ®îc bæ sung vµo vèn kinh doanh
8
mµ chñ yÕu lµ vèn lu ®éng vµ ®©y lµ mét bé phËn cña vèn
chñ së h÷u.
+ C¸c kho¶n chªnhlÖch do ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n, chªnh
lÖch tØ gi¸ cha xö lý vµ c¸c quü ®îc h×nh thµnh trong ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh quü phóc lîi quü ®Çu t ph¸t
triÓn s¶n xuÊt kinh doanh.
Nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc vèn ho¹t ®éng lµ do nhµ n-
íc cÊp ngay tõ khi míi thµnh lËp trªn c¬ së b¶o toµn vµ ph¸t
triÓn vèn.
- Vèn vay: Víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ nh hiÖn nay, quy m«
kinh doanh ngµy nay cã xu híng më réng, nhu cÇu sö dông
vèn ngµy cµng ph¸t triÓn.
Do vËy nguån vèn chñ së h÷u chØ ®¸p øng phÇn nµo
nhu cÇu vèn kinh doanh. §Ó cã ®ñ vèn trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng t¹o ra cho
m×nh nguån vèn ®Ó kinh doanh. Mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu
nhÊt lµ ®i vay vèn. H×nh thøc ®i vay cña doanh nghiÖp lµ:
Vay ng©n hµng, vay c¸c tæ chøc kinh tÕ hoÆc cña c¸c c¸
nh©n hay vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông nh»m t¹o ra mét l-
îng vèn cao h¬n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn khi thùc hiÖn
hîp ®ång phï hîp víi lîi Ých kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ
kh«ng tr¸i víi ph¸p luËt.
Víi mçi h×nh thøc vay vèn l¹i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn x©y
dùng rµng buéc kh¸c nhau. NÕu doanh nghiÖp vay cña tæ
chøc tÝn dông ng©n hµng th× ®iÒu kiÖn ®Ó xÐt vèn vay lµ
doanh nghiÖp ph¶i lµm ¨n cã l·i, cã tµi s¶n thÕ chÊp mµ sè
9
tµi s¶n nµy cha ®em ra thÕ chÊp. Sau 1 chu kú hoÆc mét
kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i hoµn tr¶ tiÒn
vay vèn.
Ngoµi viÖc vay vèn cña tæ chøc tÝn dông, cña ng©n
hµng, c¸ nh©n qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu, cßn xuÊt hiÖn
viÖc vay vèn lÉn nhau mµ thùc chÊt lµ chiÕm dông vèn lÉn
nhau. Nh vËy viÖc vay vèn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, n¾m
b¾t ®îc c¬ héi kinh doanh vµ ph¸t triÓn lîi nhuËn cho doanh
nghiÖp.
- Vèn liªn doanh: Ngoµi vèn tù cã, vèn vay doanh nghiÖp
cã thÓ huy ®éng thªm b»ng h×nh thøc gãp vèn liªn doanh,
víi h×nh thøc nhËn gãp vèn liªn doanh tøc lµ doanh nghiÖp
cïng hîp t¸c víi nhau trong vÊn ®Ò kinh doanh nh»m môc
®Ých hai bªn cïng cã lîi.
- Vèn kh¸c: Trªn thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh cã
nh÷ng kho¶n ph¶i tr¶ ph¶i nép: nh nî ph¶i tr¶ ngêi b¸n, ph¶i
tr¶ néi bé, thuÕ vµ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch nhng cha ®Õn
kú ph¶i tr¶, nh÷ng kho¶n ngêi mua ph¶i tr¶ tiÒn tríc, tiÒn l-
¬ng, tiÒn b¶o hiÓm, y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn...
Nh÷ng kho¶n nµy ®îc coi nh lµ vèn tù cã cña doanh
nghiÖp mÆc dï doanh nghiÖp kh«ng cã quyÒn së h÷u,
nh÷ng vÉn ®îc quyÒn sö dông t¹m thêi vµo ho¹t ®éng kinh
doanh mµ kh«ng ph¶i tr¶ bÊt kú mét kho¶n ký göi nµo.
Víi c¸c ph©n lo¹i vèn nh trªn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
viÖc qu¶n lý vèn mµ doanh nghiÖp n¾m gi÷ ®ång thêi cho
thÊy quy m« cña tõng lo¹i vèn ®Ó tõ ®ã cã kÕ ho¹ch khai
10
th¸c mét c¸ch chñ ®éng, tÝch cùc gãp phÇn n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông VL§ cña doanh nghiÖp.
d) KÕt cÊu vèn lu ®éng
KÕt cÊu VL§ thùc chÊt lµ tØ träng tõng kho¶n vèn trong
tæng nguån VL§ cña doanh nghiÖp. Th«ng qua kÕt cÊu cña
VL§ cho thÊy sù ph©n bæ cña vèn trong tõng giai ®o¹n lu©n
chuyÓn hoÆc trong tõng nguån vèn, tõ ®ã doanh nghiÖp x¸c
®Þnh ®îc ph¬ng híng vµ träng ®iÓm qu¶n lý vèn nh»m ®¸p
øng kÞp thêi ®èi víi tõng thêi kú kinh doanh. KÕt cÊu cña
VL§ chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè nh: ®Æc ®iÓm
ngµnh nghÒ kinh doanh, tr×nh ®é tæ chøc. V× vËy trong
doanh nghiÖp kh¸c nhau th× kÕt cÊu vèn lu ®éng còng kh¸c
nhau, nã phô thuéc vµo c¸c nhãm nh©n tè sau:
- Nhãm nh©n tè vÒ mua s¾m vËt t vµ tiªu thô s¶n
phÈm: C¸c doanh nghiÖp hµng n¨m ph¶i sö dông nhiÒu lo¹i
vËt t kh¸c nhau. NÕu kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ
c¸c ®¬n vÞ b¸n hµng xa hoÆc gÇn, kú h¹n b¸n hµng, chñng
lo¹i, sè lîng vµ gi¸ c¶ phï hîp víi yªu cÇu th× cã sù thay ®æi
®Õn tû träng VL§ bá vµo kh©u dù tr÷.
§iÒu kiÖn tiªu thô s¶n phÈm còng ¶nh hëng nhÊt ®Þnh
®Õn kÕt cÊu VL§. Khèi lîng tiªu thô s¶n phÈm mçi lÇn nhiÒu
hay Ýt, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi c¸c ®¬n vÞ
mua hµng dµi hay ng¾n ®Òu trùc tiÕp ¶nh hëng tíi tû träng
thµnh phÈm vµ hµng ho¸ xuÊt ra nhê ng©n hµng thu hé.
- Nhãm nh©n tè vÒ mÆt thanh to¸n: NÕu sö dông ph-
¬ng thøc thanh to¸n hîp lý, gi¶i quyÕt thanh to¸n kÞp thêi
11
th× tØ träng vèn trong kh©u lu th«ng sÏ thay ®æi. §Æc biÖt
trong x©y l¾p viÖc sö dông c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh¸c
nhau tæ chøc thñ tôc thanh to¸n, t×nh h×nh chÊp hµnh kû
luËt thanh to¸n cã ¶nh hëng nhiÒu ®Õn tû träng vèn bá vµo
kh©u s¶n xuÊt vµ kh©u lu th«ng.
Ngoµi c¸c nh©n tè nªu trªn, kÕt cÊu VL§ cßn lÖ thuéc
vµo tÝnh chÊt thêi vô s¶n xuÊt, tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lý
doanh nghiÖp. T×m hiÓu thµnh phÇn còng nh nghiªn cøu kÕt
cÊu néi dung vèn lu ®éng lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi viÖc sö
dông chÝnh x¸c vµ cã hiÖu qu¶ sè vèn ®ã trong mçi doanh
nghiÖp.
3. Vai trß cña vèn lu ®éng
Vèn lu ®éng ®îc coi lµ nguån lùc quan träng nhÊt trong
doanh nghiÖp. Vèn lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt kh«ng thÓ thiÕu ®èi
víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Tríc hÕt vèn lµ
®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®Ó doanh nghiÖp thùc hiÖn thñ tôc
ph¸p lý thµnh lËp. TiÕp theo khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt kinh
doanh ph¶i cã vèn ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ
VL§ phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Víi sù c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ ngµy cµng khèc liÖt
th× vèn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt
b¹i cña doanh nghiÖp. NÕu thõa nhËn vèn doanh nghiÖp
kh«ng thÓ chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh, còng nh
kh«ng thÓ më réng quy m« vµ khi ®ã doanh nghiÖp sÏ bÞ
c¹nh tranh bëi c¸c ®èi thñ kh¸c m¹nh h¬n, nh vËy quy m«
kinh doanh sÏ bÞ thu hÑp thËm chÝ dÉn tíi ph¸ s¶n.
12
VL§ cßn lµ c«ng cô ph¶n ¸nh vµ ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng cña hµng ho¸, còng nh ph¶n ¸nh vµ kiÓm tra qu¸
tr×nh mua s¾m, dù tr÷ b¸n hµng cña doanh nghiÖp. MÆt
kh¸c vèn lu ®éng lu©n chuyÓn nhanh hay chËm cßn ph¶n
¸nh thêi gian lu thong cã hîp lý hay kh«ng. Do ®ã th«ng qua
t×nh h×nh lu©n chuyÓn VL§ cña doanh nghiÖp, c¸c nhµ
hµng qu¶n doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ kÞp thêi ®èi víi
c¸c mÆt hµng mua s¾m dù tr÷ s¶n xuÊt vµ tiªu thô cña
doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ sö dông vèn ¶nh hëng tíi kÕt qu¶
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú, do vËy viÖc qu¶n
lý vèn cã ý nghÜa quan träng. Sö dông vèn hîp lý sÏ cho
phÐp khai th¸c tèi ®a n¨ng lùc ho¹t ®éng cña TSL§ gãp
phÇn h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh, t¨ng lîi nhuËn cho doanh
nghiÖp.
Tãm l¹i VL§ cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i, viÖc t×m
hiÓu vµ nghiªn cøu vÊn ®Ò sö dông vèn lu ®éng lµ vÊn ®Ò
cÇn thiÕt nh»m ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p tèi u phôc vô cho
chiÕn lîc kinh doanh trong doanh nghiÖp.
II. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu
®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp
th¬ng m¹i
1. HiÖu qu¶ kinh doanh
HiÖu qu¶ kinh doanh ®îc hiÓu lµ chØ tiªu chÊt lîng ph¶n
¸nh mèi t¬ng quan so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®îc theo môc
tiªu ®· x¸c ®Þnh víi chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã.
Trong qu¸ tr×nh kinh doanh nÕu chi phÝ bá ra Ýt nhng kÕt
13
qu¶ thu ®îc l¹i cao th× cã nghÜa hiÖu qu¶ kinh doanh tèt vµ
ngîc l¹i.
§Ó ho¹t ®éng, doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i cã c¸c môc
tiªu hµnh ®éng cña m×nh trong tõng thêi kú, ®ã cã thÓ lµ
c¸c môc tiªu x· héi còng cã thÓ lµ c¸c môc tiªu kinh tÕ cña
chñ doanh nghiÖp vµ doanh nghiÖp lu«n t×m c¸ch ®Ó ®¹t
c¸c môc tiªu ®ã víi chi phÝ thÊp nhÊt ®ã lµ hiÖu qu¶.
HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc thÓ hiÖn
trªn hai khÝa c¹nh sau:
HiÖu qu¶ x· héi: ThÓ hiÖn sù ®ãng gãp cña doanh
nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi
nh t¨ng cêng c¸c kho¶n phóc lîi t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho
nÒn kinh tÕ quèc d©n.
HiÖu qu¶ kinh doanh lµ hiÖu qu¶ chØ xÐt trªn ph¬ng
diÖn kinh tÕ cña ho¹t ®éng kinh doanh. Nã m« t¶ mèi t¬ng
quan gi÷a lîi Ých kinh tÕ mµ doanh nghiÖp ®¹t ®îc víi chi
phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc lîi Ých ®ã. HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mèi
quan t©m hµng ®Çu cña doanh nghiÖp vµ chñ doanh
nghiÖp.
HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chØ tiªu chÊt lîng quan träng ph¶n
¸nh mèi quan hÖ ®¹t ®îc gi÷a kÕt qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ vµ
chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã:
HiÖu qu¶ =
KÕt qu¶ cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh th«ng thêng lµ ®¹t ®îc doanh thu hoÆc lîi nhuËn
14
trong kú. Chi phÝ cho ho¹t ®éng kinh doanh lµ sè lîng vèn
®Çu t ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã.
2. HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng trong doanh
nghiÖp th¬ng m¹i
Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ ph¶i thêng
xuyªn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng. HiÖu qu¶ sö
dông vèn lu ®éng ph¶n ¸nh t×nh h×nh sö dông VL§ trong
doanh nghiÖp, ®îc thÓ hiÖn b»ng mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶
ho¹t ®éng kinh doanh víi sè vèn lu ®éng ®Çu t cho ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
HiÖu qu¶ sö dông VL§ =
Nh ta ®· biÕt VL§ tiÕp diÔn kh«ng ngõng, lÆp ®i lÆp l¹i
cã tÝnh chÊt chu kú gäi lµ chu chuyÓn VL§, thêi gian cña mét
kú lu©n chuÈn biÓu thÞ tèc ®é chu chuÈn VL§ hay cßn gäi lµ
hiÖu suÊt lu©n chuyÓn VL§.
HiÖu suÊt lu©n chuyÓn VL§ biÓu hiÖn tr×nh ®é nghÖ
thuËt sö dông VL§ trong doanh nghiÖp. Nã thêng biÓu thÞ
qua 2 chØ tiªu. Sè lín lu©n chuyÓn VL§ trong kú vµ sè ngµy
®Ó hoµn thµnh mét lÇn lu©n chuyÓn cßn gäi lµ kú lu©n
chuyÓn b×nh qu©n).
Sö dông hiÖu qu¶ VL§ mang tÝnh cÊp thiÕt ®èi víi sù tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. VL§ lµ mét bé phËn quan
träng cña tæng nguån vèn, lµ yÕu tè kh«ng thÓ cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhÊt lµ trong doanh nghiÖp th¬ng
m¹i. ViÖc sö dông VL§ kh«ng tèt cã thÓ kh«ng thÓ kh«ng
15
b¶o tån ®îc vèn, quy m« bÞ thu hÑp, ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh
t¸i s¶n xuÊt vµ nhu vËy ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ kinh doanh.
VL§ vËn ®éng kh«ng ngõng trong c¸c giai ®o¹n cïng víi
h×nh th¸i biÓu hiÖn phøc t¹p, ®iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh
nghiÖp trong qu¸ tr×nh kinh doanh ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p
qu¶n lý vµ sö dông VL§ thÝch hîp.
3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông VL§
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× VL§ ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp lu«n lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc ®Æt ra. Cã thÓ coi VL§
nh lµ nhùa sèng tuÇn hoµn trong doanh nghiÖp. V× v¹y
doanh nghiÖp muèn ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn ®îc th× VL§
kh«ng thÓ thiÕu vµ ph¶i liªn tôc tuÇn hoµn, liªn tôc lu th«ng.
Mét doanh nghiÖp thiÕu vèn th× kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®îc,
nhng nÕu cã vèn mµ sö dông kÐm hiÖu qu¶, ®Ó mÊt dÇn
®ång vèn th× doanh nghiÖp sÏ ®i vµo bÕ t¾c. §iÒu ®ã nãi
lªn r»ng VL§ cã ý kiÕn sèng cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ
nã cã vai trß tuyÖt ®èi tíi sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp.
Ngµy nay c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng th× yªu cÇu vÒ VL§ lµ lín, nh nguån kinh tÕ thÞ
trêng còng t¹o ra m«i trêng kinh doanh thuËn lîi, gióp doanh
nghiÖp cã thÓ tù chñ vÒ tµi chÝnh cã thÓ huy ®éng vèn tõ
nhiÒu nguån kh¸c nhau. V× vËy mµ vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ®ßi
hái ®ång vèn sö dông vµo kinh doanh ph¶i cã hiÖu qu¶ vµ
hiÖu qu¶ tèi ®a. Trªn gãc ®é tµi chÝnh doanh nghiÖp ph¶i
quan t©m ®Õn chØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông vèn tõ ®ã xem
xÐt t×nh h×nh sö dông VL§ cña doanh nghiÖp ®Ó cã c¸c
16
biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. C¸c chØ tiªu
hiÖu qu¶ bao gåm:
3.1. HÖ sè thanh to¸n:
HÖ sè nµy dïng ®Ó xem xÐt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña
doanh nghiÖp ®èi víi kho¶n ph¶i tr¶ ng¾n h¹n, gåm hÖ sè
thanh to¸n hiÖn t¹i vµ hÖ sè thanh to¸n nhanh.
- HÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn t¹i lµ thíc ®o kh¶
n¨ng cã thÓ tr¶ nî cña doanh nghiÖp, nã chØ ra ph¹m vi quy
m« mµ c¸c yªu s¸ch cña d nî ®îc trang tr¶i b»ng tµi kho¶n lu
®éng cã thÓ chuyÓn thµnh tiÒn trong kú phï hîp víi thêi h¹n
nî ph¶i tr¶:
Error! Bookmark not defined. =
§©y lµ tû lÖ gi÷a TSL§ vµ nî ng¾n h¹n. §ã lµ mét trong
nh÷ng thíc ®o tèt nhÊt ®îc sö dông thêng xuyªn trong ®o l-
êng vÒ søc m¹nh tµi chÝnh. HÖ sè ®ã tr¶ lêi c©u hái: Doanh
nghiÖp cã ®ñ tµi s¶n lu ®éng ®Ó tr¶ c¸c kho¶n nî ng¾n
h¹n kh«ng?
- HÖ sè thanh to¸n nhanh: lµ thíc ®o kh¶ n¨ng tr¶ nî
ngay, kh«ng ®îc dùa vµo b¸n vËt t hay hµng ho¸ (kÓ c¶ s¶n
phÈm) lµ mét ®Æc trng tµi chÝnh quan träng cña doanh
nghiÖp.
ChØ tiªu nµy tr¶ lêi c©u hái: NÕu thu thËp b¸n hµng
kh«ng cßn n÷a th× doanh nghiÖp cã thÓ tr¶ ®îc nî ng¾n
h¹n kh«ng? C¨n cø vµo c¸c nguån tiÒn cã thÓ huy ®éng
nhanh vµ c¸c kho¶n cã thÓ dÔ dµng chuyÓn thanh tiÒn bao
17
gåm: tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng, tiÒn ®ang chuyÓn c¸c
kho¶n ®Çu t chøng kho¸n ng¾n h¹n.
3.2. HÖ sè phôc vô vèn lu ®éng
HÖ sè nµy cho biÕt víi mét ®ång vèn lu ®éng bá ra th×
thu l¹i cho doanh nghiÖp bao nhiªu ®ång doanh thu. BiÓu
hiÖn cña hÖ sè nµy lµ mèi quan hÖ gi÷a doanh thu ®¹t ®îc
trong kú víi VL§ b×nh qu©n sö dông trong kú:
M
HVL§ = _______________________
Trong ®ã:
HVL§ : HÖ sè phôc vô vèn lu ®éng
M: Tæng doanh thu trong kú
: Vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú
V1 ... Vn : Vèn lu ®éng t¹i c¸c thêi ®iÓm kiÓm kª
n : sè thêi ®iÓm kiÓm kª
HÖ sè phôc vô VL§ cµng cao tøc lµ víi 1 ®ång VL§ bá ra
cã thÓ ®em l¹i nhiÒu ®ång doanh thu. Khi ®ã hiÖu qu¶ sö
dông vèn lu ®éng ®îc ®¸nh gi¸ lµ tèt vµ ngîc l¹i.
3.3. Tèc ®é chu chuyÓn VL§
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, sù
tuÇn hoµ cña vèn diÔn ra liªn tôc lÆp ®i lÆp l¹i mang tÝnh
chÊt chu kú gäi lµ chu chuyÓn vèn lu ®éng. Tèc ®é chu
18
chuyÓn VL§ ph¶n ¸nh tæng qu¸t qu¸ tr×nh qu¶n lý, tr×nh
®é chuyªn m«n tæ chøc cña c¸n bé tõ kh©u mua ®Õn kh©u
b¸n.
Thêi gian cña vßng chu chuyÓn VL§ ®îc quyÕt ®Þnh
b»ng tæng sè thêi gian lu th«ng tõ kú tuÇn hoµn nµy ®Õn kú
tuÇn hoµn tiÕp theo. Thêi gian cña vßng chu chuyÓn vèn
cµng ng¾n th× tèc ®é chu chuyÓn vèn cµng nhanh vµ ngîc
l¹i.
Tèc ®é chu chuyÓn VL§ ®îc thÓ hiÖn th«ng qua 2 chØ
tiªu sau:
- Sè vßng chu chuyÓn VL§
MGV
L = ________________
Trong ®ã: L : sè vßng chu chuyÓn VL§ trong kú
MGV : Tæng møc doanh thu trong kú theo gi¸ vèn
: Vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú.
ChØ tiªu nµy cµng lín chøng tá r»ng sè vèn lu ®éng chu
chuyÓn cµng nhanh, ho¹t ®éng kinh doanh ®îc ®¸nh gi¸ lµ
tèt.
- Sè ngµy chu chuyÓn vèn lu ®éng ph¶n ¸nh ®é dµi mét
vßng quay cña VL§, chØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo sè
ngµy quy íc trong kú vµ tæng sè vßng quay trong kú ®ã.
N = ______________
MGV
19
Trong ®ã: N- Sè ngµy chu chuyÓn VL§
MGV: doanh thu theo gi¸ vèn b×nh qu©n 1 ngµy trong kú.
ChØ tiªu nµy cµng nhá chøng tá VL§ chu chuyÓn cµng
nhanh, tøc lµ hµng ho¸ Ýt bÞ ø ®äng, bé phËn vèn b»ng tiÒn
®îc qu¶n lý chÆt chÏ.
Nh vËy hai chØ tiªu sè vßng vµ sè ngµy chu chuyÓn thùc
chÊt lµ gièng nhau chØ kh¸c nhau vÒ c¸ch thÓ hiÖn. Khi sè
vßng chu chuyÓn VL§ t¨ng th× sè ngµy chu chuyÓn VL§
gi¶m. Nh×n chung vèn lu ®éng quay cµng nhiÒu vßng trong
mét chu kú kinh doanh th× hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng
cµng cao.
3.4. HÖ sè b¶o toµn vèn lu ®éng
B¶o toµn vèn lu ®éng cã nghÜa lµ sau mét thêi gian ho¹t
®éng vèn cña doanh nghiÖp b¶o ®¶m toµn vÑn kh«ng bÞ
th©m hôt, thÊt tho¸t. Nãi c¸ch kh¸c, ®Õn kú kiÓm tra VL§
cña doanh nghiÖp vÉn ®¶m b¶o t¬ng øng víi sè tµi s¶n lu
®éng ban ®Çu theo thêi gi¸ hiÖn t¹i.
B¶o toµn vµ ph¸t triÓn VL§ lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu
quan träng ®èi víi tõng doanh nghiÖp, nã quyÕt ®Þnh ®Õn
sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn VL§ trong doanh nghiÖp chÞu t¸c
®éng cña nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau, nh÷ng nh©n tè xÊu cã
thÓ lµm gi¶m VL§ vµ lµm ¶nh hëng tíi quy m« kinh doanh.
ChÝnh v× ®iÒu nµy mµ viÖc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn trë
thµnh nguyªn t¾c b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc
20